Download Download

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Download Download A GEOGRAPHICALLY REFERENCED 14C DATABASE FOR THE MESOLITHIC AND THE EARLY PHASE OF THE SWIFTERBANT CULTURE IN THE NORTHERN NETHERLANDS M.J.L.TH. NIEKUS University of Groningen, Groningen Institute of Archaeology, Groningen, the Netherlands ABSTRACT: In this paper a data set of more than 400 reliable 14C dates for the Mesolithic and the Early Swifterbant culture in the northern part of the Netherlands is described. These dates, covering the period between 9600 and 5600 BP, are analysed for chronological and spatial patterning. The results of these analyses suggest that major changes occurred in the geographical location of dated sites during these 4000 radiocarbon years. In the course of the eighth millennium BC, the ‘centre of gravity’ of 14C-dated sites gradually shifted from the higher Pleistocene interior in the eastern part of the study area to river valleys, lake-shores and other wetland zones. Several possible reasons for these patterns are briefly discussed. At the end of this article, a series of new 14C dates are presented. KEYWORDS: Northern Netherlands, Mesolithic, Early Swifterbant culture, 14C dates, representativity, Early Holocene sea level rise, chronological patterns, geographical distribution, multiple occupations. 1. INTRODUCTION view already expressed in the early 1960s (Waterbolk, 1962). Before approximately 7600 BP, most of the This paper is the first in a series of articles on the dates are from sites on higher Pleistocene soils in the Mesolithic and part of the Early Swifterbant occupa- eastern part of the area, whereas dated sites from the tion in the northern part of the Netherlands. The re- later Mesolithic and the early phase of the Swifterbant search presented here focuses primarily on 14C dates, culture seem to occur more in river valleys, along while other aspects such as typochronology and site the shores of lakes and in other ‘wet’ environments. types will be the subject of forthcoming publications. Waterbolk explains this apparent retreat to wetlands In this article a large number of new 14C dates are as an adaptive response to the development of the presented. Together with the catalogues published by Atlantic climax forest, and the resultant decline of Lanting & Van der Plicht (1997/1998; 1999/2000) large herbivores and disappearance of larger bodies of there are now a total of more than 550 14C dates for open water. As a consequence, Mesolithic people re- the period between 9600 and 5600 radiocarbon years treated to the fringes of these landscapes and focused BP. This extensive data set, quite large if compared to more on fishing and hunting waterfowl than during the Late Upper Palaeolithic (Lanting & Van der Plicht, the earlier part of the Mesolithic. This situation only 1995/1996a) and the Neolithic (Lanting & Van der changed in the course of the 5th millennium BP when Plicht, 1999/2000), is valuable for a number of rea- the Pleistocene uplands were gradually ‘recolonised’ sons. As Waterbolk (1983: p. 57) has argued, a large by farming communities. number of 14C dates may provide us with “…initial The main aim of this paper is to examine wheth- and terminal datings for cultural phases, thus defin- er these large-scale, supra-regional patterns are still ing their duration” so that, more importantly from a valid, in view of the larger number of 14C dates that behavioural point of view, differences in duration of are currently available. This will be done in several occupation between areas may: “…provide definitive steps. First of all, the entire database is screened for answers to long-disputed questions concerning the di- any 14C dates that may be unreliable for one or sev- rection of cultural movements”. A notable example of eral reasons. These will be omitted and the remaining such an approach was published by the same author data set is described.1 Special attention will be given (Waterbolk, 1985; 1999). In these articles 14C dates of to the representativity of these dates with respect to mainly hearth-pits are used in combination with geo- the geological history of the study area. Secondly, the graphical data to reconstruct the settlement history of chronological patterning in the 14C dates is presented. the Northern Netherlands. One of the most interesting Thirdly, the dates are plotted on a series of maps to patterns described by Waterbolk is an apparent shift in show their spatial distribution through the centuries, the location of settlements during the Early Atlantic, a in order to identify any geographical shifts of human Palaeohistoria 47/48 (2005/2006), pp. 41–99 42 M.J.L.TH. NIEKUS occupation. Finally, the chronological distribution of 14C dates for individual sites is presented, which pro- vides some insight into the structure of multiple occu- pations. This is followed by some suggestions regard- ing the causes of the observed patterning. Since we are dealing with many different landscapes and biotopes and covering a long period with major climatological, hydrological and other changes, this will be restricted to a fairly general discussion. In a later paper the focus will be more on smaller, regional or local, landscape units with comparable biotopes and on patterning on the level of the individual site. The time-frame of this study not only includes the Mesolithic period but also the early phase of the Swifterbant culture, which is dated between c. 6000/5900 BP and 5600 BP (Lanting & Van der Plicht, 1999/2000; Raemaekers, 1999). There are two reasons for including this period. First of all, the tran- sition from the Mesolithic to the Neolithic in the study area is seen as a gradual one, through this intermediate stage sometimes referred to as the ceramic Mesolithic stage (Lanting & Van der Plicht, 1999/2000: p. 19). Secondly, there are a few sites that have produced Late Mesolithic as well as Early Swifterbant 14C dates, Fig. 1. Provinces of the Netherlands: Gr. Groningen, Fr. Friesland, and it is assumed that the location of Swifterbant sites Dr. Drenthe, Ov. Overijssel, Fl. Flevoland, Ge. Gelderland, is rooted in a Mesolithic tradition of land-use systems Ut. Utrecht, N-H. Noord-Holland, Z-H. Zuid-Holland. Dot-dash (Peeters, 2004). line = national boundary; dash line = provincial boundary The study area is the part of the Netherlands sit- (drawing J.H. Zwier). uated to the north of the major river systems in the central part of the country. As such, it consists of the provinces of Groningen, Friesland, Drenthe, Over- chronological maps discussed in chapter 6 single data ijssel, Flevoland, Utrecht, Noord-Holland and parts points are more suitable than calibrated age ranges. of Gelderland and Zuid-Holland (fig. 1). Today the For the sum probability plots of the dates discussed in total surface area of dry land is approximately 22,105 this article, the reader is referred to Niekus (2005).2 km2 while 5,795 km2 consists of inland waterways, Most of the graphs and figures in this article were lakes and other bodies of water, like Lake IJssel prepared by J.H. Zwier, S. Tiebackx, Mrs M.A. Los- (Dutch: IJsselmeer) in the centre and the Wadden Sea Weijns, E. Bolhuis and the author (all GIA). The scat- (Waddenzee) in the north. To the east the area is bor- ter plots and bar graphs were made with SigmaPlot, dered by Germany; the North Sea forms the natural version 8.0 (2002). The statistical tests were per- border to the west and north. formed with SPSS version 12.0.1 (2003). To familiarize the reader with the study area, brief descriptions of the dynamic Holocene landscape and its Mesolithic habitation are presented in the follow- 2. THE STUDY AREA: GENERAL REMARKS ing sections. A fuller description of the physical fea- tures of the landscapes in the study area can be found 2.1. Holocene landscape development in Waterbolk (1985). For summarizing papers on the Dutch Mesolithic, the reader is referred to Lanting & From the beginning of the Holocene, major climatic Van der Plicht (1997/1998), Newell (1973), Peeters & changes affected the extent and physical appearance Niekus (2005) and Verhart & Groenendijk (2005). of the landscape occupied by Mesolithic hunter-gath- All dates used in this article are in conventional 14C erer-fishermen. In essence, the ‘Mesolithic’ landscape ages, designated in years BP. The most important rea- is characterised by two interrelated major develop- sons for this are to facilitate comparison with the data ments; a marked decrease in the availability of ‘dry’ presented by Waterbolk (1985; 1999) and that for the land and an accompanying increase in ‘wetlands’. A geographically referenced 14C database for the Mesolithic 43 which occurred mainly in stream valleys and other moist areas like pingo-scars (Bottema, 1984; Bakker, 2003).3 The presence of Gramineae and Cyperaceae pollen points to a fairly open character of the land- scape. Between 9900 and 9700 BP (Rammelbeek phase) the climate temporarily deteriorated; it became colder and drier and vegetation was sparse. Despite the rather dry climatic conditions in the Preboreal, peat deposits did develop locally. Corylus and Ulmus were already present in low numbers during the Preboreal, but a significant in- crease in these species marks the beginning of the Boreal (c. 9450–8000 BP). Whether the marked in- crease in Corylus is solely due to natural causes or if Mesolithic people played a role in this, is still a mat- ter of debate (Bottema & Walsweer, 1997). Because of the improved climatic conditions trees were not confined to moist areas but spread to higher and drier sandy soils, where Pinus became the dominant spe- cies. The open spaces in the landscape were colonized by Corylus, while Betula retreated to moist areas, i.e. peaty soils. Other species such as Quercus, Alnus, Tilia and Ulmus gradually migrated into the region.
Recommended publications
  • Nieuwsblad Van Friesland : Hepkema's Courant
    Maandagavond 13 Januari 1941. - No. 5. HEPKEMA'S COURANT (67e jaargang) HEERENVEEN. Verschijnt Maandags-, Woensdags- en Vrijdagsavonds p. reg. - ADVERTENTIES Maand, en Woened. no. 13 o„ Vrijd.no. 15 c. In tweedere recl.- -«colom dubbele prijs. Buiteffl 4 Noordelijke prov. Maand, en Woensd.no. 17 c. Vrtjd.no. 20 o. Reclames resp 35 en 40 o. -:- -:- LEESGELD per halfjaar f 2.60, Inning 15 ot. Amerika per Jaar t 12.50. Losse no.'s 6 ot. — Postgriro 6894. — Tel. no. 8. -:- NIEUWSBLAD VAN FRIESLAND EERSTE BLAD SIEGERSWOUDE, 9 Jan. IJscl. „lisnocht" Mannen. 35 deelnemers: f 10 J. Mozes, Dro- Dit no. bestaat nit ACHT bladzijden; geham; f 6 R. de Vries, Drachten; f 3 J. De Heer « Mevrouw v. d. Woude, Duurswoude; f 1 J. Pama, Dr. gewicht 55 gram. Compagnie. BELANGRIJK binnenland 50 POSTTARIEF: porto per WARNS, 9 Jan. IJsclub „Warns". Mannen. Als gevolg van de wijziging in de gram 1H cent; buitenland per 50 gr. 2M> et. B. HOF W A. WIEBERDINK- Ie pr. f 12, C. Salverda, Stavoren; 2e prijs Spoor- en Tramdienstregelingen moet f 8 H. Valk, Hindeloopen; 3e pr. f 6, T. M. van Gaastmeer v.d. Sluis, Nijega (H.0.N.); 4e pr. f 3, Yke het Nieuwsblad van Friesland vroe- KOOPMANS de Vries, I>aaxum; 5e prijs f 3, J. A. Zel- ger verschijnen. denruet, Warns; 6e pr. f 3, Heije Visser te Boerenleenbank „KNIJPE" won Irl*J -m\ van Oosterwolde Stavoren. Us-advertenties kunnen op den dag De Kassier houdt Woensdag géén zitting. Iji t&M VINKI3GA, 8 Jan. Mannen. Ie pr.
    [Show full text]
  • Stoer Buitenspelen! De Drentse Natuur Is Één Drenthe.Nl
    De stoerste Drenthe.nl Benieuwd naar wat er nog meer speeltuin te doen is in Drenthe? Kijk dan op Stoer buitenspelen! De Drentse natuur is één drenthe.nl. Je vindt hier een schat Zuidwest-Drenthe grote speeltuin. Achter elke aan informatie over dagjes uit, boom schuilt een nieuw leuke musea of waar je lekker avontuur. Kom lekker ravotten kunt slapen. Slaap bijvoorbeeld en spelen. Klim in bomen, eens in een boomhut of in een slinger aan een touw over het huisje in de natuur. water of bouw een gave hut. Ga samen op avontuur en En vergeet niet de evenementen- maak mooie herinneringen. kalender te bekijken, zodat je Drenthe is ervoor gemaakt. niets mist van de stoerste evenementen in Drenthe. Gebruik deze kaart om de leukste plekken te vinden waar je buiten kunt spelen in de Oerprovincie van Nederland. Vink jij ze allemaal af? Gratis speellocaties Kinderboerderijen 1. Kinderboerderij De Baander Oosterboerweg 35b, Meppel Zuidwest-Drenthe 2. Kinderboerderij de Beestenbult Korenstraat 47, Hoogeveen 3. Hoeve Sonneclaer Fluitenbergseweg 94 (tussen Echten en Fluitenberg) Speelbossen, speeltuinen en belevingspaden 4. Speeltuin ‘t Hunebed Havelte Van Helomaweg 47, Havelte 5. Speeltuin Oens Speulplekkie Lhee 6. Roekpad / Speelbos Kraaienbos Zuidwolderweg 2a, Echten Parkeren bij informatiepunt Huus met de Belle 7. Natuurspeelplaats OERRR Benderse 22, Ruinen Parkeren bij bezoekerscentrum Dwingelderveld 8. IpadWEG Veeningen Dorpshuisstraat 43, Veeningen Parkeren bij ‘t Markehuus 9. Belevingsbos Kerkenveld Jan Haarstraat 28, Kerkenveld Parkeren bij OBS de Bosrand 10. Struunpad Koekangerveld Ruinerweg 24a, Koekangerveld Parkeren bij dorpshuis De Veldhoek 11. Belevingspad Hoogersmilde Bospad 23, Hoogersmilde Met de Nationale Parken het Drents Friese Wold en het Dwingelderveld barst Zuidwest- 12.
    [Show full text]
  • Inzameldata 2021
    Inzameldata 2021 Aan de bewoners van Meer info: www.scheidadvies.nl Hieronder vindt u de inzameldagen voor uw restafval, gft‐afval en oud papier. We hebben hierin al rekening gehouden met feest‐ en inhaaldagen. Gewijzigde inzameling Geen inzameling Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December 04 01 01 12 10 07 05 02 13 11 08 06 Restafval 18 15 15 26 22 21 19 16 27 25 22 20 29 30 Wordt op de aangegeven MAANDAG opgehaald. Zet uw container, met gesloten deksel, voor 07.00 uur aan de weg. 11 08 08 03 03 14 12 09 06 04 01 13 GFT‐afval 25 22 22 19 17 28 26 23 20 18 15 31 29 Wordt op de aangegeven MAANDAG opgehaald. Zet uw container, met gesloten deksel, voor 07.00 uur aan de weg. Papier Uw oud papier container wordt één keer per vier weken op DINSDAG geleegd. De inzamelingsdata vindt u op de bijlage. Ook bij oud papier de container voor 07.00 uur aan de weg zetten. Let op! Puin, bielzen, bouw‐ en sloopafval, elektrische apparaten en dergelijke mogen niet in de container. Dit kan schade aan de vrachtwagen veroorzaken. Schade wordt op de veroorzaker verhaald. Papierroute op dinsdag Data route 1 Data route 2 Data route 3 Data route 4 Dinsdag 5 januari 2021 Dinsdag 12 januari 2021 Dinsdag 19 januari 2021 Dinsdag 26 januari 2021 Dinsdag 2 februari 2021 Dinsdag 9 februari 2021 Dinsdag 16 februari 2021 Dinsdag 23 februari 2021 Dinsdag 2 maart 2021 Dinsdag 9 maart 2021 Dinsdag 16 maart 2021 Dinsdag 23 maart 2021 Dinsdag 30 maart 2021 Dinsdag 6 april 2021 Dinsdag 13 april 2021 Dinsdag 20 april 2021 Zaterdag
    [Show full text]
  • Nieuwsblad Van Friesland : Hepkema's Courant
    Maandags-, Woensdags- en Vrijdagsavondi Vrijdagavond 17 Mei 1940. - No. 60. HEPKEMA'S COURANT (67e laargang) " HEERENVEEN. Verschijnt ADVERTENTIES p. reg. Maand, en Woened. no. 13 c, Vrijd.no 16 o. in breedere recl-- kolom dubbel* prija. Bulten 4 Noordelijke prov. Maand, en Woensd.no. 17 c. Vrljd.no 29 c. Reclames resp 3B en 49 o. -:- -:- LEESGELD per halfjaaj f 2.60. Inning 16 et. Amerika per laar f 12.60. Losse no.'e 6 et — Postglro 6894. — Tel. no. 8. -:- NIEUWSBLAD VAN FRIESLAND strijd, die voorloopig nog te onoverzich- DE EERSTE FRIESCHE SLACHTOFFERS. EERSTE BLAD ■ NED. HERV. KERK TERWISPEL DE ALGEMEENE telijk is, om er bepaalde gevolgtrekkin- Te Leeuwarden is ter aarde besteld het ACCOUNTANTSKANTOOR P.BOS ELKE WOENSDAGAVOND gen aan te verbinden, wijl verrassingen stoffelijk overschot van Gerrit Pot, zoon consulenten) Dit no. bestaat uit ZES bladzijden; <*e- Lid v. Ned. Genootsch v- Ace. en Bel. Korte Kerkdienst om Half Acht. geenszins uitgesloten zijn, ook al schij- eener weduwe. wicht 45 gram. TOESTAND nen de fronten zich ter plaatse min of Pot was in miHitairen dienst en krijgs- FOK 29 HEERENVEEN - TEL. 211 POSTTARIEF: porto per 50 Verras- gevangen gemaakt. Tijden» het vervoer ie - binnenland meer te hebben geconsolideerd. gere- gram per gr. 2V« de autobus bij Sneek tegen een boom IV» cent: buitenland 50 et. Sikke Steensma Het leven herneemt zijn rechten en singen in dien zin, dat zich in dezen ge- BOEKHOUDEN be- vooral in de den, tengevolge waarvan deze jongeman FOTOGRAAF dat is goed. Want d'iit dwingt, ons te massalen bewegingsoorlog dood werd. BELASTINGZAKEN KÖ~F>TËTTTT¥Ê7^rABAK Fok 58, Telefoon 265, Heerenveen zinnen op de werkelijkheid en ons de verbindingslijnen wijzigingen kunnen Voorts is het overlijden bekend gemaakt nuchtere feiten voor oogen te stellen, voordoen, welke op het totale aspect van Gerrit Kaspersma, 19 jaar te Sneek.
    [Show full text]
  • De Normalisatie Van De Vledder- En Wapserveense Aa
    De normalisatie van de Vledder- en Wapserveense Aa door Joop Haverkort* Inleiding In de jaren 50 van de 20e eeuw is de waterhuishouding van de Vledder- en Wapserveense Aa ingrijpend gewijzigd. Na de Tweede Wereldoorlog stond de voedselvoorziening in Nederland hoog op de agenda. De gronden met name in de beekdalen waren over het algemeen te nat voor een optimale landbouwproductie. Overal in het land werden verbeteringsplannen opge- steld en de Cultuurtechnische Dienst van het Rijk stimuleerde dit door onder meer kennis in te brengen en subsidies te verlenen in de kosten van de uitvoering van de plannen. Ook in Drenthe zijn in deze periode veel plannen voor diverse beken opgesteld. De provincie had hierbij het voortouw. De Provinciale Waterstaat van Drenthe ontwikkelde de waterhuishoud- kundige plannen en de provincie richtte waterschappen op in gebieden waar geen waterschap bestond. Dit artikel gaat over de normalisatie van de Vledder- en Wapserveense Aa in de jaren 50 van de 20e eeuw. Hieraan vooraf gaat een globale beschrijving van het stroomge- bied van de Vledder- en Wapserveense Aa. Ook oude kanaalplannen die nooit gerealiseerd zijn komen ter sprake alsmede de oprichting van het waterschap de Vledder- en Wapserveen- se Aa. Tenslotte ga ik kort in op de veranderende inzichten in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw. Aan het verzoek van de redactiecommissie van Kerspelstokkies om dit artikel te schrijven heb ik graag voldaan. Ik ben geboren in 1953, het jaar dat is gestart met de normalisatie van de Vledder-en Wapserveense Aa. Ik heb dat dus niet bewust meegemaakt en kan daar niet uit eigen ervaring over vertellen.
    [Show full text]
  • Inhoudsopgave
    INHOUDSOPGAVE INLEIDING -Archief gemeente Opsterland 1920 - 1985 10 -Organisatie 10 -Geschiedenis van het archief en verantwoording van de inventarisatie 12 INVENTARIS ORGANISME -Gemeente 14 -Bestuurlijke organisatie 14 -Gemeentewapen en -vlag 14 -Grondgebied 14 -Straatnaamgeving 15 -Betrekkingen tot andere lichamen en organen 16 -Samenwerking 16 -Financiële verhouding 16 -Verzekering tegen wettelijk aansprakelijkheid 17 -Eigendom en bezit 17 -Gemeentewoningen 19 -Gemeentegebouwen 22 -Aankoop onroerend goed 22 -Verkoop onroerend goed 25 -Ruiling onroerend goed 32 -Schenking 33 -Onteigening onroerend goed 33 -Andere wijzen van verkrijging en verlies 33 -Verjaring 33 -Zakelijke rechten 33 -Erfpacht 34 -Verpachting jacht- en visrecht 34 -Verhuur en verpachting 34 -Ingebruikgeving van gemeente-eigendommen 35 -Rechten en verplichtingen aangrenzende eigendommen 35 -Bouwrijpmaken 35 -Verzekering van gemeente-eigendommen 35 -Bescherming gemeente-eigendommen 35 -Frauderisico gemeenten 35 -Gemeentefinanciën 35 -Begroting 36 -Jaarrekening 39 -Financieel beheer 46 -Rekening-courant 47 -Controle rekenplichtige ambtenaren 47 -Geldleningen 47 -Kasgeldleningen 47 -Archief en registratuur 48 -Abonnementen en lidmaatschappen 48 -Telecommunicatie 48 -Publiciteit en voorlichting 49 -Gemeentehuis en dienstgebouwen 49 -Werkclassificatie 51 -Organisatie van de dienst 51 -Mechanisatie en automatisering 51 ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Inventaris gemeentearchief
    [Show full text]
  • Lijn 20 Van Meppel Via Steenwijk En Dieverbrug Naar Assen Maandag T/M Vrijdag Normale Dienstregeling
    Lijn 20 van Meppel via Steenwijk en Dieverbrug naar Assen maandag t/m vrijdag normale dienstregeling Ritnummer: 1 5 7 9 11 501 13 15 419 17 19 423 21 23 Station, Meppel V 06:21 07:17 08:19 09:16a 10:16a Burg. Knopperslaan, Meppel 06:22 07:18 08:20 09:17a 10:17a Hugo de Grootstraat, Meppel 06:23 07:19 08:21 09:18a 10:18a Steenwijkerstraatweg, Meppel 06:23 07:20 08:22 09:19a 10:19a Nijeveenseweg, Meppel 06:24 07:21 08:23 09:20a 10:20a De Schalle, Nijeveen 06:28 07:25 08:27 09:24a 10:24a Molenweg, Nijeveen 06:29 07:26 08:28 09:25a 10:25a Gemeentehuis, Nijeveen 06:29 07:27 08:29 09:25a 10:25a Kerkweg,Zonneberg,Veendijk, NijeveenVeendijk Nijeveen 06:31 07:29 08:31 09:27a 10:27a Bovenboer,Havelterberg,Rotonde, Havelterberg Veendijk Havelterberg 06:36 07:34 08:36 09:32a 10:32a Onnaseveld,Bedelaarspad, Steenwijk Steenwijk 06:38 07:36 08:38 09:34a 10:34a Kallenkoterallee, Steenwijk 06:39 07:38 08:39 09:35a 10:35a Gagelsweg,Oostercluft,'tWestercluft,Station, Schar, SteenwijkSteenwijk SteenwijkSteenwijk A 06:19 06:47 07:46 08:47 09:43a 09:48 10:43a 10:48 Station, Steenwijk V 06:48 07:47 08:48 Oostermeenthe, Steenwijk 06:20 06:49 07:48 08:49 09:49 10:49 Hooilanden,Bultweg, Eesveen Eesveen 06:23 06:52 07:51 08:52 09:52 10:52 De Eese, Eesveen 06:25 06:54 07:53 08:54 09:54 10:54 Gierwal,Bosschasteeg,Schoolweg, Eesveen Nijensleek Nijensleek 06:27 06:56 07:55 08:56 09:56 10:56 DeBeukenlaan, Delle, Frederiksoord Frederiksoord 06:29 06:58 07:57 08:58 09:58 10:58 VledderwegHertenkamp,Dorpsstraat,Brink, Vledder 23, VledderVledder Vledder 06:33 07:02 08:02
    [Show full text]
  • Monumenten I Nventarisatie P Roject
    Monumenten Inventarisatie Project GEMEENTEBESCHRIJVING OOSTSTELLINGWERF PROVINCIE FRIESLAND - REGIO DE FRIESE WOUDEN INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING 3 2 BODEMGESTELDHEID 2.1 Ontstaansgeschiedenis 3 2.2 Vervening 4 2.3 Bodemsoorten 4 2.4 Reliëf 4 2.5 Waterbeheersing 4 3 GRONDGEBRUIK. VERKAVELING EN LANDSCHAPSBEELD 3.1 Grondgebruik 5 3•2 Verkaveling 5 3•3 Landschapsbeeld 6 4 INFRASTRUCTUUR 4.1 Waterwegen 6 4.2 Landwegen 7 4.3 Tramverbindingen 7 4.4 Gas-, electriciteits- en drinkwatervoorziening 8 5 MIDDELEN VAN BESTAAN 5.1 Algemeen 8 5•2 Landbouw en zuivelindustrie 9 5.3 Vervening 9 5.4 Handel, ambachtelijke bedrijven en industrie 9 5.5 Recreatie 10 6 NEDERZETTINGEN 6.1 Algemeen 10 6.2 De nederzettingen 11 6.3 Verspreide bebouwing 16 LITERATUUR 17 GERAADPLEEGD KAARTMATERIAAL 18 BIJLAGE BEVOLKINGSONTWIKKELING 19 1 INLEIDING De gemeente Ooststellingwerf is gelegen in regio De Friese Wouden (Oost) . De gemeente grenst in het oosten en het zuiden aan de provincie Drenthe, in het zuidwesten aan de gemeente Weststelling- werf, in het westen aan Heerenveen en in het noorden aan de ge- meente Opsterland. In 1904 en 1953 werden de grenzen van de gemeente Ooststellingwerf gewijzigd. In 1904 betrof het de grenzen met de voormalige gemeen- te Schoterland en in 1953 waarschijnlijk de grenzen met Weststel- lingwerf (en misschien ook Onsterland). De gemeente heeft thans een oppervlakte van 226,08 km , waarvan 1,32 km tot het binnen- water behoort. Op 1 januari 1990 telde de gemeente 24.799 inwoners, waarvan ruim een derde deel woonachtig was in Oosterwolde, de hoofdplaats van deze gemeente. Behalve Oosterwolde liggen in de gemeente nog 12 dorpen, nl.
    [Show full text]
  • Vastgesteld Wijzigingsplan “De Kromten 4 Waskemeer/ Bakkeveen”
    Nr. 52707 25 september STAATSCOURANT 2019 Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814 Vastgesteld wijzigingsplan “De Kromten 4 Waskemeer/ Bakkeveen” Burgemeester en wethouders van Opsterland maken bekend dat met ingang van donderdag 26 september 2019, gedurende zes weken het vastgestelde wijzigingsplan “De Kromten 4 Waskemeer/ Bakkeveen” ter inzage ligt. Strekking van het wijzigingsplan Het wijzigingsplan heeft betrekking op het wijzigen van de bestemming ‘agrarisch’ naar ‘wonen’ waardoor het perceel De Kromten 4 in Waskemeer wordt vergroot. Deze gronden mogen worden gebruikt voor tuin en erf. De oude schuurtjes op deze gronden worden gesloopt en er zal een nieuw bijgebouw worden gerealiseerd. Door dit wijzigingsplan zal een gedeelte van het perceel De Kromten 4 gelegen zijn op gronden van de gemeente Ooststellingwerf en voor een gedeelte op gronden van de gemeente Opsterland. Om de ontwikkeling juridisch-planologisch te kunnen regelen, is het opstellen van een wijziging van het bestemmingsplan “Buitengebied” (vastgesteld op 30 juni 2014) noodzakelijk. Ter inzage Het vastgestelde wijzigingsplan en vaststellingsbesluit liggen met bijbehorende stukken met ingang van donderdag 26 september 2019 voor zes weken ter inzage in het gemeentehuis, Hoofdstraat 82 in Beetsterzwaag. De stukken zijn digitaal raadpleegbaar via www.ruimtelijkeplannen.nl. Het planidentificatienummer is NL.IMRO.0086.01BPWDekromten4-0301. Beroep Gedurende bovengenoemde termijn kan beroep worden ingesteld door een ieder die een zienswijze heeft ingediend, dan wel redelijkerwijs niet in staat is geweest tijdens de ter inzage legging van het ontwerp wijzigingsplan, een zienswijze in te dienen. Volgens de wettelijke regels bevat het beroepschrift ten minste: de dagtekening, uw naam, adres en handtekening; een omschrijving van het besluit waartegen het beroep is gericht (zo mogelijk met een kopie daarvan); de gronden van het beroep.
    [Show full text]
  • Steden En Dorpen
    Locaties voor aankondigingsborden/publiciteitsborden Het college heeft locaties aangewezen waar de borden geplaatst mogen worden. Concreet betekent dit dat aankondigingsborden op elke andere locatie verboden zijn. Op de volgende locaties is een gebied aangewezen als locatie voor aankondigingsborden voor evenementen en activiteiten. De borden mogen alleen binnen dit gebied geplaatst worden. Stad en dorpen van gemeente De Fryske Marren Locaties voor aankondigingsborden: Akmarijp Huisterheide Rotsterhaule Bakhuizen Idskenhuizen Rottum Balk Joure Scharsterbrug Bantega Langweer Sint Nicolaasga Broek- Noord Lemmer Sintjohannesga Delfstrahuizen Nijehaske Sloten Doniaga Nijemirdum Sondel Echten Oosterzee Terhorne Echtenerbrug Oudega Tjerkgaast Elahuizen Oudehaske Vegelinsoord Follega Oudemirdum Wijckel Goingarijp Ouwsterhaule Harich Rijs Haskerhorne Rohel Organisatoren van evenementen en activiteiten in andere gemeenten dienen wél een vergunning aan te vragen. Borden die in strijd met deze voorwaarden zijn geplaatst worden op uw kosten verwijderd. Voor meer informatie en exacte locaties kunt u telefonisch contact opnemen met gemeente De Fryske Marren, telefoonnummer 14 05 14. 1 Aangewezen plaatsen behorende bij de “Nadere regels publiciteitsborden ten behoeve van evenementen” Akmarijp locatie 1: Fjildwei. Beschrijving: Fjildwei: Vanaf Joure nabij uitrit weiland voor kombord. Foto: Kaart: 2 Akmarijp/Terkaple locatie 2: Fjildwei. Beschrijving: Fjildwei: Vanaf Terkaple. Foto: Kaart: 3 Bakhuizen locatie 1: Skuniadyk. Beschrijving: Skuniadyk: tussen info bord en kombord. Foto: Kaart: 4 Balk locatie 1: Gaaikemastraat. Beschrijving: Gaaikemastraat: Voor kombord. Foto: Kaart: 5 Balk locatie 2: Wikelerdyk. Beschrijving: Wikelerdyk: Voor kombord. Foto: Kaart: 6 Balk locatie 3: Minirotonde in Suderséwei. Beschrijving: Achter fietspad, tussen Harichsterstikke en Suderséwei. Foto: Kaart: 7 Bantega locatie 1: Bandsloot. Beschrijving: Voor kombord op de hoek, Bandsloot / Meester Wijmaweg. Foto: Kaart: 8 Bantega locatie 2: Middenweg.
    [Show full text]
  • Grondwatersysteembeschrijving Fryslân
    Grondwatersysteembeschrijving Fryslân Eindrapportage Hunzebreed, rapport 188 December, 2017 1 Inhoudsopgave blz 1 Inleiding 3 1.1 Achtergrond 3 1.2 Aanpak en leeswijzer 4 2 Opbouw ondergrond en ontstaansgeschiedenis provincie Fryslân 6 2.1 Diepe ondergrond, hydrologische basis 6 2.2 Sedimenten uit het Laat-Tertiair en Kwartair (Pleistoceen) 8 2.3 Het Holoceen en de vorming van Fryslân 16 2.4 Landschapshistorische ontwikkelingen 22 3 Ontwikkeling zoet-zout grondwatersysteem 28 3.1 Natuurlijke ontwikkeling zoet-zout grondwatersysteem 28 3.2 Invloed van de mens op zoet-zout grondwatersysteem 42 4 Huidig grondwatersysteem 58 4.1 Definitie en uitwerking grondwatersystemen 58 4.2 Watervoerende pakketten en slecht doorlatende lagen: diep, middeldiep, 59 ondiep en freatisch grondwater 4.3 Ontwikkeling onderzoek grondwatersystemen in Fryslân 63 4.4 Sturende factoren regionale grondwatersystemen 66 4.5 Grondwater nabij het maaiveld 70 4.6 Toelichting landelijke grondwatersysteemkartering 1989 76 4.7 Toelichting grondwatersysteemanalyse IWACO, 1989 79 5 Verziltingsproblematiek drinkwaterwinning 92 5.1 Overzicht huidige grondwaterwinning, toekomstige ontwikkeling 92 5.2 Verziltingsproblematiek huidige grondwaterwinningen 94 5.3 Vroeger winplaatsonderzoek (vlekkenplan) en keuzes uit het verleden 109 5.4 Locatiestudie grondwaterwinning Friesland, IWACO, 1992 en Bronnenonder- 113 zoek Friesland, Royal Haskoning, 2008. 6 Referenties 120 Kaarten (afzonderlijk toegevoegd) 1 Maaiveldhoogte 2 Keileemverbreiding 3 Potkleiverbreiding 4 Bodemkaart 5 Veendiktekaart 6 Oppervlaktewaterpeilen 7 Grondwatertrappen 8 Kwel en infiltratie (kwalitatief beeld uit provinciaal waterhuishoudingsplan, 2009) 8a Kwel en infiltratie (kwantitatief beeld op basis van MIPWA-berekeningen) 9 Gemiddelde stijghoogte diep grondwater 10 Grensvlak brak en zout grondwater (Cl- 1000 mg/l) 11 Regionale grondwatersystemen 12 Meetpunten provincie diep grondwater 2 1.
    [Show full text]
  • Vledder...Het Dorp Van Kunst En Cultuur!
    Vledder.......... het dorp van Kunst en Cultuur! Vledder is een esdorp in het zuidwesten van de provincie Drenthe. Vledder kent, net als vele andere Drentse brinkdorpen, een lange geschiedenis. In de omgeving van Vledder zijn diverse grafheuvels en urnenvelden gevonden uit de nieuwe steentijd. Er zijn diverse prehistorische vondsten gedaan zoals stenen bijlen, barnsteen en urnen. De naam Vledder duidt op een natte plaats. De twee oudste straten van het dorp liggen dan ook rondom een lagere plek die vroeger vrij nat was. Het dorp heeft twee brinken, die in de volksmond de grote en de kleine brink genoemd worden. Zoals bij alle esdorpen, ligt niet ver van het dorp een beek, de Vledder Aa. Het Vledderveld achter de es is nu een boswachterij van Staatsbosbeheer. Bij dit Vledderveld was van 1939 tot 1981 Kamp Vledder gevestigd. Tot de gemeentelijke herindeling van 1998 was Vledder. een zelfstandige gemeente. Tot die gemeente behoorden naast Vledder zelf de dorpen Vledderveen, Wilhelminaoord , Doldersum, Boschoord, Frederiksoord en Nijensleek. Sinds de herindeling is Vledder één van de vier grote kernen van de gemeente Westerveld. De Johannes de Doperkerk heeft een zadeldaktoren. Ook staat er in het dorp een kleine korenmolen. In het dorp zijn diverse musea: Museums Vledder: Valse Kunst, Hedendaagse Grafiek en Glaskunst en Drentse Kunst Miramar Zeemuseum In het nabij gelegen Frederiksoord ligt Museum De Koloniehof. De es in Vledder Kleine Brink Vledder Grote Brink Vledder Johannes de Doperkerk Vledder Boerderij Hoek 12 Vledder Boerderij de Hoek 5 Vledder Boerderij Dorpsstraat 19 Vledder De Molen van Vledder is een kleine korenmolen in het Drentse Vledder.
    [Show full text]