BETERE ZORG VOOR HEUPARTROSE PATIËNTEN DOOR SAMENWERKING

ZORG VOOR VERBETERING

EDITIE

1 2018 INHOUD

4 VOORWOORD

HOOFDSTUK 1 6 SAMEN DE ZORG VERBETEREN

HOOFDSTUK 2 8 SNELLER VERBETEREN IN GESTRUCTUREERDE VERBETERCYCLUS 8 WERKWIJZE VERBETERCYCLUS MET VERBETERTEAM 9 SCOREKAART VASTSTELLEN 14 DATA VERZAMELEN EN BESPREKEN 14 ERVARINGEN VAN DE PATIËNT AAN TAFEL

HOOFDSTUK 3 18 VERBETERINGEN BIJ HEUPARTROSE TOT NU TOE ‘HET VERGELIJKEN 18 WEINIG COMPLICATIES TIJDENS DE OPNAME 20 DALENDE VERBLIJFSDUUR RONDOM OPERATIE (K3) 20 VERBETERINITIATIEVEN VERBLIJFSDUUR 22 DALING AANTAL RÖNTGENFOTO’S PER PATIËNT (K5.1.1) VAN UITKOMSTEN 23 MEER BEWUSTWORDING 23 MINDER LEEFREGELS VOOR ACTIEVE HEUPPATIËNTEN 23 NA ONTSLAG SNELLER NAAR HUIS MÉT MEDICATIE DIE ECHT VAN 24 NIEUWE LEERMODULE VOOR MEDICATIEGEBRUIK 24 VERBETERDE INFORMATIE OVER OPERATIEDATUM 25 MEER TRANSPARANTIE OVER REVISIES 26 MEER AANDACHT VOOR PROMS BELANG ZIJN 30 HOE VERDER VOOR ONZE BIJLAGES 32 BIJLAGE 1 BETROKKEN VERBETERTEAMS 34 BIJLAGE 2 EXPERTS PATIËNTEN IS 34 COLOFON EEN EENVOUDIG EN OOK HEEL KRACHTIG IDEE’. PIETER DE BEY, DIRECTEUR SANTEON

2 3 VOORWOORD

‘Ik ben van mening dat je beter wordt door tijd vrij te maken voor reflectie en niet door te denderen in de tredmolen’.

Onder de naam Santeon werken zeven topklinische ziekenhuizen Na de eerste uitkomsten van de resultaten prioriteren we intensief samen om de zorg te verbeteren. Deze samenwerking is uniek per ziekenhuis analysepunten die we onderzoeken in omdat de professionals bij elkaar in de keuken kijken. Ze vergelijken de de praktijk. Dit vind ik een van de mooiste dingen. resultaten van de behandeling en leren van elkaar. Hierin komen de eerste verbeteringen al aan bod. Zoals overbodige zaken die tijd schelen. Om het verbeterpotentieel in de uitkomsten tussen de ziekenhuizen beter te Bijvoorbeeld een röntgenfoto die achterwege benutten is er in 2016 gestart met het opzetten van verbetercycli. In december gelaten kan worden in het proces. Dat is een 2017 zijn de eerste resultaten van borstkankerzorg publiekelijk gedeeld en nu handeling voor de patiënt minder, geeft op doen we dat voor heupartrosezorg. verschillende afdelingen tijdwinst en zorgt voor een kostenreductie. Value-Based Health Care (VBHC) is een mooi verlengstuk van Evidence- Door het ophalen van feedback (via patiënten) en het Based Medicine (EBM). De ‘geneeskunde op basis van bewijs’ is het expliciet, evalueren van de beschikbare literatuur hebben we oordeelkundig en consciëntieus gebruikmaken van het beste beschikbare de beperkende leefregels tijdens de revalidatie na een bewijs bij het maken van een keuze samen met een patiënt voor zijn of haar totale heup prothese, zoals het moeten slapen op de rug, behandeling. EBM begint en eindigt bij de patiënt en is daardoor vergelijkbaar afgeschaft. Dit is een mooi voorbeeld van hoe EBM sneller met VBHC maar het focust zich vooral op gecontroleerde studies en richtlijnen. in de praktijk gebracht kan worden met VBHC. Het kost doorgaans veel tijd totdat de bevindingen van onderzoek in de praktijk worden gebracht. Wat we in Santeon verband doen lijkt meer op het ‘pressure Door VBHC-verbetertrajecten te centreren rondom cooker systeem’. Door het traject op te delen in kleinere stukjes maken we het vragen van patiënten en uit te voeren met behapbaar. Deze onderwerpen lijken qua grootte misschien minder relevant patiënten vindt EBM zijn weg sneller maar zijn absoluut belangrijk voor de patiënt. Ze maken het verschil omdat naar de praktijk en wordt de zorg de resultaten direct geïmplementeerd worden. We vinden het beter om kleine verbeteren leuker en beter. In deze stapjes te maken die er toe doen waardoor je resultaat ziet, dan wachten op die uitgave delen we de uitkomsten en grote stap die misschien te ambitieus blijkt. Het gaat erom wat belangrijk is voor resultaten van de verbeteringen de patiënt. En dat gaat natuurlijk sneller als we dit ook samen met de patiënt die gerealiseerd zijn op het bespreken. Door deze korte loopjes boeken we vlotter resultaat. gebied van de heupartrosezorg. Ik ben trots dat ik hier Specialisten blijven graag leren en willen steeds kundiger te worden. Dat zorgt intensief aan heb mogen voor een stap in het behandelproces van de patiënt en in hun eigen leerproces. meewerken. Ik ben van mening dat je beter wordt door tijd vrij te maken voor reflectie en niet door te denderen in de tredmolen. Dat voelt soms tegenstrijdig. Die tijd Rudolf Poolman, had ook besteed kunnen worden aan een operatie of een spreekuur op de poli. Orthopedisch chirurg Helaas denken we vaak zo omdat de productie benchmark dat vraagt. OLVG

4 5 HOOFDSTUK 1 Samen de zorg verbeteren

Value-Based Health Care (VBHC) richt zich op behandeling van borstkanker. Nu kunnen we het optimaliseren van zorguitkomsten voor de ook openlijk de uitkomsten van de eerste drie patiënt tegen gunstige kosten. Binnen Santeon verbetercycli van heupartrose delen. hebben we een VBHC-model ontwikkeld In deze publicatie beschrijven we de aanpak en de waarin artsen en behandelteams van de zeven tot nu toe behaalde resultaten en blijkt dat ook ziekenhuizen structureel samen leren, verbeteren voor heupartrose de Santeon VBHC-werkwijze en verbeterpunten implementeren in de eigen daadwerkelijk verbetering van zorg oplevert. ziekenhuizen. De Santeon ziekenhuizen werken hierbij open met elkaar samen om sneller en Het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis (CWZ) is betere uitkomsten voor patiënten te realiseren. niet opgenomen in deze publicatie aangezien er In 2016 is gestart met het opzetten van onvoldoende data beschikbaar waren. Inmiddels verbetercycli. In elk ziekenhuis bespreekt een is Canisius Wilhelmina Ziekenhuis wel gestart multidisciplinair team rondom een aandoening/ met cyclus vier van het verbetertraject. Het patiëntengroep, waar de zorg beter kan. Deze Maasstad Ziekenhuis is sinds juni 2017 een Santeon verbeterteams uit de zeven ziekenhuizen ziekenhuis. Aangezien het verbetertraject in 2016 is bespreken periodiek (elk half jaar) gezamenlijk de gestart, zijn voor dit ziekenhuis alleen gegevens over resultaten en mogelijke verbeteracties. Dit proces heupartrose uit de derde cyclus beschikbaar. van verbeteren loopt continu door. Inmiddels zijn verbetercycli opgestart voor borstkanker, Santeon werkt samen met een internationale heupartrose, CVA, prostaatkanker, darmkanker, adviesraad die bestaat uit methodologische longkanker, nierschade, geboortezorg en reuma. experts op het gebied van VBHC, validatie en data In 2018 volgen coronair vaatlijden en IBD. Na -analyse. Zij delen vanuit clinical management, het doorlopen van drie cycli van elk een half public health en decision sciences perspectief hun jaar maken we de uitkomsten inzichtelijk door expertise op het gebied van uitkomstindicatoren en ze openbaar te publiceren. In december 2017 het selectieproces. De raad bespreekt en evalueert verscheen het eerste rapport met de aanpak en kritisch de Santeon werkwijze, data en analyses en de resultaten van het verbetertraject voor de geeft op basis daarvan advies.

SAMYRA KEUS, PROJECTLEIDER BART AMENT, PROJECTLEIDER/ DATA-ANALIST MARJAN GORT, PROJECTLEIDER

6 7 HOOFDSTUK 2

van variatie zoeken, oorzaken onderzoeken en nomische status (op basis van postcode via CBS) verbeteringen doorvoeren (zie verbetercyclus en Body Mass Index (BMI). In totaal voldeden Sneller verbeteren in FIGUUR 1). binnen de Santeon ziekenhuizen 9.082 nieuw gediagnosticeerde heupartrose patiënten aan de in- SCOREKAART VASTSTELLEN en exclusiecriteria (TABEL 1). 3.201 patiënten kregen gestructureerde verbetercyclus Bij de start van de heupartrose verbetercyclus (zie binnen een jaar een primaire totale heupprothese. FIGUUR 2) stellen de verbeterteams gezamenlijk in Patiënten uit het Maasstad Ziekenhuis zijn relatief drie stappen de patientgroep, behandelopties en iets jonger dan de patiëntengroep uit de andere WERKWIJZE VERBETERCYCLUS verbeteringen en de ontwikkeling en implementatie scorekaart vast. ziekenhuizen. Daarnaast is te zien dat de leeftijd MET VERBETERTEAM van een verbeterplan. Zij denken mee hoe de Elke zes maanden worden Santeon-breed niet zorg verbeterd kan worden op basis van eigen 1. Definitie patiëntengroep alleen uitkomsten, maar ook kosten- en procesdata ervaring. Hierdoor vormen zij een zeer waardevolle In stap 1 is een uniforme patiëntengroep gedefinieerd, van patiënten met heupartrose verzameld. In toevoeging aan de verbeterteams. zodat in elk ziekenhuis over eenzelfde groep elk ziekenhuis is daartoe een multidisciplinair mensen data verzameld wordt en analyses worden TABEL 1 Patiëntselectie heupartrose voor het verbeterteam geformeerd. Een verbeterteam bestaat Het verbeterteam van ieder ziekenhuis komt elke gedaan. Zo is bijvoorbeeld gekozen om alleen naar VBHC-programma van Santeon uit één tot twee patiënten en de professionals die twee maanden bijeen. De teamleden selecteren patiënten te kijken die in de eigen ziekenhuizen zijn een rol hebben in het zorgproces van de patiënt. onderwerpen om te verbeteren, bespreken de gediagnosticeerd. Dit heeft als voordeel dat het hele INCLUSIECRITERIUM Voor heupartrose zijn dit onder andere een data die rondom heupartrose zijn verzameld en zorgtraject in beeld is, wat lastiger is bij patiënten • Diagnose heupartrose orthopedisch chirurg, geriater, anesthesioloog, geanalyseerd en onderzoeken verwachte oorzaken die zijn doorverwezen. Het overzicht van alle in- en verpleegkundig specialist, fysiotherapeut en van verschillen. Op basis hiervan wordt een exclusiecriteria staat in TABEL 1. EXCLUSIECRITERIA zorgmanagement. Het verbeterteam wordt verbeterplan opgesteld en geïmplementeerd. Elke • Patiënten met eerdere DBC heupartrose begeleid door een projectleider en een data zes maanden worden opnieuw data verzameld en Voor de heupartrosepatiënten zijn in de periode afgelopen 3 jaar analist. De patiënten/ ervaringsdeskundigen zijn komen de zeven verbeterteams uit de verschillende januari 2015 tot december 2017 (cyclus 1 t/m 3) • Patiënten jonger dan 18 jaar volwaardig lid van het verbeterteam en beslissen ziekenhuizen bij elkaar om ervaringen en werkwijzen allerlei mogelijk relevante patiëntkenmerken • Patiënten met Totale Heup Prothese (THP) links mee in de keuze van indicatoren, prioritering van uit te wisselen. Dan begint de volgende cyclus verzameld. Zoals leeftijd, geslacht, sociaaleco­ en rechts • Geopereerde patiënten met een diagnose anders dan artrose in de LROI database • Patiënten met niet-primaire heupvervanging FIGUUR 1 Verbetercyclus Santeon VBHC (revisie)

VERBETERCYCLUS DBC = diagnose behandeling combinatie LROI = Landelijke Registratie Orthopedische Implantaten Team en traject Scorekaart en FIGUUR 2 Drie stappen om tot een scorekaart te komen opstarten verbeterplan Data verzamelen opstellen & verschillen zoeken

1. DEFINITIE 2. BEHANDELOPTIES 3. INDICATOREN PATIËNTGROEP Continue • Uitkomsten feedback • Kosten & leren Verbeteringen Verschillen • Proces implementeren analyseren & verbeteringen identificeren

8 9 van de patiënten uit het Catharina Ziekenhuis In FIGUUR 6 is te zien dat patiënten van het ziekenhuis is gegeven. Dit betekent dat de data van (fysiotherapie, pijnmedicatie en/of leefstijl adviezen) naar verhouding wat hoger ligt. (FIGUUR 3). Maasstad Ziekenhuis en Medisch Spectrum Twente zowel preoperatieve als postoperatieve fysiotherapie of een operatieve ingreep. Bij het plaatsen van Dit is mogelijk van invloed op de uitkomsten. een hoger BMI hebben dan gemiddeld in de Santeon niet is meegenomen, net zoals preoperatieve als de prothese kan de orthopedisch chirurg kiezen De verhouding tussen mannen en vrouwen met ziekenhuizen. postoperatieve geriatrische zorg. Om wel het hele uit drie verschillende benaderrichtingen van het heupartrose en een primaire totale heupprothese is zorgproces in kaart te kunnen brengen – vanaf het heupgewricht, namelijk de voorkant (voorste nagenoeg gelijk in de ziekenhuizen (FIGUUR 4). Bij 2. Behandelopties melden bij de huisarts tot de nazorg – is het de wens of anterieure benadering), de zijkant (laterale de verdeling van de sociaaleconomische status is te Voor de vastgestelde patiëntengroep zijn de meest en noodzaak om de scorekaart in de toekomst uit te benadering) en de achterkant (achterste of zien dat dit per ziekenhuis erg verschilt. Patiënten voorkomende behandelopties in kaart gebracht breiden naar de keten. posterolaterale benadering). Er zijn grote verschillen in Medisch Spectrum Twente hebben een relatief vanaf het moment dat de orthopedisch chirurg de in benaderrichtingen tussen de ziekenhuizen laag sociaaleconomische status in vergelijking diagnose heupartrose stelt (FIGUUR 7). Dit model Nadat de diagnose heupartrose vastgesteld is (FIGUUR 8). De voorkeur van de chirurg en met patiënten van het St. Antonius ziekenhuis (zie is gekozen omdat de data van buiten het ziekenhuis door de orthopedisch chirurg zijn verschillende patiëntkenmerken spelen hierbij een belangrijke rol. FIGUUR 5). ontbreekt, zoals fysiotherapie die buiten het behandelopties mogelijk. Een conservatief beleid Het Martini Ziekenhuis opereert in vergelijking

FIGUUR 3 Verdeling van de leeftijd FIGUUR 4 Verdeling mannen en vrouwen FIGUUR 7 Overzicht behandelopties voor patiënten met heupartrose.

Niet Santeon 12 36 51 Santeon 66 34 chirurgisch Ongecementeerd beleid Catharina 10 30 59 Catharina 65 35 Consult CWZ CWZ orthopedisch 14 66 Maasstad 46 39 Maasstad 34 chirurg Direct lateraal

Martini 13 37 50 Martini 67 33

MST 13 35 51 MST 67 33 Posterolateraal Naar huis OLVG 14 40 45 OLVG 65 35 Chirurgisch Gecementeerd St. Antonius 11 35 54 St. Antonius 66 34 beleid (THP) 0% 25% 50% 75% 100% 0% 25% 50% 75% 100% Geen therapie Resectie Chemotherapie Geen therapie Resectie Chemotherapie Anterolateraal Overige bestemming <60 jr 60-70 jr >70 jr vrouw Radiotherapie man Chemoradiatie therapie Overig Radiotherapie Chemoradiatie therapie Overig

50 100 100 25 50 50 50 100 100 25 50 50 Anterieur

FIGUUR 5 Verdeling van sociaaleconomische status (SES) FIGUUR 6 Verdeling100 50 van BMI100 preoperatief25 50 50 100 50 100 25 50 50 Hybride

Santeon 32 32 37 Santeon 1 32 43 12 24 12

Catharina 34 34 32 Catharina 1 35 42 22 12 12 Maasstad 36 20 44 Maasstad 20 44 36

Martini 37 34 29 Martini 1 31 42 26

MST 67 26 7 MST 25 47 28

OLVG 25 24 51 OLVG 40 39 21

St. Antonius 9 37 54 St. Antonius 1 30 45 24

0% 25% 50% 75% 100% 0% Geen25% therapie 50% Resectie Chemotherapie75% 100% Geen therapie Resectie Chemotherapie SES < gemiddeld SES = gemiddeld SES > gemiddeld BMI < 18.5 Radiotherapie BMI 18.5 t/m 25 Chemoradiatie BMI 26 t/m therapie 30 BMI > Overig 30 Radiotherapie Chemoradiatie therapie Overig

Bron: LROI

10 50 100 100 25 50 50 50 100 100 25 50 50 11

100 50 100 25 50 50 100 50 100 25 50 50

12 12

12 12 met andere ziekenhuizen meer patiënten via de Daarnaast heeft een aantal orthopeden in het anterieure benadering dan via andere benaderingen. Maasstad een sterke voorkeur voor het plaatsen van Patiënten hebben soms voorkeur voor de anterieure ongecementeerde protheses omdat ze daar al vele benadering, als gevolg van positieve verhalen die zij jaren goede ervaringen mee hebben. van andere patiënten horen. Zo zouden zij sneller herstellen, en gelden er minder strenge leefregels, 3. Scorekaart zoals bewegingsbeperking, na de operatie. In de derde stap hebben de verbeterteams een gezamenlijke scorekaart vastgesteld met de voor In het Martini ziekenhuis wordt het effect van de de patiënt belangrijkste uitkomstindicatoren, benadering op de uitkomst van een heupvervanging procesindicatoren en kostenindicatoren (FIGUUR 10). onderzocht. Er is gekeken naar de uitkomst De uitgangspunten voor het verzamelen van data weefselschade (Polada 1, 2014 – 2016). Hiervan zijn: relevant, praktisch en haalbaar. Zo worden geen worden de resultaten binnenkort gepubliceerd. nieuwe gegevens verzameld maar wordt gebruik Daarnaast wordt op dit moment onderzocht of de gemaakt van bestaande datasets die automatisch uit kosten en effecten van de anterieure benadering in de verschillende bronsystemen (bijv. het Elektronisch verhouding staan tot de kosten en effecten van de Patiënten Dossier) gehaald kunnen worden. posterolaterale benadering (Polada 2, 2015 – heden). Grote verschillen tussen de ziekenhuizen zijn De uitkomstindicatoren zijn zoveel mogelijk zichtbaar in de keuze voor type fixatie van de totale gebaseerd op bestaande indicatoren zoals die heupprothese (FIGUUR 9). In het St. Antonius van International Consortium for Outcome ziekenhuis en Medisch Spectrum Twente wordt er Measurement (ICHOM) en Landelijke Registratie voornamelijk gekozen voor gecementeerd, terwijl Orthopedische Implantaten (LROI), maar ook het Maasstad Ziekenhuis voornamelijk kiest voor op patiënt-gerapporteerde uitkomstmaten ongecementeerd. Eén van de redenen hiervoor is dat (PROMs). Voor het bepalen van kostenindicatoren de populatie in het Maasstad Ziekenhuis gemiddeld is geanalyseerd waar de meeste kosten worden SACHA jongere patiënten betreft. gemaakt bij de behandeling van heupartrose in het DEETMAN, ziekenhuis (bijv. OK, kliniek, diagnostiek). patiënt in OLVG en onderdeel van het heupartrose verbeterteam in dat ziekenhuis.

FIGUUR 8 Benaderrichtingen FIGUUR 9 Type fixatie

Santeon 28 1 66 2 Santeon 19 15 65

‘Eigenlijk zou je geen verbeterpunten Catharina 100 Catharina 37 6 58 in de zorg moeten oppakken zonder Maasstad 25 34 40 Maasstad 82 2 16 Martini 67 33 Martini 38 62

dat de patiënt daarbij betrokken is.’ MST 31 68 1 MST 2 14 84

OLVG 34 59 7 OLVG 49 3 49

St. Antonius 100 St. Antonius 13 1 86

0% 25% 50% 75% 100% 0% Geen25% therapie 50% Resectie Chemotherapie75% 100% Geen therapie Resectie Chemotherapie anterieur anterolateraal posterolateraal direct lateraal ongecementeerdRadiotherapie hybride Chemoradiatie gecementeerd therapie Overig Radiotherapie Chemoradiatie therapie Overig

Bron: LROI

50 100 100 25 50 50 50 100 100 25 50 50 12 13 100 50 100 25 50 50 100 50 100 25 50 50

12 12

12 12 Voor de grootste kostencategorieën is vervolgens bewijs en kunnen niet gebruikt worden om bepaald wat de belangrijkste veroorzakers van verantwoording af te leggen. De data zijn geschikt deze kosten zijn (bijvoorbeeld duur operatie, om hypotheses te formuleren voor verbetering en frequentie van operatie, etc.). Deze zijn vervolgens niet om conclusies te trekken over de prestatie van als kostenindicator opgenomen in de scorekaart. het ziekenhuis. Indien variatie wordt geconstateerd Als procesindicator is de wachttijd tot totale bespreken de verbeterteams of die variatie interessant heupprothese opgenomen. genoeg is om nader te onderzoeken.

DATA VERZAMELEN EN BESPREKEN Intern – dat wil zeggen binnen en tussen de Santeon Gedurende de verbetercycli zijn nu drie keer data ziekenhuizen – worden de data van de scorekaart verzameld. Dat gebeurt in alle ziekenhuizen op in vertrouwen gedeeld en besproken. Om dit uniforme wijze en wordt gecoördineerd door de pro- vertrouwen met elkaar te borgen worden extern grammamanager, datamanagers en data-analisten alleen uitkomstenindicatoren gedeeld waarvan vanuit het programmabureau van Santeon. De data de data stabiel genoeg worden geacht (niet alle worden gevalideerd met de betrokken professionals uitkomstindicatoren zijn eenvoudig en eenduidig te per ziekenhuis en besproken met de verschillende verzamelen en daarmee lastig te vergelijken en te verbeterteams van de zeven Santeon ziekenhuizen. duiden).

In de verbetercyclus is gekeken naar de effecten ERVARINGEN VAN DE PATIËNT AAN TAFEL van de verbetermaatregelen in elk ziekenhuis. Niet alle voor patiënten belangrijke uitkomsten van De resultaten van de uitkomsten-, kosten- en zorg, zijn te vatten in cijfers. Daarom worden de procesindicatoren worden niet case mix gecorrigeerd. patiënten die deelnemen aan de verbeterteams ook Alle mogelijke patiëntkenmerken die een verklaring gevraagd hun eigen ervaring te delen: wat ging goed zouden kunnen zijn voor variatie (leeftijd, geslacht, en wat kon beter? BMI, etc.) zijn wel verzameld voor eventuele nadere In zogenaamde ‘spiegelgesprekken’ wordt gekeken V.l.n.r.: Jelmer Jager (fysiotherapeut), ervaringsdeskundige Sacha analyse. De vergeleken data zijn geen resultaten van of deze ervaringen en eventuele verbeterpunten ook Deetman en Berber Selten (verpleegkundige/ teamleider) wetenschappelijk onderzoek of wetenschappelijk voor patiënten van de andere ziekenhuizen gelden. IRINA MEIJERS ‘Het bijzondere aan VERPLEEGKUNDIG VBHC in vergelijking FIGUUR 10 Scorekaart heupartrose (cyclus 3) SPECIALIST OLVG met andere verbeterprojecten is 1 dat je aan tafel zit 2 PROMs (kwaliteit van leven, pijn, functionele status) met de patiënt.’ 3 UITKOMST 4 Complicaties tijdens opname primaire heupoperatie (bloedtransfusie, urineweginfectie, trombose of longontsteking)

5 Complicaties na primaire heupoperatie (tijdens en binnen 30/90 dagen na opname) 6 Heroperatie zelfde heup binnen 2 jaar post-OK (heroperatie in eigen ziekenhuis)* CARINA ‘Iedere zorgverlener wil “de beste zorg” voor zijn/ 1 Netto OK-tijd per patiënt GERRITSMA haar patiënten. Maar wat is de beste zorg? Cijfers over 2 Gemiddelde inkoopprijs per heup ORTHOPEDISCH uitkomsten en kwaliteit alleen zeggen niet zoveel. Het gaat 3 Verblijfsduur per patiënt met totale heupoperatie incl. heropnames KOSTEN CHIRURG, MARTINI vooral om de patiënten zelf en die zijn allemaal verschillend. 4 Opname op dag van operatie (geldt alleen voor primaire heupoperaties, niet voor revisies) ZIEKENHUIS Wij vergelijken onze processen en uitkomsten met elkaar, 5 Diagnostische activiteiten per patiënt maar we kennen ook de patiënten die wij behandelen. Dat PROCES 1 Wachttijd tot totale heupoperatie per patiënt maakt dat we van elkaar kunnen leren en onze processen waar nodig kunnen aanpassen om zo aan iedere patiënt de *voor deze uitkomstmaat gold een afwijkende patiëntselectie vanwege de specifieke focus op revisies meest optimale behandeling te kunnen geven.’ (diagnose heupartose + primaire heupvervanging in 2013, 2014, 2015 respectievelijk voor cyclus 1, 2 en 3)

14 15 ANITA TEN HAGE, ANESTHESIOLOOG CARINA MARTINI ZIEKENHUIS GERRITSMA ORTHOPEDISCH NIEK SCHEPEL CHIRURG ORTHOPEDISCH REMMELT VEEN RUDOLF POOLMAN ELGUN ZEEGERS MARTINI CHIRURG ORTHOPEDISCH CHIRURG ORTHOPEDISCH CHIRURG ORTHOPEDISCH CHIRURG ZIEKENHUIS CATHARINA ST. ANTONIUS OLVG MEDISCH SPECTRUM TWENTE ZIEKENHUIS

16 17 HOOFDSTUK 3 Verbeteringen bij heupartrose tot nu toe

Sinds de start in 2016 hebben de teams de verbetercyclus voor heupartrose drie keer doorlopen. In deze verbetercycli zijn onderwerpen gekozen door de multidisciplinaire teams waarvan zij verwachtten dat ze daarin konden verbeteren. Hieronder wordt voor een aantal indicatoren beschreven welke variatie is gesignaleerd tijdens de eerste dataverzameling, welke vervolgacties zijn ondernomen en wat in de derde verbetercyclus gemeten is.

WEINIG COMPLICATIES TIJDENS DE OPNAME van deze lage percentages complicaties bleek er Alle Santeon ziekenhuizen laten lage percentages wel een verschil te zijn in de infectieprofylaxe van complicaties zien tijdens de opname vanwege bij heupvervanging die in de verschillende een totale heupprothese (FIGUUR 13). Deze data ziekenhuizen wordt gehanteerd. Een inventarisatie zijn verzameld via de complicatieregistratie. Het is onder de deelnemende ziekenhuizen liet zien dat onderzocht of onderrapportage een verklaring voor de hoeveelheid en frequentie van de perioperatieve het lage percentage in de Santeon ziekenhuizen antibiotica profylaxe varieert. Daarnaast bleek kon zijn. Om dit te toetsen zijn in OLVG (met ook een variatie bij de adviezen die de patiënt de medisch microbioloog) de patiënten door krijgt ter voorkoming van wondinfecties met middel van een thoraxfoto en een urinesediment staphylococcus aureus. Zoals bijvoorbeeld het beoordeeld. Bij OLVG en het Catharina Ziekenhuis gebruik van profylactische neuszalf en scrubben zijn daarnaast de dossiers gecontroleerd om van het lichaam met desinfecterende zeep. Door te kijken of deze patiënten een long- dan wel deze uitkomsten in het verbeterteam te bespreken urineweginfectie hadden. Dit bevestigde, in ieder (met onder andere de verpleegkundig specialist, geval voor OLVG en het Catharina Ziekenhuis, de de patiënt en de medisch microbioloog) kunnen de gevonden lage percentages. Tijdens de bespreking adviezen beter worden afgestemd.

FIGUUR 13 Patiënten zonder complicaties tijdens de opname

RUUD STOKVIS Santeon 96 97 patiënt in OLVG Catharina 94 en roeiliefhebber. 96 Maasstad 93

Martini 97 98

MST 98 96 ‘Interessant, dat vergelijken van alle gegevens OLVG 96 96

St. Antonius* 94 rondom heupoperaties tussen ziekenhuizen. 99 0% 20% 40% 60% 80% 100% Geen therapie Resectie Chemotherapie Verzamelen van de statistieken is veel werk, cyclus 1 cyclus 3 Radiotherapie Chemoradiatie therapie Overig maar gezien de resultaten de moeite waard.’ * gedeelte opnamedata niet beschikbaar vanwege transitie naar nieuw EPD 50 100 100 25 50 50

18 19 100 50 100 25 50 50

12

12 Weinig complicaties 30 en 90 dagen na de eerste teruggebracht naar slechts 34%. De mediane FIGUUR 16 Cumulatief afnemende verblijfsduur FIGUUR 17 Percentage patiënten met een verblijfsduur totale heupprothese (FIGUUR 14 EN 15) opnameduur vanwege een primaire heupvervanging binnen Santeon rondom een primaire totale van 4 dagen of langer rondom een primaire De percentages complicaties binnen 30 en 90 dagen binnen de Santeon ziekenhuizen was vier dagen heupoperatie totale heupoperatie

na de totale heupprothese bleken ook laag in cyclus in cyclus 1 (Q25%-Q75%: 3-5). In cyclus 3 is dit Cumulatief percentage patiënten 100% Santeon 57 1. In de prioritering van de uitkomstindicatoren door teruggebracht naar een mediaan verblijf van drie 34 Maasstad patiënten kwam de complicatie ‘luxatie’ als belangrijk dagen (Q25%-Q75%: 3-4). We zien in FIGUUR 16 Catharina 86 82 naar voren. ‘Alles houdt natuurlijk op als je heup uit een trend van een dalende opnameduur, deze daling 75% Martini Maasstad de kom schiet’, aldus een van de patiënten. Mede om wordt veroorzaakt door de verbeterinitiatieven van 44 Martini 37 MST die reden is het percentage luxaties nader onderzocht vijf ziekenhuizen. In FIGUUR 17 is het percentage 50% 26 in alle ziekenhuizen. Bij nader onderzoek van patiënten te zien met een relatief lange verblijfsduur 53 MST OLVG 42 patiënten die zich na ontslag van de heupvervanging, van 4 dagen of meer rondom de operatie. Van het 25% OLVG 87 meldden op de spoedeisende hulp (SEH), bleek het Maasstad Ziekenhuis waren alleen data beschikbaar 21 St. Antonius* percentage luxaties correct laag te zijn. uit cyclus 3. Alle andere Santeon ziekenhuizen laten St. Antonius* 34 0% 14 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 een verbetering (daling) zien. Variërend van 4% tot 0% 20% 40% 60% 80% 100% Aantal opnamedagen Aantal opnamedagen DALENDE VERBLIJFSDUUR RONDOM 66% tussen cyclus 1 en cyclus 3. cyclus 1 cyclus 3 cyclus 1 cyclus 3 cyclus 1 cyclus 3 OPERATIE (K3) Voor zowel de kosten als voor de patiënt is het beter * gedeelte opnamedata niet beschikbaar vanwege transitie naar nieuw EPD om de opnameduur zo kort mogelijk te houden. Een VERBETERINITIATIEVEN VERBLIJFSDUUR langer dan noodzakelijk verblijf in het ziekenhuis Meer opnames op dag van operatie (K4) kan leiden tot vermijdbare complicaties zoals Voor vervanging van een heup kunnen patiënten operatie werden opgenomen varieerden van 26% FIGUUR 18 Opname op de dag van operatie delier en algeheel functieverlies. Zelfredzaamheid opgenomen worden op de dag van de operatie zelf. tot 100%. Het Martini Ziekenhuis heeft de inrichting staat bij ontslag echter voorop. De snelle daling Het voordeel voor de patiënt is dat de kans op een van het zorgproces op de ochtend van operatie Santeon 57 80 en relatief lagere ligging van de curve behorend bij betere nachtrust toeneemt en voor het ziekenhuis vergeleken met het zorgproces in het Medisch Catharina 100 cyclus 3 in FIGUUR 16 toont dat patiënten eerder draagt dit bij aan het optimaal gebruik maken van Spectrum Twente en het Catharina Ziekenhuis. 97 Maasstad werden ontslagen na een totale heupprothese in de bedden. Toch bleek in cyclus 1 dat in een aantal Zo worden in het Medisch Spectrum Twente alle 98

vergelijking tot cyclus 1. Waar in cyclus 1 nog 57% ziekenhuizen een groot deel van de patiënten al patiënten indien mogelijk op dag van operatie Martini 26 van alle geopereerde patiënten een verblijfsduur een dag eerder opgenomen wordt (FIGUUR 18). opgenomen op de holding van de OK. In het Martini 46 MST 98 had van vier dagen of langer, is dit in cyclus 3 De percentages van patiënten die op de dag van de Ziekenhuis heeft een soortgelijke verandering in het 99 zorgproces geresulteerd in een verhoging van het OLVG 56 97 percentage patiënten opgenomen op de dag van St. Antonius* 88 operatie van 26% (in 2016) naar 46% (in 2017). 98 0% 20% 40% 60% 80% 100% FIGUUR 14 Patiënten zonder complicaties binnen FIGUUR 15 Patiënten zonder complicatie binnen 30 dagen OLVG heeft gerealiseerd dat alle orthopedie Geen therapie Resectie Chemotherapie cyclus 1 cyclus 3 Radiotherapie Chemoradiatie therapie Overig 90 dagen na primaire totale heupoperatie na totale heupoperatie (ongeplande heropname) teamleden volgens hetzelfde zorgpad zijn gaan werken. Daarnaast bleek dat voornamelijk de cijfers * gedeelte opnamedata niet beschikbaar vanwege transitie naar nieuw EPD

van voormalig locatie West ervoor zorgden dat het 50 100 100 25 50 50 Santeon 98 Santeon 95 97 96 aantal opnames de dag voor operatie hoog waren. Bij Catharina 97 Catharina 96 het fuseren en de verhuizing van de gehele afdeling 100 50 100 25 50 50 94 94 orthopedie naar locatie West is de werkwijze van Maasstad Maasstad 95 95 locatie Oost gehanteerd. Er is een opnamepoli op de dag van de operatie al uit bed gaat met behulp Martini 98 Martini 95 gerealiseerd waardoor patiënten de dag van de van fysiotherapeut en verpleegkundigen. De patiënt 12 98 94 operatie beter voorbereid op de afdeling komen. wordt geïnformeerd via een patiënteninformatie-map MST 99 MST 94 100 100 die de patiënt al op de polikliniek mee krijgt. Hierin 12 OLVG 97 OLVG 97 96 97 Versneld herstel staat stap voor stap het hele proces van voor, tijdens

St. Antonius* 98 St. Antonius* 94 Medisch Spectrum Twente is gestart met de en na de operatie beschreven. Het ‘kort verblijf 100 98 0% 20% 40% 60% 80% 100% implementatie van ‘Rapid Recovery’, lerend van behandelplan’ dat in principe drie dagen duurt, heeft 0% 20% 40% 60% 80% 100% Geen therapie Resectie Chemotherapie Geen therapie Resectie Chemotherapie cyclus 1 cyclus 3 cyclus 1 Radiotherapie cyclus 3 Chemoradiatie therapie Overig Radiotherapiehet Martini Ziekenhuis Chemoradiatie therapiedie al sinds Overig 2012 bezig zijn als voordeel dat verslapping van spieren rondom met het programma. Dit betekent dat een intensief de heup voorkomen wordt. Daarnaast neemt de * gedeelte opnamedata niet beschikbaar vanwege transitie naar nieuw EPD * gedeelte opnamedata niet beschikbaar vanwege transitie naar nieuw EPD oefenprogramma wordt gevolgd waarbij de patiënt kans op complicaties af. De pijnstilling wordt hierop 50 100 100 25 50 50 50 100 100 25 50 50

20 21 100 50 100 25 50 50 100 50 100 25 50 50

12 12

12 12 aangepast, om misselijkheid te voorkomen. op complicaties en lange ligduur door getrainde de huisarts met vraagstelling heupartrose. Wanneer FIGUUR 19 Cumulatief afnemend aantal röntgenfoto’s Ongeveer een derde van de patiënten van het eerstelijns fysiotherapeuten begeleid om de operatie deze diagnose inderdaad werd gesteld, en de heup binnen Santeon bij een primaire totale Medisch Spectrum Twente revalideert in Bad Boekelo fit in te gaan. Naar verwachting gaat dit leiden tot een vervangen moest worden door een prothese, werd heupoperatie (Energ-IQ), met goede scores op fysieke uitkomsten sneller herstel en korte verblijfsduur voor deze groep opnieuw een foto gemaakt met een kallibratiekogel Cumulatief percentage patiënten en patiënttevredenheid. Dit betreft een 9-daags hoog-risicopatiënten. om de grootte van de prothese te bepalen. Nu wordt 100% herstelprogramma in een resort hotel met een de kallibratiekogel direct mee gefotografeerd bij een intensief trainingsprogramma. De patiënt Effect kortere verblijfsduur op uitkomsten verdenking op heupartrose waardoor de tweede foto 75% gaat hier op de tweede dag na operatie naar toe. Zoals met alle kostenindicatoren moet ook de is komen te vervallen.

Tijdens de Santeon brede bijeenkomst bleek verschil indicator ‘verblijfsduur rondom operatie’ altijd 50% te zijn in het wel of niet ontslaan van patiënten met in relatie tot de uitkomsten gezien worden. De MEER BEWUSTWORDING

een wondlekkage. Meestal blijven patiënten waarbij beschikbare uitkomsten toonden geen verschil tussen In het Catharina Ziekenhuis bleek een hoger 25% deze wond nog vochtig is in het ziekenhuis totdat ziekenhuizen met kortere of langere ligduur. Gezien percentage artrografieën te worden uitgevoerd deze volledig droog is. In Medisch Spectrum Twente de evidentie voor verhoogde kans op complicaties en bij patiënten in vergelijking tot de andere Santeon 0% en het St. Antonius Ziekenhuis is een traject gestart achteruitgang van algeheel functioneren als gevolg ziekenhuizen. Er zijn verdiepende analyses gedaan en er 1 2 3 4 5 6 7 Aantal röntgenfoto’s om patiënten met een wondlekkage toch naar huis van (verlengd) verblijf is de behaalde reductie in is bewustwording gecreëerd op de afdeling orthopedie. cyclus 1 cyclus 3 te laten gaan. Patiënten worden daarbij dagelijks verblijfsduur een succes. In het Martini Ziekenhuis Momenteel is het percentage artrografieën al gecontroleerd door de thuiszorgverpleegkundige en spelen de orthopedieconsulenten een grote rol. Zij aanzienlijk verminderd bij deze patiëntengroep terwijl blijven onder verantwoordelijkheid van de medisch controleren de wondlekkage zodat de patiënten sneller de uitkomstindicatoren gelijk bleven. specialist. In Medisch Spectrum Twente worden naar huis kunnen. Verder inzicht in de waarde van zorg FIGUUR 20 Percentage patiënten met 3 of meer patiënten die met een wondlekkage zijn ontslagen proberen de verbeterteams te verkrijgen via de PROMs MINDER LEEFREGELS VOOR ACTIEVE röntgenfoto’s bij een primaire totale korte tijd na ontslag intensiever gecontroleerd door (lopend verbeterinitiatief) en inzicht in het gebruik van HEUPPATIËNTEN heupoperatie de verpleegkundige op de speciale wondbehandeling fysiotherapie na ontslag (lopend verbeterinitiatief). ‘Als ik me overal aan moet houden dan zit ik de hele Santeon 70 polikliniek/nabehandeling. In het Catharina dag stil op een stoel’, vertelde een patiënt uit het 52 Catharina Ziekenhuis is gestart met het verbeterinitiatief om DALING AANTAL RÖNTGENFOTO’S verbeterteam van OLVG. Na inventarisatie bleken er Catharina 81 84 de opnameduur terug te brengen naar drie dagen. PER PATIËNT (K5.1.1) ongeveer 70 mondelinge en schriftelijke leefregels Maasstad Maasstad Het verbeterinitiatief werd geïnitieerd door een De snellere daling en lagere ligging van de curve te zijn, waaraan je je moet houden na een totale 17 deelnemende patiënt en fysiotherapeut van het behorend bij cyclus 3 in FIGUUR 19 toont dat binnen heupprothese. Deze leefregels worden nu verwijderd Martini 62 Martini 52 team. Het personeel is op de hoogte gebracht, de Santeon ziekenhuizen minder röntgenfoto’s wanneer blijkt er geen evidentie of verwachting is 95 MST MST foldermateriaal is aangepast en de anesthesioloog werden gemaakt voor patiënten met een totale voor het nut of comfort (expertise zorgprofessionals 43 OLVG 60 heeft de pijnbestrijding aangepast zodat de patiënt heupoperatie in vergelijking tot cyclus 1. Waar in en patiënt). De focus is hierbij gelegd op activiteit 60 OLVG niet te misselijk is om te herstellen. De patiënten cyclus 1 nog bij 70% van alle geopereerde patiënten van de patiënt. In het Catharina Ziekenhuis werd 0% 20% 40% 60% 80% 100% worden indien mogelijk op de dag van de operatie 3 of meer röntgenfoto’s werden gemaakt, is dit in in het verbeterteam ook aangegeven dat de 0 1 2 3 4 5 6 cyclus 1 cyclus 3 Aantal röntgenfoto’s FIGUUR 20 gemobiliseerd. Verder is het Catharina Ziekenhuis cyclus 3 teruggebracht naar 52%. In voorlichting rondom fysiotherapie en beperking cyclus 1 cyclus 3 in overleg met het Martini Ziekenhuis om van de is het percentage patiënten te zien met 3 of meer van anti-luxatieadviezen niet meer up-to-date ervaringen uit dit ziekenhuis te leren op gebied van röntgenfoto’s bij een totale heupoperatie. Van het was. Er is een implementatieteam gestart en een St. Antonius ontbreekt wegens onvoldoende data (in verband met transitie het Rapid Recovery Programma. Ook in OLVG is Maasstad Ziekenhuis waren alleen data beschikbaar literatuuronderzoek gedaan om zo de meest recente naar een nieuw EPD) gestart met een verbeterinitiatief rondom langdurige uit cyclus 3. Medisch Spectrum Twente laat een adviezen te implementeren. Het foldermateriaal is opnames (Snel Herstel). Hierbij is op alle facetten van duidelijke daling in röntgendiagnostiek zien. Waar aangepast en het personeel is op de hoogte gebracht de zorg rondom de heupprothese patiënten gekeken in cyclus 1 nog 95% van de patiënten drie of meer van de wijziging in de leefregels. waarom zij nog in het ziekenhuis verblijven. Bij het röntgenfoto’s werden gemaakt, is dit in cyclus 3 Snel Herstel project waren afgevaardigden van alle gedaald tot 43% van de patiënten. NA ONTSLAG SNELLER NAAR HUIS MÉT disciplines betrokken bij het zorgpad. De grote winst Tijdens de Santeon-brede databespreking in cyclus 1 MEDICATIE op locatie West van OLVG is het opzetten van een bleek dat in Medisch Spectrum Twente de patiënten Eén van de patiënten uit het OLVG-verbeterteam verpleeghuisafdeling voor geriatrische revalidatie gemiddeld één röntgenfoto meer kregen dan in de had als belangrijkste verbeterpunt de zorg van zorg (GRZ) in het ziekenhuis. Hierdoor is er betere andere huizen. Om de radiodiagnotische activiteiten medicatieoverdracht na ontslag. Patiënten halen na doorstroom op de verpleegafdeling orthopedie. verder te doen dalen is gekeken welke diagnostiek ontslag (met het recept verkregen op de afdeling) Eind 2017 is gestart met een pilot ‘Better in Better daarnaast werd uitgevoerd en waarom. Het bleek dat hun medicatie op bij de poli-apotheek. out’ (BiBo). Hier worden patiënten met hoog risico er ook een foto werd gemaakt bij doorverwijzing door

22 23 Deze patiënt gaf aan dat de wachttijd bij de instructies te geven over de nieuwe werkwijze vast te leggen. Naar de patiënt wordt geen datum vergelijking tussen de Santeon ziekenhuizen en apotheek lang was en dit onprettig aanvoelde. rondom medicatiegebruik. Hierdoor worden gecommuniceerd maar de periode waarin de andere Nederlandse ziekenhuizen is gebruik gemaakt ‘Je voelt je toch al niet fit en wilt naar huis’. Deze fouten met de medicatie geminimaliseerd. Elke operatie plaats zal vinden. De exacte datum wordt van het LROI-dashboard (zie ook http://www.lroi- ervaring werd ook benoemd door andere patiënten volgende schakel in de keten (huisarts, specialist twee weken voor operatie vastgelegd om de kans rapportage.nl/, Landelijke Registratie Orthopedische tijdens een spiegelgesprek. Het bleek dat patiënten ouderengeneeskunde, apotheker en trombosedienst) op annulering te minimaliseren. Het personeel is Implantaten). Hierin is de proportie revisie-ingrepen veelal aan het eind van de ochtend met ontslag beschikt tijdig over juiste en duidelijke informatie hiervan op de hoogte gebracht en communiceert dit binnen 1 jaar na een primaire totale heupoperaties gaan en zo op het drukste moment van de dag bij over het medicijngebruik van de patiënt. De patiënt naar de patiënt. in 2015 per ziekenhuis in Nederland weergegeven. de poli-apotheek kwamen. Omdat de medicatie om krijgt met deze werkwijze informatie over veilig Dit is gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht, ASA-score, veel maatwerk vraagt is de ‘kniptijd’ voor de juiste medicatiegebruik, zodat hij daar zélf ook alert op kan MEER TRANSPARANTIE OVER REVISIES diagnose (artrose versus overige diagnoses), BMI, hoeveelheden circa 20 minuten per patiënt. Dit is zijn. De apothekersassistent geeft deze informatie De eerdergenoemde uitspraak van één van de Charnley score en roken weergegeven. De Santeon opgepakt als verbeterinitiatief waarbij het recept op de dag van ontslag. Daarnaast kan elke patiënt patiënten: ‘‘Alles houdt natuurlijk op als je heup ziekenhuizen hebben zichzelf hierin geïdentificeerd voor de patiënt nu wordt geschreven met aantallen gebruik maken van de service dat de thuismedicatie uit de kom schiet’’, geldt zeker ook voor revisies (zie FIGUUR 22). Alle Santeon huizen scoren die overeenkomen met die uit de verpakking. Het op de afdeling wordt geleverd vóór het tijdstip (heroperaties). FIGUUR 21 geeft het percentage rond het gemiddelde, met uitzondering van het recept wordt een dag voor het ontslag naar de van ontslag. Alle patiënten krijgen daarnaast ook patiënten weer zonder een revisie binnen 2 jaar. Martini Ziekenhuis. Zij hebben gemiddeld een lager apotheek gestuurd en ligt klaar als patiënt komt. een afbouwschema voor pijnmedicatie mee. De Van alle patiënten in de Santeon ziekenhuizen percentage revisies na primaire totale heupprothese Op dit moment wordt onderzocht of de medicatie patiënten worden circa vijf dagen na ontslag door heeft 97,9% geen revisie binnen 2 jaar. Voor een en daarnaast ook de laagste revisiepercentages. ook op de afdeling zelf overhandigd kan worden. Dit de orthopedieconsulent gebeld. In het begin waren laatste is in het Martini Ziekenhuis al gerealiseerd er veel vragen over de pijnmedicatie omdat de met ‘Medicatieveiligheid bij ontslag’. Daarbij is mondeling overgedragen informatie niet bleef een nieuwe uniforme werkwijze ingevoerd voor hangen. Nu is het de patiënten duidelijk hoe om te FIGUUR 22 Percentage revisie ingrepen binnen 1 jaar. Landelijke vergelijking LROI. het overdragen van medicatie bij ontslag. Het gaan met pijnmedicatie. elektronisch patiëntendossier is aangepast op deze werkwijze, zodat de medicatieverificatie een VERBETERDE INFORMATIE OVER geautomatiseerd onderdeel is van het werkproces. OPERATIEDATUM In het Catharina Ziekenhuis was het aantal NIEUWE LEERMODULE VOOR annuleringen van operatiedatum hoger dan in de MEDICATIEGEBRUIK andere Santeon ziekenhuizen. Voor de patiënt is In het Martini Ziekenhuis is een speciale (verplichte) dit erg vervelend. Er is besloten om de datum voor 6 leermodule ontwikkeld om álle betrokkenen heldere een operatie niet meer geruime tijd van tevoren

4 FIGUUR 21 Patiënten zonder revisie binnen 2 jaar na primaire totale heupoperatie

Santeon 98 98 2 Catharina 97 97 Maasstad 98

Martini 98 97

MST 100 0 98 0 200 400 600 800 OLVG 98 98 Aantal primaire THP’s per zorgaanbieder 2015 St. Antonius 99 98 0% 20% 40% 60% 80% 100% Geen therapie Resectie Chemotherapie Catharina Maasstad Martini MST OLVG St.Antonius ©LROI, juni 2017 cyclus 1 cyclus 3 Radiotherapie Chemoradiatie therapie Overig

24 50 100 100 25 50 50 25

100 50 100 25 50 50

12

12 Daaropvolgend hebben ook Medisch Spectrum heupartrose patiëntengroep die niet geopereerd is. Twente en Maasstad Ziekenhuis een laag aantal Zij ontvangen alleen de vragenlijst bij aanvang van totale heupprothese revisies. Om te kunnen leren de behandeling. Deze informatie zou kunnen helpen van alle Nederlandse ziekenhuizen is identificatie van bij de besluitvorming rondom de keuze om wel of andere ziekenhuizen in de funnelplot wenselijk. Nog niet te opereren. meer transparantie in de volgende LROI publicatie Het responspercentage van PROMs is in alle wordt dan ook toegejuicht. ziekenhuizen toegenomen in vergelijking met cyclus 1. In Medisch Spectrum Twente is een MEER AANDACHT VOOR PROMS analyseteam samengesteld bestaande uit een Eén van de belangrijkste uitkomsten -zeker voor de teamhoofd en een secretaresse, die verantwoordelijk patiënt- is de kwaliteit van leven. Binnen Santeon zijn voor de uitvraag van PROMs. De respons wordt dit gemeten met de EQ-5D (index score wordt gecontroleerd en patiënten krijgen een en thermometer). De ervaren symptomen van de herinneringsmail of telefoontje als deze uitblijft. gevolgen van artrose worden met de HOOS-PS Hierdoor is het responspercentage toegenomen. (een verkorte vragenlijst) en een numerieke schaal In het Martini Ziekenhuis ontvangen patiënten voor pijn (in rust en bij activiteit) gemeten. Bij een digitale vragenlijst als intake om de alle patiënten die gediagnostiseerd worden met voorgeschiedenis en relevante omstandigheden heupartrose worden Patient Reported Outcome van klachten te inventariseren (Digitale Auto Measures (PROMs) afgenomen. PROMs bieden Anamnese: DAA) PROMs zijn onderdeel van deze patiënten en orthopeden de mogelijkheid inzicht vragenlijst. Patiënten ontvangen de vragenlijst te krijgen in de uitkomst van behandeling en voorafgaand aan het eerste consult. Hierdoor eventuele patiëntgerichte nazorg. Momenteel heeft de orthopedisch chirurg een goed beeld van krijgen alleen patiënten die geopereerd worden de klacht(en) en de reden van de patiënt om de (totale heupprothese) PROMs voorgelegd; vóór de poli Orthopedie te bezoeken. Daarnaast komen operatie en drie en twaalf maanden na operatie (zie patiënten, door de vragenlijst van tevoren in te FIGUUR 11 EN 12). vullen, beter voorbereid op het consult. DAA en V.l.n.r. Heleen Hoogeveen, data-analist Martini Ziekenhuis, Susanne Tielemans, Er is daarmee, via PROMs, geen zicht op het PROMs stellen de orthopedisch chirurg en patiënt data-analist Catharina Ziekenhuis, Yvette van der Zande- van Gestel, data-analist Catharina functioneren, de pijn en kwaliteit van leven van de in staat tijdens het consult gerichte vragen aan Ziekenhuis, Daisy Pieterse, data-analist Santeon en Harmke Groot, data-analist OLVG

FIGUUR 11 Respons PROMs preoperatief FIGUUR 12 Respons PROMs 3 maanden postoperatief elkaar te stellen. Het relatief lage responspercentage Daarbij wordt naast de huidige ziekte-specifieke op 3 maanden na heupvervanging in 2017 in het PROMs de meerwaarde en haalbaarheid van Martini Ziekenhuis is een onderschatting. Een deel implementatie van een generieke PROM onderzocht. Santeon 31 Santeon 22 60 38 van de in 2017 geopereerde patiënten heeft namelijk Uit een evaluatie is gebleken dat een werkwijze Catharina Catharina vanwege een orthopedie onderzoek (Polada 2) in waarbij specifieke aandacht is voor het uitzetten 67 50 deze periode, een andere vragenlijst ingevuld dan van de lijsten en het nabellen van patiënten nodig Maasstad Maasstad 66 58 de reguliere PROMs. Daarbij blijkt het, door een is. Om dit te kunnen realiseren zal een medewerker Martini 44 Martini 34 veelheid aan taken en werkzaamheden, voor de of verpleegkundige worden aangesteld om zowel de 58 29

MST 22 MST 14 orthopedieconsulten lastig patiënten consequent respons van de digitale intake als van de PROMs te 73 51 na te bellen bij het niet invullen van de vragenlijst. verhogen. Met betere analyses en terugkoppeling OLVG 16 OLVG 6 82 61 Met het aannemen van een onderzoeksmedewerker kunnen de resultaten van de behandeling inzichtelijk

St. Antonius St. Antonius streeft het Martini Ziekenhuis ernaar op korte gemaakt worden. Ook wordt bekeken in hoeverre 34 14 0% 20% 40% 60% 80% 100% termijn een verhoging van de respons evenals de inzichten verkregen uit PROMs beter benut 0% 20%Geen therapie40% Resectie60% Chemotherapie80% 100% Geen therapie Resectie Chemotherapie cyclus 1 cyclus 3 geen data beschikbaar cyclus 1 Radiotherapie cyclus 3 geenChemoradiatie data beschikbaar therapie Overig Radiotherapieeen terugkoppeling Chemoradiatie van therapie PROMs Overiginformatie naar kunnen worden ten behoeve van de individuele orthopeden te realiseren. patiënt in de zorg na de operatie. Hiervoor is het Ook OLVG is gestart om DAA te implementeren. responspercentage essentieel. 50 100 100 25 50 50 50 100 100 25 50 50

26 27 100 50 100 25 50 50 100 50 100 25 50 50

12 12

12 12 ROALD VAN LEEUWEN PROGRAMMALEIDER BART AMENT SANTEON CANISIUS WILHELMINA ZIEKENHUIS

MARJAN GORT ANNEMIEKE GROENESTIJN SAMYRA KEUS PROJECTLEIDER PROJECTLEIDER PROJECTLEIDER MARTINI ZIEKENHUIS MAASSTAD ZIEKENHUIS OLVG

28 29 Bijlage 1 De verbeterteams

Hoe nu verder?

‘Het vergelijken van uitkomsten die echt van belang We doen dat omdat we geloven dat transparantie zijn voor onze patiënten is een eenvoudig en ook heel belangrijk is in de zorg. Door open te zijn kunnen we krachtig idee. Elke keer als ik de kans heb aanwezig te leren van elkaar, en van anderen. En kunnen anderen zijn bij een van onze verbeterteambijeenkomsten, dan hopelijk leren van ons. We hopen dan ook dat anderen valt me op hoe gedreven de medisch professionals zijn dit voorbeeld zullen volgen. om de zorg continu beter te maken. De vergelijking Dit rapport laat ook zien dat we nog stappen te biedt regelmatig verrassende inzichten en is alleen maken hebben. Zo hebben we onze data op Patient mogelijk dankzij de openheid en professionaliteit Reported Outcome Measures (PROMs) nog niet van onze artsen, verpleegkundigen en VBHC- gedeeld. Onze verwachting is dat we dat de volgende specialisten. Het feit dat patiënten deelnemen in keer wel kunnen doen, als we een grotere groep deze bijeenkomsten zorgt ervoor dat het gesprek patiënten hebben die onze vragenlijsten hebben over onderwerpen gaat die voor hen van belang zijn. ingevuld. Veel belangrijker is natuurlijk dat we nog Door dit ook voor kosten te doen, dragen we bij aan verbetermogelijkheden zien die van belang zijn voor onze ambitie om zo goed mogelijke zorg te bieden, onze patiënten: Daar zullen we ons hard op blijven en die ook betaalbaar te houden. We hebben ons wel inzetten in Santeon verband.’ afgevraagd of we onze VBHC methodiek en de cijfers zomaar in een rapport naar buiten moeten brengen. Pieter de Bey, Directeur Santeon

30 31 BIJLAGE 1 BETROKKEN VERBETERTEAMS

CANISIUS WILHELMINA ZIEKENHUIS MEDISCH SPECTRUM TWENTE Dit ziekenhuis heeft niet deelgenomen aan de eerste drie cycli waarvan we hier de resultaten delen. Elgun Zeegers Orthopedisch chirurg Claar Bijleveld Anesthesioloog CATHARINA ZIEKENHUIS Anita Mulder Verpleegkundig specialist Niek Schepel Orthopedisch chirurg Inge van Keulen Verpleegkundige Rob Lanfermeijer Ervaringsdeskundige Michelle Bisschop Secretaresse polikliniek orthopedie Judith Wilmer Klinisch Geriater Melanie Mecking Fysiotherapeut Kim Bijleveld Anesthesioloog Sandra Oude Wesselink Data-analist Marieke van der Steen Wetenschappelijk onderzoeker Elly Huiskes Projectleider Gerard Kiebert Fysiotherapeut Sylvia de Mey Ervaringsdeskundige Mariette Stellenboom Verpleegkundig specialist Ilse-Marita Smeulders Senior verpleegkundige OLVG Kim Hommeles Senior verpleegkundige Rudolf Poolman Orthopedisch chirurg José Meulepas Projectleider Sacha Deetman Ervaringsdeskundige Yvette van der Zande-van Gestel Data-analist Ruud Stokvis Ervaringsdeskundige Susanne Tielemans Data-analist Irina Meyers Verpleegkundig specialist Annabeth Groeneveld Verpleegkundig specialist MAASSTAD ZIEKENHUIS Berber Selten Verpleegkundige/ teamleider Pieter Bakx Orthopedisch chirurg Helma Meijer Verpleegkundig specialist geriatrie Christiaan Verhelst Regie verpleegkundige Jelmer Jager Fysiotherapeut Seppe Koopman Anesthesioloog Vanessa Scholtes Beleidsadviseur orthopedie Robbert Boer Fysiotherapeut Rogier Jansen Medisch microbioloog Elise Hussaarts Fysiotherapeut Carolien Vinkesteijn Operationeel manager Maxime Frank Arts-assistent orthopedie Amanda Klaassen Stafmedewerker orthopedie Karin Kraaijeveld Physician assistant orthopedie Rik Nienhuis ANIOS Ina Molegraaf Transfer verpleegkundige Doeke Bijlmakers Data-analist Hetty ten Oever Teamleider verpleegafdeling Samyra Keus Projectleider Renee Vis Teamleider polikliniek Rob de Vogel Manager orthopedie ST. ANTONIUS ZIEKENHUIS Martijn Kuijper Data-analist Remmelt Veen Orthopedisch chirurg Gerdine Pols Data-analist Christel Braaksma ANIOS-orthopedie Ellen Parent Projectleider Gijs Jansen Fysiotherapeut Annemieke Groenestijn Projectleider Saskia Visser Senior verpleegkundige Sara Bolle Fysiotherapeut MARTINI ZIEKENHUIS Sjors van de Maat Afdelingshoofd Carina Gerritsma Orthopedisch chirurg Trudy Hermans Poli assistent Bas ten Have Orthopedisch chirurg Wencke Ameling Teamhoofd Hieke van der Veen Unithoofd Wouter van Maarseveen Manager Sonja Niemeijer Zorgcoördinator Karin de Gooijer Data-analist Steven Bijlholt Recovery APS Jos Kroon Projectleider Anita ten Hage Anesthesioloog Tjerk Munsterman Fysiotherapeut SANTEON Lidy van Lente Fysiotherapeut Roald van Leeuwen Programmaleider Marjan Gort Projectleider Coco Levendag Adviseur Heleen Hoogeveen Data-analist Jos Hendrikx Data-analist Hetty Prinsen Datamanager Daisy Pieterse Data-analist Lea Dijksman Adviseur Annemarie Haverhals Programmaleider tot december 2017

32 33 BIJLAGE 2 EXPERTS

WIJ BEDANKEN DE INTERNATIONALE ACADEMISCHE ADVIESRAAD VOOR INZICHTEN OP DE GEBRUIKTE METHODOLOGIE:

Prof. Fred van Eenennaam, Program Coordinator the Decision Group Prof. Grant T. Savage, Professor of Management, Co- Director, Series Editor George Washington University Prof. Søren M. Bentzen, Director of the Biostatistics Shared Service University of Maryland Prof. dr. Valery Lemmens, Hoofd Onderzoek EMC/IKNL ‘WAT WE DOEN IS DE ZORG VERBETEREN SAMEN MET DE PATIËNT DOOR HET DELEN VAN KENNIS EN COLOFON Tekst en redactie © Santeon 2018 INZICHTEN UIT Lea Dijksman Publicatie: juni 2018 Coco Levendag Alle rechten voorbehouden Samyra Keus Maartje Wielders Meer informatie DE DAGELIJKSE Marloes de Wit Santeon Herculesplein 38 Vormgeving 3584 AA Utrecht Telvorm grafische vormgeving [email protected] PRAKTIJK’ +31 30 25 24 180 Fotografie www.santeon.nl ROALD VAN LEEUWEN, Joris Lugtigheid PROGRAMMALEIDER SANTEON Hans Moinat Manja Herreburgh

34 35 Santeon Herculesplein 38, 3584 AA Utrecht, [email protected], www.santeon.nl

Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos 100, 6532 SZ Nijmegen Catharina Ziekenhuis Michelangelolaan 2, 5623 EJ Eindhoven Maasstad Ziekenhuis Maasstadweg 21, 3079 DZ Rotterdam Martini Ziekenhuis Van Swietenplein 1, 9728 NT Groningen Medisch Spectrum Twente Koningsplein 1, 7512 KZ Enschede OLVG Oosterpark 9, 1091 AC Amsterdam • Jan Tooropstraat 164, 1061 AE Amsterdam St. Antonius Ziekenhuis Soestwetering 1, 3543 AZ Utrecht • Koekoekslaan 1, 3425 CM Nieuwegein