Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

Asseq: google.com

Kuummiuni Sermiligaamilu Nunaqarfinni Aqutsisut 2013-2017

Boas Boassen Peter Nathanielsen Johan Uitsatikitsoq

Sâlo Kâjangmat Peter Uitsatikitseq 2. Saqqummiussaq 2016-imeersoq

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

Sumiiffimmi innuttaasut suna ilisarnaatigaat? Sumiiffik nassuiarneqarsinnaavoq tassaasoq nunap immikkoortuani inuunerup ingerlaneranut tunngasut tamarmik sulinermut, ineqarnermut aamma sunngiffimmut tunngasut

Sumiiffimmi innuttaasut ilisarnaataasigut qulaajarniarneqarput ulluinnarni inuunermi killiliussat, soorlu inuussutissarsiutit, oqartussaasut aamma namminersortut kiffartuussinerat, sumiiffimmi suleqatigiinneq, inuit isumalluutaasut, isumaginninnikkut aamma atortutigut attaveqaasersuutit, kulturikkut ingerlatsinerit allallu

Sumiiffimmi innuttaasut ilisarnaataasa kommuneqarfinni najugaqarfiit maannakkorpiaq qanoq inissisimanerat takutippaat, tamatumani tunngavigineqarlutik naatsorsueqqissaarnerit aamma kisitsisit kommuneqarfiup suleqatigisaasalu paasissutissanik katersuiffianeersut.

Sumiiffimmi innuttaasut ilisarnaataatigut suna anguniarneqarpa? Sumiiffimmi innuttaasut ataatsimoortumik nassuiaatiginerisa katersornerannut siunertaavoq, taakku politikerinut aamma allaffeqarfimmut aalajangiisoqartussanngoraangat aamma iliuusissanik aallartitsisoqartussanngoraangat atortorineqarsinnaanerat. Sumiiffimmi innuttaasut ilisarnaataat minnerpaamik ukiut marlukkuutaarlugit nutarterneqartassapput kiisalu politikerit aamma allaffeqarfiup kissaatigisaat malillugit paasissutissat tulluarsarneqartassallutik. Piffissap ingerlanerani sumiiffimmi innuttaasut ilisarnaataat nalunaarusianut itisiliinertalinnut innersuutaasinnaassapput, taamaaliornikkut atuartartut pissutsinik piviusunik aalajangersimasunik aamma itinerusumik ilisimasaqarusuttut ilisimasassat taakku ingerlatsiviit namminneq nalunaarusiaanni aamma misissueqqissaarneranni pissarsiarisinnaassammatigit.

Sumiiffimmi innuttaasut ilisarnaataasa suliarineqarnerat pillugu Aappassaanik Kommuneqarfik Sermersuumi ingerlatsiviit tamarmik susassaqarfii ilanngullugit sumiiffinni innuttaasut ilisarnaataat suliarineqarput. Naatsorsueqqissaarnerit aamma kisitsisit kissaatigineqartut pissarsiarinissaat ajornakusoorsimavoq. Taamaattumik imaassinnaavoq ilisarnaatini immikkoortuni paasissutissat kissaatigineqartut tamarmik pissarsiarineqarsinnaanngitsut. Taamaattorli ataavartumik ingerlatsiviit aamma tunniussisinnaasut allat tamarmik suleqatigineqarput, taamaaliornikkut paasissutissat pisariaqartut tunniunneqarsinnaassammata tamanut iluaqutaasumik.

Tamakku saniatigut pineqartuni arlalinni kisitsisit aamma naatsorsueqqissaarnerit imminnut ataqatigiinngillat, tamakkulu eqqumiigineqarsinnaapput aamma apeqqutinik pilersitsisinnaallutik. Neriuutigineqarpoq ataqatigiinngitsut tamakku sumiiffinni innuttaasut ilisarnaataat pillugit 2018-imi pingajussaanik saqqummiussaqarnissamut nassuiarneqarsinnaajumaartut.

Oqaaseqaatit aamma ilassutit sumiiffinni innuttaasut ilisarnaataasa aaqqissuunneqarnissaannut tigorusunnarput. Saaffiginnissutit uunga ingerlatinneqassapput: kommuneqarfik@.gl

–––––––––––––––– © Kommuneqarfik Sermersooq, 2016 Borgmesterip Allatseqarfianit suliarineqarpoq.

2 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

Kommuneqarfik Sermersooq

Takussutissiaq 1. Kommuneqarfik Sermersooq

3 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

Imarisai Sumiiffiup ilisaritinneqarnera ...... 1 Sermiligaaq ...... 1 1. Politikkikkut ingerlatsineq sumiiffimmilu allaffissorneq ...... 6 1.1 Politikkikkut ingerlatsineq ...... 6 1.2 Sumiiffimmi allaffissorneq ...... 6 2. Oqaluttuarisaaneq ...... 8 2.1 Oqaluttuarisaanerup naatsumik pingaarnersiornera ...... 8 2.2 Ullorsiorfiit ...... 8 3. Inissisimaffia silaannaatalu pissusaa ...... 9 3.1 Inissisimaffia ...... 9 3.2 Silap pissusaa ...... 9 4. Innuttaasut ...... 10 4.1 Ukioqqortussuseq, angutit arnallu...... 10 4.2 Najugaqariaaseq ...... 11 4.3 Pilersuinerup annertussusaa - Meeqqat utoqqaallu ...... 12 4.4 Sulisinnaasut ...... 13 5. Inoqutigiit isertitaat ...... 14 5.1 Inoqutigiit isertitaat ...... 14 6. Attaveqarneq...... 15 6.1 Assartuutit ...... 15 6.2 Assartuutit ...... 16 6.3 Teknikkikkut atortut ...... 17 6.4 Sanaartukkat ...... 17 6.5 Attaveqarneq tusagassaqartitsiviillu ...... 17 7. Ineqarneq ...... 19 7.1 Init amerlassusaat illullu qanoq ittuuneri...... 19 7.2 Angerlarsimaffeqanngitsut ...... 19 8. Ilinniartitaaneq ...... 20 8.1 Meeqqat atuarfiat ...... 20 8.2 Atuartut amerlassusaat ...... 20 8.3 Ilinniakkamik aallartitsisut amerlassusaat ...... 20 8.4 Atuartut amerlassusaat: Annertusisamik immikkut atuartut ...... 22 8.5 Piffissaq ukioq atuartitsiffiusoq 2014/15-imi atuartitsiffiusoq ...... 24 8.6 Ilinniarnertuunngorniarneq ...... 27 8.7 Ingerlaqqiffiusumik ilinniartitaaneq ...... 27 8.8 Inuussutissarsiutitigut ilinniartitaanerit ...... 28 9. Inuussutissarsiortut ...... 29 9.1 Pisortat suliffeqarfiutaat ...... 29 9.2 Suliffeqarfiit ...... 29 9.3 Takornariaqarneq ...... 29 10. Inunnik isumaginninnermi pissutsit ...... 30 10.1 Sunngiffimmi sammisat peqatigiiffilerinerlu ...... 30 10.2 Meeqqat inuusuttullu ...... 31 10.3 Meeqqat angerlarsimaffiup avataanut inissitat ...... 31 10.4 Utoqqarnik isumassuineq ...... 31 10.5 Innarluutilinnik isumassuineq ...... 32 10.6 Inunnik isumaginninnermi ikiorsiissutit tunniuttakkat ...... 35 10.7 Suliffissaaleqisut ...... 36

4 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

11. Pinerluttarneq ...... 37 12. Peqqinnissaq ...... 38 12.1 Peqqinnissaqarfimmi ingerlatat ...... 38 12.2 Innuttaasut peqqinnerat ...... 38 13. Naggasiut ...... 39 14. 14. Atuakkat tigulaariffiit tusarfiillu ...... 40

5 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

1. Politikkikkut ingerlatsineq sumiiffimmilu allaffissorneq 1.1 Politikkikkut ingerlatsineq

Kommuneqarfik Sermersuumi Sermiligaaq kommunalbestyrelsimut ilaasortaatitaqanngilaq.

Nunaqarfinni Aqutsisut tallimanik ilaasortaqarput, Kuummiuniit pingasut, Sermiligaamiillu marluk.

Nunaqarfimmi Aqutsisut qaammat allortarlugu ataatsimiittarput suliarisarpaallu aalajangiiffigisarlugillu suliat nunaqarfimmut tunngasut. Kommunalbestyrelsimut ilaasortassanik qinersisoqaraangat nunaqarfimmi aqutsisussanik qinersisoqartarpoq.

1.2 Sumiiffimmi allaffissorneq

Kuummiuni kommuneqarfiup allaffiata immikkoortortaanit Nunaqarfimmi Aqutsisut sullinneqarput. Allaffimmi aqutsisoq Tasiilami Borgmesterip Allatseqarfianut atavoq.

Allaffimmi aqutsisoq tamatuma saniatigut Nuummi ingerlatsivinnut assigiinngitsunut saaffiginnissinnaavoq, tamanna pisariaqartinneqarpat.

Takussutissiaq 2. Kommuneqarfik Sermersuumi Borgmesterip Allatseqarfiata aaqqissuussaaneranut takussutissaq

6 Septembari 2016

Sermiligaami kommunip allaffiani sulisut apeqqutit aalajangersimasut pillugit Sermiligaami kommunip allaffiani sulisut pineqartuni fagchefinut saaffiginnittarput allaffissornermut aaqqissuussaq malillugu Fagchefit pisortallu tamarmik Nuummi allaffeqarput

Takussutissiaq 3. Kommuneqarfik Sermersuumi allaffissornikkut aaqqissuussaanerup takussutissaa

2. Saqqummiussaq 2016-imeersoq

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

2. Oqaluttuarisaaneq 2.1 Oqaluttuarisaanerup naatsumik pingaarnersiornera

Tunumi nunaqarfiit qanga inoqaleqqaarsimanersut ilisimaneqanngilaq, aamma tamanna Sermiligaamut atuuppoq. Qanga inuit aasakkut ukiukkullu assigiinngitsuni najugaqartarsimapput, ukiullu tamaasa ukiiviit najugarineqartartut nikerartarput. Sermiligaaq 1940 sioqqullugu tunngavilerneqarsorineqarpoq.

Sermiligaaq kalaallisut taaguutaavoq kangerlummi sermeq alianaatsoq isumagalugu, sermersuillu marluk kangerluup paavaniittut nakkartartut innersuussutigalugit “Knud Rasmussen Gletsjeren” aamma “Kârale Gletsjeren”.

2.2 Ullorsiorfiit

Ullut ullorsiorfiusussat

 Katersortarfik 2029-imi ukiunik 50-inngortorsiorluni nalliuttorsiussaaq.

8 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

3. Inissisimaffia silaannaatalu pissusaa 3.1 Inissisimaffia

Sermiligaaq Tunup nunataani qeqertaasap kujataani inissisimavoq, kangerlummi Sermiligaami, kangiani, Tasiilamiit 100 kilometerit missaannik avannamut kangimut inissisimalluni Tasiilamilu nunaqarfiit avannarlersaralugu.

Sermiligaap Kangerluani imaq sermimit sedimentinik qalipaateqarpoq, kangerlullu immuttut tungujungajattumillu ilisarnartumik qalipaateqalersillugu.

Sermiligaaq eqeersimaartunik piniartoqarlunilu aalisartoqarfiuvoq. Nunaqarfiup avataani immami nataarnaqarluarlunilu suluppaagaqarluarpoq.

3.2 Silap pissusaa

Qaammatit kiannerpaaffigisarpai juunimiit septembarip tungaanut, tamatumani agguaqatigiisillugu kiattarnerani gradit tallimat tikissinnaasarpai. Sumiiffimmi qaammatit issinnerpaaffiusartut tassaapput januaarimiit marsip tungaanut, tamatumani agguaqatigiisikkaanni nillertarnera gradit tallimat ataattarlugu.

9 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

4. Innuttaasut 4.1 Ukioqqortussuseq, angutit arnallu

Tabeli 1. Sermiligaami innuttaasut agguarlugit ukiuinut arnaanerinut angutaanerinullu, 1. januaari 2009-2015

Ukioq 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 An Ar An An Ar An Ar An Ar A Arn Arn Ang Arn g n g g n g n g n ng 0-4 11 19 12 21 11 20 10 19 13 17 14 16 13 13 5-9 8 14 9 14 11 9 14 14 14 13 11 14 9 13 10-14 13 11 11 11 11 11 8 13 5 8 5 9 9 11 15-19 14 7 14 7 14 7 12 6 11 9 6 7 8 9 20-24 10 8 11 10 7 9 9 8 8 5 13 4 13 2 25-29 7 4 7 4 5 5 9 8 9 8 8 11 6 10 30-34 5 5 6 7 6 5 4 4 5 4 7 4 8 3 35-39 4 11 4 8 3 6 5 7 5 3 4 5 3 5 40-44 10 7 8 10 9 10 9 9 6 11 2 9 3 7 45-49 8 4 8 4 4 6 4 7 6 7 8 6 8 9 50-54 5 5 5 3 6 4 6 4 6 4 6 3 6 2 55-59 2 6 2 7 2 4 4 5 3 3 5 4 4 3 60-64 3 3 4 3 4 2 3 2 3 5 2 6 3 6 65-69 2 5 2 4 2 5 3 4 4 4 3 3 4 3 70-74 0 2 0 3 0 3 0 3 0 3 1 2 1 2 75+ 1 2 1 2 1 3 0 1 0 1 0 2 0 1 Katillugit 103 113 104 118 96 109 100 114 98 105 95 105 98 99

Tamaasa 216 222 205 214 203 200 197 katillugit

Paasissutissanik pissarsiffik: Naatsorsueqqissaartarfik, Kisitsisaataasivik, nov 2015 2015

Sermiligaami innuttaasut amerlassusaat ukiumiit ukiumut nikerartarpoq 2009-mi innuttaasut 216- iupput massa 2015-imi 197-iusut. Piffissami 2009-2010-mut innuttaasut 222-inik amerlipput, tamatumalu kingornagut 2011-imi ikileriarlutik. 2012-imi 214-inut amerleqqipput – kingornatigullu innuttaasut kigaatsumik ikiliartoqqilerput 2015-imi 200-t ataallugit.

Arnat angutillu immikkoortiternerini angutit arnanit amerlanerupput. 2010-mi 2012-milu erseqqissumik Sermiligaami angutit arnanit 14-inik amerlanerupput.

10 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

4.2 Najugaqariaaseq

Takussutissiaq 4. Najugaqariaaseq

Kommuneqarfik Sermersuumi nunassinneq nuunnerlu

Aallerfik: Sanarfinermut Avatangiisinullu Ingerlatsivik

Najugaqariaaseqarnermi takuneqarsinnaavoq, nuuttut amerlanersaat tassaasartut Nuummiit Danmarkimut Qaasuitsup Kommunianiit Nuummut nuuttartut amerlaqaat. Nuuttoqartarnerani Nuuttoqartarnerani imaakkajuppoq, nunaqarfimmiit illoqarfeeqqamut nuuttoqartarpoq taavalu illoqarfeeqqamiit illoqarfinnut anginerusunut nuuttoqartarluni Nalinginnaavoq Kommuneqarfik Sermersuup nunaqarfiini najugallit nutsernerat Aamma Sermiligaami taamaappoq.

11 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

4.3 Pilersuinerup annertussusaa - Meeqqat utoqqaallu

Takussutissiaq 5. Pilersuinerup annertussusaa, Sermiligaaq

Sermiligaami 0-14-inik aamma 65-inik sinnerlugillu ukiullit 0-14 amerlassusaasa takussutissaat 65+ 90 78 80 78 76 73 69 70 70 68

60

50

40

30

20 12 12 14 11 12 11 11 10

0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Sermiligaami meeqqat 15-it inorlugit ukiullit aalaakkaasuusimapput, 2009-miit 2012-ip tungaanut 73-it 78-illu akornanniillutik. Kisianni 2013-imiit 2015-ip tungaanut ikiliartorput, 2015-imi meeqqat taamaallaat 68-iusimallutik.

Sermiligaami utoqqaat aalaakkaasorujussuupput, piffissami 2009-miit 2015-ip tungaanut 11-it 14- illu akornanniissimallutik. 2011-mi Sermiligaami utoqqaat 65-it sinnerlugit ukiullit amerlanerpaajugamik 14-iupput.

2015-imi meeqqat 15-it inorlugit ukiullit Sermiligaami innuttaasut tamaasa katinneranni 34,5%- iupput.

12 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

4.4 Sulisinnaasut

Takussutissiaq 6. Sulisinnaasut, Sermiligaaq 2009-2015

80

70 56,0 63,0 59,0 60,0 58,0 60,0 59,0 60

50 Arnat amerlassusaat

40 Angutit amerlassusaat 68,0 69,0 65,0 30 60,0 62,0 61,0 62,0 Innuttaasut procentinngorlugit 20 amerlassusaasa katinnerat

10 59,0 59,5 57,6 58,4 59,6 60,0 59,9 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Sermiligaami 2015-imi sulisinnaasut 118-iupput, tassa innuttaasut tamarmiusut 59,9 %-ii.

Sermiligaami 2014-imi sulisinnaasut 58,4%-iniit 60,0%-it akornanni nikerarput. Sulisinnaasut 2014- imi amerlanerpaapput, tamatumani innuttaasut tamarmiusut 60,0 %-ii sulisinnaasimammata. Sermiligaami sulisinnaasuni arnat angutinit amerlaneruneri takuneqarsinnaavoq.

Qeqertarsuatsiaanut sanillersuutissagaanni, tassanimi innuttaasut amerlassusaat Sermiligaami innuttaasunut assigiikannermat (Qeqertarsuatsiaani 194-it Sermiligaamilu 197-t 2015-mi), Qeqertarsuatsiaani innuttaasut katillugit sulisinnaasut 70,7 %-imiipput Sermiligaamilu 59,9 %- imiilluni. Sermiligaami sulisinnaasut Qeqertarsuatsiaani sulisinnaasuniit ikinnerupput.

13 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

5. Inoqutigiit isertitaat 5.1 Inoqutigiit isertitaat

Inoqutigiit isertitaat tassaapput inoqutigiit isertitaasa katinneri, nalinginnaasumik tassani inersimasoq ataaseq arlallilluunniit pineqartarput.

Tabeli 2. Agguaqatigiissillugu isertitat akileraaruteqaataasussat aamma inoqutigiit isertitaat atugassatut, Kommuneqarfik Sermersooq 2010-2014

2010 2011 2012 2013 2014

ataasussat ataasussat ataasussat ataasussat ataasussat

Atorsinnaasat Atorsinnaasat Atorsinnaasat Atorsinnaasat Atorsinnaasat

Akileraaruteqa Akileraaruteqa Akileraaruteqa Akileraaruteqa Akileraaruteqa

Kapisillit 205.441 186.084 222.287 191.589 243.277 214.772 220.857 195.590 242.723 201.224 306.650 244.855 323.540 252.507 339.226 265.396 343.425 263.552 339.445 261.274 271.823 215.617 299.769 236.435 345.014 258.718 287.263 224.388 271.246 206.351 Sermiligaaq 186.139 184.711 209.620 208.349 221.178 215.440 245.260 229.214 242.388 221.850 Kuummiut 190.099 182.816 207.925 194.383 206.924 190.982 235.897 205.606 230.836 197.666 174.790 169.171 176.151 180.483 195.109 177.683 220.650 194.723 198.732 176.724 231.724 202.038 248.717 215.612 247.650 212.354 266.962 225.445 246.434 211.653 188.310 179.435 257.231 242.135 252.466 226.827 232.360 205.123 248.242 217.825*

Aallerfik: Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfik statistikbank, novembari 2015. * 2015-imut kisitsisit suli takkutinngillat

Tabelimi takuneqarsinnaavoq Sermiligaami inoqutigiit isertitaasa akileraaruserneqartussat atorsinnaasaallu agguaqatigiissinnerat 2013-imi amerlanerpaajusut, tassani kisitsisit 245.260,- kr- iullutik aamma 229.214,- kr.-iullutik.

2014-imi inoqutigiit isertitatut atorsinnaasaasa agguaqatigiissinnerat qaammammut 19.101,16 kr.- simapput.

14 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

6. Attaveqarneq 6.1 Assartuutit

Sermiligaaq helikopterimik angallatinillu nunaqarfiliartaatinit pajuttaatitut aamma atorneqartartunit orninneqartarpoq.

Tabeli 3. Kommuneqarfik Sermersuumi nunaqarfiit umiarsuarmik angallavigisarneri

Inoqarfiit Jan Feb Mar Apr Maaji Jun Juuli Aug Sep Okt nov. Dec. Arsuk *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** Qeqertarsuatsiaat *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** Sermiligaaq ** ** Isertoq ** ** Kulusuk ** ** Tiilerilaaq ** ** Kuummiut ** **

Aallerfik: Royal Arctic Line – Dec. 2015 2015 ** Aallartinnerani Qaamm. qeqq/naan.: naaneranilu Nunaqarfiliartaatit Ilaasartaatit ***

Tabeli malillugu takuneqarsinnaavoq, aasakkut, ukiakkullu novembari tikillugu umiarsuaqartartoq.

KNI Pilersuisoq A/S Sermiligaami umiarsualivimmi oqartussaasutut ingerlatsivoq: http://naalakkersuisut.gl/da/Naalakkersuisut/Departementer/Bolig-Byggeri-og- Infrastruktur/Infrastruktur/Havne-og-lufthavne/Borgermoede-om-havne

Royal Arctic Line A/S-ip pilersaarutaa pingaarneq naapertorlugu, Sermiligaaq piffissami juunimiit novembarip qaammataata naanissaata tungaanut nunaqarfiliartaammit orninneqartarpoq. Nunaqarfiliartaat M/S Johanna Kristina atorneqartarpoq. Nunaqarfiliartaat aamma inunnik ilaasoqarsinnaavoq, inuussutissanillu nassataqarsinnaalluni, piffissamilu aqqaneq marloriarluni Sermiligaaliartarpoq. Tasiilamiit Sermiligaamut umiarsuarneq 440 koruuneqarpoq, imaappoq 880 koruuneqarpoq siumut utimullu.

15 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

TASIILAP EQQAA

Aamma sapaatip akunneranut marloriarluni Sermiligaamiit Tasiilamut helikoptereqartarpoq. Billeti 886 kr-nik akeqarpoq. Mittarfeqarfiit (Kalaallit Nunaanni Mittarfeqarfiit), heliportimik nakkutilliisuupput.

Meeqqat aqqaneq-marluk inorlugit ukiullit aamma soraarnerit affarmik akiliisarput.

(Aallerfik: Air decembari 2015) 6.2 Assartuutit

Sermiligaamut pisuttoqarsinnaallunilu najukkami najugallit immakkut angalaqatigineqarsinnaapput. Ukiukkut upernaakkullu qimusseq angallatigineqarjuppoq.

Asseq: airgreenland.com Sermiligaaq – Kommuneqarfik Sermersuumi Tunumi nunaqarfik 16 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

6.3 Teknikkikkut atortut

Nukissiorfiit nunaqarfimmi nukimmik pilersuisuupput Polaroil uuliamik pilersuisuuvoq. Sermiligaami eqqaavilereriaatsit makku ingerlanneqarput:

Tabeli 4. Sermiligaami eqqagassalerineq, apriili 2016

Eqqakkat suussusaat/ Aaqqiissut Atuisut Igitsiartorfik immikkoort. Ingerlatsineq

Inoqutigiit Inuussutissarsiortut Kommuuni Katersuinerup akulikissusai Eqqaavissuarmut Eqqagassat X X X X Sap. ak. marloriarluni inissiineq Anartarfilerineq X X X X Sap. ak. marloriarluni Imaanut kuuffik

Upernaakkut saliineq Eqqaavissuarmut Eqqagassat angisuut X X X X inissiimn Ataavartumik katersineq

Batteriit mikisut X X X X Tasiilamut inissiineq Pisiniarfimmut eqqaavissuarmulluunniit tunniunneqarsinnaapput Elektronikkit X X X X eqqagassat Akkumulatorit X X X X Tasiilamut Eqqakkat navianartut Ataavartumik katersineq/eqqaavissuarmut X X X X umiarsuarmik (assigiinngitsut) tunniussineq ingerlallugit Nillataartitsiviit/ X X X X Qerititsiviit Pisat sinnikut X X X Ataavartumik Nunamut assaaneq uumasullu toqunikut Nuummut Eqqakkat X X Peqqinnissaqarfiup akisussaaffigaa umiarsuarmik navianaateqarsinnaasut ingerlallugit Eqqakkat Nuummut X X Ataavartumik tunniussineq ikuallanneqarsinnaasut umiarsuarmik Eqqakkat Eqqaavissuarmut ikuallanneqaqqu- X X Ataavartumik tunniussineq inissiineq saanngitsut Tabeli 4-mi allassimavoq sapaatip-akunneranut marloriarlikkoortinneqartarlutikuni eqqagassalerisoqarlunilu anartarfilerisoqartartoq. Eqqagassat eqqaavissualiaanneqartarput anartarfikullu imaanut kuuffikkoortinneqartarlutik. Batteriit mikisut, akkumulatorit eqqakkallu navianartut umiarsuakkut Tasiilaliaanneqartarput.

6.4 Sanaartukkat

Sermiligaami sanaartugaqanngilaq soorlu ikaartarfinnik imaluunniit sullorsuarnik

6.5 Attaveqarneq tusagassaqartitsiviillu Nuna tamakkerlugu saqqummersartut aviisit Sermitsiaq aamma AG Sermiligaami pisiarineqarsinnaapput.

Taakku saniatigut nuna tamakkerlugu radiokkut tv-kkullu KNR aqqutigalugu aallakaatinneqartartut isiginnaarneqarsinnaapput tusarnaarneqarlutillu.

Sermiligaami internetcaféqanngilaq. Tele Greenlandip mobilinut ADSL-imullu nunaqarfimmi attaveqarneq isumagisaraa.

17 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

Takussutissiaq 7. Internetti mobiltelefonillu

10 Isortoq 11 153 Kulusuk 37 22 Tiilerilaaq 11 50 Kuummiut 16 29 Sermiligaaq 11 Mobil Tusass+GSM ADSL 113 Arsuk 30 65 Qeqertarsuatsiaat 30 17 Kapisillit 10

0 50 100 150 200

Najoqqutarineqartoq: Tele Greenland A/S, immikkut ittumik ingerlatsineq, juuli aamma august 2011.

Nunaqarfinnut tunngatillugu TELE-mi tuniniaanermi pissutsit pissutigalugit oqarasuaatinik angallattakkanik aamma ADSL-imik atuinerit pillugit kisitsisinik paasissutissiisoqartarunnaartoq Tele Greenlandimit paasissutissiissutigineqarpoq. Taamaattumik figur 7-imi kisitsisit 2011-mi immikkut ittumik ingerlatsinermeersuupput.

2011-imi Sermiligaami oqarasuaatit angallattakkat 29-iupput. Sermiligaami innuttaasuni inersimasuni oqarasuaatillit amerlassusiannut sanilliullugu innuttaasut 20 %-iit angallattakkanik oqarasuaataateqarput. 15-ileereersimasut inersimasutut isigineqarput. Tamatuma saniatigut 11-t ADSL-imut attaveqarput.

18 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

7. Ineqarneq 7.1 Init amerlassusaat illullu qanoq ittuuneri

Sanarfinermut Avatangiisinullu Ingerlatsiviup maannakkuugallartoq nunaqarfimmi init qanoq ittuunersut kiisalu qassiunersut oqaatigisinnaanngilai. Siunissami paasissutissat pineqartut nunaqarfiit pingajussaanik 2018-imi ilisaritinneqarneranni pineqarsinnaalernissaat sulissutigineqarpoq.

Tabeli 5. Inissarsiortut nalunaarsorsimaffii

Ineqarnermut 1-imik 2-nik 3-nik 4-nik 5-inik Angissuseq Katillugit akilersuut- initalik initalik initalik initalik initalik akiligassat Nunaqarfik Kapisillit 0 1 1 0 0 2 9 Qeqertarsuatsiaat 1 12 9 5 2 29 10 Arsuk 0 0 0 0 0 0 0 Sermiligaaq 0 5 3 0 0 8 1 Kuummiut 2 8 8 4 2 24 7 Tiilerilaaq 0 1 0 0 0 1 0 Kulusuk 0 12 8 2 0 22 5 Isertoq 1 4 1 0 0 6 1 Aallerfik: Iserit A/S, Nov. 2016 *Inoqutigiit akiligassallit amerlassusaat

Matuma qulaani tabelimi inissianut ataatsimik initalinnut utaqqisut allattorsimaffianniittoqanngitsoq, marlunnik initalinnut tallimat, pingasut pingasunik initalimmut, sisamanik tallimanillu initalimmut utaqqisunut allattorsimaffimmiittoqanngilaq. Taamaalilluni Sermiligaami Iserit A/S-ip inissiaataanut utaqqisut allattorsimaffianniittut katillugit arfineq-pingasuupput.

Kisitsisit kingulliit ineqarnermut akilersuutinut tunngatillugu akiligassanut tunngasut Iserit A/S- imeersut juuli 2016-imeersuupput. Sermiligaami inoqutigiit ataatsit ineqarnermut akilersuutinut akiligassaqartutut nalunaarsorsimapput.

7.2 Angerlarsimaffeqanngitsut

Innuttaasunut Sullissivimmiit paasissutissiissutigineqartut naapertorlugit Kommuneqarfik Sermersuup nunaqarfiini angerlarsimaffeqanngitsunik soqanngilaq. Imaanngilarli innuttaasut tamarmik namminneq ineqartut. Matumani ilaatinneqanngilaq inuit ilaasa ilaquttaminni inisimasuusarnerat.

19 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

8. Ilinniartitaaneq 8.1 Meeqqat atuarfiat Sermiligaami atuarfik,Sermiligaami Alivarpi,ukioq atuarfiusumi 2014/2015-imi meeqqanit 35-nit atuarfigineqarpoq. 1. klassimi atuartut arfineq-marluupput, ataaseq 2. klassimi, arfinillit 3. klassimi, sisamat 4. klassimi, arfineq-marluk 5. klassimi, qulingiluat 6. klassimi aamma ataaseq 7. klassimi atuartuupput. Sermiligaami Alivarpimmi 8. - 9. imaluunniit 10. klasseni atuartoqanngilaq.

8.2 Atuartut amerlassusaat

Tabeli 6. Kommuneqarfik Sermersuumi meeqqat atuarfiini atuartut amerlassusaanut takussutissaq, 2009-2016

Nunaqarfiit / Ukioq atuarfiusoq 2009/10 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 Qeqertarsuatsiaat 27 25 16 15 11 10 Kapisillit 6 5 5 4 3 5 Arsuk 26 18 23 15 11 12 Sermiligaaq 34 34 34 34 30 35 Kuummiut 76 71 70 72 72 61 Tiilerilaaq 20 19 21 20 18 19 Kulusuk 57 53 56-it 53 52 41 Isertoq 21 13 13 11 11 13

Aallerfik: Paasissutissat ukiut atuarfiusut 2009/10-2012/13-imut tunngasut Inerisaavimmeersuupput:. Kisitsit ukioq atuarfiusoq 2013/14-imut siumullu tunngasut TEA Tabulexip nalunaarsuiffianeersuupput, taakkualu atuarfinnit najoqqutarineqartarput.

Tabelimi takuneqarsinnaavoq ukiumi atuarfiusumi 2009/2010-mi atuartut 34-iusimasut, ukiumilu atuarfiusumi 2010/1 -mi sisamanik ikilisimasut, katillugit atuartut 30-ngorlutik. Ukiumi atuarfiusumi 2014/2015 atuartut 35-iupput.

8.3 Ilinniakkamik aallartitsisut amerlassusaat

Skiimami ataani takuneqarsinnaavoq Kommuneqarfik Sermersuumi ukioq atuartitsiffiusoq 2014/15- imi meeqqat atuarfiannit 10. klassini naammassisut ingerlariaqqinnerat:

Ataani skiimami takuneqarsinnaasutut, ukioq atuarfiusoq 2014/15-imi 10. klasse naammassereerlugu 213-it ilinniakkamut suliffeqalerlutilluunniit ingerlariaqqissimasut.

Inuusuttut Sullitassat, taaguutaavoq inuusuttunut ilinniagaqanngitsunut imaluunniit suliffeqanngitsunut. Atuartut katillugit 72-t ukioq atuarfiusoq 2015/2015-imi 10. klasse naammassereerlugu ilinniakkamut ingerlariaqqinngillat suliffeqaratilluunniit. Tassa atuarunnaartut tamarmiusut 34 %-ii.

Ittoqqortoormiut takussutissiaq 7-imi ilanngunneqanngilaq, tamatumanili atuartoq ataaseq soraarummeereernermi kingorna Piareersarfimmi Ittoqqortoormiiniittumi ilinniarpoq.

20 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

Tabel 7. Kommuneqarfik Sermersuumi ukioq atuarfiusoq 2014/2015 atuartut meeqqat atuarfianni 10. klasse naammassereerlugu ingerlariaqqinnerat

Pineqartut; inuusuttut 10. klasse Pineqartut; inuusuttut amerlassusaat 2014/15 %- inngorlugit AHL 23 3 13% 10 kl.- Arsuk 10 kl.-qanngilaq 10 kl.-qanngilaq qanngilaq ASK 18 8 44% 21 6 29% 10 kl.- Ittoqqortoormiut 10 kl.-qanngilaq 10 kl.-qanngilaq qanngilaq 10 kl.- Isertoq 10 kl.-qanngilaq 10 kl.-qanngilaq qanngilaq Kangillinnguit 35 8 23% 10 kl.- Kapisillit 10 kl.-qanngilaq 10 kl.-qanngilaq qanngilaq 10 kl.- Kulusuk 10 kl.-qanngilaq 10 kl.-qanngilaq qanngilaq 10 kl.- Kuummiut 10 kl.-qanngilaq 10 kl.-qanngilaq qanngilaq 21 9 43% 10 kl.- Qeqertarsuatsiaat 10 kl.-qanngilaq 10 kl.-qanngilaq qanngilaq 10 kl.- Sermiligaaq 10 kl.-qanngilaq 10 kl.-qanngilaq qanngilaq 46 20 43% 10 kl.- Tiilerilaaq 10 kl.-qanngilaq 10 kl.-qanngilaq qanngilaq USK 49 18 37%

Katillugit: 213 72 34%

Ilinniarfiit atuartunit ilinniarfiulersut tassaapput; Kalaallit Nunaanni Danmarkimilu Efterskolet, Ilinniarnertuunngorniarfiit (GU), Inuussutissarsiornermik ilinniarfiit aamma AFS - American Field Service (nunami allami atuarneq).

Kommuneqarfik Sermersuumi atuarfinni tamani 16-iusuni 10. klasseseqanngilaq, aamma Sermiligaami Alivarpimmi.

Atuarfiit 10. klassinik atuartuutillit: - Atuarfik Hans Lynge - Atuarfik Samuel Kleinschmidt - Atuarfik Tuiisaq – Paamiut - Kangillinnguit atuarfiat - Nuussuup Atuarfia - Tasiilami Alivarpi - Atuarfik Ukaliusaq

Atuarfiit 10. klassinik atuartuuteqanngitsut: - Arsuup Atuarfia - Qeqertarsuatsiaani Atuarfik - Kapisilinni Atuarfik 21 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

- Ejnar Mikkelsenila Aluarpia - Sermiligaami Alivarpi - Isertoq Alivarpik - Kuummiini Alivarpi - Kulusumi Alivarpi - Tiilerilaaq Alivarpi 8.4 Atuartut amerlassusaat: Annertusisamik immikkut atuartut

Tabeli 8-mi ataaniittumi takuneqarsinnaavoq, Kommuneqarfik Sermersuumi ukioq atuarfiusoq 2014/15-imi klassemi nalinginnaasumi atuartut aamma annertusisamik immikkut atuartut (VSP) amerlassusaat. Taamatuttaaq Kommuneqarfik Sermersuumi atuarfinni pineqartuni annertusisamik immikkut atuartut amerlassusaat procentinngorlugit agguataarneqarnerat tabelimi aamma takuneqarsinnaapput.

Kommuneqarfik Sermersuumi tamarmi ukioq atuarfiusoq 2013/14-imi atuartut 8 %-ii aamma ukioq atuarfiusoq 2014/15-imi atuartut 7 %-ii annertusisamik immikkut atuartuupput.

Assimik piginnittoq: sermitsiaq.ag Atualeqqaartut kalaallisoortut.

22 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

Tabeli 8. Atuartut amerlassusiat: Annertusisamik immikkut atuartut

Eqqakkat suussusaat/ Aaqqiissut Atuisut Igitsiartorfik immikkoort. Ingerlatsineq

Inoqutigiit Inuussutissarsiortut Kommuuni Katersuinerup akulikissusai Eqqaavissuarmut Eqqagassat X X X X Sap. ak. marloriarluni inissiineq Anartarfilerineq X X X X Sap. ak. marloriarluni Imaanut kuuffik

Upernaakkut saliineq Eqqaavissuarmut Eqqagassat angisuut X X X X inissiimn Ataavartumik katersineq

Batteriit mikisut X X X X Tasiilamut inissiineq Pisiniarfimmut eqqaavissuarmulluunniit tunniunneqarsinnaapput Elektronikkit X X X X eqqagassat Akkumulatorit X X X X Tasiilamut Eqqakkat navianartut Ataavartumik katersineq/eqqaavissuarmut X X X X umiarsuarmik (assigiinngitsut) tunniussineq ingerlallugit Nillataartitsiviit/ X X X X Qerititsiviit Pisat sinnikut X X X Ataavartumik Nunamut assaaneq uumasullu toqunikut Nuummut Eqqakkat X X Peqqinnissaqarfiup akisussaaffigaa umiarsuarmik navianaateqarsinnaasut ingerlallugit Eqqakkat Nuummut X X Ataavartumik tunniussineq ikuallanneqarsinnaasut umiarsuarmik Eqqakkat Eqqaavissuarmut ikuallanneqaqqu- X X Ataavartumik tunniussineq inissiineq saanngitsut Tabeli 4-mi allassimavoq sapaatip-akunneranut marloriarlikkoortinneqartarlutikuni eqqagassalerisoqarlunilu anartarfilerisoqartartoq. Eqqagassat eqqaavissualiaanneqartarput anartarfikullu imaanut kuuffikkoortinneqartarlutik. Batteriit mikisut, akkumulatorit eqqakkallu navianartut umiarsuakkut Tasiilaliaanneqartarput.

MISI meeqqanik inuusuttunillu siunnersuisarfiuvoq tamatumanilu Meeqqanut, Ilaqutariinnut Atuarfeqarnermullu Ingerlatsiviup ataani inissisimalluni. Qinnuteqaatit atuarfinneersut qinnuteqaatillu annertusisamik immikkut atuartinneqarnissamut periarfissanut tunngasut MISI-mit suliarineqartarput, nalilerneqartarput akuerineqartarlutillu.

Annertusisamik immikkut atuarnissamut MISI-mit akuerisaasut ukioq atuarfiusoq 2013/14-imi katillugit 221-upput. Ukioq atuarfiusoq 2014/15-imi 208-upput - tassa imaappoq, ukiup siulianut sanilliullugit 13-inik ikinnerupput.

23 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

Sermiligaami Alivarpimmi ukiumi atuarfiusumi 2014/15-imi VSP-mi atuartut marluupput.

8.5 Piffissaq ukioq atuartitsiffiusoq 2014/15-imi atuartitsiffiusoq

Tabeli 9. Pilersaarutaasumik atuartunut ilinniartitsisunullu atuartitsiffiusussat, atuartunut ilinniartitsisunullu atuartitsiffiusimasut aamma vikarinit atuartitsiffiusimasut

Nalunaaquttap akunneri Nalunaaquttap Nalunaaquttap akunneri atuartitsiffiusussatut akunneri atuartitsiffiusut pilersaarutaasut vikareqarfiusut Atuarfiit Atuartut Ilinniartitsisut Atuartut Ilinniartitsisut Vikarit

Atuarfik Hans Lynge 12.790 15.929 12.682 15.821 1.070 Paasissutissaqa Arsuup Atuarfia 1.670 1.670 1.670 1.670 nngilaq Atuarfik Samuel 21.397 33.156 21.637 35.974 3.883 Kleinschmidt Atuarfik Tuiisaq – 9.260 10.104 8.647 9.490 613 Paamiut Ejnar Mikkelsenila 5.000 5.000 4.887 4.887 239 Aluarpia Paasissutissaqa Paasissutissaqa Paasissutissaqa Isertoq Alivarpik 1.730 4.723 nngilaq nngilaq nngilaq Kangillinnguit Paasissutissaqa 16.680 19.979 15.258 16.556 Atuarfiat nngilaq Paasissutissaqa Kapisilinni Atuarfik 700 700 700 700 nngilaq Kulusumi Alivarpi 2.940 2.940 2.650 2.598 52 Paasissutissaqa Paasissutissaqa Paasissutissaqa Kuummiini Alivarpi 5.226 18.094 nngilaq nngilaq nngilaq Nuussuup Atuarfia 16.130 14.920 15.068 12.807 2.113 Qeqertarsuatsiaani 2.410 4.820 2.410 4.820 652 Atuarfik Paasissutissaqa Paasissutissaqa Paasissutissaqa Paasissutissaqa Paasissutissaqa Sermiligaami Alivarpi nngilaq nngilaq nngilaq nngilaq nngilaq Tasiilami Alivarpi 17.720 19.150 14.797 14.518 1.954 Tiilerilaaq Alivarpi 2.500 2.500 2.320 2.196 180 Atuarfik Ukaliusaq 17.700 24.490 17.731 22.435 1.923 Katillugit 133.853 178.174 120.457 144.472 12.679

Ukiumi atuarfiusumi 2014/15-imi atuartut nal ak 1.730-ini atuartinneqarnissaat aamma ilinniartitsisut nal ak 4.723-ni atuartitsisarnissaat pilersaarutaavoq. Sermiligaami Alivarpimmi atuartunut ilinniartitsisunullu akunnerit atuartitsiffiusut pillugit paasissutissaqanngilaq. Nalunaaquttap- akunneri vikareqarfiusut qassiunersut ilisimaneqanngilaq. Nalunaaquttap-akunneri Kommuneqarfik Sermersuumi atuartitsiffiusut katillugit 120.457-iupput, taakkunanilu nalunaaquttap-akunneri 12.679-it vikareqarfiupput, tassa nalunaaquttap-akunneri atuartitsiffiusut tamarmiusut 10 %-ingajai.

24 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

Tabeli 10. Ilinniartitsisutut ilinniarsimasut atorfillit, atualeqqaanut ilinniartitsisutut timelæreritullu atorfillit

Katillugit Timelæreritut Timelæreritut Timelæreritut atorfillit atorfillit atorfillit Atuarfiit Ilinn. Piareersarfimmi timelærerit Ilinniars. ilinn. Suli atualinngitsunut ilinniartitsisut

Atuarfik Hans Lynge 33 2 0 35 Arsuup Atuarfia 1 1 1 3 Atuarfik Samuel Kleinschmidt 50 3 0 53 Atuarfik Tuiisaq – Paamiut 22 3 1 26 Ejnar Mikkelsenila Aluarpia 6 0 3 9 Isertoq Alivarpik 1 0 2 3 Kangillinnguit Atuarfiat 38 1 0 39 Kapisilinni Atuarfik 1 0 ½ 1,5 Kulusumi Alivarpi 6 0 2 8 Kuummiini Alivarpi 4 1 6 11 Nuussuup Atuarfia 49 3 0 52 Qeqertarsuatsiaani Atuarfik 2 2 1 5 Sermiligaami Alivarpi 1 0 4 5 Tasiilami Alivarpik 35 3 11 49 Tiilerilaami Alivarpik 2 0 2 4 Atuarfik Ukaliusaq 48 0 0 48 Katillugit 299 19 33,5 351,5

Kommuneqarfik Sermersuumi ilinniartitsisut ukioq atuarfiusoq 2014/15-imi katillugit 351,5-iupput. Taakkunannga 299-it atuarfimmi ilinniartitsisutut ilinniarsimasuupput, 19-it Piareersarfimmi ilinniartitsisuupput aamma 33,5-it timelæreriupput.

Sermiligaami Alivarpimmi ukiumi atuarfiusumi 2014/15-imi meeqqat atuarfianni ilinniartitsisutut ilinniarsimasoq ataaseq timelærerillu sisamat sulisorineqarput.

25 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

Tabeli 11. Kommuneqarfik Sermersuumi 10. klassemi atuartut 2015-imi soraarummeereernerminni angusaat

Danski- Tuluttoo- Uumassusile Pinng./Nunaler Inuiaqatigiileri Upperisalerineq/ Atuarfiit 2015 Kalaallisoorneq Matematik Kemi Tunniussat soorneq neq rineq ineq neq filosofi

An A An S F S F S F Ang S F Ang S Ang S g ng g Kommunini ataasiakkaani 5,9 4,3 5, 6,5 2, 4, 4, misilitsinnermi angusat 4,8 4,87 4,1 4 3,7 5,82 9,24 5,7 6,56 4,59 5,42 7,74 5,92 7 5 22 2 7 7 9 agguaqatigiisinnerat Nunami tamarmi angusat 5,9 5,4 4, 5,6 2, 4, 4, agguaqatigiisinnerat (Kal. 5,7 4,03 4,1 3,7 3,1 5,25 7,53 6,22 5,31 4,81 5,84 5,19 5,87 1 1 11 2 7 6 4 Nun.) Atuartut misilitsittut 22 22 22 22 22 22 22 22 22 22 21 22 23 amerlassusaat 4,7 9,6 4, 6, Atuarfik Hans Lynge 3,8 9,32 6,6 6,5 7 7,77 9,24 5,23 9,22 7 4 8 3 Atuartut misilitsittut 11 11 10 11 11 11 11 11 11 10 11 11 12 amerlassusaat 2,6 3, 4,5 1, 3, 3, ASK 4,9 2,45 4 2,6 4,36 5,55 5,33 4 2 5 5 9 3 Atuartut misilitsittut Musik/ 44 46 45 1 44 45 44 45 43 1 43 44 3 Timers/2 43 Eqqum 42 41 amerlassusaat 1 6,6 5,3 6/1 1, 4, 3, USK 5 4,2 4,5 2,9 5,43 5,07 8 3 6 4 3 8 Atuartut misilitsittut 32 32 31 33 34 33 33 31 31 33 31 32 33 amerlassusaat 9,3 3,9 6, 7,0 3, 5, 6, Kangillinnguit Atuarfiat 5,2 5,09 4,8 3,21 4,45 3,88 5,39 3 4 29 9 7 3 5 Atuartut misilitsittut 4 20 19 19 19 20 20 20 20 19 18 19 20 19 amerlassusaat 5,1 4, 7,6 3, 4, 6, Nuussuup Atuarfia 7 5,6 5,79 11 2,5 3,2 5,89 5,47 4,55 6,47 5 5 3 3 6 1 Atuartut misilitsittut 9 21 21 8 20 21 20 21 21 19 19 20 1 21 21 21 amerlassusaat 3,6 6,6 8, 6,1 1, 3, 3, Atuarfik Tuiisaq 7 4,4 4,3 2,4 2,3 10 5,5 5,33 4,76 7 7 75 4 8 9 5 Atuartut misilitsittut 42 42 37 41 41 33 39 38 37 39 36 40 amerlassusaat 3,0 4, 0, 2, 1, Tasiilami Alivarpik 3,9 1,59 3,1 2,7 0,5 6,83 3,58 2 22 4 3 6

26 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

Fagi – naggataarutaasumik misilitsinnermi misilitsiffissatut makitaanngitsoq Karakteeri - nunami angusat agguaqatigiisinnerannit

qaffasinneq Karakteeri - nunami angusat agguaqatigiisinnerannit

appasinneq

10. klassemi atuartut naggataarutaasumik misilitsinnermi angusaat tabeli 11-imi takuneqarsinnaapput. Tabelimi allassimavoq fagit amerlanersaanni kommunimi misilitsinnermi angusat agguaqatigiisinnerat Kalaallit Nunaani tamarmi angusat agguaqatigiisinnerannit qaffasinnerusoq.

Tasiilami Alivarpimmi atuartut, Sermiligaami Alivarpi taassuma ataaniippoq, fagini tamani, inuiaqatigiilerineq eqqaassanngikkaanni, karakteeri agguaqatigiissillugit appasinnerupput.

8.6 Ilinniarnertuunngorniarneq

Aasianni, Sisimiuni, Nuummi Qaqortumilu ilinniagarnertuunngorniartoqarsinnaavoq (GUX). Ilinniagarnertuunngorniarneq ukiunik pingasunik sivisussuseqarpoq, ilinniarnertuunngorsimagaannilu Kalaallit Nunaanni nunanilu allani ingerlaqqiffiusumik ilinniartoqarsinnaasarpoq. (Aallerfik: Namminersorlutik Oqartussat , Imaneq 4, Postboks 1015 3900 )

8.7 Ingerlaqqiffiusumik ilinniartitaaneq

Kalaallit Nunaanni ilinniarfiit ingerlaqqiffiusut nunani tamalaanisulli qaffasitsigisunik sulianut tunngassusilinnik neqerooruteqarsinnaassapput aamma nunap oqaluttuarisaaneranik tunngaveqassalluni kulturikkullu ataqatigiissarluni. Sulianut tunngasuni qaffasissuseq qulakkeerniarlugu inuussutissarsiortut eqeersimaarlutik peqataassapput.

Kommunimi innuttaasut qaffasinnerusumik ilinnialersimasut pillugit paasissutissat Ilinniartitaanermut Ilisimatusarnermullu Pisortaqarfimmit pissarsiarineqarsinnaasimanngillat, tassunga ilanngullugit qassiuneri aamma sumut ilinniagaqarneri. Paasissutissanik pissarsisinnaannginnermut pissutaavoq ajornarsinnaasarmat qaffasinnerusumik ilinniagaqalersimasut suminngaanneernerisa paasinissaat, amerlanerpaat allamut nuuttariaqartarmata ilinniariarlutik. Siunissami paasissutissat taakku pisalernissaat sulissutigineqarpoq.

Kalaallit Nunaanni ingerlaqqiffiusumik ilinniarfiit ukuupput:

- Ilisimatusarfik (Grønlands Universitet), bachelorinngorniarluni kandidatinngorniarlunilu kiisalu inuussutissarsiorfiusumik ilinniagartuunngorniarluni ilinniarfiuvoq. Taamatuttaaq Ph.d-mut ilinniarfiusarpoq. Paasisaqarnerorusukkuit takuuk nittartagaq, una: www.uni.gl

- Perorsaanermik Ilinniarfik (Socialpædagogisk Seminarium), isumaginninnermi perorsaaneq pillugu inuussutissarsiorfiusumik ilinniartoqartarpoq. Paasisaqarnerorusukkuit takuuk nittartagaq, una: www.pi.sps.gl

- Center for Arktisk Teknologi (ARTEK), Danmarks Tekniske Universitet (DTU)

27 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

Lyngbymiittoq aamma Kalaallit Nunaanni Teknikimik Ilinniarfik Sisimiuniittoq suleqatigiinnerisigut pilersinneqarpoq. Teknikimik Ilinniarfik issittumi ingeniørinut ilinniarfiuvoq. Annertunerusumik paasisaqarnissamut takujuk: www.artek.byg.dtu.dk/Om_ARTEK

- Pinngortitaleriffik (Grønlands Naturinstitut), Ph.d-mut ilinniartoqartarpoq Pinngortitaleriffiup ataani inissisimavoq Silap Pissusianik Ilisimatusarfik, tassanilu Pd.d-mut aamma ilinniartoqarsinnaavoq. 8.8 Inuussutissarsiutitigut ilinniartitaanerit

Kalaallit Nunaanni inuussutissarsiutinut ilinniartitaanerit tassaapput inuussutissarsiummut aalajangersimasumut sammisut sulinermik ilinniarfiit. Taakku assersuutigalugu tassaasinnaapput assassornikkut, allaffissornikkut imarsiornikkulluunniit inuussutissarsiutit.

Inuussutissarsiutinut ilinniarneq agguaqatigiissillugu ukiunik sisamanik sivisussuseqarpoq. Ilinniartitaanernut taakkununnga ilisarnaataasoq tassaavoq ilinniarnerit nikerarfiusuunerat. Tamanna isumaqarpoq atuarfimmiinnerup aamma suliffimmut misiliinerup akornanni nikerartoqartoq. Atuarfimmiinnermi ilinniartoq atuagarsornikkut ilisimasaqalissaaq, suliffimmilu misiliinerup ingerlanerani ilinniagaqartup atuagarsornikkut ilisimalikkani suliffeqarfimmi atussallugit. Ilinniartitaanerit ilarujussui Kalaallit Nunaanni naammassineqarsinnaapput, kisianni aamma ilinniartitaanerit ilai Danmarkimi atuarfimmiinnissamik pisariaqartitsillutik.

Piffissat suliffimmik misiliiffiusut amerlanertigut sulisitsisumik ilinniarnissaq pillugu isumaqatigiissuteqarnissamik pisariaqartitsisarput. Ilinniartitaanerilli ilai suliffimmi misiliiffissamik nassaarnissaq ajornarpat atuarfimmi sulinermik misiliinissamik periarfissiipput.

Ilinniarfeqarfik pillugu uani atuarsinnaavatit:

- Sanaartornermik Ilinniarfik, Bygge & Anlægsskolen, : www.kti.gl

- Saviminilerinermik Ilinniarfik, Jern & Metalskolen, Nuuk: www.kti.gl

- Niuernermik Ilinniarfik, Handelsskolen, Nuuk: www.ninuuk.gl

- Grønlands Maritime Skole, Paamiut & Nuuk: maritim.gl/da

- INUILI, Inuussutissalerinermik Ilinniarfik, : www.inuili.com

- Niuernermik Ilinniarfik, Handelsskolen, : www.cak.gl

- Peqqissaanermik Ilinniarfik, Center for Sundhedsuddannelser, Nuuk: www.pi.gl

- Perorsaanermik Ilinniarfik, Socialpædagogisk Seminarium, (Socialhjælperuddannelsen): www.pi.sps.gl

28 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

9. Inuussutissarsiortut

9.1 Pisortat suliffeqarfiutaat

Pisortat suliffeqarfiutaat Sermiligaamiittut makkuupput:

- Meeqqerivik - Atuarfik - Peqqissaasoqarfik - Illu sullissivik - Kommunip allaffia - Oqaluffik - Katersortarfik

9.2 Suliffeqarfiit

Pisortat suliffeqarfiutaat Sermiligaamiittut makkuupput:

- Innaallagissiorfik imermillu pilersuiffik (Nukissiorfiit) - Niuertoq (Pilersuisoq) - Orsussaarniarfik (Polaroil) - Tele allakkerivillu (Tele-Post) - Kiosk

9.3 Takornariaqarneq

Attaveqaatit angallannermilu akit Kalaallit Nunaanni Tasiilami eqqaanilu takornariaqarnermik ineriartortitsinissamut aporfinni annersaapput. Kisianni Sermiligaap Kangerlua alianaatsoq pissutigalugu, aasat tamaasa qaannamik angalasartut amerlasuut atorluartarpaat.

Takornarissat akiliillutik Illu Sullivik atorsinnaavaat, tassani inunnut qulinut inissaqarpoq.

29 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

10. Inunnik isumaginninnermi pissutsit 10.1 Sunngiffimmi sammisat peqatigiiffilerinerlu

Tabeli 12. Kommuneqarfik Sermersuup nunaqarfiini sunngiffimmi sammisaqartitsinerit

Kapisillit Qeqertarsuatsiaat Arsuk Sermiligaaq Kuummiut Tiilerilaaq Kulusuk Isertoq Timersortarfik Aap Isikkamik arsaanneq Aap Aap Aap Aap Aap Aap Assammik arsaanneq Volleybold Sulorarneq Aap Basketball Nerrivimmi arsaararneq Sangusaarneq Ujakkaarneq Aap Aap Tae-Kwon-Do Inuit Games Qajaq Aap Sunngiffimmi ornittagaq Aap Aap Aap Aap Aap Aap Aap Aap Inuusuttuaqqanut klubbi Aap Aap Spejderit Katersugaasivik Sunngiffimmi atuartitsineq Aap Aap Aap Aap Aap Aap Aap Aap Cafét Aap Hundeslædeforening Aap Sanaaluttarfik Maajimi peqqissuusa Isiginnaartitsineq Tusarnaartitsinerit Aap Aallerfik: Kommuneqarfik Sermersooq, Piorsaanermut Ingerlatsivik, feb. 2012

Sermiligaami isikkamik arsaattoqarsinnaavoq. Taakku saniatigut fritidsklubeqarpoq sunngiffimmilu atuartitsisoqarsinnaalluni. Aamma Qimussertartut peqatigiiffeqarput.

30 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

10.2 Meeqqat inuusuttullu

Tabeli 13. Nunaqarfinni meeqqanut inuusuttunullu paaqqinnittarfiit, suliniutit periarfissallu amerlassusaat, 2015

Kapisillit Qeqertarsuatsiaat Arsuk Sermiligaaq Kuummiut Tiilerilaaq Kulusuk Isertoq Atuarfiit 1 1 1 1 1 1 1 1 Meeqqeriviit 0 0 0 0 0 0 0 0 Meeraaqqeriviit 0 0 0 0 0 0 0 0 Init pinnguartarfiit 0 0 0 1 1 1 0 1 Angerlarsimaffimmi 1 0 0 0 0 0 1 0 ulluunerani paarsisartut Meeqerivik 0 1 1 0 0 0 0 0 meeraaqqerivittalik Atuartunut 0 0 0 0 0 0 0 0 paaqqinnittarfiit Sunngiffimmi 0 0 0 0 0 0 0 0 ornittakkat Ornittakkat 0 0 0 0 0 0 0 0 Ulloq unnuarlu 0 0 0 0 0 0 0 0 paaqqinnittarfiit Ilaqutarsiat (inuinnaat immikkullu * * 1 5 3 4 5 0 ilinniarsimasut) Meeqqanut Ilaqutariinnullu 0 0 0 0 0 0 0 0 Sullissiviit Miljøarbejderit 0 0 0 0 0 0 0 0 Aallerfik: Kommuneqarfik Sermersooq, Isumaginninnermut Ingerlatsivik aamma Piorsaanermut Ingerlatsivik, juuli/aggusti 2011 Taakkunani atuarfik namminersortoq ataaseq ** Taakkunani namminersortut

marluk pisortat ingerlataat ataaseq

Nunaqarfinni meeqqanut inuusuttuaqqanullu neqeroorutit qiviaraanni Sermiligaami ataatsimik atuarfeqartoq aamma ulluunerani angerlarsimaffimmi ataatsimik meeqqanik paarsisartoqartoq kiisalu angajoqqaarsiat nalinginnaasut aamma inuussutissarsiutigalugu angajoqqaajusut tallimaasut takuneqarsinnaapput. 10.3 Meeqqat angerlarsimaffiup avataanut inissitat

Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Inuussutissarsiornermullu Ingerlatsivik Sermiligaami meeqqat arsaarinnissutigineqartartut amerlassusaat pillugu maannakkut paasissutissanik tunniussaqarsinnaanngikkallarpoq. Meeqqat angerlarsimaffiup avataanut inissinneqartartut, inissiinermut pissutaasut sumullu inissiisarnerit pillugit siunissami paasissutissanik tunniussisinnaanngornissaq sulissutigineqarpoq.

10.4 Utoqqarnik isumassuineq

Tabeli 14. Utoqqarnik isumassuineq 2015

Kapisillit Qeqertarsuatsiaat Arsuk Sermiligaaq Kuummiut Tiilerilaaq Kulusuk Isertoq Paaqqinniffiit ------Oqilisaassisarfiit ------Utoqqarnut - 10 ------inissiaqarfiit Angerlarsimaffimmi 3 7 2 8 15 3 9 2 ikiorteqarneq 31 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

Ulluunerani ------neqeroorutit Aallerfik: Isumaginninnermut Ingerlatsivik, Kommuneqarfik Sermersooq, 2016 Utoqqarnut innarluutilinnullu inissiaqarfiit ISERIT A/S-imit allaffissornikkut ingerlanneqarput. Ininik pineqartunik aamma inissianik inini allerpaani inissisimasunik innersuussinnginnermi suliatigut naliliisoqaqqaartarpoq. Iserit aamma INI inissianik inini allerpaani inissisimasunik innersuussisarput. Innuttaasut ataasiakkaat sumiiffimmi inissiat ataatsimiititaliaannut innersuunneqartarput. Utoqqaat Illuanni/paaqqinniffinni najugallit amerlassusaat

Sermiligaami utoqqarnut inissiaqanngilaq. Angerlarsimaffinni ikiortit arfineq-pingasut sulisuupput. Paaqqinnittarfeqanngilaq, oqilisaaveqanngilaq aamma Sermiligaami ulluunerani neqerooruteqanngilaq.

10.5 Innarluutilinnik isumassuineq

Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Inuussutissarsiornermullu Ingerlatsivik maannakkuugallartoq Sermiligaami paaqqinnittarfiit neqeroorutillu pillugit kisitsisinik paasissutissanik tunniussaqarsinnaanngikkallarpoq. Sermiligaami innarluutilittut innuttaasuulluni ikorfartorteqarsinnaallunilu angerlarsimaffimmi ikiorteqartoqarsinnaavoq. Innarluutillit illoqarfinni periarfissarissaarnerupput. Tasiilami assersuutigalugu najugaqatigiiffeqarpoq, ulluunerani neqerooruteqarpoq aamma nakkutigisaasumik sulisoqarsinnaavoq.

Tabeli 15. Angerlarsimaffiup avataanut 2016-imi kvartalimi siullermi inissiinerit amerlassusaat

Kalaallit Nunaanni Danmarkimi angerlarsimaffiupavataanut angerlarsimaffiup

inissitat avataanut inissitat

Inersimasut Meeqqat Inersimasut Katillugit Meeqqat Tasiilaq 7 10 1 8 26 2 1 0 1 4 Paamiut 2 2 0 4 8 suliaqarnerit. 9 53 0 28 90 Katillugit 20 66 1 41 128

Najoqqutarineqartoq: Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Inuussutissarsiunermullu Ingerlatsivik, Kommuneqarfik Sermersooq, 2016

2016-imi kvartalimi siullermi Tasiilami meeqqat 7-t inersimasullu innarluutillit 10-t nunatta avataanut inissinneqarsimapput. Piffissami tassani meeraq ataaseq inersimasullu arfineq- pingasut Danmarkimi inissitaapput. Ilisimaneqanngilaq taakkunannga qassit Sermiligaameersut. Kisitsisini takuneqarsinnaanngilaq Sermiligaami pissutsit qanoq innersut.

Takussutissiaq 8. Innarluutillit angerlarsimaffiup avataanut inissitat

32 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

70 66

60 Kal. Nun. Inissitat / 53 Meeqqat Kal. Nun. Inissitat / 50 Inersimasut 41 DK-mut inissitat / 40 Meeqqat DK-mut inissitat / 28 Inersimasut 30 20 20 10 8 9 10 7 4 2 2 2 1 1 0 1 0 0 1 0 Tasiilaq Paamiut Katillugit

33 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

Takussutissiaq 9. Inersimasut innarluutillit aamma arlaatigut innarluutillit 2016-imi ukiup sisamararterutaani amerlassusaat

393 400

350 Tasiilaq 295 300 Ittoqqortoormiit 250

200 Paamiut

150 Nuuk

100 57 33 Katillugit 50 8 0

Takussutissiaq 9-mi takuneqarsinnaavoq 2016-imi kvartalimi siullermi Tasiilami najugaqartut innarluutillit 57-usut. Ilisimaneqanngilaq taakkunannga qassit Sermiligaameersut.

34 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

10.6 Inunnik isumaginninnermi ikiorsiissutit tunniuttakkat

Takussutissiaq 10. Sermiligaami juuni 2016-imi sulisinnaasut amerlassusaat tunngavigalugit inunnik isumaginninnermi ikiorsiissutit tunniuttakkat amerlassusiat

0,6% 9,9%

9,9%

Erninnermi ullormusiat

Akitigut ikiorsiissutit 6,2%

Suliffissaaleqisut

Siusinaartumik pensionit

73,3% Sulisinnaasut sinneruttut

2016-imi juunimi ataaseq erninermini ullormusiaqartinneqarpoq, 16-it suliffissaaleqisuupput inuillu qulit sulisinnaasunit katillugit 118-iusunit siusinaartumik pensionisiaqartuupput.

Figur 10 aallaavigalugu erninermi ullormusiallit 0,6 %-iupput, pisortanit annertussusileriikkanik ikiortisisartut 9,9 %, suliffissaaleqisut 9,9 % aamma siusinaartumik pensionisiallit 6,2 %. Sulisinnaasut sinneruttut katillugit 73,3%-iupput.

35 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

10.7 Suliffissaaleqisut

Tabeli 16. Januaari 2015-imi suliffissaaleqisut amerlassusaat oktobari, novembari decembarilu 2015-imi suliffissaaleqisut amerlassusaannut sanilliullugit amerlassusaasa takussutissaat

Agguaqatigiissillugu kv. Oktobari Novembari Decembari Januaari sisamaanni 2015 suliaqarnerit. 909 574 578 584 579 Paamiut 198 116 105 145 122 Tasiilaq 155 204 241 225 223 Ittoqqortoormiit 52 34 35 40 36 Kapisillit 14 12 11 11 11 Qeqertarsuatsiaat 39 8 14 21 14 Arsuk 10 6 4 2 4 Sermiligaaq 8 33 35 46 38 Kuummiut 7 39 46 36 40 Tiilerilaaq 10 10 6 2 6 Kulusuk 31 29 29 24 27 Isertoq 6 4 8 1 4 Katillugit 1421 1063 1108 1109 1.175 Najoqqutarineqartoq: Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Inuussutissarsiunermullu Ingerlatsivik, Kommuneqarfik Sermersooq, 2016

Tabel 16-imi 2015-imi kvartalit kingullianni Sermiligaami suliffissaaleqisut agguaqatigiissillugit inuit 38-iusut takuneqarsinnaavoq.

Tabeli 17. Suliffissaaleqisut 2015-imi kvartalimi kingullermi sulisinnaasut amerlassusaannut sanilliullugit amerlassusaat procentinngorlugit

Oktobari Novembari Decembari suliaqarnerit. 4,5 4,6 4,7 Paamiut 11,5 10,0 15,5 Tasiilaq 16,3 18,5 18,0 Ittoqqortoormiit 12,2 16,4 15,3 Kapisillit 2,0 0,0 0,0 Qeqertarsuatsiaat 9,1 9,1 16,8 Arsuk 9,4 6,3 3,1 Sermiligaaq 28,2 31,8 22,7 Kuummiut 20,7 23,2 18,2 Tiilerilaaq 18,0 14,8 4,0 Kulusuk 17,2 23,1 14,2 Isertoq 14,3 14,3 6,1 Aallerfik: Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Inuussutissarsiornermullu Ingerlatsivik, Kommuneqarfik Sermersooq, 2015

Sermiligaami suliffissaaleqineq 2015-imi qaammatit pingasut kingulliit appariarpoq decembarimilu 2015 22,7%-iuvoq.

36 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

11. Pinerluttarneq

Tabeli 18. Paamiuni, Nuummi, Tasiilami Ittoqqoortormiinilu 2015-imi inatsisinik unioqqutitsillutik pinerluttunik eqqartuussisarnerit

Paamiut suliaqarnerit. Tasiilaq Ittoqqortoormiit Toqutsinerit nakuusernikkullu pinerluttuliornerit - toqutsineq 0 0 0 1 - toqutseriarneq 0 6 5 0 - piaarinani toqutsineq 0 0 0 0 - nakuuserneq 35 190 26 4 Kinguaassiutitigut kannguttaatsuliornerit - kinguaassiuutitigut pinngitsaaliineq 5 26 13 3 - meeqqamik 15-it inorlugit ukiulimmik 1 4 4 0 atoqateqarsimasut - meeqqamik 18-it inorlugit ukiulimmik 0 1 0 0 tavatsitsinikkut atoqateqarsimasut - arnerisitsineq/anguserisitsineq 0 0 0 0 - kannguttaalliorfiginninneq 4 30 1 2 - kanngunartuliornikkut 0 0 0 0 kannguttaalliorfiginninneq - nammineersinnaanngitsumik kinguaassiutitigut 0 0 0 0 atornerluineq - pornografiit meeqqanut tunngasut 0 1 0 0 - pornografiinik meeqqanut tunngasunik 0 0 0 0 peqarneq Iluanaarniutigalugu pinerluttuliorneq - tillinniarneq 15 213 20 7 - tillinneq 15 249 20 5 - peqquserlunneq, paarititanik peqquserlunnikkut ajunaaruteqartitsineq, 5 71 3 0 piginnaatitaanermi atornerluineq il.il. - niuertarfimmi tillinniarneq 2 349 3 0 - ujajaaneq 0 16 0 0 Aserorterineq 16 205 27 10 Allat piinik tillinneq 1 71 3 3 Pinerluttulerinermi inatsimmik unioqqutitsinerit 19 119 5 0 allat

Tabeli qulaaniittoq Politimestereqarfimmeersoq 2015-imuinnaq tunngavoq. Kisitsisit saqqummiunneqartut Kommuneqarfik Sermersuup illoqarfiisa; Paamiuni, Nuummi, Tasiilami Ittoqqortoormiinilu politeeqarfianeersuupput.

Kisitsisit toqutsinernut nakuuserlunilu peqquserlunnernut tunngasut naapertorlugit Kommuneqarfik Sermersuumi 2015-imi ataasiaannarluni toqutsisoqarpoq. Toqutsineq Ittoqqortoormiini pivoq. Nakuuserlunili pinerlunnerit suli amerliartorput, tamatumani suliat katillugit 250-iummata.

37 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

2015-imi kinguaassiutitigut pinerlunnerit katillugit 95-iupput. Tamatumani Nuummiinnaq kinguaassiutitigut pinngitsaaliinerit 26-t, Tasiilami 13-it, Paamiuni pingasut Ittoqqortoormiinilu pingasut nalunaarsorneqarsimapput. Kannguttaalliorfiginninnerit 37-t nalunaarsorneqarsimapput.

Kommuneqarfik Sermersuumi 2015-imi iluanaarniutigalugu pinerluttuliornerit 1492-iupput. Tamatumani niuertarfimmi tillinnerit 349-t nalunaarsorneqarsimammata amerlanerpaallutik.

12. Peqqinnissaq 12.1 Peqqinnissaqarfimmi ingerlatat

Sermiligaami nunaqarfimmi peqqinnissamut ikiorteqarpoq Pisariaqartitsisoqartillugu nakorsamit, kigutilerisumi imaluunniit napparsimavimmit taava Tasiilaliaattariaqarpoq.

12.2 Innuttaasut peqqinnerat

Periarfissaqarsimanngilaq nunaqarfinnut tunngasunik kisitsisinik pissarsinissaq, Nakorsaaneqarfiup kisitsisaatai naatsorsorneqartarmata nunap immikkoortukkuutaarlugit.

Tasiilami nunaqarfiinilu kinguaassiutitigut nappaatillit piffissami 2009-2014-imi nalunaarsukkat tunngavigalugit kinguaassiutitigut nappaatit aatsuuttut nalunaarsorneqarsimasut tabelimi ataaniittumi takuneqarsinnaapput. Tabellimi kisitsisit kinguaassiutitigut nappaatinut; gonoré, chlamydia aamma syfilisimut kisiat tunngapput.

Tabeli 19. Tasiilami nunaqarfiinilu kinguaassiutitigut nappaatillit piffissami 2009-2014-imi nalunaarsukkat

2009 2010 2011 2012 2013 2014 Gonoré 108 92 155 114 134 109 Chlamydia 155 202 193 199 202 194 Syfilis 0 0 0 0 0 18

Tabelimi gonorértut 2011-mi amerlisimanersut allassimanngilaq. 2014-mili pissutsit 2009- misut iinnarput. Taamatuttaaq tabelimi allassimavoq 2010-imi kinguaassiutitigut nappaat chlamydia pillugu kisitsit qaffariarsimasoq.

38 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

13. Naggasiut

Kommuneqarfik Sermersuumi najugaqarfiit ilaasa ilisarnaataat pillugu atuareerputit. Kommuneqarfik Sermersuumi illoqarfinni aamma nunaqarfinni tamani sumiiffinni inuiaqatigiit ilisarnaataannut tunngasut suliarineqareerput, kommuneqarfimmi illoqarfiit aamma nunaqarfiit pillugit atuagaqaqqinnissanik soqutiginnikkuit.

Sumiiffinni inuiaqatigiit ilisarnaataat Kommuneqarfik Sermersuup nittartagaani nassaarisinnaavatit: www.sermersooq.gl

Illit sumiiffinni inuiaqatigiit ilisarnaataat pillugit oqaaseqaatissaqaruit, apeqqutissaqaruit, ilassutissaqaruit imaluunniit assigisaanik, taava Borgmesterip allatseqarfia attaveqarfigisinnaavat mailimut uunga: [email protected]

39 Septembari 2016

Sumiiffiup ilisaritinneqarnera Sermiligaaq

14. 14. Atuakkat tigulaariffiit tusarfiillu

Inuplanip Sanarfinermut avatangiisinullu Ingerlatsivimmut pilersaarusiaa. Nuummi anartarfilerisarnerup atorunnaarsinneqarnissaanut nalunaarusiaq. Kommuneqarfik Sermersooq 2015 Sanarfinermut Avatangiisinullu Ingerlatsivik; Illoqarfimmik Ininillu inerisaaneq, Pinngortitaq Piujuartitsinerlu Innuttaasunik Sullissivik, Kommuneqarfik Sermersooq Aningaasaqarnermut Naalakkersuisoqarfik; Akileraartarnermut Aqutsisoqarfik Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoqarfik; Uumasut Nakorsaqarfiat Ilinniartitaanermut, Kultureqarnermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoqarfik; Inerisaavik Peqqissutsimut Naalakkersuisoqarfik; Nakorsaaneqarfik, Peqqissutsimut Pitsaaliuinermullu Aqutsisoqarfik Naatsorsueqqissaartarfik INI A/S Iserit A/S KANUKOKA Lonely Planet, Greenland and The Arctic, Katsorsaavik Nukissiorfiit Nuuk Fysioterapi Nuuk Taxa Kalaallit Nunaanni Politiit; Politimestereqarfik Psykologforeningen - Tarnip pissusiinik immikkut ilisimasallit Peqatigiiffiat Qaqqiffik Sisimiuni Oqaatsinik Pikkorissarfik Kigutit nakoprsaat Niels Nygaard Taxagut Tele Greenland A/S Turen går til Grønland Meeqqanut, Ilaqutariinnut Atuarfeqarnermullu Ingerlatsivik, Kommuneqarfik Sermersooq; Piareersarfiit, Atuarfeqarnermut Immikkoortortaq, Tamanut Kiffartuussivik, Kultureqarnermut Immikkoortortaq, Sunngiffeqarnermut Pitsaaliuinermullu immikkoortortaq Isumaginninnermut, Suliffeqarnermut Inuussutissarsiornermullu Ingerlatsivik; Inersimasunik Isumassuineq, Suliffissarsiuussisarfik www.airgreenland.gl www.arsukfjorden.gl www.denstoredanske.dk www.dmi.gl www.ral.gl http://www.aul.gl www.sermersooq.gl www.wikipedia.com www.sermitsiaq.ag

40 Septembari 2016