DOCSLIB.ORG

Begrutting Noardeast-Fryslân 2019

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Begrutting Noardeast-Fryslân 2019 Begrutting Noardeast-Fryslân 2019 Inhoudsopgave Voorwoord ......................................................................................................................................................... 2 Inleiding.............................................................................................................................................................. 3 Programma 1: Ynwenner en Bestjoer ............................................................................................................... 8 Programma 2: Mienskip ................................................................................................................................... 15 Programma 3: Soarch en Wolwêzen ............................................................................................................... 21 Programma 4: Wurk, Bedriuw en Rekreaasje ................................................................................................. 27 Programma 5: Wenjen en Omjouwing ............................................................................................................. 33 Programma 6: Iepenbiere Romte .................................................................................................................... 37 Algemiene dekkingsmiddels ............................................................................................................................ 42 Geprognotiseerde balans per 31 december .................................................................................................... 45 De meerjarenbegroting 2019 - 2022 ................................................................................................................ 46 Paragraaf lokale heffingen ............................................................................................................................... 49 Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing ..................................................................................... 59 Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen .......................................................................................................... 69 Paragraaf financiering ...................................................................................................................................... 73 Paragraaf bedrijfsvoering................................................................................................................................. 77 Paragraaf verbonden partijen .......................................................................................................................... 81 Paragraaf grondbeleid ................................................................................................................................... 106 Vaststellingsbesluit ........................................................................................................................................ 111 -1- Voorwoord Dit is de eerste begroting voor de gemeente Noardeast-Fryslân. Op 1 januari 2019 is de gemeente Noardeast-Fryslân ontstaan, als resultaat van de herindeling van de voormalige gemeenten Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland c.a.. De nieuwe gemeente Noardeast- Fryslân heeft ruim 45.000 inwoners (en een verzorgingsgebied van 65.000 inwoners door de samenwerking met Dantumadiel), heeft een oppervlakte van meer dan 50.000 ha. en kent meer dan 50 dorpen én een regiostad (Dokkum). Samenwerking is een belangrijke pijler voor Noardeast-Fryslân. Daarbij wordt niet alleen de samenwerking binnen de gemeente, met inwoners, bedrijven en maatschappelijke partijen beoogd, maar ook de samenwerking in de regio. Zo wordt bijvoorbeeld samengewerkt in ANNO-verband (Agenda Netwerk Noord Oost), om samen met de gemeenten Dantumadiel, Tytsjerksteradiel, Achtkarspelen en de provincie de strategische opgaven van de regio vorm te geven. In SSL verband wordt samengewerkt op ICT-gebied met o.a. de gemeenten Leeuwarden en Waadhoeke. De gemeente Noardeast-Fryslân is dienstverlenend aan de gemeente Schiermonnikoog en natuurlijk heeft de gemeente Noardeast-Fryslân een bijzonder nauwe band met de gemeente Dantumadiel. Twee jaar voor de start van de nieuwe gemeente waren de ambtelijke organisaties van Dantumadiel, Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland c.a. al gefuseerd in de Gemeenschappelijke Regeling DDFK. In deze GR waren personeel, tractie (vervoersmiddelen en materieel) en ICT opgenomen. Van 1 januari 2017 t/m 31 december 2018 verzorgde de GR DDFK de dienstverlening voor de genoemde gemeenten. Vanaf 1 januari 2019 is de gefuseerde ambtelijke organisatie in zijn geheel overgaan naar de gemeente Noardeast-Fryslân. De organisatie van Noardeast-Fryslân verzorgt ook het volledige dienstverleningspakket voor de gemeente Dantumadiel. Dit is geregeld in een centrumregeling en een dienstverleningshandvest. In verband met de herindeling en de beperkingen die de Wet Algemene Regels Herindeling (Arhi) oplegt én de verkiezingen voor de nieuwe gemeenteraad is de voorliggende begroting anders van aard dan een reguliere begroting. De begroting is beleidsarm om de nieuwe raad ruimte geven voor visieontwikkeling, uitwerking daarvan in de programma’s en doorvertaling daarvan in volgende begrotingen. Met de programmabegroting is een basisstructuur gegeven op basis van het huidige beleid, die benut kan worden om de ambities van de nieuwe raad doelgericht en effectief vorm te geven. Deze inleiding bij de begroting 2019 – 2022 van de gemeente Noardeast-Fryslân geeft een overzicht van de hoofdpunten, uitgangspunten en gemaakte keuzes bij het opstellen van de begroting. Verder bevat het een overzicht van de inhoud van de overige drie verplichte delen waaruit de begroting bestaat. Dat zijn de programmabegroting, de paragrafen en de financiële positie. -2- Inleiding Uitgangspunten van de begroting Uitgangspunt voor de begroting 2019-2022 is de startnotitie 2019-2022. Na de startnotitie zijn er nog diverse mutaties geweest welke van invloed zijn op het begrotingssaldo. De begroting is verder geheel beleidsarm. Uitgangspunten bij de begroting 2019-2022 De provincie stelt aan gemeentelijke begrotingen de eis dat ze meerjarig structureel in evenwicht zijn. Over het eerste begrotingsjaar mag er een tekort zijn maar tegelijk moet er een onderbouwd uitzicht op evenwicht bestaan dat niet telkens naar later mag worden uitgeschoven. Voor het financieel beleid wordt daarom als uitgangspunt genomen dat er ruimte voor nieuw beleid aanwezig is met als randvoorwaarde dat er sprake is van een structureel sluitende begroting – en er dus op zijn laatst vanaf 2022 geen begrotingstekort meer is – en de algemene reserve aan de minimum vastgestelde randvoorwaarde moet voldoen. Algemene financiële uitgangspunten De algemene technische uitgangspunten bij het opstellen van de begroting 2019 zijn: - De raming van lasten en baten van bestaand beleid vindt plaats op basis van analyses en niet uitsluitend op basis van inflatie indexering. - De raming van gemeentelijke bijdragen aan externe instanties (zoals de GR NEF) vindt plaats op basis van ervaringscijfers en recente ontwikkelingen. - Voor de meerjarenbegroting wordt geraamd op basis van constante prijzen. - Structurele lasten worden gedekt door structurele baten en incidentele baten zijn dekkingsmiddel voor incidentele lasten. - De algemene reserves en de weerstandscapaciteit voldoen aan normen die zijn gebaseerd op een risico analyse (op te nemen in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing). - De financierings- en schuldpositie en het kasstroomsaldo voldoen ruim aan de normen van de Economische Monetaire Unie (EMU) en de Wet HOF. - Door middel van de in de begroting opgenomen onderhoudsplannen wordt te allen tijde ruimte gelaten voor onderhoud van kapitaalgoederen conform de door de raad vastgelegde kwaliteitsniveaus. - Het tarief voor de precariobelasting op kabels en leidingen wordt conform het wetsvoorstel niet verhoogd en de opbrengsten zijn als eenmalige opbrengsten meegenomen tot en met 2021 en worden toegevoegd aan de algemene reserve en deels (oud Kollumerland c.a.) aan de reserve Precariobelasting. Bij het opstellen van de begroting wordt uitgegaan van de volgende technische parameters. Begrotingsparameter Aan te houden waarde Prijseffect bij interne budgetten (m.b.t. de Geen vaste aanpassingen, maximaal conform de leveringen binnen de gemeente) prognose van de HCPI (geharmoniseerde consumentenprijsindex) 2019 van het Centraal Planbureau (CPB) in het Centraal Economisch Plan (CEP) van maart 2018: 2,4%. Prijseffect bij externe budgetten Geen vaste indexering, eveneens maximaal conform (uitgaven) CPB prognose van de HCPI 2019: 2,4%. Rente % (voor interne verrekeningen: Uitgegaan wordt van het conform BBV bepalingen berekende kosten kort geld, rekenrente reserves, omslagpercentage. Voor 2018 is deze vastgesteld op 2,1% kapitaallasten) CAO loonstijgingspercentage (betreft Loonvoet sector overheid op basis van CBP CEP raming maart stijging bovenop periodieke loonstijging) 2018: 3,5%. -3- Uitgangspunten tariefbeleid In het hiernavolgende schema zijn de uitgangspunten voor de componenten van het tariefbeleid opgenomen. (Belasting)tarieven Uitgangspunten Onroerendezaakbelasting (OZB) Voor de OZB wordt een het volgende uitgangspunt gehanteerd: Voor de lokale lasten uit te gaan van het DFK (voorm. Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland c.a.) gemiddelde + 2,4% inflatie. Hierbij de OZB te verlagen ter compensatie van een stijging in de afvalstoffenheffing en rioolrechten. Afvalstoffenheffing 100% kostendekkend,
Load more

Recommended publications
  • 210430 Reacties Kollumerzwaag En Veenklooster 22KB
    Reacties uit Kollumerzwaag & Veenklooster betreffende het voorgenomen besluit Friese plaatsnamen in te voeren. 1 Wij willen graag reageren op de nieuwe namen op de plaatsnaamborden. Het is de grootste onzin die er bestaat. Ze hebben bij de gemeente binnenkort een te kort van 8 Miljoen euro. Deze plaatsnaamborden zijn ook duur, het is allemaal geldverspilling. En de burger draait er weer voorop. Ze moeten beter en zuiniger met ons geld om gaan. Dus die plaatsnamen in het fries zijn wij poer op tegen. 2 Naar aanleiding van de nieuwsbrief betreffende het invoeren van Friestalige plaatsnamen: Wat is er mis met een Fries én Nederlands plaatsnaambord ? Waarom moet er geld worden uitgegeven om dat weer te gaan veranderen alsof de gemeente Noardeast-Fryslân bulkt van het geld ? Is het niet veel belangrijker om daar waar nodig de borden te voorzien van beide schrijfwijzen zodat ook niet-Friezen op hun plaats van bestemming terecht komen ? Mijn zus weet het nu maar voor die tijd zag zij totaal geen verband tussen De Westereen en Zwaagwesteinde om maar een voorbeeld te noemen. Om te eindigen: regeren is vooruit zien en dat geldt ook voor dit onderwerp. 3 N.a.v. jullie oproep om te reageren op het voornemen van Noardeast Fryslan om Friestalige plaatsnamen in te voeren, reageer ik. Persoonlijk ben ik van mening dat we weliswaar trots mogen en moeten zijn op het Fries, maar tegelijkertijd moeten we niet vergeten dat wij in een wereld leven die groter is dan alleen Fryslan. Een niet-friese chauffeur bijvoorbeeld zal veel moeite kunnen hebben om Feankleaster te vinden, als hij bij de V van Veenklooster zoekt.
    [Show full text]
  • De Vereniging Dorpsbelangen Holwerd
    J-ó) DECEMBER 1994 DE VERENIGING VAN DORPSBELANGEN HOLWERD KONTAKTBIAD VOOR HOLWERD EN OMGEVING DORPSBEUNG HOLWERD o dqember 1994 VAI\ DE REDAI(TIE Dit is alweer de laatste editie van ons dorpskrantje van 1994. De laatste 3 maanden zijn zeer druk geweest voor het Dorpsbelang van Holwerd n.l.: . 5 oktober: Rondgang in dorp met Burgemeester en wethouders. Dit jaar op de fiets om alle knelpunten, aanpassingen en verbeteringen op locatie te bezien. Dit is een 2-jarig gebeuren en zeer positieÍ ten opzichte van beide partijen. Verderop een verslag van deze punten. í8 oktober: Extra ledenvergadering in verband met sluiting Rabobank Holwerd. Dat dit gebeuren ging hadden we wel gedacht, maar dat het zo snel zou gaan had niemand veruacht. De Rabobank had in het verleden al zijn openingstijden Ílink ter- ug gebracht. Contacten over een kleinere ruimte in b.v. de Nijhof waren er al eens geweest maar werden steeds op de lange baan geschoven. Op deze avond kwam naar voren dat velen hun bankrekening laten overschrijven naar een andere bank. Dat sluiting niet te keren was bleek al uit het Íeit dat geen van de Rabo-directie uitleg op deze avond wou geven. .22 oktober: Opening Korenmolen "De Hoop". Op deze dag werd de molen weer overgedragen aan de Stichting Monumenten be- houd Dongeradeel. Deze Stichting zet zich in voor het behoud van monumentale ge- bouwen in de gemeente Dongeradeel en voert beheer over een zevental molens en zesentwintig kerktorens en dakruiters in Dongeradeel. De Stichting ziet naast het behouden, het promoten en "onder mensen brengen" van dit culturele erfgoed als een belangrijke taak.
    [Show full text]
  • Aanvraag Begravingddfk
    Aanvraag begraving Alleen volledig ingevulde formulieren worden in behandeling genomen. 1 Gegevens aanvrager Als de aanvrager niet de rechthebbende is, moet de rechthebbende (indien nog in leven) het formulier mede ondertekenen, aangevuld met naam en burgerservicenummer Achternaam bij geboorte _______________________________________________________________________________ _____________ Voorna (a)m(en) voluit ____________________________________________________________________________________________ __ Adres ____________________________________________________________________________________________ ________________ Postcode en plaats ________________________________________________________________________________________________ Geboortedatum __________ ________________________ _______ Geboortegemeente _______________________________ _______ Telefoon ________________________________________ _______ Telefoon mobiel __________________________________ ______ Burgerservicenummer _____________________ ________ ___ ____ Email ___________________________________ ________ ______ 2 Gegevens overledene Achternaam bij geboorte ____________________________________________________________________________________________ Voorna(a)m(en) (voluit) _____________________________ ________________________________________________________________ Geboortedatum _________________________________________ Geboortegemeente ______________________________________ Datum van overlijden _____________________________________ Tijdstip van overl ijden ____________________________________
    [Show full text]
  • Gaswinning Ternaard’
    Inspraak- en reactiebundel Zienswijzen en reacties op de concept-Notitie Reikwijdte en Detailniveau voor het voornemen tot ‘GASWINNING TERNAARD’ Inspraakpunt Bureau Energieprojecten Postbus 248 2250 AE VOORSCHOTEN www.bureau-energieprojecten.nl INHOUDSOPGAVE WOORD VOORAF…………………………………………………………………………………………………………. 1 KENNISGEVING……………………………………………………………………………………………………………… 3 MONDELINGE, SCHRIFTELIJKE EN DIGITALE REACTIES EN ZIENSWIJZEN: OPZOEKTABEL REGISTRATIENUMMER VERSUS REACTIENUMMER EN ZIENSWIJZENUMMER.......... 5 ALFABETISCH OVERZICHT ORGANISATIES EN REACTIES / ZIENSWIJZEN………………………… 6 REACTIES R016 TOT EN MET R020…………………………………………………………………………………. 7 ZIENSWIJZENUMMER 1 TOT EN MET 25……………………………………………………………..……….. 44 November 2016 Woord vooraf Van vrijdag 9 september 2016 tot en met donderdag 20 oktober 2016 lag de concept-Notitie Reikwijdte en Detailniveau (concept-NRD) ter inzage voor het voornemen tot ‘GASWINNING TERNAARD’. Een ieder kon naar aanleiding van de concept-NRD een zienswijze inbrengen. Overheden konden een reactie geven. Waarom gaswinning in Nederland? Nederland werkt aan de overgang naar een duurzame energievoorziening in 2050. Door uitvoering van het Energieakkoord neemt het aandeel duurzaam opgewekte energie van 5,8% nu naar 16% in 2023 fors toe. Ondanks deze stijging blijft gas, als schoonste fossiele brandstof, ook komende jaren nodig als een van de energiebronnen. Momenteel gebruikt 98% van de huishoudens in Nederland gas om hun huis te verwarmen en om te koken. Om die reden wordt er onder hoge veiligheidseisen en in zorgvuldig overleg met de omgeving gaswinning op eigen bodem en op zee toegestaan. Zo houden we in de overgang naar duurzame energie onze energievoorziening veilig, betrouwbaar en betaalbaar. Wat zijn de plannen in Ternaard? De Nederlandse Aardoliemaatschappij B.V. (NAM) wil een productieboring naar het gasveld Ternaard uitvoeren. Dit gasveld ligt op 3 kilometer diepte ten noorden van het dorp Ternaard in de gemeente Dongeradeel.
    [Show full text]
  • Gemeentepagina
    GEMEENTEPAGINA Voor alle inwoners van de gemeente Noardeast-Fryslân 15 juli 2020 Vergunningen n Metslawier Gemeentehuis CONTACT • Balthasar Bekkerstrjitte 15, het plaatsen Postadres: Postbus 13, 9290 AA Kollum Ontvangen aanvragen van 2 dakramen (aanvraag is ontvangen alleen open Telefonische bereikbaarheid: omgevingsvergunning op 2 juli 2020). op afspraak Tel. (0519) 29 88 88 n Augsbuurt Maandag t/m donderdag: 08:30-16:30 uur Vrijdag: 08:30-12:00 uur • Hesseweg 3, het plaatsen van een n Niawier De gemeente Noardeast-Fryslân WhatsApp: 06 12 08 30 46 hekwerk rondom een te plaatsen heeft haar dienstverlening aange- • Tsjerkepaad 8, het bouwen van een Website: www.noardeast-fryslan.nl foliebassin (aanvraag is ontvangen op 6 nieuwe woning (aanvraag is ontvangen past in verband met het Coronavi- E-mail: [email protected] juli 2020). op 9 juli 2020). rus. De gemeentehuizen in Kollum • Brongersmaweg 1, het vernieuwen van en Ferwert zijn tot nader order OPENINGSTIJDEN GEMEENTEHUIZEN de schuur achter de woning (aanvraag is n Paesens gesloten. Een bezoek aan het ge- ontvangen op 7 juli 2020). • De Buorren 32, 32 A en 32 B, het De gemeente Noardeast-Fryslân uitbreiden en verbouwen van het café meentehuis is uitsluitend mogelijk heeft haar dienstverlening aangepast n Blije (aanvraag is ontvangen op 3 juli 2020). op afspraak in Dokkum. • Unemastraat 41, het uitbreiden van de in verband met het coronavirus. Een garage (aanvraag is ontvangen op 3 juli n Warfstermolen Twijfelt u aan de noodzakelijkheid bezoek aan het gemeentehuis is 2020). • Gruytsweg 17, het aanbrengen van een van uw komst neem dan contact alleen nog in Dokkum op afspraak walbeschoeiing (aanvraag is ontvangen mogelijk (0519) 29 88 88.
    [Show full text]
  • Gemeente Op Maat 2010
    Kollumerland en Nieuwkruisland 1 Verklaring van tekens . = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim − = nihil − = (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met 0 (0,0) = het getal is kleiner dan de helft van de gekozen eenheid niets (blank) = een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen 2010−2011 = 2010 tot en met 2011 2010/2011 = het gemiddelde over de jaren 2010 tot en met 2011 2010/’11 = oogstjaar, boekjaar, schooljaar enz., beginnend in 2010 en eindigend in 2011 2008/’09−2010/’11 = oogstjaar, boekjaar enz., 2008/’09 tot en met 2010/’11 In geval van afronding kan het voorkomen dat het weergegeven totaal niet overeenstemt met de som van de getallen. Colofon Uitgever Inlichtingen Centraal Bureau voor de Statistiek Tel. (088) 570 70 70 Henri Faasdreef 312 Fax (070) 337 59 94 2492 JP Den Haag Via contactformulier: www.cbs.nl/infoservice Prepress en druk Bestellingen Centraal Bureau voor de Statistiek E-mail: [email protected] Grafimedia Fax (045) 570 62 68 Omslag Internet Teldesign, Rotterdam www.cbs.nl Kengetal: A-127 ISBN: 978-90-357-1848-7 © Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag/Heerlen, 2011. Verveelvoudiging is toegestaan, mits het CBS als bron wordt vermeld. 2 Inhoud Enkele gebruikte afkortingen 2 Leeswijzer 5 1 Bevolking 6 1.1 Aantal inwoners 6 1.2 Bevolkingssamenstelling 7 1.3 Bevolkingsontwikkeling 9 2 Bouwen en wonen 13 2.1 Woonruimtevoorraad 13 2.2 Nieuwbouw en onttrekking 13 2.3 Woningwaarde 15 3 Bedrijven 17 3.1 Bedrijfsvestigingen 17 3.2 Werkgelegenheid 18 3.3 Bedrijfsgegevens 20 4 Onderwijs 22 4.1
    [Show full text]
  • Protestantse Gemeente Van Engwierum
    Protestantse gemeente van Engwierum versie oktober 2019 Welkom De Protestante gemeente van Engwierum heet iedereen in ons dorp van harte welkom! Wij wensen dat iedereen een goede tijd in ons dorp heeft en hopen natuurlijk dat u ook voor onze kerkelijke gemeente belangstelling toont. Ook wanneer u buiten ons dorp verblijft, bent u vanzelfsprekend van harte welkom! Organisatie De Protestantse gemeente van Engwierum heeft een kerkenraad, een dominee en een jeugdwerker. Er wordt van alles georganiseerd. Zo is er naast kerkgang op zondag bijv. ook regelmatig koffiedrinken na de dienst, er is een leeskring, een mogelijkheid tot gezellig samenzijn op een aantal middagen, een KinderKerk voor de jongsten en de jeugdwerker biedt clubavonden aan voor jeugd vanaf 10 jaar. Bloemen die op zondag in de kerk staan worden gebracht naar mensen in het dorp die bijv. ziek zijn, oud zijn, eenzaam zijn, maar ook bij bijzondere jubilea bijv. Wij willen graag lief en leed met elkaar delen. De wijze waarop dit alles georganiseerd is en wie u waarvoor kunt aanspreken is allemaal te vinden op onze website www.kerkengwierum.nl Vragen Voor informatie en/of vragen kunt u contact opnemen met onze scriba via het emailadres: [email protected] Protestantse kerk Engwierum De dorpskerk ligt aan de noordelijke flank van het dorp op een klein omheind kerkhof. De kerk behoort toe aan de kerkvoogdij van de Protestante Gemeente van Engwierum, de toren aan de Stichting Monumentenbehoud Dongeradeel. Geschiedenis: De kerk behoorde, volgens een stuk uit 1333, aan de abdij van Dokkum. In de oorkonde uit 1374 erkent de abt van Dokkum de jurisdictie van de proost van Oudmunster over zes kapellen, waaronder Engwierum.
    [Show full text]
  • 'Tmeeste Ende Tgrootste Van Alle Cloisteren, Wel Begraven Mit Wyden
    Rapportage Archeologische Monumentenzorg 210 ‘Tmeeste ende tgrootste van alle cloisteren, wel begraven mit wyden graften’ Waardestellend archeologisch onderzoek naar het cistercienser- klooster Klaarkamp (gem. Dantumadeel) in september 2010 J. van Doesburg & J. Stöver ‘Tmeeste ende tgrootste van alle cloisteren, wel begraven mit wyden graften’ Waardestellend archeologisch onderzoek naar het cistercienser- klooster Klaarkamp (gem. Dantumadeel) in september 2010 J. van Doesburg & J. Stöver Met bijdragen van O. Brinkkemper, F. Laarman, J. Nienker, B. van Os & D. Spiekhout. Colofon Waardestellend archeologisch onderzoek naar het cistercienserklooster Klaarkamp (gem. Dantumadeel) in september 2010. ‘Tmeeste ende tgrootste van alle cloisteren, wel begraven mit wyden graften’ Auteurs: J. van Doesburg & J. Stöver Met bijdragen van: O. Brinkkemper, F. Laarman, J. Nienker, B. van Os & D. Spiekhout. Illustraties: M. Haars (BCL-Archaeological support), Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Frans de Vries (omslag). Opmaak en productie: uNiek-Design, Almere ISBN/EAN: 9789057992025 © Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort, 2012 Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed Postbus 1600 3800 BP Amersfoort www.cultureelerfgoed.nl 3 Samenvatting — ‘Tmeeste ende tgrootste van alle cloisteren, wel begra- delijke terreindeel en zijn enkele sleuven gegra- ven mit wyden graften’zo wordt het bij het Friese ven op het zuidelijke deel. Het archeologische Rinsumageest gelegen Cistercienzerklooster onderzoek komt deels voort uit vragen vanuit de Klaarcamp in een uit 1468 daterend spionage- gemeente Dantumadeel en de provincie Frylân rapport aan Karel de Stoute omschreven.1 Deze ten aanzien van randvoorwaarden voor eventu- beschrijving weerspiegelt de indruk die het ele toekomstige inrichtingsmaatregelen, en an- kloostercomplex op bezoekers van dit deel van derzijds uit de vraag naar de fysieke en inhoude- Friesland in de Middeleeuwen moet hebben ge- lijke kwaliteit van het noordelijke terreindeel in maakt.
    [Show full text]
  • Open Akkercomplexen in Friesland
    OPEN AKKERCOMPLEXEN IN FRIESLAND Een interdisciplinair onderzoek naar verspreiding, genese en gebruik (1640-1830), met een detailstudie van de ikkers van Westergeest. Jeroen Wiersma 1 OPEN AKKERCOMPLEXEN IN FRIESLAND Een interdisciplinair onderzoek naar verspreiding, genese en gebruik (1640-1830), met een detailstudie van de ikkers van Westergeest. Groningen, november 2013 Auteur: Jeroen Wiersma Onder Begeleiding van: prof. dr. ir. Th. (Theo) Spek (hoogleraar Landschapsgeschiedenis, RUG) Tweede lezer: dr. Oebele Vries (Universitair docent Oudfries en Friese Geschiedenis RUG) Deze masterscriptie is geschreven in het kader van de masteropleiding Landschapsgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), Faculteit der Letteren. VOORWOORD De masterscriptie die voor u ligt is geschreven in het kader van de masteropleiding Landschapsgeschiedenis. Deze master heb ik gevolgd aan de Rijksuniversiteit Groningen, nadat ik aan dezelfde universiteit mijn Bachelor in Geschiedenis had behaald. Al vanaf het derde studiejaar heeft de regionale agrarische geschiedenis mij weten te boeien. Tijdens mijn masteropleiding ben ik vooral geïnteresseerd geraakt in de bodemkunde als bron voor onderzoek. Het bestuderen van de open akkercomplexen in Friesland, met speciale aandacht voor de ikkers van Westergeest heeft mij de mogelijkheid geboden om meer thuis te raken in de regionale agrarische geschiedenis, en tevens ervaring op te doen met de praktische kant van de bodemkunde. Graag wil ik mijn begeleider prof. dr. ir. Theo Spek bedanken voor alle inspirerende contactmomenten en ondersteunende commentaren. Dankzij zijn kennis van zaken die hij op enthousiaste manier met mij heeft gedeeld ben ik tot aan de eindstreep gemotiveerd gebleven. Het was dr. Oebele Vries die mij heeft geïntroduceerd in de boeiende geschiedenis van Westergeest en omstreken.
    [Show full text]
  • Terpen Tussen Vlie En .Eems
    • VERENIGING VOOR TERPENONDERZOEK • TERPEN TUSSEN VLIE EN .EEMS EEN GEOGRAFISCH-HISTORISCHE BENADERING DOOR • H. HALBER TSMA II • TEKST • • • J. B. WOLTERS GRONINGEN • • TERPEN TUSSEN VLIE EN EEMS VERENIGING VOOR TERPENONDERZOEK TERPEN TUS'SEN VLIE EN EEMS EEN GEOGRAFISCH-HISTORISCHE BENADERING DOOR H. HALBERTSMA Conservator bij de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek te Amersfoort 11 TEKST J. B. WOLTERS GRONINGEN 1963 Uitgegeven in opdracht van de Vereniging voor Terpenonderzoek, met steun van de Nederlandse organisatie voor zuiver-wetenschappelijk onderzoek (Z. W.O.), het Prins Bernhard Fonds, de provinciale besturen van Friesland en Groningen, het Provinciaal Anjeifonds Friesland en het Harmannus Simon Kammingafonds Opgedragen aan Afbert Egges van Giffen door de schrijver WOORD VOORAF Het is geen geringe verdienste van de Vereniging voor Terpenonderzoek, de ver­ schijning van dit werk mogelijk te hebben gemaakt. Met nimmer aflatend ver­ trouwen heeft het Bestuur zich bovendien de moeilijkheden willen getroosten en de oplossingen helpen zoeken toen de schrijver zijn arbeid op een aanzienlijk later tijdstip voltooide dan hij zich aanvankelijk had voorgesteld, met alle gevolgen van dien. Moge de ontvangst" welke het werk vindt, de verwachtingen derhalve niet beschamen. Dank is de schrijver ook verschuldigd aan de Directeur van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek te Amersfoort, die hem ten volle in de ge­ legenheid stelde zich geruime tijd vrijwel uitsluitend aan de samenstelling van atlas en tekst te wijden en nimmer een beroep op de hulpmiddelen van zijn Dienst afwees. Woorden van erkentelijkheid zijn niet minder op hun plaats aan het Biologisch­ Archaeologisch Instituut der R.U. te Groningen, het Provinciaal Museum aldaar, het Fries Museum te Leeuwarden, het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden, de Stichting voor Bodemkartering te Bennekom, de Topografische Dienst te Delft, de Niedersächsische Landesstelle für Marschen- und Wurtenforschung te Wilhelms­ haven alsmede aan de Hypotheekkantoren te Groningen en Leeuwarden.
    [Show full text]
  • Metslawier, De Hervormde Kerk
    METSLAWIER, DE HERVORMDE KERK Metslawier, hoofdplaats van de gemeente Oostdongeradeel, is een flink dorp van circa 800 inwoners, dat min of meer een centrumfunktie in deze kontreien vervult. De naam is een zgn. 'wier'-naam, aanduiding van een verhoogde woonplaats, een kleine terp; 'Metsla' - Fries 'Mitsla' of 'Mitsel' - zou een persoonsnaam kunnen zijn. De geheel in baksteen uitgevoerde Ned. Hervormde kerk is na de instorting van de middeleeuwse kerk in 1776 geheel opnieuw opgetrokken met een ingebouwde vierkante toren met spits en een 3/8 gesloten koor. ln 1925 heeft een weinig betekenende restauratie plaatsgevonden, waarbij in de kerk onder de orgelgalerij een konsistoriekamer werd ingebouwd. Aan de buitenzijde vormen rechthoekige pilasters lussen de rondbogige ramen de enige versiering. ln de buitenmuur van het koor bevindt zich een gedenksteen aan de Allerheiligenvloed van 1570. Het opschrift ervan luidt: 'Ao 1570 op Allerheylige dach sauens is het water hier in de Kercke hoech (hoog) west 1 Voet en sijn fordroncke in deze gritenije 1801 mensken'. N.B. ln aanmerking genomen het feit dat de kerk op een terp ligt zou het water hier 4 meter hoog boven zeeniveau gestaan hebben! Men is waarschijnlijk bij het inmetselen van de steen in 1776 niet al te nauwkeurig te werk gegaan! Het interieur van de kerk is al even eenvoudig als de buitenkant. Een eiken preekstoel dateert uit het eind van de 18de eeuw. De dito herenbank is iets ouder, terwijl ook de koperen lichtarm op de preekstoel en de koperen blakers op de banken 18de eeuws zijn. De torenklok, afkomstig uit de oude kerk, is in 1711 gegoten door Petrus Overney in het 'klokhuis' te Leeuwarden (de voormalige Mariakerk van Nijehove).
    [Show full text]
  • From a Divisional Level. Fus Mn;El Action
    - 248 - 620. ~le relative inactivity of Brigadier Allard's other units can well bo understood if the situation is viewed from a divisional level. Fus M.n;el action at MUndorloh (4194) was merely an exploitation of tho left pivot on which 4 Brigade was swinging to tho north-west. The t nsk of the rsnaindor of the Brigade was to hold and attenpt to shako loose the opposition by continuous patrolling. This progr~ane was carried out quite successfully and by tho End of the day tho Gernans facing Cancrons of C. and S. Sask R. hnd bocome keenly nware of the threat of being out-flanked froI:! tho north-east first by, :the, FUA MiR.; ll:Rl in a widor sonse by 4 Cdn Inf Bda. (W .Ds., S. Leak R., l,)a.rlOrons of C., 29 Apr 45) 621. 4 Cdn Inf Bde's attack was narked by total suocess despite tl~ Dost deplorable woathor, ,mioh especially hampered the movement of the tanks. Shortly after first light n.H.L.I. which had carlier been pinched out of the front line, took over R. Regt C's. positions around Kirchkimmen. This left the Royals free to assemble in the area presently occupied by Essex Scot on the left and it was from here that Lt-Col Lendrum launched his attack to tho north-west. (W.Ds., H.C),. 4 Cdn Inf Bde and units, 28, 29 Apr 45). Tho hoavy rain and nuddy roads did not encourage the "goingll , but R. Regt C. made good progress against very light resistance and by 1030 hours reported that it was in full posses­ sion of tho four farms" north of Hasterort (4496).
    [Show full text]