PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, MELINDWR, , TREFEURIG A’R

PRIS 75c | Rhif 416 | Chwefror 2019

Edrych? t.9 Arfordir yn ôl

Cerddwyr t.7 Rhydypennau t.17 t.15 Y Llwybr Llydan

Mae gwaith wedi cychwyn ar yn darparu cyfnewidfa a gorsaf adeiladu llwybr newydd a rennir ar reilffordd newydd yn Bow Street. gyfer beicwyr a cherddwyr rhwng Bwriedir i hyn agor yng Ngwanwyn Bow Street a champws IBERS 2020. Prifysgol ym Mhlas Dywedodd y Cynghorydd Gogerddan. Mae’r gwaith yn cael ei Dafydd Edwards, yr aelod Cabinet wneud gan gontractwr lleol. a chyfrifoldeb dros Briffyrdd a Mae’r gwaith yn cael ei ariannu gan Gwasanaethau Amgylcheddol, “Fel grant o Lywodraeth Cymru ac arian cyngor, un o’n prif flaenoriaethau yw cyfatebol gan Gyngor Sir ; sicrhau diogelwch y cyhoedd a gyda’r disgwylir i’r gwaith gael ei gwblhau llwybr newydd hwn bydd yn cynyddu erbyn diwedd mis Mawrth. Mae hygyrchedd a diogelwch. Bydd y ardaloedd cynefinoedd bywyd gwyllt llwybr newydd hwn yn cynyddu’r ac ailblannu wedi’u hymgorffori yn defnydd o feiciau yn yr ardal” y cynllun. Pan fydd y gwaith wedi Bydd y Cyngor yn parhau i weithio ei gwblhau, bydd y rhan hon o’r mewn partneriaeth â Phrifysgol llwybr yn darparu llwybr mwy diogel Aberystwyth ar gynigion Cam 2 i gerddwyr a beicwyr rhwng Plas er mwyn datblygu’r llwybr tuag Gogerddan a phrosiect Trafnidiaeth at Benrhyn-coch yn y flwyddyn Cymru yn Bow Street. Bydd hyn ariannol nesaf. Ioan ar ben y byd - dringo Aconcagua. Gweler t.10 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416 dyddiadurdyddiadur

Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Ceredigion Rhifyn Mawrth | Deunydd i law: Mawrth 8 Dyddiad cyhoeddi: Mawrth 20

CHWEFROR 20 Nos Fercher Idris MAWRTH 8 Nos Wener Noson Gyri yn ISSN 0963-925X Reynolds yn trafod ei gyfrol Cofio Dic Nhŷ Bwyta’r Shilam. Bwytewch gymaint Cymdeithas y Penrhyn yn festri Horeb, ag ydych chi eisiau! Gan ein bod yn yr GOLYGYDD – Ceris Gruffudd Penrhyn-coch am 7.30. orsaf drenau, byddwn hefyd yn trafod Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch trenau. £20 y pen. Cysylltwch â Mererid ( 828017 | [email protected] TEIPYDD – Iona Bailey CHWEFROR 21 Nos Iau Cyfarfod apêl Boswell am fwy o wybodaeth. Yr elw CYSODYDD – Elgan Griffiths (627916 Tirymynach, Eisteddfod 2020, yn at Apêl Aberystwyth a’r Cylch ar gyfer GADEIRYDD Y TINCER – Richard Owen Neuadd Rhydypennau am 7.30. Croeso Eisteddfod Genedlaethol Ceredigion 2020. 31 Glan Ceulan, Penrhyn-coch ( 820168 cynnes i bawb. IS-GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION – MAWRTH 13 Nos Fercher Noson gyrri Bethan Bebb CHWEFROR 27 Nos Fercher Pwyllgor yn Nhafarn y Blac, Bow Street dan ofal Penpistyll, , ( 880228 YSGRIFENNYDD – Anwen Pierce Apêl Melindwr Eisteddfod Genedlaethol apêl Tirymynach, Eisteddfod 2020. 3 Bryn Meillion, Bow Street ( 828337 Cymru Ceredigion 2020 yn Neuadd yr Croeso i bawb. Tocynnau: £10 (nifer TRYSORYDD – Hedydd Cunningham Eglwys, Capel Bangor am 7.30 cyfyngedig ar gael). Ffoniwch 07480 348 Tyddyn-Pen-y-Gaer, , Aberystwyth 938 i gael tocyn a nodi’ch dewis bwyd. ( 820652 [email protected] MAWRTH 1 Nos Wener Noson o gawl HYSBYSEBION – Cysyllter â’r Trysorydd a chân a mwy yng nghwmni Bois MAWRTH 16 Nos Sadwrn Cinio Gŵyl y Rhedyn yng Ngwesty’r Marine, Ddewi Cymdeithas y Penrhyn yn TASG Y TINCER – Anwen Pierce Aberystwyth am 7.00. Tocynnau: £15 yr Libanus , y Borth gwraig wadd: Esyllt TREFNYDD GWERTHIANT – Lila Piette un; ar gael oddi wrth aelodau’r pwyllgor Sears. Manylion gan Ceris Gruffudd Llys Hedd, Bow Street ( 820223 neu oddi wrth Siop y Pethe neu Inc. [email protected] Elw’r noson i Apêl Aberystwyth a’r TINCER TRWY’R POST – cylch tuag at Eisteddfod Genedlaethol Agor Drysau Am fwy o Edryd ac Euros Edwards, 33 Maes Afallen MAWRTH 16-22 Bow Street Ceredigion 2020 wybodaeth [email protected]

ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL MAWRTH 2 Nos Sadwrn Parti pen MAWRTH 22 -23 Nos Wener a Dydd Mrs Beti Daniel blwydd 34 Llwybr Llaethog yn y Sadwrn Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn- Glyn Rheidol ( 880 691 Coliseum, Aberystwyth am 19.30 coch yn Neuadd y Penrhyn, Penrhyn- Y BORTH – Grace Bailey, Pencarreg, coch Stryd Fawr, Y Borth ( 871462 MAWRTH 4 Nos Lun Hanes Florrie BOW STREET Hamer (1903 - 1994) gan Helen Palmer MAWRTH 27 Nos Fercher Sioe Ffasiwn Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 Archifydd y Sir, Archifdy Ceredigion yn Ysgol Penweddig, am 7.00 yn Neuadd Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 Neuadd Eglwys Penrhyn-coch am 7.30. Ysgol Penweddig, Dillad gan Cactws, Anwen Pierce, 3 Bryn Meillion ( 828 337 Mynediad am ddim. Croeso cynnes. Closet a M&Co, tocynnau: oedolion £5, Maria Owen, Gerddi Gleision ( 822074 plant £3, gan gynnwys caws a gwin/diod CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN MAWRTH 5 Nos Fawrth Ynyd Noson ysgafn. Elw tuag at Gymdeithas Athrawon CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI Grempog ac Adloniant yn Neuadd yr a Rhieni Penweddig ac Eisteddfod Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 Eglwys, Capel Bangor am 7.00 Ceredigion 2020. Tocynnau ar werth yn Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 Siop Inc. Dei Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch MAWRTH 5-8 Nos Fawrth i nos Wener ( 623 660 Cwmni’r Frân Wen yn cyflwyno EBRILL 6-7 Dyddiau Sadwrn a Sul DÔL-Y-BONT Ffion Dafis yn Anweledig (Aled Jones Twrnament Pêl-droed Penrhyn-coch. Mrs Llinos Evans – Dôlwerdd ( 871 615 Williams) yn Theatr y Werin am 7.30 Grwpiau oedran – dan 6, 8, 9, 11, 12,14; DOLAU Bore yn unig am 10.00 dydd Iau 7 £12 merched dan 11, 12. Am fwy o fanylion Mrs Margaret Rees – Seintwar ( 828 309 (£10) cysylltwch â [email protected] GOGINAN Mrs Bethan Bebb Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 LLANDRE Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan Bwyllgor y Tincer. Argreffir gan Mrs Nans Morgan y Lolfa, Tal-y-bont. Nid yw’r Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno ag unrhyw Dolgwiail, Llandre ( 828 487 PENRHYN-COCH farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid cyfeirio unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol neu i’r Golygydd, ac unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg i’r Golygydd. Mairwen Jones – 7 Tan-y-berth ( 820 642 TREFEURIG Y mae pawb sy’n ymwneud â’r Tincer yn gwneud hynny’n wirfoddol ac yn ddi- Mrs Edwina Davies dâl er budd y gymuned leol. Nhw fel unigolion sy’n derbyn pob risg a chyfrifoldeb Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 (cyfreithiol ac fel arall) gan dderbyn mai ar y telerau hynny y maent yn cyfrannu at y papur a’i ddosbarthiad.

2 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

CYFEILLION Y TINCER Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer mis Ionawr 2019 30 MLYNEDD YN OL £25 (Rhif 245 ) Elwyn Ioan, 11 Ffordd y Drindod, Aberystwyth £15 (Rhif 199 ) Y Parchg Judith Morris, Berwynfa, Penrhyn-coch £10 (Rhif 30 ) Mary Thomas, Tŷ Clyd, Bow Street Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tîm dosbarthu yn festri Bethlehem, Llandre pnawn Mercher Ionawr 16

CYMANFA GANU UNEDIG GOGLEDD CEREDIGION Rihyrsals nosweithiau Mercher am 7.00. Ebrill 3 Capel y Morfa Mr Derek Davies yn cyflwyno siec ar ran y plwyfolion i’r Parchedig 10 Capel y Garn Maldwyn a Bidi Griffiths fel gwerthfawrogiad o’u cyfraniad i’r Eglwys a’r 17 Seion Aberystwyth ardal. Llun: Arvid Parry Jones (O Dincer Chwefror 1989) 30 Nos Fawrth Bethel, Tal-y-bont

Mai 8 Bethel, Aberystwyth 12 Dydd Sul Cymanfa Ganu yng Nghapel Bethel, Aberystwyth am 10.00 a 5.30. Arweinydd: Geraint Roberts, Prestatyn

Eglwys Efengylaidd Aberystwyth Annwyl Olygydd Gwahoddiad i ymuno â ni yn ein

Ffair Hen Lyfrau Cymraeg a Chymreig, Noson Gŵyl Ddewi yng Nghanolfan Morlan, Aberystwyth, Dydd Sadwrn, Y Gymuned, Waunfawr nos Sadwrn

Mawrth 30ain, 10 y bore tan 4 y Mawrth 9fed am 6.00. Cawl, cân a

prynhawn. (Mynediad £1.00) chwis

Dim ond gair byr i hysbysu eich Siaradwr: Gwyon Jenkins, Llanelli. • yn bontCRÊD – rhwngA GWEITHRED yr eglwys darllenwyr am ddigwyddiad go Croeso cynnes i bawb 4a’r-25 gymdeithas Ionawr (oriau agor: Mercher i arbennig yng Nghanolfan Morlan, Sadwrn: 10-12 & 2-4) • yn fan cyfarfod – i greu, i Aberystwyth fis Mawrth eleni, sef Ffair Cyfeillion Ellis Wynne Arddangosfa am wrthwynebwyr hen lyfrau. Bydd miloedd o lyfrau Dymuna’r Cyfeillion estyn gwahoddiad cydwybodol,berfformio, recriwtio, i wrando, heddwch i ddysgu, a dal ail-law a hynafiaethol Cymraeg a i drigolion Cymru ben baladr a thu i rannueich tir yn y Rhyfel Byd Cyntaf.

Chymreig yn cael eu gwerthu yno gan hwnt draw i’r Lasynys ac i ymuno fel • yn lle agored – i bobl o bob lyfrwerthwyr o bob rhan o Gymru. aelod o’r elusen. Gall cynyddu nifer DONALD BRICIT oed a chefndir a chred; cartref Felly beth bynnag yw eich diddordeb, yr aelodau arwain at ddatblygiadau A STRYD Y DOMEN i’r gymuned bydded yn hanes Cymru, hanes lleol pellach ar y safle, megis arlwy 7.30, 11 a 12 Ionawr neu lenyddiaeth dewch draw i chwilota. addysgiadol gydol oes – nad yw’n Cwmni Morlan yn cyflwyno anterliwt Byddwch yn siwr o ddod o hyd i cyrraedd ei lawn botensial ar hyn o gyfoeswww.morlan.cymru o waith saith o feirdd. Tocynnau: £4 (ar gael o Morlan) rywbeth sydd at eich dant. bryd. 01970 617996 Bydd unrhyw elw a wneir yn mynd at [email protected] gyhoeddi Y Casglwr, sef cylchgrawn Am ymaelodi, rhennir holl wybodaeth morlan.cymrumorlan.cymru Cymdeithas Bob Owen. Os hoffech fwy gyda’r aelodau am yr holl achlysuron 01970-617996; [email protected] Morlan, Morfa Mawr, o wybodaeth mae croeso i chi gysylltu a drefnir gan y Cyfeillion yn ystod y Aberystwyth SY23 2HH a mi trwy ffonio/tecstio 07930 160848 flwyddyn, a llyfryn gwybodaeth am y 01970-617996; [email protected] neu anfon at [email protected] tŷ yn ogystal. Pe dymuna’r darllenydd Dewch yn llu! ymaelodi, dylid cysylltu â tudur. [email protected], sef trysorydd y Yn gywir Cyfeillion neu d/o 30 Ffordd Dolwen, Gwyn Tudur (Trefnydd) Bae Colwyn, LL29 8UP. Edrychwn Cysyllter â’r trysorydd os am hysbysebu ymlaen at eich croesawu acw. [email protected]

3 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Cofiwch ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL

gefnogi Gwella ugain o bobl o bob oed ynghyd. Cawsom gwmni eich Mae Gwen Morgan, y Byngalo, wedi cael Brian Swaddling - myfyriwr sydd wedi bod llawdriniaeth ar ei dau lygad yn ystod y misoedd yn gwneud prosiect ar yr . Roedd busnesau diwethaf a braf yw dweud fod ei golwg wedi wedi bod yn brysur yn recordio lleisiau llawer lleol gwella tipyn erbyn hyn. o drigolion yr ardal gan gofnodi eu meddyliau a’u hatgofion am yr afon dros y blynyddoedd. Urdd y Benywod Bore diddorol iawn. Diolchodd Carol Marshall yn Cynhaliwyd bore coffi yn y Ganolfan a daeth tua gynnes iawn iddo. GWASANAETH TEIPIO GWAITH PRYDLON A CHYWIR PRISIAU CYSTADLEUOL Amhos!b PROSESYDD GEIRIAU PRINTYDD LLIW D. Geraint Lewis Amhos!b Y wrth sôn am farwolaeth Dr Y bennod ‘Gochelwch rhag’ IONA BAILEY Lolfa 146t £6.99 David Kelly, dywedir: ‘Dyma ydy un o’r difyrraf, ac yn PEN-Y-BRYN Byddai’n werth ystyried rhoi drychineb fwyaf y byd yn anffodus, y fyrraf. Mi hoffais y copi o’r gyfrol hon yn anrheg ddiweddar ac un yr ydym yn dadansoddi ar ddeallusrwydd 01974 831580 i bob disgybl ysgol dros dal i dalu’n ddrud amdani’. ar dudalen 88, wrth ystyried 13 oed. Efallai na fyddai’n Gor-ddweud, siawns. Wrth beth ydy ‘arbenigwr’. Mae sawl ei ddarllen o glawr i glawr gwrs, roedd amheuon gan pwt barddonol yn goglais, a – ond byddai’n werslyfr rai am ‘hunanladdiad’ Dr darnau eraill fel ‘Blue Sky July’ GWASANAETH answyddogol go lew i lawer. Kelly, ac mae’r rheiny’n yn asio’n dda. Nid yw’r awdur CYFIEITHU Haws, mae’n siŵr, ydy annog parhau, ond does dim llawer yn fodlon rhestru ffeithiau, ac rhieni i wario seithbunt er o egluro’r cyd-destun o ran fe dry at drafod athronyddol Linda Griffiths lles eu plant. llywodraeth y dydd, y wasg ac ar adegau hefyd. Diddorol Maesmeurig Llyfr sy’n llawn ffeithiau un newyddiadurwr yn benodol oedd yr asesiad o ystyr y gair Pen-bont Rhydybeddau difyr ydy hwn, gyda broliant wedi tasg y Cenhedloedd Ubuntu yn Ne Affrica. Aberystwyth ar y clawr sy’n ymylu ar fod Unedig yn Irac cyn rhyfel 2003. Ceredigion yn rhyfygus wrth honni bod Yr unig gŵyn arall ydy diwyg SY23 3EZ yn y gyfrol ‘... syniadau fydd y clawr, ac fe hoffwn fod wedi 01970 828454 yn newid dy fyd am byth’. cael mwy o luniau, diagramau, [email protected] Dwn i ddim am hynny, ond graffeg a mapiau i fywiogi’r mae’r ffeithiau yn cael eu gyfrol. Ond mae honno, o cyfoethogi gan sylwadau bosib, yn hen gŵyn am nifer o Crefftau Pennau​ athronyddol a gwirebau lyfrau yn y Gymraeg. Coffi Boreuol synhwyrol. Weithiau At yr ysgrifennu: mae Byrbrydau Poeth neu Oer mae yma ddadleuon hwnnw’n gynnes ac mae iddo Cinio ysgolheigaidd, ac ynghanol osgo gyson braf drwyddi draw. Te Prynhawn y pentwr o wybodaeth, ceir Nid dim ond y defnydd o ‘ti’ a Crefftau Ac Anrhegion barn bersonol hefyd. ‘thithau’ sy’n gyfrifol am hynny, Ar agor Gellid bod wedi chwynnu ond arddull Geraint Lewis Llun-Sadwrn rhai cyfraniadau, ac hefyd. Mae’n gyfathrebwr Brecwast ailystyried beth i’w gynnwys rhwydd, ac mae’r rhagair a’r Dwn i ddim beth yw ar gael mewn ambell bennod. Er rhagymadrodd yn arwain y tarddiad y rhestru ar ystyron 01970 820 050 enghraifft, ar dudalen 60 darllenydd yn gampus at y ‘Dedwyddwch’ ym mhennod cynnwys. Yn y rhagymadrodd, 8, ond anodd meddwl am mae’n pwysleisio pwysigrwydd faniffesto gwell i fywyd. cyfathrebu – ‘Un o gyneddfau Os nad ydy’r enaid wedi ei R.J.Edwards pwysicaf dynolryw’, yn ôl yr ddigoni erbyn hynny mae Adeiladau Fferm y Cwrt awdur. trafod yn ogystal ar grefydd, Cwrt Farm Buildings Penrhyn-coch Amserol ydy’r paragraff gwyddoniaeth a gwirioneddau

Contractiwr, masnachwr am ‘ryddid’ y Gorllewin. Gaia. Y byd yn grwn, a holl gwair a gwellt Mewn oes o gyhuddiadau elfennau bywyd rhwng dau Arbenigwr ar ailhadu am ‘newyddion ffug’ a llai glawr? ‘Amhos!b’! Cyflenwi a gwasgaru a llai yn pleidleisio mewn Iolo ap Dafydd calch, slag a Fibrophos Lori, turiwr a malwr etholiadau, mae angen trafod i’w llogi ein cyfundrefnau, a’r hyn sy’n Adolygiad oddi ar www. Cyflenwi cerrig mán cael ei gymryd yn ganiataol yn gwales.com, trwy ganiatâd 01970 820149 ein democratiaeth. Cyngor Llyfrau Cymru. 07980 687475

4 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Y BORTH

Cystadleuaeth Golff newydd efo’r cwmni sydd yn Colofn Agored Cronfa’r Eisteddfod rhoi defnydd yr adeilad iddynt Genedlaethol Defnyddiwyd yr hen BEN LAKE AS Dydd Sadwrn 20fed fagiau sydd gennym yn y Gorffennaf eleni cynhelir cynhyrchiad o The Railway cystadleuaeth i godi arian ar children yng Nghanolfan y Does dim osgoi’r anrhefn a’r llanast yn Senedd San Steffan gyfer Eisteddfod Genedlaethol Celfyddydau Aberystwyth. ar hyn o bryd. Mae’r awyrgylch wrth droedio’r coridorau Ceredigion 2020 yn y Borth, Cafwyd cefnogaeth dda i’n yn brudd ac mae’n anodd gweld goleuni ym mhen draw’r sef Cystadleuaeth Stableford stondin yn Ffair Grefftau’r twnnel tywyll yn sgîl Brexit. i dimau o 4 gyda’r 2 sgôr pentref a gwnaethpwyd dros Yma yng Ngheredigion a gorllewin Cymru, does dim orau i gyfrif. Bydd yn agored gan punt ar y raffl yn unig. dwywaith ein bod ni wedi elwa o’r buddsoddiadau yr ydym i bob golffiwr – handicap y Gobeithiwn gael tywydd wedi ei dderbyn gan yr Undeb Ewropeaidd. Rhwng 2014 a gystadleuaeth yn gyfyngedig teg dros hanner tymor sydd 2020, bydd Cymru wedi derbyn dros £2 biliwn, ond unwaith i 28 (Dynion), 36 (Menywod). ar y gorwel – y dyddiau y y bydd y Deyrnas Unedig yn gadael, bydd mynediad at y Bydd taliad o £100 i bob tîm o bydd yr Amgueddfa ar agor cronfeydd ariannol hynny, wrth reswm, yn dod i ben. 4. Yr amseroedd dechrau fydd fydd Chwefror 23, 24, 26, 28 a Nod cyllid yr Undeb Ewropeaidd yw lleihau’r rhwng 8am – 2.30pm. Am fwy Mawrth 2 a 3. anghydraddoldeb economaidd sy’n bodoli rhwng gwledydd o fanylion cysylltwch â: Clwb a rhanbarthau – y math o anghydbwysedd economaidd sy’n Golff Y Borth ac Ynys-las, Y Gwella gweld ein pobl ifanc yn gorfod gadael i chwilio am waith Borth, Ceredigion, SY24 5JS Braf yw deall fod Heulwen ymhell o’u cynefin. Lewis, Penwern, adref ac yn Addawodd Llywodraeth y Deyrnas Unedig y byddent yn Cyfeillion Amgueddfa teimlo’n well ar ôl bod yn yr disodli buddsoddiad yr Undeb Ewropeaidd gyda chronfa Reilffordd y Borth ysbyty yn Abertawe yn derbyn newydd ar ôl Brexit, dan y teitl “Cronfa Ffyniant Gyffredin”. Bu’n flwyddyn arall dda i’r triniaeth i’w chefn. Er gwaethaf yr addewidion i ymgynghori ar fanylion y Amgueddfa. Cafwyd 5,129 gronfa cyn diwedd 2018, ry’n ni’n dal i aros am ragor o o ymwelwyr yn ystod 2018 Newid aelwyd wybodaeth. Nid ydym yn gwybod faint o arian fydd yn y sydd yn gwneud cyfanswm Dymunwn yn dda i Eurgain gronfa, sut bydd y cyllid yn cael ei rannu ar draws y Deyrnas o 45,214 ers 2013. Cafodd Rowlands a symudodd yn Unedig, na phwy fydd yn gyfrifol am wario’r arian. y gwres mawr ym Mehefin ddiweddar o Hafod Heli i Dwi wedi holi a holi, yn ysgrifenedig ac yn y siambr, dros a Gorffennaf effaith ar yr Gaerfyrddin. Pob hwyl iddi yn yr wythnosau a’r misoedd diwethaf am ragor o fanylion am y ymwelwyr – roedd pawb yn ei hardal newydd. gronfa, ac am sicrwydd na fydd cefn gwlad Ceredigion ar ei aros ar y traeth! cholled unwaith eto, dan law San Steffan, ond dwi’n dal i aros Ym mis Hydref ffarweliwyd Pen blwydd arbennig am atebion pendant. a Arriva Trains a Hoffai teulu Billy Williams, Tŷ Mae’n hollbwysig bod gan Gymru lais ynghylch ble a sut yr chafwyd contract newydd Du, ei longyfarch ar gyrraedd ydym yn buddsoddi yn ein gwlad, a bod y blaenoriaethau ar gyda Thrafnidiaeth Cymru. ei ben blwydd yn 80 ganol mis gyfer ein cenedl yn cael eu penderfynu yma yng Nghymru, ac Arwyddodd yr Amgueddfa les Ionawr. nid yn Llundain. Byddaf yn parhau i godi fy llais yn San Steffan er mwyn sicrhau tegwch i gymunedau Ceredigion. Os hoffech chi gysylltu â mi am unrhyw fater, mae croeso i chi ffonio fy swyddfa ar 01570 940333 neu ebostio ben.lake. [email protected]

Trydan WILL DAVEY

Gosodiad Trydanol Ardystiedig Sain, Gweledol & Data CCTV Arolygu & Phrofi

APPROVED NYTHFA, PANTYCRUG, ABERYSTWYTH SY23 4EF CONTRACTOR 07581 173 684 / 01970 880593 [email protected] @trydanwilldavey

A6.indd 2 17/09/2018 20:36 5 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

LLANDRE Tecwyn Jones. Hwyr y dydd. Ar gael Jones – oedd yn cyfeilio i Gôr Meibion Pen blwydd o Wenallt, 23 Tregarth, Machynlleth, Powys yn niwedd y 1950au. Fe’i Llongyfarchiadau i Rhodri a Sarah SY20 8HU am £10 neu o Awen Meirion, hysgrifennwyd ar gyfer Eisteddfod y Millichamp ar ddathlu eu pen blwydd yn y Bala. WI yn Harlech. Mae geiriau y garol 30 Nadolig gan Hedd Wyn yn amserol ar Mae Tecwyn Jones yn wyneb y dôn Caersalem; fe’i cyfansoddwyd Gwellhad buan cyfarwydd yng Nghanolbarth ganddo ym 1913 cyn mynd i’r rhyfel. Gwellhad buan i Christine Millichamp Cymru – yn frodor o Lanuwchllyn Mae tri thrac yn ddeuawdau sydd wedi bod yn ysbyty Bron-glais yn bu’n bostman ym Machynlleth am gyda’i nai Alwyn Evans – arweinydd ddiweddar. flynyddoedd lle roedd hefyd yn arwain presennol Côr Meibion Aberystwyth - Côr Meibion Powys, Machynlleth. Fe’i ac un o‘r tair - Watchman, what of the Canlyniadau Siarad Cyhoeddus Cymraeg clywir yn aml ar Radio night? - yn recordiad CFfI Ceredigion Cymru yn sgwrsio byw o gyngerdd Llongyfarchiadau i’r cnalynol yn y gyda Geraint Lloyd yn Aberystwyth. Y gystadleuaeth dan 14 oed. am gyngherddau ddwy ddeuawd arall Darllenydd Gorau: Elain Tanat mae yn cynorthwyo yw’r dôn Rhondda a CFfI Tal-y-bont i’w trefnu ym Bendigedig (Robat Tîm Gorau dan 14 oed: CFfI Tal-y-bont Machynlleth ac mae Arwyn). Oisin, (Bont-goch), Elain Tanat ac Elen i’w weld yn gyson Un o ffefrynnau Madrun (Llys Berw) yn gwirfoddoli yng Tecwyn yw’r unawd ‘ Daeth Oisin yn ail am ddarllen ac yn ail fel Nghapel y Tabernacl, Arthur yn cyfodi’ (W.S. cadeirydd. Machynlleth. Mae yn Gwynn Williams) – yn Yn y gystadleuaeth dan 16 daeth Teleri gyn Faer Machynlleth ôl y sôn dyma y gân Morgan (Pwll-glas) yn 3ydd am siarad ac yn ymwelydd gyntaf i’w chanu yn cyhoeddus. cyson â’r ardal hon – yn cynnal fyw ar y radio o Gymru gan Meirion oedfaon yn y capeli yn achlysurol ac Morris o Lanuwchllyn ym 1923. mae ef a’i wyres Alaw yn gystadleuwyr Bu’n gwefreiddio cynulleidfaoedd ers ffyddlon yn Eisteddfod Gadeiriol blynyddoedd ar lwyfanau y Canolbarth Penrhyn-coch. a phellach – dyma gyfle rwan i wrando Soniodd ar un o’r sgyrsiau radio yn ar ei lais bas-bariton ar gof a chadw. ddiweddar ei fod yn cofio clywed Ifor, y Mae un trac hyfryd gan ei wyres, gwas,yn Eithin Mynydd, Llanuwchllyn, Alaw Fflur, yn canu yr alaw werin yn dweud ei fod yn canu pan yn 10 Saith rhyfeddod – alaw y mae Tecwyn mis oed – felly mae’n canu ers 83 o yn cvofio ei dad yn ei chanu. Mae flynyddoedd! Yn eu tro bu’n canu gyda Alaw ym mlwyddyn 12 yn Ysgol Bro Chôr Ieuencid ???, Côr Godre’r Aran a Hyddgen ac wedi ei dewis i fynd efo Chôr Meibion Powys. criw Urdd 2019 i Batagonia yn yr Ychydig cyn y Nadolig cyhoeddwyd hydref. Dyma ganu pur a geirio clir gan CD i’r eiddo. Arni gwelir 18 o ganeuon ferch ifanc. gydag amrywiaeth helaeth. Mae saith Recordiwyd y caneuon yn y emyn - Rhondda, Fleming, Maglona, Tabernacl, Machynlleth a Stiwdio Bing Cynhaeaf, (Dresden), Sirioldeb, yn Hydref 2018. Cynhyrchydd y sain Caersalem, a Llanbedr. Enwyd y dôn a dylunydd y cd yw Rhydian Meilir Maglona ar ôl gwraig Tecwyn ac fe’i a’r cyfeilyddion yw Elenid Thomas, cyfansoddwyd gan Mrs Lilian Briwnant Penrhyn-coch a Susan Jones.

Llyfrau, Cardiau Cyfarch a Cherddoriaeth a llond llawr o Grefftau ac Anrhegion 01970 617120 Nawr yn cynnig gwasanaeth Cliciwch a Casglwch ar ein gwefan Cigydd a delicatessen o safon arbennig www.siopypethe.cymru

6 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Cerddwyr Rhydypennau TREFEURIG Mwynhaodd grŵp cerdded Rhydypennau daith o Lyn Pen-dam (Pant-rhyd- Dyweddiad ebolion) i Gwmerfyn ac yn ôl heibio Llongyfarchiadau i Sera Wyn Walker, Blaenmelindwr. Tynnwyd sylw aelodau Llety’r Ddwylan, ar ei dyweddïad â Bob newydd at siafftiau’r hen byllau plwm Gelsthorpe ar Ionawr 13. Dymuniadau wedi’u capio gan ganiatáu i’r ystlumod gorau iddynt. gael mynediad.

Eisteddfod Talaith a Chadair Powys Cyngor Cymuned Trefeurig Dyffryn Banw 2019 Cyfarfu’r Cyngor nos Fawrth 15 Ionawr gwneud arolygon o oleuni strydoedd. yn Neuadd y Penrhyn, Penrhyn-coch Addawodd y Cynghorydd Sir y byddai’n Annwyl Olygydd, gyda’r Cadeirydd Richard Owen yn y holi’r Cyngor Sir am rywun addas ar Hoffwn wahodd eich Darllenwyr i’r gadair, a’r cynghorwyr Edwina Davies, gyfer y gwaith. Meinciau – ni fu’r cais Eisteddfod uchod gynhelir yn Nyffryn Iona Davies, Mel Evans, Delyth James, am fainc ychwanegol yn llwyddiannus. Banw ar Orffennaf 12fed a’r 13eg eleni. Shân James, Kevin Jenkins, Gwenan Cynllunio: roedd cais gerbron am Mae’r Pwyllgor Gwaith wrthi yn paratoi Price, Tegwyn Lewis, Dai Mason ac 19 o unedau (tai, byngalos a fflatiau) gŵyl I’w chofio ac am sicrhau y byddwch Eirian Reynolds yn bresennol ynghyd â’r ar dir Pen Banc, gyferbyn â Bryntirion yn cael croeso cynnes. Clerc. (cais A181180), cais gan Wales and West Os ydych am gystadlu dyma ddau Personol: gyda thristwch, nodwyd fod am dai cymdeithasaol. Awgrymodd y ddyddiad pwysig i’w nodi yn eich y cyn-Gynghorydd Dei Rees Morgan Clerc y byddai’n well i’r Cynghorydd dyddiadur: wedi marw’n ddiweddar. Bu’n aelod Shân James adael yr ystafell, ond gwerthfawr a ffyddlon o’r Cyngor penderfynodd Mrs James aros gan Mai 1af: Cyfansoddiadau’r Adran Cymuned am flynyddoedd lawer hyd fod y tir wedi’i werthu i Wales and Llenyddiaeth a Llenyddiaeth y Dysgwyr i at 2017, ac fe gyfrannodd yn helaeth West, ac felly doedd ganddi hi ddim gyrraedd Ysgrifenyddion y Pwyllgor Llên a at waith y Cyngor fel y gwnaeth gyda budd ariannol pellach ynddo. Ond Llefaru a’r Pwyllgor Dysgwyr. chynifer o gyrff a mudiadau eraill yn ni chymerodd Mrs James ran yn y gymdogaeth. Yn sicr bydd bwlch y drafodaeth heblaw am ateb rhai Mehefin 1af: Cystadleuwyr y mawr ar ei ôl yn yr ardal. Estynnwyd cwestiynau ffeithiol am y tir. Eglurodd cystadlaethau llwyfan i anfon eu ffurflenni ein cydymdeimlad at y teulu, a safodd fod y caniatâd a roddwyd eisoes ar at Ysgrifenyddion yr Is-Bwyllgorau. yr aelodau am funud o dawelwch er cof gyfer chwe thŷ ar y safle yn sefyll. Mae’r Rhestr Testunau gyda’r cyfeiriadau amdano. Penderfynodd y Cyngor wrthwynebu’r a’r dyddiadau perthnasol I’w cael ar smala. Materion yn codi: roedd y coed ar cais fel y mae’n sefyll am y rhesymau net/steddfota, sef gwefan Cymdeithas dir Tan-bryn, Penrhiwnewydd yn dal canlynol: 1 - mae’n cynnwys gormod Eisteddfodau Cymru. heb eu torri. Cadarnhaodd y Clerc ei o unedau mewn lle mor fach; 2 - dylid Gan obeithio y cawn eich gweld yn bod wedi rhoi manylion y perchnogion felly leihau nifer yr unedau a chael Nyffryn Banw ym mis Gorffennaf. i’r Cyngor Sir. Trefeurig – roedd y gerddi mwy a mwy o le i barcio; 3 - gwaith ger yr afon yn Nhrefeurig wedi’i dylid cael man gwyrdd yn y datblygiad Yn gywir, gwblhau. Golau stryd ym Mhenrhyn- er lles y trigolion; 4 - dylid sicrhau fod coch – dywedodd y Clerc ei bod wedi palmant addas o’r stad i lawr tuag at y Dafydd Morgan Lewis holi ROSPA, ond doedden nhw ddim yn pentref. Cadeirydd y Pwyllgor Gwaith.

7 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Hywel Jones, gan ein Llywydd, Delyth CAPEL BANGOR / Davies, gyda braslun o’i yrfa yn y byd PEN-LLWYN addysg gorfforol cyn symud i weithio yng Nghaerdydd ac yna Mudiad Ysgolion Meithrin. Ond roedd yn gyfarwydd i ni Gwasanaethau’r Sul Capel Pen-llwyn fel gŵr un o’n haelodau ac yn byw yng Mawrth Nghapel Bangor. Ar y panel roedd Deian 3 10.00 Parch John Roberts Creunant, Eirwen Williams, Meirwen 10 2.00 Bugail (Oedfa Gymun) Williams a Gwenallt Llwyd Ifan. Diolchwyd 17 5.00 Parch Roger Ellis Humphreys i Eirwen Williams yn fawr iawn am lanw’r 24 10.00 Oedfa’r Ofalaeth (Rehoboth bwlch adawodd Caryl Lewis. Taliesin) Aeth y panel ymlaen i ateb wyth cwestiwn 31 10.00 Bugail yn cychwyn gyda disgrifiad o’u hatgof cyntaf, yna symud at farchnata lleol, cyn Genedigaeth rhoi cynnig sut i wella’r dref! ‘Roedd y Llongyfarchiadau cynnes i Mr. Peter panel yn cytuno bod cyfle efallai yn y Humphreys ar enedigaeth wyres newydd dyfodol cael rheilffordd sydd yn cysylltu’r sbon. Ganwyd geneth fach i Gerallt ac wlad yn gyfan heb orfod teithio allan o Amber, Blaendyffryn, ganol mis Ionawr. Gymru.Tâl am foddion oedd y pwnc nesaf Nid ydynt wedi penderfynu ar enw hyd ac roedd pawb yn cydfynd y dylem ni ofyn yma. Dymuniadau gorau i chi fel teulu. cyngor y fferfyllydd weithiau a prynu rhai moddion sydd ar gael yn y siopau gan Gwella eu bod nhw’n rhatach. Digwyddiad bach Dymuniadau gorau i Mrs. Anne Davies, yn cael ei gynnal yn 2020 yn Nhregaron Maencrannog, Mr. Tom Davies, Sŵn y oedd y testun mwyaf poeth ac roedd Nant a Mr.Noel Scott, Brynawel sydd pawb yn gytun y bydd Ceredigion yn Amrywiaeth eang o lyfrau, cardiau, wedi treulio peth amser yn yr ysbyty mynd ati i lwyddo yn arbennig o dda. Sut i cerddoriaeth ac anrhegion Cymraeg. yn ddiweddar ond wedi dychwelyd i’w gyrraedd y nod o gael miliwn o siaradwyr cartrefi erbyn hyn. Gobeithio y byddwch Cymraeg newydd oedd y ddadl cyn dod at CROESAWIR ARCHEBION GAN UNIGOLION AC YSGOLION yn teimlo yn well yn fuan iawn. y cwestiwn olaf. Pwy fyddech yn ddewis ei gael gyda chi yn eich swper olaf? 13 Stryd y Bont, Aberystwyth Marwolaeth Pleser oedd yr atebion ac yn cynnwys yr 01970 626 200 Bu farw Mrs. Cassie Pugh yn ddiweddar Arglwydd Cliff Richard, Mark Hughes, yn 90 oed. Mae atgofion melys gennym neu Ryan Giggs, Ernest Hemingway o’r teulu yn byw yn Glynorig neu fel y a Ffermwyr Ifainc ! Toedd cofiwn amdano y pryd hynny Gorsaf yr dim rhaid gofyn pwy atebodd Aelodau Trefnwyr Angladdau Heddlu. Roedd ei phriod John Pugh yn Merched y Wawr Melindwr! Rhoddwyd heddwas ym Mhen-llwyn a’r cyffiniau am y diolchiadau gan Nia Davies i bawb flynyddoedd yn y pum a’r chwedegau. wnaeth y noson yn un lwyddiannus. C T Evans Bu Mrs. Pugh yn dysgu’r piano i sawl Yna cafwyd llond ein boliau o swper wedi cenhedlaeth o blant ac yn wir roedd yn ei baratoi gan aelodau Melindwr. Cyn Gwasanaeth Angladdol dal i gyflawni’r gwaith yma tan rhyw gorfen noswaith hollol wahanol i’r arfer Teuluol Cyflawn, wedi ddwy flynedd yn ôl, pan fu raid iddi adael tynwyd y raffl fawr. ei arwain yn bersonol gydag ei chartref yn Aberystwyth ac ymuno â Cynigwyd diolchiadau dwys gan y theulu cysurus Cartref Tregerddan. Mawr chwe changen, sef Bronnant, Llan-non, urddas. Capel Gorffwys oedd ei chanmoliaeth o’r gofal a gawsai Llanfarian, Tal-y-bont, Rhydypennau Preifat, Gwasanaeth yma, a’r ymweliadau cyson gan Mair ac a Penrhyn-coch am noswaith dda o Dydd a Nos. Elwyn a’u teuluoedd. Coffa da amdani a gymdeithasu . chydymdeimlwn yn fawr â’r teulu yn eu Ar noswaith dywyll a gwlyb beth well 01970 820013 galar a’u colled. na troi’r meddwl at y Gwanwyn ac i’r ardd. Cyn croesawu ein gŵr gwadd roedd rhaid [email protected] Wrth i’r Tincer fynd i’r wasg daeth y troi ein meddyliau at weithgareddau’r newydd trist am farwolaeth Mr. Ieuan Mudiad yn enwedig y dosbarth celf a Brongenau, Griffith, Pennant. Cydymdeimlwn yn chreft ar Ebrill 6ed yn Nhŷ Glyn Aeron, yr Llandre, ddiffiuant â’i briod Glenys a’r plant Elfyn a Ŵyl Fai ym Machynlleth ar y 9fed o Fai yn Aberystwyth Carwen a’u teuluoedd yn eu galar. (Bydd Ysgol Bro Hyddgen. SY24 5BS teyrnged yn Nhincer mis Mawrth) Mr Gwyn Caradog Evans o Lanfihangel- y-Creuddyn ddaeth atom - cyn weithiwr Merched y Wawr Melindwr gyda’r Comisiwn Coedwigaeth gynt. Daeth llawer o aelodau i’n cyfarfod ar Mae yn ddyn adnabyddus i ddarllenwyr Cofiwch gefnogi eich nos Fawrth 8fed Ionawr gyda bod chwe Y Ddolen a gwrandawyr gynt Radio changen wedi ymateb i’r gwahoddiad i Ceredigion gynt. Fe’n croesawyd gan ein busnesau lleol fwynhau noson o Pawb a’i Farn. Llywydd, Delyth Davies. Fel arbenigwr Cyflwynwyd Cadeirydd y Panel, Mr mae yn tyfu llysiau a blodau o bob math.

8 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Erbyn hyn y mae yn farnwr mewn sioeau lleol. Dechreuwyd y cysylltiad gyda natur pan yn fachgen 8 mlwydd oed ym Mhen -Banc lle ‘roedd gardd farchnad yn tyfu pob math o flodau a llysiau. Roedd atgofion melys am y ffordd roedd yn paratoi ac yn llwytho pob dim i fynd i’w gwerthu adeg y rhyfel. Aeth ymlaen i’n cynghori ni am y rhai mae’n dyfu. Yn ei farn y tatws gorau allan o 640 math i wneud sglodion yw Majestic a King Edward am eu bod yn blasu mor dda. Rocket,Winston a Casablanca yw’r rhai cynnar gorau. Mae’n debyg bod 24 math o Dahlia ac yn wreiddiol yn dod o Mexico. Dahlia oedd enw’r person ddarganfyddodd nhw yn 1760. Gelwir y planhigyn yn Frenin yr Ardd oherwydd ei fod yn tyfu mor dal ac yn ymddangos mor hardd yn ei liwiau llachar. Deallwyd hefyd sut i wella tyfiant riwbob wrth ei godi yn mis Tachwedd ac i’w adael ar ben y pridd tan Mis Bach cyn ei dorri i yr ysgol ddyddiol. Edrych yn ôl gyda Maldwyn James. Cafwyd eitemau unigol fyny a’i ail osod yn ei wely. Roedd yn llawenydd, a’r sylfaenwyr yn cael eu trin gan Mrs Glenys Jenkins o Dal-y-bont, amlwg mai Pys Pêr oedd yn agos iawn fel tair brenhines. Prynhawn i’w gofio, a’r pan ganodd ddarnau hyfryd a swynol. i’w galon oherwydd yn Sioe yn 8 newyddion da yw fod y Cylch Meithrin yn Hyfryd oedd gweld cymaint o gynulleidfa oed cafodd ei garden coch cyntaf. Mae yn dal i ffynnu. yn bresennol. Roedd y gwasanaeth yng glir hefyd bod y dewisiad had yn bwysig Aeronwy Lewis ngofal Y Parchedig Heather Evans. Cafwyd dros ben i ennill gwobrau. Mae had Ffa gwin twym a mins peis yn yr Eglwys ar ôl dringo Benchmaster yn cropio’n drwm, Cydymdeimlad y gwasanaeth. gyda ffa hir iawn sydd yn tyfu mewn Trist oedd clywed am farwolaeth David Ar noswyl Nadolig cafwyd gwasanaeth clwstwr. Cyn gorffen eglurodd sut i arbed Martin Williams yn Rhagfyr 2018 Yn fab hwyrnos am 11 yng ngofal Y Parchedig clefyd ar blanhigion - sef pryfed a ffwng i’r diweddar Dr John Williams a Bessie Heather Evans. Hefyd cafwyd gwasanaeth sydd yn eu taro nhw ac heb driniaeth yn Williams – ac yn frawd i Dr Jonathan ar fore dydd Nadolig, gwasanaeth o eu dinistrio. Cynigwyd diolchiadau i Mr Williams bu Dai Martin yn fferyllydd a fu Gymun Bendigaid am 9.30 yng ngofal Y Evans gan Llinos Jones a thros baned – ar ol astudio ym Mhrifysgol Caerdydd Parchedig Heather Evans. Yr organydd cafwyd sawl cyfle i drafod ymhellach. – yn gweithio yn Lloegr lle astudiodd i oedd Mr Billy Evans. Y mis nesaf rydym yn dathlu Gŵyl fod yn Ddeintydd ac Awstralia Bu y teulu Ddewi a byddwn yng Nghreftau Pennau yn byw yn 1 Dolypandy. Capel Bangor yn mwynhau swper. Cofiwch nodi y ar ôl dychwelyd o Awstralia cyn symud i dyddiad - Mawrth 12 am 7.00 erbyn 7-30. Lanbadarn. Estynnwn eincydymdeimlad a’i Cronfa Goffa’r wraig Carole, y meibion Jonathan a Gareth Edrych yn ôl a’i frawd Dr Jonathan Williams a’r teulu. Fonesig Grace Rhyw felys chwerw yw sylweddoli, nag James oes raid poeni am newyddion y pentref Eglwys Dewi Sant mwyach, heblaw ysgrifennu ryw eitem Cynhaliwyd noson goffi ar nos Wener, 7 Gwahoddir ceisiadau oddi wrth fach ddiddorol o dro i dro, efallai. Rhagfyr yn Neuadd yr Eglwys. Cafwyd fudiadau neu gymdeithasau am Mae ychydig dros ugain mlynedd yn adloniant hyfryd ac ardderchog gan Bois gymorthdal o’r gronfa uchod. Dylai’r gohebu, a henaint wrth y drws, gwaetha’r Ar Wasgar. Maent yn wreiddiol o ardal gymdeithas fod o fewn ffiniau hen modd, yn sicr yn gofyn am ffresni Pumsaint neu’r pentrefi cyfagos, ond Gyngor Dosbarth Aberystwyth. Gellir newydd. Mae gohebwyr y ddau bentref erbyn hyn maen nhw i gyd wedi mynd cael ffurflenni cais oddi wrth yr cyfagos, wedi bod yn fwy na hynny,ac “ar wasgar” gyda’i swyddi a’i gyrfaoedd. ysgrifennydd a dylid eu dychwelyd mae’r diolch iddynt am eu dyfalbarhad, Mae ganddynt leisiau a doniau arbennig. cyn 31 Mawrth 2019. Oes, mae llawer o ddigwyddiadau y Yr arweinyddes oedd Irene Williams a’r lleddf a’r llon wedi eu cofnodi, ar hyd y cyfeilydd oedd Elfyn Davies. Mae Irene Yr ysgrifennydd yw: blynyddoedd. Bu y diweddar Mr Martin ac Elfyn yn arbennig a dawnus dros ben. Delyth Davies Davies yn gohebu o’r amser yr ymunodd Hefyd tynnwyd y raffl fawr yn ystod y Bryn Siriol Y Tincer ag ardal Melindwr, o Ionawr 1982 noson. Cyflwynwyd y parti a diolchwyd Lluest hyd bron ddiwedd y nawdegau. gan Y Canon Andrew Loat. Llanbadarn Fawr Mae yna ddigwyddiad ymysg lawer, Ar nos Sul, 23 Rhagfyr cynhaliwyd Aberystwyth yn sefyll yn y cof, sef y prynhawn gwasanaeth o garolau yng ngolau’r SY23 3AU hwnnw, bu y Cylch Meithrin yn dathlu gannwyll. Darllenwyd y llithiau a’r 01970 617397 40 mlynedd ac hefyd symud i’w cartref penillion gan yr aelodau a’r Parchedig e-bost [email protected] newydd o’r neuadd i’r caban wrth ochr Heather Evans. Yr Organydd oedd Mr

9 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

PENRHYN-COCH

Suliau Horeb Chwefror 24 2.30 Ymuno ym Methel, Aberystwyth Y Parch Peter Thomas

Mawrth 3 2.30 Y Parchg Peter Thomas Oedfa gymun 10 10.30 Y Parchg Peter Thomas Oedfa deuluol 17 10.30 Clwb Sul 2.30 Beti Griffiths 24 10.30 Y Parchg John Roberts 31 10.30 Clwb Sul ar y cyd yn St Ioan Horeb - Tecwyn Jones, Machynlleth

Cinio Cymunedol Penrhyn-coch Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Neuadd yr Eglwys dyddiau Mercher 27 Chwefror, 13 a 27 Mawrth. Cysylltwch â Job McGauley 820 963 am fwy o fanylion neu i fwcio eich cinio.

Dei Rees Morgan Ganwyd Dei ar 21ain o Fawrth 1939 yn y llynedd — ac ym 1972 ganwyd eu merch Dringo i fyny .... Nhrefenter. Roedd yn un o dri o blant; Rhian. Priododd hithau ag Alwyn yn 2002 Croeso nôl o Dde America i Ioan ei frawd Glanville, ei ddiweddar chwaer a’u plant nhw, ac wyrion Dei, yw Carwyn Richards, y Ddol Fach, lle bu iddo Elizabeth, ac yntau. Wedi mynychu a Gethin. ddringo Aconcagua yn Ariannin. Ysgol Gynradd Cofadail ac Ysgol Dinas, Fel tad-cu roedd Dei wrth ei fodd yng Yn 6,962 medr o uchder, dyma’r Aberystwyth, bu Dei’n gwasanaethu am nghwmni’r ddau ŵyr. Roedd Carwyn ac mynydd uchaf nid yn unig yn yr rai blynyddoedd ar ffermydd yn ardal yntau yn rhanu’r un deléit, sef pêl-droed, Andes a chyfandir America ond hefyd . a diolch byth roedd y ddau yn cefnogi’r y mynydd uchaf yn y byd y tu allan Yna, ym 1964, cafodd waith yn y Fridfa un tîm, sef Manchester United. Felly dim i Asia. Mae wedi ei leoli ym Mharc yng Ngogerddan. Bu’n gweithio yno cwympo mas, dim ond cyd-lawenhau Rhanbarthol Aconcagua ac mae eira am drideg a phedair o flynyddoedd fel ar lawer achlysur, a weithiau - credwch parhaol ar ei gopa. fforman. Ymddeolodd o’r Fridfa ym neu beidio - byddai’r ddau’n gorfod cyd- 1998 yn dilyn salwch a’r un flwyddyn dristáu. A phan fyddai’r wyrion a dad-cu dyfarnwyd iddo Fedal Hir Wasanaeth a mam-gu yn mynd ar wyliau gyda’i Cymdeithas Amaethyddol Frenhinol gilydd yn y garafán i Drefriw a Llanrwst, Cymru i gydnabod pedwardeg a fe fydden nhw’n treulio oriau ac oriau yn y dyddiau cynnar. Roedd yn gyfaill da phump o flynyddoedd o wasanaeth i yn chwarae crazy golf ar Ben y Gogarth, i’r Tincer ac yn ddosbarthwr ffyddlon am amaethyddiaeth yng Nghymru. (the Great Orme), yn Llandudno a llawer flynyddoedd. A bu hefyd yn gynghorydd Wedi dod i weithio i’r ardal hon mwy o oriau yn chwerthin yn uchel achos ar Gyngor Cymuned Trefeurig am dechreuodd gymdeithasu a chyn bo hir roedd Dei yn hoff o gael sbort. flynyddoedd lawer hyd iddo ymddeol o’r syrthio mewn cariad â merch leol, Eirian. Roedd Gethin a’i dad-cu, ar y llaw swydd honno yn 2017. Priodwyd y ddau ym 1968 — felly fe arall wastad yn brysur yn gwneud Roedd Dei yn eisteddfodwr brwd yn wnaethon nhw ddathlu eu priodas euraidd dyletswyddau o gwmpas y lle, helpu ei cystadlu’n gyson ar yr adroddiad digri gilydd i wneud job fach fan hyn a job fach ac yn arweinydd yn Eisteddfod Gadeiriol fanco. Doedd dim un jobyn DIY nad oedd Penrhyn-coch. Byddai hefyd yn arwain Dei yn fodlon troi ei law ati, ac yn gwneud cyngherddau yn yr ardal. Dyn cyhoeddus hynny’n llwyddiannus gan amlaf. oedd e; ac eto byddai’n gweithio yn gudd Er iddo gael ei eni yn Nhrefenter daeth trwy hyfforddi plant yr ardal i adrodd neu cymuned Trefeurig a phentre Penrhyn- lefaru yn ei gartref er mwyn sicrhau fod y coch i feddwl y byd iddo, ac fe weithiodd traddodiad yn parhau. yn ddiflino yng ngwasanaeth yr ardal hon. Dyn oedd yn gwneud argraff oedd Dei, Bu’n gadeirydd Neuadd y Penrhyn am un a wasanaethodd ei gymuned yn hael dros ddeugain mlynedd. Mae ei chyflwr dros y blynyddoedd. Ond er ei fod yn ddyn braf yn adlewyrchu llawer ar ei gyfraniad prysur roedd ganddo’r amser i siarad â a’i ofal cyson. Bu hefyd yn gadeirydd phobl, ac amser i chwerthin wrth gwrs. pwyllgor y Sioe Arddwriaethol flynyddol; Dyn oedd wastad yn brysur oedd Trysorydd Clwb Pêl-droed Penrhyn-coch Dei. Treuliodd ei brysurdeb pennaf

10 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Diolch i Elsie Morgan, Bwthyn, am y llun o ferched Penrhyn-coch fu’n chwarae pêl-droed.O’r chwith i’r dde: Maureen Saycell,Eirlys Evans,Gillian Roberts, Vera Mary Evans, Morfydd Griffiths a Nesta Edwards yn eistedd

Cydymdeimlad Cydymdeimlwn â Haydn Foulkes, Maesyrefail, ar farwolaeth ei fam yn Llanrwst ar 5 Chwefror.

ac â Dafydd Downes a’r teulu, Glanyrafon, ar farwolaeth ewythr – Ieuan Griffith, Capel Bangor.

Athletwr y Flwyddyn Llongyfarchiadau i Ollie Thorogood – dim ond ers blwyddyn mae o yn aelod o Redwyr Ffordd De Ddwyrain (Lloegr) – mae bellach yn byw yn Nyfnaint ac yn yng ngwasaneth y gymdogaeth hon. nosweithiau Llun, Iau a Gwener a hanner aelod o Glwb Caerwysg (Exeter) – ond Erbyn hyn mae llawer yn gweld gwaith dydd tan cau ar ddyddiau Sadwrn a Sul. yn eu cyfarfod Blynyddol ar Chwefror 1af gwirfoddol fel roedd Dei yn ei wneud yn Maent ar gau nosweithiau Mawrth a cafodd ei ddewis yn Athletwr y Flwyddyn. rhywbeth dieithr ac estron, ac eto i Dei Mercher am y tro. dyna oedd y peth iawn i’w wneud, dyna Gweinir cinio Sul – carferi yna ac mae oedd y peth naturiol i’w wneud. Mae ar yr modd ei gael wedi ei ddanfon. Maent ardal ddyled iddo, a’r ffordd o dalu’r ddyled hefyd yn darparu ac yn danfon prydau honno yw bod yn barod fel yr oedd ef i ar glud i bensiynwyr – dau gwrs – prif a wasanaethu bob amser. phwdin am £5. Gellir cael mwy o fanylion ar eu tudalen Facebook neu trwy ffonio Urdd y Gwragedd 01970 828992 Noson yng nghwmni Howard Jones sydd yn byw ers 2006 yn Llanbadarn Brecwast yn y Neuadd ond yn dod yn wreiddiol o Gwm- Dydd Gwener 25 Ionawr cynhaliodd gors, Gwauncaegurwen, fu’n siarad Undeb Amaethwyr Cymru frecwast blasus â‘r gwragedd y mis hwn. Bu’n sôn am yn Neuadd y Penrhyn. Dyma Ben Lake AS ei waith gyda VSO ble treuliodd ddwy ac Elin Jones AC gyda chynrychiolwyr yr flynedd yn yr Aswan yn yr Aifft ym 1973 Undeb. yn dysgu Saesneg mewn ysgol i fechgyn. Treuliodd flwyddyn mewn canolfan yn Stockholm yn Sweden, bu yn Tanzania mewn canolfan yn cyfathrebu mewn audioleg a rhwng 1984-86 yn gwneud yr un math o waith yn Vietnam gyda phlant mewn cymuned i’r byddar. Daeth ei yrfa mewn addysg i ben yn 2014 ond roedd yn anodd eistedd nôl, ac mae’n dal i ymweld â rhai o’r gwledydd hyn yn achlysurol. Noson ddiddorol ac addysgiadol.

Y Clwb Pêl-droed Ers dechrau Ionawr mae rhai newydd yng ngofal y Clwb – dymuniadau gorau i Dawn Gornall a Geraint Lewis o Benparcau. Maent ar agor am frecwast pob bore o Lun i Gwener rhwng 9.00 a 10.30 Oriau nos yw o 7 ymlaen tan cau ar

11 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Menywod Ionawr 13 6 Penrhyn-coch 0 20 Prifysgol Aberystwyth 0 Penrhyn-coch 0 27 Felin-fach 3 Penrhyn-coch 0 Chwefror 03 Cwpan Cynghair - Prifysgol Aberystwyth 1 Penrhyn-coch 1. Enillwyd gan y Brifysgol ar ôl amser ychwanegol 2 -1

Gwellhad buan Dymunwn wellhad buan i Glyn Collins a Julie James.

Neuadd Eglwys Penrhyn-coch Nos Lun 4ydd Mawrth 7.30 y.h. Hanes Florrie Hamer (1903 – 1994) Gan Helen Palmer Archifydd y Sir, Archifdy Ceredigion Mynediad am ddim. Croeso cynnes i bawb Sefydlu grŵp Chwefror gwerin newydd 02 Hotspur Caergybi 1 Penrhyn-coch 3 Prawf Gyrru Mae brawd a chwaer 09 Cegidfa (Guilsfield) 1 Penrhyn-coch1 Llongyfarchiadau i Seren Jenkins, Garej o Benrhyn-coch Eilyddion Penrhyn-coch Tŷ Mawr ar ôl pasio ei phrawf gyrru! yn y grŵp gwerin Ionawr newydd Tonnau 12 Bont 4 Penrhyn-coch 1 Croeso ffurfiwyd yn ddiweddar. Y ddau yw’r 19 Penrhyn-coch1 Bont 3 Dymunwn roi croeso cynnes i bawb sydd athrawon Greg Vearey-Roberts (sydd 26 Tyrffs Tregaron 9 Penrhyn-coch 1 wedi symud i fyw i’r Penrhyn yn ddiweddar, yn dysgu yn Ysgol Plas-crug) a’i chwaer Chwefror a chroeso i chi gyd ddod i ymuno â ni yn Beci, athrawes yn Ysgol Llanilar. Y ddau 09 Penrhyn-coch 1 Tal-y-bont 2 y gwahanol weithgareddau sydd yn mynd aelod arall yw Ifan Jonathan Thomas o ymlaen yma. Mae’n bentre Prysur! Aberystwyth sydd wedi graddio mewn 3ydd Tîm Rheoli Busnes a Claire Jones arferai Ionawr Cymdeithas y Penrhyn ganu gyda Bob Delyn a’i Fand Gellir eu 19 Penrhyn-coch 5 Eilyddion Padarn 0 Yr Athro Geraint Jenkins oedd ein dilyn ar @Tonnau4 Chwefror siaradwr gwadd yng Nghymdeithas y 02 Gêm Gwpan grŵp 2 - Penrhyn-coch 4 Penrhyn, nos Fercher 16 Ionawr, ac fe eilyddion Llanilar 0 rannodd â ni ei wybodaeth eang am Y 09 Gêm Gwpan grŵp 2 - Penrhyn-coch 1 Digymar Iolo Morgannwg. Yn ei dyb ef, Merched y Wawr Penrhyn-coch Y Borth 1 dyma’r cymeriad mwyaf amryddawn, Nos Iau y 10fed o Ionawr cynhaliwyd ein creadigol a lliwgar yn holl hanes Cymru. cinio blynyddol yng ngwesty’r Halfway. Heriwr yn erbyn y drefn ac athrylith na Treuliwyd noson bleserus yng nghwmni welwyd mo’i debyg. ein gilydd a chafwyd croeso cynnes i’r Soniodd yr Athro Jenkins am fywyd gwesty lle bûm yn eistedd wrth danllwyth o Iolo Morgannwg – y saer maen tlawd, dân yn sgwrsio gyda’n gilydd a chael hwyl hunanaddysgedig, afiach o ran corff a yn gwylio hanes ein cangen ar y sgrîn fach meddwl, a chawsom gipolwg diddorol ar o dan ofal Janice Morris, aelod oedd yng gefndir cymdeithasol Cymru ddiwedd y ngofal y camera ac wedi crynhoi lluniau 18fed ganrif a dechrau’r 19eg ganrif. o’r gangen ar hyd yr amser yn cynnwys Mae’r rhestr o ddoniau’r cymeriad gwahanol achlysuron oeddwn wedi bod amlochrog hwn yn rhyfeddol. Roedd ynglŷn â hwy. Diolchwyd iddi am ei gwaith yn ffugiwr llenyddol o fri ac yn enwedig ac i Sharon Jones am drefnu’r noson ac i’r o hoff o ddynwared cywyddau Dafydd gwesty am y croeso a’r bwyd blasus. Aeth ap Gwilym. Roedd hefyd yn fardd ac pawb tua thre yn hapus iawn. emynydd dawnus. Daeth i enwogrwydd am sefydlu Gorsedd Beirdd Prydain Pêl-droed Penrhyn-coch yn 1792; yn dad Undodiaith yng Tîm 1af Nghymru; gweriniaethwr radical i gelyn Ionawr caethwasiaeth; Gwladgarwr a Chymro i’r 05 Porthmadog 4 Penrhyn-coch 2 carn. Mae rhestr ei dalentau’n ddiddiwedd 11 Penrhyn-coch 0 Y Rhyl 1 ac yn ôl y sôn, gallai wneud marmalêd 19 Y Fflint 2 Penrhyn-coch 1 allan o foron! 26 Penrhyn-coch 1 Dinbych 2 Ceir yr hanes am yr unigryw Iolo Lluniau: Beverley Hemmings Lluniau: Beverley

12 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Colofn Enwau Lleoedd

Bydd y ffordd gefn sy’n mynd o cyfuniad o’r elfennau ban ‘corn’ a carw Benrhyn-coch i gyfeiriad Tal-y-bont ‘hydd’, sydd yma, gyda’r -w ddiacen yn eich arwain drwy gwm neu geunant wedi ei cholli i roi bancar. Ei ystyr yw cul, gyda Thy’n-cwm yn ei waelod, a ‘corn carw’, neu’n fwy penodol, ‘arf wedi fferm Pen-cwm yn ei flaen. Er nad oes ei lunio o gorn carw’. Ond beth fyddai enw ar y cwm hwn heddiw, dengys arwyddocâd hynny yng nghyd-destun tystiolaeth ddogfennol nad dyna’r y cwm dan sylw? sefyllfa’n hanesyddol. Pe safech yr ochr draw i Benrhyn- Mae Gweithredoedd Stad Trawsgoed coch, yng nghyffiniau Peneberth, ac yn cyfeirio at Cwmbanca yn 1731 (rhif edrych tua’r gogledd, fel welech gefnen I. 739), ac at Tyn-y-cwm-vunkir yn hir wastad yn ymestyn o Ogerddan i 1755 (rhif I. 888). Ar un o fapiau Stad y fyny i’r mynydd-dir. Yr unig beth sy’n Cwrt yn 1778 (Maps of the Court Grange amharu ar lyfnder y gefnen yw agen Estate, T. Lewis: Court Demesne), ddofn ceunant Cwm Bancar. rhestrir Pen cwm bankir House yn Y syniad yn yr enw yw bod y nant ogystal â choetir Bron cwm bankir. A wedi naddu neu hollti’r gefnen a chofnodir yr enw Pencwmbanker ar fap hynny fel petai gydag arf wedi ei stad o Fryngwyn Canol a luniwyd yn lunio o gorn carw. Os felly, gellid Cynrychioli Cymru 1834. cymharu’r enw ag enwau’r afonydd Llongyfarchiadau i Owen Jac Roberts Ceir cyfeiriad anuniongyrchol at y Arad(r) yn sir Gaernarfon, Nodwydd ar ei lwyddiant yng Nglannau Dyfrdwy cwm hefyd yn 1605-6 yn yr Exchequer yn sir Drefaldwyn, a Throsol yn sir ar 8fed Chwefror. Pan ddaeth yn Proceedings Concerning Wales (T. I. Gaerfyrddin. gyntaf yn ei oedran yng Nghynllun Jeffreys Jones, 1955, t.96) lle tystir i Digwydd bancarw fel enw lle yng Datblygu Cenedlaethol Tymblo fodolaeth Tythin y maen llwyd a’r [sic] war Nghanu Aneirin: ‘kwr e vankeirw am Cymru; bydd yn mynd ymlaen nawr i Kwm Bankar. (Ni wyddom union leoliad gwr e vanncarw’ (Ifor Williams: Canu gynrychioli Cymru ym Mirmingham y tyddyn hwnnw, ond tybed a yw’r Cae Aneirin t.24), a chofnodir enghraifft arall ym mis Mehefin. garreg lwyd a gofnodir ar dir Pen-cwm ar o’r enw yn Siarter Aberconwy, lle gall Restri’r Map Degwm yn cadw cof ohono? fod yn ddisgrifiad o graig bigfain, debyg Mae’n werth nodi bod yr enw Cae Garreg i gorn carw. Lwyd yn parhau ar lafar heddiw am gae Angharad Fychan Morgannwg yn y cofiant gan yr Athro arall cyffiniol ar dir yr un fferm.) Paratowyd gyda chefnogaeth Geraint Jenkins, sydd wedi’i gyhoeddi gan Er bod elfen olaf yr enwau hyn Cymdeithas Enwau Lleoedd Cymru a’r Wasg y Lolfa. yn amrywio o ran ffurf o ddogfen i Cynllun GWARCHOD ddogfen, mae’n lled sicr mai bancarw, www.cymdeithasenwaulleoedd.cymru Marwolaeth yr Athro Eric Hammond Trist oedd clywed am farwolaeth yr Athro Eric Hamp yn 98 oed - cyfaill triw i ysgolheictod Cymraeg, ymwelydd cyson â’r ardal hon a chyfaill i lawer o bobl yn Aberystwyth a Phenrhyn-coch, lle y cadwai ei gar ‘Ewropeaidd’ yn barod i yrru i Albania, neu i Napoli neu ble bynnag ...

Y Tincer drwy’r Post Mae gan y Tincer drefnyddion newydd i’r gwasanaeth Y Tincer drwy’r Post. O hyn ymlaen y brodyr Edryd ac Euros Evans (33 Maes Afallen, Bow Street SY25 5BL) fydd yng ngofal y gwasanaeth – diolch iddynt am gytuno. Magwyd y brodyr ym Methesda, Gwynedd ond mae cysylltiadau teuluol ganddynt â Than-y-groes, Chwefror 10fed bedyddiwyd Elsi Belle Ceredigion a Bow Street. Gellir tanysgrifio i’w dderbyn trwy’r post am £18 y Marion Stowers, yn Eglwys St Ioan. Yn y flwyddyn (£7 drwy ebost)– mae prisiau uwch os am ei dderbyn dramor. Pob hwyl llun fe’i gwelir gyda’i rhieni James a Katy iddynt ar y gwaith. a’i brodyr.

13 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

ac Adpar, er ein bod yn sy’n cyfarfod bedwar bore’r ymateb i’r galw sy’n golygu wythnos yn Aberystwyth. Recriwtio fod un cwrs uwch gennym ym Ac mae Cwrs Haf Prifysgol Mhontarfynach, a dyfodd o Aberystwyth yn fyd-enwog tiwtoriaid gwrs ddwys i ddechreuwyr rai erbyn hyn, yn denu myfyrwyr blynyddoedd yn ôl. o bob ban y byd am bedair Rydym hefyd yn trefnu, ac wythnos ym mis Awst bob rhan-amser yn annog, dysgwyr i fynychu blwyddyn. digwyddiadau Cymreig yn eu Rydym yn chwilio am hardaloedd lleol, gan gynnwys bobl sy’n frwd dros yr iaith, Ceredigion digwyddiadau dysgu anffurfiol, yn ddelfrydol â phrofiad o fel boreau coffi, clybiau siarad addysgu, ond mae hyfforddiant Ydych chi’n siarad Cymraeg? ymroddedig. Ydych chi’n a thwmpathau, fel y bo’r iaith cynhwysfawr ar gael fel rhan Oes cwpl o oriau rhydd fodlon ymateb i’r her? yn fyw i’r dysgwyr, ble bynnag o’r swydd. Ceir llawer o hwyl a gennych bob wythnos? Ydych Mae gennym ddysgwyr maen nhw’n byw. boddhad wrth ddysgu’r iaith. chi’n mwynhau cymdeithasu ar bob lefel, o ddechreuwyr Mae’r dosbarthiadau yn Rydym yn dysgu trwy ymarfer a chwrdd â phobl newydd? pur, hyd at Lefel Uwch a denu dysgwyr o bob oed – rhai patrymau iaith, chwarae gemau Wel, beth am fod yn diwtor Hyfedredd. Hefyd darperir sydd newydd adael yr ysgol, a chynnal gweithgareddau Cymraeg? cyrsiau Cymraeg yn y gweithle, rhieni gyda theuluoedd ifainc cyfathrebol, ond yn bennaf Mae Prifysgol Aberystwyth yn ynghyd â chyrsiau Cymraeg a phobl wedi ymddeol. Mae’r trwy siarad a chael hwyl. darparu dosbarthiadau Dysgu i’r teulu, fel rhan o brojectau’r dosbarthiadau yn gallu bod Os hoffech gael rhagor o Cymraeg ledled Ceredigion. Ganolfan Dysgu Cymraeg yn y bore, trwy’r dydd neu wybodaeth am faes Dysgu Mae’r angen am wersi yn Genedlaethol. Fel arfer mae gyda’r nos dros gyfnod o hyd Cymraeg, neu os oes gennych cynyddu bob blwyddyn. O’r ein dosbarthiadau yn cael ei at 30 wythnos y flwyddyn. ddiddordeb mewn gwaith fel herwydd yr hyn sydd angen cynnal trefi a phentrefi mawr Un datblygiad cyffrous tiwtor, cysylltwch â Phyl Brake arnom yw siaradwyr rhugl i fel Aberystwyth, Tregaron, diweddar yw’r Cwrs Carlam, ar 01970 622680 neu ebostiwch ymuno â’n tîm o diwtoriaid Llambed, , Aberteifi sef cwrs dwys i ddechreuwyr [email protected].

Cyngor Cymuned Tirymynach

Cynhaliwyd cyfarfod o’r Cyngor Rhydypennau £250, Clwb Ffermwyr Yn ei adroddiad dywedodd y Cyng uchod ar nos Iau 31 Ionawr yn Neuadd Ieuainc Tal-y-bont £200, CAB £200. Hinge fod trafferthion gyda’r cwteri ar Rhydypennau o dan lywyddiaeth y Eisoes cyfrannwyd £400 tuag at Noson y fforddd o Cwmcynfelyn i Ben-bont a cadeirydd, y Cyng Rowland Rees. Tân Gwyllt CPD Bow Street, a chyfraniad bydd gweithwyr yn dychwelyd i ddatrys Penderfynwyd gofyn i Gyngor cyntaf tuag Eisteddfod Genedlaethol 2020 y broblem. Bydd cyfarfod ymgynghorol Ceredigion am braesept eleni o £17,500 sef £1,500. Datgelodd rhai aelodau eu yn fuan yn Afallen Deg i drafod costau = £21.89 am annedd Band D. Golyga hyn diddordeb mewn rhai o’r ceisiadau, ac ni gosod offer galwad brys i sicrhau na fyddir yn mynd ar ofyn y trethdalwyr chymerasant ran yn y trafodaethau. diogelwch y trigolion. Daeth cywnion am fwy o arian na godwyd y llynedd. Mae Adroddiad Swyddfa Archwilio o Faes Ceiro bod gormod o gerbydau Esboniodd y Cyng Paul Hinge y bydd Cymru mewn trefn, ac yn y swyddfa yn cael eu parcio mewn ardal troi nôl Cyngor Sir Ceredigion yn siwr o godi y erbyn hyn, ac mae Archwiliad allanol (hammer head). Mae llwybr arfaethedig dreth eleni hyd at 7%. Mae’r Heddlu hefyd 2017/18 hefyd mewn trefn. o’r Dolau i Rhydypennau yn dal i fod am godi eu treth tipyn yn uwch. Penderfynwyd gofyn i drigolion y yn y bibell – ond fod y bibell yn un hir Penderfynwyd cyfrannu bloc grant i Dolau a ydynt am gael hysbysfwrdd, yn ar hyn o bryd! Bu ychydig o oedi gyda Neuadd Rhydypennau o £3,000 eleni, y cyfamser gobeithir codi hysbysfwrdd gwaith yr orsaf gyfnewid yn Bow Street, bydd hyn o gymorth iddynt dalu cyflog ger Siop Spar, Bow Street ac un arall yn Cyfoeth Naturiol Cymru yn ofni fod y lanhawraig, a fydd hefyd yng ngofal y . Pwrcasir hwy o bosibl gan rhywrai wedi eu claddu yn y cae, a bod toiledau. gwmni o Abertawe. eisiau dal y mafallod (newts) yn gyntaf! Hon oedd y noson pryd y dosberthir Adroddwyd bod y Goeden Nadolig Roedd clymblaid Siapaneaidd (diolch i’r rhoddion i elusennau lleol. Roedd Gymunedol wedi bod yn llwyddiant. trenau am eu cario) angen eu clirio, (yn y mwyafrif wedi amgáu mantolen Nid oedd yn bosibl cael Cymro i roddi rhyfedd iawn ni sylwodd y gwŷr hyddysg ariannol gyda’r ceisiadau yn ôl gofyn hyfforddiant yn Gymraeg i’r Cynghorwyr fod gwarin moch daear gerllaw, enu yr Archwiliwr Cyffredinol. Dyma restr yn ystod mis Chwefror, rhaid aros mae’n efallai ni welem orsaf am flynyddoedd!). o’r elusennau a’r cyfraniadau. Ffrindiau debyg tan mis Awst. Un Llais Cymru sy’n Bydd y Cyng Hinge yn mynd i’r afael â’r Cartref Tregerddan £400, Y Tincer £500, trefnu! Yn dilyn holiadur o ddrws i ddrws materion uchod. Cymdeithas Maes Chwarae Rhydypennau yn ystad Tregerddan, roedd y mwyafrif Sylwyd mai The Orchard yw’r enw a £600, Pwyllgor Henoed £500, Mynwent llethol am gael pyst gôl pêl-droed yn osodwyd ar y tai newydd tu ôl i Brynteifi. Capel y Garn £500, Mynwent Noddfa y cae chwarae. Rhaid penderfynu ar Gofynnir i’r datblygwr ystyried yr enw £300, Cylch Meithrin Rhydypennau £500, eu maint, bydd hefyd angen un siglen Cymraeg Y Berllan. Ambiwlans Awyr Cymru £200, Samariaid newydd a matiau, symudir dwy fainc o Bydd y cyfarfod nesaf ar nos Iau 28 Aberystwyth £100, Sioe Arddwriaethol fan arall i’r cae. Chwefror 2019.

14 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Arfordir

Ei chlywed wnes, o bell lle byddai’n rhaid dringo, yn chwerthin gyda’i chriw, chwysu, cydio yn y cerrig llac ei llais yn gyllell i ddangos i hon a’i chriw trwy wynt y môr. bod y tonnau’n dal i dorri ar draeth ein hiaith Safwn innau yno islaw. Dyma gerdd fuddugol Megan yn gwrthod symud, Elenid Lewis, (@MeganSarnau) o yn gwrthod coelio Dal ati wedyn CFfI Trisant pan enillodd nid yn bod hon a’i North Face drud dros y twyni, heibio’r dibyn unig goron a chadair Eisteddfod yn gwarafun bro fy mebyd. a theimlo’r hesg yn gwau’n hanesion CFFI Ceredigion eleni ond hefyd yn rhaffau praff am ein coesau, y ddwy brif wobr yn Eisteddfod Syllais arni, lle daw hithau trwy’r heli Cymru y mudiad gan greu hanes. pwyso’n nes at destun ei sbri: i holi Catrin Haf Jones oedd beirniad y gadair ac yn ôl Megan “Mae’r TRAETH 1/4 MILLTIR pwy’n union oedd y Brenin, gerdd yn deillio o daith gerdded a Seithennyn, a’i strach? ar lwybr yr arfordir o’r Borth i ‘What does that even mean?’ Aberystwyth. O weld pobl ddi- Jyngl o lythrennau, Oddi yno, eu tywys Gymraeg yn cael trafferth deall cawdel ar bostyn pren. gan bwyll bach, ac ynganu enwau lleoedd dwi’n yn griwied bodlon, parod ystyried pa lwybr y dylid ei Dau lwybr oedd, hyd y lôn i lawr i’r Sarn ddilyn - y llwybr o’u hanwybyddu dau ddewis yn oes oesoedd. lle daw hithau yn ei selfie neu’r llwybr o ddweud wrthynt yr i ryfeddu ystyr a’r hanes.” at ruddin dwfn I lawr i’r traeth yn dawel, Mae Megan yn gweithio i’r yn ddall, yn ddiddeall, y boncyffion brau. cwmni cyfieithu Trywydd yn ymddiheurio mwy neu lai Aberystwyth a hi yw Bardd y Mis am drybini dybryd ein bod Dau lwybr oedd, Radio Cymru mis Chwefror eleni. cyn oedi, ar y tir draw dau ddewis yn oes oesoedd. Gellir darllen rhai o’r cerddi i glicio, tapio, gyfansoddodd yn ystod y mis ar postio’r profiad ar byrth y We. Oedais, cyn mentro ati, wefan Radio Cymru. roedd hon yn haeddu gwybod Llun: Iestyn Hughes Dyma’r stwff sy’n tanio’r dydd. nad yno i ddangos y ffordd y mae’r arwyddion Llwybr serthach oedd y llall yn nadreddu’n droellog ond dangos hefyd ein llwybrau, tua’r glogwyn ein hanes, a’n holion.

Megan Lewis

15 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Dafis a oedd yn aelod brwdfrydig BOW STREET iawn, a gymerodd ran allweddol yng ngweithgareddau’r gangen. Talodd Suliau’r Garn Brenda deyrnged hyfryd iddi. Bydd 10.00 a (5.00) colled mawr ar ei hôl. Cofiwyd hefyd Chwefror am Eunice Fleming a Jane Davies, cyn 24 Bugail Nos (Bethlehem) Bugail aelodau o’r gangen. Ar ôl trafod busnes y gangen cawsom noson o chwaraeon. Mawrth Chwaraewyd dominos, chwist, scrabl ac 3 Bugail amryw gêm arall - paratoi am chwaraeon 10 Lyndon Lloyd cenedlaethol Merched y Wawr!!!!!!! 17 Bugail – cymun Gorffenwyd y noson efo’r baned arferol 24 Oedfa’r ofalaeth – Rehoboth yng ngofal Gweneira a Mair Lewis ac 31 Eric Green enillydd y raffl oedd Maria.

Diolch yn fawr Croeso Dymuna Gareth, Hafle, Bow Street Croeso i Sian a Jonathan Eurig a’r ddiolch i bawb am eu cymwynasgarwch, plant, Anest a Llŷr, sydd wedi symud o eu dymuniadau gorau a’r holl negeseuon Aberystwyth i Cain Fallen. caredig a dderbyniodd yn ystod ei salwch diweddar. Brysiwch wella Gobeithio fod Elen Evans, Erw Las, yn Cymdeithas Chwiorydd Capel y Garn gwella ar ôl anffawd yn ddiweddar ar rew. Shan Hayward, ein hysgrifenyddes weithgar, fu’n ein difyrru yng nghyfarfod pryd cynhelir oedfa leol Dydd Gweddi’r Cylchgrawn The EGO ar restr fer mis Ionawr ar destun oedd yn dipyn o Byd yng Nghapel y Garn am 2.00, a hynny Llongyfarchiadau i gylchgrawn yr ddirgelwch ar y dechrau. Fodd bynnag, ar y cyd â chwiorydd Noddfa ac eglwys EGO sydd yn un o dri ar restr fer yng trwy luniau ar sgrîn a hanesion difyr Llanfihangel Genau’r-glyn.Noder bod nghategori Cylchgrawn Cymreig y agorwyd ein llygaid i bethau mae’r rhan Dydd Gweddi Byd-eang y Chwiorydd Flwyddyn yng Ngwobrau Cyfryngau fwyaf ohonom yn hen gyfarwydd â’u bellach wedi newid yn Ddydd Gweddi’r Cymru. Cyflwynir y Gwobrau yng gweld heb sylweddoli eu harwyddocâd, Byd a bod croeso i bawb, yn frodyr a Nghaerdydd ar 22 Mawrth mewn sef arwyddion tafarndai. chwiorydd, ymuno yn yr oedfa. seremoni fydd yn cael ei llywio gan Eurig Salisbury, y bardd a’r darlithydd, Lucy Owen, cyflwynydd BBC Cymru oedd y siaradwr gwâdd yng nghyfarfod Dyweddiad Wales a Jonathan Hill o ITV Cymru. Huw mis Chwefror. Cafwyd awr o fwynhad pur Llongyfarchiadau mawr i Bethan Haf Bates, Maes Ceiro yw un o sylfaenwyr a yn gwrando arno yn trafod ei syniadau ac Thomas, 26 Maes Ceiro, ar ei dyweddiad golygydd y cylchgrawn. yn darllen rhai o’i gerddi mewn amrywiol gyda Gareth Richards, Pen Cae’r Helm, fesurau - yn dribanau, yn gywyddau, yn Llanafan Fawr, ger Llanelwedd. Cydymdeimlad limrigau,- a’r oll yn llifo’n rhwydd ac yn Trist oedd clywed am farwolaeth Eunice rhugl ac yn tynnu gwên bron yn ddi-ffael. Merched y Wawr Rhydypennau Fleming, gynt o Tregerddan, ar 11 Ionawr. Bydd cyfarfod nesaf y Gymdeithas ar Dechreuwyd y flwyddyn newydd ar Cydymdeimlwn â’r teulu. Bydd teyrnged Ŵyl Ddewi, sef dydd Gwener, Mawrth 1af, nodyn trist wrth i ni gofio am Eirian yn y rhifyn nesaf o’r Tincer.

SIOP SGIDIAU GWDIHW Shan Jones 8 Ffordd Portland, Aberystwyth SY23 2NL 01970 617092 GWASANAETH GOFAL TRAED Ceiropodydd /podiatrydd graddedig ac wedi cofrestru efo’r H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, Dip.Pod.Med.

16 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Gofalaeth y Garn yn cefnogi elusen Hosbis yn y Cartref

Bore Sul, 27 Ionawr 2019, pleser oedd 2018, gyda chasgliadau oedfaon yr croesawu’r Dr Alan Axford, Cadeirydd ofalaeth yn cael eu cyflwyno er budd yr yr elusen Gwirfoddolwyr Hosbis yn y elusen. Cafwyd gair o ddiolch gan Dr Cartref Aberystwyth a’r Cylch (HAHAV), Axford, ac amlinellodd dwf yr elusen i wasanaeth yr ofalaeth yng Nghapel dros y tair blynedd diwethaf hyn. Eleni, y Garn, Bow Street. Yn dilyn gair gan amcangyfrifir y bydd gwirfoddolwyr y Gweinidog, y Parch Ddr R Watcyn yr elusen yn darparu tair mil o oriau o James, cyflwynodd Mrs Janet Jones, gymorth i helpu cleifion a’u teuluoedd, Cadeirydd yr Ofalaeth, siec o £860.50 i a’r gobaith yw ehangu’r gwasanaeth yn Dr Axford er budd yr elusen. Dewiswyd y dyfodol drwy agor hosbis dydd yn yr HAHAV fel elusen yr ofalaeth ar gyfer ardal.

Coeden goffa Trystan Yn dilyn marwolaeth sydyn Trystan Maelgwyn Jones o Gaerwen, Bow Street, o lid yr ymennydd ar 10 Chwefror 1992, penderfynodd nifer o’i gyfeillion ac athrawon yn Ysgol Penweddig blannu coeden er cof amdano yng nghae chwarae Rhydypennau lle treuliodd Trystan oriau lawer yn chwarae. Digwyddodd y plannu (O’r chwith) Yr Athro Gruffydd Aled Williams, Ysgrifennydd Gofalaeth y Garn; Mrs fis yn ddiweddarach ar 26 Mawrth. Janet Jones, Cadeirydd yr Ofalaeth; Dr Alan Axford, HAHAV; Mr Owen Jenkins, Bellach, aeth 27 mlynedd heibio ac mae’r Trysorydd yr Ofalaeth; y Parch Ddr Watcyn James, Gweinidog. gastanwydden wedi cyrraedd ei llawn dwf. [neu: Mrs Janet Jones, Cadeirydd yr Ofalaeth, yn cyflwyno siec i Dr Alan Axford, Penderfynodd y teulu osod plac i nodi’r HAHAV. Hefyd yn y llun mae’r Parch Ddr Watcyn James, gweinidog Gofalaeth y achlysur, ac yn y llun gwelir tad Trystan, Garn] Vernon Jones, llywydd presennol Clwb Pêl-droed Bow Street.

Crafu Pennau Cafwyd noson hwyliog yn Neuadd Rhydypennau ddiwedd Ionawr, sef noson gwis a gwin, i godi arian tuag at Eisteddfod 2020. Dymuna’r pwyllgor apêl leol ddiolch yn fawr i Gareth William am baratoi cwis difyr, ac i Hywel Roberts am gamu i’r adwy, gan wneud hynny â graen. Diolch hefyd i Iestyn Hughes am fod yng ngofal y lluniau a’r sain. Llongyfarchiadau i’r tîm buddugol, sef Tîm Elin (Huw, Meinir, Hywel, Phil, Kate ac Elin). Codwyd rhyw £350 ar y noson – diolch i bawb am gefnogi. Digwyddiad nesaf yr apêl fydd noson gyrri yn y Blac, Bow Street, 13 Mawrth, 7pm ymlaen. Ffoniwch Medi (07480 348 938) i gael tocyn (£10) gan nodi dewis cyrri cig neu lysieuol.

17 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

MADOG, DEWI, CEFN-LLWYD GOGINAN

Suliau Madog 24 10.00 Oedfa’r ofalaeth - Mews, Llanbadarn a Ben Genedigaeth 2.00 Rehoboth Willis. Cynhaliwyd y wledd Ganwyd merch fach - Bethan Chwefror 31 Eric Green yng Nglan-y-môr, Clarach ac Anorah - i Gerallt ac Amber 24 Bugail mae y pâr wedi ymgartrefu Humphreys, Blaendyffryn ar Priodas yn Westbourne, Cefn-llwyd Ionawr yr unfed ar hugain; Mawrth Priodwyd ar Ragfyr 29 yn gyda’u merch fach, Lowri. wyres i Peter Humphreys, 3 Bugail Eglwys Llanbadarn, Nicola Dymuniadau gorau iddynt. Y Fron, Capel Bangor. 10 Lyndon Lloyd Meredith, merch Phil a Dymuniadau gorau i’r teulu 17 Bugail Megan Meredith, Lluest Gwellhad buan oll Dymunwn wellhad buan i Gwyneira Morris, Y Fronfraith, Marwolaeth sydd yn derbyn triniaeth yn Trist yw nodi marwolaeth Ysbyty Bron-glais. Thomas Llewellyn Islwyn James Jones, TirNaNog, Bu Erwyd Howells, Tŷ Capel Cwmbrwyno, neu “ Islwyn Madog yn Ysbyty Bron- Llwynteifi” fel yr adnabyddai glais am ychydig ddyddiau. pawb ef. Dymunwn wellhad buan i Cafodd ei fagu yn Erwyd. Llwynteifi, yn mynychu yr ysgol leol ac Llongyfarchiadau yna Ysgol Ramadeg Ardwyn. Llongyfarchiadau i Wyn Gadawodd yr ysgol i fynd Morris, Plas-y-Fronfraith, ar i weithio ar y tyddyn adref ennill gradd Doethur mewn ond buan cafodd waith drwy Rheolaeth a Busnes o Brifysgol ymuno â ‘gang’ y Cyngor Aberystwyth. yn . Aeth ymlaen i ofalu am ffyrdd bach a mawr ei ardal yn bartner gweladwy i’r diweddar Jim Alltygwreiddyn. Wedi ymddeol gwerthodd Llwynteifi a symud i DirNaNog a chafodd flynyddoedd hapus yn mynychu marchnadoedd a sioeau o Dregaron i Ddolgellau. Ar ôl gwaeledd cafodd groeso a gofal yng nghartref Tregerddan, Bow Street lle treuliodd ei flynyddoedd olaf yn gysurus iawn.

Diolch Dymuna Mair Jones, Coedlan, ddiolch o galon am bob arwydd o gydymdeimlad mewn gair a gweithred yn ei phrofedigaeth o golli ei diweddar ŵr Gareth. Diolch yn ANIFEILIAID arbennig am gymorth parod, gofal a chonsyrn gan bob un TEW CINIO DYDD SUL yn gymdogion a ffrindiau. PRYDAU BAR Mae’r ymweliadau, galwadau eu hangen i’w lladd PARTÏON ffôn a chardiau wedi bod yn mewn lladd-dy lleol BWYDLEN BWYTY gysur mawr. Derbynniwyd y ADLONIANT Cysylltwch â swm anrhydeddus o £980 er cof am Gareth at “Calonnau TEGWYN Cymru.” Gwerthfawrogwyd LEWIS AR AGOR O 5:30 P.M. gyda diolch am yr holl NOSWEITHIAU IAU A GWENER 01970 880627 AM BRYDIAU TEULUOL haelioni.

18 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Ysgol Penweddig

Enillwyr a disgyblion enwebedig o flynyddoedd 7-9 Cyngor Cymuned Melindwr

Cynhaliwyd cyfarfod cyntaf 2019 ar nos Iau Ionawr 17eg yn Neuadd Pen-llwyn, Capel Bangor gyda phob cynghorwr yn bresennol. Dymunodd y cadeirydd Aled Lewis Flwyddyn Newydd Dda i bawb. Derbyniwyd munudau y cyfarfod diwethaf, sef misTachwedd, fel rhai cywir. Enillwyr a disgyblion enwebedig o flynyddoedd 10-13 Roedd un cais cynllunio wedi dod i sylw y Cyngor, sef cais A181215. Doedd dim gwrthwynebiad i’r cais. MYNACH GARDEN Walker’s Dog Trafodwyd a phenderfynwyd ar gyllid MAINTENANCE Walkers y Cyngor am y flwyddyn 2019/2020 a , , chwblhawyd y ffurflen Praesept. Torri Porfa Sietynau Cerdded Tirlinio a Garddio Roedd y Cyngor wedi derbyn eich gwefan leol cŵn a Gwasanaeth cyfeillgar a gwarchod ceisiadau am arian oddi wrth www.trefeurig.org phrisiau rhesymol anifeiliad. rhai mudiadau lleol ac eraill a your local website phenderfynwyd ar y mudiadau a Ffoniwch Meirion: Bryn Walker newyddion etc. i / news etc. to: 07792 457816 Llety’r Ddwylan fyddai yn elwa eleni. [email protected] Penbontrhydybeddau Cynhelir y cyfarfod nesaf ar nos Iau 01974 261758 Aberystwyth SY23 3EZ Chwefror 21ain am 7.30yh yn Neuadd William Howells, 01970 828066 Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch, e-bost: mynachhandyman 07971942877 Pen-llwyn, Capel Bangor. Aberystwyth SY23 3EQ @yahoo.com [email protected]

19 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Ysgol Penrhyn-coch

Llangrannog Dydd Mercher 9 o Ionawr Yn gynnar ar ddydd Mercher fe aethon ni ar ein taith antur i Wersyll yr Urdd ! Ar ôl cyrraedd aethon ni i’r ystafelloedd i ymlacio. Ar ôl ymlacio fe aethon efo Mrs Evans i’r Neuadd fawr . Yna ddaeth dad Florence i siarad am reolau’r gwersyll ac yna fe aethon ni i gael cinio; roedd y cinio yn flasus iawn . Ein gweithgaredd cyntaf oedd nofio. Roeddwn i yn nofio fel siarcod ym mhob man! Cawom amser wrth ein boddau ac roedd gwyliau gyda fy ffrindiau yn anhygoel!! Adroddiad Lleucu- Bl 3

Pêl rwyd yr Urdd Mi fuodd merched blwyddyn 5a 6 yn cystadlu a diolch i Miss Jones ac i Miss Hall am eu hyfforddi

Disgo Dwynwen Fel rhan o lawnsiad y Siarter Iaith i randdeiliaid yr ysgol eleni cawsom ddisgo. Ein targedau eleni yw: 1.Siarad mwy o Gymraeg yn y coridor ac yn y Neuadd fwyta 2. Gwrando ar fwy o gerddoriaeth Gymraeg 3.Gwylio mwy o raglenni Cymraeg Mwynheuodd bawb y disgo - hyd yn oed ein hymelwyr Seren a Sbarc.

Gala Nofio Cylch Aberystwyth iddynt ennill y twrnament - roedd Miss Cyfrifoldeb Miss Cory a Mr Shepherd oedd Cory yn hynod browd o’r ddau dîm! trefnu y Gala i ysgolion Cylch Aberystwyth eleni ac roedd y ddau wedi paratoi y Sbectrwm trefniadau yn fanwl iawn! Mwynheuodd Blwyddyn 1 a 2 wedi mwynhau’r sesiynau pawb y cyfle i gystadlu. ABCh fel rhan o gynllun Sbectrwm, Hafan Cymru. Hoci Tîm Bro Dafydd wedi mwynhau cystadlu a Diolch i Mary am ddod i roi gwersi oedd gwneud eu gorau glas! yn llawn o weithgareddau hwyl am Tîm Penrhyn ddaeth i’r brig eleni eto wrth berthnasau iachus i flwyddyn 5 a 6

20 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Ysgol Craig yr Wylfa

Ysgol Greadigol Y tymor yma, yn nosbarth y Cyfnod Sylfaen, maent wedi dechrau “Ysgolion Creadigol” o dan arweinyddiaeth yr artistiaid, Elin, Llŷr a Ffion. Maent yn dilyn y thema “Archarwyr”. Yn yr wythnos gyntaf o’r prosiect, wnaeth pob plentyn ddylunio bocs personol pert yr un gydag Elin. Pwrpas y bocsys yma, yw i gadw’r trysorau maent yn mynd i’w greu ynddynt. Yna fe wnaethant ddylunio Archarwyr arbennig eu hun fesul grwpiau. Ail wythnos o’r “Ysgol Greadigol”, cwrddodd y plant ag archarwyr go iawn - pobl y bad achub a pharamedic. Roedd y plant wrth eu boddau yn eu cwrdd ac yn cael cyfle i ofyn cwestiynau iddynt - nofio’r cylch eleni. Roedd pawb newydd sbon maent wedi wnaeth gymryd rhan yng hyd yn oed cyfle i weld ac i wedi nofio’n arbennig o dda - eu rhoi i’r ysgol fel anrheg. nghystadleuaeth CogUrdd ddefnyddio monitor y galon! da iawn blant! Mae’r plant yn gyffrous i’w eleni. Roedd eich kebabs Hefyd, buont yn brysur gyda defnyddio, ac yn awyddus llysieuol yn edrych ac Llŷr yn cyfansoddi cân. Diolch, “Borth Ballers” iawn i ymarfer eu sgiliau pêl- yn arogli’n flasus iawn! Hoffai’r ysgol ddiolch o galon droed. Diolch! Llongyfarchiadau i Dylan Gala nofio’r Cylch i Huw ag Andrew sy’n gyfrifol sy’n blwyddyn 6 am ennill, a Bu 9 o ddisgyblion CA2 yn am dîm pêl-droed y plant, CogUrdd phob lwc i ti yn rownd nesaf y cynrychioli’r Ysgol yng ngala “Borth Ballers”,am y goliau Da iawn i’r 5 disgybl a gystadleuaeth.

21 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Ysgol Rhydypennau

Llangrannog mwyn cyflwyno gwybodaeth a rhannu Ar fore Iau y 24ain o Ionawr, fe deithiodd negeseuon pwysig iawn gyda’r plant am y 26 o blant blwyddyn 4 i wersyll yr Urdd, peryglon yn ein cymdeithas a sut i gadw Llangrannog am ddau ddiwrnod o ein hunain yn ddiogel. ddifyrrwch. Yn ystod y cymdeithasu a’r hwyl, bu’r plant yn brysur iawn Cogurdd’ yn mwynhau nifer o weithgareddau Da iawn i bawb fu’n cystadlu yn y amrywiol gan gynnwys merlota, gystadleuaeth ‘Cogurdd’ yn ddiweddar. gwibgartio a nofio. Dychwelodd y plant i’r Cystadleuaeth goginio wedi ei threfnu ysgol bnawn Gwener wedi blino’n lân ond gan yr Urdd yw ‘Cogurdd’. Roedd yn rhaid wedi mwynhau profiadau’r gwersyll yn i’r cystadleuwyr ddilyn rysáit penodol, Tîm Pêl-rwyd yr Ysgol fawr iawn. creu prif gwrs i ddau ac wrth gwrs blesio’r beirniad sef Susan Rowland, Tal-y-Bont. Ymwelwyr Llongyfarchiadau i Beca Davies, Blwyddyn Diolch yn fawr i Bridget James o elusen 6, am ennill a da iawn hefyd i Llio Tanat ‘Bobath’ am ddod mewn atom ni er mwyn (2il), Megan Hughes (3ydd) a Reian Morgan dangos eu gwerthfawrogiad i’r ysgol. (4ydd). Mi fydd Beca nawr yn cystadlu yn y Cododd yr ysgol dros £200 yn ystod ein rownd ranbarthol yng ngheginau Ysgol Bro Diolchgarwch eleni tuag at ‘Bobath’ sef yr Teifi cyn hir. Pob hwyl iddi! elusen sy’n helpu Parlys Ymenyddol. Diolch yn fawr i PC Goffin, PC Hefin Nôl mewn hanes Jones a Karen Roberts (Gwasanaeth Efallai fod gan rai ohonoch atgofion melys Tân) am ddod i’r ysgol yn ddiweddar er am y chwedegau; wel i blant blwyddyn 3 a Ymweliad gan P.C. Hefin Jones. 4, mae’r cyfnod yn hanes pell iawn yn ôl! Felly fel rhan o’u gwaith thema bu’r plant yn mwynhau diwrnod ‘Y Chwedegau’ yn yr ysgol er mwyn ail greu cerddoriaeth, ffasiwn a digwyddiadau pwysig y cyfnod. Unwyd gwaith technoleg i’r diwrnod hefyd wrth i’r plant ddylunio dillad amrywiol i fynd gyda ffasiwn y cyfnod.

Chwaraeon Da iawn i’r tîm nofio am gystadlu mor wych yn ngala cylch Aberystwyth yn ddiweddar. Llongyfarchiadau mawr i’r Ymweliad gan Karen Roberts o’r canlynol a lwyddodd i orffen yn y tri Gwasanaeth Tân. cyntaf - Gwenno Jones a Gary Raggett (bl 3); Chloe Pemberton, Caryn James, Efa Siôn a Noa Elias Jones (bl 5). Hesden Kenny a Tali Lee McPherson (bl A da iawn wir i’r tîm pêl-rwyd am 4); Carys Williams Watkin, Taylor Evans, gyrraedd ffeinal cystadleuaeth cylch yr Bridget James o’r elusen ‘Bobath’ Jayden Downes, Morus Raggett, Gruffydd Urdd yn ystod Ionawr. Ardderchog!

Megan, Beca, Llio a Reian-Cystadleuwyr ‘Cogurdd’ Diwrnod ‘Y Chwedegau’.

Am fwy o wybodaeth a llwyth o luniau: www.rhydypennau.ceredigion.sch.uk @YGRhydypennau dilynwch ni ar drydar.

22 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416

Ysgol Pen-llwyn

Ffair Nadolig cynulleidfa yn ymuno gyda’r Cynhaliwyd ffair Nadolig yn plant i greu naws Nadoligaidd. yr Ysgol ar nos Fawrth, 18fed Diolch yn fawr i’r staff am y o Ragfyr. Roedd yr ysgol dan croeso arbennig, dwi’n siwr ei sang gyda rhieni a ffrindiau byddwn ni nôl yn fuan. yr ysgol yn prynu cynnyrch y plant. Bu’r plant yn brysur Croeso yn creu nwyddau i lenwi’r Dechreuodd disgybl newydd stondinau diddorol gan yn yr Ysgol dechrau’r tymor. gynnwys canhwyllau, sebonau, Croeso mawr atom ni Megan. calendr yr Ysgol a siytni Gobeithio byddi di’n hapus Nadolig. iawn yn ein plith. Diolch yn fawr i’r siopau lleol, sef Exchange Stores, Sbectrwm Capel Bangor, Siop y Bont ac Yn ystod yr wythnosau Atebol am ddod i’n cefnogi ni a diwethaf, cafodd y disgyblion rhoi’r cyfle i ni orffen ein siopa weithdy Sbectrwm lle cafwyd Nadolig. nifer o weithgareddau er mwyn atgoffa’r disgyblion o’i Cinio Nadolig hawliau. Diolch yn fawr i Meri Diolch i Nia a Rhian am Jones am gynnal sesiynau goginio cinio Nadolig blasus diddorol iawn. iawn. Diolchodd y plant i’r cogyddion am y cinio Llangrannog ardderchog y mae nhw yn Yn yr wythnos cyntaf yn ei gynhyrchu drwy gydol y ôl wedi’r Nadolig, cafodd flwyddyn. disgyblion bl.3 a 4 gyfle i Ar ôl ein cinio Nadolig, daeth ymweld â gwersyll yr Urdd Siôn Corn i roi anrhegion i’r yn Llangrannog. Er gwaetha’r plant. Derbyniodd pob plentyn tywydd oer, cafwyd llawer o fag darllen newydd sbon! hwyl a sbri wrth gymryd rhan mewn sawl gweithgaredd Diwrnod Siwmperi Nadolig yn ystod y dydd a’r nos. Roedd yr Ysgol yn lliwgar iawn Dechreuodd y trip gydag gyda pawb yn gwisgo dillad ychydig o saethyddiaeth, cyn Nadoligaidd. Roedd llawer o symud ymlaen i’r gwibgartio siwmperi hyfryd a chasglom lle roedd pawb wrth eu boddau ni arian tuag at elusen Achub yn hedfan i lawr y llethr serth. y Plant. Cyn ei bod hi’n tywyllu, cafodd y plant gyfle i fynd ar y beiciau Cristingl cwod, ar drampolîn enfawr y Cafwyd ffordd Nadoligaidd tu allan. Yna yn syth i’r ffreutur i orffen y tymor. Ar ôl bore am swper cyn rhoi’r colur prysur o greu Cristinglau, ymlaen ar gyfer y disgo am 8 treuliwyd y prynhawn yn o’r gloch. cerdded i lawr i eglwys Dewi Yn wahanol i arfer cysgodd Sant. Cafwyd Gwasanaeth pawb drwy’r nos cyn deffro i Cristingl gan gynnwys frecwast blasus. Marchogaeth darlleniadau gan y plant a’r yn y stablau oedd nesaf cyn staff a chanu carolau gyda’r ymlacio a chwarae yn y pwll gynulleidfa. nofio cyn mynd adref. Roedd pawb wedi cael amser Canu Carolau gwych! Treuliwyd prynhawn bach. Braf oedd gweld Isabel Cawsom ymwelwyr cyffrous, bendigedig yng Nghartref Gala Nofio Cylch Aberystwyth Cooper yn fuddugol yn y ras sef masgots y Siarter Iaith – Hafan y Waun yn diddanu’r Braf oedd gweld nifer yn rhydd i ferched blwyddyn 3. Da Seren a Sbarc. Mwynheuodd preswylwyr. Bu’r plant yn cystadlu yng ngala nofio’r iawn bawb. pawb ddawnsio i hoff ganeuon canu amrywiaeth o ganeuon cylch. Llongyfarchiadau mawr y plant ac ymunodd ambell o’n sioe Nadolig, carolau a i bawb. Braf oedd gweld tîm Disgo Dwynwen riant yn yr hwyl. Diolch chaneuon am Siôn Corn. cyfnewid blwyddyn 5 a 6 yn Cynhaliwyd disgo i ddathlu i’r Gymdeithas Rhieni am Roedd yn braf gweld llawer o’r fuddugol yn y ras i ysgolion Santes Dwynwen yn yr Ysgol. ddarparu’r lluniaeth.

23 Y Tincer | Chwefror 2019 | 416 Tasg y Tincer

Diolch i bawb fu wrthi’n lliwio’r calonnau hyfryd mis diwetha. Wna i ddim holi sawl cerdyn Santes Dwynwen gawsoch chi!! Dyma’r enwau: Cennydd Davies, Llanilar; Anest Erwan, Bow Street; Freya Mae Watkins, Penrhyn- coch; Dylan Rhys Herron, Bow Street; Iestyn Evans, Y Borth; Ffion Haf Ingram, Capel Bangor. Roedd yn grêt ambell enw newydd yn rhoi Freya cynnig arni. Daliwch ati, bawb! Yr enw ddaeth o’r het oedd dy un di, Freya Mae – da iawn ti! Ry’n ni yng nghanol cyfnod pencampwriaeth y chwe gwlad, a digon o gêmau rygbi cyffrous i’w gwylio – gêmau’r merched a’r dynion, wrth gwrs. Ry’n ni hefyd newydd ddathlu blwyddyn newydd y Chineaid ddechrau’r mis, a chroesawu dyfodiad blwyddyn y mochyn. Kung Hei Fat Choi i chi i gyd! Dau ddigwyddiad pwysig iawn arall sydd ar fin dod yw Diwrnod y Llyfr ar 7 Mawrth – gobeithio y cewch chi gyfle i sôn am eich hoff lyfrau neu wisgo fel eich hoff gymeriad. Mae digon o ffyrdd y medrwch ddathlu’r digwyddiad arbennig hwn. Ond cyn hynny, mae Mawrth y cyntaf, wrth gwrs, sef diwrnod o ddathlu i ni yng Nghymru – Dydd Gŵyl Ddewi! Dwi wrth fy modd efo’r cawl a’r pice bach, a’r cyfle i wisgo cenhinen Bedr â balchder ... ond mae’n bwysig dathlu ein bod ni’n Gymry pob dydd o’r flwyddyn! Y mis hwn, gan fod Diwrnod y Llyfr a Dydd Gŵyl Dewi bron â chyrraedd, beth am liwio’r llun o’r ddraig? Mae hi wrthi’n trio dewis llyfr addas i’w ddarllen ar ei dydd arbennig! Mae croeso i chi sgwennu teitlau rhai o’r llyfrau! Beth fyddai yn eich pentwr chi, tybed? Cymru ar y Map, Enw Caffi Merelli, Ble mae Boc?, Y Criw Canol Nos? Mae digon o ddewis, yn does? Anfonwch eich gwaith at y cyfeiriad arferol, Tasg y Cyfeiriad Tincer, 3 Brynmeillion, Bow Street, Ceredigion SY24 5BP erbyn dydd Gŵyl Ddewi – Mawrth 1af. Ta ta tan toc! Ysgol

Rhif ffôn Oed

Eirian Reynolds, SIOP A Tech. S.P. SWYDDFA BOST PENRHYN-COCH GWASANAETH Perchennog: Lawrence Kelly IECHYD AR AGOR A DIOGELWCH Llun – Sadwrn JONATHAN 7 y bore – 9 yr hwyr Arolygon Diogelwch Sul LEWIS 7 y bore – 7 yr hwyr Saer Coed / Adeiladydd Asesiadau Peryglon 01970 880 652 Archwiliadau Damweiniau Papurau dyddiol a’r Sul, Hyfforddiant llyfrgell fideo, cardiau 07773 442 260 cyfarch BRONLLYS, CAPEL BANGOR Rhif 416 | Chwefror 2019 01970 820124 siop drwyddiedig ABERYSTWYTH 07709 505741 01970 828312