Czachulec Stary Czachulec Stary
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Czachulec Stary Geschichte und Bewohner 1726 – 1900 Herb Zabłocki h. Łada Czachulec Stary Historia i mieszkańcy 1726 – 1900 Mühle in Czachulec, Haus Nr.2 an der Straße Skarzyn – Malanów gelegen Wiatrak w Czachulcu, numer domu 2 przy drodze do Skarżyn - Malanów ~ 2 ~ © Alle Rechte bei Klaus Hinz. - Erftstadt 2013 Vervielfältigung ist nur mit ausdrücklicher vorheriger Genehmigung des Autors zulässig. Als Vervielfältigung gelten auch Nachdruck, Fotokopie, Digitalisieren, Scannen und Einspeisung in Datennetze. ©Wszystkie prawa zastrzeżone Klaus Hinz. – Erftstadt 2013 Powielanie jest dozwolone wyłącznie za wyraźną wcześniejszą zgodą autora. Jako powielanie uwaźa się: drukowanie, kopiowanie, digitalizację, skanowanie i podawanie do sieci danych. ~ 3 ~ Czachulec auf der Gilly Karte aus dem Jahr 1802, hier als Czachuc bezeichnet. Czachulec na mapie Gilly sięga do 1802 roku, tutaj znany jako Czachuc. ~ 4 ~ Umgebung von Czachulec 1838 Okolice Czachulcu 1838 ~ 5 ~ evangelische Schule in Czachulec Stary protestancka szkoła w Starym Czachulcu Geschichte Historia In nordöstlicher Richtung, 10 km von Prażuchy entfernt, W kierunku północno-wschodnim, w odległości 10km od liegt Czachulec. Seine Anfänge reichen nach der Schulchro- Prażuch leży Czachulec. Jego początki sięgają, według nik bis in das Jahr 1726 zurück. Die ersten Einwanderer kroniki szkolnej, po rok 1726. Oto nazwiska pierwszych hießen: osadników: ~ 6 ~ Johann Brauer Matthias Franke Johann Brauer Matthias Franke Martin Reschke Friedrich Tomaske Martin Reschke Friedrich Tomaske ihnen folgten in den Jahren 1795/96 ihnen folgten in den Jahren 1795/96 Andreas Zeidler Gottfried Lange Andreas Zeidler Gottfried Lange Martin Lehmann Franz Schmidt Martin Lehmann Franz Schmidt Franz Siebert Gottfried Flöter Franz Siebert Gottfried Flöter Martin Jaroszewski Andreas Pfeifer Martin Jaroszewski Andreas Pfeifer Johann Georg Weber Christian Reimann Johann Georg Weber Christian Reimann Johann Iwaniak Nikolaus Rzechowski Johann Iwaniak Nikolaus Rzechowski Tobias Schmidt Friedrich Otwald Tobias Schmidt Friedrich Otwald Die Neueingewanderten meldeten sich sogleich bei den Nowoprzybyli zgłaszali sie u właścicieli majatków Besitzern des Dominiums Skarzyn, Andreas und Ignatius ziemskich Skarżyn – Andrzeja i Ignacego Zabłockich, którze Zabłocki, die ihnen „ihre Wohnorte anwiesen“. Sie baten im „miejsce pod zamieszkanie wyznaczali”. Przybysze prosili ferner um einen Schulplatz und Land zum Friedhof, was też o teren na cmentarz który im przyznano równiecż. ihnen auch bewilligt wurde. Potem zbudowano bardzo prostą szkołę i ktoś z Darauf richteten sie sie eine Schule der einfachsten Art osadników nauczał dzieci z książek ktore przywieźli ze sobą. ein, und es fand sich unter ihnen der eine oder der andere, Do roku 1795/96 liczono w Czachulcu 27 niemieckich, ewan- der die Kinder unterrichtete und Andachten aus mitge- gielickich gospodarstw rolnych. brachten Büchern ihnen vorlas. Bis 1795/96 waren in Koloniści którzy przybyli w latach 1795/96 otrzymali Czachulec 27 deutsch – evangelische Landwirtschaften. większe parcele niż ci dawniejsi. Dlatego zworócono się z Die Kolonisten aus 1795/96 stellten fest, dass den zuerst tym „nieprawem“ do dziedzica w Skarżynie. Po wymierzeniu hier Eingewanderten kleinere Landparzellen zugewiesen gruntów bracia Zabłocy powiekszyli im działki ale wurden. Deshalb gingen sie zu dem Gutsherrn von Skarżyn jednocześnie zobowiązali ich do pańszczązny. Musieli oni und beklagten ihr „Unrecht“. Die Gebr. Zabłocki ließen das wtedy: „od każdej połhuby 4 dni robót ręcznych i jeden Land vermessen, und als es sich zeigte, dass „ihre Länderei- dzień z zaprzęgiem tygodniowo pracować oraz kury, en“ kleiner seien, als die der späteren Einwanderer, so er- kapłony, gęsi, jaja i masło dziedzicowi oddawać”. Niewywią- weiterten sie ihre Landwirtschaften. Gleichzeitig aber ver- zanie się z tych obowiazków było surowo karane. ~ 7 ~ pflichteten sie die evangelischen Wirte zum Frondienst. Właścicielami majątku byli kolejno: Zabłocki – Markowski Sie wurden zu folgenden Leistungen gezwungen: – Bojakiewicz – Frenkel – Janicki. Ci dwaj ostatni rozprzedali „von jeder ½ Hufe Land zu 4 Tage Handarbeit und 1 majątek na parcele. Stara szkoła która do roku 1931 także Fuhre wöchentlich; noch dazu Geflügel, Kapphähne, Gänse, jako dom modlitewny służyła jest obecnie zamieszkała przez Eier und Butter, die die Ansiedler dem Gutsherrn abliefern“. katolickiego nauczyciela. Budynek ten i pole szkolne (7 i ½ Erfüllt jemand nicht, was ihm vom Dominium angesagt morgi) przeszły na własność gminy Skarżyn. wurde, so wurde er noch streng bestraft. Wprawdzie zezwolono ewangielikom tam też ich nabo- żeństwa odprawiać, ale z powodu złego stanu tego budynku Das Dominium besaß der Reihe nach: i ciasnoty rozpoczęto budowę nowego domu modlitw. Zabłocki – Markowski – Bojakiewicz – Frenkel – Janicki 17-go września 1928 odbyła sie ceremonia wmurowania Die beiden letzten parzellierten es. kamienia węgielnego. Ciężka sytuacja gospodarcza szczegól- Das alte Schul- und Bethaus, in dem bis 1931 das Schul- nie na wsi nie pozwalała na szybką budowe. Dlatego prace zimmer zugleich als Betsaal diente, wird gegenwärtig aus- budowlane postępowały powoli. Dopiero w roku 1932 był schließlich für Schulzwecke gebraucht und ist jetzt von ei- ten dom, składajacy się z sali nabożeństw i mieszkania nem katholischen Schulleiter bewohnt. Das Gebäude mit kantora (2 pokoje i kuchnia) tak daleko zbudowany że dem Schulland (7 ½ Morgen) ging in den Besitz der Gemein- można tam było odprawiać nabożeństwa. 26-go sierpnia de Skarzyn über. Zwar durften die evangelischen Wirte im 1933 odbyło sie poświęcenie objektu razem z obchodami alten Schul- und Bethaus ihre Gottesdienste abhalten, doch 125-tej rocznicy gminy kościelnej do której należały: sein baufälliger Zustand, wie auch der Raummangel bewo- Czachulec Stary i Nowy, Niedźwiady, Skarżynek, Potaśnia i gen die Kantoratsgemeinde, mit dem Neubau eines Bethau- Bielawki. ses zu beginnen. Am 17.September 1928 konnte die Feier der Grundsteinlegung begangen werden. Die schwere wirtschaftliche Lage, die besonders auf dem Land fühlbar ist, ließ es nicht zu, die nötigen Mittel für den Bau in kurzer Zeit aufzutreiben. Nur mühsam schritten des- halb die Arbeiten vorwärts. Erst 1932 war das Bethaus, bestehend aus einem Betsaal und Kantorwohnung (2 Zim- mer und Küche), so weit fertiggestellt, dass in ihm Gottes- ~ 8 ~ dienste stattfinden konnten. Am 26.August 1933 wird es, in Verbindung mit der 125jährigen Jubiläumsfeier des Kirch- spiels, eingeweiht werden. In die Kantoratsgemeinde sind folgende Dörfer einbezogen: Alt Czachulec, Neu Czachulec, Niedżwiady, Skarzynek, Potaśnia, Bielawki. Baukommission Czachulec Komisja budowy w Czachulcu ~ 9 ~ Lehrer und Kantoren: Nauczyciele i kantory Neumann Herzog Stranske Falkenberg 1870 – 1880 Wilhelm Schwarzholz 1880 – 1883 Julius Schmidtke 1883 – 1886 Oskar Günther 1886 – 1896 Wilhelm Schwarzholz (†29.11.1897) 1897 – 1899 ohne Kantor 1899 – 1902 Martin Stelzer 1902 – 1904 ohne Kantor 1904 – 1924 Julius Jesse Verf. der Schulchronik (†11.09.1927) 1924 – 1925 Gottfried Mühlbrandt 1925 – 1927 Rudolf Hoffmann 1927 Emil Piotrowski ~ 10 ~ aus dem geografischen Wörterbuch des z Słownik geograficznego Królestwa Polskiego Königreichs Polen 1880 - 1914 1880 - 1914 Czachulec Stary und Nowy. Ein Dorf im Kreis Turek, Gemein- Czachulec stary i nowy wieś, powiat turecki, gmina Skarzyn, de Skarzyn, Pfarrei Przespolew, liegt 12 Werst von Turek parafia Przespo-lew. Leży o 12 werst od Turka; kolonia, jak entfernt. Die Kolonie, wie es in der Gründungsurkunde aus się wyraża akt nadawczy z roku 1780 „w zarosłej borem wsi dem Jahr 1780 heisst, wurde das im Wald liegende Dorf Czachucz”, nowo załoźona przez oddanie niemie-ckim Czachulc durch Übereignung des Waldes (mit Ausnahme der przybyszom gruntów na wyrudowanie, wraz z drzewem, za Eichen und deren Früchte) an die deutschen Einwanderer wyłączeniem jedynie dla dziedzica dębów i żołędzi z neu angelegt. Die Kolonisten waren 7 Jahre von jeglichen takowych, przyczem koloniści przez okres siedmioletni wolni Abgaben befreit und danach sollen 6 Thaler von jeder hal- byli od wszelkich opłat i czynszów, a następnie mieli płacić ben Hufe (15 Morgen) gezahlt werden und müssen 3 Tage po 6 talarów z półhuby (t. j. 15 mórg.) i trzy dni roboczny Arbeitsdienst geleistet werden. Der Boden ist gut. Die Sied- roczny. ler, 23 an der Zahl, beschäftigen sich mit der Herstellung von Grunta dobre, osadnicy przytem (w liczbie 23) trudnia, się Bohlen, Landwirtschaft und Gärtnerei und haben davon wyrobem desek, grontów, ogrodownictwem i znaczne z tego bedeutende Einnahmen. Der Wohlstand ist hoch. Die Bevöl- mają korzyści. Zamożność wysoka. Ludność doztąd mimo kerung ist auch nach hundert Jahren der Anwerbung upływu stu lat od sprowadzenia przodków jej przez Macieja durchMartin Zabłocki, Gutsherr von Skarzyn, rein deutsch na Zabłociu Zabłockiego, dziedzica Skarzyna, czysto und spricht kaum polnisch. Die deutsch – evangelische Schu- niemiecka, słabo włada językiem polskiem. Szkoła le, wie überall, hält am Separatismus fest. ewangelicka niemiecka, jak wszędzie, podtrzy-muje Im Jahre 1827 zählte Czachulec Stary 25 Häuser und 141 separatyzm. Einwohner. Czachulec Nowy zählte 20 Häuser und 130 Ein- W 1827r Czachulec stary liczył 25 domu i 141 mieszkańcy; wohner. Czachulec Nowy liczył 20 domu i 130 mieszkańcy. Obecnie Jetzt hat Czachulec Nowy 27 Ansiedlungen mit deutschen Cza-chulec Nowy ma 27 osad niemnieckich kolonistów, Kolonisten, die hier mit den gleichen Bedingungen wie in którzy osiedli