1 bieg oraz rezultat debatnadraportami naforum rad gmin. o raportyroku– 2018 stycznia samorządowychze sprawąnowelizacjiustaw za – radomwymagane wili przedsta i przygotowali pierwszy raz po miast) prezydenci (burmistrzowie, wójtowie roku zeszłym W Najważniejsze wnioski Bartosz Wilk Dawid Sześciło o stanie gminy? Czego dowiedzieliśmy sięzraportów 2019, nr22,s.38–39. stanie gminy. Na próbie 100 gmin różnej wielkości zbadaliśmy zarówno treść raportów, jak i prze- i jak raportów, treść zarówno zbadaliśmy wielkości różnej gmin 100 próbie Na gminy. stanie Zob. B. Wilk,Debatanadraportemostaniegminy: audytczyświętosamorządu? • • • z żaden ponieważ odbyła, nie się praktyce w raportem nad debata gminach 12 W mieszkańców. nich w udział zwłaszcza a raportami, nad debat przebieg uznać można porażkę największą Za do szybkichzmian. było trudno wyciągnąć wnioski, czy w mieszkańcom ich gminie dzieje się danych w danej sferze gąszczu dobrze, czy raczej należy z dążyć efekcie W lat. kilku przestrzeni na wskaźniki wybrane W raportach zabrakło porównań z innymi, podobnymi gminami, a także zestawień pokazujących a nie jako zwięzłą prezentację sytuacjiwkilkupriorytetowych obszarach biurokratyczno-statystyczne, sprawozdania drobiazgowe i obszerne zbyt jako skonstruowano raportów Większość danych. prezentacji forma mieszkańców dla atrakcyjna niezbyt mało i jednak czytelna to problem Kluczowy strategii. czy programów uchwał, realizacji temat na nych da- czyli minimum, ustawowego raportach w ujęcia obowiązku z się wywiązały solidnie Gminy radnych nie zabrał głosu, a do udziału w dyskusji nie zgłosił się żaden mieszkaniec. Niechlubny , „PismoSamorząduTerytorialnego WSPÓLNOTA” 1 . -

1 Fundacja im. Stefana Batorego na jakość naszegożycia. wpływających spraw najwięcej spoczywa którym na i najbliższy mieszkańcom jest który samorządu, tego gminy,czyli stanie o raportach na opracowaniuskoncentrowaliśmysię naszym w to rządowych, samo- poziomach wszystkich na go wprowadzono Choć samorządu. stanie o raportowania wiązek czy udziału mieszkańców w pracy samorządu pracy w mieszkańców udziału czy obywatelskiejkontroli zwiększenie na szansę Tylkowprowadzonychrzeczywistą rozwiązańczęść daje sowania, atakżeobywatelska inicjatywauchwałodawczaoraz nowe uprawnienia kontrolne radnych. gło- wyników imiennych udostępniania i rad posiedzeń transmitowania obowiązek (obywatelskiego), partycypacyjnego budżetu regulacja ustawowa zatem: się Pojawiły samorządowców. poczynaniami udział mieszkańców w decydowaniu o ważnych sprawach lokalnych czy zapewnić lepszą kontrolę nad ułatwić samorządowych, władz działania przejrzystość zwiększyć powinny założeniu w przynajmniej którerozwiązań, udanych bardziej lub mniej wprowadzonokilka ustawie w jednak Zarazem kadencji. dwóch do miasta prezydenta albo burmistrza wójta, funkcji sprawowania limitu wprowadzeniu czy mentach, tj. zmianach w prawie wyborczym – przeorganizowaniu administracji wyborczej (PKW i KBW) ele- kontrowersyjnych najbardziej jej na się koncentrowała publicznej opinii uwaga ustawą nad prac 2 roku 2018 stycznia ze samorządowych ustaw nowelizacji obszernej zawdzięczamy nostki Obowiązek corocznego sporządzania przez organ wykonawczy samorządu raportu o stanie danej jed- Raporty ostaniesamorządu–skądsięwzięły? Wprowadzenie s. 31–44. ustawąz11 stycznia 2018r. uwagi natlezmianwustawachsamorządowych wprowadzonych 3 cjonowania ikontrolowania niektórychorganów publicznych(Dz.U. z2018roku, poz. 130), daleju.p.w.k.o.p. Ustawa z11stycznia2018roku ozmianieniektórychustawwceluzwiększenia udziałuobywateli wprocesie wybierania, funk Szczegółowe omówienie zmianoraz ichocenazob.:P. Kłucińska,D. Sześciło,B. Wilk,Nowymodeldemokracjisamorządowej – • • • • wziąć udziałwdebacie. raportów. Warto też usunąć wymóg zebrania podpisów od mieszkańców przez osoby, które chcą treści wymaganej do co wątpliwości rozjaśnieniu służyć powinny ustawowe zmiany Ewentualne raportów idyskusjęnadnimi. przygotowywanie w mieszkańców włączenie szersze oraz porównawczych danych korzystanie wy- lepsze syntetyczną, bardziej na raportu formy zmiana tego: do Wystarczą ustawodawcze. zmiany na czekania bez usunąć się da trakciebadania zaobserwowanew naszego Mankamenty konsultacji zpanelemobywatelskim), jakiwtrakcie rozmów naforumrady. czy warsztatów dyskusji, formie (w gminy rady sesją przed zarówno raportem, nad debacie w formę oraz bogatszą treść lepszą opracowań. Niezbędne jest też o aktywne zachęcanie mieszkańców do zadbać udziału raportów omawiania i tworzenia edycji kolejnej w jednak Warto nych. radnych angażującej do pretekst dobry i jako sens ma gminy stanie o raportowania Wymóg kich miastachjakRadom,Tarnów czyEłk. mów z uzyskaniem od radnych wotum zaufania. Zdarzyły się jednak spektakularne porażki w proble- mieli nie miast) prezydenci (burmistrzowie, wójtowie gmin większości zdecydowanej W raportami wzięłoudziałłącznietylko 120mieszkańców. nad dyskusji w gminach 100 wszystkich we sumie W minuty. dwie niż mniej w się uwinęły tem rekord czasowy należy do rad gmin Lubień Kujawski i Krynica Morska, które z debatą nad rapor- iskńó dsuj o awżijzc polmc, ywnah ae e skeah lokal- sukcesach też ale wyzwaniach, problemach, najważniejszych o dyskusji mieszkańców 3 . Wśród tych rozwiązań jesteśmy skłonni umieścić obo- umieścić skłonni jesteśmy rozwiązań tych Wśród . , „SamorządTerytorialny” 2018, nr10, 2 . W czasie ta- -

2 Fundacja im. Stefana Batorego Raport ostaniegminy–regulacja ustawowa bowiązał samorządywzakresie przygotowywania raportów. Opisujetoponiższatabela. zo- ustawodawca dokładnie czego do podsumujmy, praktyka, samorządowa dostarczyła które mów, proble- i jak niedociągnięć, ustawowych zarówno oceny szczegółowej do przejdziemy jednak Zanim w jedną spójnącałość,cobyło przedmiotem zasłużonejkrytyki. połączyć dokumenty oba by pomysł, na wpadli nie Projektodawcy finansowej. sprawozdawczości ku rządowej. Wprowadzenie obowiązku przygotowania corocznego raportu nie wyeliminowało obowiąz- samo- polityki celów realizacji instrument jedynie raczej a lokalnych, spraw wycinek tylko jednak to Pieniądze dyskusji. przedmiotem być powinno i samorządowej władzy odpowiedzialności obszarem ważnym jest budżetu wykonanie Owszem, charakter. księgowy jego był sprawozdania tego mentem manka- Oczywistym wykonawczemu. organowi absolutorium nieudzieleniu bądź udzieleniu o wała decydo- rada gminy, rady rewizyjną komisję oraz gminy) finansową gospodarką nad nadzoru (organ obrachunkową izbę regionalną przez rozpatrzeniu Po terytorialnego. samorządu jednostki budżetu wydatki i dochody szczególności w uwzględniać powinno to Sprawozdanie budżetu. wykonania z nia wie i prezydenci skupiali się na realizacji ustawowego obowiązku przygotowania rocznego sprawozda- burmistrzo- Wójtowie, niewielka. była roku, minionym w działań i osiągnięć swoich ze mieszkańcami przed się” „spowiadały dobrowolnie obowiązku tego wprowadzeniem przed które samorządów, ba dowaliśmy się na wprowadzenie ustawowego obowiązku raportowania. Czy było to uzasadnione? Licz- zdecy- czyli drogą, inną poszliśmy Polsce W ustawą. tego do ich przymusza nie Nikt samorządowych. władz inicjatywy własnej z zwykle powstają dokumenty rodzaju tego praktyce międzynarodowej W z bieżącego administrowania ipoświęceniachwilinarefleksję strategiczną. tych pierwszych ma informować i włączać do dyskusji, tych drugich zaś może skłaniać do wyrwania się i wyzwania największe nas czekają gdzie a dobrze, sobie radzimy czym z jesteśmy, miejscu którym w zastanowić, i się zatrzymać mieszkańcami z wspólnie aby okazja, doskonała wreszcie to raport Taki konaniami, ale także by umożliwiały mieszkańcom ocenę ich pracy na podstawie konkretnych danych. do- swoimi się pochwalić mogły samorządowe władze żeby to, o tylko nie Idzie ośrodki. mniejsze po Jork) Nowy czy (Londyn metropolii największych od świecie, całym na jest znana 2018 praktykaTaka roku. stycznia ze ustawy twórców przez wymyślona została nie lokalnego bilansu corocznego Idea problemy. Raport idealny powinien służyć mieszkańcom i osobom tworzącym administrację lokalną w raporcie? Co masięznaleźć wymogi dotyczącezawartościraportu. UWAGA: Radagminymoże przyjąćuchwałęokreślającą szczegółowe informacji publicznej. i pożądane z punktuwidzenianp.konstytucyjnego prawa dostępudo będzieuzasadnione raportu oinneelementydotyczące„stanugminy” się granic wyznaczonychustawowo. Cowięcej,rozszerzenie treści Raport jestbowiem aktemniewładczym iniemusiprecyzyjnie trzymać w raporcie informacjiwykraczających poza ustawowe minimum. Pamiętajmy jednak, żeniebędziestanowiło naruszeniaprawa zawarcie programów istrategii, uchwałrady gminyibudżetuobywatelskiego”. miasta) wroku poprzednim,wszczególnościrealizacje polityk, „podsumowanie działalnościwójta(burmistrza,prezydenta to opisującjegoobligatoryjnązawartość,wskazujejedyniena Choć ustawaokreśla dokumentmianemraportu ostaniegminy, –

3 Fundacja im. Stefana Batorego tywnymi, aczasemnegatywnymi przykładamizpraktyki samorządowej. my się na głównych trendach, których opis jest wzbogacony najbardziej interesującymi, czasem pozy- Koncentruje- gmin. rad forum na przeprowadzanychraportami nad debat z obserwacje 2) raportów; treści analizę 1) części: dwie na podzielone badania naszego z wnioski główne prezentujemy Poniżej Raport ostaniegminy–cowiemy popierwszympodejściu? roku zmieniłasięwładza. 2018 jesieni z samorządowych wyborach po gdzie tam, zwłaszcza wyzwaniem, gmin wielu dla była raportów sporządzania edycja pierwsza że tego, z sprawę sobie Zdajemy samorządów. konkretnych portów, ale raczej zestaw podpowiedzi do wykorzystania. Nie zależało nam oczywiście na piętnowaniu czyli w trakcie przygotowywania raportów za 2019 rok. Nie jest to ranking najlepszych i najgorszych ra- wkrótce, już skorzystać mogły będą gminy których z praktykami, dobrymi się dzielimy także a dania, ba- tego toku w się ujawniły jakie problemach, najważniejszych na się skupiamy opracowaniu tym W sji nadniminaforumrady gminy(zob.załącznikmetodologiczny). ocenić nie tylko treść samych raportów, ale także proces ich powstawania, konsultowania oraz dysku- postanowiliśmy gmin próbiestu bilansówrocznych.Na sporządzania ustawowegoobowiązkualizacji re- do podeszły gminy sposób jaki w przeanalizowanie, cel za sobie postawiliśmy badaniu naszym W Jak badaliśmyraporty? dyskusja oraporcie? Czym kończy się raport? Jak rozpatrywany jest raport? Kto przygotowuje w przypadku głosowania nadwotumzaufania. większość ustawowego składurady, aniezwykławiększość–jak referendum odwoławczegopotrzebnabędziejednakbezwzględna referendum wsprawie odwołaniawójta.Dosfinalizowania inicjatywy kolejnej sesji–przechodzidogłosowania nadprzeprowadzeniem dwa latazrzęduodmówi udzieleniawotumzaufania,wówczas –na nieudzieleniem absolutorium.Skutkimajednakpodobne.Jeślirada zaufania. To głosowanie odrębne odgłosowania nadudzieleniemlub nieudzieleniem wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta)wotum Debatę raportową wieńczygłosowanie radnych nadudzieleniembądź rada takwyraźnie postanowi. w debacie. Pozostali zainteresowani mogązabrać głostylko wtedy, gdy obowiązuje limit15mieszkańców, którzymajągwarantowany udział poniżej 20tys.mieszkańców do50wgminachwiększych.Poza tym mieszkańców. Waha sięonaod20podpisów wgminachliczących zgłoszenie dodebatypoprzećokreśloną liczbąpodpisów innych na forumrady gminy, przyczymzainteresowane osoby musząswoje Ustawa gwarantuje mieszkańcomprawo udziałuwdebacieoraporcie czym raport należy rozpatrzyć wpierwszejkolejności. absolutorium (wzwiązkuzesprawozdaniem zwykonania budżetu),przy podejmuje sięuchwałęwsprawie udzielenialubnieudzielenia Rada gminypowinna rozpatrzyć raport natejsamejsesji,której złożenie raportu ostaniegminyzostałwydłużony60dni. W związkuzrozprzestrzenianiem sięwirusaSARS-CoV-2terminna zobligowany przesłaćraport radzie dokońca majakażdegoroku. samorządu, czyliwójta(burmistrza,prezydenta miasta).Wójt jest Przygotowanie raportu jestobowiązkiem organu wykonawczego

4 Fundacja im. Stefana Batorego mienione wart.7ust.1ustawyosamorządziegminnym–pojawiłysięnajczęściej. wy- gminy, własne zadania o oparciu w wyszczególnione – obszary które pokazuje, wykres Poniższy sferach, jakpomocspołeczna,kultura, edukacjaczyplanowanie przestrzenne. rach zadań samorządowych. W większości raportów informowano zatem o aktywności gminy w takich obsza- poszczególnych w działań przeglądu z się składały reguły z obowiązkową”raporty „jazdą Poza w poprzednim roku wramach realizacji danegoprogramu czystrategii. konkretnychwyliczenie rozszerzyćo podjętych się informację działań udało tę Elblągu) czy Leśnej wie Podko- w (np. jednak Niekiedy typu. tego dokumentów gminie w obowiązujących listy do czasem się ograniczały strategii czy programów polityk, realizacji o informacje Podobnie nich. z każdej alizacji re- stanie o informacją z wraz uchwał wszystkich wykaz czyli dane, szczegółowe bardziej się pojawiły się w znajdujących zrealizowanych, uchwał liczbę tylko zawierał Łodzi Prezydent przez przygotowany port Ra- formę. lakoniczną bardzo przybierały niekiedy rady uchwał realizacji o informacje Przykładowo: bywało różne. elementy znalazły się w zdecydowanej większości raportów, choć podejście do prezentacji tych danych Pozostałeraporcie. w szukać próżno temat ten na informacji zatem a funkcjonuje, nie rozwiązanie to oraz budżetu obywatelskiego. Wyjątek stanowił budżet obywatelski, ponieważ wciąż w wielu gminach gminy rady uchwał strategii, i programów polityk, realizacji o informacji tj. znaleźć, tam się powinny które danych, minimum ustawowego raportach w umieszczeniem z sobie poradziły najlepiej Gminy Ustawowe minimumzrealizowane Raport wspieranie iupowszechnianie ideisamorządowej (jednostkipomocnicze współpraca i działalność i rzecz na innych i podmiotówwspółpraca prowadzących pozarządowych organizacji współpraca zespołecznościami lokalnymiiregionalnymi innychpaństw wspieranie i upowszechnianie idei samorządowej (jednostki pomocnicze gminy, pobudzanie współpraca idziałalnośćnarzecz organizacji pozarządowych iinnych wodociągi, kanalizacja, utrzymanie czystości, odpady komunalne, zaopatrzenie w energię trakcie realizacji oraz niezrealizowanych z przyczyn niezależnych od Prezydenta. W kilku gminach kultura fizycznaiturystyka,wtymtereny rekreacyjne iurządzenia polityka prorodzinna, wtymzapewnienie opiekikobietom wciąży wodociągi, kanalizacja,utrzymanieczystości,odpadykomunalne, porządek publicznyibezpieczeństwo obywateli oraz ochrona porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli oraz ochronaprzeciwpożarowa publicznybezpieczeństwo i porządek oraz obywateli podmiotów prowadzących działalność pożytku publicznego kultura fizyczna i turystyka, w tym tereny rekreacyjne i rekreacyjne turystyka, tym i sportowe tereny kultura fizyczna urządzenia w drogi, ulice,mosty, place,organizacja ruchudrogowego ochrona środowiska iprzyrody oraz gospodarkawodna współpraca ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw pomoc społeczna,wtymośrodki izakładyopiekuńcze polityka prorodzinna, w zapewnienie tym opieki kobietom w ciąży działalnosć pożytku publicznego gminy, pobudzanieaktywnościobywatelskiej) wspieranie rodziny isystem pieczyzastępczej kultura (biblioteki,instytucjekultury, zabytki) aktywności obywatelskiej) drogi, ulice, mosty, place, organizacja ruchu drogowego ulice, place,drogi, mosty, organizacjaruchu ochrona środowiska i przyrodygospodarka i wodnaochrona środowiska oraz pomoc społeczna, w tym ośrodki zakłady w i pomoc społeczna, tym opiekuńcze przeciwpożarowa iprzeciwpowodziowa i przeciwpowodziowa i gminne budownictwo mieszkaniowe wspieranie rodziny i system pieczy rodzinywspieranie system i zastępczej kultura (biblioteki, instytucje kultury, zabytki) gospodarka nieruchomościami zieleń gminnaizadrzewienia gminne budownictwo mieszkaniowe lokalny transport zbiorowy gospodarka nieruchomościami zaopatrzenie wenergię zieleń gminna i zadrzewienia lokalny transport zbiorowy edukacja publiczna ochrona zdrowia ład przestrzenny promocja gminy edukacja publiczna ład przestrzenny ochrona zdrowia ochrona promocja gminy sportowe L iczba raportów iczba 0 Liczba analizowanych raportów, wktórychporuszonowskazanyobszar Liczba analizowanych raportów, w których poruszono wskazany obszar wskazany poruszono których w raportów, analizowanych Liczba 10 9 16 20 17 18 30 27 30 31 35 40 42 50 50 51 52 52 54 60 59 59 70 67 80 82 82 84 90

5 Fundacja im. Stefana Batorego sayao bwąe oulkwna aot w iltne nomci ulcnj mn p jego po gminy przedłożeniu. Niektóre zuchwałprecyzowały takżeterminypublikacji: trzy-lubsiedmiodniowe. Publicznej Informacji Biuletynie w raportu opublikowania obowiązek wskazywano Dalej Gardeja). Osą, nad Świecie Tarnów, (Świebodzin, elektronicznej i papierowej formie w raport przedkłada wykonawczy organ że określały, uchwał analizowanych z niektórych regulacje Następne niem demografii oraz stanu zatrudnienia w urzędzie i kosztu utrzymania), a na końcu podsumowanie. uwzględnie (z gminie o ogólne informacje zawarto początku na międzynarodowych”, i regionalnych lokalnych, ciałach różnych w wójta „udział tym w wójta”, działania informacje istotne „inne rozdział dalszego funkcjonowania, m.in. biorąc pod uwagę demografię i subwencjonowanie”. Ponadto dodano dot. założeń„głównych wskazania wychowanie”oczekiwano i „oświata obszarze w ciekawe, Co nych). kanalizacyj- i wodociągowych urządzeń modernizacji i rozwoju planu wieloletniego do co – ścieków” odprowadzanie i wody pobór utrzymania, „koszt np. informacje, treści spisie w (krótki wskazane omówioneoraz opis zostać mają które dokumenty, też czy zadłużenia) obsługi i spłat harmonogram wydatkówmajątkowych wykonanieogółem, zadłużenie dochodówogółem, wydatkach wydatków,w i udział ogółem, dochodach w własnych dochodów udział jak takie wskaźniki, podstawowe określone wiadały wskazanym obszarom i precyzowały informacje (np. w zakresie informacji finansowych zostały odpo- rozdziały Poszczególne raportu. treści spis określił uchwały do załącznik obszarów, wskazania oprócz Mianowicie, dalej. krok poszła która Parchowo, Gminy Radę wyróżnić warto względzie tym W „samorządową instytucjękultury”. końcu w czy właścicielski nadzór międzynarodową, oraz krajową współpracę i promocję nistracyjne), admi- decyzje tym (w administrację turystykę, i kulturowego dziedzictwa ochronę kulturę, wyższymi, uczelniami z współpracę pracy, rynek lokalny demografię, obywatelski, budżet i społeczną tycypację par- organizacyjną, strukturę i zarządzanie rolnictwo, organizacyjnych, jednostek gminnych sowanie finan- prorodzinne, przedsięwzięcia przeciwpożarową, ochronę i publiczne bezpieczeństwo zdrowia, ochronę przestrzenną, gospodarkę komunalną, gospodarkę gminy, finanse odpadami, gospodarkę i sport wskazanych kulturę, wychowanie, i we oświatę gminne, inwestycje wykonawczego sfery: następujące Wymieniano organu obszarach. działalności analizę zawiera raport że przyjmowano, łach uchwa- W raportu. od oczekują radni treści jakich określenie, było uchwał tych częścią Najważniejszą Gardeja, ŚwiecienadOsą). Tarnów, Świebodzin, gmin: dla raportom postawiono wymagania (takie rozwoju jej kierunków niem gminy,obrazusytuacji ogólnej funkcjonowania aspektach istotnych orazuwzględnie o z dane gminy rzetelnego i dokładnego uzyskania do niezbędne szczególności w informacje, inne uwzględnić także raporciew możnaburmistrz uchwałach lub byłow wójt że rzecz, oczywistą skądinąd przeczytać może obywatelskiego) budżetu realizacji stanu oraz rady uchwał wykonania strategii, i programów polityk, wanie działalności organu wykonawczego w roku poprzednim i zawiera informacje dotyczące realizacji Oprócz zbędnego powtórzenia regulacji ustawowej (stanowiącej o tym, że raport obejmuje podsumo uprzednie przygotowanie siędosprostania postawionymwymogom. wykonawczemu organowi umożliwiły zatem roku, 2019 marca 27 do 2018 października od przyjmowane były te Uchwały dowiedzieć. wójtów od się chcą formie jakiej w i czego określenia, z zrezygnowaligminach pozostałych w Radni rok. 2018 za raporty sprostać mają którym wymogi, łowe Zaledwie sześć rad gmin skorzystało z ustawowej kompetencji i przyjęło uchwałę określającą szczegó Radni dająwójtomwolnąrękę rekreację, pomoc społeczną, ochronę środowiska naturalnego, pożytek publiczny, drogi publiczne, drogi publiczny, pożytek naturalnego, środowiska ochronę społeczną, pomoc rekreację, - - - -

6 Fundacja im. Stefana Batorego Dwie kolejne gminy przyjęły uchwały jesienią 2019 roku, zatem z myślą o raporcie przedkładanym w 2020 roku zarok 2019.Wramce opisujemyuchwałęprzyjętąprzez radnych Słupska. raporcie o myślą z zatem roku, 2019 jesienią uchwały przyjęły gminy kolejne Dwie cy wrodzinie; 13)politykiprzestrzennej;14)mieszkaniowej; 15)polityki transportowej. przeciwpożarowej iprzeciwpowodziowej; 11)profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych; 12)przeciwdziałaniaprzemo- 7) gospodarki nieruchomościami;8)ochrony środowiska; 9)nadzoruwłaścicielskiego; 10)bezpieczeństwa publicznego,ochrony cza zadańrealizowanych wewspółpracy ztymiorganizacjami; 3)edukacji;4)kultury;5)sportu irekreacji; 6)promocji miasta; 4 badam.poznan.pl. danych portalu miejskim na prezentacji formę czytelną i atrakcyjną o zadbano ku gdzie wszystkie informacje składające się na raport liczyły ponad 1,5 tys. stron. W tym jednak przypad Poznań, uznać pewnie by można rekordzistę Za stron? 506 wymagają a stron, 625 to na buje potrze- Tarnów dlaczego to informacje, najważniejsze wszystkie mieszkańcom przedstawić stronach stu ponad niewiele na stanie w jest rocznym raporcie swoim w Londynu burmistrz skoro – się pytanie pojawia tu I czytelników. potencjalnych odstraszać wstępie na już może nie która raportu, tość obję- jest kryterium Pierwszym lokalnego. zarządzania spraw od ekspertami są nie dzień co na rzy któ- ludzi, on zainteresował aby formy, i treści do co raport skonstruować jak się, zastanowić byłoby Dobrze skierować. raport chcemy którego do mieszkańca, w się wcielić moment na choć tworzeniu ich przy jednak Warto literaturę. wielką jak się czytało gmin stanie o raporty żeby oczekiwać, Trudno Zwięzłość iczytelność–jestcopoprawić w porównaniu doinnychgmin. lub czasowego horyzontu tle na ich ukazania wymogu też czy przedstawione?) być mają edukacji w ale raportu, od się oczekuje informacji jakich określono, precyzyjnie bardziej znacznie Słupsku W W końcu częśćIIIraportu mazawierać informacjenatematbudżetuobywatelskiego dotyczące: uchwał zwymienionegowcześniejzakresu, awszczególności: zadań w wymienionych obszarach wymienionych w zadań Słupska Miasta Prezydenta przez realizowanych efektach o informacje zawierać ma kolei z I Część sta Słupska,wtymdanedotyczącedemografii. Wpodsumowaniu zaśpowinny znaleźć sięwnioski. podsumowanie”. Dalej sprecyzowano, że zawierać wstęp musi uwzględniać może ogólne informacje na i temat mia- części zasadniczych trzech wstępu, „ze składać się ma raport że wskazali, Radni Słupsk: uchwała rady w sprawie szczególnych wymogów co do treści raportu Informacje temajądotyczyć:1)wykorzystania funduszyzewnętrznych; 2)współpracy zorganizacjami pozarządowymi, zwłasz- • • • • • • • dalszym ciągu nie sprecyzowano konkretnych informacji (np. jakie informacje dotyczące obszaru działań podjętychwprocesie realizacji zadań. kwoty wydatków poniesionychnarealizację zadań; wysokości środków przeznaczonych narealizację zadań; realizowanych zadań; szczegółową informacjęoewentualnych przyczynachniezrealizowania zadań. spis zadańrealizowanych przywsparciu spółekmiastaoraz zudziałemmiasta; kami samorząduterytorialnegoiadministracji rządowej; jednost- innymi z porozumień z wynikające zadania na podziałem z realizacji ich sposobu opis 4 . W części II muszą znaleźć się informacje na temat realizacji temat na informacje się znaleźć muszą II części W . -

7 Fundacja im. Stefana Batorego dla mieszkańców-czytelników wydajesięniewielka. wartość których a raportach, w znaleźliśmy które informacji, przykładów kilka tylko pokazujemy niżej liczbami biurokratycznej sprawozdawczości, a nie do komunikowania się z obywatelami. W ramce po- przesyconej i drobiazgowej do nawykłych urzędników ręki spod wyszedł raport typowy że wrażenie, odnieść Można lokalnych. spraw obszarach najważniejszych w przekazu zrozumiałego i informacji kluczowego morza tego z wyciągnięcia do zdolności Zabrakło statystycznymi. tabelami rozlicznymi i działań podjętych opisami szczegółowymi zasypani zostali mieszkańcy – biurokratyczne typowo jako określić można podejście Dominujące obszarów. poszczególnych opisu sposób oraz zagadnień zacja szono do załączników, poza główną część raportów. Problematyczne okazały się też jednak priorytety przeno względzie tym w statystyki szczegółoweprogramów. przypadkach czy strategiinielicznych W uchwał, realizacji o danych publikacji dotyczących wymogów ustawowych sprawą za puchły Raporty obowiązku raportowania. do podejścia twórczego przykład dobry to danych otwartych portalu tym na raportu Zamieszczenie O czymniepisaćwraportach? Kilkaprzykładów • • • stwie”). i wiedzy zdobywania proces strony jednej z to „Edukacja przykład: inny żywność”; na wydatki ograniczać zaczynają i wypoczynku zorganizowanego ze korzystanie minimum do ograniczają dząc jednocześnie do wycofywania się z życia towarzyskiego. Następnie bezrobotni i ich rodziny prowa- społeczną, aktywność ogranicza znacząco co rozrywki, oraz kulturalnych dóbr z stanie korzy- ograniczają kolejności pierwszej w bezrobociem dotknięte Rodziny rodzin. dochodów spadku gwałtownego do głównie prowadzi bezrobocie jednostkowej strony Od gospodarki. oraz jednostek widzenia punktu z rozpatrywane być mogą bezrobocia konsekwencje miczne Ekonopsychologiczny.- i ekonomiczny,jak społeczny,wymiar zarówno mają bezrobocia skutki „Negatywne jak: (takie zjawisk i pojęć podstawowych tłumaczenia podręcznikowe też wracają od- treści istotnych od Uwagę ustaw”). tych do wykonawczychprzepisów oraz zm.) ze 967 poz. r. 2018 z (Dz.U. Nauczyciela Karta r. 1982 stycznia 26 dnia z Ustawy 5. zm.) ze 2203 poz. (Dz.U. oświatowych zadań finansowaniu o r. 2017 października 27 dnia z Ustawy 4. zm.) ze 1457 poz. z 2018 r. poz. 996 ze zm.) 3. Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2018 r. gminnym (Dz.U. z 2019 r. poz. 506) 2. Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. samorządzie o r. marca1990 8 dnia z Ustawy postanowień:1. z szczególności w stówwynikają Augu Miasta oświatowe „Zadania (np. prawnych przepisów przytaczanie potrzebne jest Nie chłopcom”). nadawanych imion „najczęstszych granicznych, spis też przejść czy kilometrów, kilkaset od o oddalonych (odległość tych nawet ciekawostek ramach w przedstawiane dane są Zbędne istnieje tamsześćszkół podstawowych, gdyniewiemynicwięcejoichdziałalności? że faktu, z chociażby wynika gminie o wiedza Jaka zarządzająca. osoba jest kim oraz znajduje (np. domu kultury) w poprzednim roku, możemy dowiedzieć się, przy jakiej ulicy ta placówka się mieszczanie numerów REGON), gdyż zamiast uzyskać informację o działalności jakiejś jednostki za- też się (zdarzyło teleadresowymi danymi z broszurę przypominają raporty Niekiedy mało. za stanowczo to jednostek tych wymienienie samo tyle o gminie, o wiadomości ważne nosić komunalnychspółkach organizacyjnycho przy- jednostkach informacje mogą ile gminnych O i kompetencji, a z drugiej – kreowania postaw i cech niezbędnych w nowoczesnym społeczeń- nowoczesnym w niezbędnych cech i postaw kreowania – drugiej z a kompetencji, - - -

8 Fundacja im. Stefana Batorego rsce jśi i wey o zm nomwć iskńó, igim d dbyh rky innych praktyk gmin. Kilkaznichudałonamsięwyłowić zlekturyraportów, np.: dobrych do sięgnijmy mieszkańców, informować czym o wiemy, nie jeśli Wreszcie, kańcy mogliby zgłaszaćpomysłynainformacje,które chcieliby znaleźć wraporcie. miesz- gdzie zgłoszeń, skrzynkę internetową uruchomić też Można gminy. swojej temat na wiedzieć chcą mieszkańcy co tego, temat na obywatelskiego panelu zorganizowanie poprzez np. raportem, nad prac etapie wczesnym na już mieszkańców włączaniu o pomyśleć Warto urzędu. wydziały gólne poszcze przez dostarczonych wkładów kompilacji do się ograniczać powinno nie opracowanie Jego raportu. przygotowywania procesu organizacja jest istotna tak Dlatego najważniejsze. mieszkańców widzenia punktu z są kwestie jakie rozpoznawania, zdolność zbudować musi urząd sam To zerunku. wi- tworzenia czy PR od specjalistów zewnętrznych wynajęcie jest nie problemów tych Rozwiązaniem my wiarygodnymidanymiporównawczymi. czać zamiesz- raportach w warto Dlatego samorządów. podobnych najlepiej innych, dla danymi z je wimy zesta- gdy wtedy, dopiero czytelności nabiera spraw lokalnych stanu dotyczących wskaźników Wiele Niechętnie porównujemy sięzinnymi • • • • • • • • – przynajmniej dla niektórych wskaźników – porównanie z innymi samorządami, o ile dysponuje- (i przez kogo: wojewodę, mieszkańców, etc.)oraz jaksiętesprawy zakończyły. zaskarżone zostały wykonawczego organu zarządzenia lub rady uchwały czy tym, o Informacje mediów społecznościowych), zjakimiwydatkamisięto wiązało; Wskazywanie na to, w jaki sposób następowała promocja miasta, za pomocą jakich środków (np. o tym, jak można walczyć z problemami (chociażby poprzez zmianę w infrastrukturze publicznej); skanie takich danych może wymagać współpracy z policją, ale pozwoli na rozpoczęcie debaty, np. uzy- czynach; stwierdzonych oraz wykrywalności – wykroczeniach i przestępczości o Informacje za zezwolenia nasprzedażalkoholu; Wiadomości o tym, co sfinansowano z tzw. funduszu korkowego, czyli z dochodów z tytułu opłat puszczalnego pyłu zawieszonego); do- (np. normy określone przekroczono których w dni, było ile – powietrza stanie o Informacje informacja, naczymkonkretnie współpraca tapolegaławpoprzednimroku. ło – zwłaszcza gdy jest to współpraca długoletnia). Jednak to za mało, jeśli w ślad za tym nie idzie Często wskazuje się, z jakimi gminami zagranicznymi nawiązano współpracę (i kiedy to nastąpi- należą sprawy zastrzeżone przez ustawydlarad gmin”. są: Rada i Prezydent. W skład Rady Miasta wchodzi 23 Radnych. Do wyłącznej właściwości Rady Miasta Organami odpowiedzialność. własną na i imieniu własnym we publiczne zadania swoje Wykonuje mieszkańców. jej przez tworzoną samorządową wspólnotę lokalną stanowi „Miasto lub Wola” Żabia Gminy Urzędu Organizacyjnego Regulaminu wprowadzenia sprawie w roku 2018 grudnia 14 dnia z Wola Żabia Gminy Wójta 103/2018 Nr Zarządzenia drodze w nadany organizacyjny regulamin określa funkcjonowania zasady i organizację którego Urzędu, mocy po- przy i Statutu 64 § o oparciu w zadania swoje wykonuje Gminy „Wójt rodzaju: tego treści potrzebne tam są prawieprzewodniknie samorządowym,po na dlatego miejsce nie to Raport zapisu niedowiemy się,czytodużo,mało. Z km”. 202,429 około łącznie widniało gminy zarządzie w r. 2018 koniec „Na fragment: ten przykład Weźmyna mówią.niewielekontekście w prezentowaneprzedstawienia bezDane takiego -

9 Fundacja im. Stefana Batorego dach, wydatkach,zobowiązaniach, należnościach jednosteksamorząduterytorialnego). docho- o informacje zawierające danych (bazy Finansów Ministerstwa oraz Lokalnych) Danych (Bank Statystycznego GłównegoUrzędu danych na się oparto stronymetodologicznej Od przestrzenne. nie planowa- czy infrastruktury oświaty, stan gospodarcza, finansowa, społeczna, sytuacja demografia, W oparciu o 79 cząstkowych wskaźników ulokowano miasto na osi rozwojowej w takich obszarach, jak rozwojowym. potencjale i cechach podobnych o ośrodków innych 26 tle na miasta sytuacji oceny nia Najbardziej kompleksowo do tematu podszedł Kołobrzeg, który wykorzystał raport do zaprezentowa- mieszkańców. jak kształtuje się udział dochodów własnych w całości dochodów gminy na tle gmin o podobnej liczbie pokazano, Mielcu W zadłużenia). bądź wydatków (dochodów, samorządu finansowej sytuacji także a średniej korzystania ze świadczeń pomocy społecznej czy bezrobocia w gminie (na tle całego powiatu), zaludnienia), (gęstość demograficznych danych przypadku w nawzajem siebie do też się Odnoszono województwie. i powiecie w średniej do odniesieniu w – matur oraz gimnazjalnych egzaminów ków wyni- zestawienie one publikowały Najczęściej gmin. 17 tylko jednak skorzystało możliwości takiej Z 8 7 6 5 Inne ciekawepraktyki: dopuszczenia doniego).Wielokrotnie zamieszczanotakżewzórzgłoszenia. warunkach (oraz głosu zabrania możliwości o oraz debaty dacie o informuje rady przewodniczący to Niekiedy mieszkańcy. udział wziąć mogą której w debacie, w rozpatrywany będzie raport że tym, o ny – prezentacja raportu przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, a z drugiej – poinformowanie blicznej, a ponadto na tzw. zwykłej stronie urzędu. Zaobserwowaną dobrą praktyką jest, z jednej stro - Raport każdej z analizowanych gmin dostępny jest w internecie, najczęściej w Biuletynie Informacji Pu- Przed debatą–raport winternecie,alekonsultacji brak Debata spośród badanych gmin,cociekawe–były togłównie mniejszeośrodki. 13 tylko celów poinformowało przyszłość temat na wyzwaniach na i planach refleksje O przyszłość. raporcie na w wyzwań czy pomijała gmin większość zdecydowana przeszłych dokonań, opisu i do ograniczonego zdarzeń więc a poprzedni, rok za raportu formuły ściśle się Trzymając Nie lubimypatrzećwprzyszłość http://wloszczowa.pl/a,4879,radni-poznaja-raport-o-stanie-gminy. http://www.kolobrzeg.pl/samorzadowy-serwis-informacyjny/3690-raport-o-stanie-miasta. http://www.um.boleslawiec.bip-gov.pl/public/?id=107154. http://bip.um-lubin.dolnyslask.pl/dokument_druk.php?iddok=6217&idmp=202&r=r. • • • • Włoszczowa: ogłoszonokomunikat rzecznikaprasowego dotyczącyprzedstawienia raportu nie raportu ipłynącezniegownioski Poznania – który zaprezentował dokument; na stronie internetowej można znaleźć podsumowa- prezydenta byłego Grobelnego, Ryszarda – raportu wykonawcę zaprosiła Prezydent Kołobrzeg: Lubin: filmik przedstawiający inwestycje i wydarzenia w 2018 roku 2018 w wydarzenia i inwestycje przedstawiający filmik Lubin: Bolesławiec: udostępnieniewBIPprezentacji raportu ujmującejzwięźle najważniejszetreści rzone takżepodczasdebatynadraportem; 7 ; 5 ; nagranie to zostało odtwo- zostało to nagranie ; 8 . 6 ; 10 Fundacja im. Stefana Batorego się mocnoskurczyć. zabrali głos jako pierwsi, liczba tych, którzy wytrwali do końca w oczekiwaniu na swoją kolej, mogłaby mieszkańcy że fakt, nie Gdyby godzin. sześć prawie sumie w zajęła debata Gdańsku w Przykładowo głos. na oczekiwanie przewidzieć się niedające i długie na skazani być mogą mieszkańcy czasowych, ograniczeń bez przemawiać mogą radni że fakt, na uwagi Z praktyka. dobra To radni. później piero do- a głos, zabiorą oni to najpierw że przyjmowano, najczęściej pojawili, się mieszkańcy gdzie Tam, wą kwotę. ustawo- ponad mieszkańców liczby dopuszczalnej zwiększenia koniecznością przed postawiona stała zo- nie rada gmin badanych z żadnej mieszkańców.W kilkoro uczestniczyło dyskusji w gminach nych 11 zabrało głos którym w , był liście na Kolejny 10. Toruniuich byłoW osób. 14 udział wzięło bacie W niewielka. była uczestników grupa ośrodkach największych w Nawet Wielkopolski). Gorzów , Rzeszów, Mielec, Skarżysko-Kamienna, Wielkopolski, Ostrów , Radom, Pruszków, Słupsk, ki, Suwał- (Wałbrzych, gminach dużych wielu w debacie w uczestniczyli nie mieszkańcy że dodać, Warto wali sięwdyskusję.Wykres poniżejpokazuje,jakaczęśćskładurady wzięłaudziałwdyskusji. gminę, ale to wciąż znacznie poniżej liczby radnych. na Trudno zatem uznać, żeby pięciu radni masowo angażo tj. lepsza, jest średnia radnych Dla gminę. na uczestnika jednego ponad niewiele średnią W mieszkańcy. zaprezentowali raportowej debaty trakcie w stanowisko swoje gminach 24 zaledwie W ale niebyło chętnych. gmina w Polsce), żeby „załatwić” punkt obrad dotyczący raportu. Wójt zapytał, czy ma odczytać raport, najmniejsza (to Morska Krynica Gminy potrzebowałaRada minut dwóch dostępny.niż Równieżmniej ufania upłynęła 1 min 40 sek. Wójt nie przedstawił nawet raportu, uznał bowiem, że jest on publicznie za- wotum sprawie w głosowania wyników ogłoszenia do zaufania” wotum „udzielenia dotyczącego obrad punktu wywołania od Kujawski) (Lubień gmin tych z jednej W Chrzanowa. 50-tysięcznego wie od udziału w dyskusji powstrzymali się też radni i mieszkańcy blisko 20-tysięcznego Grodkowa czy pra- ale mieszkańców), tys. 10 (do gmin najmniejszych głównie to Dotyczyło mieszkańcy. ani radni, ani su rady gminy. Najbardziej szokuje przypadek aż 12 gmin, gdzie w debacie nad raportem nie zabrali gło- forum na debaty przebieg był raportowania procesie całym w rozczarowaniem największym Chyba Debata oraporcie jak„sejmniemy” 10 20 30 40 50 60 0 stolicy ich liczba ledwie zbliżyła się do granicy, którą wyznacza ustawa (15 mieszkańców), gdyż w sumie we wszystkich przeanalizowanych gminach w dyskusjach wzięło udział 120 osób, co daje co osób, 120 udział wzięło dyskusjach w gminach przeanalizowanych wszystkich we sumie mieszkańców. W sześciu gminach w debacie wzięła tylko jedna osoba. W pozostałych analizowa- pozostałych W osoba. jedna tylko wzięła debacie w gminach sześciu W mieszkańców. w debacie wzięło udział do 25% do wzięło udział debacie w w debaciewzięłoudział do 25%składurady składu rady składu 57 w debacie wzięło udział więcej udział wzięło debacie w niż 25, a mniej niż 50% składu 50% niż a mniej 25, niż więcej niż25%,amniej w debaciewzięłoudział 50% składurady rady 27 Liczba gmin(n=98) Liczba gmin (n=98) gmin Liczba niż 50%, a mniej niż 75% składu 75% niż mniej a 50%, niż w debacie wzięło udział więcej udział wzięło debacie w więcej niż50%,amniej w debaciewzięłoudział 75% składurady rady 12 w debacie wzięło udział więcej udział wzięło debacie w więcej niż75%składurady w debaciewzięłoudział niż 75% składu rady składu 75% niż 2 de- - 11 Fundacja im. Stefana Batorego jedyna osoba,która zabrała głoswdyskusji). przegłosowali ten wniosekformalny, zgodzilisię i mieszkanka wzięłaudziałwdebacie(zresztą była to wymaganych przyniosła Radni raportu. dotyczących pytań kilku zadania i głosu nie zabrania możliwość o poprosiłapodpisów, ale wprawdzie która mieszkanka, się pojawiła sesji na przerw z jednej Po debata przyniosła który w przykładu, pozytywnego i jednak zabrakło nie gminach analizowanych W szłego mówcy. niedo- uwag wysłuchanie na poświęciłaby niż czasu, więcej prawdopodobnie głosu do dopuszczenia kwestii roztrząsaniem nad spędziła Rada ustawowej. regulacji do podejście formalistyczne prowadzi po- i twierdziło, że wnioskiem było ich „tylko” 41. To dobry (a raczej zły) pod przykład absurdalnych konsekwencji, do jakich podpisy przeliczyło jeszcze raz rady prezydium przerwy ogłoszonej trakcie W zainteresowany mieszkaniec zainterweniował i tłumaczył, że dostarczył odpowiednią liczbę podpisów. z rad przewodniczący rady poinformował, że wpłynęły cztery zgłoszenia mieszkańców, natomiast jedno ob- Podczas Białegostoku. Miasta Rada jest wiązać, tym z się mogą które problemów, Ilustracją ną”. „debatowo-absolutoryj- sesję poprzedzającym dniu w najpóźniej zgłosić należy który wnioskiem, pod podpisów liczby określonej zebranie jest głosu zabrania warunkiem ustawowym że Przypomnijmy, z którego zostałwybrany, lubwłaściwychzewzględunasiedzibębiura posła. sejmikówsesjach w niczyć województw, rad powiatów okręguraddla i właściwych wyborczego, gmin uczest- prawo ma poseł senatora i posła mandatu wykonywaniu o ustawy 22 art. z bowiem Zgodnie RP. na posłanki i posłowie zabrali głos gminach analizowanych czterech w drugie, Po gmin. tów w udziału Możliwość gminy). (dwie sołtysi zabierali głos dyskusji w niekiedy pierwsze, Po uczestników. rodzaju szczególnego udział zaobserwowany się wymyka raportem nad debaty regulacji Ustawowej ograniczył swojąwypowiedź doskrytykowania działańrady. głos, zabrał który mieszkańców, z Pierwszy cenzorzy”. „cenzorzy, wniosku: przyjęciu po a „cenzura”, okrzyki było słychać minut trzech do mieszkańców wypowiedzi czasu (uchwałą) radę przez niczeniu W Lublinie debata zaczęła się od awantury z mieszkańcami. Po złożeniu wniosku przez radnego i ogra- mówić przez pięćminut. mógł to riposty, do prawa z zrezygnował mieszkaniec zaś Jeżeli riposty. jednominutowej możliwość następnie a wypowiedź, na minuty trzy mieli mieszkańcy którymi z zgodnie debaty, zasady głosowali sięcznej Podkowie Leśnej pokuszono się o bardziej skomplikowane rozwiązanie. Radni formalnie prze- 3,5-ty W mieszkańców. wypowiedzi dla czasowe ograniczenie pięciominutowe przyjęto Gdańsku W zaufania, alezatozagłosowano zaabsolutorium. wotum udzielono nie gminach kolejnych czterech W absolutorium. później ani zaufania, wotum ani udzielili radninie gmin dwóch przypadkach W zaufania. wotum otrzymali prezydencinie mistrzowiei bur- wójtowie, gminach sześciu w Tylkoobaw. tych potwierdzają nie raczej zaufania wotum nad wań się w polityczną zawieruchę, a radni będą wykorzystywać tę formułę do walki z wójtami. Wyniki głoso- przekształci debata samorządowców,że obawy rodziło miasta) prezydenta (burmistrza, wójta dla nia Przewidziane w ustawie skwitowanie debaty nad raportem głosowaniem rady w sprawie wotum zaufa Bezproblemowe wotumzaufania nich nie zawiera wymaganej liczby podpisów (było ich 41 zamiast wymaganych 50). Obecny na sali na Obecny 50). wymaganych zamiast 41 ich (było podpisów liczby wymaganej zawiera nie nich sesji oraz udział w dyskusji (bez prawa głosu w głosowaniach) wielokrotnie wynika bowiem ze statu- Radzie Miasta Ełku (po której, jak wspominamy niżej, nie udzielono wotum zaufania prezydentowi).zaufania której,wotum (po udzielono Ełku nie Miasta niżej, Radzie wspominamy jak - - 12 Fundacja im. Stefana Batorego Wnioski naprzyszłość W małej mazowieckiej gminie Żabia Wola wotum zaufania nie udzielono, mimo lutorium, alezabrakło mudwóchgłosów dootrzymaniawotumzaufania. Tarnowie,prezydentaw danie miejsce miała sytuacja Podobna miasta. prezydentgdzie abso- uzyskał sprawozzaaprobowali- większością miażdżącą radni absolutorium nad głosowaniu przy już ale tum), wo- brak oznacza (co równo po się rozłożyły zaufania wotum sprawie w „przeciw” i „za” głosy Ełku W 9 Jak lepiejraportować? odbywała sięnaposiedzeniachkomisji rady. wojtowi absolutorium. Negatywną ocenę tej praktyki łagodzi nieco fakt, że dyskusja na temat raportu udzieleniu jednogłosnym w radzie potem to przeszkodziło Nie raportem. nad debacie w głosu zabrał WSPÓLNOTA” 2019,nr8,s.32–34. Zob. B. Wilk,Raportostaniesamorząduazaangażowanie mieszkańcówwsprawypubliczne • • • • • ry spraw lokalnych budzą ich największe zainteresowanie największe ich budzą lokalnych spraw ry obsza- jakie wiedzieć, chcieliby co – zawartości jego temat na sugestie o mieszkańców poprosić Warto jak najwcześniej włączyć mieszkańców. polityki. (burmistrza czy prezydenta miasta) do dokładnego wytłumaczenia się przed radą z realizowanej wójta skłonić żeby okazji, najlepszych z jedna to Raport itd.? odpadami gospodarowania temu sys- obsługa kosztuje ile wyliczenia, dokładne o poproszą nie Dlaczego gminami? podobnymi innymi z gminie w odpadów odbiór za opłat wysokość porównujących danych raporcie w sobie zażyczą nie dlaczego to komunalnymi, odpadami gospodarowania kwestia zajmuje szczególnie określeniaktóreinformacji, chcielibykolejnym w zobaczyć raporcie. rokudanym w radnychJeśli radni. aktywni Bardziej żenia jesteśmyprzygotowani i jak zamierzamyzareagować. ludnianie się gminy) bądź gospodarczy. Warto pokazać mieszkańcom, w jaki sposób na te zagro- (wy- demograficzny własne), dochody podatkowych zmian skutek na spadające (np. finansowy charakter mieć one Mogą nastawić. się musi gmina jakie na zagrożeń, czyli problematycznych, spraw od uciekać tym przy warto Nie rok. kolejny na priorytetach o mieszkańców informować wyzwaniach. o także a planach, o mówić się bójmy Nie pozwoli ocenić,czysytuacjajestdobra, czyraczej wymagapoprawy.nie zwłaszcza a powie, nam niewiele tła takiego bez wskaźnik Często wstecz. lat pięciu nawet a gmin, podobnych) (najlepiej innych tle na ukazane zostaną wskaźniki i dane nim w podane jeśli więcej. widać porównaniom Dzięki nie przechodziwjakość. umowy,informacji zawartej podanych czy ponieważilość inwestycji najdrobniejszejgminnej dej dzięki któremu w jeden wieczór poznają swoją gminę. Nie trzeba w tym celu spowiadać się z każ- załączników.do można przerzucić informacji wych powinienRaport być mieszkańców, do listem szczegóło- resztę Całą problemach. i wyzwaniach o także ale sukcesach, o opowieścią zwięzłą z czytelnika-mieszkańca pozostawi który dokumentem, być powinien raport statystycznym nem sprawozdania. biurokratycznego kolejnego zamiast mieszkańców do List dzone przez samorządy badania opinii mieszkańców, ale też zaaranżować panel obywatelski na obywatelski panel zaaranżowaćteż mieszkańców,ale opinii badania samorządy przez dzone zestawem kilkunastu najważniejszych wskaźników o sytuacji w gminie oraz zbudowaną na nich także w ujęciu historycznym, czyli nie tylko za ostatni rok, ale z uwzględnieniem trzech lub trzech uwzględnieniem z ale rok, ostatni za tylko nie czyli historycznym, ujęciu w także Radni powinni chętniej korzystać ze swojej ustawowej kompetencji do kompetencji ustawowej swojej ze korzystać chętniej powinni Radni Raport będzie jeszcze czytelniejszy i bardziej wartościowy,bardziej i czytelniejszy jeszcze będzie Raport Już na etapie przygotowywania raportu można 9 . Można do tego wykorzystać prowa- wykorzystać tego do Można . Nie ma lepszego miejsca, aby po- aby miejsca, lepszego ma Nie , „PismoSamorząduTerytorialnego ze zaden z radnych nie Zamiast biulety Zamiast - 13 Fundacja im. Stefana Batorego Co wartozmienićwregulacji ustawowej? ułatwieniu udziałuobywateli. w sposób uniemożliwiający radzie –wramach jejustrojowej autonomii –zastosowanie rozwiązań, które jeszczebardziej służą wewnętrznych regulacji samorządowych zreguły niejestzapewnione. Absurdem byłoby więcinterpretowanie jejprzepisów udziału obywateli wfunkcjonowaniu samorządu.Ustawamiałazagwarantować prawo doudziałuwdebacie,które nagruncie osób zainteresowanych udziałem wdebacie.Celemustawyzestycznia2018roku, wyrażonym nawetwjejtytule,jestzwiększenie 10 • • • • • Błędna byłaby wykładniaprzepisów ustawyuniemożliwiająca radzie odstąpienieodwymogużądaniapodpisów poparcia od sji wypowiedzi, kolejność oraz maksymalna liczba osób, które mogą zostać dopuszczone do dysku- czas jak: takie debacie, w udziału zasady jasne przyjąć oraz zgłoszeniem, pod podpisów brania ze- wymogu ustawowego stosowania od odstępuje że ogłosić, także powinna Rada dyskusji. w udziału aktywnego do się zgłoszenia możliwości o poinformowanie poprzez tylko nie kańców Mieszkańcy muszą się czuć zaproszeni. raport, atakżedyskusjęnajegotemat. cone ustaleniu – we współpracy z urzędnikami i ekspertami – jaką treść i formę powinien przyjąć temat raportu, czyli spotkanie losowo wyłonionej reprezentatywnej grupy mieszkańców, poświę- nastąpić tegosamegodnia,coprzesłaniegoradzie. do informacji publicznej, to warto w ustawie sprecyzować, że publikacja raportu w sieci powinna mentem mogli się zapoznać mieszkańcy. Chociaż taki obowiązek wynika już z ustawy o dostępie nym, lecz również opublikowania go nastronie internetowej urzędu wtaki sposób, żeby z doku - rad- raportu przesłania termin tylko nie określać powinna ustawa względu tego Z mieszkańcy. radzie. wysłaniem przed Publikacja sprawie. Chodzi wszak tylko o prawo wypowiedzi, a nie głosowania czy współdecydowania w jakiejkolwiek su wypowiedzi), ale nie ma potrzeby tworzenia „bariery wejścia” do procesu w postaci podpisów. winna mieć możliwość zorganizowania debaty w sposób sprawny (np. wprowadzenia limitu cza- ułatwić, to im w trzeba procesie, tym w mieszkańców aktywności większej na nam zależy Jeżeli debaty. do zgłoszeniem pod podpisów liczby określonej zebrania obowiązek o mianowicie dzi Cho- ustawa. narzuca które formalnych, przeszkód także jednak lekceważmy Nie sesji. na głosu zabrania możliwości o nawet wiedziała nie mieszkańców większość Zapewne procesu. całego sów. podpi- zebrania obowiązek zlikwidować celu tym w a mieszkańców, udział ułatwić Trzeba przedmiotem głosowania (likwidujemywięcprocedurę wotumzaufania),ajedyniedebaty. głosowanie nad absolutorium w sprawie wykonania budżetu. Pozostała część raportu nie byłaby tj. dyskusję, kwitujące głosowanie jedno tylko rozważyć Warto kwestiom. tym poświęconej rady z być elementem debaty nad raportem o stanie gminy. Dlatego proponujemy, żeby sprawozdanie powinna temat jej na dyskusja więc gminy”, „stanu aspektem nieodłącznym i ważnym jest wa finanso- Sytuacja gminy. spraw innych i budżetu wykonania kwestii rozdzieleniem sztucznym finansowym. sprawozdaniem ze raportu połączenie rozważyć Warto jednakowoż niewymaga,stanowi naruszeniaprawa. przeciąć absurdalne dyskusje o tym, czy zawarcie w raporcie ważnych informacji, których ustawa niem z działalności organu wykonawczego, ale rzeczywiście raportem o stanie gminy. Pozwoli to sprawozda- tylko nie być ma ten dokument że podkreślić, także a raportu, treści regulację wą raportów.treści do co wątpliwości rozjaśnić Należy przed sesją. wykonania budżetu stało się załącznikiem do raportu. Oznacza to również zmianę formuły sesji 10 pierwszej kolejności poprzez zniesienie ustawowych, biurokratycznych przeszkód. Rada po- Rada przeszkód. biurokratycznych ustawowych, zniesienie poprzez kolejności pierwszej . Należy również zachęcić mieszkańców do zgłaszania komentarzy i uwag do raportu jeszcze raportu do uwag i komentarzy zgłaszania równieżdo mieszkańcówNależy zachęcić . Skala udziału mieszkańców w debatach na temat raportów okazała się największą klęską największą się okazała raportów temat na debatach w mieszkańców udziału Skala deae rpró ne et yązi rd, l także ale rada, wyłącznie jest nie raportów Adresatem Do debaty na forum rady gminy warto zaprosić miesz - Trzeba do minimum ograniczyć ustawo- ograniczyć minimum do Trzeba aey kńzć ze skończyć Należy 14 Fundacja im. Stefana Batorego nymi alboprzynajmniejsąsiednimi. podob gminami z zestawieniu w czy kilkuletnim ujęciu w wskaźników przedstawienie będzie mocne po- celu tym W problemy. i wyzwania na wskazują raczej czy gminy, kondycji dobrej o one świadczą zostawiać z samymi liczbami. Trzeba podpowiedzieć, co zdaniem władz gminy z tych liczb wynika – czy Każdy z umieszczonych w raporcie wskaźników powinien zostać opisany. Nie należy mieszkańców po- cza zestawwskaźników. przyjęcia do kompetencja ustawowazwłasz- zawierać może Takauchwała raportu. treści do co przysługuje wymogi szczegółowe określającej uchwały którym rady, skorzystać mogą katalogu tego Z dla danejgminy. najważniejszych spraw dotyczące elementy wybierać należy której z narzędziowej”, „skrzynki rodzaj to zestaw Poniższy doboru. starannego wymagają gminy, sytuacja się prezentuje jak mieszkańcom, pokazać jasno też ale rzetelnie, aby raportów, tworzeniu przy wykorzystać można które Wskaźniki, Załącznik 1:jakopisaćstangminy–pomocnewskaźniki i praca Polityka społeczna Oświata Obszar • • • • • • • • • • • • • • • • • Przykładowe informacje Liczba gospodarstwdomowych bez osób pracujących. osób niepełnosprawnych); wyodrębnieniem z oraz wiek i płeć na podziałem (z zatrudnienia Wskaźnik niepełnosprawnych); orazwyodrębnieniemwiek z osób i płeć bezrobociana Stopa podziałem (z Liczba lokalisocjalnychiliczbaosóbnanieoczekujących; Odsetek mieszkańców zagrożonych ubóstwem; się danągminę; uznaje przebywania miejsce główne których za bezdomnych, osób Liczba wsparcia ośrodkach oraz (np. noclegowniach dlaosóbbezdomnych czymieszkaniachchronionych); społecznej pomocy domach w miejsc Liczba bezdomność, alkoholizm, przemoc wrodzinie); (np. świadczeń udzielania przyczyny Główne Liczba osóbdługotrwalekorzystających zeświadczeń; (np. 500+); z społecznej pomocy zakresu z świadczeń ze skorzystały które osób, Liczba Wskaźnik „uprzedszkolnienia” i„użłobkowienia”. Najdłuższy czasdojazduuczniadoszkoły; noetatowych i pozostałych); na podziałem (z samorządowych szkołach w nauczycieli Zatrudnienie cent więcej,niżwynosisubwencja, gminawydaje naoświatę); pro- ile (o oświatowejsubwencji do stosunku w oświatę na gminy Wydatki niekontynuująca nauki; gimnazjalnym najwyżej co wykształceniem z lat) 18–24 wieku (w Młodzież Wyniki maturzpodziałemnaposzczególneszkoły; jednego na ucznia wszkołach prywatnych); dotacji wielkość (wyodrębniona ucznia jednego na liczeniu w oświatowych placówek poszczególnych prowadzenie na Wydatki podziałem na świadczenia w ramach zadań własnych i zadań zleconych zadań i własnych zadań ramach w świadczenia na podziałem prze- peł- - 15 Fundacja im. Stefana Batorego przestrzenne Planowanie publiczny Transport w energię) zaopatrzenie odpadami, gospodarka kanalizacja, dróg, wodociągi, (utrzymanie komunalne Typowe usługi Kultura mieszkaniowa Polityka Obszar • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Przykładowe informacje jętych planemmiejscowym. Liczba wydanych decyzji o warunkach zabudowy dla nieruchomości nieob- wania przestrzennego(odsetekprocentowy gruntów objętychplanem); zagospodaro- planem miejscowym obowiązującym objęty gminy Obszar Wielkość strefy płatnegoparkowania. Liczba ipojemnośćparkingów typu„Parkuj ijedź”; Długość dróg rowerowych; stankach wgminie; przy- na się zatrzymujących dalekobieżnej komunikacji autobusów Liczba Liczba pociągów pasażerskichzatrzymującychsięnastacjachwgminie; Długość buspasów; Średni wiektaborukomunikacji gminnej; Wpływy zbiletów komunikacji gminnej; nę; gmi- przez zarządzanych komunikacji publicznej środkach w biletów Ceny gminę; Liczba pasażerów publicznego transportu zbiorowego zarządzanego przez tywnie. selek- zebranych odpadów odsetek wysypisk; dzikich liczba recyklingowi; poddanych odpadów odsetek systemu; obsługi kosztami z porównaniu w Gospodarka odpadami: przychody gminy z tytułu opłat za odbiór odpadów getycznej; ener- oraz gazowej kanalizacyjnej, wodociągowej, sieci do przyłączonych odbiorców odsetek procentowy i liczba energię: i wodę w Zaopatrzenie kategorie dróg publicznychznajdującychsięnaobszarzegminy); poszczególne na podziałem (z Nawierzchni Stanu Oceny Systemu dróg według stan gminnych; dróg wyremontowanych kilometrów liczba Drogi: posiadających conajmniejjednozakończenie sieciświatłowodowej. Dostęp do internetu szerokopasmowego – odsetek mieszkańców w gminie zea, teatry, filharmonie) –odsetek; (mu- kultury instytucjach samorządowych w wydarzeniach na Frekwencja harmonie) na1000mieszkańców; Liczba wydarzeń w samorządowych instytucjach kultury (muzea, teatry, fil- Liczba wypożyczeń wbibliotekachsamorządowych na1000mieszkańców; Liczba woluminów wbibliotekachsamorządowych na1000mieszkańców; Liczba (odsetek)niezamieszkanych lokaligminnych(tzw. pustostanów). Liczba osóboczekującychnamieszkaniekomunalne; Liczba oddanychdoużytkumieszkańkomunalnych (wyremontowanych); Liczba oddanychdoużytkumieszkańkomunalnych (nowych); 16 Fundacja im. Stefana Batorego administracja Sprawna Bezpieczeństwo środowiska Ochrona Ochrona zdrowia Obszar • • • • • • • • • • • • • • • • • Przykładowe informacje działalność organów gminyisamorządowych jednostekorganizacyjnych. postępowaniaadministracyjnego)na rozumieniuKodeksu (w skarg Liczba wojewódzki sądadministracyjny; przez uchylonych miasta) prezydenta (burmistrza, wójta decyzji Odsetek samorządowe kolegium odwoławczelubwojewodę; przez uchylonych miasta) prezydenta (burmistrza, wójta decyzji Odsetek Wskaźnik zaskarżeniadecyzjiwójta(burmistrza,prezydenta miasta); o pozwoleniu nabudowę; decyzję na oczekiwania czas Przeciętny powiatu] prawach na miastach [W Przeciętny czasoczekiwanianadecyzjęowarunkachzabudowy; Przeciętny czasoczekiwanianawydanieprawa jazdy; Przeciętny czasoczekiwanianawydaniedowodu osobistego; czują siębezpiecznie wmiejscuzamieszkania. Poczucie bezpieczeństwa mieszkańców – procentowy wskaźnik osób, które rozbójnicze), kradzieże, przestępstwagospodarcze etc.; wymuszenia rozboje, (zabójstwa, życiu i zdrowiu przeciwko przestępstwa Liczba stwierdzonych przestępstw z podziałem na najważniejsze kategorie: ska). Środowi- Ochrony Inspekcji danych (według rzek i jezior ekologiczny Stan Udział lasów wpowierzchni ogółem; przekroczeń ustalonychwrozporządzeniu ministra środowiska; przedziałów według drogowy hałas na narażonych mieszkańców Liczba pyłu PM10; dla dopuszczalnego poziomu przekroczeniami24-godzinnego z dni Liczba takie zezwolenie. posiadają którepodmiotów, liczba ogólna także a alkoholowych, napojów sprzedaż na zezwoleń odebranych oraz wydanych liczba alkoholizmowi); przeciwdziałaniu i trzeźwości w wychowaniu o ustawy podstawie (na holu alko- nadużywania przypadków alkoholowych problemów rozwiązywania komisji gminnej do zgłoszonych liczba alkoholizmowi: Przeciwdziałanie osób, które skorzystały zposzczególnychprogramów; liczbą oraz realizację ich na przeznaczonymi kwotami z wraz filaktycznych) pro- badań (np. zdrowotne programy zrealizowane zdrowotne: Programy (głównie będzietodotyczyćmiastnaprawach powiatu); zdrowotnych świadczeń pacjentów/udzielonych liczbą z wraz zarządzanych gminę przez leczniczych podmiotów liczba zdrowia: ochrony Placówki 17 Fundacja im. Stefana Batorego obywatelska Partycypacja Obszar • • • • Przykładowe informacje w jakichobszarach przyznawanodotacjeinarzeczkogo). o informacje szczegółowe podać (można publicznych finansach o wy stawie ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie oraz usta- pod- na pozarządowymorganizacjom udzielonych dotacji wartość i Liczba tu obywatelskiego; mieszkańców,głosowaniuw udział projektamiwzięli którzy nad budże do liczba obywatelskiego; budżetu ramach w zgłoszonych projektów Liczba czona zbudżetugminynatencel; o działalności pożytku publicznego i wolontariacie), a także kwota przezna- z (zgodnie lokalnych zrealizowanychinicjatyw i zgłoszonych Liczba nym zpodziałemnaformykonsultacji iliczbęuczestników; społecz- konsultacjom poddanych gminy rady uchwał projektów Odsetek ustawą tym, - 18 Fundacja im. Stefana Batorego Urząd Statystyczny2019) 23, (tablica GłównegoStatystycznego Urzędu danych z pozyskano mieszkańców Liczbę województw. 16 z każdego z gminy się znalazły badaniu w kresem i wielkością realizowanych zadań publicznych. Ponadto przyjęto kryterium geograficzne, żeby za- się różniących gmin raporty analizie poddać aby tak mieszkańców, liczbę na względu ze konano do- wyboru tym Poza największe. dwie i najmniejsze dwie tym w gmin, 100 wytypowano analizy Do Załącznik 2:metodologiabadania ku,7,16.html. 11 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2019-ro- Białystok prawach powiatu) Suwałki (miastona miejska) Augustów (gmina Juchnowiec Kościelny wiejska) Zambrów (gmina Zbójna Wałbrzych Lubin miejska) Bolesławiec (gmina Kłodzko (gminawiejska) Szklarska Poręba Kotla Dubicze Cerkiewne Krynica Morska Kraków Warszawa nazwa gminy 11 . 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 20 10 5000–9999 mieszkańców do 5000mieszkańców 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 20 10 5000–9999 mieszkańców do 5000mieszkańców Najmniejsza 2 Najmniejsza 1 Największa 2 Największa 1 ludności) kryterium (wgliczby 000–40 000–20 000–40 000–20 Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym przekroju w ludność i Powierzchnia 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 2. podlaskie 1. dolnośląskie województwo 297 459 69 827 30 242 16 337 8909 4181 112 594 72 581 38 935 17 208 6611 4430 1524 1303 771 069 1 777972 ludności liczba , Główny, 19 Fundacja im. Stefana Batorego 38 37 36 35 34 33 32 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 Giżycko (gminamiejska) (gmina miejska) Lidzbark Warmiński Jeziorany Banie Mazurskie Szczecin Kołobrzeg miejska) Białogard (gmina Złocieniec Międzyzdroje Nowe Warpno Radom Pruszków Nowy DwórMazowiecki Garwolin (gminamiejska) Żabia Wola Podkowa Leśna Gdańsk Słupsk Sopot Tczew (gminawiejska) Gardeja Parchowo 20 10 5000–9999 mieszkańców do 5000mieszkańców 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 20 10 5000–9999 mieszkańców do 5000mieszkańców 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 20 10 5000–9999 mieszkańców do 5000mieszkańców 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 20 10 5000–9999 mieszkańców do 5000mieszkańców 000–40 000–20 000–40 000–20 000–40 000–20 000–40 000–20 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców zurskie 6. warmińsko-ma- skie 5. zachodniopomor- 4. mazowieckie 3. pomorskie 29 396 15 820 7789 3731 402 465 46 367 24 339 16 515 6504 1648 213 029 61 784 28 647 17 494 8713 3854 466 631 91 007 36 046 14 628 8450 3765 20 Fundacja im. Stefana Batorego 61 60 59 58 57 56 55 54 53 52 51 50 49 48 47 46 45 44 43 42 41 40 39 Jasło (gminawiejska) Radomyśl nadSanem Cisna Gliwice Będzin Myszków Wręczyca Wielka Ożarowice Przyrów Skarżysko-Kamienna Sandomierz Włoszczowa Pacanów Tuczępy Poznań (gmina miejska) Ostrów Wielkopolski Nowy Tomyśl Ślesin Margonin Sulmierzyce prawach powiatu) Elbląg (miastona Ełk (gminamiejska) 10 5000–9999 mieszkańców do 5000mieszkańców 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 20 10 5000–9999 mieszkańców do 5000mieszkańców 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 20 10 5000–9999 mieszkańców do 5000mieszkańców 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 20 10 5000–9999 mieszkańców do 5000mieszkańców 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 000–20 000–40 000–20 000–40 000–20 000–40 000–20 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 10. podkarpackie 9. śląskie 8. świętokrzyskie 7. wielkopolskie 16 357 7327 1781 179 806 56 804 31 762 17 752 5793 3779 195 774 45 358 23 644 19 480 7406 3772 536 438 72 050 26 845 14 032 6468 2887 120 142 61 928 21 Fundacja im. Stefana Batorego 83 82 81 80 79 78 77 76 75 74 73 72 71 70 69 68 67 66 65 64 63 62 Wodzierady Gorzów Wielkopolski miejska) Nowa Sól(gmina Świebodzin Kostrzyn nadOdrą Dobiegniew Kolsko prawach powiatu) Tarnów (miastona Chrzanów Zakopane miejska) Limanowa (gmina Trzyciąż Racławice Opole Kędzierzyn-Koźle Prudnik Grodków Branice Świerczów Rzeszów Mielec (gminamiejska) Brzozów do 5000mieszkańców 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 20 10 5000–9999 mieszkańców do 5000mieszkańców 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 20 10 5000–9999 mieszkańców do 5000mieszkańców 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 20 10 5000–9999 mieszkańców do 5000mieszkańców 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 20 000–40 000–20 000–40 000–20 000–40 000–20 000–40 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 14. łódzkie 13. lubuskie 12. małopolskie 11. opolskie 3463 123 921 38 843 30 048 17 776 6597 3333 109 062 47 169 27 191 15 158 7048 2519 128 137 61 062 27 269 19 242 6524 3351 193 883 60 478 26 629 22 Fundacja im. Stefana Batorego Następnie badaniepodzielononatrzyczęści: 100 99 98 97 96 95 94 93 92 91 90 89 88 87 86 85 84 • • • kadencji władz samorządowych 2018–2023 obligatoryjnie winny być udostępniane w internecie. rady gminy, a uzupełniająco oraz w przypadku ich braku – na podstawie nagrań obrad, które od sesji obrad protokołów internecie w dostępnych podstawie na – raportami nad debat analizę ty zostałypobrane zestron internetowych gmin,wtymzBiuletynów InformacjiPublicznej; analizę jakościową treści raportów – przy użyciu programu do jakościowej analizy danych; rapor- bec raportów –wtymwzględziedaneźródłowe były wyszukiwanenastronach internetowych; analizę dostępności w internecie raportów oraz uchwał w sprawie szczegółowych wymogów wo- Toruń miejska) Inowrocław (gmina Mogilno Wąbrzeźno Lubień Kujawski Świecie nadOsą Lublin prawach powiatu) Zamość (miastona Biłgoraj (gminamiejska) miejska) Hrubieszów (gmina Janów Podlaski Uścimów Łódź miejska) Bełchatów (gmina Łask Brzeziny (gminamiejska) Uniejów 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 20 10 5000–9999 mieszkańców do 5000mieszkańców 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 20 10 5000–9999 mieszkańców do 5000mieszkańców 100 000+ mieszkańców mieszkańców 40 000–100000 20 10 5000–9999 mieszkańców 000–40 000–20 000–40 000–20 000–40 000–20 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców 000 mieszkańców morskie 16. kujawsko-po- 15. lubelskie 202 074 73 114 24 625 13 605 7390 4212 339 682 63 813 26 391 17 735 5344 3194 685 285 57 432 27 747 12 547 7004 23 Fundacja im. Stefana Batorego W związku z tym, że w przypadku trzech gmin raporty nie były dostępne w internecie, dokonano za- miany gmin w danym województwie i w danej kategorii.

Analizie poddano następujące uchwały rad gmin w sprawie szczegółowych wymogów wobec raportu o stanie gminy:

• Uchwała nr LXI/629/2018 Rady Miejskiej w Tarnowie z 11 października 2018 roku w sprawie okre- ślenia szczegółowych wymogów „Raportu o stanie Miasta Tarnowa” i zmianie niektórych uchwał; • Uchwała Rady Gminy Świecie nad Osą z 6 grudnia 2018 roku w sprawie określenia szczegóło- wych wymogów „Raportu o stanie Gminy Świecie nad Osą”; • Uchwała nr 57/19 Rady Miasta Torunia z 7 lutego 2019 roku w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących raportu o stanie gminy; • Uchwała nr V/37/2019 Rady Gminy Gardeja z 27 lutego 2019 roku w sprawie określenia szczegó- łowych wymogów raportu o stanie gminy; • Uchwała nr V.46.2019 Rady Gminy Parchowo z 27 marca 2019 roku w sprawie określenia szcze- gółowych wymogów raportu o stanie Gminy Parchowo; • Uchwała nr VI/108/2019 Rady Miejskiej w Świebodzinie z 29 marca 2019 roku w sprawie określe- nia szczegółowych wymogów raportu o stanie gminy; • Uchwała nr XI/94/2019 Rady Gminy Wodzierady z 27 listopada 2019 roku w sprawie określenia szczegółowych wymogów raportu o stanie Gminy Wodzierady; • Uchwała nr XIII/253/19 Rady Miejskiej w Słupsku z 27 listopada 2019 roku w sprawie określenia szczegółowych wymogów raportu o stanie Miasta Słupska;

Analiza debaty nad raportem obejmuje 98 gmin, gdyż w przypadku dwóch z nich w internecie nie było dostępnych ani protokołów obrad rady, ani też nagrania.

Dawid Sześciło – dr hab., kierownik Zakładu Nauki Administracji na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Ekspert Fundacji im. Stefana Batorego do spraw samorządowych. autor licznych publikacji z zakresu prawa publicznego, wyborczego, praw człowieka i zarządzania publicznego.

Bartosz Wilk – doktorant w Zakładzie Nauki Administracji na Wydziale Prawa i Administracji Uniwer- sytetu Warszawskiego. Wiceprezes i ekspert prawny Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska. Kierownik projektu naukowego Instytucja inicjatywy lokalnej jako forma koprodukcji usług publicznych, finansowa- nego ze środków Narodowego Centrum Nauki.

Fundacja im. Stefana Batorego Teksty udostępniane na licencji Creative Sapieżyńska 10a Commons. Uznanie autorstwa na tych 00-215 Warszawa samych warunkach tel. (48-22) 536 02 00 3.0 Polska (CC BY SA 3.0 PL) fax (48-22) 536 02 20 [email protected] www.batory.org.pl

Redakcja: Joanna Liczner Warszawa 2020 ISBN 978-83-66543-07-2