Raport Z Realizacji Programu Ochrony Środowiska Dla Powiatu Kłodzkiego Za Lata 2010 – 2011

Załącznik do Uchwały Nr IX/105/2012 Rady Powiatu Kłodzkiego z dnia 28 listopada 2012r.

Zarząd Powiatu Kłodzkiego 57-300 Kłodzko, ul. Okrzei 1

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 – 2011

Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Kłodzko, listopad 2012

Spis treści I WSTĘP ...... 5 II CELE I ZADANIA PLANOWANE DO ROKU 2015 ...... 6 1. Realizacja poszczególnych zadań własnych zawartych w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Kłodzkiego ...... 6 2. System transportowy ...... 7 2.1. Wykaz zadań inwestycyjnych do realizacji przez Starostwo Powiatowe (Zarząd Dróg Powiatowych) oraz przedsięwzięć przewidzianych do realizacji przez jednostki administracji rządowej ...... 7 2.2. Wykaz potrzeb inwestycyjnych w gminach ...... 8 3. Przemysł i awarie przemysłowe...... 11 3.1. Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku ...... 11 3.2. Zakłady przemysłowe stanowiące największe zagrożenia dla środowiska ...... 11 3.3. Awarie przemysłowe ...... 11 3.4. Kierunki działań (według hierarchii ważności) ...... 11 4. Rolnictwo ...... 14 4.1. Główne zagrożenia środowiska ...... 14 4.2. Kierunki działań minimalizujących zagrożenia (według hierarchii ważności) ...... 14 4.3. Cele średniookresowe (według hierarchii ważności) ...... 14 4.4. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji przez Starostwo Powiatowe ...... 15 4.5. Zadania do realizacji przez gminy...... 15 5. Gospodarka wodno-ściekowa ...... 16 5.1. Ochrona wód podziemnych ...... 16 5.2. Zapewnienie dostawy i dostępu do wody pitnej o wysokiej jakości dla wszystkich mieszkańców powiatu, w ilościach zabezpieczających bieżące potrzeby oraz rozwój jednostek osadniczych ...... 16 5.3. Poprawa jakości wód powierzchniowych poprzez porządkowanie gospodarki ściekowej ...... 17 6. Ochrona przed powodzią ...... 18 6.1. Cel średnioterminowy i kierunki działań do 2015 roku ...... 18 6.2. Główne zagrożenia ...... 18 6.3. Kierunki działań ...... 18 7. Edukacja ekologiczna ...... 20 7.1. Cele średniookresowe i kierunki działań ...... 20 7.2. Program Informacyjno-Edukacyjnym...... 20

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

7.3. Współpraca z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi (POE) ...... 22 8. Ochrona powietrza atmosferycznego ...... 23 8.1. Kryteria oceny stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego ...... 23 8.2. Warunki klimatyczne i jakość powietrza ...... 24 8.3. Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku ...... 25 9. Turystyka i rekreacja ...... 31 9.1. Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku ...... 31 III SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI ZADAŃ ...... 32 1. Gospodarka zasobami naturalnymi ...... 32 1.1. Surowce skalne ...... 33 1.2. Wody lecznicze ...... 37 2. Rozbudowa systemu transportowego ...... 40 2.1. Realizacja zadań przez Dolnośląską Służbę Dróg i Kolei we Wrocławiu w 2010 r...... 40 2.2. Realizacja zadań przez Dolnośląską Służbę Dróg i Kolei we Wrocławiu w 2011 r...... 41 2.3. Inwestycje i roboty utrzymaniowe zrealizowane w latach 2010-2011 na Drogach Krajowych na terenie powiatu kłodzkiego przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad ...... 41 2.4. Inwestycje i roboty utrzymaniowe zrealizowane w latach 2010 – 2011 na drogach powiatowych na terenie powiatu kłodzkiego przez Zarząd Dróg Powiatowych w Kłodzku ...... 43 2.5. Inwestycje drogowe zrealizowane przez gminy powiatu kłodzkiego ...... 45 3. Przemysł i awarie przemysłowe...... 55 3.1. Pozwolenia zintegrowane ...... 55 3.2. Awarie przemysłowe ...... 56 3.3. Aktualizacja tras przewozu substancji niebezpiecznych ...... 56 4. Rozwój rolnictwa ...... 57 4.1. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych ...... 57 4.2. Szkolenie rolników w zakresie wdrażania zasad wzajemnej zgodności oraz rolnictwa ekologicznego i agroturystyki ...... 62 4.3. Przedsięwzięcia zrealizowane przez Gminy dotyczące odbudowy i budowy dróg transportu rolnego oraz szlaków turystycznych i rowerowych oraz powołanie użytków ekologicznych...... 64 4.4. Informacja o zrealizowanych w 2010 i 2011 roku przedsięwzięciach i inicjatywach na obszarach wiejskich powiatu kłodzkiego...... 67 5. Gospodarka wodno–ściekowa ...... 70 5.1. Przedsięwzięcia zrealizowane przez Starostwo Powiatowe w zakresie wód powierzchniowych – odprowadzanie ścieków...... 70

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

5.2. Przedsięwzięcia zrealizowane przez poszczególne gminy powiatu kłodzkiego w dziedzinie gospodarki wodnej ...... 71

6. Ochrona przed powodzią ...... 73 7. Ochrona przyrody i krajobrazu ...... 75 7.1. Natura 2000 ...... 75 7.2. Stan inwentaryzacji zasobów i walorów przyrodniczych w oraz rejestr obiektów i obszarów cennych przyrodniczo w gminach powiatu kłodzkiego ...... 77 7.3. Popularyzacja wiedzy krajoznawczej i przyrodniczej oraz rozwój turystyki i rekreacji na terenie Starostwa Powiatowego w Kłodzku ...... 78 7.4. Zadania realizowane przez Wydział Ochrony Środowiska w zakresie gospodarki leśnej...... 84 7.5. Wykonana przez nadleśnictwa przebudowa lasów w kierunku zgodnym z siedliskiem...... 85 8. Ochrona gleb i powierzchni ziemi ...... 86 8.1. Likwidacja mogilników na terenie powiatu kłodzkiego ...... 86 9. Ochrona powietrza atmosferycznego ...... 88 9.1. Charakterystyka ogólna ...... 88 9.2. Przebieg zmian zanieczyszczenia powietrza ...... 89 9.3. Wyniki badań jakości powietrza, prowadzone w 2010-2011 r. na terenie powiatu kłodzkiego ...... 95 10. Edukacja Ekologiczna ...... 97 11. Turystyka i Rekreacja ...... 98 12. Podsumowanie ...... 102

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

I Wstęp

Na wniosek Zarządu Powiatu Kłodzkiego dnia 27 listopada 2008 r. Uchwałą Nr XXVI/362/2008 Rada Powiatu Kłodzkiego przyjęła „Powiatowy Program Ochrony Środowiska Powiatu Kłodzkiego na lata 2008 – 2011”. Uchwała została podjęta na podstawie art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z póź. zm.) oraz art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. Nr 25 z 2008r. poz. 150 z późn. zm.). Obowiązek wykonania Programu ochrony środowiska wynikała z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z wymaganiami Program określa cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno- ekonomiczne i środki finansowe.

Za cel strategiczny programu przyjęto „Wzrost standardów życia mieszkańców powiatu z poszanowaniem wielokulturowego dziedzictwa, środowiska naturalnego i wykorzystaniem walorów turystycznych i uzdrowiskowych.”

W charakterystyce poszczególnych komponentów środowiska zrezygnowano ze szczegółowego opisu obecnego stanu środowiska, koncentrując się na przedstawieniu danych statystycznych i liczbowych, omówieniu działań i czynników, mających wpływ na środowisko w okresie sprawozdawczym oraz przedstawieniu trendów zmian i oceny aktualnego stanu środowiska.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Źródło własne

II Cele i zadania planowane do roku 2015

1. Realizacja poszczególnych zadań własnych zawartych w Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Kłodzkiego

W niniejszej części przedstawiono realizację zadań związanych z ochroną środowiska jakie wykonano na terenie powiatu kłodzkiego w latach 2010 – 2011. W sprawozdaniu opierano się na harmonogramie określonym w „Aktualizacji Programu ochrony środowiska dla powiatu kłodzkiego na lata 2008 – 2011” opracowanym w sierpniu 2008 r. Zrezygnowano jednak ze szczegółowego odnoszenia się do konkretnych zadań wpisanych w harmonogramie lecz wyszczególniono jakie przedsięwzięcia zostały zrealizowane w poszczególnych kategoriach tematycznych. Jak określono w poprzedniej Aktualizacji programu ochrony środowiska dla powiatu kłodzkiego najważniejszym czynnikiem wpływającym na stan środowiska naturalnego Ziemi Kłodzkiej jest rozwój społeczny i gospodarczy. Przedstawiając ten proces perspektywicznie, w relacji do środowiska, wzięto pod uwagę następujące dziedziny rozwoju: • Gospodarka zasobami naturalnymi.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

• Rozbudowa systemu transportowego. • Przemysł i awarie przemysłowe. • Rozwój rolnictwa. • Gospodarka wodno-ściekowa. • Zagrożenie powodziowe. • Ochrona przyrody i krajobrazu, lasy. • Ochrona gleb i powierzchni ziemi. • Ochrona powietrza atmosferycznego. • Edukacja ekologiczna i inne działania edukacyjne. Kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju przedstawiono średnioterminowe cele zintegrowane z ochroną środowiska.

2. System transportowy

2.1. Wykaz zadań inwestycyjnych do realizacji przez Starostwo Powiatowe (Zarząd Dróg Powiatowych) oraz przedsięwzięć przewidzianych do realizacji przez jednostki administracji rządowej:

– Przebudowa drogi powiatowej nr 3242D ul. Wolności w Szczytnej

– Przebudowa drogi powiatowej nr 3276D Poręba – Poniatów – Droga Śródsudecka

– Przebudowa drogi powiatowej nr 3243D Słoszów – Kulin – Gołaczów - Dańczów – Droga Śródsudecka

– Przebudowa drogi powiatowej nr 3299D Jeleniów – Jerzykowice – Droga Śródsudecka

– Modernizacja drogi powiatowej nr 3335D Radków – Tłumaczów – Droga Śródsudecka

– Modernizacja drogi powiatowej nr 3356D Nowa Ruda – Jugów – Sokolec – Droga Śródsudecka

– Budowa ścieżki rowerowej na trasie Kłodzko – Wielisław – Polanica Zdrój

– Przebudowa mostu w ciągu drogi powiatowej nr 3235D w Długopolu Zdroju (km 6+569)

– Przebudowa dróg powiatowych 3255D Bolesławów – Kamienica, 3230D Bolesławów – Stronie Śląskie – dojazd do drogi Śródsudeckiej.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

– Modernizacja drogi powiatowej nr 3296D Kocioł – Taszów

– Przebudowa dróg powiatowych w ciągu drogi Śródsudeckiej - II Etap, odcinek wschodni

– Remont drogi powiatowej nr 3281D Gorzanów – Topolice.

– Droga Śródsudecka - transgraniczne powiązania na pograniczu kłodzko - orlickim.

– Budowa transgranicznej ścieżki rowerowej na pograniczu kłodzko - orlickim.

– Projekt European Development Corridor III "Via Regia".

– Budowa obwodnicy Nowej Rudy w ciągu drogi wojewódzkiej nr 381- etap II.

– Budowa obwodnicy Nowej Rudy w ciągu drogi wojewódzkiej nr 381- etap III.

– Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 388 Wambierzyce – Polanica Zdrój.

– Przebudowa obiektów mostowych w ciągu drogi wojewódzkiej nr 389 w km 13+884, 17+486, 17+974 na odcinku Zieleniec – Mostowice.

– Przebudowa mostu w ciagu drogi wojewódzkiej nr 392 km 25+634 w m. Stronie Śląskie

– Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 387 Kudowa Zdrój – Karłów.

2.2.Wykaz potrzeb inwestycyjnych w gminach:

BYSTRZYCA KŁODZKA:

– Odbudowa drogi ; Stary Waliszów;

– Odbudowa drogi; Stara Bystrzyca;

– Budowa obwodnicy między drogą krajową nr 33 – ul. Unii Lubelskiej;

– Remont ul. Słonecznej; Długopole Zdrój;

– Remont drogi nr 598, 601, 582/2, 556; Pławnica;

– Remont drogi nr 116; Długopole Dolne;

– Odbudowa drogi lokalnej; Mielnik;

– Przebudowa drogi – łącznika pomiędzy ul. Świerczewskiego i ul. Strażacką;

– Przebudowa ul. Sadowej; Długopole Zdrój;

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

– Odbudowa drogi – ul. Nadrzeczna; Gorzanów;

– Odbudowa drogi nr 119674 D do Kolonii Szychów; Stara Łomnica;

– Odbudowa drogi; Szczawina;

– Budowa dworca autobusowego i parkingów; Bystrzyca Kłodzka;

– Odbudowa kładki – ul. Floriańska; Bystrzyca Kłodzka;

– Budowa drogi – II etap; Spalona;

– Budowa drogi; Szklarka.

DUSZNIKI ZDROJ:

– Budowa dróg na Miejskiej Górce:

– Modernizacja ul. Zdrojowej:

– Zagospodarowanie Placu Warszawy.

KŁODZKO GMINA MIEJSKA:

– Budowa infrastruktury technicznej ulic Bukowej i Wierzbowej w Kłodzku:

– Przygotowanie niezbędnej dokumentacji technicznej oraz wykonanie niezbędnych prac przygotowawczych dla przedsięwzięcia „Kłodzka Kolej Gondolowa”:

– Przebudowa ulicy Zajęczej:

– Wykonanie chodnika ul. Kromera:

– Poprawa dostępności do centrów aktywności gospodarczej Kłodzka – budowa parkingów, modernizacja mostu, budowa drogi dojazdowej i skrzyżowania o ruchu okrężnym.

KUDOWA ZDRÓJ: – Remont drogi Polna – Główna: – Polsko-czeskie połączenia drogowe dla ruchu pieszego, rowerowego oraz samochodowego na Pograniczu Kłodzkim.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

LĄDEK ZDRÓJ: – Przebudowa ul. Kopernika;

– Budowa drogi okrężnej ul. Niezapominajek;

– Parking pl. Curie Skłodowskiej;

– Droga 119809D Aleja Marzeń – Zamkowa;

– Trzebieszowice droga od drogi powiatowej nr 3258 do drogi wojewódzkiej 392.

– Radochów droga na kolonie;

– Konradów droga dz. 433, 453, 457, 474 (do zabudowań p.Lesickiego);

– Radochów droga dz. 455, 458 (do zabudowy p.Stocha, jaskini);

– Skrzynka droga dz. 253 (do zabudowań p.Jastrzębskiego);

– Skrzynka droga (do zabudowań p.Szczepańskiego);

– Budowa parkingu ul. Śnieżna/Ogrodowa;

– Budowa zatok parkingowych przy ulicy Ogrodowej.

LEWIN KŁODZKI – Rozbudowa mostu na rzece Klikawa w Jeleniowie.

MIĘDZYLESIE: – Odbudowa drogi cz.dz.182 w Pisarach;

– Odbudowa drogi nr 283, cz. 281 w Kamieńczyku;

– Odbudowa drogi nr cz.137 w Różance;

– Dokumentacja kosztorysowa na odbudowę dróg transportu rolnego;

– Dokumentacja na remont drogi dz. Nr 197 dr Długopole Górne do Domaszkowa dz. Nr 884 droga 600 m;

– Dokumentacja na remont drogi Goworów - dz. Nr 192 dr. 223 dr. Szklarnia dz. Nr 37;

– Dokumentacja projektowo-kosztorysowa dróg miejskich;

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

– Dokumentacja drogi osiedlowej nr 863 w Domaszkowie;

– Odbudowa drogowego obiektu mostowego zniszczonego przez powódź w ciągu drogi gminnej na działce nr 85 w Goworowie – potok Goworówka;

– Odbudowa drogowego obiektu mostowego zniszczonego przez powódź w ciągu drogi gminnej na działce nr 76 w Goworowie – potok Goworówka.

NOWA RUDA GMINA MIEJSKA – Przebudowa ul. Ogrodowej oraz Demokratów.

POLANICA ZDRÓJ – Obwodnica wschodnia miasta Polanicy-Zdroju;

– Przebudowa i modernizacja ul. Parkowej- etap II;

– Przebudowa i modernizacja ul. Bystrzyckiej, Rybnej i Spacerowej;

– Budowa drogi w ul. Wybickiego;

– Przebudowa ulicy Marii Dąbrowskiej w Polanicy Zdroju;

– Budowa drogi w ul. Sportowej/Okrzei.

RADKÓW – Ulepszanie infrastruktury komunikacyjnej Bożanov – Radków;

– Remont i modernizacja drogi ul. Wiejska w Wambierzycach;

– Remont mostu w ciągu ulicy Leśnej w Radkowie.

STRONIE ŚLĄSKIE – Modernizacja drogi gminnej we wsi Stronie;

– Modernizacja mostów w Nowej Morawie.

SZCZYTNA – Budowa drogi gminnej łączącej ulicę Wolności (droga powiatowa) z ulicą Borowina (droga krajowa nr 8) w Szczytnej.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

3. Przemysł i awarie przemysłowe

3.1. Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku:

 Wspieranie powstawania małych i średnich podmiotów gospodarczych nieuciążliwych dla środowiska.  Kontrola zakładów przemysłowych, których działalność ujemnie wpływa na środowisko zlokalizowanych, w pobliżu jednostek osadniczych.  Eliminowanie i zmniejszanie skutków dla mieszkańców i środowiska z tytułu poważnych awarii przemysłowych.

3.2. Zakłady przemysłowe stanowiące największe zagrożenia dla środowiska:

1. Kopalnia Gabra „Słupiec” w Nowej Rudzie – Słupcu. 2. Fabryka Armatury Przemysłowej „ZETKAMA” S.A. w Ścinawce Średniej. 3. Huta Szkła „SUDETY” w Szczytnej – obecny właściciel MINEX CEI S.A.

3.3. Awarie przemysłowe

Generalnie obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głownie na prowadzącym zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku wystąpienia awarii oraz na organach Państwowej Straży Pożarnej, a także wojewodzie. Szczegółowy opis obowiązków podaje ustawa Prawo ochrony środowiska (art. 243 - 269). Awarie techniczne i chemiczne zwłaszcza w czasie transportu występując na dużą skalę mogą być przyczyną wprowadzenia stanu klęski żywiołowej.

3.4. Kierunki działań (według hierarchii ważności):

1. Większa aktywność zakładów na rzecz ochrony środowiska. 2. Sporządzenie planów operacyjno-ratowniczych dla terenów otaczających niektóre zakłady. 3. Rozwój przemysłu przyjaznego środowisku. 4. Restrukturyzacja przemysłu.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

5. Właściwe gospodarowanie terenami przemysłowymi. 6. Aktualizacja tras przewozu substancji niebezpiecznych. 7. Uświadomienie społeczeństwa jak należy zachować się w sytuacji wystąpienia awarii przemysłowe lub zagrożenia w wyniku transportu materiałów niebezpiecznych.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

4. Rolnictwo

4.1. Główne zagrożenia środowiska:

1. Niezadawalający stan gleb i użytków zielonych.

2. Niewłaściwe użytkowanie gruntów podatnych na erozję wodną i wietrzną.

3. Chemizacja i intensyfikacja rolnictwa.

4. Zły stan techniczny urządzeń wodnych oraz brak systemu melioracji pól.

5. Zanieczyszczenia obszarowe.

4.2. Kierunki działań minimalizujących zagrożenia (według hierarchii ważności):

1. Wykorzystanie pomocy Unii Europejskiej, np. w ramach „Obszarów o Niekorzystnych Warunkach Gospodarowania”.

2. Poprawa struktury jakościowej, wartości przyrodniczej i gospodarczej użytków rolnych,

3. Rozwój infrastruktury technicznej.

4. Rozwój rolnictwa ekologicznego.

5. Modernizacja i budowa systemów melioracyjnych pól.

6. Edukacji rolników, w tym wdrażanie „Kodeksu dobrych praktyk rolniczych” (działanie połączone z zagadnieniem „Ochrona gleb”).

7. Selektywne powiększanie gospodarstw i koncentracja ziemi.

8. Umiarkowana intensyfikacja produkcji.

9. Zrównoważone nawożenie.

10. Zrównoważony pobór wody do celów nawadniania i produkcji rolnej.

4.3. Cele średniookresowe (według hierarchii ważności):

1. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich w oparciu o istniejące zasoby ludzkie, społeczne, przyrodnicze, historyczne, kulturowe, infrastrukturalne i wiedzę.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

2. Racjonalne kształtowanie przestrzeni rolniczej z uwzględnieniem uwarunkowań środowiska.

3. Rozwój rolnictwa ekologicznego poprawa konkurencyjności gospodarki rolno – żywnościowej.

4.4. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji przez Starostwo Powiatowe:

W myśl Strategii rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa w powiecie kłodzkim na lata 2004 – 2013, planowane są następujące priorytetowe działania:

4.4.1. W ramach wspierania zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich:

 Różnicowanie działalności w celu zapewnienia alternatywnych źródeł dochodów.

 Zachowanie walorów przyrodniczo – krajobrazowych obszarów wiejskich.

 Poprawa infrastruktury społecznej.

 Rozbudowa infrastruktury technicznej.

 Rozwój zasobów ludzkich poprzez realizację programów „Odnowa wsi i zachowanie dziedzictwa kulturowego” oraz Leader+.

4.4.2. W ramach poprawy konkurencyjności rolnictwa:

 Poprawa efektywności i dochodowości gospodarstw rolnych poprzez ich modernizację i zmianę struktur rolnych.  Wzmocnienie rozwoju instytucjonalnego.  Wzmocnienie znaczenia i udziału rolników na rynku produktów rolnych.  Wspieranie wyrobu produktów tradycyjnych i regionalnych.

4.5. Zadania do realizacji przez gminy.

Szczegółowego wykazu zadań gmin nie przytacza się, ponieważ większość gmin nie określiła konkretnych zadań inwestycyjnych z zakresu rolnictwa w dostępnych dokumentach planistycznych.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

5. Gospodarka wodno-ściekowa

Cel średniookresowy i kierunki działań do 2015 roku w gospodarce wodno-ściekowej (według hierarchii ważności):

5.1. Ochrona wód podziemnych

– Rozbudowa i modernizacja systemów dystrybucji wody (sukcesywna wymiana i renowacja wyeksploatowanych odcinków sieci wodociągowej; wymiana istniejącej sieci wodociągowej zbudowanej z rur azbestowo-cementowych na rury PCV).

– Modernizacja i rozbudowa stacji uzdatniania wody w celu dostosowania jakości wody do picia do standardów UE.

– Połączenie (tzw. spięcie) istniejących gminnych (rejonowych) ujęć wody w celu wykorzystania dyspozycyjnych rezerw zasobów wody i poprawy jakości i równomierności dostaw wody.

– Ustalenie normatywnych wskaźników zużycia wody w gospodarce komunalnej stymulujących jej oszczędzanie.

– Wspieranie działań podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego gospodarowania wodą, w tym eliminowanie nieuzasadnionego wykorzystania wód podziemnych do celów przemysłowych.

– Minimalizacja strat wody na przesyle wody wodociągowej.

5.2. Zapewnienie dostawy i dostępu do wody pitnej o wysokiej jakości dla wszystkich mieszkańców powiatu, w ilościach zabezpieczających bieżące potrzeby oraz rozwój jednostek osadniczych.

– Wprowadzenie zintegrowanego systemu zarządzania zasobami wodnymi na obszarze powiatu.

– Inwentaryzacja i kontrola stanu formalno prawnego ujęć.

– Wprowadzanie odpowiednich zapisów do planów zagospodarowania przestrzennego chroniących obszary szczególnie wrażliwe przed zainwestowaniem.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

– Monitoring studni gospodarskich (wykorzystywanych często po wybudowaniu sieci wodociągowej jako szamba) i ich prawidłowa likwidacja.

– Wprowadzenie zintegrowanego systemu zarządzania zasobami wodnymi na obszarze powiatu.

5.3. Poprawa jakości wód powierzchniowych poprzez porządkowanie gospodarki ściekowej:

– Budowa systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków (oczyszczalni lokalnych i sieci kanalizacyjnej).

– Promowanie pro środowiskowych zasad uprawy, chowu i produkcji.

– Zintensyfikowanie kontroli miejsc nielegalnych odprowadzeń ścieków do wód powierzchniowych (w tym kontrola stanu technicznego szamb).

– Usprawnienie systemów asenizacji indywidualnej w miejscach nie objętych zasięgiem sieci kanalizacyjnej - budowa oczyszczalni przyzagrodowych w tych miejscach.

– Budowa sieci kanalizacji deszczowej w miejscowościach, w których jej brak.

– Racjonalne dawkowanie i przestrzeganie agrometeorologicznych terminów stosowania nawozów sztucznych i środków ochrony roślin.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

6. Ochrona przed powodzią.

6.1. Cel średnioterminowy i kierunki działań do 2015 roku:

– Zmniejszenie zagrożenia powodziowego na obszarze powiatu,

– Racjonalne wykorzystanie i zwiększenie zasobów wodnych w zlewniach,

– Odbudowa zdewastowanych obiektów małej retencji,

– Kontrola stanu wałów i urządzeń wodnych wraz z wytypowaniem odcinków do rekonstrukcji i modernizacji,

Analiza przebiegu powodzi historycznych, jak również powodzi z lat 1997-1998 jednoznacznie udowadniają, że obszar ziemi kłodzkiej narażony jest na gwałtowne, katastrofalne w skutkach wezbrania potoków i rzek.

6.2. Główne zagrożenia:

– Lekceważenie małej retencji.

– Wycinka lasów.

– Szybki odpływ wód opadowych z terenów zurbanizowanych.

– Opóźnienia w realizacji „Programu dla Odry - 2006”.

– Brak funduszy na bieżące utrzymanie cieków wodnych.

6.3. Kierunki działań:

– zbudowanie systemu biernego i czynnego zabezpieczenia przeciwpowodziowego,

– prewencyjne zagospodarowania przestrzenne oraz renaturyzacja ekosystemów

– współpraca z instytucjami szczebla wojewódzkiego w zakresie stworzenia systemu informacji o gospodarce wodnej województwa dolnośląskiego

– ocena stanu urządzeń melioracyjnych

– opracowanie programu naprawy i monitoringu wałów

– bieżąca konserwacja cieków powierzchniowych, wałów i urządzeń hydrotechnicznych

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

– ochrony przeciwpowodziowej

– kontrolowanie i regulowanie liczebności zwierząt przyczyniających się do niszczenia wałów przeciwpowodziowych

– ujęcie w planach zagospodarowania przestrzennego terenów zalewowych

– odtworzenie melioracji terenów rolnych

– zwiększenie zdolności retencyjnej zlewni poprzez mała retencje zbiornikowa,

– zalesienia, właściwe zabiegi agrotechniczne i melioracyjne

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

7. Edukacja ekologiczna

7.1. Cele średniookresowe i kierunki działań:

Zapewnienie maksymalnej ochrony środowiska, oszczędnego gospodarowania i korzystania z jego zasobów poprzez wykształcenie u mieszkańców postawy przyjaznej środowisku. Aby w sposób właściwy realizować politykę ochrony środowiska konieczne jest włączenie się do tego zadania społeczności lokalnych. Związane to będzie ze zmianą podejścia do spraw rozwoju gospodarczego, przewartościowaniem hierarchii potrzeb i zrozumienia czym jest dla człowieka przyroda i środowisko, w którym przebywa. Dlatego już wśród dzieci i młodzieży koniecznym staje się wprowadzanie edukacji ekologicznej. Edukacja ekologiczna realizowana na terenie powiatu powinna obejmować również osoby dorosłe. Działalność edukacyjna powinna objąć następujące formy działania:

– teoretyczno – praktyczne: szkolna edukacja ekologiczna,

– poznawcze: czynny udział w kształtowaniu środowiska, wycieczki krajoznawcze,

– popularyzacyjne: imprezy, festyny, konkursy.

7.2. Program Informacyjno-Edukacyjny

Założenia Programu Informacyjno-Edukacyjnego określają potrzeby oraz formy i sposoby działań edukacyjnych dostosowanych do potrzeb informacyjnych powiatu i całej społeczności oraz harmonogram działań współgrających z harmonogramem Programu Ochrony Środowiska.

Wyznaczone cele edukacyjne powinny się koncentrować na następujących zagadnieniach:

7.2.1. W gospodarce wodno – ściekowej:

– zwiększenie liczby mieszkańców obejmowanych systemem kanalizacyjnym oraz budową przydomowych oczyszczalni ścieków;

– użytkowanie szamb zgodnie z wymogami ochrony środowiska;

– stosowanie dobrych praktyk rolniczych na terenie gospodarstw rolnych i użytkach rolnych;

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

– zwiększenie udziału ludności w podnoszeniu jakości urządzeń melioracyjnych, małej retencji, stosowaniu właściwych zabiegów agrotechnicznych i zalesień.

7.2.2. W ochronie powietrza i ochronie przed hałasem:

– zwiększaniu liczby mieszkańców wprowadzających termomodernizację oraz wykorzystanie w budynkach jednorodzinnych gazu i oleju jako źródeł energii cieplnej,

– stosowanie przez mieszkańców racjonalnego zużycia energii w gospodarstwach domowych,

– zwiększeniu zastosowania energii ze źródeł odnawialnych,

– zmniejszanie emisji spalin przez użytkowników pojazdów indywidualnych,

– promowanie transportu rowerowego wśród mieszkańców i turystów,

– zwiększenie udziału mieszkańców w zakresie wprowadzenia pasów zieleni,

– izolacyjnej i ekranów akustycznych.

7.2.3. W ochronie zasobów przyrody i zasobów leśnych

– wzrost wiedzy mieszkańców o zasobach przyrodniczych powiatu,

– akceptacja mieszkańców dla istniejących i wprowadzanych form ochrony przyrody,

– eliminowanie takich sposobów użytkowania zasobów przyrodniczych, które powodują ich degradację i zanik,

– promocja właściwego użytkowania zasobów leśnych wśród właścicieli prywatnych.

7.2.4. W ochronie gleb i kopalin:

– zwiększenie udziału gospodarstw rolnych stosujących Dobrą Praktykę Rolniczą,

– ochrona biologicznego potencjału gleb poprzez stosowanie działań rolno-środowiskowych i rolnictwa ekologicznego,

– zapobieganie dzikiej eksploatacji kopalin przez mieszkańców na obszarach nieudokumentowanych.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

7.3. Współpraca z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi (POE)

Organizacje pozarządowe coraz częściej biorą udział w pracach nad programami ochrony środowiska, a przede wszystkim w działaniach związanych z edukacją i informacją ekologiczną. Oczekuje się, że organizacje ekologiczne, w oparciu o własne możliwości, wykażą inicjatywę ukierunkowaną na mieszkańców i placówki edukacyjne, takie jak szkoły podstawowe, gimnazjalne i ponadgimnazjalne, aby rozszerzyć edukację ekologiczną nastawioną na podniesienie świadomości ekologicznej oraz wdrożyć projekty pilotażowe i specjalne programy realizowane w ścisłej współpracy z samorządem wojewódzkim, powiatowym i samorządami gminnymi.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

8. Ochrona powietrza atmosferycznego

Zgodnie z dyrektywami Unii Europejskiej oraz przepisami Prawa ochrony środowiska, głównym celem działań w zakresie ochrony powietrza jest utrzymanie jakości powietrza w rejonach, gdzie spełnia standardy i dotrzymywania standardów pozostałych rejonach. Wymaga to prowadzenia stałej oceny jakości powietrza na całym terytorium kraju w sposób ujednolicony, porównywalny do metod stosowanych w krajach członkowskich UE.

8.1. Kryteria oceny stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego

Oceny dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów:

– ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi,

– ustanowionych ze względu na ochronę roślin.

Podstawę oceny jakości powietrza stanowią określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska (Dz.U.2008.47.281) poziomy substancji w powietrzu: dopuszczalne, docelowe, celów długoterminowych i alarmowe. W niektórych przypadkach w w/w rozporządzeniu określono dozwolona liczbę przekroczeń określonego poziomu, a także terminy, w których określony poziom powinien zostać osiągnięty. Poziom zanieczyszczenia powietrza na terenach pozamiejskich uzależniony jest w dużym stopniu od napływu zanieczyszczeń z dużych zakładów energetycznych i przemysłowych zlokalizowanych zarówno na terenie kraju, jak i poza jego granicami. Zanieczyszczenia emitowane z wysokich kominów, są przenoszone z masami powietrza na duże odległości i rozpraszane na znacznym obszarze, przyczyniając się do wzrostu zanieczyszczeń w rejonach oddalonych od źródeł emisji. Stacje pomiarowe, spełniające wymagania lokalizacji w odniesieniu do ochrony ekosystemów, są to tzw. stacje tła, kontrolujące poziom zanieczyszczenia powietrza poza bezpośrednim oddziaływaniem lokalnych źródeł emisji. Podstawowym zadaniem stacji „ekosystemowych” jest określenie stopnia narażenia roślin na zanieczyszczenia powietrza oraz dostarczanie informacji o ich transgranicznym przepływie.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Tabela 1. Poziomy dopuszczalne do oceny jakości powietrza dla terenu kraju.

Dopuszczalna Dopuszczalny częstość Poziom Okres Margines Termin poziom przekraczania dopuszczalny uśredniania tolerancji osiągnięcia Substancja substancji poziomu + margines wyników w 2009 r. poziomów w powietrzu dopuszczalnego tolerancji pomiarów [g/m3] dopuszczalnych [g/m3] w roku [µg/m3] kalendarzowym Benzen rok kalendarzowy 5 /a – 0 5 2010 r. Dwutlenek jedna godzina 200 /a 18 razy 0 200 2010 r. azotu rok kalendarzowy 40 /a - 0 40 2010 r. Tlenki azotu /d rok kalendarzowy 30 /b - 0 30 2003r. jedna godzina 350 /a 0 350 2005r. 24 godziny 125 /a 0 125 2005r. Dwutlenek - rok kalendarzowy 20 /b - 0 20 2003 r. siarki i pora zimowa (okres od 1 X do 31 III) Ołów rok kalendarzowy 0,5 /a - 0 0,5 2005r. Pył zaw. 24 godziny 50 /a 35 razy 0 50 2005r. PM10 rok kalendarzowy 40 /a - 0 40 2005r. Tlenek węgla 8 godzin /c 5 /a – 0 5 2010 r. a/ poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi b/ poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin c/ maksymalna średnia 8-godzinna, spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu średnich 1-godzinnych w ciągu doby d/ suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu.

Tabela 2. Poziomy docelowe

Dopuszczalna częstość Termin osiągnięcia Poziom docelowy Okres uśredniania przekraczania poziomu docelowego poziomu Substancja substancji wyników pomiarów dopuszczalnego w roku substancji w powietrzu w powietrzu kalendarzowym Arsen rok kalendarzowy 6 /a ng/m3 – 2013 r. Benzo(a)piren rok kalendarzowy 1 /a ng/m3 – 2013 r. Kadm rok kalendarzowy 5 /a ng/m3 – 2013 r. Nikiel rok kalendarzowy 20 /a ng/m3 – 2013 r. 8 godzin 120 /a µg/m3 25 dni /c 2010 r. Ozon okres wegetacyjny 18000 /b /d g/m3·h – 2010 r. (1 V – 31 VII) a/ poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi b/ poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin c/ liczba dni z przekroczeniami poziomu docelowego w roku kalendarzowym, uśredniona w ciągu ostatnich 3 lat. W przypadku braku danych pomiarowych z 3 lat dotrzymanie dopuszczalnej częstości przekroczeń sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co najmniej jednego roku d/ wyrażony jako współczynnik AOT 40 – wartość uśredniona dla pięciu kolejnych lat (w przypadku braku danych pomiarowych z 5 lat dotrzymanie poziomu docelowego sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co najmniej 3 lat)

8.2. Warunki klimatyczne i jakość powietrza

Klimat na terenie powiatu jest łagodny, jednak kształtuje go większy wpływ Oceanu Atlantyckiego w porównaniu ze środkowymi i wschodnimi rejonami kraju. Średnioroczna

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

temperatura powietrza wynosi 6,9 OC (2010r.). Najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnia wieloletnią temperatura w Kłodzku 16,9 oC. Najmroźniejszym miesiącem jest styczeń ze średnia wieloletnia temp. w Kłodzku -2,4 oC. Roczna suma opadów atmosferycznych w 2010r. wyniosła 854 mm, natomiast średnie zachmurzenie w oktanach 5,7 (stopień zachmurzenia nieba od 0 - niebo bez chmur, do 8 - niebo całkowicie pokryte chmurami). Średnia prędkość wiatru w 2010r. wyniosła 3,0 m/s, dominująca rolę odgrywa tutaj fen tj. sudecki wiatr halny. Zróżnicowana rzeźba terenu w powiecie kłodzkim przyczynia się do znacznego urozmaicenia klimatów lokalnych, na ogół panuje tu ciepła i słoneczna pogoda.

8.3. Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku.

8.3.1. Cele średniookresowe (według hierarchii ważności):

- Spełnienie wymagań ustawodawstwa UE w zakresie jakości powietrza na terenie całego powiatu, - opracowanie programu ochrony powietrza ze względu na ochronę zdrowia oraz ochronę roślin, celem poprawy klasy wynikowej jakości powietrza w strefie kłodzkiej.

Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001r. (Dz. U. nr 25 poz.150 z 2008 r. z późn. zm.), przeniosła do polskiego systemu prawnego zapisy dyrektyw Unii Europejskiej, dotyczących ochrony powietrza. W 2008 r. opublikowana została Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (tzw. Dyrektywa CAFE). Dyrektywa ta zastąpiła Dyrektywę "ramowa" 96/62/WE, 4 dyrektywy "córki" dotyczące wartości dopuszczalnych dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenków azotu, pyłu, ołowiu, benzenu, tlenku węgla i ozonu w otaczającym powietrzu oraz decyzje Rady 97/101/WE dotycząca wzajemnej wymiany informacji i danych z monitoringu powietrza. Z kolei „utrzymanie obecnej jakości powietrza” jest zgodne z celem zdefiniowanym w dokumencie „Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016” (poprawa stanu zanieczyszczenia powietrza oraz dążenie do uzyskania norm emisyjnych, wymaganych przez przepisy Unii Europejskiej).

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

8.3.2. Emisja niska

Na terenach, gdzie względy ekonomiczne ograniczają rozwój gazyfikacji i sieci ciepłowniczej, w znaczącym stopniu wykorzystywane powinny być lokalne zasoby energii odnawialnej (np. energia z biomasy) i wprowadzane takie źródła energii jak gaz i olej. Poza emisją zanieczyszczeń typowych przy spalaniu tradycyjnych paliw, duży problem stanowi spalanie odpadów (materiały opakowaniowe, plastik, folia) w paleniskach domowych i lokalnych kotłowniach, powodujących emisję substancji specyficznych do powietrza. Podstawowym celem redukcji emisji niskiej jest systemowe ograniczenie emisji substancji szkodliwych do atmosfery, szczególnie zmniejszenie emisji pyłu zawieszonego PM10 poprzez kompleksową likwidację istniejących, nieefektywnych źródeł ciepła. Docelowo system zaopatrzenia ludności gmin powiatu w ciepło ma być oparty o centralizację systemu ciepłowniczego, wykorzystanie lokalnych źródeł i zasobów paliw (w tym biopaliw) oraz podłączenie jak największej liczby mieszkańców do sieci ciepłowniczej.

8.3.2.1. W ramach systemu ciepłowniczego w szczególności należy:

– podejmować działania modernizacyjne związane z redukcją ubytku ciepła na przesyle (regulacje ciśnienia w sieci w celu zmniejszenia jej awaryjności, wymiana rurociągów, dostosować ilość produkowanego ciepła do faktycznych potrzeb odbiorców); – popierać działania zmierzające do unowocześnienia w instalacji oczyszczania spalin (sprawdzanie szczelności kotłów, separatory); – rozszerzyć rynki zbytu ciepła poprzez pozyskanie nowych odbiorców; – kontynuować termomodernizację budynków (docieplenia ścian, wymiana okien, ocieplenia dachów); – propagować i popierać przedsięwzięcia związane z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.

8.3.2.2. Kierunki działań (według hierarchii ważności):

- poprawa obecnej jakości powietrza, - wdrażanie w zabudowach jednorodzinnych gazu i oleju jako źródeł energii cieplnej,

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

- eliminacja ogrzewania węglowego w budynkach użyteczności publicznej, - edukacja społeczności lokalnych między innymi w zakresie zagrożeń wynikających ze spalania odpadów, racjonalnego wykorzystania energii (np. ulotki), - dalsza modernizacja i budowa miejscowych systemów cieplnych celem przyłączenia do sieci c.o. nowych odbiorców, - promowanie wykorzystania w energetyce lokalnej paliw ekologicznych (odnawialnych źródeł energii) np. biomasy, - termomodernizacja budynków i wprowadzanie ekonomicznych regulacji zużycia energii cieplnej, - dążenie do gazyfikacji poszczególnych miejscowości.

8.3.3. Emisja komunikacyjna

Emisja ze źródeł komunikacyjnych stanowi rosnące zagrożenie zwłaszcza w rejonach gdzie drogi wojewódzkie (lub krajowe) przebiegają przez centra miejscowości. Zmniejszenie emisji komunikacyjnej będzie następować poprzez wyprowadzenie ruchu tranzytowego z obszarów miast, zmniejszenie ruchu samochodowego lokalnego i działania dotyczące zmniejszenia emisji zanieczyszczeń wraz ze spalinami. Wielkość emisji ze źródeł komunikacyjnych zależna jest od ilości i rodzaju samochodów oraz rodzaju stosowanego paliwa jak również od procesów związanych ze zużyciem opon, hamulców a także ścierania nawierzchni dróg.

Kierunki działań (według hierarchii ważności): - modernizacja i rozbudowa układu drogowego (poprawa stanu technicznego dróg, odpowiednie utrzymanie czystości nawierzchni), - wyprowadzenie ruchu tranzytowego, co spowoduje zmniejszenie ruchu na drogach w miastach oraz na obszarach cennych przyrodniczo (w tym ochrona korytarzy ekologicznych), - wdrażanie reżimów emisji spalin przez użytkowników pojazdów, - edukacja ekologiczna mieszkańców nt. proekologicznych zachowań w zakresie korzystania ze środków transportu.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

8.3.4. Emisja przemysłowa

Zasady dążenia do zapobiegania i zmniejszania zanieczyszczenia powietrza spowodowanego emisją z zakładów przemysłowych zostały określone w dyrektywach Unii Europejskiej. Najnowszy sposób rozumienia tego zagadnienia jest zawarty w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE w sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontroli). W prawie wspólnotowym wymagania dotyczące jakości urządzeń ochronnych powiązane są ściśle z problematyką dopuszczalnej emisji – emisja jest dopuszczalna, gdy nie można jej zlikwidować lub ograniczyć mimo zastosowania najlepszej dostępnej techniki (BAT / Best Available Techniques.). Rodzaje zanieczyszczeń emitowane z zakładów przemysłowych wynikają z rodzaju produkcji i stosowanej technologii.

Kierunki działań (według hierarchii ważności):

- Stosowanie technologii energooszczędnych i materiałooszczędnych, - wprowadzanie urządzeń do redukcji zanieczyszczeń powstałych w procesach technologicznych oraz poprawa sprawności obecnie funkcjonujących urządzeń, - zmniejszanie wpływu emisji odorów, - wypełnianie przez podmioty obowiązków wynikających z przepisów prawnych (kontrole podmiotów), - zintegrowanie programów ochrony powietrza z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego (dostosowanie ich do aktualnych wymogów prawa), - wprowadzanie i wdrożenie zintegrowanych pozwoleń w zakładach znajdujących się na liście instalacji IPPC, - wdrażanie nowoczesnych technologii, przyjaznych środowisku (BAT), - modernizacja procesów technologicznych (hermetyzacja i automatyzacja), - wprowadzanie systemów zarządzania środowiskiem (ISO 14000), - podejmowanie dobrowolnych działań na rzecz „czystszej” i bardziej przyjaznej środowisku produkcji.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

8.3.5. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji

W poszczególnych gminach przewiduje się realizację następujących przedsięwzięć (zadanie; lata realizacji; koszt całkowity):

BYSTRZYCA KŁODZKA (lata 2004 – 2013):

– sieć gazowa – ul. Ludowa; Bystrzyca Kłodzka;

LEWIN KŁODZKI: – modernizacja i termomodernizacja obiektu Zespołu Szkolno–Przedszkolnego i Gimnazjum w Lewinie Kłodzkim;

MIĘDZYLESIE: – zakup i montaż pieca c.o. w budynku Straży Pożarnej w Międzylesiu;

– remont instalacji c.o. - Biblioteka w Międzylesiu;

NOWA RUDA GMINA MIEJSKA: – gazyfikacja miasta Nowa Ruda - etap II: 2001 – 2020;

– termomodernizacja obiektów edukacyjnych;

POLANICA ZDRÓJ: – modernizacja i termomodernizacja obiektów oświaty: 2009 – 2010;

RADKOW: – budowa kanalizacji sanitarnej w Karłowie: 2009 – 2010;

– budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami dla miasta Radkowa. Etap, VI, VII, VIII: 2011;

– budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami dla miasta Radkowa. Etap, IX, X.: 2012.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

8.3.6. Przedsięwzięcia przewidziane do realizacji przez Starostwo Powiatowe:

– zakup wyposażenia dla Specjalistycznego Ośrodka Szkolno–Wychowawczego

w Długopolu Zdroju, z zakresu wykorzystania źródeł energii odnawialnej,

– dotacja na monitoring emisji zanieczyszczeń powietrza dla powiatu kłodzkiego dla WIOŚ,

– dotacja na program „Odnawialne źródła energii”,

– dotacja na program „Usuwanie azbestu”,

– montaż i zakup kotła c.o. gaz. dla DPS w Nowej Rudzie,

– modernizacja kotłowni ZSP w Nowej Rudzie.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

9. Turystyka i rekreacja

9.1. Cele średniookresowe i kierunki działań do 2015 roku:

1. Powiat kłodzki jako subregion wypoczynkowy, turystyczny i uzdrowiskowy o wysokim standardzie usług. 2. Turystyka i wypoczynek jako podstawowy dział gospodarki powiatu. 3. Poprawa wizerunku powiatu w kraju i za granicą. 4. Rozwój współpracy z regionami przygranicznymi.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

III Sprawozdanie z realizacji zadań 1. Gospodarka zasobami naturalnymi

BUDOWA GEOLOGICZNA

3 (holocen) piaski, żwiry, mady rzeczne oraz torfy i namuły 82 (dewon środkowy) kwarcyty, łupki kwarcytowe, wapienie i fyllity 78 (dewon górny) zlepieńce, szarogłazy, iłowce, mułowce, wapienie 102 (kambr dolny i środkowy) zieleńce i łupki zieleńcowe 70 (karbon) zlepieńce, piaskowce, mułowce i iłowce 77 (dewon górny) menzogranity, granodioryty i granity 107 (kambr dolny i środkowy) wapienie krystaliczne 23 (plejstocen) iły, mułki i piaski zastoiskowe 11 (plejstocen) piaski, żwiry i mułki rzeczne 21 (plejstocen) piaski, żwiry i mułki rzeczne 51 (kreda górna)margle i piaskowce 86 (sylur-dewon dolny) diabazy 87 (sylur-dewon dolny) gabra 8 (czwartorzęd) lessy 32 (plejstocen) piaski i żwiry sandrowe 37 (miocen-pliocen) piaski, żwiry i mułki 108 (kambr dolny i środkowy) amfibolity 97 (kambr górny+ordowik dolny) granulity 50 (kreda górna)wapienie, margle, piaskowce 52 (kreda górna)margle i zlepieńce, piaskowce, 48 (kreda górna opoki, margle, mułowce, iłowce i piaskowce 66 (perm) zlepieńce, piaskowce, mułowce, wapienie, dolomity, 67 (perm) zlepieńce, piaskowce arkozowe, mułowce, iłowce 68 (pelsywan-cisural) trachyanezyty, trachybazalty, trachity i tufy 110 (kambr dolny i środkowy) fyllity, łupki serycytowe i metaryolity 10 (plejstocen) gliny, piaski i gliny z rumoszami, soliflukcyjno- deluwialne 34 (plejstocen) gliny zwałowe, ich zwietrzeliny oraz piaski i żwiry polodowcowe 71 (karbon) piaskowce, zlepieńce, mułowce, iłowce, tufy i węgiel kamienny 89 (ludlow+przydol) mułowce, łupki, piaskowce, szarogłazy, kwarcyty i zlepieńce 106 (kambr dolny i środkowy) łupki krystaliczne, kwarcyty, amfibolity, marmury 96 (kambr górny+ordowik dolny) ortognejsy, amfibolity, granitognejsy, granity, eklogity i granul źródło: PGI

Zestawienia tabelaryczne poniżej obrazują gospodarkę zasobami naturalnymi w Powiecie Kłodzkim w okresie sprawozdawczym 2010-2011.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

1.1. Surowce skalne

Surowce dla budownictwa, drogownictwa i kolejnictwa

Zestawienie bilansu zasobów 2010-2011 – bazalt

surowiec Bazalt nazwa złoża Lutynia Lutynia II Lądek Orłowice RAZEM gmina gmina Lądek-Zdrój gmina Lądek-Zdrój gmina Lądek-Zdrój Zasoby [tys. Mg.] 2 535 ---- 113 2 648 2010 Wydobycie [tys. Mg] 23 ------23 dochód gmin [zł] 12 834 ------12 834 Zasoby [tys. Mg.] 2 101 ---- 113 2 214 2011 Wydobycie [tys. Mg] 91 ------91 dochód gmin [zł] 79 230 ------79 230

Zestawienie bilansu zasobów 2010-2011 – gabro

Surowiec Gabro

Ścinawka nazwa złoża Dębówka Słupiec Dębówka Dolna RAZEM

miasto Nowa gmina Nowa gmina Nowa miasto Nowa Gmina gmina Kłodzko Ruda Ruda Ruda Ruda

zasoby [tys.] 184 300 183 000 1 064 368 364 2010 wydobycie [tys.Mg.]] ---- 1 335 ---- 1 335 dochód Mg][zł] ------758 443 4 265 ---- 762 707 zasoby [tys.] 184 300 181 303 1 064 366 667 2011 gmin wydobycie [tys.Mg.]] ---- 1 697 ---- 1 697 dochód Mg][zł] ------584 035 ------584 035 gmin Zestawienie bilansu zasobów 2010-2011 - melafir

Tłumaczów Tłumaczów Tłumaczów Włodzicka nazwa złoża Świerki Południe Wschód Gardzień Góra RAZEM gmina Nowa gmina gmina gmina Nowa gmina gmina Radków Ruda Radków Radków Ruda zasoby [tys. Mg.] 30 067 3 793 20 749 39 283 33 213 127 105 2010 wydobycie [tys. Mg] 620 ------547 ---- 1 167 dochód gmin [zł] 453 091 ------453 661 zasoby [tys. Mg.] 30 741 3 793 20 749 23 856 ---- 84 692 2011 wydobycie [tys. Mg] 759 ------759 dochód gmin [zł] 430 680 ------441 464

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Zestawienie bilansu zasobów 2010-2011 - granity i granodioryty

Surowiec Granit granodioryt nazwa złoża Kudowa Chologierki RAZEM Rogówka Zamczysko RAZEM Gmina gmina Kudowa-Zdrój gmina Kłodzko gmina Kłodzko zasoby [tys. Mg.] 257 257 30 405 12 344 42 749 2010 wydobycie [tys. Mg] ------dochód gmin [zł] ------zasoby [tys. Mg.] 257 257 30 405 12 344 42 749 2011 wydobycie [tys. Mg] ------dochód gmin [zł] ------

Zestawienie bilansu zasobów 2010-2011 - amfibolity

Surowiec Amfibolit nazwa złoża Gniewoszów Kłodzko Zagórze RAZEM Gmina gmina Międzylesie gmina Kłodzko zasoby [tys. Mg.] 74 ---- 74 2010 wydobycie [tys. Mg] ------dochód gmin [zł] ------zasoby [tys. Mg.] 74 ---- 74 2011 wydobycie [tys. Mg] ------dochód gmin [zł] ------

Zestawienie bilansu zasobów 2010-2011 – marmury

surowiec Marmur Romanowo Stronie Kletno Romanowo Romanowo nazwa złoża Łysak Mielnik Rogóżka Waliszów Różanka Śląskie IV Górne Waliszów Płd Wieś RAZEM gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina Stronie Stronie Bystrzyca Bystrzyca Bystrzyca Stronie Kłodzko Kłodzko Międzylesie Śląskie Śląskie Kł. Kł. Kł. Śląskie [tys. zasoby 4 370 31 105 1 399 8 442 132 037 63 539 3 370 7 568 336 252 166 Mg.] [tys. 2010 wydobycie ------13 ------13 Mg] dochód [zł] ------3 639 ------3 639 gmin [tys. zasoby 4 370 31 105 1 399 8 442 132 037 63 539 3 355 7 568 336 252 151 Mg.] [tys. 2011 wydobycie ------14 ------14 Mg] dochód [zł] ------3 552 ------3 552 gmin

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Zestawienie bilansu zasobów 2010-2011 - marmury dolomityczne

Nowy Nowy Biała i Nowy Waliszów Waliszów Ołdrzychowice Zelazno nazwa złoża Zielona Podgórze Słupiec Wapniarka Waliszów soczewka soczewka Romanowo I Marianna C D RAZEM gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina Stronie Bystrzyca Bystrzyca Bystrzyca Duszniki- Kłodzko Kłodzko Kłodzko Kłodzko Śląskie Kł. Kł. Kł. Zdrój zasoby [tys.Mg.] 6 573 2 090 2 043 471 42 741 70 80 485 12 630 11 701 158 804 wydobycie [tys.Mg] 1 ---- 7 ---- 523 ------524 2010 dochód [zł] 1 956 ------721 764 ------934 968 gmin zasoby [tys.Mg.] 6 571 2 090 2 087 471 42 164 70 80 485 12 630 11 701 158 269 wydobycie [tys.Mg] 2 ------576 ------578 2011 dochód [zł] ------993 006 ------993 006 gmin

Zestawienie bilansu zasobów 2010-2011 - łupki łyszczykowe i szarogłazy

Surowiec łupek łyszczykowy Szarogłaz nazwa złoża Jawornica RAZEM Młynów RAZEM Gmina gmina Lewin gmina Kłodzko Zasoby [tys. Mg.] 961 961 11 830 11 830 Wydobycie [tys. Mg] 1 1 30 30 2010 dochód [zł] 2 897 2 897 8 892 8 892 gmin Zasoby [tys. Mg.] 960 960 11 781 11 781 Wydobycie [tys. Mg] 1 1 50 50 2011 dochód [zł] 684 684 21 120 21 120 gmin

Zestawienie bilansu zasobów 2010-2011 – gnejsy

Surowiec Gnejs nazwa złoża Goworów Nowa Wieś RAZEM Gmina gmina Międzylesie gmina Międzylesie Zasoby [tys. Mg.] 102 1 428 1 530 2010 wydobycie [tys. Mg] ---- 6 6 dochód gmin [zł] ---- 5 802 5 802 Zasoby [tys. Mg.] 102 1 398 1 500 2011 wydobycie [tys. Mg] ---- 29 29 dochód gmin [zł] ---- 4 860 4 860

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Zestawienie bilansu zasobów 2010-2011 - piaskowce

surowiec Piaskowiec Słupiec I Słupiec I Radków Słupiec Słupiec Szczytna Szczytna nazwa złoża Bieganów Bobrowniki Długopole Radków Wolany Złotno II Kościelec Kościelec Śląska Zamek RAZEM pole A pole B gmina miasto miasto gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina Nowa Nowa Nowa Szczytna Międzylesie Radków Radków Szczytna Szczytna Szczytna Szczytna Ruda Ruda Ruda zasoby [tys.Mg.] 7 782 1 5 087 21 127 709 250 2 987 4 087 2 845 1 862 1 200 47 937 wydobycie [tys.Mg] 0,82 ---- 5,32 10 ------16 2010 dochód [zł] 326 ---- 2 105 3 960 ------6 391 gmin zasoby [tys.Mg.] 7 774 1 5 053 21 095 709 250 2 987 4 087 2 844 1 862 1 200 47 862 wydobycie [tys.Mg] 1 ---- 11 14 ------1 ------27 2011 dochód [zł] 252 ---- 2 048 4 080 ------6 380 gmin

Surowce dla przemysłu chemicznego

Zestawienie bilansu zasobów 2007-2008 - wapienie krystaliczne, wapienie, margle

surowiec margiel wapień wapień krystaliczny wapienie Stara Szczytna Piotrowice Piotrowice Duszniki nazwa złoża Łączna Gołogłowy Lutynia Bystrzyca Śląska II Południe Północ Zdrój RAZEM RAZEM RAZEM RAZEM gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina Bystrzyca Bystrzyca Bystrzyca Duszniki- Lądek- Kłodzko Szczytna Kłodzko Kł. Kł. Kł. Zdrój Zdrój zasoby [tys.Mg.] 1 709 1 709 1 632 403 2 035 1 587 3 033 4 620 1 126 263 86 1 475 wydobycie [tys.Mg] ------2010 dochód [zł] ------gmin zasoby [tys.Mg.] 1 709 1 709 1 632 403 2 035 1 587 3 033 4 620 1 126 263 86 1 475 wydobycie [tys.Mg] ------2011 dochód [zł] ------gmin

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Kruszywa naturalne i ceramika budowlana

Zestawienie bilansu zasobów 2010-2011 - kruszywa naturalne

surowiec kruszywa naturalne Kłodzko Kłodzko Ścinawka Bierkowice Bierkowice Kudowa Kudowa Ścinawka Ścinawka Ścinawka nazwa złoża Bierkowice Gorzuchów Ustronie Ustronie Dolna I II Brzozowe Słone Dolna Dolna I Dolna II I II Wschód RAZEM gmina gmina gmina gmina gmina gmina miasto miasto gmina gmina gmina gmina gmina Kudowa- Kudowa- Kłodzko Kłodzko Kłodzko Kłodzko Kłodzko Kłodzko Radków Radków Radków Radków Zdrój Zdrój zasoby [tys.Mg.] 9 399 6 649 2 991 1 759 41 337 377 240 2 319 445 240 88 24 885 wydobycie [tys.Mg] ------9 ------9 2010 dochód [zł] ------4 378 ------84 033 gmin zasoby [tys.Mg.] 9 399 8 366 2 991 1 759 41 334 377 213 2 319 445 240 88 26 195 wydobycie [tys.Mg] ---- 261 ------3 ---- 23 ------287 2011 dochód [zł] ------57 408 38 640 ------662 ---- 20 700 ---- 1 115 118 525 gmin

Zestawienie bilansu zasobów 2010-2011 - ceramika budowlana

surowiec ceramika budowlana Ścinawka nazwa złoża Leszczyna Słupiec Ścinawka Dolna RAZEM Średnia gmina gmina Kłodzko miasto Słupiec gmina Radków gmina Radków zasoby [tys.Mg.] 1 033 87 460 1 759 3 339 2010 wydobycie [tys.m3] 12 ------12 dochód [zł] 13 805 ------13 805 zasoby [tys.Mg.] 1 044 87 460 1 759 3 350 2011 wydobycie [tys.m3] 3 ------3 dochód [zł] 14 296 ------14 296

1.2. Wody lecznicze

Wyjątkowość powiatu kłodzkiego pod względem występowania wód mineralnych i leczniczych o różnorodnym typie hydrochemicznym, potwierdza fakt, że niektóre z nich są unikalne w skali kraju. W granicach powiatu Kłodzkiego występują wody podziemne uznane za lecznicze i mineralne:

1. Polanica-Zdrój – szczawy i wody kwasowęglowe HCO3 – Ca, - zasoby eksploatacyjne 46,42 m3/h; pobór 361 918 m3/rok,

2. Długopole-Zdrój – szczawy i wody kwasowęglowe HCO3 - Ca - Mg - Na, Fe, Rn oraz wody Fe, Rn, - zasoby eksploatacyjne 1,95 m3/h; pobór 13 285 m3/rok,

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

3. Szczawina – szczawy i wody kwasowęglowe HCO3 - Ca - Mg - Na, Fe oraz wody Fe, Rn, - zasoby eksploatacyjne 3,4 m3/h; pobór 3 292 m3/rok,

4. Kudowa-Zdrój -szczawy i wody kwasowęglowe: HCO3 - Na - Ca, Fe, As, S; HCO3 - Na - 3 Ca, Fe, As, S, B; HCO3 - Na – Ca, - zasoby eksploatacyjne 17,7 m /h; pobór 32 200 m3/rok,

5. Jeleniów – szczawy i wody kwasowęglowe HCO3 - Ca - Na, Fe, As, - zasoby eksploatacyjne 11,40 m3/h; pobór b.d m3/rok,

6. Duszniki-Zdrój – szczawy i wody kwasowęglowe HCO3 - Ca - Na - Mg, Fe; HCO3 - Ca - 3 Mg; HCO3 - Ca - Na; HCO3 - Ca - Na – Mg, zasoby eksploatacyjne 107,48 m /h; pobór 329 173 m3/rok,

7. Lądek-Zdrój – wody termalne S, F, Rn, zasoby eksploatacyjne 59,85 m3/h; pobór 344 724 m3/rok,

8. Rejon Gorzanowa – szczawy i wody kwasowęglowe HCO3-Ca-Na - zasoby eksploatacyjne 30,06 m3/h; pobór b.d m3/rok,

9. Rejon Starego Wielisławia – szczawy i wody kwasowęglowe HCO3-Ca-Na - zasoby eksploatacyjne 20,80 m3/h; pobór b.d m3/rok.

W szeregu miejscowości Ziemi Kłodzkiej, a przede wszystkim w Kotlinie Kłodzkiej, występują ponadto wody potencjalnie lecznicze. Są to głównie szczawy i wody kwasowęglowe stwierdzone m.in.: w Szalejowie Górnym, Starym Wielisławiu Dolnym (k.Polanicy), w Gorzanowie i w Bystrzycy Kłodzkiej. W Górach Bystrzyckich znajdują się szczawy: w Nowej Łomnicy i Nowej Bystrzycy oraz w Szczawinie.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Zestawienie bilansu zasobów 2010-2011 - wody lecznicze

surowiec wody lecznicze

Długopole- Duszniki- Kudowa- Lądek- Polanica- Stary nazwa złoża Gorzanów Jeleniów Szczawina Zdrój Zdrój Zdrój Zdrój Zdrój Wielisław RAZEM

gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina gmina Gmina Bystrzyca Duszniki- Bystrzyca Kudowa- Lądek- Polanica- Bystrzyca Lewin Kłodzko Kł. Zdrój Kł. Zdrój Zdrój Zdrój Kł.

Zasoby [m3/h] 1,95 107 30 11 18 60 46 20,80 3,4 298,15 eksploatacyjne

2010 nie 344 pobór [m3/rok] 13 285 329 172 b.d 32 200 361 918 b.d 3 292 1 084 591 ekspl. 724 246 dochód [zł] 11 895 228 927 ------31 362 273 180 ---- 3 431 834 890 691 Zasoby [m3/h] 1,95 107 30 11 18 60 46 66 3 344 eksploatacyjne 2011 pobór [m3/rok] 12821 321805 0,00 44798 33200 342631 380328 0 4067 1 139 651

250 dochód [zł] 9 385 235 561 32 792 24 303 278 400 2 977 834 225 806

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

2. Rozbudowa systemu transportowego 2.1. Realizacja zadań przez Dolnośląską Służbę Dróg i Kolei we Wrocławiu w 2010 r.:

 Zakończenie realizacji II etapu budowy obwodnicy Nowej Rudy (w ciągu drogi wojewódzkiej nr 381). Wydatkowano: 77 399 zł tytułem odszkodowań za przejęte grunty. Źródło finansowania: budżet Województwa Dolnośląskiego.

 Kontynuacja rozpoczętej w 2009r. realizacji III etapu budowy obwodnicy Nowej Rudy (w ciągu drogi wojewódzkiej nr 381). Zakres działań w 2010r.: uzyskanie decyzji ZRID, wykup dwóch gospodarstw, zapewnienie nadzoru archeologicznego, ogłoszenie przetargu na realizację inwestycji. Całkowita wartość przedsięwzięcia: 19 646 003,78 zł, w 2010r. wydatkowano 940 498,88 zł. Źródła finansowania: budżet Województwa Dolnośląskiego i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.

 Rozpoczęcie przebudowy skrzyżowania ul. Kłodzkiej (DW 381) z ul. Kwiatkowskiego w Nowej Rudzie. Całkowita wartość przedsięwzięcia: 3 890 000 zł. Źródło finansowania: budżet Województwa Dolnośląskiego oraz pomoc finansowa Gminy Nowa Ruda (384 tys. zł). Zakres: przebudowa skrzyżowania wraz z wymianą nawierzchni jezdni i chodników oraz wymiana infrastruktury, budowa nowej sygnalizacji świetlnej, budowa nowego mostu nad potokiem Dzik, umocnienie koryta potoku, prace energetyczne i gazowe.

 Remont wybranych odcinków zakwalifikowanych do odnowienia ze względu na zły stan techniczny (DW 381, 382, 384).

 Budowa chodnika w miejscowości Włodowice (w ciągu drogi wojewódzkiej nr 385). Wartość inwestycji: 1 043 526 zł. Źródło finansowania: budżet Województwa Dolnośląskiego – 521 763 zł i budżet lokalnego samorządu – 521 763 zł.

 Budowa chodnika w miejscowości Ścinawka Średnia (w ciągu drogi wojewódzkiej nr 387). Wartość inwestycji: 664 556 zł. Źródło finansowania: budżet lokalnego samorządu.

 Remont wybranych odcinków zakwalifikowanych do odnowienia ze względu na zły stan techniczny (DW 387).

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

 Kontynuacja i zakończenie rozpoczętej w maju 2009r. przebudowy drogi wojewódzkiej nr 392 na odcinku od Idzikowa do drogi krajowej nr 33. Całkowita wartość inwestycji 5 189 792,61 €, kwota dofinansowana z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 4 411 323,55 €. Inwestycja realizowana wspólnie z Krajem Pardubickim. Modernizacja 9-cio kilometrowego odcinka drogi wojewódzkiej, wraz z szeregiem prac towarzyszących.

2.2. Realizacja zadań przez Dolnośląską Służbę Dróg i Kolei we Wrocławiu w 2011 r.:

 Kontynuacja rozpoczętej w 2009r. realizacji III etapu budowy obwodnicy Nowej Rudy (w ciągu drogi wojewódzkiej nr 381). Wydatkowano: 48 922,31 zł.

 Zakończenie przebudowy skrzyżowania ul. Kłodzkiej (DW 381) z ul. Kwiatkowskiego w Nowej Rudzie.

 Remont bieżący nawierzchni w miejscowości Bierkowice.

 Zakończenie budowy chodnika w miejscowości Włodowice (w ciągu drogi wojewódzkiej nr 385).

 Usunięcie przełomów w miejscowości Ścinawka Średnia (DW 386).

 Remont nawierzchni (DW 388) w miejscowości Bystrzyca Kłodzka.

 Remont bieżący nawierzchni w miejscowości Trzebieszowice (w ciągu drogi wojewódzkiej nr 392).

2.3. Inwestycje i roboty utrzymaniowe zrealizowane w latach 2010-2011 na Drogach Krajowych na terenie powiatu kłodzkiego przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad.

Realizacja zadań przez GDDKiA w 2010 r.:

– remont skrzyżowania i przebudowa wysepek na drodze nr 8 w Kłodzku (od 37,140 km) – 828 tys. zł;

– przebudowa skrzyżowania (budowa lewoskrętu) na drodze nr 8 w Szczytnej (od 21,952 km) – 500 tys. zł;

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

– przebudowa skrzyżowania (budowa lewoskrętu) na drodze nr 8 w Dusznikach Zdroju (od 16,800 km) – 1.310 zł;

– malowanie poręczy i remont chodnika na drodze nr 8 w Kłodzku (estakada; od 38,413 km) – 1,300 km;

– odnowa nawierzchni na drodze nr 8 Kłodzko – Boguszyn (od 40,000 do 43,200 km) – 4.520 zł;

– remont nawierzchni z kostki granitowej na drodze nr 33 Międzylesie (Plac Wolności) – 320 zł;

– prace utrzymaniowe na drogach i mostach w tym: remonty cząstkowe, utrzymanie zieleni, oznakowanie poziome i pionowe, poprawa bezpieczeństwa, utrzymanie odwodnienia, utrzymanie czystości i prace remontowe na mostach i przepustach – 4.150 zł.

Realizacja zadań przez GDDKiA w 2011 r.:

– remont muru oporowego + roboty towarzyszące Nadodrze nr 8 w Szczytnej (od 19,800 do 19,900 km) – 477 zł;

– remont chodnika i wymiana poręczy ochronnych na drodze nr 33 w Kłodzku (od 1,540 do 2,127km) – 1.000 zł;

– rozbudowa Drogi Krajowej nr 46 Kłodzko – Podzamek – Kolonia Gaj (od 1,705 do 7,810 km) – 13.800 zł;

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

2.4. Inwestycje i roboty utrzymaniowe zrealizowane w latach 2010 – 2011 na drogach powiatowych na terenie powiatu kłodzkiego przez Zarząd Dróg Powiatowych w Kłodzku.

ROK 2010

Planowane wydatki na zadanie w 2010 roku (zł) Źródło finansowania Lp. Nazwa zadania inwestycyjnego Kwota wydatku Środki własne ogółem Inne źródła finansowania (budżet ZDP)

Budowa chodnika przy drodze powiatowej nr 3240D - ul. Wojska 1. 10 553,00 10 553,00 - Polskiego w Polanicy Zdrój – projekt budowlany.

Przebudowa drogi powiatowej nr 3236D i drogi gminnej nr 119710D - ul. Urząd M. i G. Okrzei w Bystrzycy Kłodzkiej, dł. 85 m: 2. 249 483,55 144 483,55 Bystrzyca Kł. - roboty drogowe - 246 983,55 105 000,00 - inspektor nadzoru - 2500,00.

Budowa chodnika w ciągu dr. pow. nr 3268D w Wilkanowie, dł. 485m: 3. - projekt budowlany - 7 320,00 47 882,82 47 882,82 - - roboty drogowe - 40 562,82.

Budowa chodnika w ciągu dr. pow. nr 3312D w Nowej Rudzie – projekt 4. 16 592,00 16 592,00 - budowlany.

Przebudowa drogi powiatowej nr 3336D - Ścinawka Górna - Ścinawka Średnia wraz z przebudową skrzyżowania z drogą wojewódzka nr 387, Urząd M. i G. 5. dł. 225m: 304 191,55 154 191,55 Radków - projekt budowlany - 19 722,20 150 000,00 - roboty drogowe - 284 469,35.

Przebudowa drogi powiatowej nr 3237D do przejścia granicznego 6. 8 662,00 8 662,00 - Kamieńczyk – Mladkov, projekt budowlany.

Kompleksowa modernizacja ul. Wolności w Szczytnej wraz z budową Europejski Fundusz deptaka oraz budową łącznika z drogą krajową nr 8, dł. 1200m: Rozwoju Regionalnego 7. - audyt i informacja na stronie internetowej - 39 894,00 1 274 888,00 756 686,00 RPO WD - roboty drogowe - 1 249 024,00 2007-2013 - inspektor nadzoru – 5 490,00 518 202,00 Usunięcie szkód popowodziowych Ministerstwo Spraw Odbudowa drogi powiatowej nr 3238D Kłodzko- Krosnowice- Wewnętrznych i 8. 650 000,19 130 000,19 Gorzanów- Stara Łomnica, ul. Korczaka i ul. Wielisławska w Kłodzku II Administracji etap, dł. 1097m. 520 000,00 Usunięcie szkód popowodziowych Ministerstwo Spraw Odbudowa drogi powiatowej nr 3226D Wojbórz - Ścinawica – Kłodzko, Wewnętrznych i 9. w Kłodzku – II etap, dł. 1340m: 2 215 500,05 735 500,05 Administracji - mapy do celów projektowych - 11 712,00 1 480 000,00 - roboty drogowe - 2 203 788,05 Usunięcie szkód popowodziowych Ministerstwo Spraw Odbudowa drogi powiatowej nr 3312D-ul. Radkowska w Nowej Rudzie - Wewnętrznych i 10. I etap, km 1+150 do 2+450, dł. 1300m: 1 607 288,54 8 601,00 Administracji - roboty drogowe - 1 598 687,54 1 598 687,54 - inspektor nadzoru - 8 601,00 Usunięcie szkód popowodziowych Odbudowa drogi powiatowej nr 3328D od drogi wojewódzkiej nr 387- 11. 27 328,00 27 328,00 - Ścinawka Średnia- Ścinawka Dolna- Gorzuchów- I etap, projekt budowlany

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Planowane wydatki na zadanie w 2010 roku (zł) Źródło finansowania Lp. Nazwa zadania inwestycyjnego Kwota wydatku Środki własne ogółem Inne źródła finansowania (budżet ZDP)

Usunięcie szkód popowodziowych Urząd Miasta 12. Przebudowa drogi powiatowej nr 3301D na odcinku Zieleniec - Duszniki 195 200,00 97 600,00 Duszniki Zdr. Zdrój, projekt budowlany 97 600,00 Usunięcie szkód popowodziowych 13. Odbudowa drogi powiatowej nr 3145D Dzbanów - Laskówka - 17 200,00 17 200,00 - Wojciechowice - Kłodzko, mapy do celów projektowych Usunięcie szkód popowodziowych 14. Przebudowa drogi powiatowej nr 3227D Kłodzko - Droszków – 55 022,00 55 022,00 - Ołdrzychowice, projekt budowlany Usunięcie szkód popowodziowych 15. Przebudowa drogi powiatowej nr 3258D od drogi powiatowej nr 3227D - 19 520,00 19 520,00 - Skrzynka - Trzebieszowice -

Przebudowa drogi powiatowej nr 3226D Wojbórz - Ścinawica - Kłodzko 16. 69 372,13 69 372,13 - w Kłodzku. Budowa ciagu pieszo-rowerowego, dł. 959m.

OGÓŁEM 6 768 683,83 2 299 194,29 4 469 489,54

ROK 2011

Planowane wydatki na zadanie w 2011 roku (zł) Źródło finansowania Lp. Nazwa zadania inwestycyjnego Kwota wydatku Środki własne ogółem Inne źródła finansowania (budżet ZDP)

D.U.W. Przebudowa drogi powiatowej nr 3226D ul. Kościuszki w Kłodzku” – 1. 726 894,13 377 243,13 Wydział Infrastruktury Narodowy Program Przebudowy Dróg Lokalnych 2008-2011, dł. 300m. 349 651,00 D.U.W. Przebudowa drogi powiatowej nr 3255D Bolesławów-Kamienica Wydział Infrastruktury z remontem dwóch obiektów mostowych” – Narodowy Program 836 508,00 2. Przebudowy Dróg Lokalnych 2008-2011”- dojazd do Drogi 1 720 229,03 465 467,03 Gmina Śródsudeckiej – etap II, Stronie Śl. dł. 1226m. 418 254,00 Modernizacja dróg dojazdowych do przejścia granicznego Olesnice U.E. 3. w Orlickich Górach – Lewin Kłodzki, dł. 4538m 1 048 980,63 157 347,09 891 633,54

Kompleksowa modernizacja ul. Wolności w Szczytnej wraz z budową U.E. 4. deptaka oraz budową łącznika z drogą krajową nr 8 – II etap, dł. 1700m 1 790 553,99 1 080 484,13 710 069,86

Przebudowa drogi powiatowej nr 3236D i drogi gminnej nr 119710D – Gmina Bystrzyca Kł. 5. 245 516,32 140 516,32 ul. Okrzei w Bystrzycy Kłodzkiej, dł. 257m 105 000,00

Odbudowa drogi powiatowej nr 3312D ul. Radkowska MSWiA 6. 1 503 644,41 9 471,41 w Nowej Rudzie – II etap, km 0+000 do 2+450, dł. 2450m 1 494 173,00

Odbudowa drogi powiatowej nr 3312D ul. Radkowska w Nowej Rudzie MSWiA 7. 2 196 545,73 8 000,73 – km 0+000 do 2+450” – III etap – powódź 2010 r., dł. 2450m 2 188 545,00

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Planowane wydatki na zadanie w 2011 roku (zł) Źródło finansowania Lp. Nazwa zadania inwestycyjnego Kwota wydatku Środki własne ogółem Inne źródła finansowania (budżet ZDP) MSWiA 6 398 432,00 Odbudowa drogi powiatowej nr 3301D Szczytna - Duszniki Zdrój - 8. 8 014 040,70 815 804,35 Gmina Zieleniec – km 3+200 do 13+160 – I etap – powódź 2009 r., dł. 4974m Duszniki Zdr. 799 804,35 MSWiA 1 573 633,00 Odbudowa drogi powiatowej nr 3145D Dzbanów - Laskówka - 9. 1 973 041,92 299 408,92 Gmina Wojciechowice - Kłodzko – II etap – powódź 2009 r., dł. 4543m Kłodzko 100 000,00 MSWiA 1 220 959,00 Odbudowa drogi powiatowej nr 3328D Ścinawka Średnia - Ścinawka 10. 1 533 199,40 159 620,20 Gmina Dolna - Gorzuchów, km 0+000 do 7+284 – powódź 2009 r., dł. 4898m Radków 152 620,20 Gmina 11. Remont muru oporowego w miejscowości Kamieńczyk 61 041,10 36 041,10 Międzylesie 25 000,00 Gmina Przebudowa przepustu pod drogą powiatową nr 3229D w miejscowości 12. 30 750,00 10 000,00 Stronie Śl. Stary Gierałtów 20 750,00 Nadleśnictwo Odbudowa drogi powiatowej nr 3274D Międzylesie–Lesica o zakresie 13. 150 000,00 - Międzylesie 3343 m2, dł.286m 150 000,00

OGÓŁEM 20 994 437,36 3 559 404,41 17 435 032,95

2.5. Inwestycje drogowe zrealizowane przez gminy powiatu kłodzkiego.

Bystrzyca Kłodzka 2010 1. Remont nawierzchni jezdni i chodnika dz. nr 91/2 w ciągu ulicy Leńskiego droga gminna nr 119699D w Bystrzycy Kłodzkiej. 2. Remont kładki pieszej na rz. Bystrzyca w ciągu drogi wewnętrznej dz. nr 688, 1081 w Bystrzycy Kłodzkiej. 3. Remont sięgacza (drogi) dz. nr 417 od ul. 1-go Maja w kier. Pos. Nr 14 w Bystrzycy Kłodzkiej . 4. Remont drogi gminnej nr 119702D ul. 1-go Maja od przejazdu kolejowego w m. Bystrzyca Kłodzka do drogi powiatowej nr 3278D. 5. Remont drogi gminnej nr 119685D ul. Górna, położonej na dz. nr 1091, 23 od Placu Szpitalnego do skrzyżowania z łącznikiem ul. Górnej z ul. Norwida w m. Bystrzyca Kłodzka I etap.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

6. Remont drogi wewnętrznej w kier. Kościoła św. Floriana w Bystrzycy Kłodzkiej. 7. Remont drogi wewnętrznej dz. nr 474 (dojazdowej) w kier. Pos. Nr 33B przy ul. M. Konopnickiej w Bystrzycy Kłodzkiej. 8. Przebudowa drogi gminnej (jezdni i chodników) - ul. Orężna. Całkowity koszt realizowanej inwestycji – 599.613,85 zł. Budżet gminy – 296.756,86 zł, budżet państwa – 302.856,85 zł. 2011 1. Remont drogi gminnej nr 119685D ul. Górnej, położonej na dz. nr 1091, 23 od łącznika ul. Górnej z ul. C.K. Norwida do skrzyżowania z droga powiatową nr 3277D, wraz z zabezpieczeniem osuwającego się pobocza drogi k/pos. Nr 6 Bystrzycy Kłodzkiej – II etap, zniszczonej w wyniku nadmiernych opadów deszczu i powodzi. 2. Remont drogi wewnętrznej dz. nr 242/124, 879/85, 122/8, 129, 130 w m. Marianówka w kierunku Sanktuarium „Maria Śnieżna” I etap, zniszczonej w wyniku intensywnych opadów deszczu – powódź 1997r. 3. Remont drogi gminnej dz. nr 66/1, 79, 90, 97, 99 ul. Zielna od drogi krajowej nr 33 w kierunku posesji nr 3, 4, i 5 w m. Bystrzyca Kłodzka zniszczonej w wyniku nadmiernych opadów deszczu i powodzi. 4. Remont pobocza drogi gminnej dz. nr 417 przy ul. 1-go Maja n/p pos. Nr 14 w Bystrzycy Kłodzkiej – II etap, zniszczonego w wyniku nadmiernych opadów deszczu i powodzi. 5. Remont drogi gminnej dz. nr 271 w ciągu ul. Zgody w m. bystrzyca Kłodzka. 6. Remont drogi gminnej wew. dz. nr 586 od drogi powiatowej nr 2236D k/pos. nr 11, 13, 15 w kier. Parku rekreacyjnego i ogródków działkowych w m. Bystrzyca Kłodzka.

Duszniki Zdrój W latach 2010 i 2011 nie zrealizowano inwestycji drogowych.

Miasto Kłodzko 2010 1. Przebudowa ul. Zajęczej – 500mb, od ul. Korytowskiej do drogi krajowej nr 8. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 511.292,66 zł. Pieniądze pochodzą w całości z budżetu gminy.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

2. Przebudowa skrzyżowania (ul. Dusznicka, Objazdowa), ul. Nadrzecznej, ul. Objazdowej oraz przebudowa Mostu XV-lecia (ul. Kolejowa, Dworcowa). Całkowity koszt realizacji inwestycji – 11.860.223,65 zł. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej.

2011 1. Przebudowa ul. Jana Pawła II. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 88.381,16 zł. 2. Modernizacja zjazdu z ul. Zajęczej. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 20.667,04zł. 3. Modernizacja dojazdu do nieruchomości przy ul. Śląskiej 27, 29. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 49.732,16 zł. 4. Modernizacja nawierzchni dojścia i dojazdu do budynku przy ul. Lutyckiej 4a. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 11.409,30 zł. 5. Przebudowa ul. Jana Matejki, Braci Gierymskich oraz Zofii Stryjeńskiej. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 3.223.051,14 zł.

Gmina Kłodzko 2010 1. W ramach usuwania skutków powodzi wykonano remonty dróg o łącznej długości 12,9 km w miejscowościach: Ścinawica, Święcko, Bierkowice, Krosnowice, Stary Wielisław, Wojciechowice, Roszyce, Starków, Romanowo oraz remonty 12 mostów we wsi Jaszkowa Dolna i Górna

2. Remont dróg o długości 9,6 km we wsi Żelazno, Piszkowice, Ołdrzychowice Kłodzkie, remont drogi gminnej nr 118929 D Szalejów Dolny- Kamieniec. Remonty dróg realizowane były we wsi Kamieniec, Romanowo, Żelazno, Wojciechowice, Jaszkowa Dolna, Jaszkowa Górna, Ołdrzychowice Kłodzkie, Stary Wielisław

3. Wybudowano kładkę dla pieszych we wsi Wojbórz

2011 1. Remont dróg we wsi Marcinów, Krosnowice, Starków, Szalejów Górny, Wojbórz, Szalejów Dolny, Boguszyn, Kamieniec o łącznej długości 6,8 km. Zakończono realizację remontu drogi we wsi Ołdrzychowice Kłodzkie i rozpoczęto realizację remontu dróg we wsi Łączna.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

2. Wybudowano most we wsi Wojciechowice oraz wykonano remont kładki we wsi Żelazno i remont mostu do boiska we wsi Wojciechowice

Kudowa Zdrój 2010 1. Przebudowa ul. Bolesława Chrobrego. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 850.331,56 zł, źródło finansowania: dofinansowanie z UE w 85% 2. Modernizacja istniejących nawierzchni dróg gminnych w Kudowie-Zdroju. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 165.525,04 zł. Pieniądze pochodzą w całości z budżetu gminy. 3. Budowa układu komunikacyjnego dla osiedla domów jednorodzinnych „Nad Potokiem” – ul. Cisowa. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 643.000,00 zł, źródło finansowania: dofinansowanie z budżetu państwa w 50% 4. Budowa układu komunikacyjnego dla osiedla domów jednorodzinnych „Nad Potokiem” – ul. Cisowa -chodniki i miejsca postojowe. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 122.000,00 zł, źródło finansowania: dofinansowanie z budżetu państwa w 50% 5. Budowa oraz remont i modernizacja zdegradowanej infrastruktury przestrzeni publicznej na obszarze rewitalizowanym w Kudowie-Zdroju w zakresie ciągów komunikacyjnych (ul. Fabryczna, ul. Tkacka, ul. Marchlewskiego, ul. Obr. Pokoju, ul. Wojska Polskiego , ul. Gagarina i odcinek ul. Bocznej). Całkowity koszt realizacji inwestycji - 3.625.710,07 zł, źródło finansowania: dofinansowanie z UE w 69,99%.

2011 1. Modernizacja ulic Kościuszki i Pstrążnej w Kudowie-Zdroju od przejścia granicznego w Czermnej do przejścia granicznego w Pstrążnej – etap I . Całkowity koszt realizacji inwestycji - 2.856.152,71 zł, źródło finansowania: dofinansowanie z UE w 85%. 2. Budowa układu drogowego na osiedlu domków jednorodzinnych przy ul. Słone w Kudowie-Zdroju – etap I (ul. Karmelkowa). Całkowity koszt realizacji inwestycji - 246.000,00 zł. Pieniądze pochodzą w całości z budżetu gminy. 3. Budowa układu komunikacyjnego dla osiedla domków jednorodzinnych „Nad Potokiem” w Kudowie-Zdroju -ul. Świerkowa. Całkowity koszt realizacji - 559.363,45 zł, źródło finansowania: dofinansowanie z budżetu państwa w 50%.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Lewin Kłodzki W latach 2010 i 2011 nie zrealizowano inwestycji drogowych.

Międzylesie 2010 1. Remont ulicy Słowackiego w Międzylesiu na dz. nr 442, 164/32, 178/20. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 274 953,99 zł. Budżet Gminy: 137 477,00 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 137 476,99 zł. 2. Remont drogi łączącej ul. Osiedle, ul. Polną i ul. Kościelną na dz. nr 518 i nr 522 w Międzylesiu – uszkodzonych w czasie powodzi, km 0+000 – 0+768, dł. 0,768 km. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 311 857,80 zł. Budżet Gminy: 62 457,80 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 249 400,00zł. 3. Remont nawierzchni ulicy Słonecznej na działce nr 686 w Międzylesiu – km 0+000 – 0+249, długość 0,249 km. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 140 974,78zł. Budżet Gminy: 35 243,78 zł. Dolnośląski Fundusz Pomocy Rozwojowej Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego: 105 732,00 zł. 4. Odbudowa mostu na drodze transportu rolnego – działki Nr 37dr i 42 dr – na dojeździe do drogi krajowej nr 33 w Smreczynie – uszkodzonej podczas powodzi. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 291 317,46 zł. Budżet Gminy: 59 317,46 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 232 000,00zł. 5. Remont drogi na działce nr 468 w Długopolu Górnym uszkodzonej w czasie powodzi, km 0+800-2+180, długości 1,380 km. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 438 637,03 zł. Budżet Gminy: 87 737,03 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 350 900,00zł. 6. Remont drogi gminnej na działce nr 123, nr 138 w Pisarach (etap II), km 0+057 – 0+292 - uszkodzonej w czasie nawałnicy burzowej. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 151 786,30 zł. Budżet Gminy: 48 786,30 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 103 000,00 zł. 7. Remont drogi osiedlowej nr 863 w Domaszkowie. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 195 787,83 zł. Budżet Gminy: 48 946,83 zł. Dolnośląski Fundusz Pomocy Rozwojowej Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego: 146 841,00 zł.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

2011 1. Remont drogi gminnej na dz. nr 465, 46 w części ulicy Mickiewicza w Międzylesiu w km 0+230-0+410. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 153 349,72 zł. Budżet Gminy: 30 749,72 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 122 600,00 zł. 2. Etap I dla odcinka 0+000-0+360 zadania pn. Remont drogi gminnej na dz. nr 197, 174, 147, 163 w Nagodzicach w km 0+000-1+240. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 166 704,63 zł. Budżet Gminy: 33 404,63 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 133 300,00 zł. 3. Remont drogi gminnej łączącej wioski: m.Jodłów dz. nr 42 dr z m.Potoczek dz. nr 122 dr, 34 dr w km 0+000 - 1+060 - nawalne opady deszczu i wichura 2008 r. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 462 868,08 zł. Budżet Gminy: 92 578,08 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 370 290,00 zł. 4. Remont drogi gminnej na działkach nr 197, 174, 147, 163 w Nagodzicach w km 0+360 - 1+240, kontynuacja zadania - nawalne opady deszczu i powódź 2009 r. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 382 480,30 zł. Budżet Gminy: 76 500,30 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 305 980,00 zł.

Miasto Nowa Ruda 2010 1. Przebudowa dojazdu pod torami – dojazd do ulicy Orkana. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 150.744,54 zł. Pieniądze pochodzą w całości z budżetu gminy. 2. Odbudowa odcinka drogi zniszczonej w trakcie powodzi ul. Góra Anny w Nowej Rudzie. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 448.557,10 zł. Pieniądze pochodzą w całości z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. 3. Odbudowa drogi gminnej ul. Góra Anny w Nowej Rudzie. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 283.812,25 zł. Pieniądze pochodzą w całości z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. 4. Odbudowa odcinka drogi zniszczonej w trakcie powodzi ul. Kościelna w Nowej Rudzie. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 178.837,00 zł. Pieniądze pochodzą w całości z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. 5. Remont odcinka drogi zniszczonej w trakcie powodzi – ul. Kwiatkowskiego dz. nr 48 w Nowej Rudzie – Słupcu. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 102.273,09 zł. Pieniądze pochodzą w całości z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

6. Remont odcinka drogi gminnej zniszczonej w trakcie powodzi – Aleja Najświętszej Marii Panny w Nowej Rudzie. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 273.024,84 zł. Pieniądze pochodzą w całości z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. 7. Odbudowa odcinka drogi zniszczonej w trakcie powodzi – ul. Kasztanowa w Nowej Rudzie – etap I. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 467.690,70 zł. Pieniądze pochodzą w całości z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. 8. Odbudowa mostu przy ul. Radkowskiej – dojazd do posesji nr 30 – etap I. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 109.134,75 zł. Pieniądze pochodzą w całości z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

2011 1. Modernizacja drogi dojazdowej do garaży nad os. Wojska Polskiego – etap I. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 159.647,90 zł. Pieniądze pochodzą w całości z budżetu gminy. 2. Odbudowa drogi zniszczonej w trakcie powodzi ul. Reymonta w Nowej Rudzie. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 197.161,08 zł. Budżet Gminy: 17.220,00 zł, Dotacja z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji: 179.941,08 zł. 3. Odbudowa drogi zniszczonej w trakcie powodzi ul Kasztanowa w Nowej Rudzie – etap II. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 260.303,39 zł. Budżet Gminy: 12.834,39 zł, Dotacja z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji: 247.469,00 zł. 4. Odbudowa odcinka drogi zniszczonej w trakcie powodzi 2010 ul. Debry w Nowej Rudzie. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 46.646,52 zł. Budżet Gminy: 688,80 zł, Dotacja z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji: 45.957,72 zł. 5. Odbudowa odcinka drogi zniszczonej w trakcie powodzi 2010 ul. Ugory w Nowej Rudzie. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 89.726,56 zł. Budżet Gminy: 738,00 zł, Dotacja z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji: 88.988,56 zł. 6. Odbudowa odcinka drogi zniszczonej w trakcie powodzi 2010 ul Młyńska w Nowej Rudzie. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 106.400,00 zł. Budżet Gminy: 778,00 zł, Dotacja z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji: 105.622,00 zł. 7. Odbudowa odcinka drogi zniszczonej w trakcie powodzi 2010 ul. Pionierów w Nowej Rudzie. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 257.532,20 zł. Budżet Gminy: 2.460,00 zł, Dotacja z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji: 255.072,00

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

8. Odbudowa odcinka drogi zniszczonej w trakcie powodzi 2009 ul. Orkana w Nowej Rudzie – etap I. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 358.891,77 zł. Budżet Gminy: 83.201,77 zł Dotacja z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji: 275.690,00 zł.

Gmina Nowa Ruda 2010 1. Przebudowa drogi gminnej ul. Wysiedleńców w m. Jugów – 1 792m. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 496 587,90 zł. Budżet Gminy: 14 350,90 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 352 237,00 zł. 2. Przebudowa mostka przy budynku nr 79 w m. Czerwieńczyce. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 95 883,19 zł. Budżet Gminy: 19 167,19 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 76 666,00 zł.

2011 1. Odbudowa drogi gminnej ul. Batorego w Ludwikowicach Kłodzkich – 1 168m. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 401 061,30 zł. Budżet Gminy: 79 350,38 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 317 401,00 zł. 2. Odbudowa drogi gminnej ul. Głowna w Ludwikowicach Kłodzkich – 120m. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 72 388,06 zł. Budżet Gminy: 18 773,07 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 52 857,00 zł. 3. Odbudowa drogi gminnej do kościoła w kierunku ul. Wysiedleńców w Jugowie w m. Przygórze – 630m. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 242 909,63 zł. Budżet Gminy: 48 117,93 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 192 467,00 zł. 4. Odbudowa drogi gminnej ul. Koszykowa w Jugowie – 1 566m. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 619 866,26 zł. Budżet Gminy: 122 817,72 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 491 270,00 zł. 5. Odbudowa drogi gminnej ul. Kościelna w kierunku Jawornika w Ludwikowicach Kłodzkich – 100m. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 56 865,45 zł. Budżet Gminy: 11 266,02 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 45 064,00 zł. 6. Odbudowa drogi gminnej w Bartnicy – 800m. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 333 750,05 zł. Budżet Gminy: 80 133,30 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 250862,00 zł.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

7. Odbudowa mostu koło budynku nr 39 w Krajanowie. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 56 783,31 zł. Budżet Gminy: 11 357,31 zł. Dotacja Budżetu Państwa: 45 426,00 zł.

Polanica Zdrój 2010 1. Przebudowa ul. Spacerowej w Polanicy Zdrój. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 346 684,72 zł. Pieniądze pochodzą w całości z budżetu gminy. 2. Przebudowa ul. Lipowej w Polanicy Zdrój. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 339 852,72 zł. Pieniądze pochodzą w całości z budżetu gminy. 3. Przebudowa drogi dojazdowej do gruntów rolnych Bożków – Czerwieńczyce – 1 183m. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 398 648,46 zł. Budżet Gminy: 213 896,46 zł. Terenowy Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych: 184 752,00 zł.

2011 Remont nawierzchni ul. Kilińskiego i Złotej w Polanicy-Zdroju. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 168 764,11 zł. Pieniądze pochodzą w całości z budżetu gminy.

Radków 2010 1. Remont dróg gminnych położonych w Suszynie nr dz. 299, 300; Ścinawce Średniej nr dz. 805, 806, 807; Ścinawce Dolnej nr dz. 293, 292/3 i 717; Radkowie, ul. Łąkowa nr 118746, w Ścinawce Średniej oznaczonych geodezyjnie jako działki 843 i 773; 795, w Ratnie Górnym nr dz. 409; Ścinawce Średniej droga nr 118729D; nr dz. 79. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 1 899 080 zł. Budżet Gminy: 319 080 zł. Dotacja z MSWiA: 1 580 000 zł.

2011 1. Remont drogi Ścinawka Górna – Tłumaczów o nr geodezyjnych 398/3, 435/3, 398/1, 806, 810/2, 809/2, 810/1 2. Remont drogi stanowiącej własność Gminy Radków położonej w Suszynie nr dz. 267, 265, 260

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

3. Remont dróg stanowiących własność Gminy Radków położonych w miejscowości Ścinawka Średnia ul. Westerplatte dr nr 118732D oraz o nr geodezyjnym 897 i droga 772 oraz 771 4. Remont dróg w Ratnie Dolnym oznaczonych geodezyjnie jako działki 338, 324 i 356, 567 oraz w Ratnie Górnym 422, 284/2 i 392, 391. 5. Remont drogi nr 118755 D ul. Przedmieście w Radkowie; Ścinawka Średnia oznaczonej geodezyjnie jako działki 893, 892, 899, 898, 900, 1098, 732/5; Ścinawka Górna oznaczonej geodezyjnie jako działki 76/8 oraz 75/1 i 77 6. Odbudowa mostu w ciągu drogi Ścinawka Górna – Tłumaczów o nr geodezyjnych 398/3, 435/3, 398/1, 806, 810/2, 809/2, 810/1 7. Remont drogi gminnej nr 120601 D ul. Wiejska w Wambierzycach etap III stanowiącej własność Gminy Radków.

Całkowity koszt realizacji inwestycji – 3 394 700 zł. Budżet Gminy: 733 720 zł. Dotacja z MSWiA: 2 660 980 zł.

Stronie Śląskie 2010 1. Odbudowa mostu we wsi St. Gierałtów dz. 186. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 143 002,51 zł. 2. Odbudowa mostu we wsi St. Gierałtów dz. 193. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 147 266,23 zł. 3. Odbudowa mostu we wsi Kamienica działka nr 89. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 112 003,15 zł. 4. Odbudowa ul. Polnej w Stroniu Śl. Całkowity koszt inwestycji – 450 668,68 zł. 5. Odbudowa ul. Górnej w Stroniu Śl. Całkowity koszt inwestycji –436 889,30 zł. 6. Odbudowa ul. Zielonej i ulic miejskich na działkach nr 243 i 235/1 w Stroniu Śl. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 393 802,46 zł.

2011 1. Odbudowa ul. Nadbrzeżnej i ul. Hutniczej w Stroniu Śląskim. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 1 047 028,93 zł.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

3. Przemysł i awarie przemysłowe.

3.1. Pozwolenia zintegrowane. Według obowiązującego Prawa ochrony środowiska prowadzenie instalacji, której funkcjonowanie, ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej działalności, może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości, wymaga pozwolenia zintegrowanego.

Działalność zakładów przemysłowych, zlokalizowanych na terenie powiatu kłodzkiego, może wywierać znaczny negatywny wpływ na wszystkie komponenty środowiska przyrodniczego, w tym szczególnie na gleby i krajobraz, czystość powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych i jakość wód podziemnych oraz na poziom hałasu i drgań w środowisku.

Aktualnie pozwolenia zintegrowanego posiadają wszystkie funkcjonujące i zobligowane do tego prawem zakłady przemysłowe zlokalizowane na ternie powiatu kłodzkiego:

1. Zakłady Elektrotechniki Motoryzacyjnej Sp. z o.o., 57-340 Duszniki Zdrój, ul. Świerczewskiego 14 – instalacja powierzchniowej obróbki metali – pozwolenie zintegrowane: decyzja Wojewody Dolnośląskiego, nr 134/2007 z dnia 23.10.2007 roku.

2. ZETKAMA Spółka Akcyjna 57-410 Ścinawka Średnia, ul. 3 Maja 12 – instalacja do odlewu metali żelaznych (z rozporządzenia ponad 20 ton) – pozwolenie zintegrowane: decyzja Wojewody Dolnośląskiego nr PZ 139/2007 z dnia 30.10.2007 r., znak sprawy SR.II.6619/W157/5/2007.

3. Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o. 50-413 Wrocław, ul. Walońska 3–5 – ciepłownia przy ulicy Wielisławskiej w Kłodzku – pozwolenie zintegrowane: decyzja Starosty Kłodzkiego, nr 2/2008 z dnia 31.10.2008 r.

4. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Apis” Spółka jawna, Henryk Andrzej Fijałkowski, Piotr Bloch, 87-860 Chodecz, ul. Kaliska 11 – instalacja do produkcji papieru i tektury – pozwolenie zintegrowane: decyzja Starosty Kłodzkiego nr 3/2007 z dnia 5.12.2007 roku.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

5. CIEPŁOWNICTWO Sp. z o.o., 57-402 Nowa Ruda, ul. Kłodzka 31/33 – instalacja do energetycznego spalania paliw o mocy nominalnej ponad 50 MW – pozwolenie zintegrowane: decyzja Starosty Kłodzkiego, nr 1/2008 z dnia 19.02.2008 r.

3.2. Awarie przemysłowe Obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głównie na prowadzącym zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku wystąpienia awarii, oraz na Państwowej Straży Pożarnej. Na terenie naszego powiatu zlokalizowane są następujące podmioty zakwalifikowane do zakładów zwiększonego i dużego ryzyka:

Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Kłodzku w latach 2010-2011 nie odnotowała żadnych interwencji związanych z awariami przemysłowymi.

3.3. Aktualizacja tras przewozu substancji niebezpiecznych. Drogowe trasy przewozu substancji niebezpiecznych:

– Kudowa Słone – Kłodzko – Wrocław,

– Kłodzko – Opole.

Kolejowe trasy przewozu substancji niebezpiecznych

– Wrocław – Kłodzko – Międzylesie.

W związku z wejściem Polski z dniem 21 grudnia 2007 r. do strefy „Schengen” i zaniechaniem kontroli na przejściach granicznych Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Kłodzku nie otrzymuje informacji z przejść granicznych dot. rodzaju oraz ilości materiałów niebezpiecznych wwożonych na teren kraju.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

4. Rozwój rolnictwa

4.1. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych W wyniku procesów urbanizacji, rozwoju różnych gałęzi przemysłu, usług oraz infrastruktury sukcesywnie zmniejsza się areał gruntów użytkowanych rolniczo. Zmianom sposobu użytkowania podlegają nie tylko nieużytki i grunty najsłabsze, ale również te o wysokiej przydatności rolniczej. Zjawisko wyłączania gruntów z produkcji nasila się w ostatnich latach. Wiąże się to ze wzrostem aktywności inwestycyjnej, głównie dzięki napływowi kapitału zagranicznego, w tym ze środków Unii Europejskiej.

Grunty rolne poza funkcją produkcyjną mają ogromne znaczenie turystyczne i ekologiczne. Wymienione cechy wywierają istotny wpływ na wyznaczanie racjonalnych kierunków gospodarowania tymi gruntami oraz ich ochrony.

Przepisem regulującym zasady ochrony gruntów rolnych jest ustawa z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t. j. Dz. U. z 2004r. Nr 121, poz. 1266 z późn. zm.). W myśl art. 3 w/w ustawy ochrona gruntów rolnych polega na:

 Ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze i nieleśne,

 Zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom produkcji rolniczej, powstającym wskutek działalności nierolniczej i ruchów masowych ziemi,

 Rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze,

 Zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych,

 Ograniczaniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi.

Do realizacji celów ustawy służył do dnia 31 grudnia 2010 roku Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych stanowiący odrębny rodzaj funduszu celowego, który funkcjonuje na podstawie ustawy z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 27 października 1998 roku w sprawie regulaminu funkcjonowania Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych (Dz. U. Nr 139, poz. 903). Stanowił on kontynuację funduszu powoływanego przez poprzednie przepisy

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

o ochronie i rekultywacji gruntów. Celem jego powołania było podejmowanie działań służących ochronie, rekultywacji i poprawie jakości gruntów.

Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych z dniem 31 grudnia 2010 roku został zlikwidowany zgodnie z art. 90 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych. Wpływy z opłat ( należności i opłaty roczne) za wyłączenie z produkcji gruntów rolnych od osób fizycznych i prawnych stają się dochodami województwa. Zgodnie z art. 22c ust. 1 ustawy z dnia 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych środki przeznacza się głównie na ochronę i poprawę jakości gruntów rolnych przewidzianą ustawą, a w szczególności na:

1. Rekultywację na cele rolnicze gruntów, które utraciły lub zmniejszyły wartość użytkową wskutek działalności nieustalonych osób,

2. Rolnicze zagospodarowanie gruntów zrekultywowanych,

3. Użyźnianie gleb o niskiej wartości produkcyjnej, ulepszanie rzeźby terenu i struktury przestrzennej gleb, usuwanie kamieni i odkrzaczania,

4. Przeciwdziałanie erozji gleb i ruchom masowym ziemi na gruntach rolnych, w tym zwrot kosztów zakupu nasion i sadzonek, utrzymanie w stanie sprawności technicznej urządzeń przeciwerozyjnych oraz odszkodowania, o których mowa w art. 15 ust. 3 ustawy,

5. Budowę i renowację zbiorników wodnych służących małej retencji,

6. Budowę i modernizację dróg dojazdowych do gruntów rolnych,

7. Wdrażanie i upowszechnianie wyników prac naukowo-badawczych związanych z ochroną gruntów rolnych,

8. Wykonywania badań płodów rolnych uzyskiwanych na obszarach ograniczonego użytkowania, o których mowa w art. 16 ustawy, oraz niezbędnych dokumentacji i ekspertyz z zakresu ochrony gruntów rolnych,

9. Wykonywanie zastępcze obowiązków określonych w ustawie,

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

10. Rekultywację nieużytków i użyźnianie gleb na potrzeby nowo zakładanych rodzinnych ogrodów działkowych.

Wysokości środków budżetu województwa związanych z wyłączaniem z produkcji gruntów rolnych nie można ustalić z wyprzedzeniem, gdyż zależą one od:

 Ruchu inwestycyjnego w województwie,

 Klasy gruntów wyłączanych,

 Wartości rynkowej gruntu w danym obrębie geodezyjnym (wsi, miejscowości).

Środki dochodów budżetu województwa związanych z wyłączaniem z produkcji gruntów rolnych powinny być w pierwszej kolejności przeznaczone na wykonywanie prac na obszarze tych gmin w których powstają oraz istnieją warunki uzyskania wzrostu produkcji rolniczej rekompensującej straty poniesione w wyniku zmniejszenia obszaru gruntów rolnych.

W wyniku procesów urbanizacji, rozwoju różnych gałęzi przemysłu, usług oraz infrastruktury sukcesywnie zmniejsza się areał gruntów użytkowanych rolniczo. Zmianom sposobu użytkowania podlegają nie tylko nieużytki i grunty najsłabsze, ale również te o wysokiej przydatności rolniczej. Zjawisko wyłączania gruntów z produkcji nasila się w ostatnich latach. Wiąże się to ze wzrostem aktywności inwestycyjnej, głównie dzięki napływowi kapitału zagranicznego, w tym ze środków Unii Europejskiej.

Podstawowe zasady podziału środków Funduszu do dnia 31 grudnia 2010 roku były ustalane przez Zarząd Województwa Dolnośląskiego oraz nakreślone w Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich – Uchwała Nr XXXV/583/2001 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 25 maja 2001 roku w sprawie strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich Województwa Dolnośląskiego, a także w programie Rolno Spożywczym Województwa Dolnośląskiego uchwalonym również Uchwał a Sejmiku.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Bezpośrednią obsługą Funduszu Terenowego zajmowało się Dolnośląskie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych we Wrocławiu pod nadzorem merytorycznym Wydziału Geodezji i Kartografii Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego. Funkcjonowanie FOGRu było rozpatrywane w kontekście zależności finansowo – organizacyjnych istniejących między samorządem województwa, władzami powiatowymi i Funduszem centralnym, a także beneficjentami Funduszu, będącymi ostatecznymi odbiorcami jego środków, ale i często generującymi jego przychód.

Zgodnie z podjętymi uchwałami Zarządu Województwa Dolnośląskiego w sprawie regulaminu funkcjonowania Terenowego Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych Województwa Dolnośląskiego w 2010 roku pozyskano środki finansowe na budowę zbiorników małej retencji wodnej i odbudowę dróg dojazdowych do gruntów rolnych na terenie powiatu kłodzkiego na łączną kwotę 833.024 zł wg poniższego zestawienia:

 Gmina Nowa Ruda - 184.752,00 zł,

 Gmina Radków - 244.800,00 zł,

 Gmina Międzylesie - 126.144,00 zł,

 Gmina Lądek Zdrój - 42.048,00 zł,

 Gmina Szczytna - 60.480,00 zł,

 Gmina Kłodzko - 142.800,00 zł,

Na budowę zbiorników małej retencji wodnej realizowanych przez dwie osoby fizyczne pozyskano dofinansowanie w wysokości - 32.000 zł.

Składając wnioski o dofinansowanie zadań rekultywacyjnych musieliśmy pamiętać, że wydatki funduszu celowego jakim był FOGR mogły być dokonywane tylko w ramach posiadanych środków finansowych obejmujących bieżące przychody pochodzące głownie ze świadczeń o charakterze publicznoprawnym.

Rok 2011 to dodanie zgodnie z art. 9o ust. 1 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1241 z późn. zm.) w ustawie z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004r.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Nr 121. poz. 1266 z późn. zm) rozdziału 5a, który w art. 22c ust. 1 stanowi, że „Ze środków budżetu Województwa, w zakresie ustalonym w ustawie, finansowane są ochrona, rekultywacja i poprawa jakości gruntów rolnych oraz wypłat odszkodowań przewidzianych ustawą”.

Zgodnie z Uchwałą Nr 661/IV/11 Zarządu Województwa Dolnośląskiego z dnia 17 maja 2011r. w sprawie określania zasad udzielania i rozliczania dotacji celowych z budżetu Województwa Dolnośląskiego dla jednostek samorządu terytorialnego na ochronę, rekultywację i poprawę jakości gruntów rolnych w powiecie kłodzkim zabezpieczono kwotę 847.152 zł na budowę, przebudowę (modernizację) i remont dróg dojazdowych do gruntów rolnych wg poniższego zestawienia:

 Gmina Bystrzyca Kłodzka - 46.656 zł,

 Gmina Kłodzko - 212.400 zł

 Gmina Lądek Zdrój - 130.680 zł

 Gmina Nowa Ruda - 187.200 zł

 Gmina Międzylesie - 81.216 zł

 Gmina Radków - 216.000 zł

Ponadto w formie dotacji celowej z budżetu Województwa Dolnośląskiego Powiat Kłodzki otrzymał 40.000 zł na zakup sprzętu komputerowego i oprogramowania do wykorzystania w 2011r.

Wprowadzone zmiany w ustawie o finansach publicznych powodujące likwidację funduszy celowych spowodowały, że starosta z dniem 1 stycznia 2011 roku zobligowany został do prowadzenia egzekucji należności i opłat z tytułu wyłączania gruntów z produkcji rolniczej, zgodnie z art. 1a ustawy z dnia 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Mając na uwadze art. 5 § 1 pkt 1 w/w ustawy Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego z dniem 13 kwietnia 2011r. przekazał Staroście Kłodzkiemu dokumentację finansowo – księgową dot. czynności egzekucyjnych prowadzenia egzekucji należności i opłat z tytułu wyłączania gruntów rolnych z produkcji rolniczych.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

4.2. Szkolenie rolników w zakresie wdrażania zasad wzajemnej zgodności oraz rolnictwa ekologicznego i agroturystyki.

Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu realizuje na obszarach wiejskich województwa dolnośląskiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.

4.2.1. Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu we Wrocławiu w latach 2010-2011 przeprowadził szkolenia rolników z terenów powiatu kłodzkiego w zakresie:

1. Wdrażania zasad wzajemnej zgodności:

- w 2010r. – 6 szkoleń dla 103 osób

- w 2011r. – 13 szkoleń dla 180 osób

2. Rolnictwa ekologicznego i agroturystyki:

- w 2010r. – 7 szkoleń dla 111 osób oraz przygotowano dokumentację dla potrzeb certyfikacji 5 gospodarstw ekologicznych.

- w 2010r. – 13 szkoleń dla 112 osób oraz przygotowano dokumentację dla potrzeb certyfikacji 9 gospodarstw ekologicznych.

4.2.2. Działania informacyjno-edukacyjne.

Działania w tym zakresie realizuje głównie Ośrodek Szkolno-Wypoczynkowy w Paszkowie będący jednostka organizacyjną Dolnośląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu. Prowadzi on doradztwo bezpośrednie oraz doświadczalnictwo

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

w zakresie użytkowania metodami ekologicznymi winnicy, sadu, trwałych użytków zielonych i upraw ziół, a także organizuje szkolenia i demonstracje. W 2010r. i 2011r. zorganizowano 2 kiermasze dla ok 1500 osób, na których promowano ekologiczne metody produkcji, przetwórstwa i marketingu żywności ekologicznej.

4.2.3. Realizacja Programu rolno-środowiskowego.

Program rolnośrodowiskowy jest wyjątkowo skutecznie propagowany przez pracowników Dolnośląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu. Opiekę nad gospodarstwami realizującymi Program rolno-środowiskowy w powiecie kłodzkim, prócz doradców rolno-środowiskowych będących pracownikami PZD Kłodzko sprawuje także doradcy na stałe zatrudnieni w innych jednostkach organizacyjnych DODR we Wrocławiu. W ramach PROW 2007 – 2013 na terenie powiatu kłodzkiego w 2010r. zrealizowano program rolnośrodowiskowy w 119 gospodarstwach, a w 2011r. w 160 gospodarstwach.

Pracownicy PZD Kłodzko zorganizowali i przeprowadzili w latach 2010 – 2011 łącznie 28 szkoleń dla 345 uczestników, z czego w roku 2010 – 11 szkoleń dla 123 uczestników, a w roku 2011 – 17 szkoleń dla 222 uczestników.

4.2.4. Składanie wniosków o płatność w ramach ONW. W Powiatowym Biurze Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Ilość wniosków o przyznanie pomocy finansowej z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) złożonych w roku 2010 oraz w roku 2011 wynosi około 3.330 wniosków w każdym roku, na podstawie których wypłacono w 2010r. ok 9 400 000 zł (stan na dzień 28.06.2011r., co stanowi 99,64% złożonych wniosków), a w 2011r. ok 9 460 000 zł (stan na dzień 27.06.2012r., co stanowi 99,73% złożonych wniosków).

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

4.3. Przedsięwzięcia zrealizowane przez Gminy dotyczące odbudowy i budowy dróg transportu rolnego oraz szlaków turystycznych i rowerowych oraz powołanie użytków ekologicznych.

Bystrzyca Kłodzka 2010 1. Remont drogi wew. transportu rolnego na dz. nr 92,88,967 do drogi krajowej nr 33 w kierunku drogi powiatowej nr 3278D w m. Gorzanów. 2. Remont drogi wew. transportu rolnego położonej na dz. nr 650 od drogi wojewódzkiej nr 392 w kierunku Leśnictwa i pos. nr 60 w m. Idzików. 3. Remont drogi wew. trans. rolnego dz. nr 128/2, 131/4 w kierunku posesji nr 12a przy ul. Śnieżnej w Międzygórzu. 4. Remont drogi wew. trans. rolnego położonej na dz. nr 161, 213 w kierunku pos. nr 54, 55, 56 w m. Ponikwa. 5. Remont drogi wew. trans. rolnego dz. nr 908 od drogi powiatowej nr 3266D w kierunku nr 145 i 147 w m. Stary Waliszów. 6. Remont drogi wew. trans. rolnego dz. nr 192 w kier. pos. nr 89a w miejscowości Wilkanów. 7. Remont drogi wew. trans. rolnego dz. nr 222, 223 od drogi powiatowej nr 3277D w kierunku kościoła i posesji nr 16 w m. Wyszki. 8. Remont mostu w ciągu drogi wew. trans. rolnego dz. nr 108 k/pos. nr 37 w Nowej Bystrzycy. 9. Remont mostu w ciągu drogi wew. trans. rolnego dz. nr 184 k/pos. nr 21 w Wójtowicach.

10. Remont mostu w ciągu drogi wew. trans. rolnego dz. nr 282 k/pos. nr 1 w Ponikwie. 11. Remont drogi gminnej wew. trans. rolnego dz. nr 603 w kierunku Wiejskiego Domu Kultury w m. Płownica.

2011 1. Remont drogi wew. trans. rolnego dz. nr 610/1 w kier. posesji nr 10 i 11 w Starej Łomnicy. 2. Remont drogi gminnej dz. nr 119, 137, 145 w kier. w Długopolu Dolnym.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

3. Remont drogi gminnej dz. nr 530, 535, 536 ul. Górnej w kierunku posesji nr 1, 2, 3, 4, 5, 6 w Starej Bystrzycy. 4. Remont drogi gminnej dz. nr 137, 147, od drogi powiatowej nr 3287D w kierunku posesji nr 24, 25, 26 w Paszkowie. 5. Remont drogi gminnej dz. nr 231, 232, 230 od drogi nr 3277D w m. Wyszki. 6. Remont mostu w ciągu drogi gminnej dz. nr 175, 177 w Nowej Bystrzycy. 7. Remont mostu w ciągu drogi gminnej dz. nr 582/2, 607 k/pos. nr 52 w m. Pławnicy.

Międzylesie 2010 1. Remont drogi transportu rolnego w Nowej Wsi na dz. nr 213 – 300mb. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 137.873,05 zł. Budżet gminy- 86.033,05 zł, Terenowy Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych – 51.840 zł. 2. Remont drogi transportu rolnego w Boboszowie na dz. nr 106 – 430mb (I etap). Całkowity koszt realizacji inwestycji – 226.241,18 zł. Budżet gminy – 151.937,18 zł, Terenowy Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych – 74.304 zł.

2011 1. Remont drogi transportu rolnego w Boboszowie na dz. nr 106 – 470mb (II etap). Całkowity koszt realizacji inwestycji – 116.791,99 zł. Budżet gminy – 73.591,99 zł, Terenowy Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych – 43.200zł.

Kudowa Zdrój 2010 1. Budowa ścieżki rowerowej w pasie drogi wojewódzkiej nr 387 w ciągu istniejącego chodnika przy ul. Zdrojowej. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 1.156.400,69 zł. Dofinansowanie z UE w 85%.

Gmina Nowa Ruda 2010 1. Przebudowa drogi dojazdowej do gruntów rolnych Bożków – Czerwieńczyce – 1283mb. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 398.648,46 zł. Budżet gminy – 213.896,46 zł. Terenowy Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych – 184.752,00 zł.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Radków 2010 1. Modernizacja drogi transportu rolnego dz. nr 690/2, 683, 678 w Tłumaczowie. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 499.990,00 zł. Budżet gminy – 255.190,00 zł, Urząd Marszałkowski – 244.80,00 zł. 2. Odbudowa szlaków turystycznych – ulepszenie infrastruktury komunikacyjnej Bożanov- Radków; przebudowa drogi gminnej od drogi wojewódzkiej nr 387 do granicy państwa, przebudowa parkingu – zalew w Radkowie. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 3.792.570,00 zł. Budżet gminy – 399.000,00 zł, dotacja z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – 3.393.570,00 zł.

2011 1. Remont drogi transportu rolnego dz. nr 178, 243 w Ścinawce Górnej. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 319.060,00 zł. Budżet gminy – 103.060,00 zł. Urząd Marszałkowski – 216.000,00 zł. 2. Rewitalizacja Pieszych ciągów Turystycznych do punktów widokowych na Szczelińcu Wielkim. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 2.425.830,00 zł. Budżet gminy – 340.300,00 zł, dotacja z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – 2.085.530,00 zł.

Polanica Zdrój 2011 1. Wytyczenie oraz oznakowanie szlaku pieszego i trasy rowerowej w ramach projektu „Śladami Barunki i polanickiego Niedźwiedzia-działamy razem dla naszych turystów”. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 16.334,34 zł. Całość przedsięwzięcia dofinansowana z UE.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

4.4. Informacja o zrealizowanych w 2010 i 2011 roku przedsięwzięciach i inicjatywach na obszarach wiejskich powiatu kłodzkiego. 4.4.1. Powiatowy Konkurs „Najlepsze inicjatywy społeczności lokalnych”.

Idea Konkursu:

 Przekształcanie obszarów wiejskich dzięki oddolnemu zaangażowaniu samych mieszkańców.  Podstawowe cechy Konkursu:

 Kompleksowość zmian dokonujących się w przestrzeni fizycznej i społecznej wsi,  Realizacja przedsięwzięć w oparciu o plan rozwoju wsi i program jej odnowy,  Wsparcie ze strony Starostwa Powiatowego oraz Urzędu Gminy.

Podstawowe cele Konkursu:

 Poprawa jakości życia,  Poprawa standardu życia,  Poprawa bytu,  Wzmocnienie tożsamości i wartości życia wiejskiego.

2010.

Środki finansowe przeznaczone na Konkurs w roku 2010: 20 000,00 zł.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

WYKAZ NAGRÓD

W VI EDYCJI POWIATOWEGO KONKURSU

„Najlepsze inicjatywy społeczności lokalnych”

Lp. Sołectwo Nazwa projektu Przyznane wieś dofinansowanie Ławica „Budowa sceny przenośnej oraz ławek”. 1.500,00 1. Stary Wielisław „Chcę mieć przyjaciela”. 1.500,00 2. Żelazno „Zakup namiotów dla wsi Żelazno”. 1.500,00 3. 4. Roztoki „Utwardzenie placu przy boisku sportowym w Roztokach”. 1.000,00

5. Nowa Łomnica „Gdzieś na krańcu świata”. 1.500,00

6. Mielnik „Mielnik - przystanek pod wapniarką”. 1.200,00

7. Piotrowice „Na Piotrowickiej Polanie”. 1.200,00

8. Idzików „Wspólna sprawa - boisko i zabawa” 2.000,00

Nowy „Budowa podjazdu - kładki dla osób niepełnosprawnych, pomalowanie 1.200,00 9. farbą dachu wiaty z blachy ocynkowanej, impregnacja elementów Gierałtów drewnianych kładki oraz wiaty, wykonanie 10 szt. ławek”. 10. Stronie Śląskie „Budowa boiska do gry w siatkówkę”. 1.000,00 Wieś 11. Ludwikowice „Plac rekreacyjno - sportowy w Ludwikowicach Kłodzkich”. 1.000,00 Kłodzkie 12. Włodowice „Plac do gry w tenisa stołowego na terenie ogrodu jordanowskiego 1.000,00 we Włodowicach”. Dzikowiec „Centrum integracyjne naszej wsi - VI etap”. 2.000,00 13. 14. Ścinawka „Atrakcyjne miejsce spotkań przy Wiejskim Centrum Kultury, Integracji 1.400,00 i Bezpieczeństwa Publicznego w Ścinawce Dolnej - etap I grill wiszący”. Dolna Tłumaczów „Tłumaczów - wieś gdzie możesz odpocząć”. 1.000,00 15.

2011

Środki finansowe przeznaczone na Konkurs w roku 2011: 16 000,00 zł.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

WYKAZ NAGRÓD

W VII EDYCJI POWIATOWEGO KONKURSU

„Najlepsze inicjatywy społeczności lokalnych”

Lp. Sołectwo Nazwa projektu Wysokość lub wieś dofinanso- wania

1 Długopole „Modernizacja placu rekreacyjnego w Długopolu Zdroju - etap I” 2.000,00 Zdrój

Lasówka „Wesoła polana - miejsce spotkań” 1.200,00 2

3 Wilkanów „Przez sport po zdrowie” 2.000,00

4 Stary „Drugi etap budowy boiska do gry w piłkę siatkową, plażową i 1.600,00 Wielisław badmintona”

5 Krosnowice „Grunt to rodzina - warsztaty familijne” 920,00

6 Wojbórz „Na ratunek wiacie” 1.100,00

7 Kąty „Przyjazne zakątki” 415,00 Bystrzyckie

8 Dolnik „Radość dzieciom - plac zabaw” 1.300,00

9 Potoczek „Utworzenie świetlicy letniej” 1.150,00

10 Ludwikowice „Plac rekreacyjno - sportowy w Ludwikowicach Kłodzkich” 1.650,00 Kłodzkie

11 Ścinawka „Atrakcyjne miejsce spotkań przy Wiejskim Centrum Kultury, 1.400,00 Dolna Integracji i Bezpieczeństwa Publicznego w Ścinawce Dolnej -

zagrajmy w Petankę”

12 Stronie Śląskie „Zabawy na działce sołeckiej - II etap budowy toalet” 1.265,00 Wieś

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

5. Gospodarka wodno – ściekowa

Jakość środowiska jest jednym z istotnych czynników decydujących o zdrowiu człowieka. W programie Działań UE w dziedzinie ochrony środowiska na lata 2001 – 2010, gdzie wśród czterech priorytetowych obszarów działań wymienione jest „Środowisko i zdrowie”. Cel strategiczny sformułowano jako „osiągnięcie takiej jakości środowiska, w którym poziomy zanieczyszczeń spowodowanych przez człowieka nie prowadzą do znaczącego wpływu na zdrowie człowieka lub jego zagrożenia”.

Do najważniejszych elementów środowiska mających wpływ na zdrowie należą: – wody – powietrze atmosferyczne – gleby Wśród uciążliwości środowiskowych należy wymienić: – hałas – odpady komunalne i przemysłowe

Większość unijnych standardów, którym Polska musi sprostać w Unii Europejskiej, dotyczy jakości środowiska. Zadania z tego zakresu należą do najistotniejszych i najbardziej kosztownych, ponieważ obejmują tak ważne dziedziny jak ochrona zasobów wodnych, ochrona powietrza atmosferycznego, gospodarowanie odpadami. Do nich odnosi się również wiele przyjętych przez Polskę zobowiązań międzynarodowych wynikających z podpisanych konwencji i protokołów do konwencji oraz ustaw i rozporządzeń przyjętych w ostatnich latach dostosowujących polskie prawo do wymogów UE.

5.1. Przedsięwzięcia zrealizowane przez Starostwo Powiatowe w zakresie wód powierzchniowych – odprowadzanie ścieków.

2010 - Likwidacja odstojnika nieczystości i przyłączenie do miejskiego kolektora ścieków budynku Starostwa Powiatowego oddz. Zamiejscowy w Bystrzycy Kłodzkiej – 68 000 zł.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

2011 - Likwidacja odstojnika nieczystości i przyłączenie do miejskiego kolektora ścieków budynku ZSO w Bystrzycy Kłodzkiej.

5.2. Przedsięwzięcia zrealizowane przez poszczególne gminy powiatu kłodzkiego w dziedzinie gospodarki wodnej

Radków 2010 Budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami.-Etap IV i V - 3,5km. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej” objętego „Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013”. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 4.276.000,00 zł. Budżet gminy – 1.710.000,00 zł, dofinansowanie PROW 2.566.000,00 zł. 2011 Budowa kanalizacji sanitarnej w Radkowie w okolicach Zalewu – 1,6 km. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 713.100,00 zł. Budżet gminy – 285.300,00 zł, dotacja – 142.600,00 zł.

Gmina Nowa Ruda W latach 2010-2011 wykonano 15,02 km sieci kanalizacji sanitarnej w Bożkowie. Całkowity koszt realizacji inwestycji w 2010r.– 2.051.487,04 zł. Budżet gminy – 1.055.130,46 zł, WFOŚiGW – 996.356,58 zł. W roku 2011 5.290.941,20 zł w tym budżet gminy – 2.762.373,76 zł, WFOŚiGW – 2.528.567,44 zł. W 2010 roku wykonano 9 km sieci wodociągowej w Bieganowie. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 933.855,13 zł. Budżet gminy – 396.124,92 zł, dotacja z Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013 – 537.730,21 zł.

Kudowa Zdrój W latach 2010-2011 wykonano sieć kanalizacyjna o długości: ul.Słone – 0,8km, osiedle Nad Potokiem – 0,2km, ul. Boczna – 0,2km. Wykonano siec wodociągową – Jeleniów – 0,2km.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Międzylesie W latach 2010-2011 wykonano siec wodociągową w miejscowościach Goworów, Michałowice, Gajnik o długości łącznej 6.672,1mb. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 1.380.289,79 zł. Budżet gminy – 647.659,79 zł, PROW 2007-2011 „Odnowa i rozwój wsi” – 732.630,00 zł.

Bystrzyca Kłodzka W roku 2010 w miejscowości Szklarka zakończono prace nad budowa sieci wodociągowej o długości 3km.

Polanica Zdrój Wymiana wodociągu stalowego na rurociąg PEHD przy ul. Zdrojowej. Całkowity koszt realizacji inwestycji - 127 521,22 zł. Pieniądze pochodzą w całości z budżetu gminy.

Stronie Śląskie W roku 2011 wykonano 28,2km sieci kanalizacyjnej . Całkowity koszt realizacji inwestycji – 11,5mln oraz 0,55km sieci wodociągowej – 1mln.

Lewin Kłodzki W 2010 roku wykonano 2,98 km sieci kanalizacyjnej. Całkowity koszt realizacji inwestycji – 3.169.000,00 zł. Budżet gminy – 96.000,00 zł, WFOŚiGW - 1.035.000,00 zł, EWT – 2.038.000,00 zł.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

6. Ochrona przed powodzią

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 6 lipca 2001 roku uchwalił Ustawę o ustanowieniu wieloletniego programu rządowego pn: „Program dla Odry – 2006” będącą podstawą prawną do jego realizacji w okresie następnych 15 lat. Program jest realizowany przez Radę Ministrów za pośrednictwem Pełnomocnika Rządu do spraw „Programu dla Odry – 2006”.

Celem strategicznym Programu jest wzrost bezpieczeństwa przeciwpowodziowego z zachowaniem zasady zrównoważonego rozwoju terenu całego dorzecza Odry oraz poszanowaniem bogatych na tym obszarze zasobów przyrody i stanu środowiska. Aby ten cel osiągnąć należy doprowadzić do pełnej odbudowy zniszczeń powodziowych i zrealizować nowy, bardziej skuteczny program ochrony przeciwpowodziowej.

Dla powiatu kłodzkiego najistotniejsze są działania mające na celu osłonę miejscowości położonych w dolinach górskich rzek i potoków w tym miasta Kłodzka. Konieczny jest rozbudowany system infrastruktury powodziowej polegający głównie na retencjonowaniu przepływów w suchych zbiornikach przeciwpowodziowych dla małych zlewni oraz większych zbiornikach o stałym piętrzeniu posiadających pojemność przeciwpowodziową.

Przyjęty w 2001 roku „Program dla Odry 2006” zakładał realizację 29 zbiorników retencyjnych w Kotlinie Kłodzkiej o projektowanej pojemności powodziowej 99,48 mln m3.

Przyjęte w 2004 roku „Studium ochrony przed powodzią Kotliny Kłodzkiej ze szczególnym uwzględnieniem ochrony miasta Kłodzka” przedstawia koncepcje szeregu inwestycji z zakresu biernej i czynnej ochrony przeciwpowodziowej oraz początkowo zakładało realizację 9 suchych zbiorników przeciwpowodziowych w chwili obecnej przewidziano realizację 4 zbiorników:

– zbiornik Szalejów na Bystrzycy Kłodzkiej – zbiornik Boboszów na Nysie Kłodzkiej – zbiornik Krosnowice na potoku Duna – zbiornik Roztoki Bystrzyckie na potoku Goworówka

Na obszarze powiatu kłodzkiego zagrożenie powodziowe jest zagrożeniem najczęściej występującym Z tego względu w 1999 władze powiatu podjęły decyzję o budowie lokalnego

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011 systemu monitoringu hydrometeorologicznego, tak aby posiadać w czasie bieżącym informacje o zmianach dwóch istotnych w zagrożeniu powodziowym parametrów

Wielkości opadów i stanu wody w rzekach przepływających przez powiat kłodzki.

Dane z lokalnego systemu pomiarowego są dostępne dla wszystkich zainteresowanych w Internecie, w czasie bieżącym, strona internetowa ma adres: www.lsop.powiat.klodzko.pl i wiadomo (statystyki odwiedzin, np. 17-19 maj 2010 średnio ponad 17 tys. wywołań w ciągu doby), że jest bardzo popularną stroną w czasie każdych intensywnych opadów atmosferycznych.

Poniżej znajduje się schemat rozmieszczenia posterunków pomiarowych określających wielkość opadów i stanu wody na rzekach przepływających przez powiat Kłodzki.

Wodowskazy Pozostałe

Żelazno (H-3) Bielice (P-5)

Ścinawka (H-19) Jodłów (P-1)

Bardo (H-20) Kłodzko (P-9)

Boboszów (HP-4) Lądek Zdr. (P-12)

Bystrzyca Kł. (H-11) Lewin Kł. (P-18)

Darnków (HP-3) Pstrążna (P-13)

Duszniki Zdr. (H-15) Spalona (P-4)

Gorzuchów (H-5) Zieleniec (P-11)

Kłodzko (H-1)

Krosnowice (H-2)

Kudowa Zdr. (H-17)

Lądek Zdr. (H-14)

Międzygórze (H-9)

Międzylesie (H-6)

Nowa Ruda (H-21)

St. Bystrzyca (H-10)

Stronie Śl. (H-12)

Stronie Śl.zap. (HP-1)

Szalejów Dln. (H-4)

Szczytna (HP-2)

Tłumaczów (H-18)

Wilkanów (H-8)

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

7. Ochrona przyrody i krajobrazu

7.1. Natura 2000 Ostoje Natura 2000 to sieć obszarów chronionych, tworzona na mocy prawa europejskiego (Dyrektywy 79/403/EEC zwanej dziś Dyrektywą Ptasią, w skrócie DP oraz Dyrektywy 92/43/EEC, czyli Dyrektywy Siedliskowej – DS). Obszary te stworzyć mają docelowo Europejską Sieć Ekologiczną Obszarów Chronionych, której celem jest zachowanie wszystkich zagrożonych i najbardziej reprezentatywnych dla naszego kontynentu siedlisk przyrodniczych wraz z towarzyszącą im fauną i florą. Obszary wchodzące w skład sieci są bardzo zróżnicowane. Mogą obejmować już istniejące tereny chronione (parki narodowe, rezerwaty, parki krajobrazowe) jak i obszary w ogóle nie planowane do objęcia ochroną (np. obszary o zróżnicowanym krajobrazie rolniczym i dużej różnorodności gatunkowej). Istotne dla ich wyznaczenia jest obecność określonych typów siedlisk przyrodniczych, których listę zawiera załącznik I Dyrektywy Siedliskowej, określonej grupy gatunków zwierząt i roślin wyszczególnionych w załączniku II tejże Dyrektywy, lub też ptaków wymienionych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Wyróżniamy dwa typy obszarów Natura 2000. SACs (Special Areas of Conservation czyli Obszary Specjalnej Ochrony) to ostoje tworzone dla ochrony siedlisk lub gatunków wymienionych w załącznikach oraz II Dyrektywy Siedliskowej. SPAs (Special Protection Areas, a po polsku Specjalne Obszary Ochrony) to ostoje Natura 2000, które mają być ( lub są już w krajach Wspólnoty) utworzone ze względu na występowanie w nich gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej. Obszary SAC i SPA są od siebie niezależne – w niektórych przypadkach ich granice mogą się pokrywać, lub być nawet identyczne.

Obszary Natura 2000 na terenie powiatu kłodzkiego SOO (Specjalne Obszary Ochrony) – PLH020004 Góry Stołowe, Typ Ostoi K – PLH20039 Grodczyn i Homole koło Dusznik, Typ Ostoi G – PLH020010 Piekielna Dolina koło Polanicy, Typ Ostoi B – PLH020014 Torfowisko pod Zieleńcem, Typ Ostoi B – PLH020008 Kościół w Konradowie, Typ Ostoi B – PLH020043 Przełom Nysy Kłodzkiej koło Morzyszowa, Typ Ostoi B – PLH020060 Góry Orlickie, Typ Ostoi K

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

– PLH020061 Dzika Orlica, Typ Ostoi B – PLH020062 Góry Bardzkie, Typ Ostoi E – PLH020033 Czarne Urwisko koło Lutyni, Typ Ostoi B – PLH020071 Ostoja Nietoperzy Gór Sowich, Typ Ostoi E – PLH020035 Biała Lądecka, Typ Ostoi B – PLH020070 Sztolnia w Młotach, Typ Ostoi B – PLH020019 Pasmo Krowiarki, Typ Ostoi E – PLH020016 Góry Bialskie i Grupa Śnieżnika, Typ Ostoi E – PLH020083 Dolina Bystrzycy Łomnickiej (obszar proponowany), Typ Ostoi B – PLH020096 Góry Złote (obszar proponowany), Typ Ostoi B. OSO (Obszary Specjalnej Ochrony) – PLHB020006 GÓRY STOŁOWE, Typ Ostoi J

OBSZARY SPECJALNEJ OCHRONY NATURA 2000

źródło danych: MOS

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

7.2 Stan inwentaryzacji zasobów i walorów przyrodniczych w oraz rejestr obiektów i obszarów cennych przyrodniczo w gminach powiatu kłodzkiego

Międzylesie Inwentaryzacja zasobów i walorów przyrodniczych w Gminie Międzylesie została wykonana w 2002r. na zlecenie Wojewody Dolnośląskiego przez firmę ,,Fulica” z Wrocławia. Na dzień dzisiejszy jest to jedyna inwentaryzacja przyrodnicza Gminy. Gmina posiada inwentaryzację przyrodniczą gminy z 2002 roku. W obowiązującym Miejscowym Planie Zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Międzylesie określono: - Obszar chronionego Krajobrazu Gór Bystrzyckich i Orlickich, - Śnieżnicki Park Krajobrazowy i jego otulinę.

Kłodzko Inwentaryzacja przyrodnicza dla miasta Kłodzka została była przeprowadzona w 2002 r przez firmę Fulica – Wojciech Jankowski na zlecenie Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu. Z przeprowadzonych badań wynika, że na terenie miasta Kłodzka występuje 20 gatunków ssaków, z których 9 podlega ochronie gatunkowej. Stwierdzono zimowanie 9 gatunków nietoperzy, w tym 2 wymienionych w II i IV Załączniku Dyrektywy Siedliskowej – nocek duży i mopek. Ponadto na terenie miasta stwierdzono występowanie 79 gatunków ptaków, w tym 76 lęgowych oraz 3 uznane za nie lęgowe. Wśród ptaków lęgowych 75 gatunków objętych jest ochroną gatunkową a 4 podlegają ochronie częściowej jako ptaki łowne. Trzy gatunki znajdują się w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Płazy reprezentowane są na terenie miasta Kłodzka przez 6 gatunków, z których najcenniejsze to salamandra plamista i rzekotka drzewna. Na terenie miasta stwierdzono 10 gatunków ryb w tym 1 chroniony – strzeblę potokową. W roku 2010 zaktualizowano rejestr pomników przyrody. Wykonano aktualne pomiary obwodów drzew oraz ustalono dla nich współrzędne geograficzne.

Ponadto, do MPZP opracowywane są opracowania ekofizjograficzne charakteryzujące aktualny stan środowiska przyrodniczego na terenie miasta.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Bystrzyca Kłodzka Gmina Bystrzyca Kłodzka posiada Inwentaryzacje Przyrodniczą opracowaną przez dr Wojciecha Jankowskiego wraz z zespołem, według stanu na 2010 rok, zawierającą informację na temat występujących siedlisk przyrodniczych, roślin i grzybów. W inwentaryzacji zawarto informacje na temat miejsc najcenniejszych dla flory i siedlisk przyrodniczych na terenie Gminy Bystrzyca Kłodzka. Większość cennych obszarów położona jest koncentrycznie przy granicach gminy, a obszar centrum gminy nie cechuje się większymi walorami. Wyróżnione obszary już podlegają różnym formom ochrony powierzchniowej lub zaproponowano nowe sposoby objęcia ich ochroną powierzchniową.

Obszar Natura 2000 zajmuje 1 777,91 ha powierzchni Gminy Bystrzyca Kłodzka.

Łącznie stwierdzono występowanie 24 typów siedlisk przyrodniczych wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG oraz Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010r., w tym 5 typów priorytetowych o szczególnym znaczeniu dla Wspólnoty Europejskiej i 19 nie priorytetowych. Łącznie zajmują one 6,29% powierzchni gminy, co stanowi 2 193,67 ha.

Kudowa Zdrój Na terenie gminy funkcjonuje inwentaryzacja dendrologiczna drzewostanu istniejącego na terenie zabytkowego parku zdrojowego oraz inwentaryzacja przyrodnicza gminy z 2002 roku. Gmina posiada wykaz obiektów ustanowionych jako pomniki przyrody. W latach 2010- 2011 liczba pomników przyrody nie uległa zmianie.

7.3 Popularyzacja wiedzy krajoznawczej i przyrodniczej oraz rozwój turystyki i rekreacji na terenie Starostwa Powiatowego w Kłodzku

Miasto Kłodzko W celu popularyzacji wiedzy przyrodniczej wśród społeczeństwa gmina organizowała konkursy ekologiczne dla uczniów szkól podstawowych w ramach edukacji ekologicznej oraz zakupiła dla szkół i przedszkoli zestawy edukacyjne dotyczące ekologii i ochrony przyrody. Ponadto corocznie organizowane są akcje „Sprzątanie Świata”.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

W celu zwiększenia ruchu turystycznego i poprawy atrakcyjności turystycznej miasta przeprowadzono szereg inwestycji:

 W trasie podziemnej całkowicie wymieniono oświetlenie elektryczne oraz poręcze stalowe,  Remont oświetlenia parkowego, chodnika, monitoring, remont murów oporowych Kanału Młynówka wraz z rewaloryzacją terenów rekreacyjnych przy kanale min fontanna posadzkowa, mała architektura, wykonanie nowej nawierzchni placu pod mostem.  Powstała Pijalnia Wód Mineralnych, została przebudowana fontanna, wykonana została toaleta miejska na terenie Parku Strażackiego, wykonano remont chodników, powstał parking przy ul. Armii Krajowej.  Został zrealizowany projekt dotyczący adaptacji, na cele turystyczne, Wielkiego Kleszcza na Twierdzy Kłodzkiej.

Nowa Ruda Miasto Nowa Ruda w latach 2010-2011 poczyniło szereg inwestycji w celu poprawy dostępności turystycznej do cennych kulturowo, turystycznie i rekreacyjnie obiektów, dokonano min:  Przebudowy zabytkowego rynku wraz z restauracją ratusza,  Remont ratusza, płyty rynku, fontanny, zbudowano parking na zapleczu ul. B. Getta,  Modernizacji obiektów sportowych przy ul. Kłodzkiej 16 z zagospodarowaniem terenu oraz budową boiska o nawierzchni sztucznej,  Budowy dwóch boisk do piłki plażowej oraz dwóch parkingów z oświetleniem,  Remont wieży widokowej na górze Wszystkich Świętych  Oznakowania szlaku zielonego na odcinku pomiędzy wieżami na Annie i Wszystkich Świętych, budowy trzech wiat turystycznych i ławek .

Gmina Nowa Ruda W 2010 roku wybudowano plac sportowy w miejscowości Woliborz

W 2011 roku przebudowano i zmodernizowano poewangelicki kościół w Ludwikowicach Kłodzkich na Muzeum Ziemi Sowiogórskiej.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Do licznych działań związanych z edukacją przyrodniczą przez gminę Nowa Ruda zaliczyć należy przeprowadzenie konkursów ekologicznych wśród dzieci i młodzieży, wyjazdy ekologiczne i środowiskowe.

Polanica Zdrój Realizacja edukacji ekologicznej przez jednostki współpracujące z Gminą Polanica-Zdrój:  Coroczna współpraca ze szkołami w akcjach „Sprzątania Świata” – wyznaczanie terenów objętych sprzątaniem, zapewnienie worków na śmieci i rękawiczek ochronnych, organizacja zbiórki worków, finansowanie odbioru i utylizacji zebranych śmieci, zakup nagród  Coroczna edukacja ekologiczna dzieci w klasach 0-III w ramach prowadzonej przez Straż Miejską w Polanicy-Zdroju akcji pn. „Bądź przezorny i bezpieczny” – zakup materiałów edukacyjnych. Programy o charakterze ekologicznym realizowane przez Gminę Polanica-Zdrój:  Wdrożenie i kontynuacja selektywnej zbiórki odpadów przeterminowanych leków – zakup specjalistycznego konfiskatora do zbiórki odpadów niebezpiecznych (lokalizacja w aptece NOWA), finansowanie odbioru i utylizacji zebranych odpadów (wywóz odpadów co dwa miesiące)  Wdrożenie i kontynuacja wiosennych i jesiennych akcji zbiórki zużytego sprzętu RTV/AGD oraz odpadów wielkogabarytowych – organizacja akcji, finansowanie odbioru i utylizacji zebranych odpadów.

Radków Gmina Radków w celu popularyzacji wiedzy krajoznawczej i przyrodniczej oraz zwiększenia swojej atrakcyjności pod względem turystycznym i rekreacyjnym dokonała na swoim obszarze szereg złożonych inwestycji min:  Rewitalizacji pieszych ciągów turystycznych do punktów widokowych na Szczelińcu Wielkim  Budowy kompleksów sportowych „ORLIK 2012” w Wambierzycach i Radkowie,  Przebudowa drogi pomiędzy Bożanowem, a Radkowem- przebudowa parkingu i budowa oświetlenia,

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Dodatkowo gmina organizuje spotkania krajoznawcze i przyrodnicze z dziećmi w szkołach i przedszkolach, wydaje broszury i plakaty.

Kudowa Zdrój W latach 2010-2011 w gminie Kudowa Zdrój zrealizowano następujące inwestycje poprawiające walory turystyczne, kulturalne i sportowe: - w roku 2010:  Dostawa elementów małej architektury w ramach projektu „Rewaloryzacja zabytkowego Parku Zdrojowego w Kudowie Zdrój – etap III”  Rewaloryzacja istniejących obiektów architektonicznych zabytkowego Parku Zdrojowego w zakresie remontu pomieszczeń sanitarnych, muszli koncertowej oraz przebudowy ujścia źródła wody mineralnej  Modernizacja alejek, remont oświetlenia, schodów, budowy placu zabaw, oświetlenia placu zabaw oraz remontu zabytkowej fontanny na terenie Parku Zdrojowego  Urządzenie Skate Parku przy ul. Szkolnej - w roku 2011:  Iluminacja świetlna wybranych elementów architektonicznych Parku Zdrojowego  Budowa boiska wielofunkcyjnego przy ul. Buczka 9. Dodatkowo gmina Kudowa Zdrój w celu popularyzacji wiedzy krajoznawczej i przyrodniczej wśród lokalnego społeczeństwa przeprowadza wakacyjne spotkania z dziećmi i młodzieżą.

Bystrzyca Kłodzka W roku 2010 odnowiono około 31 km szlaków turystycznych. Oznaczono i zmodernizowano szlak Królewny Marianny Orańskiej. W 2011 roku dokonano prac konserwatorskich obronnych murów miejskich w Bystrzycy Kłodzkiej – I etap w ramach projektu „System fortyfikacji średniowiecznych – miejska trasa spacerowa”. Wykonano projekt zagospodarowania Nysy Kłodzkiej pod turystykę wodną – „otwarcie Nysy Kłodzkiej dla polsko – czeskiej turystyki wodnej – I etap”.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

W celu popularyzacji wiedzy krajoznawczej i przyrodniczej wśród lokalnego społeczeństwa gmina wydaje foldery promocyjne - „Smaki Wsi Sudeckiej”, „Drogą Zbłąkanych Wędrowców”, „Nad Dziką Orlicą”. W latach 2010-2011 gmina zorganizowała Dni Turystyki Ziemi Bystrzyckiej celem promocji walorów turystyczno-krajoznawczych oraz popularyzacji turystyki aktywnej jako uniwersalnej formy spędzania czasu wolnego.

Międzylesie Na terenie gminy Międzylesie w ramach popularyzacji wiedzy krajoznawczej i przyrodniczej organizowane jest corocznie „Sprzątanie Świata” oraz konkursy wiedzy na powyższe tematy przez szkoły. Ponadto gmina zamieszcza informacje na stronie internetowej urzędu, wydaje foldery reklamowe i plakaty.

Nadleśnictwo Zdroje W latach 2010-2011 nadleśnictwo podjęło liczne działania edukacyjne społeczeństwa min poprzez spotkania z młodzieżą szkolna, lekcje w terenie oraz organizacje konkursów. W roku 2010w całej edukacji społeczeństwa wzięło udział około 1000 osób, a w 2011 roku około 1250 osób. W kalendarz działań edukacyjnych Nadleśnictwa wpisały się już organizowane cyklicznie, we współpracy z miejscowymi szkołami takie przedsięwzięcia jak:  „Szkolny konkurs wiedzy przyrodniczo – leśnej”;  „Obchody Dni Ziemi”;  „Święto Drzewa”;  „Rajd turystyczno – przyrodniczy” Nadleśnictwo Zdroje organizuje również wiele konkursów tematycznych dla dzieci i młodzieży związanych z ważnymi okolicznościami, rocznicami w życiu lasu i leśników. W roku 2011 tematem przewodnim, który jest: „Międzynarodowy Rok Lasów”. Na terenie Nadleśnictwa Zdroje utworzono również miejsca, przybliżające przyrodę i obrazujące trud leśników włożony w jej zachowanie. Stanowią one również świetną bazę do organizowania terenowych zajęć, a także miejsca odpoczynku podczas leśnych wędrówek. Utworzono w tym celu:  Wiatę Edukacyjną przy szkółce leśnej tzw. „Zieloną Klasę”

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

 Ścieżka edukacyjno-rekreacyjna „ Spacerem wokół Polanicy”  Ścieżka przyrodnicza w rezerwacie „Torfowisko pod Zieleńcem ” W trakcie wycieczek dzieci i młodzież oprócz bliskiego kontaktu z naturą mają możliwość głębszego zapoznania się z problematyką gospodarki leśnej i związanych z nią prac. Istnieje również możliwość realizowania tematów zaproponowanych przez nauczycieli. Pracownicy prowadzący zajęcia to osoby o szerokiej wiedzy przyrodniczo-leśnej co jest gwarantem ciekawych i pouczających zajęć. W roku 2011 pogrupowano i wyznaczono obszary HCVF (lasy o szczególnych walorach przyrodniczych) o łącznej powierzchni 21 398 ha.

Nadleśnictwo Bystrzyca Kłodzka Nadleśnictwo w dniu 4.11.2011r. zawarło porozumienie z fundacją Szlaków Papieskich z Krakowa, w którym wyrażono zgodę na wytyczenie i oznakowanie Szlaku Papieskiego biegnącego z miejscowości Poniatów do miejscowości Lasówka.

Dnia 30.03.2011r. wyrażono zgodę na przeprowadzenie ścieżki turystyczno – edukacyjnej na terenie leśnictwa Lasówka o długości 3.2 km. Trasy te zostały wyznaczone zgodnie z obowiązującym prawem i wymogami Certyfikatu FSC.

Ukierunkowanie ruchu turystyczno-rekreacyjnego na wyznaczone szlaki pozwoli na sprawne i bezpieczne prowadzenie gospodarki leśnej, jak i ochronę cennych zbiorowisk roślinnych występujących w lasach Nadleśnictwa Bystrzyca Kłodzka.

Nadleśnictwo Międzylesie W roku 2010 w ramach działań związanych z turystyka, rekreacją i edukacją nadleśnictwo we współpracy z gmina Międzylesie utworzyło ścieżkę edukacyjno- przyrodniczą „Jodłów – Trójmorski Wierch” na która składa się 11 postawionych ławostołów na trasie przy 9 przystankach wyposażonych w 18 tablic informacyjno-edukacyjnych.

Również w roku 2010 nadleśnictwo odbudowało mostek, odnowiło wiatę i wymieniło tablice informacyjne na ścieżce edukacyjnej „Zamek Szczerba – Solna Jama’ oraz tablice edukacyjno-przyrodnicze na ścieżce Leśnego Ośrodka Edukacji Ekologicznej w Międzygórzu.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Nadleśnictwo organizuje liczne lekcje terenowe, wycieczki i spotkania z leśnikami, targi, festyny oraz warsztaty przyrodniczo-leśne. W roku 2010 odbyło się 38 akcji, w których udział wzięło około 5 tys. osób.

Rok 2011 było ogłoszony Międzynarodowym Rokiem Lasów i w ramach obchodów nadleśnictwo zorganizowało liczne prezentacje, wystawy i spotkania z lokalna społecznością – 42 akcje, w których udział wzięło około 13 tys. osób.

W roku 2011 nadleśnictwo wspólnie z Dolnośląskim Zespołem Parków Krajobrazowych oddz. Śnieżnicki Park Krajobrazowy, rozpoczęło budowę ścieżki edukacyjnej „Międzygórze – Hala pod Śnieżnikiem- Jaskinia Niedźwiedzia”. W ramach współpracy nadleśnictwo postawiło wiatę turystyczna na hali pod Śnieżnikiem. Na ścieżce znajduje się 6 przystanków z tablicami informacyjno-przyrodniczymi.

7.4. Zadania realizowane przez Wydział Ochrony Środowiska w zakresie gospodarki leśnej.

W kompetencji Starostwa Powiatowego w Kłodzku znajdują się lasy nie stanowiące własności Skarbu państwa osób prawnych i fizycznych o łącznej powierzchni 4778 ha, w tym powierzchnia 2005 ha stanowiąca własność osób fizycznych, spółdzielni i związków wyznaniowych została przez Starostę powierzona w nadzór 6-ciu nadleśnictwom z terenu powiatu, 3 ha Parkowi Narodowemu Gór Stołowych. Nad pozostałymi lasami o powierzchni 2770 ha, w tym 2580 ha stanowiących mienie komunalne gmin nadzór pełni Starosta. Zrównoważona gospodarka leśna oparta jest na planach urządzania lasu, uproszczonych planach urządzania lasu oraz w przypadku ich braku na decyzjach administracyjnych, wydawanych w oparciu o inwentaryzację stanu lasów. Podstawowym dokumentem w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa jest uproszczony plan urządzania lasu, opracowany dla kompleksów leśnych powyżej 10 ha oraz inwentaryzacja stanu lasów dla powierzchni nie większej niż 10 ha. W chwili obecnej Wydział Ochrony Środowiska posiada w 90% opracowane dokumentacje na wszystkie powierzchnie leśne niestanowiące własności Skarbu Państwa dla osób fizycznych jak i prywatnych z wyjątkiem powierzchni, które powstały w wyniku bieżącego przeklasyfikowania gruntów, nowych zalesień i zakupów przez właścicieli z innych grup rejestrowych.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

W ramach zadań realizowanych przez Starostwo Powiatowe w zakresie prowadzenia gospodarki leśnej w lasach o pow. Do 10 ha w latach 2010-2011 zrealizowano następujące prace: w 2011r. – opracowano inwentaryzację stanu lasów dla osób fizycznych w gminie wiejskiej Kłodzko, miejskiej Kłodzko oraz uproszczony plan urządzania lasu dla lasów komunalnych w gminie Szczytna oraz Radków. Poniżej przedstawiono charakterystykę wydatków na zadania realizowane przez Powiat Kłodzki: Rok Cel 2010 2011 Wypłata ekwiwalentu za prowadzenie upraw 281.862,36 zł 289.195,96 zł leśnych Opracowanie -zł 3.000zł inwentaryzacji stanu lasu Przeklasyfikowanie 13.000 zł 4.500 zł zalesionego gruntu Koszty nadzoru nad lasami nie stanowiącymi 50.388,78 zł 53.709,28 zł własności Skarbu Państwa Zakup materiałów 1300 zł 550 zł

W 2010 roku Starostwo Powiatowe w Kłodzku przekazało dotację dla 5 kół łowieckich („Ryś”, „Diana”, „Śnieżnik”, „Sylwan” i „Darz Bór”) na odbudowanie populacji zwierzyny drobnej tj. bażanta, kuropatwy i zająca w kwocie 20.000 zł.

7.5. Wykonana przez nadleśnictwa przebudowa lasów w kierunku zgodnym z siedliskiem. Przebudowa lasów Przebudowa lasów Nadleśnictwo w 2010r. [ha] w 2011r. [ha] Jugów 89,21 18,62 Lądek Zdrój 58,13 58,63 Bardo Śląskie 3,14 - Zdroje 47,64 76,49 Międzylesie 28,11 53,08 Bystrzyca Kłodzka 23 62 RAZEM 249,23 268,82

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

8. Ochrona gleb i powierzchni ziemi

8.1. Likwidacja mogilników na terenie powiatu kłodzkiego

Dokumentacja inwentaryzacyjna mogilników opracowana została na zlecenie Wojewody. W 2008 roku po przejęciu kompetencji przez Marszałka Województwa Dolnośląskiego Starosta Kłodzki występował i na bieżąco monitorował program likwidacji siedmiu mogilników zlokalizowanych na terenie województwa Dolnośląskiego W 2010 roku UMWD do likwidacji mogilników przy wsparciu finansowym WFOŚiGW w Warszawie (90% całkowitych kosztów) oraz WFOŚiGW we Wrocławiu, „Dokumentacja techniczna likwidacji 8 mogilników zlokalizowanych na terenie województwa dolnośląskiego” wykazała, że na terenie powiatu kłodzkiego znajdują się 4 mogilniki:

- Ludwikowice I (Fabryczna) – likwidację przeprowadził Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego,

- Ludwikowice II (las) – likwidacje przeprowadziła RDLP we Wrocławiu,

- Poręba – likwidację przeprowadziła RDLP we Wrocławiu,

- Bożków – likwidację przeprowadził Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego.

W ramach zadania realizowanego przez Województwo Dolnośląskie zostały zlikwidowane następujące ilości odpadów, zdeponowanych w 4 mogilnikach, tj,:

- usunięcie i unieszkodliwienie przeterminowanych środków ochrony roślin (w tym w Bożkowie 3 Mg, w Ludwikowicach I 6,42 Mg, w Ludwikowicach II 106,14 Mg oraz w Porębie 6,16 Mg),

- unieszkodliwienie zanieczyszczonego gruzu (w tym w Bożkowie 1,0 Mg, w Ludwikowicach I 1,0 Mg, w Ludwikowicach II 0,5 Mg oraz w Porębie 1,0 Mg),

- unieszkodliwienie zanieczyszczonego gruntu (w tym w Bożkowie 150 Mg, w Ludwikowicach II 92,06 Mg oraz w Porębie 24,16 Mg),

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Według danych przeterminowane środki ochrony roślin zostały poddane termicznemu unieszkodliwieniu odpadów, natomiast skażona ziemia i gruz zdeponowano na składowisku odpadów niebezpiecznych w Gorzowie Wielkopolskim. Skażony grunt przyległy do mogilników został zastąpiony nieskażoną glebą. Likwidacja mogilników została ukończona w październiku 2010 r. Całkowity koszt przedsięwzięcia wyniósł 2 477 701,58zł. W styczniu 2011 r. Wojewódzki inspektorat Ochrony środowiska potwierdził osiągnięcie zamierzonego efektu rzeczowego i ekologicznego przedsięwzięcia. Powstałe przedsięwzięcie zostało zrealizowane w terminie według obowiązującej dyrektywy unijnej

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

9. Ochrona powietrza atmosferycznego 9.1. Charakterystyka ogólna. Rozkład wielkości emisji zanieczyszczeń powietrza na danym obszarze jest ściśle uzależniony od stopnia jego uprzemysłowienia oraz rodzaju spalanych paliw. Na terenie całego Powiatu największym problemem jest niska emisja z lokalnych źródeł i palenisk domowych oraz zanieczyszczenia komunikacyjne. Wyraźny udział w emisji pyłów mają również kamieniołomy i zakłady przeróbki kamienia.

Zgodnie z danymi uzyskanymi z GUS, emisja zarówno zanieczyszczeń gazowych jak i pyłowych z zakładów przemysłowych na terenie powiatu kłodzkiego spadła w okresie od 2010 do 2011 r., odpowiednio o około 9% zanieczyszczeń gazowych, oraz ok. 6% emisja zanieczyszczeń pyłowych. Zaobserwowano również wzrost procentu zanieczyszczeń zatrzymanych lub zneutralizowanych w urządzeniach do ich redukcji, zanieczyszczenia pyłowe wzrost o ok. 26% i gazowe wzrost o 100%.

Zmiany wielkości emisji zanieczyszczeń do powietrza z zakładów przemysłowych w latach 2010 – 2011 przedstawia poniższa tabela.

Tabela 1. Emisja zanieczyszczeń do powietrza z zakładów przemysłowych w powiecie kłodzkim (wg GUS), w latach 2010 – 2011.

j. m. 2010 2011 zmiana

Emisja zanieczyszczeń pyłowych

Ogółem t/r 121 109 - 5,7%

ze spalania paliw t/r 101 78 - 7,22%

Emisja zanieczyszczeń gazowych

Ogółem t/r 65885 60142 - 8,72%

dwutlenek siarki t/r 182 175 - 3,85%

Zanieczyszczenia zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach do redukcji

Pyłowe t/r 730 919 + 25,89%

Gazowe t/r 2 4 + 100%

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

9.2. Przebieg zmian zanieczyszczenia powietrza Stan zanieczyszczenia powietrza jest jednym z najbardziej zmiennych stanów środowiska. W znaczącym stopniu zależy od wielkości chwilowych emisji ze źródeł zlokalizowanych na danym terenie oraz od wielkości transgranicznej migracji zanieczyszczeń. Rozprzestrzenianie zanieczyszczeń w atmosferze determinowane jest warunkami meteorologicznymi, w tym intensywnością turbulencji wywołanej czynnikami mechanicznymi i termicznymi oraz własnościami fizyczno – chemicznymi atmosfery.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu dokonuje corocznej oceny jakości powietrza w województwie dolnośląskim. Celem oceny jest uzyskanie informacji o stężeniach zanieczyszczeń na obszarze wyznaczonych stref i dokonanie klasyfikacji w oparciu o przyjęte kryteria – dopuszczalny poziom substancji w powietrzu oraz poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów. Klasyfikacja jest podstawą do podjęcia decyzji o potrzebie działań na rzecz poprawy jakości powietrza w strefie (opracowanie programów ochrony powietrza).

Oceny dokonuje się uwzględnieniem dwóch kryteriów:

– ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi,

– ustanowionych ze względu na ochronę roślin.

Lista zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie rocznej dokonywanej pod kątem spełnienia kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia obejmuje:

– benzen C6H6,

– dwutlenek azotu NO2,

– dwutlenek siarki SO2,

– ołów Pb,

– tlenek węgla CO,

– ozon O3,

– pył zawieszony PM10.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Do zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie rocznej dokonywanej pod kątem spełnienia kryteriów określonych w celu ochrony roślin zalicza się:

– dwutlenek siarki SO2,

– tlenki azotu NOx,

– ozon O3.

Na przestrzeni analizowanego okresu czasu, badania jakości powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi na terenie powiatu kłodzkiego prowadzone były przez WIOŚ we Wrocławiu w 2 punktach, w oparciu o stacje pomiarowe: w Nowej Rudzie oraz w Kłodzku. W Kłodzku prowadzono pomiary za pomocą stacji automatycznej. W 2011 r. zrezygnowano natomiast z pomiarów automatycznych w Nowej Rudzie. Prowadzono je do końca 2010r. ze względu na największy poziom zanieczyszczenia w powiecie kłodzkim. Poziom zanieczyszczeń gazowych nie przekraczał wartości dopuszczalnych, ale zbyt duże było zanieczyszczenie powietrza substancjami pyłowymi. Wynika to z położenia tej miejscowości w kotlinie górskiej oraz wpływu imisji niskiej w sezonie grzewczym. Aby monitorować poziom zanieczyszczenia pyłem PM10, który jest decydujący dla oceny stanu powietrza atmosferycznego w Nowej Rudzie, od 2011 prowadzi się pomiary manualne tego zanieczyszczenia. W roku 2010 nie prowadzono na terenie powiatu kłodzkiego pomiarów poziomu zanieczyszczeń na terenach pozamiejskich. Nie było też pomiarów poziomu zanieczyszczenia substancjami gazowymi za pomocą metod pasywnych - są one planowane na 2012 rok. Lokalizację stacji w roku 2010 oraz w roku 2011 przedstawiono na rysunku nr 1 i 2. poniżej.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Rysunek 1. Punkty monitoringu jakości powietrza w powiecie kłodzkim w 2010 r.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Rysunek 2. Punkty monitoringu jakości powietrza w powiecie kłodzkim w 2011 r.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Wyniki badań imisji wybranych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego w powiecie kłodzkim, prowadzonych w latach 2010 – 2011, przedstawiono w poniższych tabelach. Każdego roku badano stężenia następujących wskaźników: dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, pyłu zawieszonego PM10 oraz ozonu.

Tabela 2. Wyniki pomiarów emisji zanieczyszczeń na terenie powiatu kłodzkiego w latach 2010 – 2011, na stałych stacjach pomiarowych.

Dwutlenek siarki Stężenia 24-godzinowe Stężenia 1-godzinowe SO2

SO2

godz.

Lokalizacja

Średniaroczna Średnia sezonie w grzewczym Średnia sezonie w pozagrzewczym Stężenie maksymalne Percentyl 99,2 Liczba przypadków poziomupowyżej dopuszczalnego/al armowego Stężenie maksymalne Percentyl 99,7 Liczba przypadków poziomupowyżej dopuszczalnego Kompletność serii 1 pomiarów Zanieczyszczenie g/m3 g/m3 g/m3 g/m3 g/ - g/m3 g/m3 - % m3

2010

Nowa Ruda

ul. Srebrna SO2 19,4 33,00 5,7 122,9 96,6 0 250,0 177,0 0 95%

Kłodzko, SO 11,8 19,0 4,3 110,8 75,1 0 148,0 112,1 0 89% ul. Szkolna 2

Stężenia 24-godzinowe SO2 Stężenia 1-godzinowe SO2

godz.

Lokalizacja

Średniaroczna Średnia sezonie w grzewczym Średnia sezonie w pozagrzewczym maksymalne Stężenie 4 max przypadkówLiczba poziomupowyżej dopuszczalnego/alarmo wego maksymalne Stężenie 25 max przypadkówLiczba poziomupowyżej dopuszczalnego serii Kompletność 1 pomiarów

µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 - µg/m3 µg/m3 - % Zanieczyszczenie 2011

Kłodzko, SO 10 15 4 51 38 0 87% 103 0 84% ul. Szkolna 2

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Dwutlenek azotu

Stężenia 1-godzinowe NO2

Lokalizacja

% normy

grzewczym

Średniaroczna

pomiarów1

Średnia sezonie w

Percentyl 99,8

dopuszczalnego

pozagrzewczym

powyżej poziomupowyżej

Zanieczyszczenie

Średnia sezonie w

Kompletność serii serii Kompletność

Liczba przypadkówLiczba Stężenie maksymalne Stężenie µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 - %

2010

Nowa Ruda

ul. Srebrna NO2 15,8 39% 22,1 9,4 100,0 84 0 95%

Kłodzko, NO 22,9 57% 29,6 16,4 162,0 103,8 0 92% ul. Szkolna 2

Stężenia 1-godzinowe NO2

Lokalizacja

% normy

grzewczym

19 max

Średniaroczna

pomiarów

Średnia sezonie w

dopuszczalnego

pozagrzewczym

Zanieczyszczenie

powyżej poziomupowyżej

Średnia sezonie w

Kompletność serii serii Kompletność

Liczba przypadkówLiczba Stężenie maksymalne Stężenie µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 - %

2011

Kłodzko, NO 21 53% 26 17 95 86 0 94% ul. Szkolna 2

Pył zawieszony PM10

Stężenia 24-godzinowe pyłu zawieszonego PM10

godz

- Średnia

Lokalizacja Średnia

% normy

Średniaroczna

alarmowego

Percentyl 90,1

w sez. grzewczym sez. w

dopuszczalnego

powyżej poziomupowyżej poziomupowyżej

Kompletność serii serii Kompletność

pomiarów 24pomiarów

w sez. pozagrzewczym sez. w

Liczba przypadkówLiczba przypadkówLiczba

Zanieczyszczenie Stężenie maksymalne Stężenie 3 µg/m 3 3 3 3 % µg/m µg/m µg/m µg/m – 2010

Kłodzko, ul. Pył PM10 39,6 99% 59,7 18,8 445,4 84,7 76 4 96% Szkolna

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Stężenia 24-godzinowe pyłu zawieszonego PM10

godz

Średnia

Lokalizacja Średnia

% normy

36 max

Średniaroczna

alarmowego

w sez. grzewczym sez. w

dopuszczalnego

powyżej poziomupowyżej poziomupowyżej

Kompletność serii serii Kompletność

pomiarów 24pomiarów

w sez. pozagrzewczym sez. w

Liczba przypadkówLiczba przypadkówLiczba

Zanieczyszczenie Stężenie maksymalne Stężenie 3 µg/m 3 3 3 3 % µg/m µg/m µg/m µg/m – 2011

Nowa Ruda Pył PM10 62 155% 92 28 287 134 139 9 85% ul. Srebrna Kłodzko, Pył PM10 33 81% 47 18 161 65 66 0 97% ul. Szkolna

Ozon

Stężenia 8-godzinne kroczące O3

2011

w sez. sez. w

Lokalizacja Średnia

godz.

Rok

Średnia

Średniaroczna

przekr. poz.

pomiarowej

danym roku

Liczba dni Liczba z

pozagrzewczym

dopuszcz. dopuszcz. W

dopouszcz. w przekr.z poz.

w sez. grzewczym sez. w

Stężenie max. Stężenie 8

latach 2010latach

Średnia liczba dni Średnia liczba

Kompletność serii serii Kompletność zanieczyszczenie µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 µg/m3 - %

Kłodzko, O3 2010 43 29 52 135 10 - 99% ul. Szkolna 2011 41 30 52 141 9 98%

Kolor czerwony i pogrubiona czcionka oznacza przekroczenia wartości kryterialnych.

9.3. Wyniki badań jakości powietrza, prowadzone w 2010-2011 r. na terenie powiatu kłodzkiego wykazały: 9.3.1. Ze względu ochronę zdrowia ludzi w 2010: - dobrą i bardzo dobrą jakość powietrza w odniesieniu do norm obowiązujących dla dwutlenków siarki i azotu, - ponadnormatywny poziom 24-godzinowych stężeń pyłu zawieszonego PM10 w Kłodzku (76 przypadków przekroczeń wobec dopuszczalnych 35). W sezonie grzewczym stwierdzano stężenia wyższe od wartości alarmowej. Bardzo wysokie stężenia pyłu wystąpiły jednak na wszystkich stacjach pomiarowych na terenie województwa i są związane z długą i mroźną zimą, - od 2010 r. zostały uzyskane pierwsze wyniki stężenia ozonu – pierwszą ocenę będzie więc można uzyskać za lata 2010-2012.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

9.3.2. Ze względu ochronę zdrowia ludzi w 2011:

- dobrą i bardzo dobrą jakość powietrza w odniesieniu do norm obowiązujących dla dwutlenków siarki i azotu - ponadnormatywny poziom 24-godzinowych stężen pyłu zawieszonego PM10 w Kłodzku (66 przypadków przekroczeń wobec dopuszczalnych 35) oraz w Nowej Rudzie (139 przypadków przekroczeń). W Nowej Rudzie 9 razy doszło też do przekroczenia poziomu alarmowego. Bardzo wysokie stężenia pyłu wystąpiły jednak na wszystkich stacjach pomiarowych na terenie województwa i są związane z indywidualnym ogrzewaniem domów w sezonie zimowym, - drugi rok prowadzono badania ilości ozonu w powietrzu – w roku 2012 będzie wiec można przeprowadzić pierwszą ocenę.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

10. Edukacja ekologiczna

W ramach edukacji ekologicznej były organizowane i wspierane ze środków Starostwa Powiatowego następujące działania:

Powiatowe Konkursy Ekologiczne - Przyrodnicze Wydział Ochrony Środowiska i Rolnictwa corocznie organizuje Powiatowy Konkurs Ekologiczno – Przyrodniczy dla szkól ponadgimnazjalnych w powiecie kłodzki, mające na celu propagowanie wiedzy i świadomości ekologicznej wśród młodego pokolenia. W 2010 roku finał IX Edycji Konkursu rozegrano w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych przy ul. Bohaterów Getta 6 w Kłodzku. Również w 2011 roku finał X Edycji Konkursu Ekologiczno – Przyrodniczego odbył się w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych przy ul. Bohaterów Getta 6 w Kłodzku. Zwycięzcom wręczono cenne nagrody. Udział licznego grona młodzieży w eliminacjach szkolnych, półfinale i finale konkursów zaktywizował szkolną społeczność do działań na rzecz ochrony środowiska. Bardzo często wyróżnienie w konkursie staje się także czynnikiem mobilizującym do dalszego rozwijania zainteresowań i wyboru zawodu w tej dziedzinie.

Dofinansowanie zakupów materiałów i pomocy naukowych dla szkół i pracowni związanych z ochroną środowiska:

Zakup pomocy naukowych dla Technikum Ochrony Środowiska – w roku 2010 na kwotę 4.000 zł, a w roku 2011 na kwotę 3.000 zł.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

11. Turystyka i rekreacja

Turystyka pozostaje w ścisłej zależności od walorów środowiska przyrodniczego, którego najcenniejsze i najbardziej zagrożone fragmenty objęte są na terenie powiatu różnymi formami prawnej ochrony. Na terenie ziemi kłodzkiej znajdują się: Park Narodowy Gór Stołowych, dwa parki krajobrazowe, jedenaście rezerwatów, trzy obszary chronionego krajobrazu, piętnaście Specjalnych Obszarów Ochrony (SOO) wyznaczone na podstawie Dyrektywy Siedliskowej i jeden Obszar Specjalnej Ochrony ptaków sieci Natura 2000 oraz liczne pojedyncze pomniki przyrody. Presja intensywnej turystyki stwarza liczne zagrożenia biologiczne, chemiczne i fizyczne, które moją powodować trwałe niekorzystne przekształcenia cennych przyrodniczo środowisk oraz szczególnie chronionych stref uzdrowiskowych. Do najczęstszych zagrożeń należą: – rozwój infrastruktury technicznej nie spełniającej wymogów ochrony środowiska, – wzrastająca liczna turystów, szczególnie zmotoryzowanych, powodująca wzrost zanieczyszczenia spalinami i hałasem, – zanieczyszczanie, zaśmiecanie i niszczenie ekosystemów o dużych walorach przyrodniczych, – „dzikie zagospodarowywanie” obszarów cennych przyrodniczo, – kłusownictwo. Realizacja zadań przez Starostwo Powiatowe w Kłodzku z zakresu turystyki i rekreacji w latach 2010 – 2011:

2010 1. Targi turystyczne. Prezentacja walorów turystycznych powiatu kłodzkiego odbyła się na następujących imprezach targowych:  Międzynarodowe Targi Możliwości Turystycznych Regionów „REGIONTOUR” w Brnie w dniach 14- 17 stycznia  Targi „HOLIDAY WORLD” w Pradze w dniach 4-7 lutego.  Targi Turystyczne Wrocław w dniach 12-14 lutego.  Międzynarodowe Targi Turystyczne „ITB” w Berlinie, 10-14 marca .

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

 Targi Turystyki i Wypoczynku „Lato” Warszawa, 24-25 kwietnia .  Międzynarodowe Targi Turystyki w Opolu „W Stronę Słońca” – 7-8 maja.  Prezentacja Miast i Gmin w Galerii Dominikańskiej pod hasłem „Cztery Pory Roku na Dolnym Śląsku” –wrzesień.  Międzynarodowe Targi Turystyki „Ukraine” – październik.  Międzynarodowe Targi Regionów i Produktów Turystycznych „TOUR SALON” w Poznaniu – październik.

Kontynuacja i promocja projektu pt. „Turystyczne Paszporty Hrabstwa Kłodzkiego – otwarta droga na polsko-czeskie pogranicze”. Program Promocyjny „Turystyczny Paszport Hrabstwa Kłodzkiego” rozpoczął się 15 grudnia 2009 r. i trwał do roku 2011. Od początku roku Wydział PRKS prowadzi intensywną promocję paszportów współpracując z 17 punktami IT na terenie pogranicza, przekazuje nagrody w postaci materiałów i gadżetów promocyjnych, prowadzi serwis internetowy pod adresem www.hrabstwo.pl, który cieszy się dużym zainteresowaniem turystów (od końca grudnia 2009 r. do maja 2010 r. odnotowano 11.800 wejść na tę stronę).

Imprezy promocyjne: W styczniu Wydział Rozwoju, Promocji, Kultury i Sportu Starostwa Powiatowego w Kłodzku zorganizował uroczystość wręczenia nagród w Konkursie o Doroczną Nagrodę Starosty Kłodzkiego Róża Kłodzka 2009, w trakcie której Starosta Kłodzki uhonorował osoby, instytucje, organizacje oraz przedsięwzięcia, które w szczególny sposób zasłużyły się w 2009 r. dla społeczności powiatu kłodzkiego. 31 maja 2010r. Wydział PRKS zorganizował przy współpracy Stowarzyszenia Gmin Ziemi Kłodzkiej oraz Miasta Kłodzka uroczyste obchody 20-lecia Samorządu Terytorialnego. Obchody odbyły się pod patronatem Wojewody Dolnośląskiego – Rafała Jurkowlańca oraz Marszałka Województwa Dolnośląskiego – Marka Łapińskiego. Festiwal Kuchni Hrabstwa Kłodzkiego – impreza miała charakter pokazu kulinarnego, przybliżyła mieszkańcom oraz turystom smaki i klimaty Hrabstwa Kłodzkiego.

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

2011 Na podstawie porozumienia pomiędzy Powiatem Kłodzkim, a Stowarzyszeniem Gmin Ziemi Kłodzkiej strony porozumienia wspólnie reprezentowały ziemię kłodzką na krajowych i zagranicznych imprezach targowych. Udział w targach jest jednym z elementów dwuletniego projektu realizowanego przez Stowarzyszenie Gmin Ziemi Kłodzkiej we współpracy z Powiatem Kłodzkim pn. „Wspólna promocja Ziemi Kłodzkiej, Gór Orlickich i Podorlicka”. Zrealizowane wydarzenia targowe ujęte w projekcie to:  Międzynarodowe Targi Możliwości Turystycznych Regionów „REGIONTOUR” w Brnie w dniach 13- 16 stycznia.  Targi „HOLIDAY WORLD” w Pradze w dniach 10-13 lutego.  Międzynarodowe Targi Turystyczne „GLOB” w Katowicach, 25-27 Targi Turystyki i Wypoczynku „LATO” Warszawa, 1-3 kwietnia .  Międzynarodowe Targi Regionów i Produktów Turystycznych „TOUR SALON 2011” w Poznaniu, 19-22 października. Wydział Promocji, Rozwoju, Kultury i Sportu w ramach promocji Powiatu Kłodzkiego uczestniczył:  w Międzynarodowych Targach Turystycznych „ITB” w Berlinie - 8 -13 marca.  w Międzynarodowych Targach Turystyki w Opolu „W Stronę Słońca” – 12-15 maja.

Projekt pn. „Hrabstwo Kłodzkie dla każdego, dla Małego i Dużego- turystyczna oferta pogranicza polsko-czeskiego” W kwietniu 2011. rozpoczęto realizację ww. projektu, w ramach którego stworzono nową i atrakcyjną ofertę pobytu w Hrabstwie Kłodzkim dla turystów w trzech grupach wiekowych: dla maluchów 5+, dla młodych aktywnych 25+, dla seniorów 55+. W tym celu zostały wydane tematyczne foldery promocyjne, w ilości 6000 sztuk, po 2000 dla każdej z docelowych grup wiekowych projektu. Informacje o przedsięwzięciu były zamieszczone na stronie Hrabstwa Kłodzkiego www.hrabstwo.pl, na banerze reklamowym oraz w prasie lokalnej i regionalnej. Umowa na realizację projektu została zawarta 14 marca 2011 r. pomiędzy Powiatem Kłodzkim a Stowarzyszeniem Gmin Polskich Euroregionu Glacensis i przewidywała współfinansowanie przedsięwzięcia z Europejskiego Funduszu Rozwoju

100

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Regionalnego i budżetu państwa w wysokości 28.738,00 euro (95% całkowitej wartości projektu).

Kontynuacja i promocja projektu pn. „Turystyczne Paszporty Hrabstwa Kłodzkiego – otwarta droga na polsko-czeskie pogranicze”. W styczniu zostały rozlosowane nagrody w kolejnej edycji konkursu Programu Promocyjnego „Turystyczny Paszport Hrabstwa Kłodzkiego”. Zwycięzcy otrzymali bezpłatne weekendowe pobyty na ziemi kłodzkiej, tytuł „Honorowy Obywatel Hrabstwa Kłodzkiego”, darmowe wstępy do wybranych atrakcji, medale pamiątkowe itp. Kolejne losowanie nagród odbyło się w czerwcu. Jednocześnie na bieżąco posiadaczom paszportów przekazywane były nagrody w postaci materiałów i gadżetów promocyjnych. W całym projekcie uczestniczy 40 atrakcji turystycznych, 17 punktów IT z terenu pogranicza kłodzko-orlickiego, jak również miasta i gminy powiatu kłodzkiego oraz region partnerski powiatu - Stowarzyszenie Gmin Orlicko. Szczegóły Programu zamieszczone zostały na stronie internetowej powstałej w ramach projektu pod adresem www.hrabstwo.pl, na której na bieżąco zamieszczane były informacje związane z Hrabstwem Kłodzkim oraz Turystycznymi Paszportami Hrabstwa Kłodzkiego.

101

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

12. Podsumowanie

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, nakłada na samorządy obowiązek opracowania programów ochrony środowiska . Zgodnie z wymaganiami Program określa cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe. Program obejmuje zadania w cyklu 4-letnim, z tym że w perspektywie obejmują one kolejne 4 lata.

Zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawa ochrony środowiska (tekst jednolity Dz.U.08.25.150), z wykonania programu organ wykonawczy powiatu sporządza co dwa lata raporty, które przedkłada do zaopiniowania Radzie Powiatu.

Punktem odniesienia był stan środowiska przedstawiony w Aktualizacji Programu ochrony środowiska dla powiatu kłodzkiego na lata 2008-2011, przyjętym Uchwałą nr XXVI/362/2008 Rady Powiatu Kłodzkiego z dnia 27 listopada 2008 roku. Za cel strategiczny programu przyjęto „Wzrost standardów życia mieszkańców powiatu z poszanowaniem wielokulturowego dziedzictwa, środowiska naturalnego i wykorzystaniem walorów turystycznych i uzdrowiskowych.”

Raport z realizacji Programu ochrony środowiska dla powiatu kłodzkiego za lata 2010-2011 charakteryzuje stan środowiska w powiecie kłodzkim w wymienionym okresie, w podstawowych komponentach środowiska z uwzględnieniem źródeł i poziomu oddziaływania infrastruktury gospodarczej powiatu. Przedstawiono również działania i nakłady na zadania służące ochronie i zachowaniu zasobów przyrodniczych i kulturowych. W charakterystyce poszczególnych komponentów środowiska zrezygnowano ze szczegółowego opisu obecnego stanu środowiska, koncentrując się na przedstawieniu danych statystycznych i liczbowych, omówieniu działań i czynników, mających wpływ na środowisko w okresie sprawozdawczym oraz przedstawieniu trendów zmian i oceny aktualnego stanu środowiska.

Źródłem danych zebranych w raporcie są przede wszystkim informacje zawarte w ankietach rozesłanych do jednostek administracyjnych, instytucji, organizacji i podmiotów gospodarczych.

102

RAPORT Z REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KŁODZKIEGO ZA LATA 2010 I 2011

Brak danych w raporcie dotyczący gmin: Lądek-Zdrój i Szczytna wynika z braku odpowiedzi na ankiety przesłane przez Starostę do wszystkich gmin.

Znaczna część planowanych inwestycji – głównie w zakresie budowy dróg, wodociągowania, kanalizacji , termomodernizacji budynków zastałą wykonana. Realizacja części zadań z powodu braku wystarczających środków została przesunięta na termin późniejszy. Niektóre zadania są w trakcie realizacji (etapami), natomiast niektóre , mimo ,iż nie zostały zapisane w Programie, bądź ich realizację przewidziano w przyszłości zostały wykonane. Znaczna część zadań inwestycyjnych była realizowana przy udziale środków zewnętrznych, pozyskanych przez gminy i powiat. Zadania i kierunki działań, które nie zostały wdrożone należy powtórnie przeanalizować pod kątem zasadności ich realizacji w przyszłości. W przypadku, gdy straciły one swoją aktualność, należy z nich zrezygnować w następnej edycji Programu lub dokonać ich aktualizacji w oparciu o nowsze informacje i plany.

Przedsięwzięcia realizowane w latach 2010-2011 w dużej mierze przyczyniły się do poprawy warunków środowiskowych dla mieszkańców i turystów powiatu kłodzkiego.

Zmiany stanu środowiska widoczne są dopiero w dłuższej perspektywie czasowej, dlatego też niniejszy Raport z dwuletniego okresu realizacji celów i zadań, określonych w Programie ochrony środowiska nie jest jednoznacznym odzwierciedleniem efektów realizacji Programu.

103