Pdf Pod Dobrymi Skrzydłami Nr 3.2017

POD DOBRYMI SKRZYDŁAMI | 32017 | | 2543-8360

■ , - - . - - , 303 Bądź odważny, w ostatecznym rachunku jedynie to się liczy –

Przyszłością Europy i Polski jest edukacja, w której odwołujemy się do wydarzeń Bez naszej osobistej odwagi wiele spraw pozba- w sposób szczególny zapisze się w historii Odwaga to droga i postaci ważnych w budowaniu tożsamości narodowej oraz kulturowej. wionych będzie wartości, co w ostateczności świata, przede wszystkim w obliczu globalnych może doprowadzić, ze staniemy się tylko grupą wyzwań związanych z konﬂ iktami zbrojnymi, przemyślanych Działania podejmowane w obliczu wyjątko- Grecki historyk Tukidydes nazwał odwagę pod- osób, pozbawioną praw i tożsamości. Odwagą kryzysem żywnościowym i klimatycznym. wych czasów, czyny zbrojne i wielkie reformy stawą wolności. Mówimy o odwadze cywilnej, kiedy na co dzień jest nasz sprzeciw wobec bylejakości, Społeczna solidarność, współpraca, dialog, i odpowiedzialnych ustrojowe wydają się być dla współczesnego wyrażając swoje przekonania, narażamy się braku kultury osobistej, wobec nieposzanowa- empatia będą decydować nie tylko o losach młodego człowieka czymś abstrakcyjnym. W cona karę. Żołnierz daje świadectwo odwagi, gdy nia ojczystego języka, łamania prawa, wobec Polski, lecz całego świata. decyzji, którą dziennym życiu zapominamy o spoiwie pokoleń świadomie naraża własne życie. Polityk – mąż łamania praw człowieka i zwierząt, wobec i tak trudno zdobyć się na prawdziwy gest stanu daje przykład odwagi działając w imieniu zanieczyszczania środowiska. Odwagą jest Niech ta reﬂ eksja towarzyszy nam podczas ma prawo podążać odwagi. Odwagi osobistej – cywilnej, która nie dobra narodu i społeczeństwa. Taką też ideę również otwartość umysłu, niezależność, uroczystych obchodów Święta Niepodległości powinna kojarzyć się z zuchwalstwem i brawurą. mieli budowniczy II Rzeczypospolitej, gdy po la- tolerancja i szacunek, umiejętność współżycia i sprawia, aby ten dzień, nie był kolejną rutynową każdy z nas… Synonimami odwagi są: waleczność, męstwo, tach zaborów tworzyli nowe państwo polskie. i dzielenia się. ceremonią lecz stanowił punkt odniesienia prawość, determinacja i dzielność. Odwaga Z takimi hasłami na sztandarach szli pionierzy, w budowaniu przyszłości przy jednoczesnym ujawnia się w działaniu – mimo niepewności, dźwigając Polskę z ruin II wojny światowej. Odwaga to droga przemyślanych i odpowie- szacunku do przeszłości. mimo strachu, bez gwarancji sukcesu. Ważnym Takie też wartości wyznawali budowniczowie dzialnych decyzji, którą ma prawo podążać jej czynnikiem jest wytrwałość, która buduje wolnej Polski po 1989 roku, w której swój czas każdy z nas. O wartości naszych czynów poczucie naszej wartości. ma społeczeństwo obywatelskie. świadczyć będzie fakt, czy nasza generacja

Marszałek Senatu RP Muzeum Sił Powietrznych Stanisław Karczewski W październiku zyskało nowego odwiedził Muzeum gościliśmy partnera w krzewieniu Sił Powietrznych. przedstawicieli i popularyzowaniu Przewodnikami organów wiedzy o dziejach po wystawie byli przedstawicielskich polskiego lotnictwa płk pil. Wojciech żołnierzy wojskowego – krakowski Pikuła – Dowódca państw Grupy oddział Stowarzyszenia Garnizonu oraz Wyszehradzkiej: Seniorów Lotnictwa dyrektor muzeum Węgier, Słowacji Wojskowego Paweł Pawłowski. i Czech Rzeczypospolitej Polskiej zwyciężył w głosowaniu na Pilota Spitfire’a,

na 100 lecie -u Płk Franciszek Kornicki zwyciężył w głosowaniu brytyjskiego Muzeum Royal Air Force na bohatera przyszłorocznej Henley-on-Thames w hrabstwie Oxfordshire. w bazach brytyjskich w Luqa na Malcie, Kolonii wystawy, która w 2018 roku upamiętni 100 rocznicę Królewskich Sił Powietrznych. Na polskiego pilota oddano Latem 1951 roku wrócił do lotnictwa, tym Adeńskiej (obecnie w Jemenie) i Akrotiri na ponad 320 tys. głosów w plebiscycie people’s pilot (pilot narodu). Pełnowymiarowa podobizna Franciszka razem w . Po odbyciu szkolenia w Szkole Cyprze. Odszedł na emeryturę wojskową Komornickiego będzie prezentowana przy legendarnej konstrukcji – samolocie Spitfi re Mk Vb (BL614). Kucharskiej w Halton w lipcu 1953 roku w 1972 roku, po czym pracował w Komisji został ofi cerem aprowizacyjnym w bazie Szkolenia Gazownictwa i w Ministerstwie Franciszek Kornicki to 100 letni bohater Pol- Jak większość ewakuowanego personelu doświadczony pilot myśliwski stosunkowo w St Athan w hrabstwie Vale of Glamor- Obrony Zjednoczonego Królestwa. skich Sił Powietrznych, absolwent dęblińskiej lotniczego, Kornicki został wyposażony przez szybko został przeniesiony do Dywizjonu gan w południowej Walii. Później służył m.in. Szkoły Orląt, weteran trzech teatrów działań polską ambasadę w Bukareszcie, w fałszywe 303 im. Tadeusza Kościuszki, a następnie II wojny światowej. Odznaczony Krzyżem dokumenty pozwalające na dalszą drogę w styczniu 1941 roku do nowo sformowanego Srebrnym Orderu Virtuti Militari (rozkaz na Zachód. Kornicki jako pasażer SS Patris Dywizjonu 315 Dęblińskiego 23 1941 roku nr 08487) oraz trzykrotnie Krzyżem Walecz- stał się, tzw. turystą Sikorskiego – mianem tym Kornicki odbył pierwszy lot bojowy nad Francją. nych. Aktywny działacz brytyjskiej Polonii. ochrzczono polskich lotników podróżujących 12 1943 roku Franciszek Kornicki został Za wybitne zasługi dla niepodległości Rze- w niemal wszelkich możliwych przebraniach najmłodszym dowódcą dywizjonu w Polskich czypospolitej Polskiej oraz działalność kom- do wolnej Europy. Siłach Powietrznych – objął dowództwo Dy- batancką odznaczony przez Prezydenta Początkowo Kornicki został skierowany wizjonu 308 Krakowskiego. Po przerwie w do- Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodze- do polskiego obozu szkoleniowego w bazie wodzeniu spowodowanej operacją wyrostka, nia Polski. Współpracował przy projekcie Lyon Bron we Francji, gdzie przeszedł szkole- 7 1943 roku wrócił do służby jako dowódca wystawy 17 000 reasons to remember (17 000 nie na samolotach myśliwskich Blériot- Wileńskiego Dywizjonu 317. 1 1944 roku został powodów by pamiętać), której ambasado- .510, Caudron .714 Cyclone oraz Mo- wycofany z zadań liniowych. Został przy- rem w Polsce było Muzeum Sił Powietrznych. rane-Saulnier .406. dzielony jako Ofi cer Łącznikowy do 11 Grupy Franciszek Kornicki pochodzi z Lubelsz- Kapitulacja Francji zmusiła go do ponownej Myśliwskiej, a następnie przy 9 Grupie My- czyzny, urodził się w Wereszynie. Absolwent ewakuacji, tym razem na Wyspę ostatniej nadziei śliwskiej . Ukończył kurs Wyższej Szkoły promocji Szkoły Podchorążych Lotnictwa jak nazywano Wielką Brytanię. Lotniczej w Weston-super-Mare i rozpo- w Dęblinie. Tuż po ukończeniu Szkoły Orląt Jak wspomina sam Kornicki, największym czął pracę w Dowództwie 84 Grupy Drugiej trafi ł do 162 Eskadry Myśliwskiej Dywi- problemem dla polskich pilotów był język Floty Lotnictwa Taktycznego w Holan- zjonu w składzie 6 Pułku Lotniczego Wojska angielski. W tamtych czasach większość dii i Belgii. Odbył szkolenie na najnowszym Polskiego. z nich mówiła biegle po francusku, ale jedynie modelu Spitfi re’a – Mk XVI. W Kampanii Wrześniowej 1939 roku eskadra, nieliczni po angielsku. Rozpoczął się okres Po zakończeniu II wojny światowej szkolił wyposażona w myśliwce .7a, walczyła żmudnego szkolenia zarówno w języku, jak się w chemii włókienniczej. W momencie roz- w składzie lotnictwa Armii Łódź, operując i taktyce. Początkowo Brytyjczycy nieufnie wiązania Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej z polowego lotniska Widzew. Jako młody pi- podchodzili do polskich pilotów i mimo, iż Brytanii wstąpił do Polskiego Korpusu Przy- lot pchr. Kornicki wykonał dwa loty bojowe, większość z nich była już doświadczonymi sposobienia i Rozmieszczenia. Znając relacje a następnie został skierowany do zadań łącz- myśliwcami musieli przejść wszystkie szczeble kolegów, którzy poddawani byli represjom nikowych. Wraz z przesuwającym się frontem szkolenia. po powrocie do kraju, zdecydował o pozo- eskadra została przebazowana do Litiatyna k. Pierwszym przydziałem Franciszka Kor- staniu na emigracji. Po dwóch latach szkoleń Brzeżan, a następnie ewakuowana po agresji nickiego w Wielkiej Brytanii był 307 Dywizjon różnego rodzaju został wraz z żoną zarządcą sowieckiej do Rumunii. Myśliwski Nocny Lwowskich Puchaczy. Jako pensjonatu w Wargrave-on-Thames opodal 16 i 17 odbyły się uroczystości patriotyczno-religijne Święta 28. Pułku Artylerii Lekkiej, połączone ze spotkaniem alumnów Kościoła Katolickiego, którzy odbywali służbę wojskową w w latach 1959‒1980.

modląc się za mieszkańców nadwiślańskich terenów oraz wszystkich, wiążących swoje życie z rzeką i morzem.

W niedzielę 17 , po uroczystości patriotycznej pod pomnikiem Krzyżem Marszałka J. Piłsud- skiego oraz pomnikiem 28. Pułku Artylerii Lekkiej w Zajezierzu, uczestnicy zjazdu oraz zaproszeni goście wzięli udział w mszy świętej koncelebrowanej. Wysłuchaliśmy homilii ks. ppor. Henryka Michalaka, w której przypomniał, iż przymusowa służba w wojsku dla wielu duchownych była okresem wielkiej próby charakteru i czasem umocnienia się na drodze powołania kapłańskiego. Po mszy świętej głos ■ : 28 , 17.09.2017, . zabrał Wiceadmirał dr Stanisław Zarychta d-ca Centrum Operacji Morskich Marynarki Organizatorami wydarzenia był Ksiądz Kanonik odpowiedzieli m.in. Wiceadmirał dr Stanisław polskiego lotnictwa wojskowego oraz ekspozy- Sobotnie uroczystości włączone zostały do pro- Wojennej , życząc wszystkim zebranym ppor Piotr Firlej, Proboszcz Parafi i Matki Bożej Zarychta – dowódca Centrum Operacji Morskich cję czasową pt Niepodległa autorstwa dr Barbary gramu Europejskich Dni Dziedzictwa w Dęblinie wszelkiej pomyślności. Nieustającej Pomocy w Zajezierzu wraz z Gminą Marynarki Wojennej RP, Kmdr prof. dr hab. Kasperczyk-Gorlak, do której inspiracją były i Ślubowania Wiśle, którego uczestników Sieciechów oraz Muzeum Sił Powietrznych Tomasz Szubrycht – Rektor-Komendant Aka- grafi ki Zdzisława Czermańskiego. ksiądz Biskup Adam Odzimek pobłogosławił, w Dęblinie. demii Marynarki Wojennej w Gdyni, księża ofi cerowie: Henryk Michalak, Marian Myjak, Uroczystości zostały objęte honorowym pa- Bronisław Myrda, Wacław Piszczek, Marian , jedną z metod represji, stosowanych Obrony Narodowej nr 33/ z 14 1959 r. poborowi duchowni tronatem Ministerstwa Obrony Narodowej Ślusarczyk, ks. kanonik Marian Miegoń; Tomasz wobec Kościoła Katolickiego, było powoływanie kleryków semi- i zakonnicy oraz uczniowie seminariów, którzy nie przedstawili w osobie Podsekretarza Stanu – prof. dr. Miegoń – dyrektor Muzeum Marynarki Wojennej nariów duchownych do odbywania zasadniczej służby wojsko- zaświadczeń z Wydziału ds. Wyznań, mieli zostać poddani prze- hab. Wojciecha Fałkowskiego, którego list został w Gdyni oraz Piotr Piwowarczyk – dyrektor wej. W swych założeniach, pobór do miał być formą naci- glądowi lekarskiemu i skierowani do służby wojskowej. odczytany uczestnikom wydarzenia. Muzeum Obrony Wybrzeża w Świnoujściu. sku na Prymasa Polski i Episkopat w celu wymuszenia ustępstw. Po 1989 roku, dzięki publikacjom oraz corocznym spotkaniom, W spotkaniu księży, którzy przeszli służbę Stanowił również próbę zdezorganizowania toku studiów semi- prawda o alumnach-żołnierzach, nie poszła w zapomnienie. De- Dęblin jest trzecim miastem-gospodarzem wojskową w czasach wziął również udział naryjnych, odciągnięcia jak największej liczby alumnów od ka- cyzją Zwierzchnika Sił Zbrojnych , Prezydenta Andrzeja Dudy spotkania byłych alumnów Kościoła Katolickiego. Mecenas Kacper Płażyński, syn ś.p. Macieja płaństwa, a ponadto był zamierzonym sposobem gromadzenia pierwsza grupa – 132 księży, którzy odbywali służbę wojskową Dwa lata temu spotkali się oni w Świnoujściu, Płażyńskiego – byłego Marszałka Sejmu Rze- możliwie pełnych danych o osobowości kleryków, kontynuują- w kleryckich jednostkach , mianowano na stopień podpo- a w roku 2016 w Gdyni. czypospolitej Polskiej. cych studia seminaryjne po ukończeniu służby wojskowej. Wcie- rucznika. Uroczystość odbyła się 12 listopada 2016 w żoliborskim lanie kleryków do wojska (wbrew umowie państwa z Kościołem kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie. W czerwcu 2017 r. Pierwsza część spotkania (16 września) miała Dzieje 28. Pułku Artylerii Lekkiej przedstawił z 1950 r.) było ewidentną szykaną władz komunistycznych wo- Ministerstwo Obrony Narodowej wręczyło patenty ofi cerskie 141 miejsce w dęblińskim muzeum. Gości powitali: Hubert Przybyszewski, prawnuk starszego bec Kościoła i niepokornych biskupów. Planowano, że poprzez księżom – alumnom, którzy w latach 1959‒1980 odbywali służbę dyrektor Muzeum Sił Powietrznych Paweł ogniomistrza Wacława Duszczyka (zm. 1977 r.). przemyślny system indoktrynacji prowadzonej przez wyselek- wojskową w tzw. jednostkach kleryckich. Była to uroczysta Pawłowski oraz proboszcz ks. kan. ppor. Piotr cjonowaną kadrę ofi cerów uda się skłonić kleryków do porzu- rehabilitacja kleryków odbywających przymusową dwuletnią Andrzej Firlej. W spotkaniu uczestniczył Bi- Po jego wykładzie, dyrektor muzeum przybliżył cenia studiów w seminariach. Zgodnie z Zarządzeniem Ministra służbę wojskową. skup Pomocniczy Diecezji Radomskiej Eksce- historię placówki, a uczestnicy spotkania lencja kpt. Adam Odzimek. Na zaproszenie zwiedzali wystawę stałą dotyczącą historii Skrzydlaci Kosynierzy. Dywizjon 303 i tradycje kościuszkowskie w polskim lotnictwie wojskowym

Od 22 listopada 2017 r. zapraszamy naszych widzów do poznania lotniczych dotychczas nieupublicznianych, z Muzeum jednostek wojska polskiego, którym patronował generał Tadeusz Kościuszko. Sił Powietrznych, Muzeum Wojska Polskiego ■ ¡-29 56 23 , - Wystawa przygotowana z okazji Roku Tadeusza Kościuszki, pokazuje tradycje w Warszawie, Fundacji Historycznej Lotnictwa . . - 303. kościuszkowskie widoczne przede wszystkim w historii najbardziej znanego polskiego Polskiego: mundury, dokumenty, odznaczenia, dywizjonu: 303 Warszawskiego Dywizjonu Myśliwskiego im Tadeusza Kościuszki. wydawnictwa. Będziemy mieli okazję obejrzeć Powietrznych w Dęblinie. W przygotowaniu Dywizjon 303 Arkadego Fidlera. Powstało już niezwykle cenne pamiątki z kolekcji prywatnych: ekspozycji współpracowali również: Jacek 5 odcinków, tłumaczonych na 7 języków ob- Na ekspozycji nie zabraknie odniesienia do le- Powojenne tradycje dywizjonu kontynuowali Jacka Mainki, Roberta Gretzyngiera, Macieja Samojłowicz – producent fi lmu Dywizjon cych, ze ścieżką dźwiękową stworzoną przez gendarnej polsko-amerykańskiej 7. Eskadry piloci 1 eskadry, która przejęła sztandar, dzie- Peikerta oraz Tomasza Kajkowskiego z prywat- 303, Grupa Filmowa -twórcy miniserialu młodego kompozytora – Andrzeja Ojczenasza. Myśliwskiej, wsławionej w wojnie z Rosją dzictwo tradycji i nazwę wyróżniającą 1 Pułku nego Muzeum 303 im. ppłk pil. Jana Zumbacha. Dywizjon 303 oraz Wydawnictwo Kagero. Filmy tworzone przez ponad 70 osobowy ze- bolszewicką 1919‒1920. Lotnictwa Myśliwskiego Warszawa. Gratką dla pasjonatów lotnictwa będzie replika Podczas wernisażu będziemy świadkami spół, z niezwykłą precyzją i oddaniem realiów W okresie międzywojennym tradycje 7 Eskadry Od 2011 r. tradycje kościuszkowskie przejęła domku pilota z czasu bitwy o Anglię. pierwszej ofi cjalnej odsłony mini-serialu histo- historycznych, zawierają ciekawostki i auten- kontynuowały 111 i 113 eskadry myśliwskie 1. 23. Baza Lotnictwa Taktycznego w Mińsku Scenariusz wystawy przygotowany został rycznego pn Dywizjon 303. Projekt stworzony tyczne relacje pilotów oraz cytaty. Zwiedzający Pułku Lotniczego w Warszawie. W czasie II Mazowieckim, dla której ustanowiono godło przez zespół: Paweł Pawłowski – dyrektor przez pasjonatów historii i lotnictwa, a także będą mogli obejrzeć odcinki stworzone do tej wojny światowej imię Tadeusza Kościuszki lotnicze i odznakę rozpoznawczą z 7. Eskadry Muzeum Sił Powietrznych, Robert Gretzyn- społeczności graczy gry komputerowej War pory na ekranach umieszczonych w różnych wraz z godłem przejął 303. Dywizjon Myśliwski Lotniczej i Dywizjonu 303. gier – prezes Fundacji Historycznej Lotnictwa Thunder, bazuje na tak znakomitych publika- częściach ekspozycji. Warszawski – najbardziej wsławiony polski dywi- Prezentacja unikatowej ikonografi i foto- Polskiego, Ewa Wasilewska – starszy kustosz cjach jak Sprawa Honoru Lynne Olson i Stanleya Ekspozycja będzie udostępniona do zwie- zjon w obronie wyspy ostatniej nadziei – Wielkiej grafi cznej oraz archiwaliów, wzbogacona jest Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie Clouda, Dywizjon 303: walka i codzienność Richarda dzania do 30 maja 2018 roku. Brytanii. historycznymi pamiątkami ze zbiorów, również oraz Jacek Zagożdżon – adiunkt Muzeum Sił Kinga, oraz znanej w całej Polsce lekturze

Odznaka Kościuszkowska i eskadry kościuszkowskie ¡

Jednym z najbardziej znanych symboli polskiego lotnictwa, ustępującym pod tym względem tylko biało-czerwonej szachownicy, jest Odznaka Kościuszkowska. Trzynaście gwiazd i biało-czerwone pasy to symbole amerykańskiej wojny o niepodległość. Czapka krakuska i skrzyżowane kosy symbolizują antyrosyjskie powstanie Polaków z 1794 r. Odwołanie do dwóch bohaterskich kampanii sławnego patrona wiąże polską i amerykańską walkę o niepodległość. Dla amerykańskich lotników, którzy przybyli do Polski w jej walce o niepodległość, odwołanie do osoby Kościuszki było wyrazem spłaty długu sprzed 150 lat, kiedy on i inni Polacy przybyli do Ameryki i tam walczyli Za waszą wolność i naszą.

7 Eskadra powstała we Lwowie w końcu 1918 r. kontakt ze swoją jednostką. W 1930 r. kpt. Corsi Zgodnie z przedwojenną tradycją co roku od- rosła – rosła również liczba trofeów zebranych przekazała tradycje jednostki 1. Eskadrze W 1919 r. włączono w jej skład ochotników odwiedził 111 Eskadrę na Okęciu. bywały się w jednostce spotkania z Amerykanami w sali tradycji jednostki. Autor dwusetnego ówczesnego 1 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego amerykańskich, a jeden z nich – major Cedric Pilot Stanisław Latwis skomponował muzykę (choć z oczywistych względów nie było możliwe zwycięstwa – por. Władysław Śliwiński – dostał Warszawa. Faunt le Roy – został jej dowódcą. I właśnie Marsza lotników. Słowa marsza – autorstwa Alek- składanie kwiatów na Cmentarzu we Lwowie). od kolegów pamiątkowy zegarek. Zwycięstwa Wiosną 1999 roku (czyli równo dziesięć lat wtedy, na prośbę amerykańskich lotników sandry Zasuszanki – mówią właśnie o Eskadrze W myśl statutu zatwierdzonego przez In- z reguły zapisywano w książce lotów pilota, temu) sześciu pilotów 1. Eskadry Lotnictwa minister spraw wojskowych generał Józef Kościuszkowskiej. spektorat Sił Powietrznych prawo do noszenia a z czasem upamiętniano znakiem czarnego Myśliwskiego z Mińska Mazowieckiego stało się Leśniewski rozkazem nr 1377/19 nadał jedno- Janusz Meissner poświęcił Latwisowi książkę odznaki pamiątkowej mieli: każdy dowódca krzyża na burcie samolotu. pierwszym polskim komponentem wspólnych stce nazwę 7. Eskadra Bojowa imienia Tadeusza Pilot Gwiaździstego Znaku. Ten sam autor był rów- dywizjonu, personel latający po wykonaniu Lotnicy Dywizjonu 303 i ich barwne samoloty sił , kiedy nasz kraj dołączył do sojuszu. Kościuszki. Eskadra Kościuszkowska wsławiła nież scenarzystą niemego fi lmu Gwiaździsta Eska- jednego lotu bojowego lub trzech miesiącach stały się motywem przewodnim wielu propagan- Obecnie, po kolejnych reorganizacjach, na lot- się następnie w walkach podczas wojny pol- dra z 1930 r. o grupie ochotników amerykańskich, nienagannej służby oraz personel naziemny dowych publikacji czasów wojny, np. takich jak nisku 23. Bazy Lotniczej w Mińsku Mazowieckim sko-bolszewickiej 1920 r. którzy sformowali Eskadrę Kościuszkowską po co najmniej sześciu miesiącach nienagannej plakat namawiający do oszczędzania w trudnych (dowodzonej przez płk. pil. Roberta Cierniaka) W uznaniu męstwa i oddania sprawie nie- i walczyli w wojnie 1920 r. Do nakręcenia zdjęć służby. Odznakę wręczano uroczyście wraz czasach, czy seria pocztówek ze Spitfi re’em. stacjonuje 1. Eskadra Lotnictwa Taktycznego podległości Polski amerykańscy lotnicy zostali powietrznych na płycie lotniska na Ławicy k. z pamiątkową legitymacją. Lotnicy przypinali Najpoważniejszą publikację popularyzującą (dowodzona przez ppłk. pil. Roberta Kozaka). uhonorowani orderami i odznaczeniami wo- Poznania zgromadzono ponad 200 samolo- odznakę na lewej kieszeni kurtki mundurowej lotników spod znaku kościuszkowskiej odznaki Na i¡ach tej eskadry widnieje Odznaka jennymi, m.in. Virtuti Militari. Po zakończeniu tów. Pierwszy raz w polskiej kinematografi i tak jak legendarni piloci Dywizjonu 303 – Euge- napisał znany podróżnik Arkady Fiedler, a wydań Kościuszkowska – ta sama co 90 lat temu wojny Amerykanie powrócili do swojej ojczyzny, nakręcono sceny batalistyczne w powietrzu niusz Horbaczewski i Jan Zumbach (widoczni książki Dywizjon 303 ukazało się dotąd już ponad na dwupłatach amerykańskich ochotników i 70 ale Eskadra Kościuszkowska zachowała pol- dzięki zamontowanych na samolotach kame- na fotografi i kolorowej) oraz autor wielu lot- 50. Wysiłek bojowy lotników tego dywizjonu lat temu na Hurricane’ach broniących Londynu. sko-amerykańskie godło i tradycję. rach, które obsługiwali między innymi Antoni niczych książek Bohdan Arct (na czarno-białej). myśliwskiego upamiętniano też na znaczkach 5 £ 2009 r. na grzbiecie dwumiejscowego Trzej lotnicy amerykańscy z 7 Eskadry polegli Wawrzyniak i Mieczysław Bilażewski. Niestety, Pilotów Dywizjonu 303 wyróżniała nie tylko pocztowych, tak w ofi cjalnym, jak i podziemnym samolotu i¡-29 nr takt. 15, należącego do 1 podczas wojny zostali pochowani na cmentarzu jak dotąd żadna kopia fi lmu nie została odnale- odznaka pamiątkowa, ale również jedwabny obiegu. Wizerunek godła ze skrzyżowanymi z Mińska Mazowieckiego zostało namalowane Obrońców Lwowa. Począwszy od 1922 r. w ame- ziona, wszystkie bowiem zostały wywiezione lotniczy szalik w kolorze amarantowym. kosami można znaleźć w wielu miejscach… wielkich rozmiarów godło Eskadry Kościuszkow- rykańskim Dniu Pamięci (Memorial Day – 30 maja) lub zniszczone przez Rosjan po 1945 roku. Odznakę Kościuszkowską malowano przez Dla wielu entuzjastów historii lotnictwa skiej. Emblemat, zaprojektowany przez Roberta delegacja eskadry, a także przedstawiciele róż- We wrześniu 1939 r. 111 Eskadra, wyposażona całą wojnę na samolotach Dywizjonu 303. Odznaka Kościuszkowska to przede wszyst- Gretzyngiera, wzorowany na przedwojennym nych organizacji, przy udziale reprezentantów w myśliwce .11, walczyła w obronie polskiego W ciągu ponad sześciu lat istnienia tej jed- kim symbol Dywizjonu 303. 27 1946 r. mjr pil. wizerunku odznaki, został namalowany przez amerykańskich władz wojskowych i cywilnych, nieba w składzie Brygady Pościgowej. Niestety, nostki stosowano szereg różnych szablonów. Witold Łokuciewski – przedwojenny pilot 111. grupę entuzjastów zgromadzonych wokół uroczyście składali wieńce na ich grobowcu. jak całe polskie lotnictwo, przegrała tę walkę Poszczególne elementy odznaki: czapka, kosy Eskadry, potem pilot pierwszego składu Dyonu Fundacji Historycznej Lotnictwa Polskiego. 30 maja 1925 r. odsłonięto tam pomnik Lotników z silniejszą liczebnie i nowocześniejszą Luftwa e. i gwiazdki miały w nich rozmaite formy i rozmiary, 303, a w końcu jego ostatni dowódca – zdjął od- Po czterech latach od uruchomienia programu Amerykańskich. Po klęsce wrześniowej 1939 r., a następnie ale nigdy nie było wątpliwości, że to zawsze znakę kościuszkowską z burty Mustanga z lite- Kosynierzy Warszawscy i staraniom wolontariuszy Po kilkakrotnych zmianach numeracji, Eska- upadku Francji 1940 r., Polacy przedostawali się ta sama Odznaka Kościuszkowska. rami kodowymi , w ten symboliczny sposób ¥ wszystkie samoloty 23 Bazy Lotnictwa dra Kościuszkowska otrzymała numer 111, wcho- na Wyspy Brytyjskie, by kontynuować walkę. Wbrew często spotykanej opinii nie zamknęły kończąc istnienie najsławniejszego polskiego Taktycznego otrzymały odznakę kościuszkowską dząc w skład 1. Pułku Lotniczego w Warszawie. Z pilotów przedwojennych 111. i 112. Eskadr My- się liczbą 126 niemieckich samolotów zestrzelo- dywizjonu myśliwskiego w Wielkiej Brytanii. na grzbiecie i pod kabiną oraz swoich patro- W połowie lat trzydziestych 111 Eskadra zo- śliwskich sformowano tam Dywizjon 303, który nych podczas Bitwy o Anglię, upamiętnionych Kiedy w 1946 r. rozwiązano Dywizjon 303, nów – bohaterskich pilotów z wojny 1920 r. stała przezbrojona w samoloty myśliwskie zasłynął już w pierwszych walkach w Bitwie znanym z propagandowych zdjęć rysunkiem mogło się wydawać, że to koniec Eskadry kampanii 1939 r. oraz słynnego Dywizjonu 303. .7 – całkowicie metalowe górnopłaty, wyróż- o Anglię. Dywizjon ten przyjął imię Tadeusza na kadłubie myśliwca Hurricane. Do jednego Kościuszkowskiej. Ale tak się nie stało! Nie- niające się tzw. polskim płatem z charakterystycz- Kościuszki i tradycyjną odznakę. z najbardziej spektakularnych zwycięstw doszło spełna pół wieku po rozwiązaniu Dywizjonu nym załamaniem w okolicy kabiny. Na początku 1941 r. w Dywizjonie 303 zawitał 15 £ 1941 r., kiedy lotnicy Dywizjonu 303 zestrzelili 303, wiosną 1996 roku grupa jego weteranów Polscy lotnicy nie zapominali o amerykań- z wizytą Merian Cooper – jeden z amerykańskich samolot transportowy z wyższymi ofi cerami na czele z Witoldem Urbanowiczem, legen- skich tradycjach, a i Amerykanie podtrzymywali pilotów Eskadry Kościuszkowskiej z wojny 1920 r. sztabu I Korpusu Luftwa e. Lista zwycięstw darnym dowódcą jednostki z Bitwy o Anglię,

W roku 2017 obchodzimy 200. rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki – Najwyższego amerykańskiej 1775–1783 oraz w budowie ame- Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej ogólnonarodowego powstania, zwanego rykańskiej fortyfi kacji West Point w stanie insurekcją kościuszkowską, polskiego i amerykańskiego generała, niezłomnego Nowy York. bojownika w walkach o niepodległość. Specjalne uchwały Sejmu i Senatu oddały hołd Cytadela West Point nad rzeką Hudson temu wielkiemu Polakowi, ustanawiając rok 2017 Rokiem Tadeusza Kościuszki. jest jednym z najwybitniejszych osiągnięć Tadeusz Kościuszko, przywódca ogólnona- amerykańskiej Deklaracji Niepodległości, nazwał inżynieryjnych Tadeusza Kościuszki w wojnie rodowego powstania zwanego insurekcją Tadeusza Kościuszkę najprawdziwszym synem o amerykańską niepodległość. Wybudowana kościuszkowską, zajmuje szczególne miejsce wolności, oddając mu hołd w związku z jego na zlecenie gen. George’a Washingtona, wy- w panteonie narodowych bohaterów. Posłowie działalnością w Stanach Zjednoczonych Ameryki. siłkiem zaledwie 86 robotników, była w stanie zaznaczyli, że jest symbolem wolności i wzorem Jak czytamy w uchwale Senatu RP: Ideały pomieścić garnizon złożony z 2,500 żołnierzy. patrioty nie tylko dla obywateli Rzeczypospo- i dokonania Tadeusza Kościuszki przynoszą zaszczyt System obronny w West Point, oprócz cytadeli, litej Polskiej. Tadeusz Kościuszko traktował swoje nie tylko narodowi polskiemu, ale i całej ludzkości, składał się także z czterech dodatkowych for- wojskowe i obywatelskie obowiązki jako służbę dla gdyż przyczynił się on do uzyskania niepodległości tów. West Point jest najstarszym garnizonem pomyślności całego narodu. Głęboko wierzył w nie- przez Stany Zjednoczone, za co otrzymał z rąk Jerzego w Armii Amerykańskiej, w którym nieprzerwanie zbywalną godność człowieka, którego dobro stawiał Waszyngtona amerykański Order Cyncynata i do dziś stacjonuje wojsko od 20 stycznia 1778 roku. ■ ¦ , . . na pierwszym miejscu – podkreślono w uchwale jest honorowany przez naród amerykański. Wielkość Forteca ta nie została nigdy zdobyta. Sejmu RP z 22 czerwca 2016 r. i dziejowe zasługi Kościuszki doceniła Konferencja Kilka lat po uzyskaniu niepodległości od bry- Tadeusz Kościuszko zajmuje szczególne Generalna , która w listopadzie 2015 roku tyjskiej korony, Kongres Amerykański postanowił armii amerykańskiej. Dzisiaj w United States Ulubionym powiedzeniem profesorów historii miejsce w panteonie narodowych bohaterów. podjęła uchwałę, na podstawie której obchody ograniczyć zależność armii amerykańskiej Military Academy at West Point kształci się 4,400 w West Point jest Większość historii Stanów Zjed- Jest symbolem wolności i wzorem patrioty 200-lecia zgonu Kościuszki będą się odbywać pod od talentów ofi cerów obcych państw. Aktem kadetów. Każdego roku tysiąc nowych ofi cerów noczonych którą uczymy, została stworzona przez nie tylko dla obywateli Rzeczypospolitej Pol- patronatem . z 16 marca 1802 roku United Stated Congress z West Point przyjmuje rangę podporucznika. ludzi których uczyliśmy. W West Point kształcili skiej. Uosabiał najlepsze wartości: tolerancję W Stanach Zjednoczonych Ameryki, Tadeusz mianował cytadelę West Point akademią woj- Akademia West Point jest szóstym najlepszym się generałowie Grant, Lee, Pershing, MacArthur, i równość; Thomas Je erson, jeden z autorów Kościuszko wsławił się m.in. udziałem rewolucji skową, która miała kształcić przyszłych ofi cerów uniwersytetem w Stanach Zjednoczonych. Eisenhower, Patton, Schwarzkopf oraz Petraeus.

| 3 Reforma Sił Zbrojnych sprawiła, iż w kosza- lińskich koszarach pojawiła się druga duża ¦ ¡ PRZECIWLOTNICZE TRADYCJE KOSZALINA jednostka wojskowa. Tym samym – po wielu latach – Koszalin stał się znów niekwestio- Wojskowe oblicze miasta Koszalina przez wiele powojennych lat kreowały wielkie jednostki i instytucje jak: dowództwo W ramach reorganizacji Sił Zbrojnych, 8 Dywizja nowaną stolicą polskiej broni przeciwlotniczej. Okręgu Wojskowego Nr II, 1 Warszawska Dywizja Kawalerii, 8 Drezdeńska Dywizja Zmechanizowana, 16 Dywizja Artylerii Zmechanizowana zarządzeniem szefa Sztabu W 2006 r. minister obrony narodowej podjął Przeciwlotniczej, Oﬁ cerska Szkoła Samochodowa, Wyższa Szkoła Oﬁ cerska Wojsk Obrony Przeciwlotniczej czy też Generalnego WP nr 059 z 21 lipca 1993 została decyzję o przeniesieniu ze Szczecina do Koszalina Bałtycka Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza. Nazwy tych jednostek ulegały rozmaitym przekształceniom, podobnie przekształcona w 8 Dywizję Obrony Wybrzeża. 3 pułku przeciwlotniczego. Jednostka wchodziła jak okresy ich dyslokacji. Jedne przenoszono do innych garnizonów, inne po prostu rozwiązywano. Nie zmienia to faktu, Wkrótce, w 1994 r. 83 pułk artylerii przeciw- wcześniej w skład 12 Szczecińskiej Dywizji iż Koszalin posiadał i wciąż zachowuje wojskowy charakter. Warto przypomnieć więc te jednostki, które na trwałe lotniczej stał się 8 pułkiem przeciwlotniczym Zmechanizowanej. Tam w 1996 r. otrzymała wpisały się w pejzaż grodu nad Dzierżęcinką i dzięki nim mówi się o Koszalinie, jako o gnieździe przeciwlotników. (później nadano mu przydomek Koszaliński). imię płk. Włodzimierza Ludwiga.

Już w maju 1948 roku, do zrujnowanego Kosza- Jest ciekawostką, iż od maja 1951 r. jednym Do końca 2007 wszystkie pododdziały 3 pułku lina przybyła z Torunia, z tamtejszej Ofi cerskiej z wykładowców OSAPlot. był m.in. por./kpt. znalazły się w nowym garnizonie, zajmując kwa- Szkoły Artylerii grupa ofi cerów i żołnierzy, Adam Słodowy (późniejszy autor telewizyjnego tery w koszarach przy ulicy 4 Marca. Od marca z zadaniem przygotowania obiektów przy programu Zrób to sam). W Koszalinie nauczał do października 2008 r. pułk wystawił m.in. ówczesnej ul. Armii Czerwonej 92 dla potrzeb przedmiotu pn. przyrządy przeciwlotnicze. XVIII zmianę PKW KFOR pod dowództwem ppłk mającej powstać Ofi cerskiej Szkoły Artylerii W tym czasie w koszalińskiej Osie miały m.in. dypl. Arkadiusza Szkutnika, która realizowała Przeciwlotniczej. 19 lipca 1948 r. ukazał się miejsce prowokowane przez Informację Woj- zadania w Kosowie. Z dniem 31 grudnia 2010 rozkaz ministra obrony narodowej nr 0144/ skową represje przeciwko kadrze i podchorążym. roku jednostka została rozformowana. Jej Org. powołujący do życia z dniem 1 sierpnia Zdarzały się tajemnicze strzelania do wartow- pozostałości zostały wchłonięte przez 8. pułk 1948 r. Ofi cerską Szkołę Artylerii Przeciwlot- ników, szukano sprawców niszczenia urządzeń przeciwlotniczy. niczej. Jej pierwszym komendantem został w armatach. W najlepszym przypadku winnych płk Stanisław Paszkiewicz. Ochotnik wojny zwalniano z wojska, inni otrzymali wyroki. Podczas stacjonowania w Koszalinie, 3. pułkiem 1920 r,. przedwojenny przeciwlotnik i ofi cer 2. Taki los spotkał m.in. dowódcę plutonu pod- dowodzili: płk Ryszard Krawiec (od sierpnia Korpusu Polskiego, który dzielnie zasłużył się chorążych, por. Kazimierza Lewandowskiego. 2007 do kwietnia 2010) i ppłk Marek Rakowski w bitwie o Monte Cassino. Według wspomnień ówczesnego podchorążego, (od kwietnia 2010 do grudnia 2010). a później wieloletniego komendanta ¦ ¦, gen. bryg. Witolda Niedka, Informacja Wojskowa była wszechwładna. Gdy na gazetce ściennej ktoś ostrym narzędziem przekreślił twarz Stalina, ofi cerowie tej służby wprost poligony artyleryjskie, tory przeszkód i inne  1986 . – ¦¦ szaleli w poszukiwaniu sprawców zamachu obiekty szkoleniowe. W międzyczasie uczelnia – na sojusz polsko-radziecki. Niektórzy podcho- dwukrotnie zmieniła swoją nazwę. W 1963 r. prze- rążowie podejrzani o dywersję i ideologiczną mianowano ją na Ofi cerską Szkołę Wojsk Obrony ¦ , . . nieprawomyślność byli relegowani ze szkoły. Przeciwlotniczej. Cztery lata później, w 1967 r. ( ) Co ciekawe, odwilż zawitała do OSY dwa lata stała się już Wyższą Szkołą Ofi cerską Wojsk wcześniej zanim nastał Polski Październik. Jesz- Obrony Przeciwlotniczej. Wydłużono wówczas Od początku lat 90. powoli zmieniało się oblicze cze w 1954 r. płk Telegin powrócił do . okres nauki z trzech do czterech lat i dzięki temu, i skład koszalińskiego garnizonu. Najpierw, Na stanowisku komendanta szkoły zastąpił absolwenci oprócz stopnia podporucznika w 1992 r. nadano Wyższej Szkole Ofi cerskiej go mjr Edmund Soja. uzyskiwali również tytuł inżyniera – dowódcy. Wojsk Obrony Przeciwlotniczej imię Romualda W 1970 r. zapadła decyzja o zamianie rejonu Traugutta, by po dwóch latach ją rozwiązać W 1951 r. w miejscowym garnizonie przybyła  zakwaterowania z 15 Bałtycką Brygadą ¦. i utworzyć Centrum Szkolenia Obrony Prze- jeszcze jedna jednostka szczebla taktycznego. © Istotny wpływ na nią miała nie tylko panująca ciwlotniczej. Odtąd szkolono tu głównie kadrę Była to 16 Dywizja Artylerii Przeciwlotniczej, . 11 2008 . ( ) ciasnota, ale również powstające w pobliżu podofi cerską, zaś kształcenie ofi cerów wojsk której formowanie rozpoczęto w Koszalinie.  szkoły osiedla mieszkaniowe i bliskość szpitala OPL przejęła Wojskowa Akademia Techniczna im. Poszczególne oddziały tworzono na bazie wojewódzkiego. W tych warunkach, używa- Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie. W tym Tymczasem przeciwlotnicza Alma Mater przeszła stacjonującego w pobliskim Unieściu, 88 Pułku nie – nawet do celów szkoleniowych – urządzeń czasie komendantem-rektorem koszalińskiej kolejną reorganizację. 1 lipca 2004 r. Centrum Zalążkiem koszalińskiej Osy była przeniesiona Artylerii OPL przeformowanego na pułk artylerii radiolokacyjnych emitujących promieniowanie uczelni był płk Stanisław Czepielik (1992‒1996). Szkolenia Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrz- z Torunia 5 bateria licząca 43 podchorążych wraz przeciwlotniczej, a następnie przeniesionego elektromagnetyczne było wysoce niewskazane. Nie był to koniec zmian. Nowym komendantem nej im. Romualda Traugutta przekształcono z dowódcami i niektórymi wykładowcami. 17 do Koszalina. Odtąd kompleks koszar przy ul. w latach 1996‒2000 został płk. dypl. Zdzisław w Centrum Szkolenia Sił Powietrznych im. października 1948 r. uroczyście zainaugurowano Koszarowej zajmowany głównie przez jednostki W okresie rozwoju szkoły oraz zmiany jej sta- Patoła. W 1998 roku Centrum podporządko- Romualda Traugutta. Jego siedzibą w dal- rok szkolny. Łącznie z nowo przyjętymi słucha- 8 Drezdeńskiej Dywizji Zmechanizowanej musiał tusu na wyższą uczelnię, dowodzili nią dwaj wano Dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony szym ciągu pozostają koszary przy ul. Wojska czami, naukę rozpoczęło 143 podchorążych. pomieścić kolejne oddziały. Oprócz 88 pułku, doświadczeni ofi cerowie: płk Jan Szamotulski Powietrznej. 1 października 2002 r. zmieniono Polskiego 66. Do chwili obecnej szkoła kształci W następnym roku liczba ta uległa podwojeniu. rozlokowano w nim także 65 pułk plot. oraz (1963‒1968) oraz płk Stanisław Rozwadowski jego nazwę na Centrum Szkolenia Wojsk Lot- specjalistów wojsk obrony przeciwlotniczej, Szkołę Podofi cerską Artylerii Przeciwlotniczej nr (1968‒1971). W 1971 r. podchorążowie opuścili niczych i Obrony Powietrznej im. Romualda wojsk radiotechnicznych, rozpoznania i walki Na początku 1949 r. garnizonowy charakter 7 i baterię dowodzenia. Kolejnymi dowódcami koszary u podnóża Góry Chełmskiej zamieniając Traugutta. W tym samym roku jednostka przejęła radioelektronicznej. W omawianym okresie narzucały miastu dwie najważniejsze jednostki dywizji byli: płk Kazimierz Witkowski (1951‒53), się obiektami z Bałtycką Brygadą ¦. Odtąd zadania realizowane wcześniej przez Centrum szkołą dowodzili: płk Jan Olech (2004–2007), Wojska Polskiego. Były to: Ofi cerska Szkoła Ar- ppłk Kazimierz Pundyk (1953‒55), ppłk Tadeusz nową siedzibą OSY stały się koszary przy ul. Szkolenia Radiotechnicznego w Jeleniej Górze. ppłk Andrzej Witek (cz.p.o. 2007), płk Krzysztof tylerii Przeciwlotniczej oraz 12 Brygada Ochrony Obroniecki (1955‒56), ppłk Wiktor Śmiszniewicz Wojska Polskiego 66. Na nowym miejscu, W latach 2000‒2004 jej komendantem był płk Żabicki (2007‒2011), ppłk mgr Włodzimierz Pogranicza. W tym samym roku, jesienią, do Ko- (1956‒59), płk Stanisław Rozwadowski (1959‒62), komendantem został płk Stanisław Śliwa Zbigniew Parol. Pigoń (cz.p.o. 2011–2012) oraz płk dypl. Dariusz szalina przeniesiona została z okolic Łodzi, 8 płk Jerzy Białas (1962‒63). (1971‒1973), związany ze szkołą od początków Sienkiewicz (od 2012). Dywizja Piechoty Zmotoryzowanej. Do tego jej istnienia. Po rozwiązaniu w 2001 r. 8 Bałtyckiej Dywizji jednak momentu, główną jednostką garnizonu Dywizję rozformowano w 1963 r. Podległy jej Obrony Wybrzeża, jednostką garnizonową stał * * * była Ofi cerska Szkoła Artylerii Przeciwlotniczej. i stacjonujący w Koszalinie 88. pułk artylerii Tymczasem, w 1967 r. na bazie 88 dywizjonu się 8 pułk przeciwlotniczy, którego dowódca Warto wiedzieć, że w 1949 r. koszalińska OSA przeciwlotniczej stał się odtąd 88 dywizjonem artylerii przeciwlotniczej rozwinięto nową pełni jednocześnie obowiązki dowódcy miej- Przedstawiony obraz wojska w życiu Kosza- została sklasyfi kowana na drugim miejscu i został podporządkowany 8. Drezdeńskiej Dy- jednostkę, która po zmianie numeru i nazwy scowego garnizonu. W omawianym okresie lina jest zaledwie skromnym szkicem bogatej, wśród wszystkich 24 istniejących w kraju szkół wizji Zmechanizowanej, nadal zachowując swój stała się 83 pułkiem artylerii przeciwlotni- stanowisko to zajmowali: płk dypl. Leszek siedemdziesięcioletniej historii miejscowego ofi cerskich. Pierwsza promocja ofi cerska odbyła rejon zakwaterowania w koszarach przy obecnej czej, podlegając nadal 8 Drezdeńskiej Dywizji Cendrowski (1998–2007), płk dypl. Zbigniew garnizonu. Ze względów objętościowych opisano się w 1949 r. na terenie szkoły. Przystąpiło ul. 4-go Marca. Szkołą ofi cerską w omawianym Zmechanizowanej. Podstawowe uzbrojenie Zalewski (2007–2014) i płk dypl. Andrzej Mentel tylko najważniejsze wydarzenia odnoszące się do niej 20 absolwentów. Aktu promocji dokonał czasie kierowali: ppłk Jan Ziółkowski (1957‒1958) pułku stanowiły cztery baterie 57 mm armat (od 2015). W 2017 r. dowódcą garnizonu został do jednostek wojsk obrony przeciwlotniczej ówczesny dowódca artylerii Wojska Polskiego, i płk Edmund Soja (1958‒1963). przeciwlotniczych S-60. płk Mariusz Janikowski. mających wpływ na życie miasta. gen. dyw. Wojciech Bewziuk.

Niestety, w w 1949 roku Wojsko Polskie otrzy- mało z Moskwy nowego ministra obrony narodowej. Michała Rolę-Żymierskiego za- stąpił Konstanty Rokossowski i niebawem rozpoczęły się represje skierowane przeciwko przedwojennej kadrze. Pułkownik Paszkiewicz był dla nowej władzy nie tylko sanacyjnym oﬁ cerem, ale również i andersowcem. Wiosną 1950 roku w szkole wybuchł pożar. Mówiło się o prowokacji, w którą zamieszane były służby Informacji Wojskowej. Pułkownika Paszkiewi- cza oskarżono o brak nadzoru i w kwietniu 1950 r. musiał pożegnać się z Koszalinem. Jego miejsce zajął Rosjanin, płk Michaił Pietuszkow. Stanowisko dyrektora nauk objął jego rodak, płk Mikołaj Telegin, który rok później został komendantem szkoły.  1951 . – §  © . Jednocześnie Wyższa Szkoła Oﬁ cerska Wojsk . 11 Autor serdecznie dziękuje wszystkim osobom, Od 1949 r. w najważniejszą jednostką garni- ¨ 105. ¦ Obrony Przeciwlotniczej szybko rozwijała się 2008 . ( ) które w różny sposób przyczyniły się do po- zonową w Koszalinie stała się przeniesiona - w zaadoptowanym kompleksie przy ul. 4-go wstania artykułu. Dzięki temu materiał został z okolic Łodzi, 8 Drezdeńska Dywizja Zmotory- ( . 0438) Marca. W 1973 r. jej nowym komendantem został wzbogacony o bezcenne relacje i zyskał na au- zowana im. Bartosza Głowackiego. W mieście absolwent promocji z 1952 r., płk dypl. Witold W międzyczasie, co ciekawe – skutkiem re- tentyczności. Być może w niedalekiej przyszłości zakwaterowano następujące jednostki dywizji: Niedek – dotychczasowy szef Wojsk Obrony organizacji sił zbrojnych – jednostka uległa powstanie bardziej szczegółowa i obszerna dowództwo i sztab, kompanię łączności, 12 dy- W rozwijającej się szkole, od 1953 r. władze mia- Przeciwlotniczej w dowództwie Pomorskiego znacznemu powiększeniu. W swoje struktury publikacja, w której Czytelnik odnajdzie do- wizjon artylerii przeciwlotniczej oraz inne sta wydzieliły kilkanaście hektarów nieużytków, Okręgu Wojskowego. Jako generał, dowodził przejęła m.in. sprzęt bojowy z rozwiązanego kładnie opisane dzieje koszalińskiego garnizonu samodzielne pododdziały tzw. przysztabowe. na których powstały place ćwiczeń, zmniejszone uczelnią do 1991 r. 18 pplot. z Jeleniej Góry. od 1945 r. do współczesności.

4 | Historia zapisana w fotografii - Fotografi a jako szczególne Pierwszy z nich to kolekcja fotografi i z misji Nie zabrakło tu również pozujących do zdjęć konny artylerii przeciwlotniczej, znajdujący Drugi album fotografi czny, będący naj- źródło informacji historycznej, francuskiego kapitana Fleury Sevre, który ofi cerów z samolotami w tle np. Brequetem się zarówno w ruchu, jak i w trakcie postoju. prawdopodobniej prywatną pamiątką pilota stanowi wartościowy w 1929 r. przebywał w Polsce. Odwiedził wów- . Znajdują się tu także zdjęcia z tzw. lotu Do albumu dołączono trzy pocztówki – jedna pełniącego służbę w okresie II wojny świa- zbiór ikonografi czny czas wiele miast, a swoje podróże uwiecznił ptaka: Sandomierz z ratuszem, zamkiem, ko- z widokiem na lotnisko z lotu ptaka, pozostałe towej – jest niestety na razie anonimowy. uzupełniający opracowania za pomocą aparatu fotografi cznego. W albu- legiatą czy katedrą, Kazimierz Dolny oraz są- dwie ilustrujące pochód na rzecz obrony lot- Fotografi e przedstawiają przebieg służby, naukowe, gromadzone przez mie znajdują się fotografi e z Ireny (jak niegdyś siadujący z nim Janowiec. Ponadto, kapitan niczej (z tablicami Ligi Obrony Powietrznej życie codzienne i krajobrazy. Są tu fotografi e Muzeum Sił Powietrznych. nazywany był Dęblin), pokazujące rynek mia- Sevre uwiecznił na fotografi i Toruń, Ryki, wio- i Przeciwgazowej), który odbył się w War- z Kanady, Anglii czy Paryża. Album zawiera Nasza kolekcja wzbogaciła się sta oraz okoliczne wsie i miejscowości. Znaj- skę Chłopice, Kruszwicę z Mysią Wieżą i mają- szawie, oraz koperty z 1929 r. z merostwa również zdjęcia Polek z – żeńskiej służby o dwa albumy fotografi czne. dziemy tu również fotografi e lotniska, szkoły tek pod Nałęczowem. Na końcu albumu, znaj- , gdzie kapitan Fleury Sevre został za- pomocniczej w Royal Air Force. lotniczej w Dęblinie, a nawet wieży ciśnień. dziemy fotografi e przedstawiające działon stępcą mera.

■ ■ , „ " ■

■ ■ – BUŁGARIA.

DZIENNIK PODRÓŻY

Zakończył się kolejny etap międzynarodowego projektu muzealnego „Lotnicza ważnych dla historii Bułgarii. Do położonej Bułgaria”. W dniach 17–21 2017 r. po raz drugi wyruszyła ekspedycja naukowa w górach miejscowości dotarliśmy wieczorem, do Bułgarii, realizowana przez ofi cjalną delegację Muzeum Sił Powietrznych by z samego rana rozpocząć spotkanie z wójtem w Dęblinie: dr Romana Kozłowskiego, Marcina Arbuza i Ryszarda Jędrusika. Wasylem Sediakowem. Ekspedycji towarzyszył Grzegorz Krukowski. Przypomnijmy, iż pierwszy etap miał Nastąpiło wówczas ofi cjalne przekazanie miejsce w 2016 roku, a relacja została opublikowana w artykule pt. „Lotnicza tablicy pamiątkowej poświęconej polsko-buł- przyjaźń Polski i Bułgarii” w biuletynie „Pod dobrymi skrzydłami” nr 2/2017. garskiej współpracy lotniczej. Wójt podarował ■ ª«. nam książkę na temat wybitnych postaci . Celem tegorocznej ekspedycji było nawiązanie ■ Podtrzymanie oraz zintensyfi kowanie pochodzących z miasteczka. Po tej ofi cjalnej współpracy w zakresie pozyskiwania dokumen- współpracy naukowej między Dęblin, wizycie ruszyliśmy w drogę do miasta Smolian, tacji historycznej, uruchomienie wspólnych a ośrodkami Bułgarskimi aby odwiedzić znajdujące się tam Archiwum zwiedzania muzeum, uwagę zwróciły oryginalne Był to ostatni akcent tegorocznej wizyty projektów badawczych, a także wprowadzenie Regionalne. samoloty z okresu II wojny światowej na czele w Bułgarii. Założone przed wyprawą cele badaczy z w Dęblinie do Bułgarskich Pierwszym punktem na mapie ekspedycji była z hydroplanem Arado Ar 196, a także powojenne zostały osiągnięte i zwieńczone sukcesem. Archiwów Państwowych. Podczas szeregu stolica Bułgarii – Sofi a i Muzeum Historii Woj- W Archiwum zostaliśmy przyjęci przez Jolantę maszyny odrzutowe takie jak i¡-19 czy ¥-104 Dodatkowo udało się uzyskać pełne wsparcie spotkań z kierownikami bułgarskich placówek skowości. Placówka ta czuwa nad wszelkimi Spasową, która z wielką serdecznością udostęp- Starfi ghter. Na ekspozycji znaleźliśmy również Polskiej Ambasady. Wystawa pt. Polsko-Bułgarska historycznych oraz naukowcami udało się projektami związanymi z historią wojskowości niła nam archiwalia dotyczące interesującego akcenty polskie, między innymi samolot -101 współpraca w dziedzinie lotnictwa wojskowego uzyskać cenne informacje, zapewnić wsparcie w całym kraju i jest centralną jednostką muze- nas tematu oraz uzupełniła je wieloma istotnymi Gawron który był zmodyfi kowaną, polską wersją w latach 1937–1939 prawdopodobnie stanie się dla zaprezentowania wystawy w istotnych alną. Spotkaliśmy się z zastępcą dyrektora, panią informacjami. Oprócz rozmów dotyczących samolotu Jakowlew Jak-12. bardzo dobrym początkiem stałej kooperacji miejscach na terenie Bułgarii, oraz zawrzeć dr Danielą Cankową-Ganewą. Po pierwszych merytorycznego wzbogacenia tematu, uzgod- naukowej prowadzonej przez badaczy z Polski Bezpośrednio po powrocie do Sofi i, udaliśmy kilka ważnych umów wstępnych. rozmowach dotyczących lokalizacji wystawy, niliśmy również miejsce prezentacji naszej i Bułgarii. się na spotkanie z Attaché wojskowym panem wysunięto również propozycję podpisania wystawy. Została nam zaprezentowana sala Na terenie Bułgarii, do naszej ekspedycji dołączył płk. pil. Markiem Warmińskim w Ambasadzie porozumienia ramowego w sprawie współpracy. wystawowa. Z Archiwum wyjechaliśmy bogatsi potomek generała Konstantina Uzunskiego, pan Polskiej, oraz panią Elżbietą Świtalską która W drugiej części wizyty, zwiedziliśmy wystawę o nową wiedzę, a także o zdigitalizowane foto- Ilija Czernew, który był inicjatorem nawiązania reprezentowała Wydział Polityczno-Ekono- prezentującą historię Bułgarii. grafi e przedstawiające Konstantina Uzunskiego. współpracy z Muzeum ze strony bułgarskiej. miczny Ambasady. Projekt naszej wystawy Jego pomoc była nieoceniona i po raz kolejny wzbudził duże zainteresowanie Otrzymaliśmy Spotkaliśmy się również z płk. pil. Dimityrem Wzięliśmy udział także w uroczystości 110- lecia ułatwiła poruszanie się w terenie oraz nawią- propozycję pomocy przy wykonaniu tablic Nediałkowem, szefem Katedry Sił Powietrz- Związku Ofi cerów i Podofi cerów Rezerwy zywanie kontaktów z wieloma ważnymi dla wystawowych oraz przy organizacji wystawy nych i Obrony Przeciwlotniczej przy Akademii i w Stanie Spoczynku w Smolian, gdzie prze- naszej sprawy osobami. w Sofi i. Zapewniono nas również o promocji Wojskowej G.S. Rakowski. Rozmowa dotyczyła kazaliśmy pozdrowienia dla bułgarskich ofi - tego projektu, oraz wyrażono pełne wsparcie szczegółów projektu planowanej wystawy. cerów rezerwy. Odbyła się również rozmowa dla naszych działań związanych z wystawą Przed wyjazdem z Sofi i udaliśmy się na spacer z przewodniczącym związku płk w st.spocz. : oraz polsko-bułgarską współpracą. Wraz z płk. po mieście. Spotkaliśmy się z szefem agencji Borysem Rakowem. Ostatnim akcentem tego pil. Markiem Warmińskim, złożyliśmy pamiąt- ■ Konsultacja merytoryczna kształtu prasowej Focus Krasimirem Uzunowem – pa- dnia była wizyta w Muzeum Regionalnym kowy wieniec pod pomnikiem lotnika, z okazji wystawy pt. Polsko-Bułgarska współpraca sjonatem lotnictwa. Otrzymaliśmy od niego w Smolian i spotkanie z dr Sonią Petkową, 100 rocznicy powstania bułgarskiego lotnictwa w dziedzinie lotnictwa wojskowego w latach obietnicę przesłania w wersji zdigitalizowanej dyrektor Muzeum Wojskowości w Sofi i. myśliwskiego (16 października 1916 roku). 1937–1939 kolorowej ulotki z 1937 roku dotyczącej połączenia Warszawa–Sofi a. W piątek 20 października odwiedziliśmy Mu- Wieczorem ponownie spotkaliśmy sie z płk. pil. ■ Ustalenie warunków oraz miejsc zeum Lotnictwa w Krumowie zlokalizowane Niediałkowem, w celu omówienia dalszych prezentacji wystawy na terenie Bułgarii Jeszcze po południu tego dnia ruszyliśmy do Szi- pod Plowdiwem. Spotkaliśmy sie tam z dyrektor szczegółów merytorycznych dotyczących wy- ■ Pozyskanie materiałów archiwalnych rokiej Łyki – miejscowości, z której pochodził panią Radą Banialijewą, w celu omówienia stawy oraz możliwości pozyskania eksponatów oraz informacji przydatnych przy jeden z bohaterów naszej wystawy Konstantin przygotowywanej wystawy oraz możliwości lotniczych z Bułgarii w ramach wymiany z na- ■ ¬ , ¬ projektowaniu wystawy Uzunski, a także wiele innych osobistości jej wyeksponowania w Krumowie. Podczas szym Muzeum w Dęblinie. .

| 5 ¡ ¢ Dla każdego Polaka Wisła jest ważnym symbolem historycznym. Jest chyba najbardziej polską z polskich rzek. Nad Wisłą kształtowała się historia naszego narodu. Uroda Wisły była powodem do dumy wielu pokoleń Polaków.

Po zwiedzeniu wystawy członkowie ¡ Ty z Krakowa królów grodu ■ © ¦ , . ¬ §§ Wisła i udali się nad Wi słę gdzie na nabrzeżu niesiesz echa sławy. odbywały się imprezy plenerowe związane Niesiesz jęki z Cytadeli, i Miejskim Ośrodkiem Kultury, podkreślaliśmy Rok 2017 został przez polski sejm ogłoszony to nie jest tylko z Europejskimi Dniami Dziedzictwa. Na scenie spod Siedlec, Warszawy. zasługi wiślanych wodniaków, którzy starają się Rokiem Rzeki Wisły. Ma to związek z tym, że występowały zespoły artystyczne, prezen- z pietyzmem odtwarzać tradycyjne łodzie i fl is inicjatorzy obchodów chcieli uczcić 550. rocznicę Wisło karmicielko ludu ciek wodny towano dorobek lokalnych twórców, klub rzeczny, miłośników przyrody wiślanej, którzy pierwszego wolnego fl isu po królowej polskich Polski Tyś ozdobą. krótkofalarski z Brańszczyka kierowany przez dbają o zachowanie w możliwie naturalnym rzek. Po pokoju toruńskim Wisła została uwol- Bierzesz wody z naszej Ziemi. czy kanał, Pawła Różańskiego prowadził korespondencję stanie siedlisk roślin i zwierząt a także żeglu- niona od jarzma krzyżackiego i wtedy polskie Bierz nasze łzy z sobą. radiową z całym światem. Wydano okoliczno- gowców, którzy chcieliby choćby częściowego jednostki popłynęły, transportując towary tylko nasza ściową kartę pocztową i °. przywrócenia roli Wisły, jako ekonomicznego do Gdańska, co zbudowało potęgę naszego Przystąpiono do ceremonii pierwszego po wojnie Honorowymi gośćmi byli uczestnicy konfe- i ekologicznego szlaku transportowego, szlaku państwa. Potem zaczęło się 300 lat złotych ślubowania Wiśle. Na ligowy sztandar przysięgę bogata historia, rencji poświęconej służbie wojskowej alumnów turystycznego. Dęblińskie ślubowanie odbyło się czasów tej rzeki, a w zasadzie Polski, bo jak składali uczniowie Ogólnokształcącego Liceum seminariów duchownych. Przewodniczył im w obecności przedstawicieli władz, samorządu, Polsce było dobrze, to i Wiśle też. Takim prze- Lotniczego im. F. Żwirki i S. Wigury: Jacek Drab, dzika natura, ks. biskup Adam Odzimek i ks. ppor. Piotr służb mundurowych, duchowieństwa oraz słaniem zakończyły się dęblińskie uroczystości Norbert Głowacki, Patryk Gołąb, Paweł Gzyl, Firlej. Marynarkę Wojenną reprezentowali: mieszkańców i zaproszonych gości. ślubowania Wiśle. Patryk Nowakowski i Wiktor Zając. Treść nowej przestrzeń wiceadmirał dr Stanisław Zarychta dowódca Roty uchwalono podczas posiedzenia Zarządu Centrum Operacji Morskich oraz komandor Głównego w Muzeum Sił Powietrznych. Wisła płynie przez wszystkie polskie serca, I wojny światowej przez Wisłę przeprawiały swobody prof. dr hab. Tomasz Szubrycht komendant jest symbolem naszej polskości i tożsa- się oddziały walczących armii. W momencie rektor Akademii Marynarki Wojennej. Mu- Składając hołd pamięci tych, mości. Jej los dotyczy nas wszystkich. gdy Dęblin (wówczas Iwangorod) został wszystkich zealników reprezentowali: Tomasz Miegoń którzy w przeszłości dla Polski Rok Rzeki Wisły traktujemy jako ogól- opuszczony przez armię rosyjską, do Dęblina dyrektor Muzeum Marynarki Wojennej oraz na rzekach i morzu walczyli i ginęli nonarodowe święto, którego podsta- weszli Austriacy i przywrócili mu polską Polaków, Piotr Piwowarczyk dyrektor Muzeum Obrony zręby naszej gospodarki rzecznej i morskiej budowali. wowym celem ma być konsensus wokół nazwę. Odbudowali oni most, który poza Wybrzeża. Za wspieranie działań na rzecz spraw rzeki. pierwotną funkcją był również śluzą celną sportu, Polski Morskiej Złotym Medalem Za zasługi Uroczyście ślubuję: pomiędzy zaborem austriackim i niemieckim. dla Ligi Morskiej i Rzecznej uhonorowany Stać zawsze na straży polskich rzek i morza, Wisła to nie jest już tylko nitka na mapie, Ciekawostką w konstrukcji mostu było zwo- rekreacji został Paweł Pawłowski. Pamiątkowe grafi ki wartości pracy polskiej na rzekach i na morzu która się wije, tylko znacznie bardziej zło- dzone przęsło pozwalające na przepłynięcie z wizerunkiem żaglowca Dar Pomorza, który nieustannie i wytrwale pomnażać, żony problem. Edukacja w tym temacie jest większych jednostek. i energii, był kolebką polskich nawigatorów wręczono czynem ofi arnym Polsce oraz rzekom i morzu zaś kluczowa, bo jak zapisano w sejmowej Beacie Siedleckiej burmistrz Dęblina, Monice w każdej służyć potrzebie. uchwale: Najstarsi mieszkańcy Dęblina zapewne pamię- do których Bąkała dyrektor Miejskiego Ośrodka Kultury tają prężnie działający port rzeczny, którego oraz Muzeum Sił Powietrznych. Dr Elżbieta Orkiestra Reprezentacyjna Ligi Morskiej i Rzecz- Wisła – królowa polskich rzek, będąca symbolem ślady znajdziemy przy moście kolejowym, chcemy Marszałek wiceprezes Ligi ds. edukacji wygłosiła nej pod dyrekcją komandora dr hab. Józefa polskości i patriotyzmu – to nasze naturalne oraz na przeciwległym brzegu Cytadeli Twierdzy wiersz, którego nauczyła ją babcia Aleksandra Kowalewskiego odegrała Hymn do Bałtyku. historyczno-kulturowe dziedzictwo. Ta wyjątkowa Dęblin. To tam zawijała Eleonora – boczno- wracać… Macuga córka – Powstańca Styczniowego Następnie w wodach Królowej Polskich Rzek rzeka, przez stulecia tak różnorodnie kształtowania kołowy parostatek pasażerski, który niczym z Oddziału księdza Brzózki: zamoczono Ligowe bandery oraz fl agę Dęblina. przez naturę i ludzi, wymaga obecnie zrównowa- w Nowym Orleanie poruszał się po Małopol- 16 2017 r Muzeum Sił Powietrznych Ten symboliczny akt nawiązywał do historycz- żonego rozwoju. Jest dla nas wyzwaniem cywili- skim Przełomie Wisły oraz rozszerzającym się Wisło szara Karpat córo w Dęblinie było gospodarzem uroczystego nych zaślubin Polski z Bałtykiem w 1920 roku zacyjnym – potrzebuje przemyślanej strategii oraz w Dęblinie jej środkowym biegu. Eleonora rzek naszych Królowo. posiedzenia Zarządu Głównego Ligi Morskiej w Pucku i 1945 roku w Kołobrzegu. odważnych, dalekowzrocznych działań. została przejęta przez okupacyjne oddziały Ty przez polskie łąki, niwy i Rzecznej, która podobnie jak Liga Obrony Wisła to nie jest tylko ciek wodny czy kanał, niemieckie i w czasie II wojny światowej mkniesz swą falą płową. Powietrznej Państwa została zorganizowana tylko nasza bogata historia, dzika natura, prze- Wisła przez wieki była ważnym szlakiem nadal była wykorzystywana. Sporty wodne z inicjatywy polskich elit międzywojennych. Oba Tyś jest czysta jak Duch Święty. strzeń swobody wszystkich Polaków, sportu, komunikacyjnym dla Dęblina. Do dziś z jej rozwijały się w latach powojennych. Dzisiaj stowarzyszenia popierały propagandowo i fi - Tyś nam ukochaną. rekreacji i energii, do których chcemy wracać. dna wyciągane są kilkusetletnie kłody dębowe, na Wiśle możemy spotkać motorowodniaków, nansowo zakupy sprzętu lotniczego i morskiego, Ty łącznikiem, który spaja W Dęblinie podczas Europejskich Dni Dziedzic- dawniej spławiane z południa Polski. W czasie kajakarzy i wingsurferów. sport lotniczy, żeglarstwo, badania i rozwój Polskę rozszarpaną. twa we współpracy z Muzeum Sił Powietrznych marynarki wojennej, konstrukcji lotniczych oraz publikatory o tematyce morskiej i lotniczej. ■ . . ¡¦ ¦® ¯ ¦¯¨ ■ ( ) ¡ 30. Wiązało się to ze wsparciem działalności Lig przez władze państwowe, a co za tym idzie ich znacznym rozwojem. Warto zaznaczyć tu wielki wpływ działalności obu Lig na rozwój muzealnictwa wojskowego. Pierwsze w Polsce wystawy lotnicze organizowane były przez . Przedwojenna liczebność obu organizacji to prawie trzy miliony członków zrzeszonych w kołach, oddziałach, komitetach i okręgach. Ważnym ośrodkiem Ligi Morskiej i Kolonialnej (nazwa i w latach 1930‒39) był Dęblin/Irena. W Dęblinie organizowane były parady i kwesty na zakup okrętów i sprzętu dla Marynarki Wojennej. Kulminacyjnym punktem posiedzenia było podpisanie porozumienia pomiędzy Muzeum Sił Powietrznych i Ligą Morską i Rzeczną. Aktu tego dokonali Marek Padjas wiceprezes Zarządu Głównego oraz Paweł Pawłowski dyrektor muzeum.

■ ■ © ¦ ,

6 | : . ¬ , , Sztandar Polskich Sił „¥¡² ¦ , 2 (27), 2014, . 6–11 Powietrznych powrócił ¬. do Dęblina Po blisko 2 latach prac konserwacyjnych, na wystawę główną powrócił jeden z najważniejszych eksponatów dęblińskiego muzeum – sztandar Polskich Sił Powietrznych. ¬ §§

■ ¥. , : , . 120 Weksylium, uznawane przez polskich lotników ´¡ ¬¨. Tę stronę sztandaru Dzięki zamieszaniu jakie panowało w Kownie za relikwię, powstało w 1940 roku z inicjatywy zaprojektował pchor. Wojda. Rewers płata (miasto opuszczały wszystkie placówki dyplo- Od października 2015 r. do lutego 2017 r. sztandar poddawany był profesjonalnej, gruntow- kpt. pil. obs. Jana Katoczka Hryniewicza, przed chorągwi, projektu Kazimierza Kraszewskiego, matyczne) udało się Daszkiewiczowi wyjechać nej konserwacji w pracowni konserwacji tkanin Muz eum Wojska Polskiego w Warszawie. II wojną światową instruktora i dowódcy Eska- stanowić miał w części centralnej wizerunek ze sztandarami. Duży udział miał w tym japoń- Prace konserwatorskie prowadziły Jadwiga Kozłowska i Justyna Miecznik. W celu zidenty- dry Ćwiczebnej Obserwatorów w Centrum Wy- św. Teresy z Lisieux wspartej na mieczu ski konsul Chiune Sugihara, który był bardzo fi kowania materiałów, z jakich wykonane zostało weksylium, pobrano próbki i poddano szkolenia Lotnictwa nr 1 w Dęblinie. Dodajmy, i krzyżu – patronki zwycięstwa Marszałka przychylny polskiej akcji i osobiście dopilnował je analizie. Były to m.in. jedwab naturalny, skóra oraz w przypadku głowicy – srebro iż sztandar to rodzaj weksylium, które istnieje Focha. Na dole krzyża słowa „Miłość żąda ofi ary” by Daszkiewicz bezpiecznie dotarł do Berlina. z pozłacanymi elementami. W trakcie prac stwierdzono, że sztandar był już w przeszłości tylko w jednym egzemplarzu. Muzeum Sił Po- i skrzydełko Szkoły Podchorążych Dęblina. W wersji Sztandary trafi ły do skrytki w ataszacie Japonii. konserwowany, zapewne przed 1992 rokiem w Londynie. Wówczas w miejscach ubytków wietrznych w Dęblinie zostało ofi cjalnym depo- końcowej w górnym, lewym, białym polu Kierownictwo akcji przejął właściciel skrytki, włożona została tkanina o podobnym splocie i kolorze. Powierzchnie zewnętrzne płatu zytariuszem sztandaru w 2012 roku, podczas VI znalazła się polska odznaka pilota, w prawym kpt. Jerzy Jakubianiec – polski ofi cer wywiadu obszyto tiulem w celu zabezpieczenia przed kruszeniem się materiału. Sztandar był mocno Światowego Zjazdu Lotników Polskich. Wcze- biało-czerwona szachownica. Na górnej części przebywający w Berlinie oraz tłumacz i kurier zniszczony: posiadał duże ubytki oraz liczne deformacje materiału – mocne zagniecenia śniej prezentowany był w sali tradycji Wyższej krzyża napis: Wilno 1940, w dolnym, lewym, w ambasadzie japońskiej – mjr dypl. Michał podszewki, przetarcia, spękania czy wykruszenia. Uszkodzone były również hafty i frędzle. Szkoły Ofi cerskiej Sił Powietrznych, zgodnie białym polu odznaka Szkoły Podchorążych Rybikowski. W październiku 1940 roku Rybikow- Przeprowadzone prace konserwatorskie objęły rozdzielenie płatu sztandaru, demontaż z życzeniem nieżyjącego już Jana Hryniewicza. Lotnictwa, w prawym polska odznaka obser- ski w towarzystwie kuriera dyplomatycznego materiałów wtórnych i odłączenie tiulu. Następnie wykonano rekonstrukcję brakującej Od października 2015 do lutego 2017 r. sztan- watora (nawigatora) lotniczego. Japonii dostarczył sztandar poselstwu polskiemu tkaniny (metodą dublowania), wypełniając powstałe wcześniej ubytki i tym samym dar poddawany był procesowi niezbędnej kon- Aby przedsięwzięciu zapewnić sukces Jan w Sztokholmie, stamtąd bez problemów został wzmacniając płat. Konserwacji poddano również pasek z rypsu, który, podobnie jak serwacji w pracowni Muzeum Wojska Polskiego Hryniewicz wraz z por. Tadeuszem Żeligowskim on przewieziony do Wielkiej Brytanii. Do Londynu sztandar, został zdublowany i zabezpieczony metodą szycia ściegami nitki kładzionej. w Warszawie. Wstępnie przeprowadzono ba- wysłali trzy oddzielne listy, każdy inną drogą. Sztandar trafi ł 4 1941 r. Dzięki temu wzmocniono jego strukturę. Oczyszczono również głowicę sztandaru oraz dania stwierdzające skład użytych materiałów Hryniewicz przesłał ponadto kopie wzorów Zanim sztandar mógł być przekazany pol- biało-czerwoną wstążkę. oraz stan ich zachowania. Następnie wykonano sztandaru gen. Lucjanowi Żeligowskiemu, który skim lotnikom należało wykonać drzewiec pełną renowację oraz prace zabezpieczające miał gotowy sztandar wręczyć walczącym i przepisową głowicę – tę zaprojektowała na oryginalnych elementach sztandaru. pilotom oraz swojemu wieloletniemu dowódcy Zofi a Wisznicka-Kleczyńska, skarbniczka In- Niezwykłe losy tej relikwii możemy odczytać płk. Wacławowi Iwaszkiewiczowi. spektoratu Polskich Sił Powietrznych, artystka ze wspomnień jej twórców oraz osób, mających Dr Zofi a Wasilewska-Świdowa – później- malarka, absolwentka Akademii Sztuk Pięknych zaszczyt przechowywać i dostarczyć w 1941 roku sza matka chrzestna sztandaru, zwróciła się w Warszawie. Głowica została odlana przez lon- sztandar Polskich Sił Powietrznych do Londynu. z prośbą o radę w tej sprawie do ks. dr. Józefa dyńską fi rmę Spink z zebranych wśród lotników Kapitan Hryniewicz, będąc z grupą polskich Kucharskiego. Wilno znajdowało się w tym srebrnych i złotych kosztowności. Drzewiec lotników we francuskiej bazie Lyon-Bron, często czasie w rękach Litwinów i sprawa wyma- ufundował mąż Aleksandry Zasuszanki-Do- sięgał po ofi arowany przez matkę medalion gała ponadprzeciętnych środków ostrożności. browolskiej, kpt. obs. Krzysztof Dobrowolski. z wizerunkiem Matki Boskiej Ostrobramskiej Powołano komitet pod nazwą Towarzystwo Uroczystość wręczenia sztandaru Polskim wykonany, z okazji koronacji jej cudownego Pomocy Obywatelskiej na, którego czele stanęła Siłom Powietrznym odbyła się 16 lipca 1941 obrazu w 1927 r. Medalion ten otrzymał pani Jadwiga Oskierczyna. Oszacowano koszty roku w bazie Królewskich Sił Powietrznych, po wypadku lotniczym, z którego wyszedł bez na 3000 litów. Ofi arność mieszkańców Wilna w Swinderby. Kpt. Hryniewicz wręczył sztandar szwanku. Motto Miłość żąda ofi ary umieszczone pozwoliła zgromadzić wymaganą kwotę już gen. Lucjanowi Żeligowskiemu, by ten oddał go na medalionie zainspirowało go do stworzenia w pierwszym dniu zorganizowanej, w tym na ręce generała Sikorskiego z prośbą o prze- sztandaru. Sam będąc wilniukiem (urodzony celu kwesty. kazanie go lotnictwu. Gen. Władysław Sikorski, w 1902 w Limontowszyźnie pod Wilnem), nie Problemem były materiały potrzebne do wy- Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych, przyjął wyobrażał sobie, aby sztandar mógł powstać konania sztandaru – adamaszek oraz złote sztandar z rąk gen. Żeligowskiego i po wygło- w innym miejscu jak Wileńszczyzna. Zwrócił się i srebrne nici, których w tym czasie nie można szeniu przemówienia przekazał na ręce Inspek- zatem listownie do swojej siostry Katarzyny było dostać w okupowanym Wilnie. Z pomocą tora Polskich Sił Powietrznych gen. bryg. obs. Sienkiewiczowej i znajomych matki: dr Zofi i przyszedł metropolita wileński – arcybiskup Stanisława Ujejskiego, który w imieniu całego Wasilewskiej-Świdowej oraz Józefy Górskiej, Romuald Jałbrzykowski, któremu udało się lotnictwa ślubował na sztandar, a następnie z prośbą o jego wykonanie. Sztandar miał być wszystko to pozyskać w Berlinie…, jak się przekazał go na ręce dowódcy 300 Dywizjonu dziełem rąk polskich kobiet i ich ucieleśnieniem miało okazać stolica Trzeciej Rzeszy na trwałe Bombowego Ziemi Mazowieckiej ppłk. Wacława dla walczących na obczyźnie żołnierzy. wpisała się w historię sztandaru i pojawi się Makowskiego. Tym samym Sztandar Polskich ■ – , . ¥ Sztandar od nich stanie się widomym błogosła- w niej ponownie. Sił Powietrznych trafi ł do polskich lotników ¦ ( ) wieństwem naszej walki. Pod sztandarem od nich Hafty główne wykonały Siostry Miłosierdzia zamykając pewną klamrę swej historii. będziemy bić się i zwyciężać. Sztandar utkany rękami w zakładzie św. Kazimierza przy ulicy Mostowej, Dzień 16 « ogłoszony został przez Naczel- kobiet polskich – naszych matek, sióstr, żon i narze- następnie pracami wykończeniowymi zajęły się nego Wodza Świętem Lotnictwa Polskiego. czonych – wypowie ich pragnienia, będzie dla nas Siostry Benedyktynki w klasztorze przy kościele Sztandar gościł trzy miesiące w 300. Dywizjonie głosem Kraju – wspominał Hryniewicz w 1945 Św. Michała Archanioła. Prace nad sztandarem Bombowym a następnie trafi ł kolejno, zgodnie roku. Z pomocą w zredagowaniu i napisaniu ukończono w czerwcu 1940 r. Poświęcenia z ich numeracją, do polskich dywizjonów. Z rąk listu przyszła, na prośbę Hryniewicza, Aleksandra w Ostrej Bramie dokonał zaangażowany od po- lotników, ostatniego, 318 dywizjonu sztandar Zasuszanka-Dobrowolska, autorka słów Marsza czątku ks. Józef Kucharski – czynił to pod osłoną trafi ł do polskiego kościoła w Londynie przy De- Lotników. Szkice sztandaru wykonali, dwaj nocy w obecności jedynie kościelnego. vonia Road. 10 £ 1947 r. Polskie Siły Powietrzne podchorążowie, – Zbigniew Wojda i Kazimierz Pierwszą próbę dostarczenia sztandaru uroczyście pożegnały sztandar i przekazały go Karaszewski. Całość sztandaru zaprojektowana do Francji podjęła kurierka (nie jest znane jej w depozyt Instytutowi Historycznemu im. Gen. została zgodnie z zasadami obowiązującymi nazwisko) owijając go wokół ciała. Drogą lądową Sikorskiego (od 1965 r. Instytut Polski i Muzeum wówczas w Wojsku Polskim. Tło stanowi czer- dotarła przez granicę radziecką i niemiecką im. Gen. Sikorskiego). wony krzyż na białym polu. do Belgii, gdzie zastała ją wiadomość o kapitu- Podczas I Światowego Zjazdu Lotników Z uwagi na dalszą służbę pod skrzydłami Francji, lacji Francji. Powróciła do Wilna tą samą drogą. Polskich (4 1992 r.) ofi cjalna delegacja Stowa- Hryniewicz prosił by na sztandarze znalazły Zapadła decyzja o wysłaniu sztandaru rzyszenia Lotników Polskich w Wielkiej Brytanii, się również francuskie symbole. Widoczne są do Wielkiej Brytanii. Sztandar początkowo wraz z pocztem sztandarowym tworzonym na tkaninie lilie Burbonów Fleur-de-lis w czterech trafi ł do ataszatu japońskiego w Kownie, gdzie przez: płk dypl. pil. Tadeusza Andersza, mjr pil. białych rogach, głównej strony płata chorągwi, dostarczył go, wraz ze sztandarem 81 pułku Andrzeja Jeziorskiego, mjr pil. Mieczysława Sa- kojarzone też z liliami korony jagiellońskiej. Strzelców Grodzieńskich im. Stefana Batorego, wickiego i kpt. pil. Tadeusza Rumana, przekazała W centrum znajdować miał się wizerunek Stanisław Daszkiewicz ps. Herman. Zanim uroczyście Sztandar Polskich Sił Powietrznych Matki Boskiej Ostrobramskiej – patronki do tego doszło Sztandar z Wilna do Kowna lotnikom polskim. miasta Wilna, otoczony wieńcem. W górnej przewiozła działaczka społeczna Polonii litew- Pasjonaci lotnictwa mogą od marca 2017 części krzyża wizerunek orła białego w koro- skiej, kownianka, Eugenia Stankunowiczówna roku obejrzeć sztandar na wystawie głównej nie – symbol państwa polskiego. Na dole napis ps. Gienia. Historia polskiego lotnictwa wojskowego. ■ – , . ¥ ¦ ( . §) BILET SPECJALNY DLA MIESZKANCÓW POWIATU RYCKIEGO Od 2 listopada 2017 r. Muzeum Sił Powietrznych dla mieszkańców powiatu wsparli Starosta formach – współpracy, aktywnej obecności, polepszenia statusu materialnego, rozwija- Informacja o ulgach i zwolnieniach z opłaty w Dęblinie zaprasza mieszkańców Powiatu Rycki Stanisław Jagiełło oraz Burmistrz Dęblina obserwacji, włączania się do dyskusji, etc. Nasza nia własnych umiejętności i zainteresowań, za wstęp do Muzeum Sił Powietrznych jest Ryckiego do zwiedzania wystaw w niższej ce- Beata Siedlecka. oferta adresowana jest do dzieci, młodzieży, oraz – budowania tożsamości regionalnej. dostępna na stronie domowej: nie 4 zł. Mamy nadzieję, iż specjalny bilet wstępu dorosłych, seniorów, przedstawicieli różnych .. zachęci Państwa do częstszego uczestnictwa Muzeum Sił Powietrznych jako instytucja grup zawodowych, ale i do bezrobotnych Bilet specjalny do nabycia w kasie muzeum, w wydarzeniach kulturalnych i programach społeczna pełni kluczową rolę w aktywizacji i najuboższych. Naszym celem jest budowanie za okazaniem dokumentu poświadczającego edukacyjnych, jakie przygotowujemy. Naszą mieszkańców miasta Dęblin i Powiatu Ryckiego. aspiracji i zachęcenie do pogłębiania wiedzy, możliwość zastosowania ulgi (dowód osobisty, inicjatywę wprowadzenia specjalnego biletu Uczestnictwo w kulturze odbywa się w różnych które pozwolą na zdobycie wykształcenia, prawo jazdy, inne).

| 7 SKRZYDŁA NAD KAZIMIERZEM 2017 ¬ §§ Miłośnicy muzyki elektronicznej mogli rozko- Lotnika – . Na scenie pojawiły się również Skrzydła nad Kazimierzem to wydarzenie, którego autorem jest Andrzej szować się koncertem Władysława Komendarka, dziewczęta z zespołów Akwarium i Szarotki. Kazimierz Dolny nad Cypis Królikowski, muzyk, animator kultury, przyjaciel Kazimierza pioniera polskiej muzyki elektronicznej, prezen- Wieczorna część imprezy rozpoczęła się wy- Dolnego i Muzeum Sił Powietrznych. Należy przypomnieć iż początki tej tującego po raz pierwszy Lotniczą Kantatę utwór stępem zespołu Rock Union – swoisty sen- Wisłą po raz drugi idei sięgają 2014 roku i są ściśle związane z postacią płk pil. Zdzisława skomponowany specjalnie na tę okazję. Występ tymentalny powrót do klasyki rocka, który Góreckiego, rodowitego kazimierzanina, wybitnego pilota, którego połączony był z pokazem laserów, wzbogacony wprowadził uczestników w nastrój gwiazdy zamienił się w tętniące życie trwale związane było z Lubelszczyzną. Wówczas to narodził się wizualizacjami i pokazem światła. Akcentem wieczoru – zespołu, a w zasadzie projektu pomysł zorganizowania Lotniczego Święta w Kazimierzu Dolnym. zamykającym pierwszy dzień imprezy stał się Rock Chopin. Projektu mającego prezentację lotniczym duchem Pierwsza edycja miała miejsce w 2016 roku, a zainteresowanie z jakim Wieczór folkowo-cygański, w którym dziewczęta dorobku artystycznego wspaniałego polskiego się spotkała nie pozostawiała cienia wątpliwości o jej kontynuacji. z zespołu Akwarium, reprezentujące 5 Batalion kompozytora w nowej zaskakującej aranżacji. miejsce na ziemi. Wydarzenie nabrało jeszcze bardziej spektakularnego wymiaru. Strzelców Podhalańskich, oczarowały kazi- Tego wieczora w projekcie wzięła udział Ewelina mierską publiczność wciągając ją do aktywnej Pisarska-Kalbarczyk zabawy. Koordynatorem i instruktorką zespołu jest pani Elżbieta Bernatek.

Niedzielna część imprezy została zainauguro- wana startem, spod kazimierskiej Fary, wspo- mnianej Dziecięcej Eskadry. Dzieci w wykonanych przez siebie samolotach, skrzydłach i na innych statkach mniej lub bardziej powietrznych wylądo- wały na rynku głównym. Konstrukcje te stały się potem elementem konkursu na wybór najpięk- niejszego samolotu. Skrzydła Dzieciom – wcielona w życie wspaniała koncepcja skierowana do naj- młodszych była częścią programu Anny Ciepiel. Wzięły w niej udział dzieci z Gminnego Zespołu Szkół w Kazimierzu Dolnym oraz ze Szkoły Podstawowej nr 7 w Świdniku oraz wszystkie zainteresowane lotnictwem i pracami technicz-  „  41  ¦ ¡ ¦´ ¨ nymi, które przybyły do Kazimierza. Dzieci pod  „ µ ¨ ² ² – ¡¡ , kierunkiem animatorów Agencji Dziki Raj, pra- - ¬ © – cowników Muzeum Sił Powietrznych, lotników Podczas dwóch dni wrześniowego weekendu, W Kazimierzu Dolnym miał miejsce po raz pierw- ¡ . oraz nauczycieli i wolontariuszy uczestniczyły uczestnicy mieli okazję brać udział w inten- szy w Polsce Finał Konkursu Piosenki Lotniczej w grach i zabawach związanych z lotnictwem. Wśród atrakcji wydarzenia każdy mógł znaleźć sywnym programie przygotowanym specjalnie o Laur Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbroj- Wyróżnienie w kategorii Zespoły Wokalne i Wo- coś dla siebie. Dla miłośników fi lmów autorzy na tę okazję. Muzeum Sił Powietrznych wraz nych, którego reprezentował zastępca – gen. kalno-Instrumentalne otrzymał zespół Defekt Kolejną atrakcją Skrzydeł Dzieciom była Lekcja przygotowali Plenerowe Kino Letnie – Stara ze Stowarzyszeniem Społeczno-Kulturalnym dyw. pil. Jan Śliwka. Artyści rywalizowali ze sobą z Klubu 5. Batalionu Strzelców Podhalańskich Historii poświęcona płk pil. Zdzisławowi Gó- Łaźnia, gdzie trwały projekcje i spotkania ¦ oraz 4. Skrzydłem Lotnictwa Szkolnego w dwóch kategoriach: soliści – wokaliści oraz w Przemyślu. Wyróżnienie ufundował Prezes reckiemu. Wybitnemu lotnikowi urodzonemu fi lmowe. Podczas pokazów prezentowano fi lmy współtworzyło dziecięce miasteczko namiotowe zespoły wokalne i wokalno-instrumentalne. Wojskowego Stowarzyszenia Społeczno-kul- w Kazimierzu Dolnym. Po zakończonej lekcji dokumentalne związane z historią lotnictwa. i późniejsze lądowisko Dziecięcej Eskadry. turalnego pan Ryszard Pietrzak. dzieci wraz z opiekunami miały możliwość W miasteczku pod okiem lotników dzieci mogły Gdy ze sceny zniknęli uczestnicy konkursu wykonania Lotniczej Girlandy złożonej ze 103 Do najważniejszych z nich należał dokument pt. tworzyć swoje własne skrzydła i odpocząć wraz rozbrzmiały pierwsze mocne ri y gitarowe 3 miejsce w kategorii Zespoły Wokalne i Wo- części symbolizujących, 103 lata życia płk. Ostatni pilot w reżyserii Adama Kulika opowia- z rodzicami. Powstałe konstrukcje miały stać zespołu Bleach, których koncert zamknął ten kalno-Instrumentalne otrzymał zespół Ell Fuego pil. Góreckiego. Elementem uzupełniającym dający historię płk. pil. Zdzisława Góreckiego. się jedną z atrakcji dnia następnego. etap programu. z Klubu 25. Brygady Kawalerii Powietrznej była wystawa poświęcona kazimierskiemu Wśród widowni znalazła się rodzina pilota w tym lotnikowi, prezentowana w Domu Architekta jedna z jego córek pani Maryla Górecka-Malik, W sobotnie przedpołudnie Kazimierski rynek , którą można było oglądać przez cały czas która podzieliła się z widzami swoimi wspo- rozbrzmiał dźwiękiem ciężkich, uskrzydlonych trwania imprezy. Oprócz tego w -ie zapre- mnieniami związanymi z płk. pil. Zdzisławem motocykli Motocyklowego Stowarzyszenia zentowana została wystawa prac autorstwa Góreckim. Przez trzy dni zaprezentowano Miłośników Lotnictwa Polish Wings, które to kul- Sandry Razuri Chlewińskiej, których tematem w sumie sześć fi lmów: tywuje i dba o lotnicze tradycje podczas różnego przewodnim było zwycięstwo Franciszka Żwirki rodzaju imprez i zlotów motocyklowych. Zanim oraz Stanisława Wigury w zawodach Challenge Oprócz projekcji w Plenerowym Kinie Letnim zdążyły przebrzmieć dźwięki motocykli do uszu International de Tourisme zorganizowanych Stara Łaźnia, 9 września w Kazimierskim Ośrodku uczestników dobiegł przeradzający się w huk, w Berlinie w 1932 roku. Sandra Chlewińska Kultury Promocji i Turystyki (), swoje pomruk silników -3. Na niebie nad Bulwa- podczas imprezy kierowała także projektem fi lmy o tematyce lotniczej prezentował Fly rem Wiślanym pojawił się Wojskowy Zespół tworzymy na żywo – Manga o Lotnikach. Był Film Festival. Akrobacyjny Sił Powietrznych Biało-Czerwone to kolejny element akcji skierowanej do młodszej Iskry. Niebo zasnuło się białymi i czerwonymi części uczestników. Przez cały czas trwania imprezy funkcjonowało szlakami, kreślonymi przez dęblińskich pilotów. dziecięce miasteczko lotnicze gdzie swoje stoiska Po dynamicznym pokazie Iskier nad dachami Niedzielne występy muzyczne rozpoczął Zespół prezentowały Muzeum Sił Powietrznych w Dę- Kazimierza wolno sunęły tłokowe samoloty Dziecięcy z Gminnego Zespołu Szkół w Ka- blinie, 41 Baza Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie, turystyczne. zimierzu Dolnym prowadzony przez panią Wyższa Szkoła Ofi cerska Sił Powietrznych, Monikę Kubiś-Arbuz. Następnie zaprezentował Ogólnokształcące Liceum Lotnicze. Podczas się Szkolny Zespół Dziecięcy Aplauz z Gołębia imprezy w miasteczku spotkać można było  z Tomaszowa Mazowieckiego. Nagrodę ufun- którego opiekunami są Dorota Jabłońska autora książki pt. Legenda Dywizjonu 303 – Ar- dował Dyrektor Wojskowego Centrum Edukacji i Dariusz Kosmowski. W tym czasie dziecięce kadiusza Pilcha. Obywatelskiej płk Artur Gałecki. miasteczko lotnicze przy stanowisku Muzeum Sił Po burzliwych obradach Rada Artystyczna Powietrznych tętniło życiem i typową lotniczą Tak jak w roku ubiegłym impreza uzyskała w składzie: Piotr Golla – przewodniczący, Wła- 2 miejsce w kategorii Zespoły Wokalne i Wo- krzątaniną. Dzieci i rodzice kleili girlandę upa- wsparcie ze strony miasta Kazimierz Dolny, dysław Komendarek, Monika Kubiś-Arbuz, kalno-Instrumentalne otrzymał zespół Morowe miętniającą 103 letniego bohatera, a komisja a także ze strony Wojskowego Stowarzyszenia Paweł Pawłowski, Jolanta Wojtaś – Zapora oraz Panny z Klubu 15. Brygady Wsparcia Dowodzenia złożona z najwyższych lotów specjalistów, Społeczno Kulturalnego ¦. Partnerami Monika Szymkowiak – sekretarz, ogłosiła wyniki w Sieradzu. Nagrodę ufundował Burmistrz obradowała nad zgłoszonymi do konkursu organizacyjnymi były: Dowództwo Generalne Konkursu i przyznała następujące nagrody oraz Kazimierza Dolnego pan Andrzej Pisula. konstrukcjami lotniczymi. Po długich obradach Rodzajów Sił Zbrojnych, Klub Dowództwa wyróżnienia: nastąpiło ogłoszenie wyników oraz rozdanie Generalnego, 4 Skrzydło Lotnictwa Szkolnego, 1 miejsce i Tytuł Laureata w kategorii Zespoły nagród. Ledwo opadły emocje konkursowe, 41 Baza Lotnictwa Szkolnego, Muzeum Sił Wyróżnienie w kategorii Soliści – Wokaliści Wokalne i Wokalno-Instrumentalne otrzymał a już na Rynku kazimierskim rozpoczynał Powietrznych w Dęblinie, Ogólnokształcące otrzymała Milena Grabowska z Centrum Kultury zespół Akwarium z Klubu 5. Batalionu Strzelców się pokaz musztry paradnej w wykonaniu Liceum Lotnicze w Dęblinie, Polska Agencja w Błaszkach. Wyróżnienie to ufundował Kierow- Podhalańskich w Przemyślu. Nagrodę ufundował uczniów Ogólnokształcącego Liceum Lotniczego Żeglugi Powietrznej oraz Wydawnictwo Kagero, nik Klubu ¡ ppłk Sławomir Borychowski. Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych w Dęblinie. Swoistą klamrą łączącą musztrę ¦ Group, gen. dyw. Jarosław Mika. i zajęcia techniczne dzieci był koncert zespołu 3 miejsce w kategorii Soliści-Wokaliści otrzymała Dywizjon 24, złożonego z uczniów dęblińskiego Naomi Wasselius z Klubu 15. Brygady Wsparcia Po zakończeniu ceremonii i uhonorowaniu Dowodzenia w Sieradzu. Nagrodę ufundował zwycięzców, po raz kolejny rozbrzmiała muzyka. Dyrektor Wojskowego Centrum Edukacji Oby- Utwory Tadeusza Nalepy zagrał zespół Nalepa watelskiej płk Artur Gałecki. Band starający się upamiętnić wielkiego artystę  _ popularyzując jego utwory. Z zespołem wystąpiła 2 miejsce w kategorii Soliści-Wokaliści otrzymała wokalistka Muzeum Sił Powietrznych w Dębli- Maria Linde z Ogólnokształcącego Liceum nie – Ewelina Pisarska-Kalbarczyk. O tym, jak W intencji Lotników Polskich odbyła się uro- Lotniczego w Dęblinie. Nagrodę ufundował świetnie bawili się przy Nalepie zebrani, mogą czysta Msza Święta, w Kościele Farnym im. Burmistrz Kazimierza Dolnego pan Andrzej świadczyć wielokrotne bisy z udziałem Eweliny. św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja. Karmą Pisula. dla uszu był towarzyszący jej koncert chórów 1 miejsce i Tytuł Laureata w kategorii Soliści-Wo- ¦ Artis Gaudium oraz Klubu Uczelnianego ¦, kaliści otrzymała Wiktoria Gaweł z Klubu 5. – Bezpośrednio po niej na rynku zaprezentowany Batalionu Strzelców Podhalańskich w Przemyślu. ¥ , został pokaz musztry paradnej Orkiestry Woj- Nagrodę ufundował Dowódca Generalny Ro- skowej z Dęblina. dzajów Sił Zbrojnych gen. dyw. Jarosław Mika. 

8 | Zawsze marzyłem o lataniu, od dziecka chciałem zostać pilotem wojskowym, ¡ to mój wymarzony zawód – to odpowiedzi z ankiety przeprowadzonej podczas tegorocznej rekrutacji do Wyższej Szkoły Ofi cerskiej Sił Powietrznych SZKOŁA MARZEŃ ( ). Dlaczego? Bo to nie jest zwykła szkoła. To szkoła marzeń. . . . ¡ potrafi ą tę pasję pokazać już na etapie rozmowy wstępnej. Wciąż ważne są też zdrowie, intelekt, wiedza, kondycja oraz sprawność fi zyczna. Wyższa Szkoła Ofi cerska Sił Powietrznych w Dęblinie to jedyna uczelnia w Europie łącząca nowoczesność szkolenia z tak wyjątkowymi lotniczymi tradycjami. Kształcimy pilotów wojskowych już od prawie stu lat. Posiadamy certyfi kowane ośrodki szkolenia lotniczego, Rocznie na różnego rodzaju kursach doskona- nowoczesne statki powietrzne, trenażery i symulatory. Wyróżnia nas nowatorskie po- lących kształci się na ¦ ponad trzy tysiące dejście do kształcenia, trudno znaleźć w Europie szkołę wyższą o podobnym potencjale, żołnierzy zawodowych. Największym kapitałem jesteśmy uczelnią symbolem. Dla wielu młodych ludzi, którzy pragną włożyć stalowy Szkoły Orląt są dziś jej podchorążowie i studenci. mundur powietrznej husarii, jest szkołą marzeń, a wstąpienie w jej szeregi to Uczelnia jest obecnie zorientowana przede spełnienie ich życiowych ambicji, dziecięcych fantazji i realizacją pasji do lotnictwa. wszystkim na potrzeby polskich Sił Zbrojnych, To właśnie czyni Szkołę Orląt tak wyjątkową na tle innych wyższych uczelni. ale kształci również studentów na potrzeby lotnictwa cywilnego. ¦ kieruje także ofertę szkoleniową w różne strony świata, w ramach wymiany studenckiej i podpisanych umów o współpracę międzynarodową kształcą się ■ . . . , tu również kursanci ze Zjednoczonych Emira- - ¦: tów Arabskich oraz kadeci z Arabii Saudyjskiej. : . W strukturach szkoły funkcjonują też certyfi ko- . wane ośrodki szkoleniowe z międzynarodową , Pierwszym etapem rekrutacji wojskowej jest obsadą. Wiele krajów jest zainteresowanych składanie wniosków o powołanie do służby kształceniem swoich przyszłych pilotów i na- kandydackiej, które rozpoczyna się z początkiem wigatorów właśnie w Dęblinie. Oczywiście nie tylko marzenia o przestworzach roku kalendarzowego. Ze względu na długi motywują kandydatów do złożenia wniosków Program polskich studiów wojskowych i system proces badań lekarskich wskazane jest, aby o przyjęcie na ¦. Wśród czynników deter- szkolenia różni się na tle innych krajów euro- kandydaci składali wnioski zaraz po ukazaniu się minujących kandydaci wymienili również: chęć pejskich w wielu aspektach. Dużym plusem decyzji Ministra Obrony Narodowej w sprawie wstąpienia do Sił Zbrojnych, elitarność zawodu dęblińskiej bazy szkoleniowej jest nowoczesny naboru na szkolenia wojskowe kandydatów i ogromny prestiż Szkoły, a w perspektywie duże sprzęt i certyfi kowane ośrodki szkolenia. na ofi cerów, najlepiej już od początku grudnia. możliwości rozwoju zawodowego. ¦ to nie Przed uczelnią stoi jeszcze wyzwanie wprowa- tylko piloci, to również kontrolerzy ruchu po- dzenia do systemu nauczania przedmiotów ■ § § wietrznego, logistycy, nawigatorzy, operatorzy Badanie lekarskie, które kandydat przechodzi kształcących umiejętności przywódcze oraz 180 200 . Bezzałogowych Statków Powietrznych () w Rejonowej Komisji Lekarskiej, zakończone etykę, które są już obecne na wielu uczelniach i wiele innych zawodów ściśle związanych jest określeniem zdolności do zawodowej wyższych w Europie. z lotnictwem. służby wojskowej. Bardzo ważnym elementem kształcenia Jednakże droga od marzeń do ich realizacji jest Drugi etap badań kandydat do Szkoły Orląt w ¦ jest przygotowanie studentów pod długa i wieloetapowa. W 2017 roku do ¦ przechodzi w Rejonowej Komisji Lotniczo-Le- względem kondycyjnym i fi zycznym do lotów, przyjęto 122 osoby, aż dwukrotnie więcej niż karskiej w Warszawie, które kończą się okre- które odbywa się na specjalistycznych lotni- w poprzednich latach. Na uczelnię nie zdają śleniem kategorii zdrowia w wybranej przez czych przyrządach gimnastycznych. Ćwiczenia przypadkowe osoby. Kandydaci to ludzie z pasją, zainteresowanego specjalności wojskowej. te zwiększają odporność zmysłu równowagi urodzeni by latać. To właśnie czyni uczelnię tak pilota na zakłócenia orientacji przestrzen- wyjątkową – jest szkołą marzeń. Osoby, które wybierają specjalność pilotaż nej w locie. ¦ prowadzi również unika- Szkoła Orląt to jedyna placówka w Polsce przechodzą szkolenie selekcyjne sprawdzające towe w skali całego kraju kształcenie – Ośro- kształcąca kandydatów na pilotów wojskowych. predyspozycje do pełnienia służby na stanowisku dek Szkolenia Personelu Lotniczego jako Prawie stuletnia tradycja szkoły, bogata historia pilota. Pierwsza część odbywa się na symu- jedyny w Polsce ma uprawnienia do szkole- dęblińskich asów biorących udział w walkach latorze lotu, w kolejnym etapie kandydaci nia specjalistów lotniskowej służby informa- na wszystkich frontach drugiej wojny światowej przechodzą szkolenie sprawdzające w powietrzu. cji powietrznej (Aerodrome Flight Information w połączeniu z nowoczesną infrastrukturą Service). Rozbudowywany jest Ośrodek Kształ- Kolejnym etapem jest egzamin ze sprawności i unikatową ofertą szkoleniową to największe cenia Bezzałogowych Statków Powietrznych. fi zycznej, który obejmuje następujące konku- atuty ¦. W ostatnich latach bardzo mocno Z kolei Ośrodek Szkolenia Personelu Taktycz- rencje sportowe dla kobiet i mężczyzn: rozwinęły się również kierunki studiów związane nych Zespołów Kontroli Obszaru Powietrz- : test siły (uginanie ramion na ła- z lotnictwem – bezpieczeństwo narodowe i lo- nego, prowadzący kursy m.in. dla wysunię- ■ ¦4 weczce), test szybkości (bieg na 100 m), test gistyka, czego potwierdzeniem jest otrzymana tych nawigatorów naprowadzania lotnictwa wytrzymałości (bieg na 1000 m) i pływanie akredytacja oraz liczne certyfi katy jakości. (Joint Terminal Attack Controller Initial Qu- (50 m stylem dowolnym); alifi cation Course – ¬¨), uzyskał certyfi ka- § ¶ : test siły (podciąganie na drążku), cję i jako pierwszy w państwach Europy test szybkości (bieg na 100 m), test wytrzyma- Środkowej może nadawać uprawnienia ¬¨ są przeznaczone dla kandy- łości (bieg na 1000 m) i pływanie (50 m stylem oraz szkolić kandydatów z innych państw so- datów na żołnierzy zawodowych. Absolwent jest dowolnym). juszu. Cały czas jest też unowocześniane wy- promowany na pierwszy stopień ofi cerski – pod- posażenie Akademickiego Ośrodka Szkolenia porucznika. Wiedza i umiejętności zdobyte Ostatnią fazą egzaminów na ¦ jest Lotniczego – w planie są m.in. zakupy kolej- podczas studiów zapewniają uzyskanie jednej rozmowa kwalifi kacyjna oraz analiza ocen nych samolotów i śmigłowców. z wymienionych kwalifi kacji zawodowych: pilota ze świadectwa dojrzałości (matematyka, fi zyka wojskowego, nawigatora wojskowego statku i j. angielski). Prawdziwym potwierdzeniem potencjału pracu- powietrznego, nawigatora naprowadzania, jących tu ludzi, kadry naukowej i dydaktycznej Zakres pytań do rozmowy kwalifi kacyjnej kontrolera ruchu lotniczego, operatora będzie uzyskanie statusu Akademii. Decyzja podany jest na stronie internetowej Uczelni i logistyka portów lotniczych. Studenci spe- Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów .. cjalności pilotaż realizują szkolenie praktyczne o przyznaniu uprawnień powinna być znana na różnych typach statków powietrznych Kogo szukamy? Przede wszystkim osób zmo- na przełomie lat 2017/2018. Dzięki temu Uczelnia i uzyskują nalot od 180 do 200 godzin. tywowanych, pasjonatów lotnictwa, którzy stanie się jeszcze bardziej elitarna. ■ § ¦ §

: ■ na studiach I i II stopnia w specjalnościach: pilotaż statku powietrznego, nawigacja lotnicza, awionika, bezzałogowe statki powietrzne (), eksploatacja statków powietrznych. ■ na studiach I i II stopnia w specjalnościach: nawigacja, zarządzanie ruchem lotniczym, eksploatacja infrastruktury nawigacyjnej portów lotniczych. : ■ na studiach I i II stopnia w specjalnościach: bezpieczeństwo i obsługa pasażerów w transporcie lotniczym, bezpieczeństwo i ochrona lotnisk, ochrona osób i mienia, zarządzanie kryzysowe i zarządzanie bezpieczeństwem w lotnictwie. Zakres zdobywanej wiedzy: środowisko bezpieczeństwa międzynarodowego i instytucji państwowych w sektorze lotniczym. ■ na studiach I i II stopnia w specjalnościach: cywilna logistyka lotnictwa, logistyka wojskowa oraz zarządzanie obsługą na lotnisku. Zakres zdobywanej wiedzy: współczesne systemy logistyczne, ich technika i technologia oraz główne obszary ich praktycznych zastosowań i perspektywy rozwoju. ■ – § ■ ¥16 – ■ na studiach I stopnia – nowy kierunek wprowadzany od lutego 2018 roku. , § §

| 9 Polskiej Organizacji Wojskowej opanowali walczących armii znaleźli się głównie w ro- jako pierwsze lotnisko w Lublinie. Dziewięć syjskich, austro-węgierskich jak i w mniejszej dni później 14 1918 r. w stolicy Kongresówki liczbie w niemieckich czy francuskich siłach w Warszawie doszło do zajęcia Lotniska Mo- powietrznych. Wg mnie największa liczba kotowskiego przez oddziały polskie, w których naszych rodaków, którzy trafi li do piątej broni znaleźli się lotnicy wywodzący się z dawnego przewinęła się exesquo przez Awiaotriady car- lotnictwa carskiej Rosji bądź z Polskich Oddzia- skiej Rosji jak i Fliegerkompanien c.k. lotnictwa. łów Awiacyjnych w Rosji. Wydarzenia te dały Obecny stan badań dotyczący liczby Polaków początek bojowych kart lotnictwa polskiego. służących w lotnictwie – w tym i w lotnictwie W zaborze niemieckim, poznańskie lotnisko Ła- morskim – Austro-Węgier pozwala na wymie- wica zostało opanowane podczas Powstania nienie blisko 180 nazwisk. Najmniejsza liczba Wielkopolskiego 6 1919 r. po 20 minutowym Polaków przewinęła się przez siły powietrzne szturmie Ławica była w polskich rękach… zaś kajzerowskich Niemiec lecz warto przypomnieć pierwsza baza lotnictwa morskiego w Pucku, też polskie akcenty występujące w siłach po- została przejęta bezkrwawo 10 1920 r. Tak za- wietrznych Francji, czy w siłach powietrznych czynało swą historię lotnictwo polskie na prze- Imperium Otomańskiego. Wieloletnie badania łomie 1918/1920 r., tamtej jesieni niepodległości historyków wojskowości specjalizujących się i po Traktacie Wersalskim 1919 r. w historii lotnictwa takich jak ppłk dr Tomasz Kopański, dr Krzysztof Mroczkowski, dr Mariusz W trzech zaborczych stolicach Galicji, Kongre- Niestrawski, uzupełnionych w ostatnim okresie sówki – wg nomenklatury rosyjskiej Priwislień- przez uparte drążenie tematyki Wielkiej Wojny ■ . 2. ¦ ¹ · ¶ : . £ skiego Kraju jak i byłej Prowinz Posen w 1918 przez Jerzego Butkiewicza, Piotra Mrozowskiego i 1919 r. dano początek wojskowym siłom czy ks. Roberta Kulczyckiego, prowadzą do coraz powietrznym wolnej Rzeczpospolitej. Znane ciekawszych odkryć. Samoloty polskie – jak donoszą z Warszawy – będą pierwsze polskie lotnicze ślady – pokazy lotni- Gdy wystąpiły pierwsze oznaki załamania się są powszechnie przypadki użycia na polach w przyszłości zaopatrzone w miejscach, dotychczas cze – odnotowano już latem 1909 r. na Polu wojskowo-politycznej sytuacji monarchii au- bitew ª« w aerostatów czyli popularnych Opisywana problematyka przez kilkadziesiąt obowiązujących w następujące znamiona: Kwadra- Mokotowskim w Warszawie, w zaborze ro- stro-węgierskiej, rankiem 31 ª 1918 r. członko- montgolfi er, jednak inaczej ma się rzecz z ªª lat traktowana była jako niszowa a czasem towy pas szerokości 60 cm., dzielący się na 4 równe syjskim. Pierwsze loty poza granicami ziem wie konspiracyjnej Polskiej Organizacji Woj- stuleciem, co przybliżył swymi badaniami wręcz tabu. Jednak wraz z mijającym czasem pola, lewe górne i prawe dolne będzie karmazynowe, polskich wykonał na szybowcach, balonach skowej opanowali bezkrwawo główne obiekty dr Tomasz Matuszak. Podczas wojny secesyjnej piórem ww. badaczy jak i piszącego te słowa lewe dolne i prawe górne pole barwy białej. Malczew- a w 1910 r. na samolocie Michał Scipio del Krakowa w Galicji Zachodniej w zaborze au- (1861‒1865) w Stanach Zjednoczonych Ameryki jest coraz silniej przywoływana. Dzięki temu, jak ski, pułkownik. „Pobudka” z 8 ª 1918 r. podawała: Campo zaś pierwszy lot Polaka na ziemiach striackim, w tym lotnisko Kraków-Rakowice, (), dowódcą pierwszej jankeskiej jednostki mniemam najmłodsze roczniki podchorążych polskich – najprawdopodobniej wykonał Hen- którego pierwszym polskim komendantem balonowej – Armia Północy – armia Unii – był Szkoły Orląt edukowane w właściwy historycznie Co wiemy o poprzednikach późniejszych The Few… – Nielicznych Winstona Churchilla z Battle of ¶ : Britain w 1940 r. oraz z grona sław doby II wojny światowej? Bo np. ilu Sapiehów z książęcego rodu z Galicji, poszło w okresie Wielkiej Wojny 1914‒1918 r. do lotnictwa? Ks. Leon Sapieha już w 1914 r. porzucił na rzecz służby w lotnictwie Na skrzydłach niepodległości 1918 kawaleryjskie siodło w armii Austro-Węgier przestając na rzecz lotnictwa być kobylarzem trafi ając do Fliegerkompanie 15. W 1916 r. jego brat, ks. Adam Sapieha poszedł w jego ślady ryk Segno na przełomie 1910 i 1911 r. Pierwszy został kpt. Roman Florer, późniejszy pierw- od 1 £ 1861 r… Polak (wg innej wersji Rosjanin). sposób przez nauczycieli z pasją i z powołaniem przechodząc przeszkolenie lotnicze i zaczynając samolot z biało-czerwonymi pasami pilotował szy komendant dęblińskiej Szkoły Orląt. Akcją Inż. Tadeusz Lowe Sobieski (1832–1913) przed a nie tylko z przydziału służbowego, stając służbę obserwatora w K.u.K. Luftfahrtruppen. chor. Edmund Norwid Kudło 3 maja 1918 r. bezkrwawego opanowania lotniska Lewan- wybuchem wspomnianego konfl iktu używał się ofi cerami lotnictwa polskiego będą miały Trzeciego brata, ks. Aleksandra Sapiehę wybuch nad Bobrujskiem podczas defi lady I Korpusu dówka w stolicy Galicji w Lwowie kierowali kilku balonów do badania zjawisk atmosferycz- wiedzę o wiele większą niż ich dotychczasowi Wielkiej Wojny zastał w… Paryżu. Pomimo tego Polskiego. Pierwszym polskim pilotem, który 1 ª 1918 r. por. Janusz de Beaurain i por. Ste- nych, zaś podczas ww. wojny zbudował siedem nauczyciele i dowódcy. Kamienie mówią jak chichotu losu nie został on internowany przez zginął na ziemiach polskich był por. pil. Pie- fan Bastyr z konspiracyjnej Polskiej Organiza- wojskowych balonów kulistych na uwięzi podaje przysłowie, a jednak komendantom władze francuskie…, a do odrodzonej Polski chowski, który 21 1918 r. stracił życie w kata- cji Wojskowej. To oni podczas walk o miasto o pojemności od 5000 do 10 000 m³. Marzenia Szkoły Orląt z okresu II Rzeczpospolitej należeć powrócił w 1918 r. jako lotnik Błękitnej Armii strofi e lotniczej. Spoglądając na owe statystyki toczonych z oddziałami Ukraińskiej Halickiej o lataniu, które do lotnictwa sportowego powinno się znacznie więcej niż tylko… czarne gen. Józefa Hallera. warto wiedzieć dziś w epoce ¥-16 i Black Hawka, Armii rankiem 5 ª 1918 r. otrzymali z dowódz- a następnie wojskowego pchały pasjonatów kamienne tablice przy alei wejściowej na teren że drogę do niepodległości II Rzeczpospolita twa obrony Lwowa rozkaz natychmiastowego tej nowej broni, w okresie Wielkiej Wojny Wyższej Szkoły Ofi cerskiej Sił Powietrznych Jesienią 1918 r. na ziemiach zaborów austriac- rozpoczęła w 1918 r. mając w składzie lotnic- wykonania lotu bojowego przeciwko oddziałom 1914‒1918 r. uznanej za piątą broń. Nie jest w Dęblinie. kiego i rosyjskiego, w chwili gdy rodziło się twa wojskowego dwie eskadry o niepełnym ukraińskim na stacji kolejowej Persenkówka. dziś żadnym novum w nauce, że w okresie Wojsko Polskie i Lotnictwo Polskie, pierwsze i mało wartościowym składzie! Do maja 1920 r. Ten dzień stał się historycznym dla bojowych Wielkiej Wojny Polacy, piloci, piloci lotnictwa Bo historia magistra vitae est… polskie jednostki lotnicze używały tzw. znaków zdołano jednak uruchomić na froncie wojny działań polskiego lotnictwa gdyż załoga w skła- morskiego jak i sterowcowi, obserwatorzy lwowskich (czerwono-białe pasy), krakow- polsko-bolszewickiej 18 eskadr zaś wg OdeB dzie por. Stefan Bastyr i por. Janusz de Beau- jak i obserwatorzy balonowi, w mundurach skich (czerwona litera Z w białym kwadracie) Lotnictwa Polskiego z sierpnia 1920 r., pod- rain, wykonała z lotniska Lwów-Lewandówka i warszawskich (czerwono-białe tarcze i koła). czas przełomowej bitwy warszawskiej (Cud pierwszy lot bojowy na samolocie… bez sza- Lotnicza szachownica – znak rodzącego się nad Wisłą nazwanego 18 decydującą bitwą chownic. Dla upamiętnienia tego wydarzenia w 1918 r. lotnictwa polskiego – został zdefi - w historii świata), Naczelne Dowództwo aż do 1931 r. w dniu 5 corocznie obchodzono niowany na mocy zarządzenia Szefa Sztabu Wojska Polskiego rozporządzało na froncie 20 święto polskiego lotnictwa, które zmienione Generalnego Wojska Polskiego z 1 grudnia eskadrami oraz czterema Parkami Ruchomymi zostało w 1932 r. To nad Lwowem została prze- 1918 r. (Rozkaz nr 38, poz. 204). Zanim jednak i liczbą 101 samolotów. Jaka była jednak droga lana pierwsza polska lotnicza krew. W okresie sa- w 1918 r. powstało lotnictwo niepodległej Polski do… czerwono-białej szachownicy? motnej walki obrońców Lwowa z siłami Ukra- ińskiej Halickiej Armii w dniach 1‒22 1918 r. lotnicy z Oddziału Lotniczego Lwowa, wykonali łącznie 69 lotów bojowych, 12 lotów łącz- nikowych i siedem lotów pasażerskich – łącz- nie 88 lotów w czasie 78 godzin, zrzucając przy tym 62 kg bomb na pozycje wojsk ukraińskich. W tym samym czasie na granicy Galicji Zachod- niej i Wschodniej, nad Sanem, 2 listopada 1918 r. polskie oddziały pod dowództwem por. Wik- tora Robotyckiego opanowały bezkrwawo lotnisko Przemyśl-Hureczko skąd wobec za- grożenia ze strony oddziałów ukraińskich za- rządzona została pośpieszna ewakuacja lotem o świcie 3 1918 r. do Krakowa 12 samolotów. W zaborze rosyjskim 5 1918 r. członkowie ■ ... ¨. 2. ■ ºº623(4) – ¥ 1919 .» 1. ¦ ¦ - ¶ : . £ – 13 « 1920 . 12. ¦

¨¬: , : Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie. Biuletyn Informacyjny Muzeum Sił : ¿¾.¾¾¾ egz. Marcin Arbuz, Robert Gretzyngier, Darek Jakubowski · Instytucja Kultury Ministerstwa Powietrznych w Dęblinie Wojciech Grobelski, Roman Kozłowski Obrony Narodowej ¦ : : ¼/½¾¿À r. | ½ÁÂ¼-Ã¼Ä¾ Piotr Krawczyk, Malwina Markiewicz, Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie, Wydawnictwo , Andrzej Olejko, Marek Padjas, ul. Lotników Polskich ¿, ¾Ã-Á¼¾ Dęblin, www.kamerapress.pl Karolina Pardo-Dybcio, Paweł Pawłowski, www.muzeumsp.pl, Katarzyna Ragus, Jacek Zagożdżon, Wszelkie prawa w tym prawa autorów [email protected] i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze ¥ : : rozpowszechnianie artykułów i innych części Archiwum Muzeum Sił Powietrznych, Paweł Pawłowski czasopisma bez zgody autorów i wydawcy Wyższa Szkoła Oﬁ cerska Sił Powietrznych, zabronione. Jacek Zagożdżon, Paweł Pawłowski, Marcin Arbuz

10 | : , , .., . ., . -- Niekwestionowany must have od kilku sezonów. Kurtka, która odegrała istotną rolę w historii lotnictwa, stała się ikoną stylu i niezależnie od upływu czasu wciąż wyznacza kierunki w modzie. Bogactwo materiałowe, różnorodność kolorystyki, tekstur, detali i stylizacji od subkulturowych do casualowych. Funkcjonuje równolegle w wyposażeniu wojskowym i w kolekcjach uznanych projektantów mody. Doczekała się także swojej wersji w ubiorach Polskich Sił Powietrznych.

■ § ■ , ■ -17 , . .. ■ ¥-100 353 ¥, , 1954 . . ¬ Æ 40-, . . ¥ (. .. ) 354 ¥ ¦, 1950 . . ¬ £

Kurtka – pilotka (fl ight jacket), tzw. bom- błyskawicznym i napami. Posiadała również wojny w Wietnamie, by skuteczniej maskować W okresie II Rzeczypospolitej piloci polscy berka – pojawia się w kolekcjach takich sław kieszonki z klapami na piersi. Tę wersję znamy żołnierzy w terenie. Początkowo kurtka miała nosili skórzane kombinezony na futrze. W lot- jak Gucci, Versace, Valentino, Balenciaga, z wielu fotografi i, na których obok naszytych kolor granatowy (midnight blue). Oznakowanie nictwie polskim w Wielkiej Brytanii podczas Vivienne Westwood, Saint Laurent, osiągając emblematów eskadr, piloci malowali farbami lotnicze na rękawach zostało usunięte, gdyż latania noszono skórzane kurtki na kożuszku ceny nawet 10.000 dolarów. Jej limitowana różne wzory na swoich plecach (pin’up girls, ilość kurtki używane były także przez inne rodzaje z wykładanym kołnierzem futrzanym. W Lu- edycja promowała Yeesuz Tour celebryty Kanye zestrzelonych samolotów oraz nazwy jednostek). wojsk w . dowym Wojsku Polskim ubiorem specjalnym West’a, a słynny piłkarz David Beckham sygno- Jednak, mimo ochrony przed zimnem, kurtka Obecnie wojska amerykańskie używają personelu latającego według Przepisów ubiorczych wał dla sieci µ jej wersję w kolorze wina była nadal ciężka. Podczas II wojny światowej kurtek typu ¨¦-45 (wersja zimowa) i ¨¦-36 z 1972 roku była kurtka skórzana z podpinką marsala. Ozdobione orientalnymi motywami klasyczna kurtka lotnicza poddana została (wersja letnia) – Flight Jackets. W 1972 roku futrzaną. Z powodu trudności w zakupie wyszywanymi na satynie stały się częścią licznym zmianom, których efektem była zde- do użytku wprowadzono Cold Weather Uniform wysokiej jakości skór, dowódca Wojsk Lot- japońskiego stylu – sukajans. cydowanie lżejsza i bardziej funkcjonalna forma, wykonany z niepalnego i termoodpornego no- niczych i Obrony Powietrznej wycofał ją pod Zaprojektowana przed II wojną światową uwzględniająca potrzeby pilotów wojskowych mexu (materiał chroniony znakiem towarowym koniec lat 80-tych z należności przedmiotów dla pilotów US Army, od lat 50-tych ªª w. i zaawansowane technicznie lotnictwo, w tym fi rmy DuPoint), którego właściwości fi zykoche- zaopatrzenia mundurowego. Jednak środowi- przeszła długą drogę od odzieży dla służb wytrzymywanie niskich temperatur na coraz miczne zbliżone są do kevlaru. Kurtka ma wy- sko lotnicze domagało się tego typu okrycia mundurowych, kurtek dla uczniów amery- wyższych wysokościach. Tak powstała wersja soko naszyte kieszenie, trykotowy ściągacz wierzchniego na kombinezon. Kurtka była ■ 2. . . . - kańskiego collegu (varsity, bejsbolówki), znaku -15, wprowadzona do wyposażenia pilotów i mankiety, a funkcjonalna kieszeń zamykana częścią tradycji wojsk lotniczych, podnosiła , 31. . ¡ ©- rozpoznawczego subkultur punk i skinheads w 1944 roku. Kurtka miała kołnierz obszyty jest na zamek błyskawiczny (tzw. pencil pocket). rangę i prestiż pilota. ¦ (fl yers), do ekskluzywnych kolekcji haute couture. owczym futrem oraz mankiety i pasek ze 100 % Nici, sznurki i taśmy zamka błyskawicznego są Dopiero w 1998 roku podjęto próbę przy- , - W jej popularyzacji z pewnością pomogła rów- wełny. Skórzane paski podtrzymywały maskę również ognioodporne. wrócenia kurtki skórzanej do wyposażenia ¥-16 , nież X muza. Stevie McQueen w fi lmie Hunter, tlenową oraz kable od słuchawek. Pojawiają Od lat 60-tych ªª wieku kurtki projektuje mundurowego, jednak już wg nowego projektu. 2016 . . . (.31.. .) Tom Cruise w roli pilota Mavericka w Top Gun się znane do dzisiaj ukośne kieszenie z klapami i szyje na potrzeby amerykańskiego wojska Ówczesny proces wdrażania odbył się z wieloma (skórzana kurta ¡-1), czy Harrison Ford jako zapinane na napy i kieszonka na rękawie tzw. fi rma Alpha Industries Inc. Jej produkty są komplikacjami natury administracyjnej, jednak Indiana Jones, sprawili, że kurtka-pilotka stała pen pocket. adresowane również do innych służb mundu- w jego efekcie wojska lotnicze otrzymały kurtkę się częścią popkultury oraz poszukiwanym Dopiero kolejne próby z wykorzystaniem rowych, a od 1970 roku sprzedawane również wz. 613/, wykonaną z czarnej, naturalnej Początki kariery kolekcjonerskim klasykiem. wysokiej jakości nylonu, dały pożądany efekt- na rynku cywilnym. Firma znana jest także skóry z odpinaną podpinką oraz futrzanym Swoboda i ponadczasowy styl zdecydowały kurtki lekkiej, wygodnej i ciepłej. W nowej z kultowej kurtki wojskowej -65 (pamiętamy kołnierzem. Kurtka była zapinana na zamek o tak łatwym zaadoptowaniu specjalistycznego kurtce -1 futrzany kołnierz został zastąpiony ją ze słynnej roli Roberta de Niro w fi lmie błyskawiczny, kryty listwą z tzw. nappami. kurtki-pilotki ubioru wojskowego dla rynku powszechnego. mniejszym kołnierzem trykotowym (futrzany Taksówkarz). Pilotom zaproponowany wzór nie przypadł Analogicznym przykładem mogą być wełniane zaczepiał o uprząż spadochronu). Również W Europie, jedną z rozpoznawalnych marek do gustu. Wydawała się ciężka, sztywna i po- sięgają czasów budrysówki (peacoat) przedwojennej Royal Navy, pasek i mankiety były trykotowe. Wprowadzono odzieżowych, stylistyką nawiązującą do woj- zbawiona lotniczego stylu. chroniące brytyjskich marynarzy na otwartych błyszczącą podszewkę w kolorze pomarańczo- skowych uniformów jest włoska Aeronautica W załączniku do Rozporządzenia z grud- mostkach, które doczekały się swoich współcze- wym (indian orange), która miała zwiększać Militare. Pomiędzy fi rmą a Włoskimi Siłami nia 2004 w sprawie wzorów oraz noszenia I wojny światowej, snych wersji w modzie męskiej. Motocyklową widoczność w razie akcji ratunkowej. Metka Powietrznymi (Aeronautica Militare Italiana) umundurowania i oznak wojskowych przez skórzaną kurtkę z lat 20-tych (perfecto) wpro- naszyta była na kieszonce wewnętrznej. Pro- zostało podpisane porozumienie, dzięki któremu żołnierzy zawodowych i kandydatów na żoł- wadzili do powszechnej mody The Ramones totypy miały podszewkę szarozieloną a metkę może ona wykorzystywać w swoich projektach nierzy zawodowych, zaprezentowano kolejną kiedy to Leslie oraz Marlon Brando. naszytą na karku. Ma dwie kieszenie zewnętrzne oryginalne, lotnicze naszywki włoskich eskadr. wersję czarnej skórzanej kurtki z futrzanym Początki kariery kurtki-pilotki sięgają czasów z klapami zapinane na napy i dwie kieszenie W 2014 do ubioru specjalnego personelu lata- kołnierzem jako ubioru zimowego. W 2013 I wojny światowej, kiedy to Leslie Irvin – doświad- wewnętrzne. Z wersji -15 zachowano też kie- jącego polskich sił powietrznych wprowadzono roku Minister Obrony Narodowej określił nowy Irvin – doświadczony czony skoczek i pilot – zaprojektował skórzaną szonkę na lewym rękawie. Nylon był wytrzymałą nową kurtkę, wzorowaną na amerykańskim wzór skórzanej kurtki z futrzanym kołnierzem kurtkę z grubej owczej skóry z charakterystycz- i nieprzemakalną tkaniną. Pomiędzy podszewką ¨¦-45/36, zaprojektowaną i wykonaną przez w zimowym ubiorze personelu latającego. Była nym futrzanym kołnierzem, która miała chronić a stroną zewnętrzną stosowano początkowo Wojskowy Ośrodek Badawczo-Rozwojowy bardziej stylowa i podnosiła prestiż zawodu skoczek pilotów przed zimnem z funkcjonalnością w cia- podwójną warstwę wełny. Potem wełnianą Służby Mundurowej z Łodzi. Od bomberek uży- pilota. Noszona do zielonego kombinezonu wz. snych kabinach samolotów. Noszone wcześniej fl izelinę zastąpiono włóknami poliestrowymi, wanych przez US Air Force różni je kilka detali. 606º. Polscy piloci samolotów ¥-16 wy- długie skórzane płaszcze były mało praktyczne, co nadało kurtce lekkości, a tym samym stała Zamiast stójki mają kołnierz, zamiast jednej posażeni są w umundurowanie specjalistyczne i pilot – zaprojektował postanowiono więc skrócić je do wysokości się cieplejsza. mają dwie kieszenie. Zielony kolor tkaniny dostarczane przez amerykanów. pasa, ściągnąć mocno w talii i dodać futrzaną Kurtka została zaprojektowana do użytku jest identyczny jak barwa materiału, z jakiego Bomberka to jedna z ikon stylu, projekto- bądź wełnianą podszewkę. Kurtkę o nazwie w temperaturach 14‒50 stopni F. Dodatkowe wykonane są kombinezony lotnicze. Polskie wana pierwotnie tylko jako strój służbowy skórzaną kurtkę Irvin Sheepskin Flying Jacket zamówiły w 1926 wyposażenie kurtki stanowiły uchwyty dla kurtki mają odpinaną podpinkę, powstały i specjalistyczny, w obiegu powszechnym roku Brytyjskie Siły Powietrzne ¥. przypięcia maski tlenowej i kabli od słuchawek. z użyciem membrany paroprzepuszczalnej, zyskiwała różne znaczenie zależnie od kontekstu Dla powołanej w 1917 roku komisji odzieżowej Wraz z postępem techniki lotniczej i wprowa- z tkaniny trudnopalnej, która ma też walor kulturowego i społecznego. Nadal jednak jest z grubej owczej skóry Aviation Clothing Board w wojskach Stanów Zjed- dzeniem hełmów tlenowych, te uchwyty nie wodoodporności. Celem realizowanej od kilku kurtką wojskową i jednym z charakterystycz- noczonych Ameryki, stało się jasne, że wygodny były już potrzebne. Szarozielony kolor (sage lat reformy umundurowania lotniczego jest nych elementów zaopatrzenia mundurowego i zatrzymujący ciepło ubiór dla pilotów i załóg green) wprowadzono dopiero podczas wojny poprawa bezpieczeństwa i komfortu oraz pilotów niemal na całym świecie. z charakterystycznym samolotów jest jednym z najważniejszych celów w Korei, a szczególnie w latach 60-tych podczas estetyki ubioru. do osiągnięcia. Od 1920 roku w amerykańskiej armii używano skórzanych kurtek typu -1 futrzanym Leather Flight Jacket, (w latach 1927‒1931, rudo brązowa z końskiej lub koziej skóry, zapinana kołnierzem, która na guziki) oraz jej późniejszych wersji: -2 i ¡-1. W kolejnych wersjach wykorzystano w produkcji owczą skórę: -3 Sheepskin Bomber, -7 Sheepskin miała chronić Parka, oraz Flight Jackets: -10, -11, -15 i -2. Bomberka, jaką znamy dzisiaj, czyli wprowa- dzony w połowie lat 50-tych typ -1 Flight pilotów przed Jacket, swój początek wzięła od dwóch kurtek -2 i -15. W 1932 roku powstał jeden z najpo- pularniejszych stylów uzyskanych przez zimnem w ciasnych Army Air Corps – kurtka -2, ciemno brązowa z końskiej lub foczej skóry, podszyta owczą skórą, z charakterystycznym wysokim kołnierzy- ■ ¦Æ £ (¦): ¥ ¡ , , ■ -52 644 , 410 kabinach samolotów kiem, zgiętymi mankietami i pasami, zamkami ¦ , 40-, . .. ¥ ¦ ,1966 . . ¬ £

| 11 MMUZUEZUEMUMSISŁIŁPOPWOWIEITERTZRNZYNCYHCHwwDęDbęlbinliineie POPLOILSIHSHAIARIRFOFROCRECEMMUSUESUEMUM wystawa stała MUZEUM SIŁ wystawa stała HISTORIA POLSKIEGO LOTNICTWA WOJSKOWEGO HISTORIA POLSKIEGO LOTNICTWA WOJSKOWEGO MUZEUM SIŁ THE HISTORY OF POLISH AIR FORCE THE HISTORY OF POLISH AIR FORCE POWIETRZNYCH GODZINY OTWARCIA WYSTAW/OPENING HOuRS/GEöFFNET uHR GODZINY OTWARCIA WYSTAW/OPENING HOuRS/GEöFFNET uHR POWIETRZNYCH sezon zimowy 01XI–31III sezon zimowy 01XI–31III w Dęblinie wtorek–niedziela/tuesday–sunday/Dienstag–Sonntag 09.00–15.00 wtorek–niedziela/tuesday–sunday/Dienstag–Sonntag 09.00–15.00 sezon letni 01IV–31X w Dęblinie sezon letni 01IV–31X wtorek–niedziela/tuesday–sunday/Dienstag–Sonntag 09.00–17.00 wtorek–niedziela/tuesday–sunday/Dienstag–Sonntag 09.00–17.00 Bilet normalny/adults/Normal – 10 zł Bilet normalny/adults/Normal – 10 zł Bilet ulgowy/concessions /Ermaβigt – 4 zł Bilet ulgowy/concessions /Ermaβigt – 4 zł Bilet rodzinny/family/Fammilien – 20 zł (2 rodziców +2 dzieci do lat 15) Bilet rodzinny/family/Fammilien – 20 zł (2 rodziców +2 dzieci do lat 15) Grupowy/groups/ Gruppen (min. 15 osób) – dorośli: 6 zł/osoba/person/ Grupowy/groups/ Gruppen (min. 15 osób) – dorośli: 6 zł/osoba/person/ PrBzeilwetosdpneickjamlnuyzedalalnmy/iGeuszidkea/ńFcüóhwrePro–w5ia0tzuł/Rhy(cj.kpieoglsoki)–, 140z0ł zł/h (english) Lekcja muzealna/Museum Workshop (min.15 osób) – 50 zł/45 min. Przewodnik muzealny/Guide/Führer – 50 zł/h (j. polski), 100 zł/h (english) wejście do samolotu Jak-40 – 2 zł od osoby Lekcja muzealna/Museum Workshop (min.15 osób) – 50 zł/45 min. (tylko w sezonie letnim/only in the summer season) wejście do samolotu Jak-40/entrance to Yak-40 – 2 zł od osoby wejście do śmigłowca Mi-6 – 2 zł od osoby (tylko w sezonie letnim/only in the summer season) (tylko w sezonie letnim/only in the summer season) wejście do śmigłowca Mi-6/entrance to Mi-6– 2 zł od osoby Ho(tnyolkroujwemseyzoKnaiertleętDniumż/eojnRlyodinztihneysummer season) bilet normalny KDR – 6 zł Honorujemy Kartę Dużej Rodziny bilet ulgowy KDR – 2,40 zł bilet normalny KDR – 6 zł bilet rodzinny KDR – 12 zł bilet ulgowy KDR – 2,40 zł Kasa Muzeum jest zamykana na 30 min. przed zamknięciem wystawy. bilet rodzinny KDR – 12 zł Last admission 30 min. before closing time. Kasa Muzeum jest zamykana na 30 min. przed zamknięciem wystawy. Last admission 30 min. before closing time. WSTĘP BEZPŁATNY NA WYSTAWĘ STAŁĄ ADMISSION FREE – PERMANENT EXHIBITION/EINTRITT FREI – STANDIGE AuSSTELuNG wtWorSeTkĘ/TPueBsEdZaPyŁ/DAiTeNnYstaNgA WYSTAWĘ STAŁĄ ADMISSION FREE – PERMANENT EXHIBITION/EINTRITT FREI – STANDIGE AuSSTELuNG INwFOtoRreMk/ATCuJeAsdDayL/ADiGeRnsutaPgZORGANIZOWANYCH MUZEUM SIŁ POWIETRZNYCH rezerwacje dla grup/reservation for groups/für Gruppen INFORMACJA DLA GRuP ZORGANIZOWANYCH w Dęblinie MUZEUM SIŁ POWIETRZNYCH rezerwacje dla grup/reservation for groups/für Gruppen Rezerwacje przyjmowane są co najmniej 2 dni przed planowaną wizytą w Dęblinie tel. +48 261 519 462, +48 694 736 319 lub +48 535 645 307 08-530 Dęblin Rezerwacje przyjmowane są co najmniej 2 dni przed planowaną wizytą ul. Lotników polskich 1 [email protected] 08-530 Dęblin tel. +48 261 519 462, +48 694 736 319 lub +48 535 645 307 tel./fax: +48 261 519 450 ul. Lotników polskich 1 Przrezweorwdnaickjad@osmtęupzneyumpospu.prlzednim ustaleniu telefonicznym bądź osobistym [email protected] tel./fax: +48 261 519 450 Biuro muzeum czynne od poniedziałku do piątku 7.30–15.30 www.muzeumsp.pl Przewodnik dostępny po uprzednim ustaleniu telefonicznym bądź osobistym [email protected] MuBziueruommoufezerujme acuzydnion-eprozdewpoondineidkziiwałkjęuzd. opoplisąktikmui7a.3n0g–ie1l5sk.3im0. www.muzeumsp.pl The Museum oﬀers audio guides in polish and english. Muzeum oferuje audio-przewodniki w jęz. polskim i angielskim. The Museum oﬀers audio guides in polish and english.

MMUZUEZUEMUMOBORBORNOYNYPRPZREZCEICWIWLOLTONTINCIZCEZJEJwwKoKsozsazlainliineie ANATNIT-IA-IARICRRCARFATFTDEDFEEFNESNESEMMUSUESUEMUM MMUUZZEEUUMMOOBBRROONNYY

KoszKoszalinalinA1 A1 BerlinBerlin wywstyaswtaawsatasłtaała WarsWzawaarszawa A2 A2 HIHSITSOTROIRAIAPOPLOSLKSIKEIJEBJRBORNOINPIRPZREZCEICWIWLOLTONTINCIZCEZJEJ PPRRZZEECCIIWWLLOOTTNNIICCZZEEJJ DęblinDęblin GOGDOZDINZIYNOYTOWTWARACRIACIWA WYSYTSATWAW/O/POEPNEINNIGNHGOHuORuSR/SG/EGöEföfFNFENTEuTHuRHR seszeoznoznimzimowoyw0y10X1I–XI3–13I1IIIII wwKKoosszzaalilninieie wtworteokre–kn–iendiezdiezliae/ltau/etusdesadya–ys–usnudnadya/Dy/ieDniesntasgta–gS–oSnonntangta1g01.00.0–01–51.050.00 seszeoznolnetlentin0i10I1VI–V3–13X1X wtworteokre–kn–iendiezdiezliae/ltau/etusdesadya–ys–usnudnadya/Dy/ieDniesntasgta–gS–oSnonntangta0g90.090.0–01–61.360.30 MUMZUEZUEMUMOBORBORNOYNPYRPZREZCEIWCILWOLTONTINCZICEZJEJ wwKoKsozsazlianlienie BiBleitlentonromrmalnalyn/ya/daudlutsl/tNs/oNromrmala–l –8 z8ł zł BiBleitleutluglogwoyw/yco/cnocnecsesisosniosn/Es/rEmrmaβaiβgitg–t –4 z4ł zł 757-59-0930K3oKsozaszlianlin BiBleitlertordozdinzinnyn/yfa/fmamilyi/lyfa/Fmammiliielnie–n –161z6ł z(2ł (r2odrozdiczóicwów+2+d2zdiezciei dciodloatla1t51)5) ul.uWl.oWjsokjsakPaoPlsoklsiekgieog7o070 GrGurpuopwoyw/yg/rgoruopusp/Gs/rGurpuppepne(nm(imn.in1.51o5soósbó)b–) –dodrośroliś:l6i:z6ł/zoł/sosboab/pa/eprseorsno/n/ telt.e+l. 4+845835536546540510212 opol@[email protected] LeLkeckjacjma muzuezaelnalan/aM/uMsuesuemumWWorokrskhsohpo(pm(imn.i1n5.1o5soósbó)b–) –505z0ł/z4ł/54m5imn.in. www.wopwl.muzeumsp.pl PrPzerzweowdondinki/kG/uGiudied/ef/üFhürhere–r –454z5ł/zhł/(hj.(pj.oplsoklis)k,i1),0100z0ł/zhł/(hen(egnligslhis)h) wewjśecjiśecideodsoasmamololtoutJuaJka-4k-04–0 –2 z2ł zołdoodsosboyby (ty(ltkyolkwo wsezseoznoieniletlnetimni/mo/nolynliynitnhtehseusmumemresreasesoasno)n)

HoHnoonrourjuemjemy KyaKratęrtDęuDżueżjeRjoRdozdinziyny bilbeitlentonrmoramlnaylnKyDKRD–R –4,840,8z0ł zł bilbeitleutlguolgwoywKyDKRD–R –2,420,4z0ł zł bilbeitlerotdrozdinzninynKyDKRD–R –9,690,6z0ł zł KaKsasMauMzueuzemumjesjtesztazmaymkyaknaannaan3a03m0imn.inp.rzperdzezdazmakmnkięnciięecmiemwywstyaswtayw. y. LaLsat satdamdimssiisosnio3n03m0imn.inb.ebfoerfeorcelocslionsgintgimtiem. e.

WWSTSĘTPĘBPEBZEPZŁPAŁTANTYNNYANWA WYSYTSATWAWĘ SĘTSATŁAĄŁĄ ADAMDMISISSISOINONfRFEREE–E –PEPREMRMANAENNETNETXEHXIHBIIBTITOINO/NE/IENITNRTIRTITTfTRFERIEI – –STSATNADNIDGIEGAEuASuSSTSETLEuLNuGNG wtworteokre/Tku/Teusdesadya/Dy/ieDniesntasgtag

INIfNOFROMRMACAJCAJDALDALGARGuRPuZPOZROGRAGNAINZIOZWOWANAYNCYHCH PrzPerzweowdondiknidkodsotęsptęnpynpyopuopurzperzdendimnimusutaslteanleiunituelteefloenfoicnzinczynmymbąbdąźdoźsosboisbtiysmty.m.

ReRzeezrewrawcajacjwa ywcyiecciezcezkeckocnoanjmajnmienjie2jd2ndinpirzperzdepdlapnlaonwoawnaąnwąiwzyiztąytą telt.e+l.4+847837238288581501202 mumzuezuemuompol@[email protected]

BiBuiruormo muzuezuemumczycznynnenoedowdtwortkourkduodpoiąptikąutk8u.080.0–01–61.060.00