woensdag 27.10.2010 , 20.00 Concertzaal EUROPA GALANTE

19.15 Inleiding door & Ignace Bossuyt Tenori! Biografi eën Uitvoerders en programma

Op twaalfjarige leeftijd speelde Fabio Biondi Voordat Ian Bostridge zich voltijds toelegde Europa Galante: ensemble Arcangelo Corelli (1653-1713) als violist zijn eerste soloconcert met het op zijn carrière als tenor, werkte hij als Fabio Biondi: viool en leiding Concerto grosso, opus 6 nr. 4 in D (1704) RAI Symphony Orchestra. Dit betekende de postdoctoraal onderzoeker in de geschiedenis Ian Bostridge: tenor 1. Adagio - Allegro start van een internationale carrière met een aan het Corpus Christi College in Oxford. 2. Adagio - Vivace __ onuitputtelijke culturele nieuwsgierigheid als Sinds zijn debuut in de Londense Wigmore 3. Allegro motor. Dankzij het contact met pioniers op het Hall in 1993 speelt zijn carrière zich af 4. Allegro gebied van de historische uitvoeringspraktijk op de internationale podia van de meest Georg Philipp Telemann (1681-1767) van barokmuziek kreeg Biondi de kans om gerenommeerde concertzalen, waar hij zowel Ouverture à quatre in F (1660-1725) zijn eigen muzikale visie te ontwikkelen, die optreedt in solorecitals als in ’s en (uit Schwering Manuscript) ‘Se non qual vento’ uit Marco Attilio Regolo gestoeld is op een uitgebreide kennis van orkestproducties. Het repertoire van Bostridge 1. Ouverture (1719) originele instrumenten en technieken uit omvat een kleine vier eeuwen aan muziek, 2. Passetemps de 17e en 18e eeuw. Vanuit deze visie ging van Monteverdi’s L’Incoronazione di Poppea 3. Sarabande Georg Friedrich Händel (1685-1759) Biondi als dirigent aan de slag met vermaarde tot een speciaal voor hem gecomponeerde 4. Rigaudon I ‘From celestial seats’ uit Hercules, ensembles als het Mozarteum Orchestra of liedcyclus van Hans Werner Henze in 1999. 5. Rigaudon II HWV60 (1744) Salzburg en het European Baroque Orchestra. Deze veelzijdigheid komt tot uiting in het 6. Rondeau Suite uit Rodrigo, HWV5 (1704) Naast het orkestwerk is Biondi ook vaak te grote aantal cd’s waarop Bostridge te horen is. 7. Polonoise 1. Ouverture horen in meer intieme duo-bezettingen. Hij Tot nu toe werd Bostridges carrière beloond 8. Chasse 2. Gigue bespeelt steeds een historisch instrument: met verschillende prijzen en eredoctoraten, 9. Menuet Inegale 3. Sarabande meestal een Guarneri-viool uit 1686; soms ook onder meer van zijn ‘eigen’ Corpus Christi 4. Matelot een Gagliano-viool uit 1766. College in Oxford. (1671-1736) 5. Menuet ‘Lo so con periglio’ uit Gioaz (1726) 6. Bourre In 1990 stichtte Fabio Biondi het ensemble 7. Menuet Europa Galante in het kader van de verdere (1678-1741) 8. Passacaille zoektocht naar een authentieke stijl en een ‘La tiranna avversa sorte’ uit Arsilda, ‘Scorta’ siate uit Giulio Cesare, HWV17 (1724) originele taal. Het repertoire van Europa regina di Ponto, RV700 (1716) Galante omvat 18e-eeuwse instrumentale muziek en opera’s van onder meer Händel en Antonio Vivaldi Vivaldi. Daarnaast wordt er grote aandacht ‘Sinfonia’ uit Ercole su’l Termodonte, besteed aan de oratoria, de serenades en RV710 (1723) de opera’s van Alessandro Scarlatti. Europa 1. Allegro Galante slaagt er, met medewerking van de 2. (Andante) Romeinse Fondazione Santa Cecilia, ook in om 3. Allegro minder bekende werken op het programma te zetten, zoals opera’s van Antonio Caldara William Boyce (1711-1779) en Leonardo Leo. Sinds 1998 heeft Europa ‘Softly rise’ uit Solomon (1743) Galante een contract bij Virgin Classics, wat onder meer leidde tot opnames van Vivaldi’s — pauze — Vier seizoenen, Boccherini’s strijkkwintetten en aria’s uit Bachcantates (met Ian Bostridge). Momenteel is Europa Galante ‘orchestra in residence’ van de Fondazione Teatro Due in Parma. VOX Drie stertenoren tot leven gebracht in fascinerend baroktheater

In de opera seria van de late 17e en de eerste belangrijke rollen, vooral tenoren, herwerkte lyrisch-zangerig zijn (zoals in de liefdesaria met de suite (of ouverture), met Georg Philipp helft van de 18e eeuw – de overwegend Händel de partij van Sesto speciaal voor From celestial seats). Bij het uitdiepen van de Telemann als toonaangevende componist. Het ‘heroïsche’ opera op een historisch thema Borosini. Bijgevolg klonken de aria’s, die emoties – in de aria meestal geconcentreerd is overduidelijk dat de populaire operascène met heldenfiguren als protagonisten – oorspronkelijk voor sopraan geschreven op één centraal affect (wraak, haat, woede, de instrumentale muziek heeft beïnvloed. waren de hoofdrollen in de eerste plaats waren, een octaaf lager, wat niet altijd het verdriet, liefde, wanhoop …) – speelt ook Corelli’s concerti grossi, waarin binnen het toebedeeld aan hoge stemmen. Die werden gewenste effect gaf. Daarom schrapte Händel het orkest een cruciale rol, in samenspel en strijkorkest een solistentrio van twee violen en vertolkt door castraten of door vrouwen, een aantal van Sesto’s aria’s en componeerde in dialoog met de zangstem. Een aria begint een cello tot een muzikale dialoog uitnodigt, die ook mannelijke rollen voor hun rekening hij enkele nieuwe. Een daarvan is Scorta meestal met een instrumentale inleiding die zijn doordrongen van theatrale effecten, zoals namen. Zij waren de grote internationale siate, een briljant showstuk, waarin Sesto zijn de sfeer van het verwoorde en verklankte tempocontrasten en dramatische pauzes. sterren, aan wie fenomenale sommen wraakgevoelens uit tegenover de Egyptische affect oproept. Dit refreinachtig fragment, dat De barok is doordrongen van theater, werden uitbetaald. Aangezien de opera koning Tolomeo, de moordenaar van zijn in de loop van de aria doorgaans geregeld barok is gewoonweg theater: vol effect, seria een Italiaanse aangelegenheid was – vader. Toen Händel in 1730 de opera opnieuw terugkeert, effent als het ware het pad voor overweldigend, verrassend, pathetisch, met componisten als Alessandro Scarlatti op het programma plaatste, was Borosini de zangstem. Deze laatste neemt ofwel de dramatisch en onvoorspelbaar. Vaste regels (1660-1725) en Antonio Vivaldi (1678-1741) naar Wenen vertrokken. Maar in 1729 had hij thematiek van dit ‘ritornello’ en werkt die en principes werden constant doorbroken. – waren de meeste van die sterzanger(es) op een reis naar Italië een andere beroemde verder uit, ofwel gaat ze haar eigen weg, maar Componisten en kunstenaars slaagden erin s(en) van Italiaanse afkomst. Buiten Italië tenor kunnen engageren, de Bolognees dan met ondersteuning van het instrumentaal een dubbelzinnige indruk te wekken: enerzijds traden zij onder meer op in Londen, waar Annibale Pio Fabri, die nu de rol van Sesto ensemble. Een prachtig voorbeeld is de aria wensten zij origineel uit de hoek te komen Georg Friedrich Händel (1685-1759) tussen op zich nam. De tenor die het langst met From celestial seats uit Händels Hercules. De en de luisteraar-kijker te overdonderen, 1711 en 1741 triomfeerde, en in het Duitse Händel samenwerkte was de Engelsman zangstem borduurt verder op de inleiding, anderzijds streefden zij ernaar zich te houden taalgebied, waar de Italiaanse opera al snel John Beard, die vanaf 1734 ongeveer dertig zonder letterlijke overname, maar perfect aan de eisen van orde, maat en structureel vaste voet aan de grond had gekregen. Een jaar in Händels opera’s en later vooral in aansluitend bij de gecreëerde sfeer. Er houvast. Ook dat was een deel van het theater eersterangscentrum was het Habsburgse hof zijn Engelse oratoria glansrollen vertolkte. ontspint zich meteen een fascinerende, – en het werkt nog altijd. in Wenen, waar de Venetiaanse componist Händel concipieerde zijn personages speciaal emotioneel complementaire dialoog tussen Antonio Caldara (1671-1736) twee decennia voor Beard, in onvergetelijke en beklijvende twee evenwaardige partners, de stem en het Ignace Bossuyt lang als kapelmeester werkte. Partijen voor titelrollen, zoals Samson, Belshazzar, Judas orkest. In de aria La tiranna avversa uit Arsilda, tenoren en bassen waren beperkt. Geleidelijk Maccabaeus en Jephtha in de gelijknamige regina di Ponto van Vivaldi is de zangstem kreeg de tenor echter vaker de rol van een van oratoria. In het ‘musical drama’ Hercules, ontegensprekelijk de dominante partner. Het de centrale helden. De partijen voor tirannen, een van de twee oratoria van Händel op een orkest onderstreept de weelderige zanglijn schurken, dienaren en andere figuren van klassiek mythologisch thema, vertolkte hij de ‘slechts’ met herhaalde staccatoakkoorden, bedenkelijk allooi bleven echter ook nog vaak rol van Hyllus, de zoon van Hercules, die in maar is onontbeerlijk ter versterking van voorbehouden voor de tenor of de bas. Bij de de lyrische, ontroerende aria From celestial de dramatische context. In elke opera of Londense première van Händels opera Giulio seats zijn (voorlopig onbeantwoorde) liefde oratorium komen dezelfde ariatypes met de Cesare in Egitto in 1724 was de internationale uitzingt voor Iole, de door zijn vader gevangen geciteerde stereotiepe emoties. Maar telkens cast samengesteld uit drie castraten en drie genomen prinses. weer slagen Händel en zijn tijdgenoten erin sopranen. De rol van Sesto, de integere zoon De twee geciteerde aria’s, Scorta siate en herkenbaarheid én verrassing met elkaar van Caesars Romeinse rivaal Pompeius, werd From celestial seats, illustreren overduidelijk te verzoenen, het waarmerk van een kunst gezongen door een van de sopranen. Bij het brede spectrum aan emoties dat Händel waarin artistieke integriteit en publiekswerving de reprise van de opera het jaar nadien kon (en zijn tijdgenoten) in de aria’s weten te noodzakelijkerwijze hand in hand gingen. Händel beschikken over de Italiaanse tenor exploreren. De aria was de kern van de opera De laatste decennia van de 17e en de eerste Francesco Borosini, die aan het Weense en het oratorium, waarbij de uitvoerder zowel helft van de 18e eeuw kenden tevens een hof had geschitterd in opera’s van Caldara. technisch als expressief kon schitteren. Dat verrassende bloei van de pure instrumentale Aangezien het Londense publiek steeds meer kon zowel virtuoos en heftig zijn (zoals in de muziek, in Italië met het concerto grosso, met bleek open te staan voor mannenstemmen in wraakaria Scorta siate), als ingehouden en Arcangelo Corelli als boegbeeld, in Duitsland A Doctor of Music: William Boyce (1711-1779) Europa Galante

In zijn Neues Historisches-Biographisches plaatsvond. De lijst van Händeloratoria die eerste viool Lexikon der Tonkünstler (1812-1814) vermeldt hij in die periode dirigeerde, is aanzienlijk. Fabio Ravasi Ernst Ludwig Gerber dat Dr. William Boyce In 1757, in Gloucester, dirigeerde hij er maar Carla Marotta (volgens Gerber geboren omstreeks 1695, liefst drie: Judas Maccabeus, Acis and Galatea Elin Gabrielsson volgens recentere bronnen in 1711) de auteur en Messiah. is van een Serenata of Solomon (gepubliceerd Ondertussen kende de universiteit van tweede viool in 1743) en van XII Sonatas or Trios for 2 Cambridge op 3 juli 1749 aan Boyce de Andrea Rognoni Violins and Bass (Londen 1747), die ‘zo geliefd graden van Bachelor en Doctor of Music Luca Giardini waren dat men ze lange tijd op concerten toe, na een uitvoering van zijn anthem O be Silvia Falavigna en in theaters tussen de bedrijven door joyful in God, die hij op amper tien dagen speelde’. Eerder al schreef Charles Burney in had gecomponeerd. Na de dood van Greene altviool zijn General History of Music from the Earliest (1755) werd Boyce aangesteld tot ‘Master Stefano Marcocchi Ages to the Present (1776-1789) het volgende of the King’s Musick’. Zijn belangrijkste taak Gianni de Rosa over deze sonates: ‘They were longer and bestond uit het jaarlijks componeren van more generally purchased, performed and een ode voor de verjaardag van de koning cello admired, than any productions of the kind in en voor Nieuwjaar. Blijvende bekendheid zal Antonio Fantinuoli this kingdom, except those of Corelli.’ Het Boyce genieten door de uitgave (1760, 1768, hoeft dan ook niet te verbazen dat dit de 1773) van de reeds door Greene begonnen violone meest succesvolle Engelse uitgave uit die tijd magistrale reeks Cathedral Music: A Collection Paxti Montero was, met niet minder dan 631 voorintekenaars in Score of the Most Valuable and Useful voor de eerste editie, onder wie G.F. Händel. Compositions for that Service By the Several theorbe William Boyce was destijds minstens even English Masters of the Last Two Hundred Giangiacomo Pinardi beroemd als Händel en werd trouwens door Years. die laatste hogelijk gewaardeerd. Deze klavecimbel, Vlaams klavecimbel waardering was wederzijds. Boyce was een Johan Huys door William F. Morton (Parijs, 1991) van de eersten die menig Händeloratorium naar Iohannes Ruckers (Antwerpen, 1624) buiten Londen liet uitvoeren. Paola Poncet William Boyce begon zijn muzikale loopbaan als koorknaap aan St Paul’s Cathedral. Na hobo het breken van zijn stem studeerde hij Emiliano Rodolfi orgel bij Maurice Greene, de organist van Tereza Pavelkova St Paul’s, en later compositie bij Johann Christoph Pepusch. Op 21 juni 1736 werd fagot hij aangesteld tot organist en componist van Maurizio Barigione de ‘Chapel Royal’, een positie die hij twee decennia lang naast Greene zou bekleden. Händel leerde hij vermoedelijk kennen in het in 1738 gestichte ‘Fund for the Support of Decayed Musicians and their Families’, waar hij net als Händel lid van was. Van 1737 tot 1758 was Boyce organisator en dirigent van het ‘Three Choirs Festival’, dat afwisselend in Gloucester, Hereford en Worcester William Boyce (toegeschreven aan Thomas Hudson, 1743) In de kijker

Anima Eterna © Alex Vanhee Philippe Herreweghe © Paul Willaert do 18.11.10 / 20.00 / Concertzaal do 20.01.11 t/m zo 23.01.11 / Concertgebouw Anima Eterna Brugge / Monteverdi. & extra muros Madrigali in genere rappresentativo Bach Academie Brugge 2011 / Festival Anima Eterna Brugge en vier solozangers De Bach Academie Brugge 2011 focust verkennen het zevende en achtste met Philippe Herreweghe en zijn Collegium madrigalenboek van Monteverdi, naast andere Vocale Gent één weekend lang op het oeuvre parels zoals het Lamento d’Arianna. De focus van deze barokcomponist. Concerten door ligt op de genere rappresentativo. Dat deze internationaal gerenommeerde ensembles revolutionaire stijl de ideale tolk was van de en solisten, een lecture-performance, films, menselijke gevoelens blijkt onder meer in Il een tentoonstelling en locatieprojecten Combattimento di Tancredi e Clorinda en het zorgen voor een waar Bachbad, aangevuld Lamento della ninfa. met muziek van andere componisten aan weerszijden van de tijdslijn.

In het Concertgebouwcafé kunt u gezellig nagenieten met cultuurliefhebbers en mogelijk ook met de artiesten.

Cover: Ian Bostridge