FREEWAVE • maandelijks mediamagazine Jaargang 34 — nummer 455 — oktober 2011 COLOFON Exploitatie: Stichting Media Communicatie Hoofdredacteur: Hans Knot RadioDay - 12 November 2011 Lay-out: Jan van Heeren 11.00-17.30 u Druk: EPC Lokatie: HOTEL CASA 400, AMSTERDAM

Vaste medewerkers: 1) The Story of Radio Netherlands’ “Media Network” Michel van Hooff (Nederland); Rene Burck- 2) The Laser 558 book written by Hans Knot sen, Jan Hendrik Kruidenier (VS); Jelle Knot 3) Het Gerard van Dam interview (Internationaal); Martin van der Ven (inter- 4) Het Radio Delmare avontuur: Een panel met Ge- netnieuws); Ingo Paternoster (Duitsland); Gijs rard van der Zee, Ronald Bakker (André Zwinkels), van den Heuvel (Caribisch Gebied) Marcel Stevens, Ronald van der Vlught, John Ander- son en Johan Rood (beiden nog onder voorbehoud). Verantwoordelijke uitgever: Gespreksleider: Jan Olienoot (Leendert Vingerling) Stichting Media Communicatie, Postbus 53121, 5) The forgotten stations from former wartime de- 1007 RC Amsterdam fence forts e-mail: [email protected] 6) Op volle kracht: Herinneringen aan Radio Vero- nica. Een panel met: Ad Bouman, Harry Knipschild, web: www.mediacommunicatie.nl Dick Klees, Bert Alting, Jan Herrmann en (nog onder Correspondentieadres: voorbehoud) Joost den Draaijer. Gespreksleider: Juul Hans Knot, Geleick 7) Get Your Kicks On 266 - Radio London Memories Populierenlaan 8, 9741 HE Groningen A panel with Ian Damon, Graham Gill, Dave Hawkins, e-mail: [email protected] Norman St. John and Ron Buninga. Moderator: Ray www.hansknot.com & www.soundscapes.info Clark 8) The Radio Day 2011 Awards Lidmaatschap: De lidmaatschapsprijzen gaan met ingang van 1 ja- www.radioday.nl nuari 2012 veranderen. Zie de mededeling achterin dit blad. -advertentie- Einde abonnement? Muziek van alle tijden De wijze waarop u zich kunt abonnneren op Freewave Easy listening met een Media Magazine gaat veranderen. Lees de medede- ling achterin dir blad. tikkeltje middle-of-the-road Transacties: ING-rekening: 4065700 t.n.v. Mediacommunicatie, Amsterdam. IBAN: NL85INGB 0004065700 BIC: INGBNL2A. Voor België: Rekeningnummer 143-0759927-33 tnv SMC België. -betaling: [email protected] Verzending: Eventuele klachten inzake verzending, onregelmatige ontvangst en adreswijziging ten alle tijden richten aan: SMC, Postbus 53121, 1007 RC Amsterdam Advertentietarieven: www.radio227.nl eenmalig tweemalig 1/1 pagina: Euro 23,- Euro 34,50 1/2 pagina: Euro 14,- Euro 23,- 1/4 pagina: Euro 10,- Euro 16,- FOTO’S Indien niet anders vermeld zijn alle foto’s uit het Freewave en Offshore Echo’s archief. Foto: Zo werd in 1962 op een examenfeestje gedanst, althans volgens een foto uit platen- ISSN NR. 1381-8562 blad ‘Foon’. (archief Bert Bossink) 2 • Freewave televisie maken en is een muziekman in hart en nieren.’ Florent Luyckx: ‘Radio 538 is een zeer succesvol radiostation met een enorme schare luisteraars. Ik kijk er naar uit om samen met het huidige team het volgende hoofdstuk aan de in- middels roemruchte geschiedenis van dit station DI 14 JUNI: Vanwege het enorme aanbod aan toe te voegen. Ook Radio 10 Gold en SLAM!FM verhalen in deze aflevering slechts een doorsnee zijn allebei merken met een eigen unieke iden- van de perikelen die ons passeerden. Martin Gaus titeit, marktpositie en potentieel, Enorm opwin- keert volgend televisieseizoen weer terug op de dend om daarmee aan de slag te gaan.’ buis met ‘De Natte Neuzen Show’. De dieren- vriend maakte het nieuws zelf bekend via Twitter. DO 16 JUNI: Vorig jaar al ‘Natte neuzen wordt eind augustus opgenomen. tweede, nipt achter Omroep Uitzendingen bij RTL 4. Ik verheug me er zeer op,’ Venlo, en nu glorieus win- zo schrijft hij. Het programma was van 1989 tot naar: TV Enschede FM is en met 1996 te zien bij de TROS. de beste lokale omroep van Nederland. Het dagelijkse WO 15 JUNI: Na dertien jaar hevige strijd tus- radioprogramma Enschede sen de dagbladuitgevers en de publieke omroep Actueel won tijdens de uit- stevent de coalitie af op een historische regeling reiking van de Lokale Omroep Awards in Hilver- over de programmagegevens. De regeringspar- sum bovendien een prijs voor het beste radiopro- tijen CDA en VVD en gedoogpartner PVV hebben gramma van een lokale omroep. Station mana- besloten dat de data twee cent per televisiegids ger Flip van Willigen: “We hebben de afgelopen gaan kosten, zo melden bronnen aan De Tele- jaren een enorme groei doorgemaakt en binnen graaf. Dit is veel minder dan de veertien cent per Enschede en Twente een plek verworven tussen week per exemplaar die de Nederlandse Publieke de andere media. Het is fantastisch dat de jury Omroep (NPO) voor de gegevens wilde vangen. waardeert wat wij uitzenden, zeker als je bedenkt Het gaat hier om gedrukte uitgaven van televi- dat we maar een zeer beperkt budget hebben. Er siegidsen. CDA en VVD blijven naar verluidt be- zijn lokale omroepen die elk jaar voor tonnen te hoorlijk in de clinch liggen over het bedrag dat besteden hebben, wij niet. Deze prijs is een belo- eventueel gevraagd mag worden voor de digitale ning voor de 180 medewerkers van TV Enschede verspreiding van de programmagegevens. Afge- FM.” In totaal werden dit jaar 316 programma’s lopen december zette een Kamermeerderheid de van 108 verschillende lokale omroepen ingezon- publieke omroep nog flink onder druk om, na ruim den en beoordeeld door een vakjury met onder een decennium treuzelen, snel een regeling te anderen Marieke de Vries van het NOS Journaal treffen met de dagbladuitgevers over het vrijge- en Jeroen Latijnhouwers van RTL’s Editie NL. ven van de programmagegevens. Partijen hebben daarop geprobeerd zelf een akkoord te bereiken, VR 17 JUNI: Radiostation FunX krijgt na 2012 maar die poging mislukte eind maart. Aanvanke- geen subsidie meer van het kabinet. Dat heeft lijk vroegen de omroepen een totale vergoeding minister Marja van Bijsterveldt bekend gemaakt van meer dan 20 miljoen. in haar brief over de publieke omroep. De sub- sidie voor minderhedenprogrammering wordt DO 16 JUNI: Florent Luyckx (48) is de nieuwe geheel geschrapt. 1 miljoen daarvan ging naar directeur content van de Radio 538 Groep. Per 1 FunX, 3 miljoen naar de MTNL, dat programma’s augustus wordt hij verantwoordelijk voor de pro- maakt voor de lokale, regionale en landelijke pu- grammering en crossmediale doorontwikkeling blieke omroep. “Het kabinet beëindigt na afloop van de mediamerken van de groep. Hieronder val- van de convenantperiode de structurele investe- len Radio 538, TV 538, Radio 10 Gold, SLAM!FM, ring in specifieke minderhedenprogrammering, SLAM!TV en 21 internet stations. In deze nieuwe omdat het van mening is dat bestaande alge- functie neemt hij tevens de taken en verantwoor- mene media-instellingen daar in hun aanbod in delijkheden over van voormalig programma direc- moeten voorzien.” teur Niels Hoogland. Music director en assistent programma directeur Dave Minneboo staat Luyckx ZA 18 JUNI: De NOS dient het beheer te krij- bij. Jan-Willem Brüggenwirth, algemeen direc- gen over Radio 1. Dat voorstel doet scheidend teur: ‘Radio 538 is tegenwoordig veel meer dan hoofdredacteur Hans Laroes van de NOS in Het alleen radio. Florent heeft kennis van alle kanten Parool. “Ik stel voor Radio 1, dat nu veertig mil- van het vak. Ooit was hij zendercoördinator, nu is joen euro kost, door ons te laten maken. Als wij hij directeur van een het station beheren en coördineren, is Radio 1 creatief bureau. Hij met 25 miljoen euro te maken.” Laroes doet zijn heeft ervaring met uitspraken in het licht van de tweehonderd mil-

Freewave • 3 joen euro bezuinigingen op de publieke omroep gen. Het kabinet maakte vrijdag bekend dat de die eraan komen. Wereldomroep in de nieuwe plannen nog zo’n 14 miljoen euro krijgt. Het huidige budget is 46 mil- MA 20 JUNI: De huidige taak van de Wereld- joen euro. De omroep denkt dat door de plannen omroep, die is gericht op het informeren van Ne- 250 mensen op straat komen te staan. derlandstaligen in het buitenland, komt geheel te vervallen. Dat staat in de brief van minister MA 27 JUNI: Mart Smeets wordt door de NOS Van Bijsterveldt (OCW) over de toekomst van de op een zijspoor gezet vanwege zijn leeftijd. De publieke omroep. Wel wil de regering dat het tv sportverslaggever presenteert deze zomer voor station BVN (Beste van Vlaande- de laatste keer het televisieprogramma ‘De ren en Nederland) blijft bestaan. Avondetappe’ over de Tour de France. Smeets Dit verspreidt veelbekeken pro- neemt in 2012 afscheid als presentator. Hij wordt ducties van de landelijke Ne- dat jaar 65. De Olympische Spelen in Londen derlandse en Belgische publieke worden zijn laatste klus. Daarna zal hij nog wel omroepen per satelliet. De brief als freelancer werkzaam blijven voor de NOS. Dat meldt: ‘De landelijke publieke zal echter in een andere hoedanigheid en fre- omroep wordt verantwoordelijk voor BVN, dat quentie zijn. zal worden gefi nancierd uit de mediabegroting. Daar zal ook het verzorgen van Nederlandstalig © Paul Blank WO 29 JUNI: Kees media-aanbod voor het Caribische gebied wor- Jansma (64) keert den ondergebracht. Ik zal onderzoeken hoe dat terug als presenta- vorm kan worden gegeven. De deelname van tor van Nederlandse de Wereldomroep aan BVN wordt beëindigd.’ voetbalwedstrijden. De fi nanciering van de resterende taken van de Zijn nieuwe werkge- Wereldomroep komt in handen van het ministe- ver wordt Eredivisie rie van Buitenlandse Zaken. RNW-directeur Jan Live. “Een keer per Hoek is teleurgesteld over de gang van zaken. week een voetbal- “Het ministerie van OCW kiest voor de gemak- programma presenteren op vrijdag, zaterdag of kelijke weg door een kwart van de bezuinigingen zondag. Zo ben ik ooit begonnen en zo wil ik ook op de publieke omroep (tweehonderd miljoen) in eindigen”, zegt hij. “Ik heb er zin in, weer ou- zijn geheel op één organisatie, de Wereldomroep, derwets langs de lijn de sfeer opsnuiven van de af te wentelen.” eredivisie.” Jansma wordt toegevoegd aan het presentatieteam van Jan Joost van Gangelen en WO 22 JUNI De Amsterdamse Rechtbank heeft Humberto Tan en zal samen met Kenneth Perez de TROS een forse boete opgelegd, omdat zij zich de duels analyseren. Hij denkt dat zijn nieuwe ‘dienstbaar hebben gemaakt aan extra winst voor baan bij Eredivisie Live goed te combineren is met Van der Valk vakanties’. En dat mag niet volgens zijn werk als perschef bij Oranje. “Ik sta tot 2014 de rechter. De TROS koppelde de B-artiesten- onder contract bij de KNVB. Als Oranje speelt, ligt cruise aan een televisie programma, waarvan de eredivisie stil.” Van der Valk weer de kaartjes verkocht. De zaak werd aan de kaak gesteld door TV Oranje. Het WO 29 JUNI: Het Nederlandse tv-station vermoedde dat de TROS banden heeft Kink FM stopt op 1 oktober met met televisiereizen.nl en zo geld verdient aan de uitzenden. De Vereniging Veronica, reizen. De rechtbank legde een boete op van 35 die het station uitbaat, heeft besloten de geld- duizend euro. kraan dicht te draaien. Het station kreeg eerder al te horen dat er niet geboden zou worden op ZO 26 JUNI: Ruim 11.000 mensen hebben hun een etherfrequentie. Stationmanager Jantien van steun betuigd aan de Wereldomroep. Ze hebben Tol laat in een eerste reactie weten: “Kink FM is een petitie ondertekend voor het behoud van de het mooiste radiostation dat bijna zestien jaar be- Nederlandstalige uitzendingen. Daarnaast zijn er staat. Het is een mooi station, omdat we altijd petities van oud-ambassadeurs, het bedrijfsle- het lef hadden tegen de stroming in te roeien. We ven en journalistieke organisaties. Iede de Vries, kozen voor goede muziek in plaats van de hits. voorman van het actiecomité van de Wereldom- Nu hebben we te horen gekregen dat ons station roep, overhandigt ze maandag aan de Tweede per 1 oktober stopt. Er is geen plaats meer voor Kamer, voorafgaand aan het debat over de bezui- Kink FM binnen Veronica. Maar wat ooit Veronica nigingen op de omroep. De Vries denkt dat veel was, dat is niet meer het Veronica van nu. Wat in Kamerleden niet goed weten wat de Wereldom- decennia passievol en zorgvuldig is opgebouwd is roep allemaal doet. Hij wil dat de plannen worden in een schamele tien jaar verdwenen.” uitgesteld, zodat de omroep de Kamerleden kan informeren over de gevolgen van de bezuinigin- MICHEL VAN HOOFF met dank aan RadioVisie

4 • Freewave VR 7 OKT: Meta de Vries overleden op Tot medio leeftijd van 70 jaar naar kortstondige 1965 was ziekte. Het gaf me koude rillingen. Veel het gebruik te vroeg want ze was een speciale ra- van de on- diomaker. Het gaf me ook een beroerd derwijsfilm gevoel. Meta vond ik beregoed met en de on- haar easy listening programma’s op de derwijsdia diverse stations, maar minder waarde- de belang- ring had ik voor haar programma op rijkste au- Hilversum 3. Toen dit station 25 jaar diovisuele werd, in 1991, werd ik - samen met vorm van Felix Meurders - geselecteerd om bij de onderwijs AVRO 2 uur lang bij dit jubileum stil te die er te be- staan. Tijdens de opname van het uur denken was. waar ik bij was betrokken werd mijn Vaak samengeschoold met meerdere klassen tegelijk werd mening gevraagd inzake de diverse er eens per week een fi lm gedraaid of een diapresentatie programmamakers. Ik stelde - toen gegeven en na afl oop besproken met een van de leraren. het ging om Meta - dat ze niet meer Ook werden er dia’s vertoond, vaak onder begeleiding van op Hilversum 3 thuis hoorde en beter het geluid van de schoolradio, waardoor het verhaal dat tot haar recht kwam op Hilversum 2. op de radio gebracht werd ook nog eens visueel werd ge- Vreemd genoeg werd de programma- maakt. De begeleidende leraar had daarbij een transcript band stilgezet en volgde er een beetje zodat hij kon zien wanneer de volgende dia op het scherm nare discussie omdat de programma- diende te verschijnen. Deze vorm van onderwijs werd ook maker, Hans Schiffers, vond dat ik op wel fi lmdidactiek genoemd. In Nederland was deze vorm die manier niet met een AVRO-collega van onderwijs voor het eerst, met schrille stappen, waar kon omgaan. Nadat ik hem nogmaals te nemen in de jaren twintig van de vorige eeuw. Voor het had uitgelegd dat ze elders beter op verspreiden van de kennis was een speciale stichting in het haar plaats was werd de opname her- leven geroepen, de NOF, dat stond voor Stichting Neder- opgestart. Enkele weken later werd landse Onderwijsfi lm. Eén van de taken was het onderwij- Meta echt van zend personeel te instrueren over het gebruik van het te Hilversum 3 leveren materiaal en ze uit te leggen hoe de onderwijsfi lm afgehaald. De verschilde ten opzichte van de bioscoopfi lm. directie van de AVRO was niet In 1963 was de eerste vorm van experi- blij met Hans mentele onderwijstelevisie door het NOF Knot. Reiskos- verzorgd middels het uitzenden van een ten werden kort programma over de belangrijkheid van niet vergoed, de stad Basel voor Zwitserland. Het was in laat staan de 1965 dat het bestuur van het NOF overging uren dat ik tot de oprichting van het NOT, de Neder- onderweg was landse Onderwijs Televisie; vooral met als geweest; een doel op die manier meer gelden binnen te dubbel cd van kunnen halen voor audiovisuele hulpmiddelen voor de on- Conway Twitty derwijstelevisie. Wat ik me herinner, na al die decennia, Meta in 1977 - waarschijn- is dat de onderwijsfi lms, die ik in de loop der jaren op de lijk van een lagere en middelbare school heb gezien, er vooral op waren plugger gekregen, was alles dat ik van gericht het kind te onderwijzen over wat er zoal in verre programmaleider Jan Steenman kreeg. landen speelde. Maar ook werd de geschiedenis van ons Edoch heb ik in de jaren daarna nog eigen land belicht en vooral ook hoe we als kind dienden om vaak veel mooie programma’s van te gaan met volwassenen in tal van onderwerpen. In on- Meta gehoord en dat niet alleen via de derwijskundige literatuur wordt deze vorm van presentatie publieke radio. de ‘Sociale Onderwijsfi lm’ genoemd. Met de oprichting van de Nederlandse Onderwijs Televisie betekende dit dat in de HANS KNOT hogere klassen van het Lager Onderwijs en de klassen van

Freewave • 5 het Middelbare Onderwijs er vanaf dat moment ting en dus werden er onder de titel ‘Televisie ook gelegenheid was onderwijstelevisie te volgen voor en in de school’ op zes achtereenvolgende via het NOT, dat vele jaren later zou gaan samen- dinsdagen in januari en februari 1965 speciale werken met Teleac, RVU en NOS. De lagere klas- programma’s voor het onderwijzend personeel sen van het toenmalige Lager Onderwijs kregen uitgezonden, waarbij er ook nog eens herhalingen een aantal jaren later de mogelijkheid speciale van de programma’s waren op de vrijdag. Deze onderwijstelevisie programma’s te bekijken. programma’s waren samengesteld door een team bestaande uit Drs. E.A. van Trotsenburg, destijds werkzaam als wetenschappelijk hoofdmedewer- ker aan het Pedagogisch Didactisch Instituut van de Universiteit Amsterdam, de heer J.D. ’t Lam, verbonden aan het NOT als programmacoördi- nator en de heer W. Witteveen, die als regisseur werkzaam was bij de NTS, de Nederlandse Tele- visie Stichting. Via het behandelen van een zestal thema’s probeerde men in deze programma’s het onderwijzend personeel te overtuigen van het nut van onderwijstelevisie, een totaal andere vorm van televisie dan die er doorsnee werd vertoond op de Nederlandse televisie.

In de testjaren van de onderwijstelevisie, tussen De eerste les bevatte een inventarisatie van de 1963 en het moment dat de NOT officieel in 1965 gebruiksmogelijkheden van het televisie-instru- werd opgericht, waren er slechts 39 programma’s mentarium, waarbij vooral het eigen karakter van uitgezonden, die op ruim 250 scholen in Neder- de onderwijstelevisie werd uitgelegd. De tweede land werden bekeken. De uitzendingen waren les was toegespitst op het gebruik van audiovi- vooral bedoeld om aan productiezijde de eerste suele middelen, met nadruk op het gebruik van ervaringen op te doen en om te zien hoe de deel- de televisie. Door inzet van de televisie was een nemende scholen op het nieuwe onderwijsmiddel nieuwe lessituatie ontstaan, immers werden ze reageerden. De gemiddelde waardering, die van- met een nieuwe wijze van overdracht van leerstof uit de deelnemende scholen werd gegeven, valt geconfronteerd. De derde les had ruimte voor de aan te geven als: ‘ruim voldoende’. Een onder- consequenties van de invoer van onderwijstelevi- zoek gedaan vanuit het NOF gaf aan dat slechts sie voor de leerkracht. Ondermeer werd de vraag 3% van het onderwijzend personeel de uitzen- gesteld of de leerkracht zich van zijn plaats ver- dingen als onvoldoende beschouwde. Uit het on- drongen voelde. De vierde les was om duidelijk derzoek naar de waardering van de programma’s te maken welke plek de leerkracht kreeg bij het kwam duidelijk naar voren dat het onderwijs veel gebruik van de onderwijstelevisie terwijl in les vijf moeite had gehad om deze onderwijsprogram- ma’s in de normale, dagelijkse onderwijsactivitei- ten op te nemen.

Ook werd er in het eerste jaar van het experi- ment een oordeel gevraagd van de leerlingen. Bij liefst 65% kwam naar voren dat men de aange- boden onderwijsprogramma’s goed had bevon- den en het restant van 35% beoordeelde de pro- gramma’s met voldoende. Wel waren er kritische noten terug te vinden betreffende het onder- wijsexperiment. Deze waren afkomstig van een aantal kijkgroepen bestaande uit medewerkers van pedagogische centra, pedagogische institu- ten, landelijke onderwijsbureaus en onderwijs- inspecteurs. Deze groepen oordeelden met 13% dat de inhoud onvoldoende was. 44% vond het de nadruk lag op de lesvormen via onderwijstele- een voldoende waard en 35% vond de program- visie, waarbij onderscheid werd gemaakt tussen ma’s goed. Bij 7% was geen duidelijke mening in aanvullende onderwerpen op bestaande leerstof beoordeling gegeven. en de autonoom staande programma’s. In het laatste, en zesde deel, werd nog eens nagegaan De organisatie ging niet over één nacht ijs; men wat kenmerkend was voor de televisie in onder- voorzag problemen door een te slechte voorlich- wijssituatie en welke praktische consequenties

6 • Freewave daaruit voortvloei- dat niet meer gebaseerd was op het door het on- den. Met deze zes derwijs op voorhand vastgestelde wenselijkheden, voorlichtende les- maar een verkenning van de diverse nuchter te sen heeft men constateren mogelijkheden die de televisie aan een basis willen het onderwijs kon gaan bieden. Vanaf dat moment leggen voor het werd schooltelevisie meer verrijkend. onderwijzend per- soneel. De activi- Het oogmerk werd het stimuleren en activeren teit die namelijk van leerlingen en leraar door middel van het pre- van de onderwij- senteren van leerstofonderdelen. Ze verschafte zer werd gevraagd had tot doel het effect van documenten die de school niet, of slechts met de televisielessen te controleren, de aangeboden veel moeite zelf kon produceren. De eerder voor- stof aan te vullen en vast te leggen, de stof te in- gestelde commissieleden concludeerden dan ook tegreren in het schoolprogramma en vervolgens dat vanaf het moment dat de NOT in haar twee- in de ervaring van de leerlingen. de fase kwam de daarop volgende jaren als een overgangsperiode dienden te worden beschouwd, Bij de start van de onderwijstelevisie in Neder- waarin vooral langs de moeizame weg van ‘trial en land heeft het onderwijs duidelijk gesteld dat het error’, met een hopelijk goede wetenschappelijke toen nieuwe onderwijsmiddel alleen verrijkend en begeleiding, volop geëxperimenteerd kon worden aanvullend mocht zijn ofwel de onderwijstelevi- om onderwijstelevisie optimaal dienstbaar te ma- sie mocht niet doen wat de school zelf kon doen. ken voor het onderwijs. Dit vooral uit vrees dat de onderwijstelevisie de positie van de leerkracht zou kunnen aantasten. HANS KNOT De wens om uitsluitend verrijkende program- ma’s te brengen, bracht de programmamakers Geraadpleegde literatuur: Bosquée, Joseph: Didactique de l’émploi de la television, NOT ertoe om onderwerpen te kiezen waarvan het Den Haag, 1965. absoluut noodzakelijk was om ze te behandelen Hekkert, R.H.: Ervaringen met onderwijstelevisie in Nederland, in de school. Bij de aankondigingen over de on- NOT Den Haag, 1965. derwerpen aan de deelnemende scholen kon het Korte, D.A.de: Televisie bij onderwijs en opleiding AGON, Am- sterdam, 1964. onderwijzend personeel per school beslissen het NOT: Handleiding voor ‘Televisie voor en in de school’, NOT programma al dan niet op te nemen in het totale Den Haag, 1965. onderwijspakket.

Bij de start van het schooljaar 1965/1966 verloor de Nederlandse Onderwijstelevisie het predicaat ‘experimenteel’ en werd er door het NOT inge- zet op het brengen van meer programma’s en het bereiken van meer scholen voor het onder- wijsproject. Er werden 77 programma’s gepro- Again we have an English language article in the duceerd over 14 kleine tot middelgrote series en Freewave Media Magazine. The decision to pub- de doelstelling tot het bereiken van meer scholen lish some more English articles has been taken as werd ook gehaald, want eind 1965 stond het aan- we think we all learned the English at school as tal op 500. Ook werd het beperkte uitgangspunt well as during listening to the radio. The stories van de onderwijstelevisie van uitsluitend verrij- published in English are those originally written by kende programma’s nietig verklaard en werd er people who worked within the radio industry and een breder uitgangspunt voor in de plaats ge- when translating the article it will really lose its steld. Daardoor ontstond een programmabeleid flavour. So let’s go to Don Stevens (HK).

The story of our adventures in France and Belgium, the police chases and our arrest and confinement in Boulogne Castle, have appeared elsewhere over the years, but, I will write a definitive article here which could come in a book in the near future. Clearly, we still ...could not get to Radio Caroline, and, with Tony Allan furious still at Simon Barrett we came to a crossroads. Tony did not want to work with Simon, and decided to leave Belgium for Amsterdam, inviting me to go with him. Seeing my surprise, Tony said perhaps I was right, and added it was better to go out anyway. ‘Here’s the

Freewave • 7 downstairs, no lights. I got up, shook Simon, and grabbed our bags of records and shuffled downstairs, almost falling down the stairs. In the café Alain had placed some rolls and coffee, and exhorted us to eat up quickly, the car would come soon.

I noticed it was 3am on the clock. I wolfed down rolls sipping coffee between bites, I knew that being at sea on an empty stomach is a bad idea, fill up, and avoid being seasick. Simon finally came down, but did not eat as much as me, the car had arrived. Out we crept, put eve- rything in the car, and off to the harbour, well, to the very end of the harbour to a small group of fishing boats, this was the stop point. Out we bundled, to the edge of the quay, and I found myself staring at what was virtually an inshore launch. The skipper raised his arms up for the bags, I passed them down, warning of their weight and he nearly fell into the water when he got purchase on the handle.

We came down the quay wall ladder, and on to the boat. No sooner were we aboard than the skipper fired up the diesel and pulled away, he money, less travel expens- had unhitched the boat while we were boarding. All was dark in front, es, do what you two can.’ behind us, Boulogne was aglow with lights on the streets and the ships. My aim was to get out to The skipper lowered his aerials and masts to avoid detection by radar, the ship any way we could, and he opened up the motor to about 25 knots. It was very cold, this so, I told Simon we go back was February, the last week of the month, and we were lucky that it had to Boulogne, and try again been a wet month so; it was warmer than it might have been normally. from there. He clearly was We hugged the French coast and then Belgian coast and then, at about not keen, but, we had to a position just north east of Dunkirk the skipper turned north and begun get out, the lads on the ship our journey to the Thames Estuary, and asking us if we knew the loca- had been out there for over tion of the ship. I thought he had been there before, but, he had not, he 11 weeks. was a smuggler who usually ran illegal immigrants for Alain to England, this was a completely new ball game for him. Simon had a radio in his We arrived back in Bou- bag, so, I asked him if we could use it to ‘find’ the ship. Simon thought logne by bus, they are I was crackers, but the skipper liked the idea, and we put it in his little usually full, the trains are cabin and I tuned into Caroline, which was now broadcasting the first virtually empty and the hour of Radio Mi Amigo. Turning the set physically until I reached the police would have spotted weakest signal, we followed the direction of the radio. The skipper was us straight away, on a bus, anxious about an hour later, and I soon saw why, we were very close to we get into the town cen- open expanses of sand, and the skipper decided to turn east and head tre without. From the bus for deeper water toward Belgium. We had been beside the Goodwin station, we sneaked back Sands, a grave for many a ship over the centuries, but, back in deeper to Alain’s cafe; he jumped water, we were being bounced all over the place. out of skin when he saw us. Alain quickly hustled us in Sunrise and we were back ‘DF’ing’ Caroline and the sun behind us, it to the back, and told us we was now about 8am, and suddenly, in the distance, we could see a small should not be in France; he sliver of white on the horizon, reflecting the sunrise. Closer we moved, had already had a hard time and then we could make out a mast, it was the Caroline, we were de- by the Police. Finally, after lighted, but the skipper, he was ecstatic, it seems, we were low on die- much debate, he agreed to sel and he was afraid Simon Barrett and Don Stevens get the boat to sail in the we were going to get morning. We had to stay stranded at sea. He hidden in the café; all was had not calculated fixed for the morning. As the diversion on the it was late afternoon, Alain Goodwin Sands or showed us his ‘passion that Caroline was room’ upstairs, and Simon so far north in the and I went to sleep on the Thames Estuary and huge King Size bed. I was he was hoping to get roughly shaken, the room some fuel from the was dark, Alain was shak- Caroline. Closing in ing me, and whispering now on the ship, the for me to get up and come skipper circled at a

8 • Freewave distance to make sure we the ship, and Simon went first, he was known to the Captain. Simon’s were not being watched, Afro hairstyle convinced the Captain we were friendly. I passed the bags we listened for aircraft, no of albums across to Simon, one at a time, the Dutch guys grabbed them, sound, and the only ship and then I came aboard. I was finally going realise a dream I had nour- was the lightship, on the ished since 1964, I was going to stand on the deck of the motor vessel horizon, so we steered for Mi Amigo, one of the most famous radio ships in the world, and the home the starboard, the senior to more radio stations than any other ship. I thought to be respectful, side, of the ship, putting so, I extended my hand to the Captain and introduced myself, he had the ship between the light- an amused look on his face, but, he shook my hand and welcomed me ship and us. Our manoeu- aboard, I thanked him, and he began to stare at my feet. Was I wearing vring brought a reception jackboots, and I replied they were US Cavalry pattern boots from Cana- committee up on the deck, da, he remarked that I might like to tip toe round his ship, and gave me it was a mild morning, the an amused look. After explaining the skippers need for diesel to the Cap- sun was bright and quite tain, Joost, introduced himself, the engineer had gone to get the diesel, warming, and the sea had and he turned out to be a very amiable giant of a man. His beard made become calm. him look older than he was, but I reckoned he was in his early twenties, but a very tall blonde man, he would have made a great Thor.

The starboard side is the right hand side of the ship facing the bow. Joost took me in through the door in the white structure on the ship, and this lead into a hallway, with stairs to the immediate left, leading down be- low. To the right was a door leading into the dining area and studios. To the left, past the stair was the galley, which was Joost’s domain. He was so tall he had to walk around with his head facing down and the ceiling brushing the back of his head. Simon has disappeared downstairs, he had a cabin form his previous visit, and he had gone down to wake up the DJ’s we were replacing. Joost told me to leave my bag in the hall and go and visit the studio, one of the English guys was running the Radio Mi Amigo shows. I went in to the dining room; it was just as I had seen it in so many photographs over the years. I went to the far wall and faced the door I had just come through, and yes, it had not changed. The TV set was still on a shelf in the right corner, high up, the chairs were all © Frank Kirk as I had seen and the long table in front of me was as it had been on Radio Nord. I saw a very tall man in chef’s whites, a shorter Suddenly the door to my right stockier man wearing burst open, from the stu- overalls and a lean, but dios, and out bounced a guy muscular, man with a with long curly blond hair and sharp eye and bald with glasses, and introduced him- his hair cropped and a self as Johnny Jason, I replied seaman. I soon learnt that with my name, and he asked the chef Joost, the second me to come in and take over guy was ships engineers. the Mi Amigo operation. I en- A quiet man; the sharp- tered the door, which was a eyed dude was the Cap- corridor to the large studio at tain and he was hailing us the end. On my right was a Tony Allen now. Once he was satisfied studio with two turntables, a we were from Caroline he couple of NAB cart machines and two Revox A77 reel to reel tape decks, began to unchain the en- and seeing the radiator and porthole I knew that this had been the Radio trance and indicated us to Nord newsroom, the Radio Atlanta on air studio, and the first on air stu- come alongside and come dio for Caroline, though it later became the newsroom. Johnny explained aboard. Our skipper pulled it was the live studio for Radio Caroline and for the first hour of Radio in close and came up on to Mi Amigo and during the day, it could be used for production work. He the wall of tyres that pro- then explained the system of recording some of your programmes to tected the ship and I was be played when you left the ship, and he showed me his tapes, which I amazed to see how low was to play from that night to allow him time to re-enter Britain. Then the ship was in the wa- into the large studio, which was formerly Radio Caroline South’s main ter. We virtually steeped studio, now, it was the Radio Mi Amigo studio, but how different it was across, from our launch to now. A Gates Studioette Mixer sat at the top of a ‘U’ shaped desk, with

Freewave • 9 two Garrard 301 turntables with what looked like the Captain would prefer I tip toe at night, I told home brew arms. A Spotmaster record/play NAB JJ that the Captain had already made that point. cart machine sat above the mixer and on the left was a couple of Revox A77 tape decks. The real Back in the dining room I was introduced to Bill business was the two Bang & Olufson cassette Danse, the transmitter engineer, who maintained tape decks, side by side on a rack on the left hand the rigs with Peter Chicago, who was on shore side, with a Revox tape deck below them. These leave. I struck up an immediate rapport with Bill, played the programmes from Radio Mi Amigo, we worked together for a number of years on The which were recorded at their studio’s in Playa De Voice of Peace, off Israel, but, that’s another story. Aro, Gerona, Spain, and were delivered by spe- The skipper had been fuelled, but he was not too cial tenders on a weekly basis. These tenders also happy. He thought he needed more diesel then he changed the Dutch crew and brought water, fuel, actually got. And JJ and another guy, whom I had food and provisions plus records, magazines and not met, jumped aboard the launch and waved other details, but they worked for Radio Mi Ami- to us cheerily, keen to get back to dry land and go, Caroline did not use them. civilization, though the Captain was amused and remarked in Dutch that the launch was heading Johnny Jason, JJ, showed for England, which, is another story. me the technique for changing programmes Bill Danse asked me if I’d like to see the transmit- and how we had the ‘Mi ters and seeing my surprise he told me we had Amigo ‘Lieveling’ on the three on the ship, all made by Continental Elec- cart machine. (Lieveling tronics in Texas, good rigs for ship based broad- roughly translates to my casting. Walking up the starboard side to the bow, darling or dearest and is and heading toward the mast, a huge structure the name used for the in its own right, Bill went to the last door, which

© Martin stations pick hit of the was open, and I felt a blast of hot air coming out Stevens week. It was this that of the door. Down the ladder we went, and there made Donna Summer famous when Mi Amigo it was, on the right, the 50,000 watt Continental made her ‘Hostage’ a Lieveling) and as the cas- that came aboard in 1966, I had seen photos, but sette was ending, fade down, fire off the ‘Lieveling’ to stand in front of it, feeling its heat, the buzz- cue the next hour, ‘Lieveling’ is finishing, fader up ing, the tinkle of the audio from the programmes, and start the next hour. Then, cue the next hour, the roar of the fans and the tubes, huge tubes, and cue and have ready the next hour, just in all illuminated, I was speechless. I had dreamt case of a problem. Our ‘Lieveling’ that week was of this whole day for years, and now, here I was, ‘Love to Love You’ by Donna Summer, this being aboard the MV Mi Amigo, standing on her deck, February 1975. Radio Mi Amigo was always proud and looking at her heart and soul, her transmit- of the support they gave Donna Summer, and she ter. Bill then drew my attention to two other rigs, confirms it when asked in interviews. She was a smaller, but also made by Continental, and these frequent visitor to Caroline and Mi Amigo offices were rated at 10,000 watts each. Bill pointed out in Holland before the Act was passed, in 1974 in they were often run up, and were used, individu- the Netherlands. ally, as back up. He also pointed out that he could combine them, as they had been prior to 1966. With that, JJ had to dash off to pack, and then he Even though it was February, Bill was in a T shirt, skidded to a stop, and invited me to use his cabin and I was boiling in my coat. Bill suggested we while he was ashore. Fine with me so I followed go to the dining room as it almost lunch time, so Johnny through the dining room, grabbed my bag we arrived there and in the hall, and followed JJ down the very steep I popped into the stairs. At the bottom was a corridor, turn left to Mi Amigo studio to the crew cabins, toilet and shower. Turn right, for make sure every- more cabins and the ships record library, known thing was okay. as the ‘discotheque’, which was at the end of the corridor. JJ’s cabin was the last one, on the right Simon was in the just before the ‘discotheque, the starboard side. hot seat, and sug- JJ slept up on top bunk, so, I suggested we leave gested I make my- it like that, I’ll bunk below. Thats DLT’s old bunk, self at home, he JJ told me, and when I lay down later I noticed would Mi Amigo, and graffiti carved into the wooden base that DLT had the tapes for the been there in 1966. JJ ran back upstairs; I threw night, and I agreed, my bag onto my bunk and followed him up. JJ but pointed out that remarked my boots were a trifle noisy and he said maybe I could take Don Stevens at the Radio Day 2008 © Luc van Heeren 10 • Freewave MV Mi Amigo over after mid- maar liefst 58 night. Lunch hits op de Top was incredible; 100 van de USA Joost had pre- heeft gehad. pared a mixture Deze Connie of Dutch, Suri- Francis inspi- nam and In- reerde ook vele donesian food, artiesten zoals which I tucked in Nederland, into, much to ondermeer the amusement Lydia and the of the Dutch Melody Strings, who were sur- en verder hoor prised to see an ik in het num- English DJ who did not complain about the food. mer ‘I do I do I do’ van Abba ook net zo’n Con- Still enjoying the food, I laughed, and pointed out nie Francis-achtige stem. Trouwens het nummer I was Irish, which really made my new friends ‘Paradiso’ van Connie Francis, een originele hit in laugh. het Duits uit 1962, werd een gouden plaat voor Anneke Grön- I developed a close friendship over the many loh in Neder- weeks that followed and pulled my weight as a land. In 1963 crewmember (though I was not required to, radio was er een staff did not do ships duties) when we were hit andere goede by storms and our anchor dragged. I spent many cover voor het hours on the bridge, keep the ship facing the nummer ‘Blue storm while our engine struggled to take strain off Winter’ waar- the anchor. The evening meal too, was a through voor Willeke Al- cuisine meal, and my first night I sat in the dining berti ‘De winter room, watching a bit of television and soaking up was lang’ tot the reality of my first day on Caroline. een geweldig succes en dus Adjourning to my cabin, I noticed my air vent and goud zong. suddenly realised that I was way below the wa- terline, and the cabin was not very warm, even Net als Rob Olthof, die in het Gastenboek van though the heating was on. But, why worry, she Omroep Max Radio 5 Nostalgia liet weten, dat had served many crews for many years, and she de eerste single, die hij kocht, er een was van must have known I wanted to be here, so, why Connie Fran- would she sink when a fan like me was here. With cis: ‘Lipstick on that, fully dressed, I lay on top of my bunk, took your collar’ uit one last look at DLT was here and fell asleep, not 1959, was ook waking till 1 am when I took over from Simon and de eerste sin- became, what I had always dreamt of, a Radio gle die ik kocht Caroline disc jockey. van Connie Francis: ‘Stu- DON STEVENS pid Cupid’, ge- schreven door Neil Sedaka, uit 1958. Maar ik kocht de single tweede- hands van een schoolvriend in 1961, toen ik net Andermaal neemt Bert Bossink je mee naar de was begonnen met het verzamelen van gram- voorlopers van de Nederbeat en begint daar waar mofoonplaten. Mijn eerste single kreeg ik ca- hij twee maanden geleden is gestopt, in 1962. deau op mijn 15de verjaardag op 22 november 1961. Ik kreeg hem van mijn moeder en dat was Terwijl ik dit verhaal aan het schrijven ben, heb ik ‘Melodie der Nacht’ gekoppeld aan ‘Irgendwann de radio aanstaan op Radio 5 Nostalgia aanstaan gibt ein wiedersehn’, afkomstig uit de gelijkna- met het thema ‘De week van de jaren vijftig’, en mige film van Freddy Quinn met tegenspeelster dan kom je toch tot de conclusie dat bijvoorbeeld de charmante Heidi Brühl. De reden was, dat ik een zangeres als Connie Francis van 1957 tot 1969 als 13-jarige jongen in 1960 de film ‘Melodie der

Freewave • 11 Nacht’ met Fred- zendingen van Radio Luxemburg een progamma dy Quinn in de genaamd: ‘Der Electro Hitparade’ waarin alle- Luxor Bioscoop maal platen van het EMI label werden gedraaid. te Nijmegen had In dit progamma hoorde ik later ook de Duits gezien. De melo- gezongen platen van bijvoorbeeld Bobby Vinton, die bleef maan- Helen Shapiro, The Beatles, en The Swinging den in mijn hoofd Blue Jeans. En later, toen iemand anders dat zitten, en toen progamma overnam rond 1965, Duits gezongen ik ook in 1960 singles van Peter & Gordon, Manfred Mann. op vakantie met mijn ouders naar Toen wij voor de tweede keer op herfstvakantie Bad Honnef was, gingen, inmiddels was het oktober 1960, moest in Duitsland, mijn vader voor zaken weer een week naar ging ik met mijn Duitsland. We logeerden in een hotel in Koblenz. De dubbelhit “Irgendwann gibt”s ein vader en moe- In de bar stond ook een mooie Seeburg Juke- Wiedersehn”/”Melodie der Nacht” uit de film “Melodie der Nacht” is de 1e single der in een Duits box en we hoorden daar onze Hollandse Blue die Bert Bossink van zijn moeder op zijn Café zitten. En Diamonds een Duitstalige versie van ‘Ramona’ 15e verjaardag (22-11-1961) cadeau kreeg. daar stond een zingen. Die single is dus later rond 1962 ook Freddy Quinn was toen een van Berts grote Rock-Ola gekocht en moest nog geïmporteerd worden. We grote favorieten! Jukebox en daar hoorden ook voor het eerst een Duitstalige plaat hoorde ik ook weer Freddy Quinn. Verder ook een van Cliff Richard und Die Shadows: ‘In Verliebt’ Duitse plaat van, ja, hoor...... Connie Francis. (‘Fall in love with you’). Op de B-kant was: ‘Die Het betrof ‘Die Liebe ist ein seltsames Spiel’ en dat Stimme der Liebe’ (‘A voice in the Wilderness’) was een vertaling van haar millionseller ‘Everybo- uit 1959. Vanaf die tijd kocht ik van mijn weinige dy’s somebody’s fool’. Op de B-kant van die single zakgeld zowat iedere Duitstalige single van Con- stond een vrolijke rocker van Connie in het Engels nie Francis, Cliff Richard en Freddy Quinn. Door gezongen: ‘Robot man’ met vrolijk handgeklap en boodschappen te gaan bezorgen op zaterdag wat swingend gitaarwerk. Het zou toch tot 1962 Radio Luxemburg Top Twenty uit april/mei 1961 zoals vermeld duren eer ik die single eindelijk te pakken kreeg in het blad Foon van mei 1961 met daarnaast de druk beluis- via een platenzaak in Nijmegen. terde Duitse NDR hitparade met vele Duitse schlagers

Zodoende raakte ik al behoorlijk be- koord van de Duitse Schlagers, ondanks mijn liefde voor de Rock & Roll, met ar- tiesten als Elvis, Ed- die Cochran, Buddy Holly, Ricky Nelson, The Shadows. Het kwam omdat ik de melodie van die Duitse platen zo leuk vond. Boven- dien was het toen de mode dat Engel- se, Amerikaanse, Franse, Italiaanse en Nederlandse ar- Toppunt van gezelligheid tiesten platen in het uit ‘Foon’, juni/ juli 1962 Duits gingen zin- gen, omdat het een interessante markt was. Zelfs de bekende D.J. Chris Howland had in de vijftiger jaren een kolossale hit met het bekende ‘Fraulein’, in het Duits gezongen. Het origineel was van Bob- by Helms. De bekende D.J. Camilo Felgen van de Duitse sectie van Radio Luxemburg haalde in 1959 als zingende D.J. zijn eerste Duitse hit met ‘Sag Warum’. Deze man had destijds op de Duitse uit- 12 • Freewave kon ik voor de hele dag tien gulden verdienen, en ziek Expres’ hadden een maandelijkse Top 30 en dat was net genoeg voor de aanschaf van twee op die uit 1962 staat het nummer ‘Paradiso’ van singles. Van mijn ouders kreeg ik dan nog 2,50 Anneke Grönloh nummer 1, maar daaronder is gulden zakgeld en daar kon ik dan voor naar de ook de naam van Connie Francis vermeld. Bij: ‘De film, en een Muziekblad kopen zoals ‘Muziek Pa- winter was lang’ van Willeke Alberti, dat nummer rade’. 2 werd, staat onder haar naam toch ook de versie van Connie Francis vermeld. Herman Stok pro- beerde destijds in zijn top 10 overzicht van ‘Tijd voor Teenagers’ ‘Blue Winter’ van Connie Francis meer te draaien. Maar op een gegeven ogenblik stond ‘Blue Winter’ van Connie Francis nummer 10 en Willeke Alberti op nummer 1 in de ‘Tijd voor Teenagers Top 10’ bij de VARA op de radio. Ik was toen al lid geworden van de Connie Francis fanclub. Later ben ik er medewerker van gewor- den en schreef mijn eerste stukjes over muziek, radionieuwtjes, hoe hoog Connie met haar platen stond, LP bespreking en meer.

Foto uit het TV progamma “Rooster” van begin 1962 waarin een nog onbekende zanger op gitaar, Rob de Nijs, Anneke Gronloh mag begeleiden. Foto: “Wereldkroniek” 1962

In 1962 stond Connie Francis maar liefst twee weken nummer 1 in Duitsland met de zeer mooie plaat ‘Paradiso’. Wat was ik toen toch kwaad, om- dat Anneke Grönloh het nummer ‘Paradiso’ in het Hollandse coverde, en het een grotere hit werd dan het origineel van Connie Francis. Ik mocht Anneke Grönloh twee keer live zien in 1962 en ik vroeg toen aan haar waarom ze dat nummer van Connie Francis coverde. Anneke zei toen beleefd: “Beste Bert ik heb hier helemaal niets over te vertellen want bij Phonogram, mijn platenmaat- schappij, zoekt juffrouw Geverke, samen met de producer Jackie Bulterman, deze nummers uit, en Cliff Richard & The Shadows viert zijn 21e verjaardag op 14 die moet ik dan opnemen. Ik zou liever een paar oktober 1961 in de EMI studio . V.l.n.r. Tony Meehan (drums). Hank B. Marvin (solo-gitaar), Cliff Richard (zang), Bruce Welch mooie Rock & Roll nummers opnemen”. Maar dat (ritmegitaar) en Jet Harris (basgitaar). Cliff Richard & Shadows had Anneke Gronloh eigenlijk al gedaan samen waren een van de eerste belangrijke gitaargroepen en een met Peter en de Rockets in het nummer ‘Ma hij inspiratie voor toekomstige Nederlandse bands wil zo graag een zoen’ en ‘Ik ben zo verlegen’ (Philips PF 318.500) uit 1961. Later liet ze zich Mijn eerste LP was er natuurlijk ook eentje van begeleiden door groepen als the Ricochets (met Connie Francis: ‘Greatest Hits’, die ik kocht in de- Rudy Bennet) en de Hot Jumpers en ging dan cember 1963 en ik kan je laten weten dat deze LP goed tekeer in een stel Rock & Roll nummers. hier grijs gedraaid is. De foto’s van Connie Francis hingen aan de muur van mijn jongenskamer en Toch moet ik ik was zwaar verliefd op haar geworden. Als ik toegeven, de haar een brief stuurde kwam er na een half jaar bladen ‘Muziek een leuke brief uit Amerika met een prachtige ge- Parade’ en ‘Mu- signeerde kleurenfoto via MGM New York, en op die foto stond met blauwe letters door Connie ge- Het duo de Selvera’s, heel populair tussen schreven: ‘Thousand million thanks and a lots of 1957 en 1965, maakte love Connie Francis’. Joost den Draayer was in die veel Nederlandstalige tijd ook nog eens een groot Connie Francis fan en covers van o.a. Connie heeft haar zelfs nog eens geïnterviewd voor Radio Francis nummers. Na- men ook een plaat met Veronica. Dat was tijdens het San Remo Festival Johnny Kraaykamp Sr. rond 1965. Hij draaide altijd iedere nieuwe single op in 1960: “Laat me van haar die de Amerikaanse Top 100 had gehaald, vrij” (= ”He”ll have to zoals in 1964 de titelsong van haar film ‘Looking go” van Jim Reeves) Freewave • 13 for love’, wat ik uit Zaandam. Hun muziek was een mengeling van nog steeds een Country and Western met een oriëntale saus van prachtnummer de Indo sound op de populaire nummers. blijf vinden. De band The Melody Strings bestond uit: Bob In 1959 haalde Kneefel: gitaar, Joop Dullaart: gitaar, Gilly Bar- Lydia Tuinen- key: basgitaar, Ben Steneker: gitaar en Charles burg met haar Tuinenburg: Zang en Maracas. De band the Rol- groep Lydia lers bestond uit: Boy Jansen, basgitaar (een paar and the Melody jaar geleden overleden), Cees Sanders: drums, Strings de eer- Ed van der Hoeven: solo-gitaar, Jimmy van der ste plaats op de Hoeven: sologitaar - hij is ook een aantal maan- Nederlandse hit- den geleden overleden - en verder Bart Carels: parade, met het slaggitaar. Met the Rollers heeft Lydia vier num- door Hank Lock- mers opgenomen. In 1961 is ze naar Amerika lin geschreven: vertrokken omdat ze toen ongetrouwd zwanger ‘Send me the was geraakt, wat in die tijd een grote schande pillow that you was want dat mocht niemand weten. Zo kwam dream on’. Op een zeer belovende carrière tot een einde. Een Nederlands populairste zangeres tussen de achterkant volgende keer kom ik ondermeer terug op covers 1959 en 1961: Lydia Tuinenbuirg van van deze plaat gemaakt door de Selvera’s. Lydia & The Melody Strings op de stond een cover voorpagina van Muziek Expres juni 1960. van Buddy Hol- BERT BOSSINK Muziek Expres werd toen nog op kranten- papier gedrukt! ly’s ‘Heartbeat’. Lydia werd in het begin zo’n beetje de Nederland- se Connie Francis genoemd en nam een cover op van Connie: ‘Lipstick on your collar’. In die band zat ook Ben Steneker die later een bekende C & W zanger werd, en in 1962 hits zou scoren met ‘Lonely river Rhine’ en ‘From a Jack to a King’ in 1963. Ben Steneker vertrok al na de hit ‘Send ‘My goodness, its 5 me the pillow’ uit de groep. Zijn eerste solosin- am already, I really gle was: ‘It doesn’t matter anymore’, een prima love being on a ship, Buddy Holly cover van Buddy’s Engelse nummer I sleep so soundly, 1 hit uit 1959. even better here on The Peace Ship as Op de B-kant stond het nummer ‘Someday you the sea is more se- want me’, een nummer dat we ook kennen van di- date, a far cry from verse artiesten zoals: Jim Reeves en Ricky Nelson. the North Sea and In de band van Lydia and the Melody Strings zat Caroline. Right, bet- ook Charles Tuinenburg haar broer. Lydia nam met ter get up, I have haar broer Charles Nederlandstalige uitvoeringen my first breakfast op van ‘Ik blijf van Laura houden’ (Tell Laura I show to do thanks love her) bekend van ondermeer Ray Peterson en to Keith Ashton, I Ricky Valence. Op de achterkant stond een duet get my first shore genaamd: ‘Ik zal Tommy missen’, een antwoord leave today, its my op het nummer ‘Tell Tommy I miss him’, waar birthday so Keith has me on breakfast, then Ste- Skeeter Davis vie Gordon will do my mid morning slot, the ten- een nummer op der is due during my show, so, a shift swap.’ The heeft gemaakt. start of a new day for me and a new air shift, my Later liet Lydia first chance to do the breakfast show which was zich begeleiden the most important of the day aboard the Peace door de Rollers Ship, the show had the most commercials, fol- Zeer mooie Duitse lowed by Drive Time, so, it was our money mill. single van jeugdidool The huge profits were used by Abie to finance all Conny Froboess “Ist sorts of undertaking, medical equipment for hos- es wahr”, een vertal- pitals, financing whole wards for under privileged ing van Brenda Lee’s “Is it true?” dat in children, all from the Arab world, whose parents 1964 ook werd ge- smuggled them into Israel via the deserts. Plus, coverd door Mariska Abie sent money to overseas charities and proj- Veres 14 • Freewave Don Stevens presenting Breakfast Show This module, from the bow end on the VOP, September 1976 and walking back to the stern con- sisted of the wash area, four cab- ins, six studio areas, two of which were cabins now, a third was a production studio and a fourth was now the record library. The on air studio and conference studio were unaltered. Walking up the corri- dor I past the on air studio which was the last door, so, I popped my head to see if the non stop spin- ner wanted a coffee, he gave me a thumbs up, so I closed the door and carried on to the stern, past our two huge Collins transmitters to the end of the hold and the steep steps up to the deck. This brought me up to the port side, turn left and the next door is for ects, and with the station making huge profits Abie was able to the mess room, long and with two endow the projects with large cash sums, always cash, which tables in the middle, benches down brought Abie into conflict with the Israeli taxman. each side of the wall. You could fit 16 diners in here. Out of the cabin, mine was on the port side, toward the bows, right turn and into the wash and shower area, and today I can Further back and the last room on have a shower as it’s my shore leave and we are expecting a this deck is the galley, the domain water tender today as well. That comes out from Ashdod and of our French Chef, Charlie, a real is a strange looking vessel, about 200 foot long, about 70 foot character and very possessive of wide and very low in the water, it is flat but for a small bridge the kitchen. If Charlie caught you toward the rear, painted blue it resembles a giant slice of bread, in there without his permission you well, it’s the only way to describe it. It is ungainly, and a move would be for the high jump, and very slowly, takes hours for it to get to us. Showers are always Charlie’s cabin was starboard of restricted, you are allowed two a week, and all other washing is the mess room, so, he could hear army style strip washing by the sinks. It’s March 25th 1976, and everything in that section of the at this time, the washing area consists of four shower cubicles, ship. I went up to the water boiler, which are on the right as you enter the area from the port side by the second door into the mess which is open plan. Next to the showers are two large Whirl- room and the door Charlie used to pool units, one an industrial size washing machine the other a access the galley, all on the port matching drier. We try to avoid using the washing machine un- side, and made the two coffees. less we need clean clothes for shore leave. I had already made Nipped back downstairs with them, a wash two days earlier and shared the machine with Jules and gave one to the spinner, and then I Ken, as they were going ashore today, so, we felt it only fair to went to the record library, walking save water and wash our kit together. along the front of the transmitters and then right turn into the record Turning around to face the bow, are two large sink units with a full length mirror across the wall behind them and a large strip light so you can see yourself very clearly. The shower was wonderful, so good to get a good lather going, but, I had to be quick, save water and still had to pick my records for the show which started at 6. By 5.30 I’m dried and in my clothes for shore leave, blue Wrangler jeans and a Radio Caroline T shirt and my US Cavalry pattern boots, very comfortable for long walks, which I hoped to do once I got into Tel Aviv. I came out of the wash area on the starboard side, stepping down and onto the deck. The wash area and the cabins are built six inches off the deck floor of the hold and is really a module, assembled on shore in New York and then lowered into the first hold, we had a main hold lower down.

From left to right: Stevie Gordon, Don Stevens and Crispian St John

Freewave • 15 library, I could see the spinner in the on air studio through the glass wall. I grabbed a We did not have news today, so I played our Main couple of good compilation albums of hits of Ident at the Top of The Hour, I don’t why, but no the day, and then selected other albums of news, maybe Kol Israel was on strike, they were of- 1960’s artists for my ‘own choice’ spots and ten on strike which was good for us. The Main Ident then back to the on air studio. was always in two languages, which rotated, so if you started with the Hebrew and English, the next hour it would be Arabic and English and the third would be in French and English, as, at that time, French was still an official language in Israel, and was widely known and spoken in Lebanon, Syria and Egypt, countries our signal reached. Our main French competitor was Radio Monte Carlo with a huge transmitter on Cyprus and was audible all over the region, but, thanks to our sea location our signal was more than a match for them. Bill Danse, our Transmitter Engineer, told me he ran our two Collins transmitters at about 38kW which meant they ran well within their design toler- ances, though, I noticed that as we got into winter, Bill seemed to up the output. Well, in theory, they could run at 50kW, I know Yorkie ran them at that power in 1985 with Bob Noakes assisting.

‘Una Saut a Salaam’ so, I was starting with the Arabic Main Ident and then went into English with Phil Brice doing the voice over. Phil had left the Ship a few weeks earlier and was up in the British Midlands on Beacon Radio, he still lives in that part of the world. The show went well, no problems, I re-cued all the commer- I checked the commercial log, which was very cials during my show, we were fully self operating, busy, the first spot at ten past six, had four which means no engineer or producer, you did all that commercials, and by the time I was on the yourself, you ensured the commercials went out on last spot that hour at then to seven I had time, you operated all the controls and watched your six commercials. So I was hoping everyone own levels, even though we had an audio limiter and had let the carts fully cue, with just two cart process unit between the studio and the transmitters machines it was common to stop a cart to it was still wise to watch you did not over modulate. load in the next commercial, some jocks for- Plus you cued all the records and played the decks got to re-cue and this meant a commercial and cart machines and opened and closed your own did not go out. That really upset Tavas, our microphone, this was typical on North American ra- advertising agency, so, I got the first four dio, but, on European stations, all that was done by a carts and recued just to be on the safe side, Technical Operator or TO and a Producer or two would I could do the others during my show. We watch the programme. If you were lucky you might had a very good studio by pirate radio stan- have some input apart from your voice links, a situa- dards, very American, it was the sort of set tion that still applies today on a lot of stations. up you would find on a typical North Ameri- can AM station. All the studio gear was Gates, Charlie had dropped in just after 7 with a cup of cof- including a Gates Diplomat Mixing Panel, very fee, and sat in on part of the show, he was very keen wide, with lots of inputs and outputs. Two to learn about the studio, and, as we got on well, I Gates NAB Cartridge Machines on the left of was happy to have Charlie in the studio. He was never the Mixer, and on the right, side by side, two volatile with me, but, I had seen him lose his temper, Gate Turntables, idler wheel driven with Mer- and what a temper he had. The coffee was nice, and cury switches to get an instant start, and two Charlie asked me a number of very sensible ques- Gates Arms with Shure Cartridges. Most of tions about the show and the equipment. He ended the jocks used the switches, but some, like up spinning some shows too, which he loved, poor myself and I think Stevie and Ken would slip fellow, he was a virtual prisoner aboard ship, no Pass- start the record, by switching on the deck port, so, no shore leave, though, we did smuggle him with thumb and holding the disc with your into Tel Aviv once or twice, much to Abie annoyance. fingers as the deck played. It gave you imme- The show finished at 9, and Stevie Gordon took over diate playback, no gaps, I always preferred the mid morning show, big mug of coffee in hand, he that way of playing the records. was a great friend and is now back at sea with Radio

16 • Freewave Seagull on the Jenni Baynton as Programme Di- do me a contra deal, we advertised a number rector, he would be on air till 12 noon. of cigarette brands on air, all made by Dubek, the manufacturers of ‘Time’ and ‘Time100’. The Up on deck, and the Sun was bright as usual, al- tender arrived at 10.30, I went down below to ways is in Israel from March to November, and the Ken’s cabin and gave it a good knock, and Ken sea, reflecting all that sunshine, meant you could opened the door dressed and ready, Charlie had get a gone down the rear steps and alerted Jules who really good sun tan aboard ship. I went to the stern preferred the proper ships cabins used by the and into the mess room and Charlie had made me crew at the stern and location of the ships Head, breakfast, fried eggs, salad and toast, beautiful, or toilet, a monstrous thing, set up high on a and he joined me and we talked radio, and he pedestal with handle bars to grip in high seas gave me a list of items he wanted from shore, and and flushed by sea water via a very noisy pump. passed me a roll of Israel Pounds. I suggested he I went up on deck with my small bag, no need pay me later, I did not want to have other cash to bring a suitcase ashore, I brought enough for on me, and maybe I could not get all the items, seven days on land, underwear, socks, a few T so, Charlie was happy to leave it at that. Finishing Shirts, anti-perspirant (essential in Israel) and a breakfast, I strolled up to the anchor locker and large bottle of Paco Rabanne, also essential. Ken then went up to the bow itself and checked the and Jules were travelling light too, so, we were anchor chain, everything was okay so I reported up on deck and ready to go. to the bridge and Captain Donald was in his day room reading a book, he loved reading, and the The tender came around to the port side, and room was stacked with books. I gave Donald the we dropped the ladder down the side of the ship, report on the ship and the anchor, and then went which was riding very high out of the water. We down the steps and along to the forward hatch needed fresh water and also fresh supplies of cover to sit in the Sun. diesel, a tender for the latter would be out later

Stevie Gordon, Ken Dicken and Don Stevens

Most of our bathing was done on the first hatch, in the week, the fresh water, that afternoon. near the mast, and closer to the galley and the Passing food and supplies up to the ship from steps to the studio and transmitter hold. Below a tender when the ship was so high was a very that level was the lower hold, a huge expanse that tricky procedure. From the water line to the deck took up a lot of the length of the ship. Here were today was 15 or 17 foot, so, a crewman had to the relaxation facilities. The TV, a couple of huge go down the ladder to pass up the stores while four seater sofa’s, a table tennis and magazines holding on to the ladder with one hand. No hoist and newspapers. At the other end was our emer- or basket, just the old fashioned ‘hand balling’. gency food store, filled with tinned goods, mostly Shore leavers did not assist in this, but, we got fruit, I found loads of tins of Apricots, which I con- stuck in on top, moving each box away to the sumed on a regular basis, plus all the John and hatch cover and giving the crew room to move. Yoko ‘Hair Peace’ posters, which I found out years After half an hour of this, we climbed down lad- later, no one knew they were there, so, they are der and into the tender, a large motor boat that probably at the bottom of the sea. had arrived from the Marina in Tel Aviv.

At night, this hold was always full of the on air I was surprised at how long the journey was to staff and the ship’s crew and this was enlivened the city, we could see Tel Aviv from the Ship and by a Maccabee beer or four, beer kept the ship go- it looked close, but the skipper of the motor boat ing, though you had to buy your own cigarettes. said we were about 8 miles off the shore and he The Captain had Marlboro, the radio man’s ciga- said we would be in the Marina in 20 minutes. rette of choice, but, I was developing a taste for Sure enough, we arrived in the Marina, met by Israeli cigarettes and so I brought my own cartons the VOP driver, we went straight from the Marina of ‘Time100’ aboard. I should have got Tavas to into the car, no passport control or police check.

Freewave • 17 Jules and Ken looked very conspiratorial and sug- gested if we use the Marina again we should bring Charlie, give him a break. We made that a plan. Ar- riving in the office which was halfway up the Shalom Tower in downtown Tel Aviv and the tallest building in the city, Abie could keep an eye on us from up Daar waar we vorige keer in deze serie ein- there, we picked up our pay packets, in cash, and digden, beginnen we deze keer weer, het jaar Abie asked us to check in with him every day just 1965 met ondermeer aandacht voor een dag in case. aan programmering op de Nederlandse tele- visie. Op dat moment was er nog een pover Keith was in great form, popped in to his office, he aanbod, verdeeld over de uitzenduren van Ne- and the Aussie guys really enjoyed each others com- derland 1 en Nederland 2. Maar ook tal van an- pany. Keith said we might only be on shore for three dere herinneringen zullen de revue passeren, days as a film crew was coming and Abie wanted waarbij deze keer ook weer ruimte is voor en- all his staff on the ship. We arranged to meet Keith kele herinneringen aan 1965 van één van mijn that night in Schmulicks Bar on Ben Yehuda. This vrienden en wel Rob Olthof. Voor hem en mij was the local bar for ex pats and UN soldiers on is het jaar 1965 zo bijzonder omdat we in dat leave and Schmulick was very good at catering for jaar elkaar leerden kennen en dus al 46 jaar foreigners, he had British and Scandinavian foods met elkaar bevriend zijn mede door de band via available, so the Swedish and Irish UNIFIL troops muziek en de radio. loved his bar. A lot of British aircraft workers also used the bar, and British musicians, like John Banks In deze aflevering of The Merseys who lived in Israel, and also ran a zal ´de muziek´ een bar off Allenby. In these times, Israeli’s did not drink factor gaan spelen. beer, so, it was rare to meet Israeli’s if you stayed in Zo was het Ella Fitz- the bars. The best thing to do was go to the beach. gerald die in 1965 al The beach was an important part of Tel Aviv’s social dertig jaar in het vak life, sit on the beach, with a bottle of Maccabee, and zat. Ooit als 16-ja- you would soon meet lots of folks. rige begonnen kwam Another favourite watering hole was the BBC, Ber- ze op vrijdag 2 april nie’s Bottle Club, a large bar in North Tel Aviv that van het door mij be- catered for ex pats too. lichte jaar optreden in het Amsterdamse Bernie was a formidable lady, the life and soul of the Concertgebouw met place, she kept very long hours, and the bar had een nachtconcert. Ze windows, so you could look at the life of the city. werd begeleid door Schmulicks Bar had no windows, John Bank’s bar Oscar Peterson. Ooit begonnen tijdens een ta- was the same, no windows, and the BBC was open lentenjacht in het New Yorkse Apollo Theatre, on Shabbat Afternoons, when everything in Tel Aviv waar ze optrad onder leiding van orkestleider stopped, except the taxis. We had a party to go to Chick Webb. as well, up on Ibn Gvirol, Ken and Jules had been invited and as it was my birthday I should come Zo klom ze binnen de Amerikaanse hiërarchie and enjoy myself too, so, I agreed. We went to the binnen een periode van vijf jaar op naar de Sheraton to put our bags in our rooms, and I found plaats van de meest geliefde jazz zangeres. myself in an apartment by the pool area, with a Chick Webb kwam echter, veel te vroeg, in 1933 diving board at eye level to my bed, that was very op 32-jarige leeftijd te overlijden. In hetzelfde entertaining. We met up in the bar, a huge bar that jaar kreeg Ella Fitzgerald al haar eerste gou- covered the whole of one side of the room; it was den plaat in de VS voor het nummer ‘A tisket over 100 foot long with 8 barmen on duty, fantastic. a tasket’. Keith joined us and was keen to get Ken and Jules to renew their contracts, but Ken had already made Direct na het overlijden van de orkestleider nam his mind up to return to Australia, Jules was going Fitzgerald de leiding van het orkest op zich en to London, in the end he was in Libya working on nam tal van prachtige platen op, waaronder ‘My the Mebo 2, and so Keith asked me to learn as much heart belongs to daddy’, ‘Cabin in the sky’ en as I could about the format from the lads. I agreed, ‘Just a simple melody’. Na een paar jaar zocht and the lads were pleased to advise, but, not that zij contact met Benny Goodman voor verdere day as we had a party to go to and a birthday to begeleiding en kwam de LP ‘Goodnight my love’ celebrate. als eerste resultaat op de markt, een LP die een paar jaar later de 1 miljoen verkochte exempla- DON STEVENS ren bereikte, een enorm aantal voor die tijd. 18 • Freewave Buiten Ame- vermeld in de annalen van de school en ze be- rika werd ze sloot in opstand te komen. Eerst via een rechts- na de Tweede zaak, waarbij de rechter het schoolbestuur ge- Wereldoor- lijk gaf. Vervolgens schreef ze een ingezonden log in Europa stuk naar de plaatselijke krant, dat werd ge- vooral bekend weigerd voor publicatie. Daarna besloot de al door de tour- 70-jarige Mary Trotter zich te ketenen aan het nees die ze schoolhek. Waarna ze uiteindelijk werd gear- maakte met resteerd wegens ordeverstoring. Hoezo eman- het orkest cipatie? Opmerkelijk is wel een toegevoegde zin van Dizzy Gillespie en die werden georganiseerd bij de aankondiging: ‘Gebrek aan studioruimte door Norman Granz. In de jaren zestig van de vo- heeft de AVRO doen zoeken naar een oplossing rige eeuw kwamen er diverse LP’s in Europa op de die voor het vrouwenprogramma van deze mid- markt, die enorm aansloegen en titels hadden als: dag zinvol zou zijn. Men vond die in een afleve- ‘The George en Ira Gershwin Songbook’ en ‘The ring van een Amerikaanse serie ‘The Defenders’. Cole Porter Songbook. Ter gelegenheid van haar Na deze aflevering ging Nederland 1 weer op optreden in Amsterdam verscheen er in het ‘Radio sneeuw, ofwel was er uren lang niets meer te Veronica logboek’, dat wekelijks in het toen nog zien. onafhankelijke Televizier’ verscheen, een Top 10 van haar mooiste LP’s. Om 7 uur in de avond was er weer een signaal want op dat tijdpunt was het NTS Nieuws ge- Niet veel later viel Pasen programmeerd. Niet schrikken want het duurde en dat betekende voor de precies 1 minuut. Daarna 5 minuten een pro- jeugdige kijkers in Vlaan- gramma voor het kleine kind, Barend de Beer, deren dat de leiding van de en een 10 minuten durende aflevering van ‘De BRT met een pracht cadeau verrekijker’, een verre voorloper van het Jeugd- kwam. Lang niet alle mid- journaal. Het programma bestond meestal uit dagen was er in die tijd een drie onderwerpen uit het buitenland; de jonge kinderprogramma te zien, kijkers werden dus een blik over de grens ge- maar gedurende de Paas- gund. Ze kregen daarbij een kans dingen te zien vakantie werd iedere mid- die ze anders niet zouden zien. De onderwerpen dag een aflevering gepland werden voornamelijk aangeleverd door Child- van de serie over avonturen ren’s International Newsreel en voorzien van van ‘de allerliefste en dap- een Nederlands commentaar. perste aller honden’, Lassie. Maar men maakte in een persbericht bekend dat ‘De Verrekijker’ werd voor het eerst uitgezon- ook spannende avonturenfilms werden geprogram- den op 18 april 1956 en kwam op 24 september meerd, evenals reportages en documentaires van 1972 ten einde. Het werd op donderdagavon- educatieve aard uit Israel, Egypte en IJsland. den geprogrammeerd, in een later stadium in de namiddag. De onderwerpen werden tot 1968 Als je kijkt naar het aanbod op de Nederlandse te- in zwart wit uitgezonden. Op bepaalde Lagere levisie in de week van de paasvakantie in 1965 is Scholen werden, in de tweede helft van de jaren dit bijna niet over te brengen aan de huidige jeugd. zestig, de onderwerpen nog eens besproken in Men zal vol ongeloof het verhaal aanhoren dat er de hogere klassen. Dit was niet het geval in de zeer beperkt werd uitgezonden en het aanbod zal, periode dat ikzelf de Lagere School, tot medio in hun ogen, zeer magertjes worden gevonden. Ik 1961, doorliep. Logisch, neem als voorbeeld het uitzendschema van don- slechts weinige gezinnen derdag 8 april. In de middag werd via Nederland 1 hadden televisie in huis. door de AVRO een 45 minuten durend programma Of er was geen geld ge- uitgezonden gericht op de vrouw. In dat geval een noeg voor de aanschaf of aflevering van de serie ´The Defenders´. In deze men kon, uit geloofsover- serie werden speciale facetten van de emancipa- weging, het niet waar ma- tie van de vrouw behandeld. Het was de eerste ken een kijkkastje in huis aflevering die werd uitgezonden. De lijn van het te nemen. verhaal was een 18-jarige scholiere die haar eind- examen niet mocht doen omdat ze in verwachting Maar aan het einde van het wekelijkse Verre- was geraakt. Op basis van het recht dat elk meisje kijker gebeuren op donderdagavonden was het de opleiding kon voltooien, welke misstap ze ook nog niet gedaan met de informatie want om 7.16 had gedaan, kwam de buurvrouw Mary Trotter in uur bracht de NTS de wekelijkse rubriek gevuld opstand. Jarengeleden was haar naam als ‘eervol’ met regionale actualiteiten en reportages en dat

Freewave • 19 via de door de kijkers zeer gewaardeerde rubriek het gebied van de maatschappelijke gezondheids- ‘Van Gewest tot Gewest’. Het programma werd in zorg, zowel op lichamelijk als geestelijk gebied. januari 1965 voor het eerst uitgezonden en werd Met dien verstande dat men voor het laatste altijd het langstlopende programma gericht op de re- samenwerkte met diverse deskundigen. In de op gio via de Nederlandse televisie. Pas in het jaar 8 april uitgezonden documentaire werd aandacht 2003 kwam er een einde aan de regelmatige uit- besteed aan de zorg rond de geboorten. Te den- zendingen. Om vijf minuten na half 8 die avond ken valt daarbij aan ondermeer zwangerschap- was het via Nederland 1 tijd voor een aflevering cursussen, gymnastiek, hulp bij bevalling en het van de Lucy Ball show, een soort van soap waar- werk en nut van consultatiebureaus. Verder was over ik al eerder het een en ander schreef. Om er aandacht voor revalidaties van patiënten met even voor acht eindigde dit programma, waarna ernstige ziekten. Het programma had een speci- het werd gevolgd door een aflevering van het ale adviseur voor deze onderwerpen ingehuurd, Journaal, aangevuld met het weerbericht. Het te weten dr. I.C.M. van Royen, psycholoog en con- Acht uur Journaal duurde telkens twintig minu- sulent voor gezondheidszorg en opvoeding. ten, waarna op de donderdagavonden de AVRO de uitzending overnam met allereerst aandacht Om vijf minuten voor negen, die avond, was het voor actualiteiten en discussies in AVRO’s Tele- tijd voor ‘Het grote avontuur’, een ouderwetse vizier. Western, waarna om kwart voor 10 het vijf mi- nuten tijd was voor een aflevering van ‘Onze man Twintig minuten later in Londen’, die een beschouwing deed over poli- volgde er een kunst- tieke items. En dat betekende weer dat de tele- zinnig programma van visieavond voor Nederland 2 tot een einde was een kwartier waarin ‘de gekomen om 10 minuten voor 10. Een aanbod in dans’ centraal stond, totaal zwart wit en denk erom: totaal niet onder- waarna de avond verder broken door schreeuwerige reclame. Lampen uit werd gevuld met een en naar bed! toneelstuk onder de titel ‘Er wacht iemand’. Een De Nederlandse muziekwereld verloor op 27 ja- televisiespel van Em- nuari 1965 een bekende en belangrijke orkestlei- lyn Williams en voor de der: de op 15 maart 1901 geboren Dirk Theodoor Nederlandse televisie bewerkt door Walter van Uden Masman. Voordat hij als orkestleider bekend der Kamp. Rollen waren ondermeer weggelegd was werkte hij bij de afdeling lichte muziek van de voor Manfred de Graaff, Pleuni Touw, Johan Kaart VARA om er zelfs op te klimmen tot hoofd van de (foto) en Coen Flink. Om half elf volgde nog het afdeling. In de jaren twintig van de vorige eeuw NTS Laatste Nieuws, met de duur van 1 minuut, speelde hij al in een aantal dansorkesten waaron- waarna het Nederland 1 scherm op grijs ging. der de Renosance Seven. Uit dat orkest ontstond in 1926 het overbekende The Ramblers, welk or- Dan hadden we nog Nederland 2 maar ik kan kest tot 1964 door Theo Uden Masman werd ge- u, mocht u het zelf niet daadwerkelijk hebben leid. Het orkest, dat zich vooral op de jazzmuziek meegemaakt, vertellen dat het aanbod nog veel stortte, kreeg zowel landelijk als internationaal magerder was dan het zojuist beschreven Ne- grote bekendheid. Ook nam hij vele platen op met derland 1. Pas om 8 uur in de avond begonnen solisten, waarbij het totaal aantal door hem opge- de uitzendingen met een 1 minuut durend NTS nomen platen in de loop der jaren tot bijna 500 Nieuws bulletin, gevolgd door de Tommy Dorsey kwam. In de oorlogsjaren heeft Uden Masman zich Show, die was aangekocht door de KRO en een vaak sterk gemaakt voor zijn joodse orkestleden. productie was van de Saarlandische Rundfunk. Tijdens de Tweede Wereldoorlog maakte de band Onze oosterburen hebben altijd op de televisie zich wel schuldig aan collaboratie door voor de goede showprogramma’s gemaakt, zo ook met door de Duitsers gecontroleerde Rijksradio de Ne- deze Amerikaanse orkestleider, die op tournee derlandsche Omroep op te treden evenals op een was in Europa. Gasten in het programma waren paar pro-Duitse bijeen- ondermeer de Zweedse zangeres Lill Babs, Bill komsten. Maar het ge- Ramsey en Frank Sinatra jr., de man die zeer geven dat hij als leider in de schaduw stond van de successen van zijn van The Ramblers zich vader, en niet veel later van zijn zuster Nancy. voor zijn orkestleden Het programma had de duur van veertig minuten had ingezet betekende waarna het tijd werd voor een documentaire. na de Tweede Wereld- oorlog dat hij en het or- De KRO besteedde in de documentaire een kwar- kest slechts 6 maanden tier aandacht aan het werk van het ‘Wit-Gele werden verbannen van Kruis’, een organisatie die haar terrein had op de Nederlandse radio,

20 • Freewave terwijl andere orkesten en artiesten – die tijdens ven getekend. de oorlog ook hadden opgetreden voor de door de bezetter gerunde radio - veel langer in de ban Zus Rika kon er bijvoorbeeld geruime tijd in Epe, werden gedaan. buiten de vakantieperiodes, bij ‘oom’ Max en ‘tan- te’ Vera doorbrengen om te herstellen van een Het is ook altijd interessant om statistiekjes te zien hernia. Samen met mijn tweelingbroer Egbert uit het behandelde jaar en die dan in gedachten werden we op een bepaald moment gevraagd te vergelijken met de huidige situatie betreffende te helpen bij het uitbreken van een ruimte waar het getoonde onderwerp in het overzicht. Zo was een grote vriescel diende te komen. Ik denk dat een van de statistiekjes gewijd aan de in ons land we een jaar of 14 waren, dus dat is in 1963 ge- in 1965 gekomen buitenlanders, die via migratie weest. bij ons een werkplek zochten. Het bleef aanhou- den door de overspanning van de arbeidsmarkt Egbert en Hans Knot in Epe, Dat betekende de en de gastarbeiders van die tijd werden vooral begin jaren ‘60 eerste keer dat we bij aangetrokken uit landen in het Middellandse Zee- Gosschalk aan de slag gebied. Van de in juni 1965 in ons land wonende gingen. Dat jaar be- buitenlanders (59.634) kwamen er 36.954 uit dit zocht de familie Knot gebied en wel 16.042 uit Spanje, 7.810 uit Italië, trouwens een huisje 5797 uit Turkije, 3130 uit Marokko, 2190 uit Grie- aan de Officiersweg, kenland, 1085 uit het toenmalige Joegoslavië en gelegen aan de noor- 900 uit Portugal. delijke kant van het Epe van toen. Het In de zomer van 1965 was het voor mij zes we- jaar daarop verbleef ken lang Groningen verlaten in ruil voor een warm ik voor de eerste keer nest in de Gelderse gemeente Epe. Het was niet een langere periode de eerste keer dat ik een dergelijk lange periode in Epe en werd de to- daar verbleef en tevens niet de laatste keer. Een tale vakantie ‘opgeofferd’ om bij de familie Gos- groot deel van mijn tienerjaren heb ik er zomers schalk door te brengen. Deels om mee te helpen doorgebracht, wat ik bijna vijftig jaar later nog in de winkel – die naast slagerij tevens een vroe- steeds koester als zeer bijzondere periodes. Maar ge vorm van zelfbediening was. Na 1964 kwam hoe kwam ik daar, en waarom zo lang? Het had 1965, het jaar waarover deze aflevering van ‘Mu- een typisch Knotse voorgeschiedenis. Ik denk ziek, Media en andere Herinneringen’ gaat. dat het in 1961 de eerste keer was dat de fami- lie Knot, vergezeld van de Familie Kuipers, voor In de zomer van 1965 was ik dus nog net geen 16 een twee weken durende periode op vakantie ging jaar en werkte ik zes weken lang bij Max en Vera, naar Epe. Het huisje was gelegen aan de Koeweg, zoals ik ze al weer jaren noem. Het jaar daar- een stuk buiten de bebouwde kom. Het was een voor had ik voor het werken in de zomer van hun klein onderkomen dat eigendom was van een boer, een fiets gekregen, een rode Gazelle. Het was die die niet veel verderop in het open veld woonde. fiets die in 1965, direct nadat de derde klas van Mijn vader, die vanwege zijn kapsalon altijd vroeg de MULO was doorlopen, door mij naar Epe werd opstond en dus ook tijdens de vakantie dit ritme gependeld; een goed gevulde koffer achterop met had, ging op de tweede dag dat we in Epe waren als doel zes weken werken en genieten en leuke in de vroege ochtend op pad om vers brood en dingen beleven. Ik kan u vertellen dat het een vleeswaar op te halen. Dit in gedachten met het bijzondere zomer ging worden met een aantal op- gegeven dat in die dagen de slagers en bakkers merkelijke ontmoetingen, die me tot nu toe nog ook tot de vroege vogels behoorden. steeds voor de geest komen.

Zo kwam hij terecht in de Hoofdstraat op nummer Werken gedurende de zes weken gebeurde vijf 89 en wenste de slager een goede morgen, be- dagen per week, waarbij iedere ochtend rond stelde zijn vleeswaren en voegde eraan toe dat hij half 7 het startsein voor een nieuwe werkdag gewend was dat bij zijn slager de thee altijd klaar werd gegeven. Dat betekende voor mij de och- stond in de vroege ochtend. Na wat heen en weer tend beginnen met het snijden van diverse, grote grappen stelde de eigenaar van de slagerij dat de hoeveelheden, verse vleeswaren. Niet alleen voor volgende dag ‘Ditje’, de dienstmeid uit Apeldoorn in de toonbank maar ook voor de diverse bestel- voor de thee ging zorgen. En inderdaad, toen mijn lingen die er zoal van particulieren, restaurants, vader de daarop volgende keer bij Slagerij Gos- hotels en verzorgingstehuizen binnen kwamen. schalk binnentrad werd hij door eigenaar Max van Twee keer per week ging ik met mijn tante Vera harte verwelkomd en stond de thee klaar. Vanaf de bestellingen per auto rondbrengen, twee keer dat moment werd er een vriendschap tussen de per week mocht ik zelf op pad op zo’n ouderwetse familie Gosschalk en de familie Knot voor het le- fiets met grote mand voorop. Het betrof de kleine

Freewave • 21 ronde die toch tot diep in het Eperse bos reikte. Andere in 1940 wijzigen. Als ware een groot dingen die ik destijds deed waren bijvoorbeeld het bijvul- volksfeest was het iedere avond weer len van de winkel, het schoonhouden van de grote werk- een drukte van jewelste en ook daar was plaats annex worstmakerij, de pekelkelder en meer. Op weer een taak weggelegd want oom Max maandag- en woensdagmiddag had ik altijd vrij en deed had me ingedeeld in een van de bewa- dan dingen die ik leuk vond. kingsploegen die een nacht lang de tent dienden te bewaken. Het ging dus heel Het personeel at tussen de anders toe bij manifestaties dan dat we Vera Gosschalk middag – in ploegen – hun bo- anno 2011 gewend zijn. terhammen en op de vrijdagen en zaterdagen was er altijd Die tent bleef er trouwens na het einde voor een ieder een warme hap. van de bazaar dagen staan. Het was de Namen van medewerkers die tijd van de opkomende blues- en beat- er toen werkten en me direct groepjes en met Apeldoorn om de hoek te binnen schieten waren chef was het leuk concurreren, dient men bij Henk Wulfsen, Gait van Essen de VV Epe gedacht hebben. Blues Di- -wiens dochter Rietje op zater- mension uit Apeldoorn was in opkomst dagen ook van de partij was -, en werd geleid door mondharmonicavir- Arie uit Hattem en Adri uit Apel- tuoos Ton Schepp uit Epe. Een andere doorn. Ik was vaak ingedeeld groep, die in opkomst was en vele malen in de laatste groep met eters, groter ging worden dan Blues Dimen- die in de kamer zat die achter sion was net opgericht en maakte haar de zelfbediening was gelegen. Op een bepaalde dag, in de eerste bescheiden tournee door Noord vroege zomer, stelde mijn oom Max dat niet veel later de en Oost Nederland. De initialen van de nieuwe trainer van de voetbalvereniging Epe op bezoek groep staan op bepaalde plekken nog op zou komen. Dit om nog wat dingen door te spreken voor- muren gekalkt: C+B of wel Cuby and the dat hij als trainer zou worden aangesteld voor de daarop Blizzards uit Grolloo traden die avond als volgende twee seizoenen. Oom Max vertelde dat wanneer hoofdact op in de tent. Ik was meteen de trainer kwam, ik wel mijn mond diende te houden en verkocht en heb nadien menig single, rustig kon doorgaan met het eten. Beslissingen werden LP en CD van de nog immer bestaande dus aan de slagerseettafel genomen want Max Gosschalk formatie gekocht. In juni 2011 is er een was tevens bestuurslid en latere voorzitter van de VV Epe. speciale tentoonstelling in de voorma- Niet veel later kwam inderdaad een 23-jarige jonge man, lige boerderij van Harry (Cuby) Muskee die net zijn eerste trainersdiploma had gehaald, de laatste in Grolloo geopend over de historie van voorbereidingen voor het nieuwe seizoen doorspreken. In C+B. Harry Muskee overleed in septem- het seizoen 1964-1965 was VV Epe kampioen geworden ber van dit jaar. en gepromoveerd naar de 1e klasse amateurs KNVB. Een grote blonde kuif, behoorlijke lengte en een Rotter- dams accent en nog redelijk verlegen kwam hij over. In zijn tweede jaar bij de VV Epe werd zijn contract – wegens slechte resultaten – niet verlengd. Succes zou niet vele jaren later vol- gen want het ging hier om de toen nog C+B, 1965 zeer jonge Leo Beenhakker (foto), wiens 1965 rijke loopbaan dus in Epe begon. Het was trouwens in het prachtige Epe in die tijd een komen en gaan van vakan- Hetzelfde jaar was er in de zomer ook een grote circustent tiegangers die er een huisje hadden ge- te vinden op het toenmalige Dorpsplein in Epe, gefinan- huurd, op een camping stonden of mis- cierd door sponsoren van de VV Epe, waarin dagenlang schien een hotelkamer hadden gehuurd een grote bazaar werd gehouden. Leden van de vereni- voor verblijf. Uiteraard zorgde de lokale ging en uiteraard ook vele vakantiegangers konden aan tal VVV, al dan niet in samenwerking met van spelletjes meedoen. Uiteraard tegen betaling als ware de lokale winkeliersvereniging, voor tal het een grote kermis en kon men mooie prijzen winnen. van activiteiten. Zo was er jaarlijks een Uiteraard was een groot deel van de prijzenkast gevuld tweetal zogenaamde scharrelavonden. door de lokale winkeliers, voor wie dan weer reclame werd Je kocht dan aan een stand een bonne- gemaakt. Het 25-jarig bestaan van de vereniging onder de tje met daarop een nummer. Ze waren in naam VV Epe werd die zomer uitbundig gevierd. Men was twee kleuren, een voor de vrouwelijke en veel eerder opgericht als VV Unitas maar moest haar naam een voor de mannelijke deelnemers, en

22 • Freewave als ik me herinner, na 45 jaar, ook nog eens on- handelscorrespondentie en het boekhouden niet derverdeeld in leeftijdscategorieën. Tja, en dan werden vergeten. Ik herinner me dat we veel ging je op zoek naar het bijpassende nummer huiswerk in de laatste klas hadden. Het hield me in de andere kleur. Je zag dan ontzettend veel zeker drie uur per avond bezig. Een televisie had- mensen met elkaar in gesprek gaan om er achter den we nog niet thuis, want mijn ouders waren te komen welk nummer de andere persoon had. van mening dat Rob dan zijn huiswerk niet meer Het kon soms snel gebeuren maar ook heel lang zou maken. Wel had ik de radio vaak aan en die voordat de vrouwelijke en mannelijke deelnemer stond afgestemd op stations als Radio Caroline en elkaar hadden gevonden en men kennis met el- Radio London. ’s Avonds om negen uur, wanneer kaar kon gaan maken. In het jaar 1965, zo kan ik ik mijn huiswerk meestal afhad, luisterde ik nog me nog heel goed herinneren, was het een heel naar de close-downtune van Radio London, die aardig meisje die ik trof. Na een versnapering of ik nog steeds fantastisch vind. Voor diegene die twee op het terras van de Posthoorn besloten we denkt ‘Zo vroeg uit de ether?’ kan ik verklaren in de schemering een wandeling te gaan maken, dat in het beginjaar van Radio London het station die ons bracht naar een bankje in het Loeffpark, iedere avond om 21 uur de ether verliet. gelegen achter het Gemeentehuis op het Dorps- Handelsschool Nicolaas Maasstraat © Rob Olthof plein. Ik was bijna 16 jaar maar we kregen na- tuurlijk een heel andere opvoeding in die tijd. Zo beschermd mogelijk werd je instructie gegeven wat je al dan niet mocht met meisjes. Die avond was het voorzichtig elkaar bekijken en een kusje misschien op de wang en boem! Plots schrokken we op want met grote zware lampen liep de lokale politieagent er rond om de nodige problemen te voorkomen en dus werden de vrijende paartjes uit het park gejaagd. En dan te bedenken dat de seksuele voorlichting, die grotendeels binnen de katholieke gemeenschap werd verzorgd door onze pastoor, spoedig zou volgen. Maar daarover een andere keer meer.

1965 was ook het jaar waarin ik voor het eerst in contact kwam met een Radio Caroline fan In de weekenden ging ik redelijk vaak singles ko- uit Amsterdam. Hij schreef destijds ingezonden pen. Dit deed ik vooral bij Vroom en Dreesmann brieven in het blad Hitweek, die dan vooral over in de Kalverstraat in Amsterdam, waar ze enorme zijn geliefde Radio Caroline gingen. Gelijk aan bakken vol singles in voorraad hadden. Wat kocht het gegeven dat je of voor The Beatles of voor ik in die tijd? The Animals met ‘Bring it on home The Rolling Stones was, ging in die tijd de strijd to me’, The Beatles met ‘Eight days a week’, ‘No ook tussen de voorstanders van Radio Caroline reply’ en ‘Yesterday’. Vooral het laatst genoemde en die van de directe concurrent Radio London. nummer vond mijn moeder prachtig. Uiteraard Ik was in die tijd vooral een grote fan van laatst werden ook de eerste singles gekocht van The genoemd station en probeerde af en toe in te Byrds en in Theater Carré in Amsterdam zag ik gaan op al te positieve berichten over Radio Ca- Dave Berry optreden. roline. Op die manier kwam ik dus in contact met Rob Olthof uit Amsterdam. Wat toen een twee- De secretaris van het Concertgebouw in Amster- strijd was tussen een Radio Caroline fan en een dam zorgde ervoor dat ik popconcerten kon bij- van Radio London werd een vriendschap voor wonen. Mijn vader had een klant in de kapsalon decennia, die nog steeds voort duurt. Daarom en dat was Mevrouw Kappeijne van de Copello. Ze in deze aflevering de vraag aan Rob Olthof om zat in de VVD en haar vader was secretaris van zijn herinneringen aan dat voor ons speciale jaar het Concertgebouw. Men had in die tijd al jazz- 1965 op te halen. concerten en ik meen dat Johnny Hallyday op 31 maart 1963 de eerste popartiest was die er op- ‘Hans Knot vroeg me mijn herinneringen weer trad. Later zag ik ondermeer Adamo, Trini Lopez te geven over dit bewogen jaar 1965. Gedach- (2 x), Roy Orbison en een van de laatste Grand ten spookten door mijn hoofd: muziek, de ge- Gala du Disques. Ik herinner me dat ik toen naast zinssituatie, mijn school? De toenmalige politiek Cor Steyn zat, bekend van de Dorus programma’s misschien? Ik zat dat jaar in de laatste klas van en VARA organist. de Middelbare Handelsdagschool aan de Nico- laas Maasstraat in Amsterdam Zuid. Frans, Duits Met Pasen was ik in 1965 met mijn ouders in Was- en Engels waren de hoofdvakken, waarbij de senaar om op de poes van mijn tante te passen

Freewave • 23 en daar werden we getrakteerd op een live con- ook het jaar waarin diverse landen het Verdrag cert van The Pretty Things vanuit de Hallen te van Straatsburg, met als doel de zeezenders het Blokker. Het was dezelfde locatie waar ondermeer uitzenden te bemoeilijken, werd geratificeerd. The Beatles nog hebben opgetreden. Schandelijk Nederland was daar echter nog niet bij. De re- vond mijn vader het optreden van The Pretty gering Marijnen was in februari 1965 gevallen Things. Ze hadden veel te lang haar en brachten, over de nieuwe omroepwet, die versneld door het in zijn oren, vreselijke muziek. Voor zijn klas- parlement werd gejaagd nadat TV Noordzee uit- sieke muziek getrainde oren moet dat inderdaad zendend vanaf het REM eiland voor de kust van vreselijk geklonken hebben. In dat jaar kocht ik Noordwijk in december 1964 gedwongen was ge- ook wat singles van The Stones: ‘Satisfaction’ en weest de uitzendingen te staken na entering door de EP ‘Heart of Stone’. 1965 was ook het jaar de Nederlandse Rijkspolitie. Het duurde echter van het optreden van ‘Frater Vernantius’ van Wim tot 1973 toen Den Uyl de leden van de Tweede Sonneveld en wel live tijdens het Grand Gala du Kamer vroeg het Verdrag van Straatsburg te ra- Disque. De onlangs overleden Willem Duys be- tificeren. Dat gebeurde nadat er een bomaanslag ging de enorme blunder om de Beatles niet voor op het zendschip van Radio Noordzee had plaats- een optreden op het Grand Gala uit te nodigen. gevonden. Bekrachtiging vond in september 1973 Talentloze jongens vond hij dat. Maar goed: Wim plaats. Sonneveld zijn creatie van Frater Vernantius was ook leuk. Daar sprak praktisch elke Nederlander Mijn grootouders van mijn vaders over. In het Concertgebouw zag ik ook ZZ en De kant leefden ook nog. Ze woonden Maskers optreden, die later ook nog in het voor- aan de Amstelveenseweg 147 en programma van Trini Lopez stonden. daar woonden ook de grootouders van Ronnie Tober. Zij vertelden heel 1965 was ook het jaar van Claus en Beatrix: besmuikt dat Ronnie moest vluch- overal zag je op de muren staan: ‘Claus Raus’. ten uit Amerika in verband met zijn Je kon merken dat de Tweede Wereldoorlog nog sexuele geaardheid. Later kwam ik niet verwerkt was. Later pas bleek wat een fan- Ronnie Tober tegen bij Phonogram, tastische vent die Claus von Amsberg was. 1965 waar ik in de jaren zeventig ge- was ook het jaar waarin werd aangekondigd dat werkt heb. Aan de overkant van de Amstelveen- de mijnen in Limburg gesloten zouden worden. seweg had je een paar cafés en winkels. Onder- Merkwaardigerwijze moest Den Uyl dat bekend meer had je Café Bos en daar zag ik regelmatig maken als PvdA’er. Dat betekende een hoop mannetjes stomdronken naar buiten waggelen. werklozen erbij in Limburg. 1965 was ook het Even verderop was het Amsterdamse Bos en daar begin van de opkomst van het provogebeuren. ging ik regelmatig met mijn vader op zondag een Op het Spui in Amsterdam was door een sigaret- korte wandeling maken. Mijn transistorradio ging tenfabriek een beeldje aangeboden aan de stad mee natuurlijk en dat tot mijn vaders grote ont- Amsterdam en dat beeldje droeg de naam: ‘Het zetting. Echt sportief ben ik nooit geweest. Door Lieverdje’. Jasper Grootveld, die zichzelf tot ar- Erik Schoenland, destijds een klasgenoot van mij, tiest bombardeerde, ging dikwijls ’s avonds naar ben ik lid geworden van Roeiclub De Amstel, die het Lieverdje toe om daar rondedansjes te maken het clubhuis had bij de Apollolaan in Amsterdam rond het beeldje en dan uitspraken te doen als: Zuid en waar je pas lid mocht worden als je door ‘Uche uche Uche, de misselijk makende midden- de ballotage was heen gekomen. Als het heel mooi stand’. Die happenings, zoals ze genoemd wer- weer was en er niets op de radio was, dan ging den, waren de eerste ‘optredens’ van de provo’s. ik, hoewel met lichte tegenzin, soms een beetje Die happenings bij Het Lieverdje werden inter- roeien. Zwemmen in het Zuiderbad in Amsterdam nationaal bekend, want toeristen kregen hier- was meer mijn ding.’ van ook te horen en te zien. Cameraploegen van de televisie uit Duitsland en Engeland kwamen Dank aan Rob Olthof voor zijn bijdrage. reportages maken. Later leidde dat in 1966 tot ernstige rellen in Amsterdam, vooral tijdens het Bladerend door de diverse tijdschriften uit het huwelijk van Beatrix en Claus. jaar 1965 kwamen natuurlijk ook de diverse ad- vertenties voorbij. Sommige bedrijven die des- Vreemd genoeg las ik wel de blaadjes van de tijds met hun producten adverteerden, zijn blij- provo’s, maar daadwerkelijk heb ik (gelukkig) vers gebleven en timmeren anno 2011 nog steeds nooit meegedaan. Ik was eigenlijk behoorlijk ge- aan de weg. Anderen zijn al lang verleden tijd. zagsgetrouw. In het gebouw Famos in de Von- Toch komen er nu directe herinneringen op bij delstraat in Amsterdam - later bekend geworden het zien van een bepaalde advertentie. Het eer- van de krakersrellen, waren er bijeenkomsten ste product, dat ik zag aangekondigd, heeft haar georganiseerd door de provo’s. Ik vond het leuk roots in het begin van de vijftiger jaren van de amusement maar niet meer dan dat. 1965 was vorige eeuw. Het product werd gezien als een op-

24 • Freewave timale vorm van hygiëne poetsen, de juiste tandenborstel en de juiste voor de man en heeft de tandpasta gebruiken! De fabrikanten van de strijd tegen de tijd al die diverse merken probeerden tegen elkaar op te decennia doorstaan. Er pochen met de importeur Westcosmetica NV in zijn fabriekjes in landen Utrecht voorop. als Zwitserland, Oosten- rijk, Duitsland en Tsje- En wat te denken van een andere herkenbare chië waar het product reclame die decennialang in tijdschriften in al- nog wordt gemaakt. lerlei variaties voorkwam maar toch telkens het Het gaat om Pitralon, oudere echtpaar met paraplu toonde als beeld- dat wordt uitgesproken merk? Het ging om de als Peet-ra-lone. Zoals reclame van een ver- al eerder verteld had zekeringsmaatschap- mijn vader een kapsa- pij, die zich vooral op lon waar ook – naast het levensverzekeringen scheren en knippen – parfumerieën werden ver- had gericht. Met de kocht. En het gekke was dat bij het zien van het ‘Blij Bij Polis’ scoorden betreffende flesje Pitralon, meteen weer de sterke ze vele Nederlanders. en zelfs dwingende geur van deze aftershave naar Tot zover deze afleve- boven kwam. ring en tot een volgen- de keer waar we zeker Uiteraard werd ook volop gedacht aan de toekomst in een ander jaar dan van het gezin; vrouwenemancipatie was nog lang 1965 zullen gaan wan- niet volbracht en dus diende de gemiddelde va- delen. der naast het werk te studeren. Zijlsingel 143 is een adres dat vele 55-plussers zullen herinneren HANS KNOT als adres waarheen regelmatig gemaakte lessen Bronnen: Archief Freewave Media Magazine - Archief Hans Knot - Katho- dienden te worden gestuurd. Want het eventu- lieke Illustratie Jaargang 99, 1965 - Televizier 3 april 1965 - Wikipedia ele behalen van dat ene diploma kon betekenen Internet 2011 - Winkler Prins Jaarboek 1966 dat men een net betere baan kon krijgen. En dus Foto’s: Archief Familie Knot - Freewave Media Magazine - Televizier - claimde de organisatie dat na het behalen van het Internet waardevolle diploma de bezitter ervan de vruchten zeker zou gaan plukken. Immers, hij profiteerde ervan dat hij studeerde bij de Leidsche Onderwijs- instellingen. Velen maakten gebruik van deze mo- gelijkheid om bepaalde vakken erbij te studeren, anderen gingen naar de Handelsavondschool om bijvoorbeeld het Praktijk Diploma Nederland wordt al geruime tijd ‘geteisterd’ van- Boekhouden en meer te behalen. Ik wege de bezuinigingen die worden ingevoerd door koos voor de laatste opleidingmo- het kabinet. Hierdoor dient ondermeer de publieke gelijkheid maar de advertenties, die omroep te bezuinigen. Resultaten hiervan zijn dat ons werden voorgeschoteld door het de Wereldomroep haar kortegolfzenders gaat uit- LOI, staan me nog fris in het geheu- schakelen en op de programmering dient te korten. gen. Diverse omroeporkesten worden gekort dan wel wegbezuinigd. Ook de Kunst, in de breedste soort En dan waren er de di- van het woord, liep al te hoop richting het Malie- verse reclames van de veld in Den Haag. Waar zijn zoal de redenen van tandpastamerken en de de kortingen te zoeken? De Bank Lehman Brothers – eens opgericht in het jaar 1850 in de USA, viel om borstels. De mens en (een synoniem voor het failliet gaan van een onder- vooral het kind dienden neming). Na deze gevoelige val volgden de nodige goed te beseffen dat andere banken. tandhygiëne heel be- langrijk was en dat men De Amerikaanse Bank Lehman had zich ondermeer vooral de voorgeschre- gespecialiseerd in de zogenaamde ‘rommelhypothe- ven regels diende te vol- ken’ en deze mede ondergebracht in portefeuilles gen ter voorkoming van van andere banken, waaronder banken die van Ne- tandwolf en ander tan- derlandse komaf waren. Onder de categorie rom- dongemak. Dus poetsen melhypotheken verstaat men een hypotheek of le- na elke maaltijd, nooit ning aan mensen die in werkelijkheid geen cent te tegen het tandvlees in makken hebben. Doordat die klanten een dergelijke

Freewave • 25 lening genomen hebben, die ze waarschijnlijk nooit bezuinigd te worden. kunnen afbetalen, is er sprake van een risicovolle lening. Veel Amerikanen konden in 2010 hun hypo- We lazen het overal dat de Wereldomroep maar liefst theek niet meer afbetalen. In Nederland heeft een 36 miljoen dient te bezuinigen. Het budget wordt dergelijke hypotheek een andere bijnaam gekre- daarmee teruggebracht van 46 naar 10 miljoen euro. gen: ‘Tokkie’ hypotheek. De Tokkies waren een wat Programma’s voor de vakantiegangers en vrachtwa- asociaal Amsterdams gezin, dat ruzie maakte met genchauffeurs dienen te stoppen. Er moeten waar- de buren, inclusief een molotovcocktail, die bij de schijnlijk 100 arbeidsplaatsen verdwijnen en tevens buren naar binnen werd gegooid. Vervolgens greep gaat een aantal kortegolf zenders uit de lucht. eindelijk de overheid in. Laten we ook maar eens bekijken welke veranderin- De Amerikaanse banken lieten ondertussen de bui- gen men dient te maken binnen de publieke omroep. tenlandse banken, inclusief Nederlandse banken, Radio 1, het nieuwsstation, blijft zoals het nu is. De deelnemen in hun hypotheken. Lehman viel om en voornaamste concurrent is BNR Nieuwsradio. Radio 2 de Nederlandse banken bleven dus in principe deels is pas vernieuwd, dat wil zeggen dat men vindt dat zitten met waardeloos papier. Ondertussen probeer- het een overgang dient te zijn voor de mensen die te de Fortis bank de ABN-AMRO bank over te nemen, oud zijn voor het luisteren naar Radio 3 (sinds 1965 wat niet lukte. Fortis kwam in grote financiële pro- het popstation) en Radio 5 (deels het gouwe ouwe blemen en zodoende diende de Nederlandse staat station). Wel vindt inmiddels de PVV ideoloog Mar- met 16,8 miljard Euro Fortis en ABN AMRO over te tin Bosma dat er meer Nederlandse muziek gedraaid nemen. Daarna kwam Icesave bank uit IJsland in dient te worden op Radio 2. De redactie van de Volks- de problemen, gevolgd door de DSB bank van Dirk krant schreef deze zomer: ‘Ze hebben zich al vaak af- Scheringa. De problemen werden breed uitgemeten gevraagd in Volendam waar de beloning bleef voor de in de pers en de problemen draaiden uit in een faillis- massale steun aan de PVV bij de laatste verkiezingen, sement. De DSB bank maakte onder de naam Frisia maar daar is hij dan. Binnenkort schallen de Jantjes Financieringen ook televisie reclame, dit met in de Smit, de vrienden van Jan Smit, Nick en Simon, Jan hoofdrol ondermeer Edward Niessing. Hij was in die Smit en de zus van Jan Smit door de ether’. tijd ook bekend van zijn programma’s bij Radio 192. De narigheid in ons land is ontstaan omdat zowel de Radio 4: daar is ruimte voor nieuwe ontwikkelingen, Nederlandse Bank en AFM niet goed opletten. nieuwe formats in het programma-aanbod. Radio 4 wil de spil zijn van het Nederlandse muziekleven. Echter, Nout Wellinga, de vroegere directeur van de Ne- in het blad Aether, van het museum Beeld en Geluid derlandse Bank, mocht niet voor niets geen nieuwe in Hilversum, is men zeer kritisch over Radio 4. Het ambtstermijn vervullen. Nederland is dus vervol- zacht geneuzel van Maartje van Weegen wordt niet gens in de problemen. Er dient op alle fronten dras- erg op prijs gesteld. Vooral de muziekkeuze wordt kri- tisch bezuinigd te worden. Er wordt dan ook door tisch onder de loep genomen: 4 minuutjes Beethoven, de regering voorgesteld te snijden in de zorgsector, een paar minuutjes Mozart, dat is toch geen serieus op het openbaar vervoer, de schone kunsten. Maar muziekstation, vindt de klassieke redacteur van het ook dienen de gemeenten te bezuinigen. Gevolg is historisch mediakwartaaltijdschrift. Het lijkt meer op dat er nauwelijks meer gebouwd wordt in Nederland Classic FM. Radio 4 gaat teveel op de populaire toer en allerlei projecten – met de prestigieuze Meerstad met ondermeer Jan Rot, Edwin Rutten en meer! project in de provincie Groningen als voorbeeld – in enorme problemen komen. Radio 5: De publieke omroep wil Radio 5 uitbouwen tot een 24/7 station. Het toonaangevende Radio 5 En vanuit de regering werd dan ook door minister kent op dit moment nog drie verschillende profielen: Bijsterveld bekend gemaakt dat er ook in het Hilver- nostalgische muziek en informatie voor een ouder pu- sumse drastisch diende te worden gekort en omroe- bliek (Radio 5 Nostalgia). Verder een avondprogram- pen in de toekomst dienden te fuseren. De Neder- mering met uitzendingen die gericht zijn op educatie landse Publieke Omroep dient dus af te slanken. Het en minderheden en een weekendprogrammering met idee is dat het personeelsbestand met 20% dient te levensbeschouwelijke en religieuze programmering. In krimpen. Hiermee denkt men 20 miljoen te kunnen de loop van dit jaar wordt het huidige Radio 5 om- besparen. Vervolgens dient een aantal omroepen te gebouwd naar fulltime Radio 5 Nostalgie. Het doel is fuseren: VARA dient met BNN samen te gaan. Ook verbetering van het bereik van het station binnen de de AVRO dient met TROS een omroep te worden. doelgroep 55-65 jaar, teneinde de aansluiting met Ra- Verder is er een fusie idee tussen de NCRV en de dio 2 te kunnen verbeteren. De handicap zit natuurlijk KRO. Wat te denken van het duo EO en Omroep Max in het feit dat Radio 5 op middengolf te beluisteren is als een gezamenlijke omroep? Gewoon een slecht en niet op de FM band. idee want beiden willen niet fuseren. Ten overvloede kan er aan toe worden gevoegd dat AVRO en TROS Dan nog even Radio 6 (de jazz- en blueszender). Een en ook de NCRV en de KRO niet willen fuseren. Dat leuk station vind ik, vooral de ochtendshow. Het is wordt nog een hete zomer met een ontluisterend zeer aangenaam om te beluisteren. Helaas heeft men najaar. Wat wel doorgaat is dat de facilitaire dien- nog geen frequentie toegewezen gekregen op de FM sten samengevoegd worden. In totaal dient er door band. Men is uitsluitend te beluisteren via de kabel, de publieke omroepen een bedrag van 200 miljoen het internet en de satelliet. Radio 6 wil het komend

26 • Freewave jaar zijn onderscheidende soul en jazzprofi el verder speciale antennes zien uitbouwen en bekender maken. opgesteld.

Radio 7: Tot mijn verwondering wil men toch een Al met al een heel span- levensbeschouwelijk station in de lucht hebben. Tot nend gevoel destijds, heden kon men levensbeschouwelijke onderwerpen een gevoel van totaal alleen in het weekend kwijt op Radio 5, maar daar mysterie. Meneer Stob- doet men natuurlijk de gouwe ouwe fans geen plezier be werd, ondanks dat mee. Men zegt aldus: “Ontwikkelen tot onmisbaar hij onverwachts door platform voor het geestelijk leven in de brede beteke- de muziek heen knalde, nis van het woord. Nederland kent anderhalf miljoen redelijk hoog geprezen mensen die met regelmaat een kerk of andere reli- want hij was een tech- gieuze samenkomst bezoeken. Daarnaast is er een nisch vernuft die zowel grote groep mensen voor wie de (religieuze) visie op op de HTS als de Zee- mens en samenleving een belangrijke rol speelt in vaartschool technische hun dagelijks leven. Radio 7 wil voor deze doelgroep les gaf, ondermeer in een belangrijk platform vormen. het maken van verbin- dingen. We mochten een keer meekijken en waren (Met gebruikmaking van de meerjarenplanning van totaal onder de indruk wat er met verbindingen werd de publieke omroep). bedoeld. Hij sprak met andere mensen, heel ver weg en soms wel aan de andere kant van de wereld, met zijn korte golf en andere apparatuur. De schuur stond ROB OLTHOF vol met apparatuur en hij was vaak bezig met allerlei draadjes te verplaatsen en apparatuur en antennes aan te sluiten of veranderingen in opzet te doen.

Anno 2011 is het aan degene die zich bezig houdt met het legaal uitzenden via de korte golf, gelegen om up to date te blijven met de vele technische ont- wikkelingen. Ook met deze hobby is de tijd veran- Kurzwellenempfang mit SDR und PC derd en zeker de laatste jaren met rasse schreden. Hardware, Software, Installation & Bedienung Kurzwellenempfang mit SDR und PC Hardware, software, installation und Bedienung, is door Auteur: Zierl, Richard, dr. Zierl speciaal geschreven voor hen die met de tijd 112 pagina’s, 159 afbeeldingen willen meegaan. Immers is het echt niet meer nodig Formaat: Din A5. dat je uitgebreid veel en vaak dure apparatuur in je VTH Bestelnummer 413 0074 check hebt staan om de andere kant van de wereld ISBN 978-3-88180-694-7 te kunnen bereiken. En als je de speciaalzaken afgaat Prijs 16,80 euro exclusief verzendkosten om echte ouderwetse, zogenaamde ‘hardware’ ont- www.vth.de vangers te kunnen scoren dan zal je snel teleurge- steld zijn over het minimale aanbod. Vanmiddag, toen het te recenseren boekje in de brie- venbus viel, gingen mijn gedachten direct meer dan In plaats van deze apparatuur zijn er moderne, door een halve eeuw terug naar de Korreweg in Groningen. software aangestuurde apparaten gekomen. Voor Daar zijn uitgebreid mijn eerste en innige ervaringen gebruik kunnen ze worden aangesloten aan de com- met de radio, in het algemeen, en in het specifi eke puter of aan een notebook om optimaal resultaat terug te vinden. Als je als kind, want dat was ik zeker te kunnen behalen. Met diverse software pakketten nog in die dagen, rustig met andere leden van het kunnen vervolgens prachtige dingen worden gedaan, gezin zit te luisteren naar het warme geluid van de die voor de moderne gelicenceerde amateurs ‘je van radio of de platenspelerspeaker en plotseling klinkt het’ zijn. Het boekje Kurzwellenempfang mit SDR er een vreemde stem doorheen, dan is er schrik. und PC Hardware, software, installation und Het gebeurde nogal eens en ons werd dan verteld Bedienung staat niet alleen vol met handige tips dat de buurman, Stobbe, de knop weer eens te hoog voor diegene die de overstap maakt van de warme had opgedraaid. Hij gebruikte op dat moment een en meer technische vorm van DX’en of uitzenden, eindtrap achter zijn zender, waar hij het signaal nog naar die van het moderne werken van de computer. eens extra mee versterkte. Meneer Stobbe woonde Veel eenvoudiger voor velen; immers veel technisch een paar huizen verder op een bovenhuis, maar daar nadenken kan worden voorkomen door de click van kwam het signaal niet vandaan. Tussen de huizen- de computermuis. Je wordt vanzelf, mede door de blokken was een groot terrein, dat in delen was op- softwarepakketten, gemakkelijk door de hobby heen- gezet en waarvan de meeste plekken waren verhuurd geleid. Een goed handwerk van Richard Zierl, maar aan de bewoners van de diverse bovenverdiepingen ik blijf persoonlijk de liefde voor het overbekende om hun moestuintje te houden. Stobbe had er echter warme zendkamertje behouden. een grote houten keet op laten zetten en totaal ge- vuld met allerlei apparatuur en buiten kon je allerlei HANS KNOT

Freewave • 27 Laser 558, All Euro- pe Radio - boek van Hans Knot beslaat de periode Laser 558. 192 pagina’s met de ge- schiedenis van Laser, verlucht met prachtige kleurenfoto’s € 21,--

Nu bij SMC: REGEN- BOOGSERIE: CD’s voor Alle Top 40 lijsten van de piratenjaren van Veronica de waanzinnige prijs gebundeld, soms compleet met advertenties en vanaf van € 7 incl. verzend- 1969 compleet met alle tipparades. In kleur, soms kosten! ALPENZUSJES, zelfs met lp-lijsten én natuurlijk ook met alle Top 100 DE - BASS, TONY - BLEN- jaaroverzichten. Een schitterend boekwerk, 195 x CO, JOHNNY - BOERTJES VAN BUUTEN, DE - BOEZE- 370 mm, met maar liefst 616 pagina’s! ROEN, JAN - CARDO, DANNY - CHRISTIAN, DENNIE Bij SMC verkrijgbaar voor € 57,50 - COCKTAIL TRIO - CORITA, RITA - DECAP ORGEL - DIEPENBROCK, THEO - DRAAIORGELS - DUO DE Verdere boeken: KONING - DUO ONBEKEND - ELECTRONICA S, DE 1) Pop went the Pirates van Keith Skues. 2 kilo - FOUR TAK - GENNIP, WIM VAN & DE HEIKREKELS zwaar, honderden foto’s en nog slechts 5 exem- - GRONLOH, ANNEKE - HAAK, NICO - HAAN, RENEE plaren aanwezig € 35,-- DE - HANNY - HARRIS,JOE - HEIKREKELS, DE - HEL- 2) Way back home van Graham Gill € 19,95 MOND, LEO VAN (DIKKE LEO) - HELMOND, LEO VAN 3) Last of the Pirates Bob Noakes € 19,95 & DE SLIJPERS - HOES, JOHNNY - HOES, JOHNNY & ANNIE DE REUVER - HOUTERT, GERRY VAN - JANSEN, The Kinks: Kinks ARNE - JERRY & MARY - JOHAN & HENK - JOHN & HIS Kollekted (3 cd) COMETS - KERMIS DUO, HET - LE GRAND JULOT - Nu bij SMC voor LENI & LUDWIG - LENY & LUDWIG - LIMBRA ZUSJES, € 18,- incl. ver- DE - LOWINA, OLGA - MAJCHEREK, BRUNO - MAR- zendkosten JANDO S, DE - MELANDO S, ACCORDEON DUO DE Disk 1: 1. You Really Got Me - MIGRA S, DE- MIKA S, DE - NEW FOUR - PE DAAL- - 2. All Day And All Of The EMMER & ROOIE RINUS - PICO S, DE - PIRATEN,DE Night - 3. Tired Of Waiting For You - 4. Set Me Free - 5. - PRINS, BOBBY - RADEMACHER, FRITS - RIBBENS, See My Friend - 6. Till The ARIE - ROELVINK, DRIES - End Of The Day - 7. Dedica- ROFFELS, DE - SAMANTHA ted Follower Of Fashion - 8. A Well Respected Man - 9. - SCHOEPEN, BOBBEJAAN Sunny Afternoon - 10. Dandy - SPELBREKERS, DE - TED- - 11. Dead End Street - 12. Mr. Pleasant - 13. Waterloo Sunset - 14. Death Of A Clown - 15. Autumn DYBOYS - TIJDBREKERS, DE Almanac - 16. Susannah’s Still Alive - 17. Lincoln County - 18. Wonderboy - WIJNGAARD, HENK - ZUS- - 19. Days - 20. Starstruck - 21. Plastic Man - 22. Drivin’ - 23. Victoria - 24. JES WOUTERSE - VERGE- Apeman - 25. Lola Disk 2: 1. Shangri-La - 2. Supersonic Rocket Ship - 3. Celluloid Heroes - 4. Sitting In The Midday Sun - 5. Sweet Lady Genevieve TEN PIRATENHITS (DEEL 1) - 6. Mirror Of Love - 7. No More Looking Back - 8. Sleepwalker - 9. Juke - VERGETEN PIRATENHITS Box Music - 10. A Rock ‘N Roll Fantasy - 11. Father Christmas - 12. (Wish I Could Fly Like) Superman - 13. Better Things - 14. Come Dancing - 15. (DEEL 2) Don’t Forget To Dance - 16. Do It Again - 17. How Are You? - 18. How Do CD’s Het beste van: AD & KARIN - ALPENZUSJES I Get Close Disk 3: 1. Where Have All The Good Times Gone - 2. This - ALTENA, DICK VAN - ARMAND - BEY, JERRY - BLUE Strange Effect - 3. I Go To Sleep - 4. I’m Not Like Everybody Else - 5. Don’t Ever Change - 6. Sittin’ On My Sofa - 7. This Is Where I Belong - 8. David DIAMONDS - BUFFOONS- CHRISTIAN, DENNIE - Watts - 9. Picture Book - 10. The Village Green Preservation Society - 11. DEEP RIVER QUARTET - DIEDEREN, SJEF - DUTCH Muswell Hillbilly - 12. Twentieth Century Man - 13. Alcohol (Live) - 14. Sit- ting in My Hotel - 15. Underneath the Neon Sign - 16. Brother - 17. Misfits BOYS, THE - ELECTRONICA S, DE - EVENINGSTARS, - 18. Art Lover - 19. Living On A Thin DE - FOUR TAK, DE € 7 p/st incl. verzendkosten! 28 • Freewave