Sak: 1200-2010-0026 KAARBØ

Nord- og Midhordland jordskifterett

Rettsbok

Gnr. 52 i Meland kommune

Oppstarta: 20.03.2012

Avslutta: 28.11.2014

RETTSMØTE

Møtedag: 20.03.2012. Stad: Rossland ungdomshus i Meland. Sak nr.: 1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52.

Saka gjeld: Krav om sak for jordskifteretten.

Jordskiftedommar: Vidar Bergtun, som einedommar etter jordskiftelova § 9 andre ledd.

Protokollførar: Jordskiftedommaren.

Saka er kravd av: Eigarane i Kårbøneset hyttefelt ved advokat Erik Myking.

Til handsaming: 1 Vurdere fremming av saka 2 Tvist om vegrett.

Partar: Eigar av gnr. 52/2, Olav Kårbø Eigar av gnr. 52/3, Ingeborg Marie Kårbø Rasmussen Eigar av gnr. 52/5, Tore Kårbø Eigar av gnr. 52/10, Per Müller Eigar av gnr. 52/11, Astrid Karin Grimstad v/ Helge Grimstad, DANMARK Eigar av gnr. 52/14, Jofrid Wiese Eigar av gnr. 52/39, Kjell Gunnar Johansen Eigar av gnr. 52/40, Jan Einar Andersen Eigar av gnr. 52/41, Knut Ronald Ekseth Eigar av gnr. 52/42, Mette Elisabeth Myrås Eigar av gnr. 52/43, Audun Øiestad Eigar av gnr. 52/43, Martha Sofie Bjo Øiestad Eigar av gnr. 52/44, Ole Pål Martin Nesttun Eigar av gnr. 52/45, Einar Engberg Eigar av gnr. 52/46, Asbjørn Eliassen Eigar av gnr. 52/47, Roald Andrè Eriksen Eigar av gnr. 52/47, Karen Gaarder Eigar av gnr. 52/48, Heidi Scott Minne Eigar av gnr. 52/48, Ole Petter Eknes Eigar av gnr. 52/49, Jan Hovland Eigar av gnr. 52/50, Tom Lingjerde Eigar av gnr. 52/50, May-Britt Fossheim Eigar av gnr. 52/51, Ole-Bjørn Rekk Eigar av gnr. 52/52, Eilif Hilmar Johannesen Eigar av gnr. 52/53, 52/54, Ole Kleppe Eigar av gnr. 52/53, 52/54, Lisbeth Kleppe Eigar av gnr. 52/55, Kjellaug Løkken Eigar av gnr. 52/56, Jorunn Kjønås Eigar av gnr. 52/57, Gunnar Jetmundsen

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 1

Eigar av gnr. 52/57, Anne Marie Eknes Eigar av gnr. 52/58, David Andre Johannesen Eigar av gnr. 52/58, Linda Kristin Johannesen Eigar av gnr. 52/59, Tom Arnold Pedersen Eigar av gnr. 52/59, Ann Karine Ringstad Eigar av gnr. 52/64, Haakon Johnsen Eigar av gnr. 52/64, Patricia Lee Keech

Prosessfullmektig: Advokat Pål Heldal, Representerer Olav Kårbø, Jofrid Wiese advokat Erik Myking, Representerer Jan Einar Andersen, Anne Marie Eknes, Knut Ronald Ekseth, Asbjørn Eliassen, May-Britt Fossheim, Jan Hovland, Eilif Hilmar Johannesen, Haakon Johnsen, Patricia Lee Keech, Jorunn Kjønås, Tom Lingjerde, Kjellaug Løkken, Mette Elisabeth Myrås, Ole Pål Martin Nesttun, Tom Arnold Pedersen, Ole-Bjørn Rekk, Ann Karine Ringstad, Audun Øiestad, Martha Sofie Bjo Øiestad, Gunnar Jetmundsen, David Andre Johannesen, Linda Kristin Johannesen, Kjell Gunnar Johansen, Einar Engberg, Per Müller, Karen Gaarder, Roald Andrè Eriksen, Ole Petter Eknes, Ole Kleppe, Lisbeth Kleppe, Heidi Scott Minne

Eigedomane ligg i Meland kommune.

Til stades: Jofrid Wiese også med fullmakt frå Olav Kårbø, Leif Arill Wiese, Sigbjørn Rasmussen med fullmakt frå Ingeborg Marie Kårbø Rasmussen, Per Müller, Haakon Johnsen, advokat Erik Myking og advokat Pål Heldal. Avd. ing. Stig Kogstad frå jordskifteretten var også tilstades.

Dei andre partane var lovleg innkalla, men møtte ikkje.

På spørsmål frå jordskiftedommaren hadde ingen merknader til innkallinga til møtet eller til måten retten var samansett på. Ingen kjende til noko som kunne tilseie at jordskiftedommaren var inhabil.

Partslista vart gjennomgått.

Følgjande dokument vart framlagde: 1. Krav om jordskiftesak frå advokat Erik Myking, datert 08.11.2010 Vedlegg 1. Utskrift av møtebok Meland bygningsråd datert 15.03.1972 Vedlegg 2. Kopi av utskiftningsprotokoll slutta 12.05.1937 Vedlegg 3. Kopi av rettsbok frå Nordhordland heradsrett datert 23.10.2973

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 2

Vedlegg 4. Oversiktskart over skifteområdet i målestokk 1:3000 Vedlegg 5. Kopi av brev frå adv.flm. Dag-Heime Bjørndal datert 06.07.2010 på vegne av eigar av bnr. 2 og bnr. 14 Vedlegg 6. Kopi av brev frå Helge Grimstad på for Astrid Karin Grimstad datert 26.07.2010, eigar av bnr. 11 Vedlegg 7. Kopi av avtale om vegrett mellom hyttefeltet og eigar av bnr. 2 datert 08.08.1998 Vedlegg 8. Kopi av avtale om vegrett mellom hyttefeltet og eigar av bnr. 11 datert 24.08.1998 Vedlegg 9. Kopi av avtale om vegrett mellom hyttefeltet og eigar av bnr. 5 datert 24.08.1998 Vedlegg 10. Utskrift av eigedomsregisteret for gnr. 52, bnr. 10 Vedlegg 11. Kopi av bnr. 10 sitt blad i grunnboken Vedlegg 12. Utskrift av skøyte- og pantebok II B a 52 1919 - 1920 Vedlegg 13. Utskrifter frå eigedomsregisteret for gnr 52, bnr. 2, 3, 5, 11 og 14 (heimel og servituttar) 2. Forkynning av krav om sak for jordskifteretten, datert 25.11.2010 3. Prosesskriv frå advokat Pål Heldal, datert 26.01.2011 Vedlegg 1. Kopi av brev frå Fylkesmannen i Hordaland, datert 26.04.1972 Vedlegg 2. Kopi av AS Sætre-bygg sine salsvilkår Vedlegg 3. Utskrift av eigedomsregisteret Vedlegg 4. Kopi av bnr. 10 sitt blad i grunnboka 4. Innkalling til rettsmøte, datert 23.01.2012 5. Skriv, datert 23.02.2012 frå Astrid og Helge Grimestad. 6. Prosesskriv, datert 28.02.2012 frå advokat Erik Myking. Vedlegg 1. Oppdatert liste over rekvirentane. Vedlegg 2. Skriv, datert 22.02.1972 frå advokat Ingard Østerbø Vedlegg 3. Skriv, datert 26.04.1972 frå Fylkesmannen i Bergen og Hordaland Vedlegg 4. Skriv, datert 07.10.1972 frå advokat Wilh. Haaland 7. Fullmakt, datert 29.02.2012 frå Olav Kårbø til Jofrid Wiese 8. Fullmakt, datert 20.03.2012 frå Ingeborg Kårbø Rasmussen til Sigbjørn Rasmussen 9. Fullmakt, datert 14.03.2012 til Haakon Johnsen

Dokumenta vart gjennomgått i nødvendig grad.

Advokat Erik Myking innleia. Det vart i denne samanheng framlagt

10. Disposisjon over innleiingsføredraget samt påstand, frå advokat Myking.

Advokat Pål Heldal innleia. Det vart i denne samanheng framlagt

11. Påstandsskriv, frå advokat Heldal.

Sigbjørn Rasmussen fekk ordet. Han synte til at deira eigedom ikkje kom til å bli særleg omfatta av denne saka og at dei såleis heller ikkje hadde ein klar påstand.

Synfaring Partane saman med retten drog deretter på synfaring. Vegen vart synfart og partane fekk forklare seg undervegs.

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 3

Etter ein pause vart retten på ny sett i ungdomshuset.

Advokat Myking og advokat Heldal fekk ordet til prosedyre. Advokat Myking fekk ordet til replikk. Advokat Heldal fekk ordet til duplikk.

Advokatane leverte inn omkostningsoppgåver:

12. Omkostningsoppgåve frå advokat Myking. 13. Omkostningsoppgåve frå advokat Heldal.

Dommaren erklærte forhandlingane for avslutta og tvisten teken opp til doms. På spørsmål hadde ingen merknader til forhandlingane. Partane vart deretter permittert.

Retten held fram drøftingane i einerom.

Tvist om køyrevegrett

Det vart i medhald av jordskiftelova § 17 avsagt slik

dom: Tvisten i denne sake er om hytteeigedomane i Kårbøneset har vegrett for bilkøyring over gbnr 52/2 og 52/11 i Meland kommune.

Dette hyttefeltet består av tomter som er frådelt gbnr 52/37, som igjen er frådelt gbnr 52/9. Partane er samde om at bnr 9 fekk vegrett i ein 2,5 meter brei veg ved utskiftninga av Kårbøneset i 1933-38. Partane er usamde om denne vegretten kan utvidast til å gjelda køyreveg for alle hytteeigedomane som er frådelt den teigen som vart tildelt bnr 9 i denne utskiftninga. Rett for hytteeigarane til å gå langs denne traseen er ikkje omtvista.

Hytteeigarane ved advokat Erik Myking har i hovudsak gjort gjeldande. Etter vårt syn er handsaminga av denne saka i kommunen og fylkeskommunen ikkje direkte relevant i avgjerda av denne saka. Det same gjeld rettsforliket inngått i samband med skjøn. Det var økonomiske grunnar til at vegen ikkje vart realisert etter dei tidlegare forlika / avtalane.

Vi viser til det som står i utskiftninga side 49 og 50 om veg nr 3 i Neset:

"Vei nr. 3 begynner i den gamle sjøvei nedenfor Mons Steffensen bosted, går derfra Nordover med en mindre kurve til Løveien som følges Vestover til V i fjell Søndenfor Løbygningen, derfra Nordover gjennem bøgjerdet Vestenfor hønsehuset, derfra Nordvestover til W i fjell ca. 22 m. fra bøgjerdet, videre Nordvestover over en myr til veien skjærer 11te skiftelinje." … "Vei nr. 1, 2, 3 og 4 som dels fører til "Neset" og dels er utlagt i selve "Neset" har en bredde av 2,5 m. til selve veibanen." … "Vei nr. 3 oparbeides av Mons Steffensen frå gårdstunet til den ham utlagte brenntorvmyr i

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 4

sin teig. Resten av denne vei i "Neset" oparbeides av eieren av br. nr. 9 Johannes Andersen."

Alle hyttene i Kårbøneset hyttefelt "stammar" frå bnr 9. Det er vårt syn at vegretten til bnr 9 er ein alltidvarande realservitutt som kunne overførast til dei nye hytteeigedomane.

I slike vurderingar må ein ta omsyn til om det å gje fleire brukarar vegrett vil medføre urimeleg eller uturvande skade eller ulempe for den tenande eigedomen. I Rt 1973, s. 229 kom Høgsterett til at det kunne frådelast 8 nye parsellar med vegrett utan at dette var i strid med servituttlova. I Deinbollsaka (Rt 1968, s. 695) kom Høgsterett til at bruket som hadde frådelt 36 feriehytter ikkje kunne gje desse køyrevegrett i veg som gjekk over nabobruk. I Deinbollsaka uttala Høgsterett at omfanget av vegretten måtte vera bestemt av den bruk som var gjort av vegen (jord- og skogbruksføremål). Etter vårt syn er det ikkje pårekneleg med jord- og skogbruksføremål i Kårbøneset, slik at denne domen ikkje er så relevant i denne saka.

I utskiftninga frå 1930-talet er vegbreidda 2,5 meter eller 1 meter. Gangvegane er 1 m og då er det naturleg at vegane som er 2,5 meter er køyrevegar. Veg 3 ut til Kårbøneset er såleis ein køyreveg. Det å ha ein rett til køyreveg er ein dynamisk rett. Denne retten føl samfunnsutviklinga og det som i gamle dagar var ein kjerreveg kan i dag vera ein bilveg.

Etter vårt syn føreligg det ein rett til køyreveg over alle dei tenande eigedomane fram til hyttefeltet.

påstand:  Til rekvirentane sine eigedomar ligg det køyrbar vegrett over eigedomane gnr 52, bnr 2, 3, 5 og 11 i Meland kommune.  Rekvirentane sine saksomkostnader vert kravd dekka. Spørsmål om avvising og vegrett vert fastsett etter skjøn til å ha utgjort 50 % kvar av dei totale omkostnader.

Olav Kårbø og Jofrid Wiese ved advokat Pål Heldal har i hovudsak gjort gjeldande. Av saksdokumenta går det fram at dei som la ut hyttetomtene har gått ut i frå at dei kunne basere seg på ein eldre utskiftningsveg. Me er samde om at bnr 9 hadde ein alltidvarande bruksrett til veg for sitt utlagde areal i Kårbøneset. Det me er usamde om er om denne vegretten kan delast ut til 22 hyttetomter som i ettertid er frådelt denne teigen.

Det er mykje rettsparksis på dette, jf vårt juridiske utdrag. Etter vårt syn har Deinbolldomen mange parallellar med vår sak. Det skal i slike saker gjerast ei samansett vurdering. Ein skal vurdere tolegrensa i servituttlova § 8. Etter vårt syn går denne vegen så nær tunet at ulempene og skaden vert både urimeleg og uturvande.

I starten parkerte hytteeigarane heilt borte ved fylkesvegen (ved rubbhallen). Ved etablering av gangvegen til hyttefeltet vart vegen lagt om ved husa på bnr 2 for å minske ulempene med den nye trafikken. Seinare er parkeringsplassen til hytteeigarane flytt nærare og dei har i dag avtale med bnr 5 om parkering.

påstand:  Rekvirentane sine eigedomar har ikkje køyrevegrett over eigedomen gnr 52, bnr 2 i

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 5

Meland kommune.  Olav Kårbø sine saksomkostnader vert kravd dekka. Spørsmål om avvising og vegrett vert fastsett etter skjøn til å ha utgjort 50 % kvar av dei totale omkostnader.

Retten ser slik på saka: Som det går fram av innleiinga er partane samde om at bnr 9 fekk vegrett i ein 2,5 meter brei veg ved utskiftninga av Kårbøneset i 1933-38. Partane er usamde om denne vegretten kan utvidast til å gjelda køyreveg for alle hytteeigedomane som er frådelt den teigen som vart tildelt bnr 9 i denne utskiftninga.

Det er retten sitt syn at tvisten i denne saka i hovudsak må avgjerast ut i frå ei vurdering om eigar av bnr 37 Sætre bygg AS kunne overføre andel av bruksrett til alle hytteeigedomane ved opprettinga av desse. Dette må skje ut frå ei vurdering av reglane i servituttlova, jf avgjerd i Gulating lagmannsrett (LG-2010-158092): "… Adgangen til å overføre andel av bruksrett over fremmed eiendom til tredjemann reguleres av servituttloven § 9, hvor det heter at del av retten kan avhendes « når det ikkje fører til annan auke i tyngsla enn det elles var høve til ». Bestemmelse suppleres i § 2, hvoretter rådigheten ikke kan brukes slik at « det urimeleg eller uturvande er til skade eller ulempe for den andre ». Hvilken belastning det ved slik overdragelse er « høve til » å påføre den tjenende eiendom må antas å bero blant annet på hvilket formål retten i sin tid var ment å tjene. Også ved rimelighetsvurderingen etter § 2 annet ledd skal det legges vekt på hva som antas å ha vært formålet med servitutten, samt hvilken bruk som er i « samsvar med tida og tilhøva »."

I saka ved lagmannsretten kom retten til at det ikkje var etablert vegrett med køyrerett over framand eigedom for nausteigedom som var frådelt eigedom med slik køyrerett.

I vår sak var veg nr 3 stifta under utskiftninga av utmarka på Kårbøneset i 1933-38. Føremålet med vegen var å sikra dei nye teigane tilkomst. Kva som var pårekneleg utnytting av desse teigane då vegen vart stifta er ikkje heilt lett å rekonstruera. Det er likevel retten sitt syn at uttak av torv, skogbruk og beiting var dei mest trulege utnyttingsmåtane. Ut frå utskiftningskartet ser ein også at bnr 10 (Steinstad/Fantebu) er frådelt. Dette bruket vart frådelt i 1919 og retten er av den oppfatning at frådelingar frå teigen tildelt bnr 9 (bokstav I) også var pårekneleg. Det er imidlertid retten sitt syn at ei så omfattande frådeling som vart gjennomført på 1970-talet av Sætre bygg AS ikkje var pårekneleg eller rimeleg i høve til det opphavlege føremålet med denne vegretten som vart gjeve bnr 9.

Veg nr 3 i utmarksutskiftninga tek av frå den gamle sjøvegen. Dette er ein veg som ikkje er dokumentert i denne saka. Sigbjørn Rasmussen (for bnr 3) opplyste i rettsmøte at dette var ein veg for alle hovudbruka på garden som hadde andelar i felles notvoll med nothus. Grensene for denne notvollen var oppgått av jordskifteretten seint på 1970-talet. I denne saka vart også sjøvegen skildra: "Frå denne veg i hovudretning austover har dei som har rett i notvollen og dei som har naust nord for denne rett til å nytte den gamle sjøvegen herfrå og austover til bygdevegen."

Det er såleis retten sitt syn at tilkomsten til hyttefeltet i Kårbøneset først føl den gamle sjøvegen for så å følgje veg nr 3 utlagt under utmarksutskiftninga.

I vurderinga av om hytteeigedomane fekk køyrerett ved frådeling av desse, har retten også lagt vekt på vegen sin nærleik til tuna på bnr 2 og bnr 11. Det er retten sitt syn at når ein

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 6

skal vurdere om avhending av vegrett til alle hytteeigedomane fører til annan auke i tyngsla enn det elles var høve til, må ein ta omsyn til vegens plassering i høve til tuna. I denne saka er det retten sitt syn at ein er over denne grensa som er skildra i servituttlova § 9.

Det går vidare fram av dokumenta i saka at eigar av bnr 2 heile tida har vore av den oppfatning at hytteeigarane ikkje har køyrerett trass i at det er inngått forlik der desse oppnår dette. Eigar av bnr 2 har sytt for at vegen er omlagt forbi tunet slik at ulempene for dette bruket er mindre i høve til den opphavlege veg nr 3. Hytteeigarane på si side har sidan etableringa av dette feltet kring 1972 nytta gangtilkomst til hyttene. Dei har også oppnådd køyrerett via forlik med bnr 2, 5 og 11 men nytta seg ikkje av denne retten innan fristens utløp. Retten er av den oppfatning at utleiing av gangrett for hytteeigedomane ligg innanfor det Sætre bygg AS hadde rett til i medhald av den opphavlege vegretten bnr 9 har hatt i området.

Retten er komen til at hytteeigedomane frådelt bnr 37 ikkje har køyrerett på sjøvegen og på veg nr 3 frå utmarksutskiftninga. Eigar av bnr 2 har såleis fått medhald i sin påstand om dette temaet. I medhald av tvistelova § 20-2 vert Olav Kårbø tilkjent saksomkostnader i denne saka. Retten finn ikkje grunnlag for å nytta unntaksreglane i same paragraf. Advokat Heldal har levert inn ei omkostnadsoppgåve på 63.750,- kr. Det er opplyst at halvparten av dette gjeld tvist om vegrett og halvparten gjeld tvist om fremming av jordskiftesak. Det er ikkje kome merknader til denne oppgåva og retten legg denne til grunn. Beløpet som vert tilkjent vert ut frå dette halvparten av det oppgjevne beløp.

Retten er av den oppfatning at det er avgjerande at denne tvisten no vert avklart og set ut frå dette denne avgjerda til påanke straks, jf jordskiftelova § 62, 2. ledd.

Retten er komen til slik slutning: 1. Hytteeigedomane i Kårbøneset (gnr 52 bnr 39-59 og 64) har ikkje køyrevegrett i den gamle sjøveg og i veg nr 3 skildra i utmarksutskiftning over Kårbø 1933-38.

2. Eigarane av hytteeigedomane i Kårbøneset (gnr 52 bnr 39-59 og 64) vert ein for alle og alle for ein, dømd til å betale Olav Kårbø kr 31.875,- i saksomkostnader innan 15 dagar rekna frå forkynning av denne domen.

3. Denne avgjerda vert i medhald av jordskiftelova § 62, 2. ledd sett til påanke straks. Ankefristen er ein månad rekna frå forkynningsdatoen.

Tvist om fremming av jordskiftesak

Partane er i denne saka usamde om det er grunnlag for å fremme sak om jordskifte.

Hytteeigarane ved advokat Erik Myking har i hovudsak gjort gjeldande. Tilkomsten til rekvirentane sine eigedomar på Kårbøneset er utenleg etter tid og tilhøve. Etter vårt syn vil eit sams tiltak etter jordskiftelova § 2 e gjera tilhøva meir tenlege. Ein ny veg vil gjera tilkomsten til desse eigedomane meir framtidsretta. Det er også eit vilkår i jordskiftelova § 3 a at ingen av partane skal lida tap, dette vert kalla tapsgarantien. I denne saka er det alle rekvirentane sitt syn at dei vil ha nytte av ein køyrbar veg fram til hyttefeltet. Når det gjeld

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 7

bnr 2 og bnr 11 er det vårt syn at desse har både fordeler og ulemper med ein veg inn i området.

Dagens veg er svært bratt i starten og kommunen har forlanga ei utbetring dersom denne vegen skal vera farbar med renovasjonsbil og ambulanse / brannbil. Vinterstid er vegen mest uframkomeleg. Ei opprusting av denne vegen vil gje partane ein sikrare og tryggare tilkomst til eigedomane. Det vil også bli lågare utgifter til vedlikehald med fleir brukarar av vegen. Ei avklaring i denne langvarige saka vil også vera til nytte for alle partane.

Av ulemper er det auka trafikk som er mest merkbar. Det er vårt syn at denne trafikkauken ikkje vert så merkbar og at trafikken stort sett vil koma om sommaren. Sjølv om vegen går nærme tunet, er det vårt syn at avstanden er stor nok i forhold til den avgrensa trafikken som kjem til å koma her. Ut i frå at det alt eksisterer ein veg her, er det vårt syn at ein slik utvida bruk er pårekneleg etter tida og tilhøva.

påstand:  Sak 1200-2010-0026 Kårbø vert fremja som sams vegsak etter jordskiftelova § 2 e, eventuelt som bruksordning etter jordskiftelova § 2 c dersom hytteeigarane har vegrett.  Rekvirentane sine saksomkostnader vert kravd dekka. Spørsmål om avvising og vegrett vert fastsett etter skjøn til å ha utgjort 50 % kvar av dei totale omkostnader.

Olav Kårbø og Jofrid Wiese ved advokat Pål Heldal har i hovudsak gjort gjeldande. For å fremja ei jordskiftesak må tre vilkår vera oppfylt. Det er vårt syn at det ikkje er utenleg at hyttefeltet ikkje har køyreveg heilt fram. Feltet er etablert med gangtilkomst og kjøparane har kjøpt desse hyttene med denne føresetnaden. Vurderinga av om tilhøva er utenlege skal vera objektiv. Det at hytteeigarane vert eldre skal ikkje reknast med i vurderinga, det er pårekneleg. Det er ikkje tvist om at hytteeigarane har gangveg og denne løysinga fungerer fint i lag med parkeringsplass på bnr 5 veg bygdevegen.

Ei jordskiftesak kan heller ikkje fremjast dersom nokon av partane kjem til å lida tap, jf jordskiftelova § 3a. Det er vårt syn at dei to gardstuna har inga nytte av eit sams tiltak som ny tilkomstveg til hyttefeltet. Dei to gardstuna har tilfredstillande tilkomst i dag. Dersom dei ynskjer å utbetra denne tilkomsten, kan dei gjere dette på eiga hand. Det å få ein køyreveg for 22 hyttetomter rett forbi tunet vil utgjera eit stort tap for eigedomane.

Me er også svært overraska over at rekvirentane ikkje har kostnadsrekna på dette prosjektet. Ein må i denne samanheng også syne til at rekvirentane har tidlegare hatt høve til å byggja vegen dei no ynskjer, men har då valt å ikkje bygge vegen på grunn av at kostnadane var for høge i høve til nytta eller deira økonomiske situasjon. Me ser difor faren for at det same kan skje igjen.

påstand:  Jordskiftesaka vert nekta fremja.  Olav Kårbø sine saksomkostnader vert kravd dekka. Spørsmål om avvising og vegrett vert fastsett etter skjøn til å ha utgjort 50 % kvar av dei totale omkostnader.

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 8

Sigbjørn Rasmussen for bnr 3 har i hovudsak gjort gjeldande: Vår rolle i denne saka er ikkje stor. Den såkalla sjøvegen er så vidt inne på vår eigedom heilt i starten av vegen. Vårt bruk har også vegrett i denne vegen fram til fellesområdet ved nothuset. Grensene for fellesområdet vart oppgått i ei jordskiftesak på slutten av 1970-talet. I denne saka vart også sjøvegen skildra. Me brukar denne sjøvegen som ein gangveg og har ikkje behov for noko utbetring eller omlegging av denne vegen.

Retten ser slik på saka: Det er retten sitt syn at ein kan vurdere fremmingsspørsmålet sjølv om ikkje avgjerda om rekvirentane har køyrevegrett på sjøvegen og veg nr 3 er rettskraftig.

Får å fremja ei jordskiftesak er det tre vilkår som må vera oppfylte. Det første vilkåret er at ein eller fleire eigedomar må vere vanskeleg å nytte ut på tenleg måte etter tid og tilhøve, jf jordskiftelova § 1.

Rekvirentane i saka har synt til at deira tilkomst er utenleg. Motpartane har synt til at tilkomsten er tenleg. Hytteeigarane går i dag frå parkeringsplassen på bnr 5 om lag 400 meter fram til hytteområdet. Først går dei på sjøvegen, sidan på veg nr 3. På dei siste 100 metrane er det bygd ei trekloppe. Det er retten sitt syn at tilkomsten til hyttefeltet i dag er utenleg etter tid og tilhøve. Det er ikkje slik at alle som eig ei hytte kan rekne med å ha køyrbar veg fram til hytta. Mange hytter er utan veg utan at dette kan reknast som utenleg. I vår sak er det retten sitt syn at det i dag verkar utenleg at så mange hytteeigarar skal gå vegen frå parkeringsplassen og ut til hytteområdet når det er fullt mogeleg å lage ein veg.

Det er vidare retten sitt syn at tilkomsten til både bnr 11 og bnr 2 er utenleg. Tilkomsten til desse to bruka føl først bygdevegen, frå denne vegen tek sjøvegen av. Denne går først bratt ned i eit dalføre og så bratt oppatt. I det brattaste partiet har denne vegen ei stigning på om lag 22 %. Det er retten sitt syn at dette gjer vegen lite eigna til framtidsretta tilkomst til dei eigedomar som nyttar denne. Dette er retten sitt syn sjølv om partane på bnr 2 har uttalt at denne tilkomsten er tilfredstillande for dei.

Det andre vilkåret som må vere oppfylt er at det må finnast eit jordskifteverkemiddel som gjer tilhøva meir tenlege. I dette tilfellet er det kravd sak etter jordskiftelova § 2 e om sams tiltak. Retten er av den oppfatning at eit sams tiltak som går ut på utbetring av vegen og mogeleg omlegging av deler av vegen vil vera eit verkemiddel som kan gjera tilhøve betre for partane i saka.

Det tredje vilkåret som må vera oppfylt er at ingen av partane skal lida tap i ei jordskiftesak. Mogelege tap i denne saka er ulempe for bnr 11 og bnr 2 med auka trafikk på vegen, samt kostnadene med ny veg sett i høve til den nytta som vegen fører med seg.

Når det gjeld bnr 11 er det retten sitt syn at ein ny veg kan leggjast noko lenger bort frå tunet slik at ulempene med auka trafikk ikkje vert monaleg. Ei slik omlegging kan vera ein naturleg del av utbetringa som må gje betre stigningstilhøve i starten av vegen. Ei slik omlegging vil heller ikkje fordyra prosjektet monaleg etter det retten på noverande tidspunkt kan sjå. Når det gjeld bnr 2 er mogelegheitene for omlegging av vegen meir avgrensa. Dette vart også konstatert på dagens synfaring. Vegen er imidlertid lagt om noko i høve til den opphavlege traseen for veg nr 3. Ut frå det retten kan sjå skjedde dette i samband med oppbygginga av hytteområdet og som eit resultat av krav frå eigar av bnr 2. Vegen ligg no

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 9

på det næraste om lag 17 meter (kartmålt) frå våningshuset på bnr 2. Det er i tillegg ein del høgdeskilnad, og huset ligg ein del over vegen på dette stykket. Både avstanden til vegen og høgdeskilnaden gjer, etter retten sitt syn, at meir trafikk på vegen ikkje får dominerande effekt på tunet til bnr 2.

Retten har i denne vurderinga også lagt vekt på at dette er tilkomst til feriebustader som vil gje mindre trafikk enn heilårsbusetnad. Det må også leggjast vekt på at det alt er trafikk gjennom området og at tidlegare utskiftningar har lagt ut vegrettar her. Fordelane med betre tilkomst til bnr 2 og 11 må også vegast opp i mot ulempene med meir trafikk på vegen.

Når det gjeld dei totale kostnadene med vegen er desse ikkje utgreidd. Retten er på linje med eigarane av bnr 2 litt forundra over at rekvirentane ikkje har innhenta eit kostnadsoverslag på dette. Ein viser i denne samanheng til at hytteeigarane så seint som i 1998 hadde tilbod om å bygge veg, men dette vart ikkje realisert på grunn av for høge kostnader. Rekvirentane seier at tidene no er endra og partane har større betalingsevne. Retten ser ikkje bort i frå at dette stemmer, men det er også slik at prisane på anleggsarbeid har stige tilsvarande mykje i denne perioden. Det er vidare retten sitt syn at kostnaden ikkje skal samanliknast med det partane har råd til, men målast opp i høve til den nytte hytteeigedomane oppnår med veg i høve til dagens tilkomst. Korleis denne nytten skal målast, vert neste utfordring. Kva partane sparer i tid og utgifter er vanskeleg å måle. Ei anna tilnærming kan vere å estimere kor mykje verdien på ei hytteeigedom i området stig dersom det kjem veg fram til feltet. I den samanheng må ein ta med at det framleis er gangtilkomst internt i feltet. Heller ikkje dette er ein eksakt vitenskap og verdiauken vil variere frå området til område.

Retten er såleis av den oppfatning at ein manglar opplysningar om vegkostnad og verdiauke for hytteeigedomane med veg fram til fellesområdet. Det er retten sitt syn at opplysningar om dette må innhentast før retten kan ta endeleg stilling til fremmingsspørsmålet.

Retten pålegg rekvirentane å innhenta uttale frå min to eigedomsmeklarar med lokalkunnskap. Ein slik uttale skal gje eit estimat på kva verdiauken på ein av hytteeigedomane vert med ny veg fram til fellesområdet kontra dagens tilkomstordning.

Retten har også vurdert om rekvirentane skal påleggjast å innhenta pristilbod på bygging av ny veg. Retten er komen til at dette er naudsynt men vil først pålegge rekvirentane dette etter at forslag til veg er stukke ut av jordskifteretten og etter at jordskifteretten har avgjort kva vegklasse pristilbodet skal omfatte.

Retten vil informere partane når dette arbeidet er gjort.

I og med fremmingsspørsmålet ikkje er ferdig handsama tek heller ikkje retten stilling til spørsmålet om dekking av saksomkostnader for dette temaet.

Retten heva. Meland, 20.03.2012

Vidar Bergtun (s)

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 10

RETTSMØTE

Møtedag: 22.11.2012. Stad: Frekhaug i Meland. Sak nr.: 1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52

Saka gjeld: Krav om sak etter jordskiftelova § 2.

Jordskiftedommar: Vidar Bergtun, som einedommar etter jordskiftelova § 9 andre ledd.

Protokollførar: Jordskiftedommaren.

Saka er kravd av: Kårbøneset hyttefelt ved advokat Erik Myking.

Til handsaming: Spørsmålet om saka skal fremjast.

Partar: Eigar av gnr. 52/2, Olav Kårbø Eigar av gnr. 52/3, Ingeborg Marie Kårbø Rasmussen Eigar av gnr. 52/5, Tore Kårbø Eigar av gnr. 52/10, Per Müller Eigar av gnr. 52/11, Astrid Grimstad v/ Helge Grimstad, DANMARK Eigar av gnr. 52/14, Jofrid Wiese Eigar av gnr. 52/39, Kjell Gunnar Johansen Eigar av gnr. 52/40, Jan Einar Andersen Eigar av gnr. 52/41, Knut Ronald Ekseth Eigar av gnr. 52/42, Mette Elisabeth Myrås Eigar av gnr. 52/43, Audun Øiestad Eigar av gnr. 52/43, Martha Sofie Bjo Øiestad Eigar av gnr. 52/44, Ole Pål Martin Nesttun Eigar av gnr. 52/45, Einar Engberg Eigar av gnr. 52/46, Asbjørn Eliassen Eigar av gnr. 52/47, Karen Gaarder Eigar av gnr. 52/47, Roald Andrè Eriksen Eigar av gnr. 52/48, Ole Petter Eknes Eigar av gnr. 52/48, Heidi Scott Minne Eigar av gnr. 52/49, Jan Hovland Eigar av gnr. 52/50, Tom Lingjerde Eigar av gnr. 52/50, May-Britt Fossheim Eigar av gnr. 52/51, Ole-Bjørn Rekk Eigar av gnr. 52/52, Eilif Hilmar Johannesen Eigar av gnr. 52/53, 52/54, Lisbeth Kleppe Eigar av gnr. 52/53, 52/54, Ole Kleppe Eigar av gnr. 52/55, Kjellaug Løkken Eigar av gnr. 52/56, Jorunn Kjønås Eigar av gnr. 52/57, Gunnar Jetmundsen Eigar av gnr. 52/57, Anne Marie Eknes Eigar av gnr. 52/58, David Andre Johannesen Eigar av gnr. 52/58, Linda Kristin Johannesen Eigar av gnr. 52/59, Tom Arnold Pedersen

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 11

Eigar av gnr. 52/59, Ann Karine Ringstad Eigar av gnr. 52/64, Haakon Johnsen Eigar av gnr. 52/64, Patricia Lee Keech

Prosessfullmektig: Advokat Pål Heldal, representerer Olav Kårbø, Jofrid Wiese

Advokat Erik Myking, representerer Jan Einar Andersen, Anne Marie Eknes, Knut Ronald Ekseth, Asbjørn Eliassen, May-Britt Fossheim, Jan Hovland, Eilif Hilmar Johannesen, Haakon Johnsen, Patricia Lee Keech, Jorunn Kjønås, Tom Lingjerde, Kjellaug Løkken, Mette Elisabeth Myrås, Ole Pål Martin Nesttun, Tom Arnold Pedersen, Ole- Bjørn Rekk, Ann Karine Ringstad, Audun Øiestad, Martha Sofie Bjo Øiestad, Gunnar Jetmundsen, David Andre Johannesen, Linda Kristin Johannesen, Kjell Gunnar Johansen, Einar Engberg, Per Müller, Karen Gaarder, Roald Andrè Eriksen, Ole Petter Eknes, Ole Kleppe, Lisbeth Kleppe, Heidi Scott Minne

Eigedomane ligg i Meland kommune.

Til stades: Advokat Pål Heldal saman med Jofrid Wiese og Leif Arill Wiese, advokat Erik Myking saman med Per Müller og Haakon Johnsen. Avd. ing. Stig Kogstad frå jordskifteretten var også tilstades.

Dei andre partane var lovleg innkalla, men møtte ikkje.

Følgjande dokument vart framlagde: 14. Forkynning av dom, datert 18.04.2012 15. Brev frå advokat Erik Myking, datert 20.06.2012 Vedlegg 1. Vurdering frå EiendomsmeglerVest, datert 13.06.2012 Vedlegg 2. Vurdering frå DNB Eiendom AS, datert 19.06.2012 Vedlegg 3. Kart over området med påteikningar, datert 07.05.2012 16. Skriv, datert 25.07.2012 frå jordskifteretten til partane. Vedlegg 1. Notat om bygging av veg Vedlegg 2. Kartskisse Vedlegg 3. Normalar for bygging av landbruksvegar 17. Anbud frå advokat Erik Myking, datert 03.10.2012 Vedlegg 1. Anbud frå Nordhordland Grunn og Betong, datert 01.10.2012 Vedlegg 2. Anbud frå Sprengningsteknikk AS, datert 01.10.2012 18. Innkalling til rettsmøte 22.11.2012, sendt partar og advokatar 19.10.2012 19. E-post frå Helge Grimstad av 19.11.2012 20. Fullmakt, datert 26.10.2012 frå Olav Kårbø til Jofrid og Leif-Arill Wiese. 21. Hjelpedokument, utlevert av advokat Erik Myking. 22. Kopi av forskrift om planlegging og godkjenning av veier for landbruksformål.

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 12

23. Kartskisse over bnr 2 og bnr 5 under gnr 52 i Meland (Kjelde: Skog og Landskap) 24. Omkostningsoppgåve frå advokat Myking. 25. Omkostningsoppgåve frå advokat Heldal.

Dokumenta vart gjennomgått i nødvendig grad.

Dette rettsmøtet vart halde for å høyre partane i forslag til trase, og innkomne pristilbod på bygging av vegen. Jf rettsboka frå førre rettsmøte i saka der fremmingsvedtaket vart utsett.

Partane har uttalt seg slik om saka:

Hytteeigarane ved advokat Erik Myking har i hovudsak gjort gjeldande: Retten skal ved vurdering av om saka skal fremjast vurdera tapsgarantien, jf jordskiftelova § 3 a. Det er vårt syn at prisen på opparbeiding av parkeringsplass ikkje skal reknast med i vurderinga av kostnad / nytte sidan dette er eit tiltak på eigen eigedom.

I tilbodet til Grunn og Betong har dei føresett at uttak av massar til berelag og forsterkingslag kan skje i anleggsområdet. Det er vårt syn at dette mest truleg let seg gjere.

På hjelpedokumentet, jf dok nr 21 er det oppstilt utrekningar på kostnad / nytte ved dei ulike grunnlaga som er kome inn i saka. Det går fram av dette dokumentet at det er berre med den lågaste prisauken og dyraste anbodet at reknestykket går i minus. Som nemnd over, er det vårt syn at prisen på parkeringsplassen ikkje skal takast med i denne vurderinga. Ved eit slikt resonnement hamnar alle alternativa på plussida.

Med Grunn og Betong sitt tilbod er tiltaket på plussida med1-3 mill.

Hytteeigarane er innstilt på å gjennomføra prosjektet. 16 stk. har sagt seg villige til å yta 106.000 kr til tiltaket. Av desse har 10 stk. sagt seg villige til å yta 150.000 kr. 4 stk. er negative til prosjektet og 2 stk. har ikkje svart på spørsmålet.

Dette hytteområdet er i utvikling. Det er framlagt straum og vatn og avløp er på veg. Ein må også ta omsyn til samfunnsutviklinga der tilkomst for brannbil og ambulanse er å sjå på som naturlege gode. Det må også understrekast at dei av hytteeigarane som er i mot, er det kun av økonomiske årsaker.

Det er vårt syn at dette er eit prosjekt som truleg vert godkjent i kommunen på grunn av at det tidlegare har vore godkjent.

påstand:  Sak 1200-2010-0026 Kårbø vert fremja som sams vegsak etter jordskiftelova § 2 e.  Rekvirentane sine sakskostnader vert kravd dekka.

Olav Kårbø og Jofrid Wiese ved advokat Pål Heldal har i hovudsak gjort gjeldande: Det er no slege fast at hytteeigarane ikkje har rett til køyreveg. I slike tilfelle er det då vanleg at dei som ynskjer veg krev ekspropriasjon etter veglova. Rekvirentane har i denne saka kravd sams tiltak etter jordskiftelova § 2 bokstav e. Det er vårt syn at vilkåra for å fremje jordskiftesak ikkje er oppfylt.

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 13

Hytteeigarane har levd godt med tilkomst via gangvegen i lang tid. Det kan ikkje vektleggjast at partane vert eldre. Kravet om at tilhøva skal vere utenlege er etter vårt syn ikkje oppfylt, jf jordskiftelova § 1. Berekning av om eit tilhøve er utenleg føl ikkje marknadsverdi, ein må i desse berekningane nytte bruksverdi. Me viser også til Eiendomsmegler Vest sine vurderingar kring nytten av å få veg fram til hytteområdet. Etter vårt syn må også ulempa for dei av hyttene som får ein parkeringsplass til nabo takast med.

Retten må også merka seg at 6 av hytteeigarane har svara nei eller ikkje svara på spørsmålet om dei er interessert i å få veg inn til området.

Vi er ikkje samde med retten i at det blir mindre trafikk med hytteeigedomar. Dette hytteområdet ligg i pendlaravstand frå Bergen og det er mykje truleg at hytteeigarane flyttar ut på hytta i sommarhalvåret og pendlar til jobb i byen. Den gangtrafikk som er i dag, kan heller ikkje samanliknast med den trafikkmengda som kjem dersom alle hytteeigarane får køyrevegrett fram til hytteområdet.

Ikkjetapsgarantien gjer at det ikkje er grunnlag for å pålegge bnr 2 å delta i dette vegprosjektet dersom saka vert fremja. Dagens veg er om lag 2,5 meter brei medan den planlagde vegen er 4 meter brei. I tillegg kjem breiddeutvidingar i kurver. Alt dette vil føre til eit massivt inngrep i bnr 2 sin eigedom samt at det vil generere mykje trafikk.

Ved etablering av ny veg over bnr 11 må den gamle tilkomstvegen oppretthaldast, dette fører til to vegar over dette bruket.

Eigar av bnr 2 greier seg heilt fint med dagens veg. Dette er ikkje ein aktiv jordbruk- /skogbrukseigedom og ny veg vil ikkje utløyse noko auka forteneste for dette bruket.

Det undrar oss også kvifor ikkje bnr 5 møter for å sei sitt syn i denne saka. Dette bruket vil få ein ny veg over eigedomen sin. Det er såleis vårt syn at dette prosjektet vil føre til tap for alle dei tre hovudbruka i området som vert ramma av tiltaket.

Ved ekspropriasjon er det eit vilkår at inngrepet skal vera tvillaust meir til gagn enn skade. I dette tilfellet skal jordskifteretten vurdere jordskiftelova sine vilkår, men det er likevel vårt syn at ein også må vege dette opp mot vilkåra ved ekspropriasjon, jf kommentarutgåva til jordskiftelova nedst på side 40.

Det er vidare vårt syn at retten må ta omsyn til at den planlagde vegen vert liggjande innanfor 100-m beltet frå sjø. Dette gjer det usikkert om vegen i det heile teke vert godkjent. Det er også vårt syn at dette ikkje kan reknast for ein jordbruksveg i og med hovudføremålet med denne vegen er tilkomst til hytteeigedomar.

Opparbeiding av parkeringsplassen er ein del av den totale kostnaden som partane kan bli pålagt å ta del i. Det er difor klart at også desse kostnadene må med i berekning av nytte / kostnad.

påstand:  Jordskiftesaka vert nekta fremja.  Olav Kårbø sine sakskostnader vert kravd dekka.

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 14

Retten ser slik på saka: Retten har i rettsmøtet den 20.03.2012 drøfta om vilkåra for å fremja sak etter jordskiftelova oppfylt i denne saka. Ein viser til dette.

Det retten no skal drøfte er om saka kan gjennomførast utan at kostnadane og ulempene vert større enn nytta for kvar einskild eigedom, jf jordskiftelova § 3a, sett i lyset av dei opplysningane som er innhenta av rekvirenten i saka.

Når det gjeld hytteeigedomane, er det retten sitt syn at hjelpedokument framlagt av advokat Myking (dok nr 21) syner at saka kan gjennomførast for desse utan at nokon av dei lir tap. Retten er av den oppfatning at kostnadene med opparbeiding av parkeringsplass må takast med i kostnadsvurderinga. Dette er ein naudsynt del av anlegget og noko som partane må påleggjast å delta i dersom saka skal gjennomførast som ei jordskiftesak.

Plasseringa av det planlagde parkeringsområdet er, slik retten ser det, ikkje til nemnande ulempe for dei som grensar inn mot dette.

Advokat Heldal har synt til at ein i denne vurderinga ikkje skal nytte auke i marknadsverdi for hyttene, men auke i bruksverdi. Det er retten sitt syn at når ein i ei sak skal prøve å finna nytten for den einskilde eigedom, så må det vera mogeleg å gjera ei tilnærming på fleire måtar. Å måla nytte ut frå auka bruksverdi, har vore ein vanleg og god måte å berekna nytta for landbrukseigedomar. Når det gjeld ein fritidseigedom, vil det vera vanskelegare å berekne ein auke i bruksverdi, då det her er mindre fokus på inntekter og utgifter. Det at ein eigar av ein fritidseigedom heller ikkje er avhengig av å eige denne eigedomen, gjer at det etter retten sitt syn er grunnlag for å dra inn auka marknadsverdi i nyttevurderinga i spørsmålet om fremjing av ei slik sak.

Retten er samd med advokat Heldal og Eiendomsmegler Vest i at synet på nytta av veg vil variere mellom potensielle hyttekjøparar. Nokre vil setja pris på at det ikkje er veg fram medan andre vil verdsetja veg fram. I ei slik vurdering skal jordskifteretten føreta ei objektiv vurdering for å finna ut korleis ein "normaleigar" vil sjå på dette. Det er retten sitt syn at dei fleste vil setja pris på å sleppa den "unødvendige" transportetappen fram til hyttefeltet. Så vil det vera ulike syn på om vegen bør halde fram til kvar tomt eller om dei interne vegane bør vere gangvegar som i dag. Retten skal i denne saka berre vurdere nytten av å få veg fram til hyttefeltet.

Det er gjort greie for at 4 av hytteeigarane er mot veg på grunn av økonomiske grunnar. Dersom saka vert gjennomført kan desse bli pålagde kostnader dei ikkje ynskjer. Slike pålagde kostnader gjev tvangsgrunnlag og eit framtidig veglag kan tvinge inn desse kostnadene. Hytteeigarane kan ta opp lån med sikkerheit i hyttene, men i ytste konsekvens, kan dette medføre at partar må selje hytta. Eit alternativ til tvungen deltaking kan vera at dei som ikkje har økonomi eller lånemogelegheit på hytteeigedomen, får gå som før, og at dei får anledning til å kjøpe seg inn i vegen ved eit seinare høve. Ei slik løysing betingar at det er betalingsvilje og evne mellom dei partane som ynskjer veg.

Advokat Heldal har på vegne av bnr 2 synt til at dette bruket er nøgde med dagens tilkomst. Eigar av bnr 11 har tilsvarande syn på dette. Retten har i rettsboka datert 20.03.2012 gått ut frå at dagens tilkomst er utenleg for begge desse bruka, sjølv om dagens eigarar er nøgde med tilkomsten. Retten har i denne vurderinga lagt objektive kriterier til grunn. Det er retten sitt syn at eigedomane treng betre tilkomst uavhengig av dagens eigarar sitt syn.

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 15

Ulempene for bnr 2 og 11 er også drøfta i rettsboka frå den 20.03.2012.

Ved fordeling av kostnader til ny/omlagd veg fram til bnr 2 og bnr 11, så kan retten justere desse slik at nytta for begge eigedomane vert positiv. Med så mange hytteeigedomar som skal vere med å dekke kostnaden med veg, vil det i alle tilfelle bli ein rimeleg veg for desse to eigedomane i høve til om dei skulle oppgradera desse vegane åleine.

Eigar av bnr 5 har ikkje uttalt seg i saka. Det er opplyst at bruket leiger ut parkeringsplass til hytteeigarane. Denne inntektskjelda vil forsvinne dersom hytteeigarane får veg. På den andre sida så vert dette arealet frigjeve til andre føremål. Med den gule vegtraseen på utsendt kart, vil bnr 5 få ein uheldig trekant mellom den kommunale vegen og ny veg. Dette vil vera ei ulempe. På same tid vil bnr 5 få nytte av at vegen vestover mot naust og fellesområde vert betre. Alt i alt er det retten sitt syn at ulempene og kostnadene for bnr 5 ikkje vert større enn nytta.

I tillegg til bnr 2, så har også bnr 5 og bnr 6 naust i enden av sjøvegen. Desse vil få nytte av betre veg. Eigarane av den felles notvollen vil også ha nytte av betre tilkomst.

Retten utarbeida ein alternativ vegtrase i samband med innhenting av tilbod. Begge entreprenørfirma har lagt til grunn at dette er eit mindre godt alternativ i høve til ny veg frå parkeringsplassen. Retten legg dette til grunn.

Rekvirentane har fått medhald i sin påstand om at saka skal fremjast. Tvist om fremming av saka fell inn under reglane i jordskiftelova § 81 om dekking av vederlag til sakkunnig hjelp.

Hovudregelen i tvistelova § 20-2 (1) er at den som har vunne saka har krav på full erstatning for sine sakskostnader frå motparten. I same paragraf, er det også ein unntaksregel (3). Retten har i denne saka funne grunnlag for å nytte unntaksregelen. Retten er av den oppfatninga at det er tungtvegande grunnar som talar for dette. Etter retten sitt syn, har det vore god grunn til å få saka prøvd fordi den har vore tvilsam. Retten legg også ei viss vekt på at rekvirentane tidlegare har hatt anledning til å anlegga veg utan å nytta sjansen.

Retten er komen til slik slutning:  Sak 1200-2010-0026 Kårbø vert fremja som sams vegsak etter jordskiftelova § 2 e.  Sakskostnader vert ikkje tilkjend.

Vidare arbeid med saka: Rekvirentane får i oppgåve å innhente naudsynt byggjeløve til bygging av ein slik veg som det er innhenta tilbodsprisar for. Retten vil utarbeide forslag til kostnadsfordeling og reglar for veglag. Utskrift av rettsboka blir send til partane i vanleg brev.

Retten heva. Meland, 22.11.2012

Vidar Bergtun (s)

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 16

RETTSBOK

Domstol: Nord- og Midhordland jordskifterett Møtedag: 25.11.2014 Stad: Ungdomshuset Framtun i Meland Sak nr.: 1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 - utsett frå 22.11.2012

Saka gjeld: Krav om sak etter jordskiftelova § 2

Jordskiftedommar: Olav Bruflot, som einedommar etter jordskiftelova § 9 andre ledd

Protokollførar: Rettsformann

Saka er kravd av: Eigarar av Kårbøneset hyttefelt

Til handsaming: 1 Regulerande vedtak om jordskifte 2 Avslutting av saka

Partar: Eigar av gnr. 52/2, Olav Kårbø Eigar av gnr. 52/3, Ingeborg Marie Kårbø Rasmussen Eigar av gnr. 52/5, Tore Kårbø Eigar av gnr. 52/10, Per Müller Eigar av gnr. 52/11, Astrid Karin Grimstad v/ Helge Grimstad Eigar av gnr. 52/14, Jofrid Wiese Eigar av gnr. 52/39, Kjell Gunnar Johansen Eigar av gnr. 52/40, Jan Einar Andersen Eigar av gnr. 52/41, Knut Ronald Ekseth Eigar av gnr. 52/42, Mette Elisabeth Myrås Eigar av gnr. 52/43, Audun Øiestad Eigar av gnr. 52/43, Martha Sofie Bjo Øiestad Eigar av gnr. 52/44, Ole Pål Martin Nesttun Eigar av gnr. 52/45, Einar Engberg Eigar av gnr. 52/46, Asbjørn Eliassen Eigar av gnr. 52/47, Karen Gaarder Eigar av gnr. 52/47, Roald Andrè Eriksen Eigar av gnr. 52/48, Ole Petter Eknes Eigar av gnr. 52/48, Heidi Scott Minne Eigar av gnr. 52/49, Jan Hovland Eigar av gnr. 52/50, Tom Lingjerde Eigar av gnr. 52/50, May-Britt Fossheim Eigar av gnr. 52/51, Ole-Bjørn Rekk Eigar av gnr. 52/52, Eilif Hilmar Johannesen Eigar av gnr. 52/53, 52/54, Lisbeth Kleppe Eigar av gnr. 52/53, 52/54, Ole Kleppe

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 17

Eigar av gnr. 52/55, Kjellaug Løkken Eigar av gnr. 52/56, Jorunn Kjønås Eigar av gnr. 52/57, Gunnar Jetmundsen Eigar av gnr. 52/57, Anne Marie Eknes Eigar av gnr. 52/58, David Andre Johannesen Eigar av gnr. 52/58, Linda Kristin Johannesen Eigar av gnr. 52/59, Tom Arnold Pedersen Eigar av gnr. 52/59, Ann Karine Ringstad Eigar av gnr. 52/64, Haakon Johnsen Eigar av gnr. 52/64, Patricia Lee Keech ______Prosessfullmektig: advokat Erik Myking, Representerer Jan Einar Andersen, Anne Marie Eknes, Knut Ronald Ekseth, Asbjørn Eliassen, May-Britt Fossheim, Jan Hovland, Eilif Hilmar Johannesen, Haakon Johnsen, Patricia Lee Keech, Jorunn Kjønås, Tom Lingjerde, Kjellaug Løkken, Mette Elisabeth Myrås, Ole Pål Martin Nesttun, Tom Arnold Pedersen, Ole-Bjørn Rekk, Ann Karine Ringstad, Audun Øiestad, Martha Sofie Bjo Øiestad, Gunnar Jetmundsen, David Andre Johannesen, Linda Kristin Johannesen, Kjell Gunnar Johansen, Einar Engberg, Per Müller, Karen Gaarder, Roald Andrè Eriksen, Ole Petter Eknes, Ole Kleppe, Lisbeth Kleppe, Heidi Scott Minne

Eigedomane ligg i Meland kommune

Til stades: Haakon Johnsen, Tore Lingjerde, Per Müller, Jofrid Wiese m. fullmakt frå Olav Kårbø, Leif Wiese. I tillegg møtte overing. Stig Kogstad frå jordskifteretten.

Dei andre partane var lovleg innkalla, men møtte ikkje.

Framlagde dokument: 26. E-post frå Kårbøneset Veilag v/Haakon Johnsen 19.03.2014 vedtak i UDU i Meland kommune 27. E-post frå Kårbøneset Veilag v/Haakon Johnsen 25.01.2014 28. Brev frå Jofrid Wiese for Olav Kårbø, datert 02.06.2014 29. E-post frå Kårbøneset Veilag v/Haakon Johnsen 09.09.2014 vedlagt godkjenning av løyve til bygging av tilkomstveg til Kårbøneset hyttefelt Vedlegg 1. Brev frå Fylkesmannen til Meland kommune, datert 21.08.2014 30. Innkalling til rettsmøte 25.11.2014, datert og sendt 22.10.2014 31. Brev frå Astrid Karin Grimstad v/Helge Grimstad, datert 03.11.2014 32. Framlegg til regulerande vedtak. 33. Fullmakt frå Olav Kårbø til Jofrid M. Wiese, datert 25.11.2014.

Rettsformannen refererte kva dokument som har kome til siden siste rettsmøte.

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 18

Partane vart orientert om kva som skal handsamast i møtet og den praktiske gjennomføringa av møtet. På førespurnad ønskja ingen partar at heile framlegget til regulerande vedtak vart opplest. Rettsformannen refererte deretter hovudtrekka i framlegget. Partane fekk kome med merknader under gjennomgangen, og fekk høve til replikk til andre partar sine innlegg. Etter gjennomgangen fekk partane høve til oppsummerande merknader.

På førespurnad ønskja ingen partar at det vart gjennomført synfaring i marka som del av møtet.

Partane vart deretter opplyst om at regulerande vedtak kan ankast til jordskifteoverretten innan ein månad frå forkynning av avgjerda. På førespurnad hadde ingen partar merknader til forhandlingane. Dei vart deretter permittert og saka tatt opp til avgjerd. Møtet vart avslutta kl. 11.10. ------

I medhald av jordskiftelova § 17a avsa jordskifteretten einstemmig slikt

REGULERANDE VEDTAK for felles privat veg fram til Kårbøneset, jf. jordskiftelova § 2 første ledd bokstav e).

Jordskiftesaka omfattar privat veg på strekninga frå avkøyring frå offentleg veg ved dagens parkeringsplass på gnr. 52 bnr. 5 og fram til hyttefelt på Kårbøneset.

Vegen går over eigedomane gnr. 52 bnr. 5, 11 og 2 og ender ved grensa mot bnr. 37 som del av hyttefeltet. Vegen føl etter trasé alternativ 1 i jordskifteretten sitt notat datert 25.07.2012, om bygging av veg på Kårbø, vedlegg til dok. nr. 16.

Nordhordland Grunn og Betong har planlagt vegen i vegklasse 5 i Normaler for landbruksveger, og søkt om dispensasjon frå plan- og bygningslova. Jordskifteretten har i tillegg fastsett at maksimal stigning kan vere inntil 14 %. Kommunen har i medhald av plan- og bygningslova § 20-1 gitt løyve til bygging av ny tilkomstveg og parkeringsplass.

1 Partar

Eigar av gnr. 52/2, Olav Kårbø Eigar av gnr. 52/3, Ingeborg Marie Kårbø Rasmussen Eigar av gnr. 52/5, Tore Kårbø Eigar av gnr. 52/10, Per Müller Eigar av gnr. 52/11, Astrid Karin Grimstad v/ Helge Grimstad Eigar av gnr. 52/14, Jofrid Wiese Eigar av gnr. 52/39, Kjell Gunnar Johansen Eigar av gnr. 52/40, Jan Einar Andersen Eigar av gnr. 52/41, Knut Ronald Ekseth Eigar av gnr. 52/42, Mette Elisabeth Myrås Eigar av gnr. 52/43, Audun Øiestad Eigar av gnr. 52/43, Martha Sofie Bjo Øiestad Eigar av gnr. 52/44, Ole Pål Martin Nesttun

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 19

Eigar av gnr. 52/45, Einar Engberg Eigar av gnr. 52/46, Asbjørn Eliassen Eigar av gnr. 52/47, Karen Gaarder Eigar av gnr. 52/47, Roald Andrè Eriksen Eigar av gnr. 52/48, Ole Petter Eknes Eigar av gnr. 52/48, Heidi Scott Minne Eigar av gnr. 52/49, Jan Hovland Eigar av gnr. 52/50, Tom Lingjerde Eigar av gnr. 52/50, May-Britt Fossheim Eigar av gnr. 52/51, Ole-Bjørn Rekk Eigar av gnr. 52/52, Eilif Hilmar Johannesen Eigar av gnr. 52/53, 52/54, Lisbeth Kleppe Eigar av gnr. 52/53, 52/54, Ole Kleppe Eigar av gnr. 52/55, Kjellaug Løkken Eigar av gnr. 52/56, Jorunn Kjønås Eigar av gnr. 52/57, Gunnar Jetmundsen Eigar av gnr. 52/57, Anne Marie Eknes Eigar av gnr. 52/58, David Andre Johannesen Eigar av gnr. 52/58, Linda Kristin Johannesen Eigar av gnr. 52/59, Tom Arnold Pedersen Eigar av gnr. 52/59, Ann Karine Ringstad Eigar av gnr. 52/64, Haakon Johnsen Eigar av gnr. 52/64, Patricia Lee Keech

2 Partane sine merknader til framlegg til regulerande vedtak

Jofrid Wiese fekk ordet og heldt i hovudsak fram at ved sjøen har bnr. 2 og bnr. 5 naust, i tillegg til nothuset. Bnr. 6 sitt naust har falt ned. Vegen ned til nausta vert lite brukt.

Ho har rett til å få utskild ein tomt frå bnr. 2, nord for bnr. 14, og sør for vegtraséen. Det må etablerast naudsynte avkøyrslar til eigedomene som vegen går over. Grunneigarane som avgir bruksrett til vegtrasé må vere representert i styret for vegen. Vegen bør asfalteras forbi husa på bnr. 2, for å unngå støvplagar når det er tørt. Vegen må flyttast lengst mogleg unna husa. Det må etablerast naudsynte avkøyrslar.

Utbyggarane må ikkje kunne ta uavgrensa masser frå bnr. 2 til vegbygginga, jf tilbod om veganlegg datert 01.10.2012. Bnr. 2 krev kompensasjon for uttak av massar og for tort og svie.

Ho ønskjer å få avklart kva som skjer med andel i veg dersom eigedomen ikkje vert seld, men går i arv til nye brukarar. Jordskifteretten må vurdere gjerdehald for framtidig dyrehald. Pr. i dag er det ikkje beitedyr på eigedomen.

Dersom veglaget ønskjer å sette opp vegbom må dette avklarast med grunneigar. Ho ønskjer også at det ikkje vert trafikk på vegen før vegen er endeleg godkjend.

Haakon Johnsen fekk ordet og heldt i hovudsak fram at 20 av 22 fritidseigedomar har avtalt at dei vil delta i investeringane i den nye vegen. Dersom veglaget ønskjer å sette opp bom i vegen, vil plassering av denne bli tatt opp med grunneigar.

Han kan ha ansvar for å innkalle til årsmøte for å konstituere veglaget.

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 20

Tom Lingjerde fekk ordet og heldt i hovudsak fram at ved planlegging av vegtrasé vart det antatt at det er massebalanse i vegtraséen.

3 Retten ser saka slik:

3.1 Om partstilhøva knytt til den nye vegen:

Eigedomane som ligg slik til at dei naturleg soknar til den nye vegen, må vere part i saka. Dette omfattar eigedomane på Kårbøneset som får køyrbar veg fram til planlagt felles parkeringsplass på bnr. 37, samt eigedomane som vegen går over. Vegen er planlagt lagt over bnr. 2, 5 og 11.

I rettsmøte den 22.11.2012 har jordskifteretten skildra at bnr. 2, 5 og 6 har naust i enden av sjøvegen. Det vert også skildra at eigarane av notvollen/nothuset vil ha nytte av betre tilkomst. Det går imidlertid ikkje fram av dokumenta i saka at eigedomen gnr. 52 bnr. 6 har blitt gjort til part. Det går heller ikkje fram at alle eigedomane med rettar i notvollen/nothuset har blitt gjort til part.

Jordskifteretten må difor gjennom vedtektene for veglaget i det regulerande vedtaket, ta høgde for at det kan vere eigedomar som har rett til å nytte sjøvegen, som også må ha rett til å nytte den nye vegen så langt som dei gamle rettane går. Det høyrar ikkje med til denne jordskiftesaka å fastsette omfanget av det som ligg att av bruksrettar knytt til sjøvegen.

3.2 Andel i veglag, herunder fordeling av kostnader med investering og vedlikehald:

Jordskifteretten drøfter først deling av investering mellom fritidseigedomane.

Jordskifteretten fastset at fritidseigedomane må dele investeringskostnadene likt, med ein andel på 1/22 på kvar eigedom. Jordskifteretten ønskjer imidlertid ikkje å gi pålegg om at alle fritidseigedomane må ta del i etablering av køyrbar veg.

Det har tidlegare i saka vore fire fritidseigedomar som har vore negativ til å etablere ny veg av økonomiske årsaker. Partane har no opplyst at det berre er to fritidseigedomar som ikkje har bunde seg til å delta i vegbygginga. Jordskifteretten vil ikkje gi pålegg om deltaking i vegprosjekt for fritidseigedomar, som kan føre til at nokon må selje eigedomen for å finansiere deltakinga. Sjølv om ein køyrbar tilkomst vil føre til verdistigning for kvar enkelt eigedom, og gi betre tilkomst for brann- og ambulansepersonell, skal ingen av partane kome i ein situasjon der dei må realisere eigedomen sin verdistigning pga pålegg frå jordskifteretten. Veg for fritidseigedomar kjem difor i ei anna stilling enn td. skogsbilveg, der landbrukseigedomar kan realisere tømmer for å finansiere veg.

Dersom ein eller to fritidseigedomar ikkje ønskjer å ta del i investeringa i veg, må dei andre fritidseigedomane sine andelar aukast tilsvarande. Dersom nokon av dei andre partane frivillig tar på seg å forskotere andel for andre eigedomar, kan veglaget styre dette slik at dei finn ei praktisk løysing for å finansiere vegen.

Jordskifteretten går så over til å drøfte kva andel av investeringane som fell på eigedomane som avstår bruksrett til vegen over sin eigedom. Bruksretten må også omfatte rett for vegbyggar til å ta ut massar i anleggsområdet og nytte desse massane til bygging av den omtalte vegen.

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 21

Eigedomane bnr. 2, 5 og 11 må avstå varig bruksrett til veg for dei andre eigedomane der den nye vegen vert lagt over eigedomane. Av ein vegstrekning på om lag 469 meter, fordeler dette seg med om lag 304 meter på bnr. 2, om lag 41 meter på bnr. 5 og om lag 124 meter på bnr. 11.

Jordskifteretten legg til grunn at vegen med veglegemet, grøft og skjering som eit gjennomsnitt vil utgjere om lag 6 meter bredde. Der det vert større fyllingar, vil det vere grunneigaren som kan nytte areala etter at planeringa er gjennomført. For å få eit utgangspunkt på kva verdi areala utgjør, legg jordskifteretten til grunn ein verdi på kr. 5 pr. m2 utmark og kr. 25 pr. m2.

For bnr. 2 vil bruksretten legge beslag på om lag 1062 m2 innmark og om lag 762 m2 utmark. Dette vert verdsatt til kr. 30.360,-. I tillegg kjem ulemper knytt til det å få monaleg meir biltrafikk nær tunet samt verdien av massar som vert nytta til vegbygging. Eigedomen får også monaleg betre tilkomst til sin eigen eigedom.

For bnr. 5 vil bruksretten legge beslag på om lag 72 m2 eksisterande p-plass og om lag 174 m2 utmark. I tillegg vil brukarane av vegen til Kårbøneset nytte bnr. 5 si avkøyring frå offentleg veg. Utmarka vert verdsett til kr. 870,-. Areal som går med frå eksisterande p-plass vert etter skjønn verdsett til kr. 7200,-. Innpåkjøp i eksisterande avkøyrsle vert etter skjønn verdsett til kr. 10.000,-. Det går ikkje fram av saksdokumenta om arealet på bnr. 5 som vert liggande att sørvest for den nye vegen, får dårleg arrondering eller tilkomst i forhold til slik arealet vert nytta i dag. Eigedomen får monaleg betre tilkomst til naustet og andel i notvoll/nothus.

For bnr. 11 vil bruksretten legg beslag på om lag 744 m2 innmark. Dette vert verdsett til kr. 18.600,-. I tillegg kjem ulemper med meir biltrafikk om lag 25 meter frå fritidsbustad samt verdien av eventuelle massar som vert nytta til vegbygginga. Eigedomen bnr. 11 vil også få betre tilkomst til sin utmarksteig, via vegtrasé nr. 4 fastsett under jordskifte over Kårbø utmark, slutta i 1936.

Jordskifteretten har kome til at når eigedomane bnr. 2 og 11 avgir bruksrett til å etablere og nytte den nye vegen, samt avgir masser i anleggsområdet til vegbygginga, må dette svare til deira andel av investering i ny vegen. Jordskifteretten kan ikkje forsvare å pålegge desse to eigedomane andre deler av investeringane, jf. jordskiftelova § 3 bokstav a). Desse to eigedomen kan difor ikkje påleggast å ta del i kostnadene med vegbygginga.

Jordskifteretten har kome til at verdien av bruksretten som eigedomen bnr. 5 avgir til dei andre eigedomane i saka, er større enn nytten av vegen for denne eigedomen, jf. jordskiftelova § 3 bokstav a). For at jordskiftesaka skal kunne gjennomførast, må bnr. 5 verte slik utforma etter jordskiftet at eigedomen ikkje lider tap.

I denne saka har jordskifteretten kome til at det ikkje er mogleg å leggje ut eigedomen bnr. 5 på tenlege måte etter skiftegrunnlaget, og at bruksretten for ny veg og avkøyrsle må overførast mot vederlag i pengar i h.h.t. jordskiftelova § 30 andre ledd. Etter skjønn vert dette fastsett til kr. 15.000,-. Restverdien av bruksretten som bnr. 5 avgir til dei andre eigedomane som får vegrett i ny vegtrasé, svarer til bnr. 5 sin andel av investering i ny veg.

Dersom bruken av eigedomane bnr. 2, 5 eller 11 vert annleis i framtida enn i dag, skal desse

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 22

eigedomane har rett til å nytte vegen utan å ta auka andel av investeringane med etablering av vegen. Men dette kan føre til endring av andel av vedlikehald, jf etterfølgjande drøfting om vedlikehald.

Jordskifteretten har kome til at korkje bnr. 3 eller bnr. 14 får nytte av den nye vegen og kan difor ikkje påleggast andel av investeringane. Dersom bnr. 14 i framtida vert nytta til noko anna enn utmark, skal eigedomen ha rett til kjøpe seg inn i vegen og må då også delta i vedlikehaldet.

Jofrid Wiese har satt fram krav om vederlag for tort og svie i samband med førebuing av veg. Handsaming av slikt vederlag fell utafor heimlane som ligg i jordskiftelova. Jordskifteretten vil heller ikkje fastsette reglar for trafikk på vegen før det føreligg endeleg godkjenning av veg. Dette må ligge innafor det veglaget skal handtere.

Når vegen vert bygd må veglaget etablere avkøyrslar til eksisterande vegnett/eigedomar, der noverande tilkomst skal nyttast etter vegbygginga.

Jordskifteretten går så over til å drøfte andeler av framtidig vedlikehald. Andeler av vedlikehaldet vil også svare til størrelse på stemmerett i veglaget for den enkelte eigedom.

Det må vere fritidseigedomane på Kårbøneset som tar det meste av det framtidige vedlikehaldet, som då delast likt mellom desse eigedomane.

Eigedomen bnr. 2, som vert nytta som heilårsbustad, må ta ein mindre andel av vedlikehaldet enn det som normalt vert pålagt heilårsbustad i forhold til fritidsbustad. Jordskifteretten legg til grunn at når eigedomen har sett seg tent med den eksisterande vegen, som knapt er køyrbar med bil, vil eigedomen truleg ha mindre nytte av vegen enn for ein gjennomsnittleg heilårsbustad.

Både bnr. 5 og bnr. 11 vert pålagt å ta mindre del av vedlikehaldet, etter jordskifteretten sitt skjønn i tråd med nytten av den ferdige vegen.

Dersom ein eller fleire av eigedomane vert utnytta på ein monaleg annan måte enn i dag, td. om bnr. 2 vert seld, må eigedomen ta del i vedlikehaldet etter den nytte eigedomen har av å bruke vegen. Dette er knytt til korleis eigedomen har nytte av vegen, og gjeld uavhengig av om eigedomen vert overført til annan eigar. Dette er eit tilhøve som veglaget skal handtere etter vedtektene for laget. Når jordskiftesaka vert rettskraftig, kan det ikkje krevjast ny jordskiftesak om same tema før etter ti år. Dersom veglaget ikkje får til å handsame dette tilfredstillande, vert det difor tatt med ein regel om at medlemmene i veglaget kan krevje skjønn etter veglova § 54 før det har gått ti år, for å fastsette andel av vedlikehald dersom bruken av vegen er endra monaleg.

Nedafor føl ein tabell med framlegg til andelar i veglaget og investering. For eigedomane bnr. 10, 39-64 er det frivillig om dei vil vere med.

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 23

Tabell for andelar av vedlikehald og stemmerett i kolonne 5, samt andel av investeringi kolonne 6: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Gnr/bnr. Eigar Bruk av veg Meter veg Andel Andel som vert vedlikehald investering nytta og stemmerett i veglag % Forholdstal

52/2 Olav Kårbø Bustad/gardsbruk 310/469 2,7 0 52/3 Ingeborg Marie Kårbø ? 0 0 0 Rasmussen 52/5 Tore Kårbø p-plass/naust 41/246 0,1 0 52/10 Per Müller Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/11 Astrid Karin Grimstad Fritidsbustad/utmark 75/327 0,4 0 52/14 Jofrid Wiese Utmark 396 0 0 52/39 Kjell Gunnar Johansen Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/40 Jan Einar Andersen Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/41 Knut Ronald Ekseth Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/42 Mette Elisabeth Myrås Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/43 Audun Øiestad m.fl. Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/44 Ole Pål Martin Nesttun Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/45 Einar Engberg Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/46 Asbjørn Eliassen Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/47 Karen Gaarder m.fl. Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/48 Ole Petter Eknes m.fl. Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/49 Jan Hovland Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/50 Tom Lingjerde m.fl. Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/51 Ole-Bjørn Rekk Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/52 Eilif Hilmar Johannesen Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/53, 54 Lisbeth Kleppe m.fl. Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/55 Kjellaug Løkken Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/56 Jorunn Kjønås Fritidsbustad 469 4,4 1/22 52/57 Gunnar Jetmundsen Fritidsbustad 469 4,4 1/22 m.fl. 52/58 David Andre Johannesen Fritidsbustad 469 4,4 1/22 m.fl. 52/59 Tom Arnold Pedersen Fritidsbustad 469 4,4 1/22 m.fl. 52/64 Haakon Johnsen m.fl. Fritidsbustad 469 4,4 1/22

SUM: 100 22/22

3.3 Gjerder:

Gjerder som vert tatt ned under anleggsperioden må settast opp av veglaget når vegbygginga er ferdig. Det vert ikkje fastsett reglar for eventuelle framtidig beitedyr på eigedomane langs vegen.

3.4 Vegbom:

Eventuell oppsetting av vegbom handterast av veglaget i samråd med medlemmene.

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 24

3.5 Vedtekter:

Vedtektene vert vedtatt i tråd med utsendt framlegg, og inntatt i slutninga.

Jofrid Wiese har i rettsmøte bedt om at også eigedomane som vegen går over, vert representert i styret. Jordskifteretten vil peike på at det er årsmøtet som er høgste organ i veglaget, og at det er styret som gjennomfører det praktiske arbeidet etter mandat frå årsmøte og i tråd med vedtektene. Slik jordskifteretten ser det, bør årsmøte velje styre. Dei som sit i styret får ansvaret for den praktiske gjennomføringa av årsmøtevedtak. I forbindelse med etablering av veg vil dette omfatte ein del arbeid. Så får det vere opp til alle medlemmene i veglaget å stille seg til disposisjon for verv i styret, og opp til årsmøte å gjøre fleirtalsvedtak om dette.

Vegen skal etablerast i tråd med jordskifteretten sin avgjerd om vegklasse, trasé og i tråd med føreliggande søknad etter plan- og bygningslova. Dette omfattar ikkje asfaltering. Dersom det vert vanskar med vegstøv for eigedomar som ligg nær vegtraséen, skal veglaget handtere dette i tråd med vedtektene.

3.6 Konstitusjon av veglag:

Eigar av gnr. 52 bnr. 64, Haakon Johnsen, vert utpeika som første leiar og vert pålagt å innkalle til ekstraordinært årsmøte for å konstituere veglaget. Møtet skal holdast innan tre månader etter at saka har blitt rettskraftig.

3.7 SLUTNING:

3.7.1 Eigedomane som er part i jordskiftesak 1200-2010-0026 får varig bruksrett til å etablere og nytte privat veg og avkøyrsle over gnr. 52 bnr. 2, 5 og 11 i Meland kommune, frå offentleg veg og fram til grensa mot gnr. 52 bnr. 37. Eigedomane bnr. 10, 14, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59 og 64 får slik bruksrett mot å ta andel av investeringane med den nye vegen.

3.7.2 Eigedomane som er part i jordskiftesak 1200-2010-0026 får midlertidig bruksrett til dei areala som vert nytta midlertidig i samband med etablering av privat veg i tråd med byggesøknad. Dette omfattar også rett til å nytte massane i anleggsområdet, herunder dei planlagde masseuttaka.

3.7.3. Eigedomar som har rettar til sjøvegen frå før i samband med nothus, notvoll og naust, har rett til å nytte den nye vegen.

3.7.4 Veglaget avgjer med fleirtalsvedtak om vegen skal byggast.

3.7.5 Andel av investering og vedlikehald vert fordelt i tråd med etterfølgjande tabell og vedtektene i veglaget § 3:

1. 2. 3. 4. 5. 6. Gnr/bnr. Eigar Bruk av veg Meter veg Andel Andel som vert vedlikehald investering nytta og stemmerett

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 25

i veglag

% Forholdstal

SUM: 100 22/22

3.7.6 Gjerde som vert tatt ned under anleggsperioden må settast opp av veglaget etter vegbygginga.

3.7.7 Veglaget skal etablere avkøyrslar frå ny veg til eksisterande vegnett/eigedomar, der noverande tilkomst skal nyttast etter vegbygginga. 3.7.8 Konstitusjon Eigar av gnr. 52 bnr. 64, Haakon Johnsen, vert utpeika som første leiar og vert pålagt å innkalle til ekstraordinært årsmøte for å konstituere veglaget. Møtet skal holdast innan tre månader etter at saka har blitt rettskraftig. 3.7.9 I medhald av jordskiftelova § 30 andre ledd vert veglaget pålagt å betale kr. 15.000,- -femtentusenkroner- til eigar av gnr. 52 bnr. 5 for bruksrett til veg og avkøyrsle, innan fire månader etter at jordskiftesaka er rettskraftig.

3.7.10 Vedtekter:

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 26

VEDTEKTER FOR KÅRBØNESET VEGLAG

§ 1. VEGEN Vegen omfattar privat veg frå avkøyrsle frå offentleg veg over gnr. 52 bnr. 5, og går vidare over gnr. 52 bnr. 11 og deretter bnr. 2.

§ 2. FORMÅL OG ANSVAR Veglagets formål er å etablere, vedlikehalde og sørge for tilstrekkelig vegstandard på vegen. Vegen skal på tidsmessig måte tene bustad og fritidsinteressene innafor vegens dekningsområde.

Laget er et eigarlag og har delt, ubegrensa ansvar i samsvar med andelen i laget, jf. § 3 (proratarisk ansvar), jf. jskl. § 34 b.

§ 3. MEDEIERE Føljande eigedommar er medeigare i vegen med slike andeler:

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 27

52/64 Haakon Johnsen m.fl. Fritidsbustad 469 4,4 1/22

SUM: 100 22/22

Dersom nokon av eigedomane bnr. 10, 39-64 ikkje frivillig vert med i veglaget frå starten, skal andelen/andelene delast på dei andre eigedomane innafor bnr. 10, 39-64 etter minneleg avtale.

Ved investering i ny veg i h.h.t jordskiftesak 1200-2010-0026, skal andelen av investering deles etter kolonne 6. Elles gjelder andelene i kolonne 5 for stemmerett, ansvar og vedlikehald.

Eigarandelen føl eigedommen og kan ikkje skilles frå denne.

Dersom ein eigedom vert delt og den frådela parsellen naturleg soknar til vegen, har denne rett og plikt til å verte med i veglaget. Ny andelsfordeling vert avgjort av årsmøte.

Som nye medeigare kan etter søknad tas opp andre eiendommer i området og andre som veglaget ønskjer å ha med.

Dersom einskilde eigedomar endrar bruken av vegen monaleg frå det føremål som er lagt til grunn i jordskiftesak 1200-2010-0026, kan veglaget vedta endra andel av investering/innpåkjøp og vedlikehald. I slike høve kan medlemmene i veglaget også krevje skjønn etter veglova § 54 for fastsetting av ny andel av vedlikehaldet, også før det er gått ti år etter at jordskiftesaka vert rettskraftig.

§ 4. ARBEIDSÅR OG FORPLIKTELSE

Regnskaps- og arbeidsåret føl kalenderåret. Laget vert forplikta av leiaren saman med kasseraren.

§ 5. ÅRSMØTE

1. Konstituering Årsmøtet er lagets øvste myndighet. Ordinært årsmøte skal haldast innan 10. juni kvart år. Bare medeigarane har rett til å delta på årsmøtet. Ein medeigar kan la seg representere ved fullmektig med skriftleg fullmakt.

Leiaren innkallar til årsmøte. Innkallinga skal skje skriftleg med minst to vekers varsel. Sakslista skal følgje innkallinga. Årsmøtet kan ikkje fatte bindande vedtak i andre saker enn dei som er nemnd i innkallinga. Saker som ein ønskjer handsama på årsmøtet, må vere mottatt av styret innan 1. mai.

2. Fleirtalsvedtak Det enkelte vedtak på årsmøte vert gjort med vanleg fleirtal (simpelt relativt fleirtal) blant dei frammøtte. Ved avstemming og val har kvar medeigar stemme i forhold til sin andel etter § 3. Dersom alle er samde om det, kan avstemming skje ved at kvar har ei stemme. Ved skriftleg avstemming vert blanke stemmer rekna som ikkje avgitte stemmer. Likt stemmetall ved val vert avgjort med loddtrekning. Ved stemmelikheit elles har møteleiaren dobbeltstemme.

Årsmøtet er vedtaksført når innkallinga har skjedd på lovlig måte.

Fleirtalsvedtak må ikkje påføre nokon medeigar større kostnader og ulemper enn nytte. Vedtaket må heller ikkje føre med seg usakleg forskjell på rettane til fleirtalet og mindretalet. Vedtaket må ivareta fellesskapet sitt vel og ikkje gi urimelege fordeler til fleirtalet til skade for mindretalet. Medeigar som meinar eit fleirtalsvedtak er i strid med desse vilkåra, kan bringe spørsmålet opp for rettsleg skjønn.

3. Årsmøtet skal: 4 Velje møteleder. 5 Velje protokollfører. 6 Godkjenne innkalling, fullmakter og saksliste.

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 28

7 Velje to personer som saman med leiaren skal underskrive protokollen. 8 Handsame styrets årsmelding og det reviderte regnskapet, arbeidsplan og budsjettforslag. 9 Handsame innkomne saker. 10 Velje leiar. 11 Velje så mange styremedlemmer med vararepresentantar som står på val. 12 Velje to revisorar med vararepresentantar for to år. Etter første året er den eine på val etter loddtrekning. 13 Velje valnemnd. 14 Vedta års-, bom- og tilknytingsavgifter. 15 Vedta retningslinjer for vinterbrøyting og vilkår for tildelinga av denne. 16 Andre saker som er nemnd i innkallinga.

4. Vidare kan årsmøtet bl.a.:  Delegere anna myndighet til styret og evt. oppsynsmann.  Vedta godtgjørsle for tillitsvald.  Vedta opptak av nye medeigare og dei økonomiske og formelle vilkår for dette.  Vedta endringar av vedtektene, jf. § 17.  Vedta større omleggingar/utbetringar, evt. nyanlegg av vegen.  Vedta tilsetting av oppsynsmann, instruks og lønnsvilkår.  Vedta innkjøp av utstyr.  Vedta innbetaling av forskott.  Vedta å forsikre seg mot erstatningsansvar.  Vedta andre saker som angår vegen. Det skal føres protokoll for årsmøtet. Protokollen skal underskrivast av leiaren og to personer vald på møtet.

§ 6. EKSTRAORDINÆRT ÅRSMØTE

Ekstraordinært årsmøte skal haldast når styret eller representantar for 1/3 av andelene krev det. Frist og framgangsmåte for innkalling er den same som for vanleg årsmøte. Sakslista skal følje innkallinga. Det kan berre fattast vedtak i dei sakene som er nemnd i innkallinga. Det skal føres protokoll for møtet. Protokollen skal underskrivast av leiaren og to personer vald på møtet.

§ 7. STYRET

1. Samansetting Laget vert leia av eit styre på tre medlemmer, med ein vararepresentant. Styret er vedtaksført når minst to medlemmer deltar. Når berre to styremedlemmer deltar, må vedtak være einstemmig. Ved økonomiske avgjerder skal kasseraren delta.

Styremøte skal haldast så ofte leiaren finn det nødvendig eller når minst to av styremedlemmene krev det. Styret vel sjølv kasserer og sekretær blant sine medlemmer. Styremedlemmene vert vald for to år om gangen, men likevel slik at eit medlem (etter loddtrekning) står på val etter 1. året. Saker av mindre betydning, eller saker som må handsamast hurtig (f.eks. tiltak i samband med teleløysing) kan avgjerast av leiaren alene. Slike avgjerder skal refererast i første styremøte.

2. Etter retningslinjer fra årsmøtet skal styret:  Arrangere årsmøte, legge fram årsmelding, revidert regnskap og forslag til budsjett og arbeidsplan for inneverande år.  Leie drifta av vegen, sette bort arbeid, føre tilsyn med arbeid m.v. i samsvar med vedtektene, vedtak på årsmøtet og godkjent budsjett og arbeidsplan.  Sette i gang mindre arbeid som må gjerast for å hindre skade på vegen og i den samanheng gjøre nødvendige innkjøp.  Krevje innbetaling av avgifter og vedtatte forskott.  Sørge for ordna regnskapsføring og revisjon.

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 29

 Tilsette vegoppsyn i samsvar med årsmøtevedtak.  Sørge for forsvarleg vedlikehald, rydding av vegkantar, høvling og grusing, kontroll av stikkrenner/veggrøfter o.l.  Lyse ut vinterbrøyting og godta tilbod.  Hindre ufornuftig bruk av vegen ved å regulere eller stoppe køyring i kortare eller lengre tid, f. eks. under teleløysning og i regnperiodar.  Nekte bruk av vegen ved manglande betaling.  Nekte bruk av vegen for medeigarar som ikkje retter seg etter vedtektene og gjeldande vedtak.  Avtale særskild bruk mot særskild avgift.  Avgjere spørsmål frå andre personer, foreiningar o.l. om bruk av vegen.  Vedta å melde laget inn i aktuelle registre.  Gjennomføre andre saker som årsmøtet pålegg styret.

3. Protokoll Det skal føres møteprotokoll for styremøta. Protokollen skal være tilgjengelig for samtlege medlemmer.

§ 8. LEIAR

Leiaren i laget har ansvaret for, og fullmakt til å melde laget inn i aktuelle og lovpålagte offentlege registre.

§ 9. INVESTERINGS- OG VEDLIKEHOLDSKOSTNADER

Kostnader til investering, vedlikehald, nødvendig istandsetting og opprusting, skal utliknast på kvar enkelt eigedom i forhold til andelen i vegen etter § 3 og kan krevjast inn forskotsvis.

Nødvendig transport, som må skje i periodar da styret har avgrensa bruken av vegen - jf. § 7, pkt. 2, kan avtales på vilkår fastsett av styret.

§ 10. BRUK AV VEGEN

Eigarar som har vegrett, har rett til å nytte vegen til slik bruk som føl av vanleg pårekneleg bruk av eigedommane. Dei som nytter vegen plikter å yte vederlag til investering, vedlikehald, nødvendig istandsetting og oppgradering slik det går fram av disse bruksordningsreglene og slik årsmøtet for veglaget bestemmer.

§ 11. DRIFT OG VEDLIKEHOLD

Styret i veglaget sørger for at det fortløpande sommar- og vintervedlikeholdet vert gjennomført, slik dette er vedtatt eller lagt til grunn på årsmøtet. Vedlikehaldet må berre skje innafor det som er vegareal, inklusiv vegbane, skjæringar og fyllingar.

Det må ikkje etablerast tiltak i vegarealet som hindrar bruken av vegen innafor vegbanen.

§ 12. EKSTRAORDINÆR SKADE

Den som forårsakar skade på vegen, utover vanleg slitasje, plikter å sette den i stand igjen, utan kostnad for dei andre i veglaget.

Dersom utbetring ikkje skjer, vil § 13 bli gjort gjeldande.

§ 13. ANSVAR FOR EKSTRAORDNINÆR SKADE

Alle som bruker vegen og som ikkje held seg til vedtektene eller retter seg etter pålegg frå styret, er sjølv ansvarlege for skader dei slik påfører vegen. Dette gjeld skader som påførast vegen ved uaktsomhet eller forsett. Dersom skader ikkje vert utbedra tilfredsstillande, kan styret få utført utbetringa

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 30

for medlemmet sin rekning. Skader som påførast vegen av tredjemann regulerast av alminnelege erstatningsrettslege regler, jf. Lov om skadeserstatning.

§ 14. OVER - OG UNDERSKOTT

Underskott må dekkes av medeigarane og utliknast i samsvar med andelsforholdet i laget, jf. § 3. Evt. overskott skal gå til drift av laget.

§ 15. INVESTERINGER/VEDLIKEHOLD

Anleggskostnader, vedlikehaldskostnader og kostnader med andre vedtatte investeringar, skal utliknast på medeigarane i forhold til andel i vegen og kan krevjast inn på forskot. Vedtak om utlikning må ikkje påføre nokon medeigar større kostnader og ulemper enn nytte. Laget har ikkje lov til å ta opp lån.

§ 16. UTMELDING

Det er ikkje lov til å melde seg ut av laget. Medlemskapet er knytt til den enkelte eigedom og kan ikkje skiljast frå denne. Ved sal av eigedom føl medlemskapet eigedommen, og selgar har ikkje krav på å få tilbake innbetalt andel eller del av veglagets formue. Dette overførast til ny eigar.

§ 17. ENDRINGAR

For å endre disse bruksordningsreglane vert det kravs 2/3 fleirtal av dei frammøtte, rekna etter andel, jf. § 3, kolonne 5. Ved andre gangs handsaming vert det likevel bare kravd vanleg fleirtal (simpelt relativt fleirtal) blant dei frammøtte rekna etter andel. Vedtektsendring kan ikkje skje før 3 år etter at denne saka er rettskraftig med mindre det vert vedtatt einstemmig. Unntak er §§ 2,16 og 17 som ikkje kan endrast.

Endring av andeler etter § 3 kan gjerast som fastsett i paragrafen. Anna endring av § 3 kan bare gjerast ved vesentleg omlegging av vegen, bygging eller opptak av nye sideveger og andre forhold som i vesentleg grad endrar føresetnadane for kostnadsfordelinga. Endringa skal i tilfelle være i forhold til nytteverdien etter omlegginga. Dersom det ikkje vert semje om fordelinga, kan spørsmålet bla. løysast ved utanrettsleg mekling, frivillig voldgift, dei alminnelige domstolar eller jordskifteretten etter jordskiftelova § 4. ------

4 Diverse føresegner

4.1 Jordskiftekostnader Jordskiftekostnader og gebyr skal dekkast av partane i samsvar med jordskiftelova § 74.

Det har ikkje kome til rettsmøteutgifter i denne saka.

Registreringsgebyr kr 4300,- Partsgebyr kr 41796,- Sum kr 46096,-

Kostnadene er etter retten sitt skjønn fordelt mellom partane etter den nytten dei har hatt av jordskiftet, jf. jordskiftelova § 76.

Jordskifteretten har i samband med dette lagt til grunn at nytten av saka er knytt til at eigedomar som tidlegare ikkje har hatt køyrbar tilkomst, nå får høve til å etablere dette. Nytten av saka vert difor delt likt mellom dei 22 fritidseigedomane på Kårbøneset,

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 31

uavhengig av om dei vert med på investeringa no eller seinare.

Jordskiftekostnadene vert etter dette fordelt slik:

Gnr./bnr. Eigar skal betale har betalt skuldar kr kr kr 52/10 Per Müller 2095 195 1900,- 52/39 Kjell Gunnar Johansen 2095 195 1900,- 52/40 Jan Einar Andersen 2095 195 1900,- 52/41 Knut Ronald Ekseth 2095 195 1900,- 52/42 Mette Elisabeth Myrås 2095 195 1900,- 52/43 Audun Øiestad m.fl. 2095 195 1900,- 52/44 Ole Pål Martin Nesttun 2095 195 1900,- 52/45 Einar Engberg 2095 195 1900,- 52/46 Asbjørn Eliassen 2095 195 1900,- 52/47 Karen Gaarder m.fl. 2095 195 1900,- 52/48 Ole Petter Eknes m.fl. 2095 195 1900,- 52/49 Jan Hovland 2095 195 1900,- 52/50 Tom Lingjerde m.fl. 2095 196 1899,- 52/51 Ole-Bjørn Rekk 2095 196 1899,- 52/52 Eilif Hilmar Johannesen 2095 196 1899,- 52/53, 54 Lisbeth Kleppe m.fl. 2095 196 1899,- 52/55 Kjellaug Løkken 2096 196 1900,- 52/56 Jorunn Kjønås 2096 196 1900,- 52/57 Gunnar Jetmundsen m.fl. 2096 196 1900,- 52/58 David Andre Johannesen m.fl. 2096 196 1900,- 52/59 Tom Arnold Pedersen m.fl. 2096 196 1900,- 52/64 Haakon Johnsen m.fl. 2096 196 1900,- SUM: 46096,- 4300,- 41796,-

Faktura for skuldige beløp vert i eige brev sendt ut frå Domstoladministrasjonen. Betalingsfristen er påført fakturaen. Skuldig beløp som ikkje vert betalt innan denne fristen, kan tvangsinndrivast utan nærmare varsel. Der det er fleire eigarar av ein eigedom, svarar eigarane solidarisk for pålagt beløp. Pengar til gode blir tilbakebetalt.

4.2 Avslutting av saka Saka vert avslutta i dette møtet.

4.3 Forkynning og mogelegheit for anke Forkynning skjer etter reglane for postforkynning. Fristen for anke er ein månad frå forkynning. Reglane om anke er lagt ved forkynninga.

4.4 Ikraftsetjing Dersom ikkje anna er særskilt bestemt, vert avgjerdene i denne saka sett i kraft frå rettskraftdato.

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 32

4.5 Matrikkelføring Jordskifteretten vil setje fram krav om matrikkelføring av saka når saka er rettskraftig.

4.6 Tinglysing Saka vil bli tinglyst på følgjande eigedomar i Meland kommune: gnr. 52 bnr. 2, 3, 5, 10, 11, 14, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59 og 64.

Den 28.11.2014 vart rettsboka lesen.

Retten heva, saka slutta Bergen, 28.11.2014

Olav Bruflot Jordskiftedommar

1200-2010-0026 KAARBØ, gnr. 52 Nord- og Midhordland jordskifterett 33