Susreti Br. 10
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ISSN 2303-5072 SUSRETI God. 10, br. 10 MATICA HRVATSKA GRUDE S U S R E T I 2016. Broj 10. Nakladnik OGRANAK MATICE HRVATSKE GRUDE Republike Hrvatske bb 88 340 Grude www.maticahrvatska-grude.org Glavni urednik Mario Bušić Uredništvo Andrijana Mlinarević-Cvetković fra Ante Marić Gordana Iličić Jozo Marić Ljubo Grizelj Mario Bušić Mladen Leko Natalija Palac Petar Majić Srećko Mikulić Srećko Tomas Stjepan Glavaš Tihomir Glavaš Vinko Čuljak Željko Andrijanić Grafička urednica Andrijana Mlinarević-Cvetković ISSN 2303-5072 10 MATICA HRVATSKA GRUDE SUSRETI Grude, 2016. SADRŽAJ Uvodnik - Fra Ante Marić ......................................................................... 7 KNJIŽEVNOST........................................................................................ 17 Pjesme fra Vlade Ereša - Kata Čančar ....................................................... 19 Pjesme Vladimira Ereša - Vladimir Ereš ................................................... 22 Pjesme Marka Čuljka - Marko Čuljak ...................................................... 31 Pjesme Jelene Jonjić - Jelena Jonjić .......................................................... 36 Neponovljivi Antun Branko Šimić: hrvatski i svjetski pjesnik - Drijenka Pandžić Kuliš ................................. 41 Sjećanja - Mijo Milas ................................................................................ 48 Sancho Panza kao prvi u Cervantesovom Don Quijoteu - Fabijan Lovrić................................................................. 50 Kradljivac borova - Milka Tica .................................................................. 58 Košuljak bile udovice - Milka Tica ............................................................ 62 Mlad mjesec - mlad Bog - Milka Tica ....................................................... 65 Pjesme Mirjane Mime Vlašić - Mirjana Mima Vlašić ............................... 72 Jubileji - Mladen Vuković ........................................................................ 77 Pjesme o gangi - Mladen Vuković ............................................................ 79 KULTURA ................................................................................................ 95 Nekadašnji blagdanski običaji - Dominika Andrijanić ............................. 97 Treći susret framaša – SFOG - Toni Iličić ............................................... 116 Tradicijski čuvari u selu Ledinac - Mario Knezović ................................ 119 Božićna čestitka – za razmišljanje - Željko Šimunović ............................ 135 Božićni običaji - Željko Šimunović ........................................................ 138 POVIJEST ............................................................................................... 153 Kovači iz brončanog doba - Goran Đurđević ......................................... 155 Uzroci i tijek sukoba Jugoslavije i Sovjetskog Saveza 1948. - Zvonimir Glavaš ............................................ 158 5 10. GODIŠNJAK Prvi svjetski rat i žrtve ružićke okolice (1914.-1918.) - fra Andrija Nikić ......................................................... 169 Mučenik Nikola Bošković (1703.-1738.) - fra Bazilije Pandžić ............ 226 Matija Vuković (1682.-1709) - fra Bazilije Pandžić .............................. 232 RELIGIJA ................................................................................................ 237 „Blago progonjenima zbog pravednosti njihovo je kraljevstvo nebesko“ - Mirela Primorac................................. 239 Sakrament ženidbe - Mirela Primorac ................................................... 242 UČENIČKI POKUŠAJI .......................................................................... 249 S poštena lica teče pošten znoj - Marina Alpeza ..................................... 251 genijalni pojedinac u svijetu prosječnih ljudi - Marina Alpeza ................ 254 Las Lajas - Barbara Bandić ..................................................................... 257 Analiza arhitekture: Konstantinov slavoluk - Katarina Biško .................. 258 Umjetnik ili djelo koje je probudilo u meni… emocije - Katarina Biško ........................................................ 259 Genijalac renesanse - Mate Ćorluka ....................................................... 260 Leonardo da Vinci - Marko Glavaš ......................................................... 261 Renesansni genije - Andrea Macan ......................................................... 262 Misterija Stonehenge - Petra Majić ........................................................ 263 Genijalac u renesansi - Ivan Miloš .......................................................... 264 Las Lajas-raj na zemlji - Jelena Šimić ....................................................... 265 Čovjek koji je nosio domovinu u svom srcu - Martina Tomić ................. 266 Za čovjeka koji je prokrstario čaršijom - Iva Zadro .................................. 270 Nostalgija - Iva Zadro ............................................................................. 271 ZNANOST ............................................................................................. 273 O znanstvenim i stručnim doprinosima sveučilišnoga redovitog profesora dr. sc. Vlade Pandžića - Ana Ćavar ............................ 275 Kronika ............................................................................................. 291 Kronika Matice hrvatske ogranak Grude (2015. do 2016.) - Mario Bušić ............................................................. 317 10. GODIŠNJAK 6 UVODNIK Za UVOD jubilarnim desetim (10.) SUSRETIMA želim zaboravu oteti dva događaja s područja grudskoga, a oba su se dogodila u župi Gorica, u selu Gorica. I oba ova događaja slave svoje obljetnice. Događaj Ustanka u Gorici kojeg je u pjesmi opisao Iko Bušić 1876. slavi stotinu i četrdesetu (140.) obljetnicu, a drugi događaj s kipom Blažene Djevice Marije u župi sv. Stjepana Prvomučenika u Gorici u župnoj (staroj!) crkvi sv. Stjepana slavi svoju stotu (100.) obljetnicu. Arhiv Hercegovačke franjevačke provincije čuva rukopis pjesme Ustanak u Gorici, Pjesma (1876.), spjevao Iko Bušić (SK SV 10., folija 294. - 295.). Za tebe sam dragi čitatelju SUSRETA kušao što vjernije prepisati ovu lijepu i staru pjesmu u desetercu spjevanu za gusle: Ustanak u Gorici Spjevao Iko Bušić Pjesma (1876) I./1. Crn gavrane jer padaš na grane, Ali grkćeš gdje te puške rane 7 10. GODIŠNJAK Pa po tomu moji sokolovi Na iljadu i osam stotina, Sedamdeset i šesta godina, Na početku mjeseca Ožujka, Nebje zora pomolila zraka, Nit vlašiću svog barjako snio Hametaga Adžić poranio, Od kule je prozor otvorio, Još ni vatre nije naložio, Okom strielja preo polja ravna Al po polju gusta pala tama, A pod tamom tia voda bješe Preo njese šajke prebrodiše Dok predjoše preo vode šajke I unjima kape kosovljanke Mrke kape od boja junaci Pred njima su vojevode mlade Ljubibratić i Marcus Ivana Štono dodje s holandeških starana Da pomaže bojce za megdana Dok četnici vodu prebrodiše Ubojite cievi previdiši Svaki svojoj zalogaje daje Nek mu može rupit na megdane Kad se četa na suhu prekrala Uz veselo polje za ajkala Pram Gorici turskoj prodvornici Po najprije zakružila bila Bjelu crkvu što se polju svila Oko crkve tvrdi krečni ziedi I./2. Da im svetost stavna nepobjedi Svetost stavna i spomena davna K sebi braću zagrljuje slavna Iz nje sjajni, sjaju zagrljaji, Dok dodjoše braća obadjose U pastirski ured unidjoše Sastaže se trie kite cvića 10. GODIŠNJAK 8 Pred župničkim stanom Dobretića Prvo mjestne uspomene stare Drugo braća što slobodjij mare Treće pastir kaže srčne dare Srčme dare što mu ljubav žare Da bi turske zapali udare Pa se ljubko tude oprostiše Tad vojvode četu pokrutiše Ob sjedoše kule sa svi strana Zrnje siba gromki dževerdana Za dimiše turski čardakovi Kano morski silni oblakovi A iz pod nji žestok plamen liže Strašno pokrov u nebesa diže Pokrov baca a rušese ziedi Neka turska sila pobledi Jedna kula što najviša biše Od nje turci vrata pretvoriše Zazidaše od kule prozore Da ji ustaši puškom neobore Na mazgale turci preklekoše Ubojete cjevi pregrliše Počeše biti iz čardaka Da ustaški nedopanu šaka. Al se nadje jedan četnik haran II./3 Dva turčina od Mostara kleta Ter brane odustaški četa Jedan bješe Pusiću Halia A drugoje Adžiću Salia Al se nadje jedan četnik haran Od Morače Muratović Ivan Morača ga rieka napojila A krasna ga majka zadojila Pa ne žali za slobodjenj mrieti Nego samo naprieda greti Pa poskoči do turskie vrata A da turkom pade izavrata 9 10. GODIŠNJAK Ali tvrdie vrata okovana U nje dere iz svog dževerdana Pa se gojan natrag povratio Ne bil koga druga opazio Dok pogleda na lievu ruku I ugleda Ćulanića Juku Od Županjca malenoga grada Pleme mu se nadje i sada Pa ga zovne grlom junačkimje Bolje brate k vratim turačkijem Da se s turcim naški pokoljemo Da im tvrda vrata obijemo Pa poskoči do najednu stienu Ali puška na mazgalu sinu A iz puške ljuto srno pade Pa junaku smrtnu ranu dade A kad vidi Ćulaniću Juka Da mu druga kruto rani turko Njehtjede mu vjere uzmaknuti Već li vode šnjime poginuti On poleti da izbavi druga Da ga turska ne posječe ruka Nebili ga izbavio kruto Al injega turčin rani ljuto Ej vitezi Bog vam plaću dao II./4. Krv lijete za junačko pravo Pa vi grdni zadobiste rana Bez pokolja i slavnog megdana Kad vide dva tručina mlada Daće teški zadobiti jada Ostaviše kulu i ambare Pokupiše ćilimine stare Ostaviše svoju didovinu A oni ti na kut u ledinu Pobjegoše crn jim obraz bio Kad vojvode glase razumiše Da im turci braću izraniše Poletiše da udare nanje 10. GODIŠNJAK 10 Ogledaju