ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
DOKTORA TEZİ
İran urmiye hayvan çiftliklerindeki hayvanların dışkılarında bulunan sinantropik sinek puplarının parazitoidleri, bu puplardaki doğal parazitizm oranı ve çeşitli omurgalı dokularında gelişen böceklerin tespiti
Farrokh DABİRİ
BİYOLOJİ ANABİLİM DALI
ANKARA 2011
Her hakkı saklıdır
TEZ ONAYI
Farrokh DABİRİ tarafından hazırlanan “İran Urmiye Hayvan Çiftliklerindeki Hayvanların Dışkılarında Bulunan Sinantropik Sinek Puplarının Parazitoidleri, Bu Puplardaki Doğal Parazitizm Oranı ve Çeşitli Omurgalı Dokularında Gelişen Böceklerin Tespiti” adlı tez çalışması 07/ 02/ 2011 tarihinde aşağıdaki jüri tarafından oy birliği ile Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı’nda DOKTORA TEZİ olarak kabul edilmiştir.
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Ayla TÜZÜN
Jüri Üyeleri:
Başkan : Prof. Dr. Erkut KIVANÇ Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji ABD
Üye : Prof. Dr. Metin AKTAŞ Gazi Üniversitesi, Fen Edebiyat fakültesi, Biyoloji ABD
Üye : Prof. Dr. Suat KIYAK Gazi Üniversitesi, Fen Edebiyat fakültesi, Biyoloji ABD
Üye : Prof. Dr. Nesrin ÖZSOY Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji ABD
Üye : Yrd. Doç. Dr. Ayla TÜZÜN Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji ABD
Yukarıdaki sonucu onaylarım
Prof. Dr. Orhan ATAKOL Enstitü Müdürü ÖZET
Doktora Tezi
İRAN URMİYE HAYVAN ÇİFTLİKLERİNDEKİ HAYVANLARIN DIŞKILARINDA BULUNAN SİNANTROPİK SİNEK PUPLARININ PARAZİTOİDLERİ, BU PUPLARDAKİ DOĞAL PARAZİTİZM ORANI VE ÇEŞİTLİ OMURGALI DOKULARINDA GELİŞEN BÖCEKLERİN TESPİTİ
Farrokh DABİRİ
Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Ayla TÜZÜN
Bu çalışma, 2007-2010 yılları arasında sinantrop sinekler ile en iyi mücadele yöntemlerinden olan biyolojik mücadele çerçevesinde, İran Urmiye’de hayvan çiftliklerindeki hayvanların dışkılarında bulunan ev sineğin puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm oranını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Seçilen 4 araştırma istasyonundan, toplam 29,116 ev sineği pupu toplanmış ve toplanan pupların 1124'ünden parazitoid elde edilmiştir. Toplanan parazitoidlerin 1108’inin Spalangia endius Walker (Hym. Pteromalidae) ve 16'sının Aleochara bipustulata Linnaeus (Col. Staphylinidae)ya ait olduğu ve toplam doğal parazitizm oranının %3.86 olduğu saptanmıştır. Sonuçta bu bölgede S. endius’un sinantrop sineklerle biyolojik mücadelede iyi bir potansiyele sahip olduğu da tespit edilmiştir. Ayrıca bu araştırmada, Urmiye’de adli entomoloji açısından önemli olan böcek türleri, özellikle de ikikanatlıları tesbit etmek amacıyla balık, tavuk, inek, koyun gibi çeşitli hayvanların leşlerinin çeşitli dokuları ve iç organları (baş, göbek, dalak, deri, karaciğer vb. ) 53 gün açık bir bahçede çürümeye bırakılmış, leşin üzerinde ve içinde veya toprağın altında bulunan larva, pupa ve erginler incelenmiş ve teşhisleri yapılmıştır. Sonuçta 5 ordo,11 familya, 16 cins ve 18 türe ait toplam 3,179 örnek tespit edilmiş olup. Bunlar Psychoda sp. (Dip. Psychodidae), Calliphora vicina (Dip. Calliphoridae), Calliphora vomitoria (Dip. Calliphoridae), Lucilia sericata (Dip. Calliphoridae), Chrysoma sp. (Dip.Calliphoridae), Musca domestica (Dip. Muscidae), Muscina stabulans (Dip. Muscidae), Fannia canicularis (Dip. Fannidae), Sarcophaga haemorrhoidalis (Dip. Sarcophagidae), Sarcophaga sp. (Dip. Sarcophagidae), Wohlfartia magnifica (Dip. Sarcophagidae), Dermestes maculates (Col. Dermestidae), Necrophorus sp. (Col.Silphidae), Blatta orientalis (Blattaria. Blattidae), Vespula germanica (Hym. Vespidae), Messor caducus (Hym. Formicidae), Cataglyphis sp. (Hym. Formicidae) ve Forficula auricularia (Dermaptera. Forficulidae) türleridir.
Şubat 2011, 143 sayfa
Anahtar Kelimeler: Diptera, sinekler, Hymenoptera, parasitoid, Pteromalidae, biyolojik mücadele, adli entomoloji, Urmiye, İran
i
ABSTRACT
Ph.D. Thesis
THE PARASITOID WASPS OF SYNANTHROPIC FLY PUPAE IN ANIMAL HUSBANDRIES OF URMIA (İRAN), INVESTIGATING THEIR NATURAL PARASITISM RATE AND IDENTIFICATION OF INSECTS THAT GROW UP IN VARIOUS BODY VISCERA OF VERTEBRATES
Farrokh DABIRI
Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Biology
Supervisor: Assis. Prof. Dr. Ayla TÜZÜN
A study was conducted in the city of Urmia (West Azerbayjan province, İran) during 2007- 2010, and in order to study the natural parasitism of fly pupa, frequent samplings of pupae (47 times) were made in refuge dump in animal husbandries of Urmia. Ambient daily temperature (maximum, minimum) and relative humidity were recorded using a max/min thermometer and a sling-type psychrometer, respectively and the fly pupae were obtained by the flotation method. A total of 29,116 housefly pupae were collected. Spalangia endius Walker, with 3.8% average percentage of parasitis, was determined the most dominant species of parasitoid wasps in field samples. Other species of parasites was Aleochara bipustulata Linnaeus, with 0.05% average percentage of natural parasitism. This study has proven the fact that S. endius can be used as a biological control agent of synanthropic flies in the above mentioned region. In addition a secondary aim of this study was to identify insects, especially diptera species, of forensic importance in Urmia. A combinations of various body viscera and tissues of some of vertebrated animals (sheep, cow, fish and hen), such as the head, paunch, spleen, intestine, derma and liver, was exposed in an open area on the private possession for 53 days. Existing keys were used for identification of different species. A total 3,179 individuals were collected, belonging to 5 orders (Diptra, Coleoptera, Hymenoptera, Dermaptera and Blattaria), 11 families, 16 genera and 18 species; Psychoda sp, (Dip. Psychodidae), Calliphora vicina (Dip. Calliphoridae), Calliphora vomitoria (Dip. Calliphoridae), Lucilia sericata (Dip. Calliphoridae), Chrysoma sp. (Dip.Calliphoridae), Musca domestica (Dip. Muscidae), Muscina stabulans (Dip. Muscidae), Fannia canicularis (Dip. Fannidae), Sarcophaga haemorrhoidalis (Dip. Sarcophagidae), Sarcophaga sp. (Dip. Sarcophagidae), Wohlfartia magnifica (Dip. Sarcophagidae), Dermestes maculates (Col. Dermestidae), Necrophorus sp. (Col. Silphidae), Blatta orientalis (Blattaria. Blattidae), Vespula germanica (Hym.Vespidae), Messor caducus (Hym. Formicidae), Cataglyphis sp. (Hym. Formicidae) and Forficula auricularia (Dermaptera. Forficulidae).
February 2011, 143 pages
Key Words: Diptera, flies, Hymenoptera, parasitoid, Pteromalidae, biocontrol, forensic entomolgy, Urmia, İran
ii
TEŞEKKÜR
Doktora eğitimim süresince desteğini esirgemeyen danışman hocam sayın Yrd. Doç. Dr. Ayla TÜZÜN’e (Ankara Üniversitesi Biyoloi Anabilim Dalı) en derin saygılarla teşekkür ederim.
Ankara Üniversitesi Biyoloi Anabilim Dalı öğretim üyelerinden ve tez izleme komitesi üyesi hocalarım Sayın Prof. Dr. Erküt KIVANÇ ve Sayın Prof. Dr. Metin AKTAŞ’a yol gösterici ve yapıcı katkılarından dolayı şükranlarımı sunarım.
Tüm hayatım boyunca olduğu gibi çalışmalarım sırasında da bana destek veren babam ve anneme, kardeşlerime, ve göstermiş oldukları sınırsız fedakarlık, anlayış ve sabır için eşime ve üç çocuğum, Faraaz’a, Farhaam’a ve Farya’ya tüm kalbimle teşekkür ederim.
Farrokh DABİRİ Ankara, Şubat 2011
iii
İÇİNDEKİLER
ÖZET ...... i ABSTRACT ...... ii TEŞEKKÜR ...... iii SİMGELER ve KISALTMALAR DİZİNİ ...... v ŞEKİLLER DİZİNİ ...... vi ÇİZELGELER DİZİNİ ...... viii 1. GİRİŞ ...... 1 2. KAYNAK ÖZETLERİ ...... 5 2. 1 Dünyada Tıp ve Veterinerlik Alanlarında Sağlıkla İlgili Olan Önemli Sineklerin Türleri, Yayılışları ve Konukçuları ...... 5 2.2 Dünyadaki Sinantrop Sineklerin Parazitoidlerinin Sistematikteki yerleri, Coğrafik Yayılışları ve Temel veya Tercihi Konukçuları ...... 16 3. MATERYAL ve YÖNTEM ...... 32 3.1 Urmiye İkliminin Özellikleri ...... 32 3.2 Kullanılan Materyal ...... 33 3.2.1 Parazitoid örneklerin toplanması ve müze materyali haline getirilmesi.. 33 3.2.2 Çeşitli omurgalı dokularında gelişen böceklerin toplanması ve müze materyali haline getirilmesi ...... 37 3.3 Kullanılan Yöntemler ...... 38 3.3.1 Omurgalıların dokularında gelişen böcek örneklerinin teşhis edilmesi... 38 3.3.2 Sinek pupların parazitoidlerinin teşhis edilmesi ...... 49 4. BULGULAR ...... 56 4. 1 Urmiye’de Tespit Edilen Sinek Puplarının Parazitoidleri...... 56 4. 2 Sinek Puplarındaki Doğal Parazitizm Oranının Saptanması ...... 57 4. 3 Hayvan Dokularının Üzerinde Aktif Olan Böceklerin Tanımlanması...... 77 5. TARTIŞMA VE SONUÇ ...... 86 KAYNAKLAR ...... 101 ÖZGEÇMİŞ ...... 141
iv
SİMGELER DİZİNİ
A (damarı) Anal vein ºC Celcius sıcaklık derecesi
KISALTMALAR DİZİNİ
A. Aleocara Blat . Blattaria Col. Coleoptera D. Doğu Der. Dermaptera Dip. Diptera dm-cu (damarı) “discal medial- cubital cross” vein Hym. Hymenoptera I.P.M. Integrated Pest Management (zararlıyla entegre mücadele) K. Kuzey kg. kilogram km2 kilometre kare L. Linneus M . Musca M (damarı) medial vein m. metre NN (NO) Nispi Nem (Nem Oranı) P. I. M. Parasite Induced Mortality (parazitizmden etkilenen ölüm oranı) P. M. I. Post Mortem Interval (ölümden sonra geçen zaman) PRRSV Porcine Reproductive & Respiratory Syndrome Virus PVC Poly Vinil Choloride R (damarı) Radial vein r-m (damarı) radial-medial cross vein S. Spalangia TGEV Transmissible Gastroenteritis Virus RH Relative Humidity (Nem Oranı)
v
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil 3.1 Şekil 3.1 İran ve Urmiye'nin haritası (Anonymous 2007d’dan değiştirilerek) ...... 32 Şekil 3.2 Urmiye haritası (Anonymous 2007d’dan değiştirilerek) ve araştırma istasyonların haritası ...... 33 Şekil 3.3 Şekil 3.3.a Bir ev sineğin pupası, b. 200 cıvarında toplanmış ev sineğinin pupları, c. tüm (29,116 adet) toplanmış pupalar ...... 36 Şekil 3.4 Omurgalı hayvanların çeşitli dokuları üzerinde aktif olan böceklerin toplama aşamaları: a. Koyunun başı, b. tavuğun iç dokuları, c. balık, d. toplanan bazı böcekler ...... 37 Şekil 3.5 Notopleuron'da 2 sert büyük kılın görünümü (Fonesca 1968’den değiştirilerek) ...... 39 Şekil 3.6 Pteropleuronun alt kısmı ve facial orbitin kılları (Fonesca 1968’den değiştirilerek) ...... 41 Şekil 3.7 Sternopleuronun alt ve arka sert kılların arası, alt ve öndeki sert kılların arasına göre daha az olduğu durum (Fonesca 1968’den değiştirilerek) .... 41 Şekil 3.8 Sternopleuronun alt sert kılın, arka ve ön sert kılların arasının eşit olduğu durum (Fonesca 1968’den değiştirilerek) ...... 42 Şekil 3.9 Kanadın “M” damarı “R” damara doğru fazlaca eğilmiş durumun görünümü (Fonesca 1968 ve Mc Alpine vd. 1981’den değiştirilerek) ..... 42 Şekil 3.10 Kanadın “M” damarı “R” damara doğru eğilmemiş durumun görünümü (Fonesca 1968 ve Mc Alpine vd. 1981’den değiştirilerek) ...... 43 Şekil 3.11 Haematobia cinsinde a. ağız parçaları (özellikle labium) boyunda olan palpların görünümü; b. sternopleuronun 2 sert kılı ve notopleuronun kılsız veya tüysüz olduğu durumun görünümü (Crosskey ve Lane 1993’ten değiştirilerek) ...... 44 Şekil 3.12 Stomoxys cinsinde; a. ağız parçaların yarısı boyunda olan palpların görünümü; b. sternopleuronun 1 sert kılın ve notopleuronun kıllı veya tüylü olduğu durumun görünümü (Crosskey ve Lane 1993’ten değiştirilerek) ...... 44 Şekil 3.13 a. Dikoptik gözler, b. holoptik gözler (Mc Alpine vd. 1981’den değiştirilerek) ...... 45 Şekil 3.14 “R” damarın kaidesindeki tüylerin görünümü (Mc Alpine vd. 1981’den değiştirilerek) ...... 46 Şekil 3.15 a. Kılsız propleuronun görünümü (Crosskey ve Lane 1993’ten değiştirilerek); b. ağızın üstünde olan “vibrissae” kılın görünümü (Mc Alpine vd. 1981’den değiştirilerek) ...... 46 Şekil 3.16 Alt calypter’in üstündeki kılların görünümü (Mc Alpine vd. 1981’den değiştirilerek) ...... 47 Şekil 3.17 Kanadın “Basicosta” görünümü (Mc Alpine vd. 1981’den değiştirilerek) ...... 48 Şekil 3. 18 Spalangia endius’un: a. Pronotal’ındaki ince kılların çıktığı yerlerde delikleri, b. Scutellum’un enindeki ince kılların oluşturduğu noktalı çizgileri (Legner 2003’ten ) ...... 49
vi
Şekil 3.19 Spalangia endius’un: a. Mesoscutum’unun orta lobundaki yoğun noktalaması, b. başında “ocellar” çizgisinin var olmadığı durum (Legner 2003’ten ) ...... 50 Şekil 3.20 Spalangia endius’un petiol’unun yanlardaki kılları (Legner 2003’ten) ... 50 Şekil 3.21 Spalangia endius’un pronotal yakanısının anteriorunda kabartının yok olduğu durum (Legner 2003’ten ) ...... 52 Şekil 3.22 Spalangia rugulosa ve Spalangia nigra’nın gözleri arasındaki, çok yoğun ve sık noktalar (Legner 2003’ten ) ...... 53 Şekil 3.23 Spalangia nigripes ve Spalangia endius’un gözleri arasındaki, seyrek noktalar ki bu noktaların araları, noktaların çaplarından daha fazladır veya eşittir (Legner 2003’tenn ) ...... 53 Şekil 3.24 Spalangia endius’un a. pronotum’unun posteriorundaki paralel dalgalı çizgi ve pronotal yakasının anterio- lateralindaki seyrek aralıklı noktaları, b. yanaklari uzunluğunun, gözlerinin uzunluğuyla eşit olduğu görünümü, c. Malar groove (sculus), d. petiol’unun dorsalindeki uzunluğuna 7-10 kabartının görünümü (Legner 2003’ten) ...... 55 Şekil 4.1 2008 yılında İran Urmiye çiftliklerindeki hayvanların dışkılarında sinantropik sinek puplarının toplandığı günlerde iklim parametreleri, A istasyonunda; a. nispi nemin durumu, b. sıcaklığın durumu ...... 72 Şekil 4.2 2008 yılında İran Urmiye çiftliklerindeki hayvanların dışkılarında sinantropik sinek puplarının toplandığı günlerde A istasyonunda nispi nemin ortalaması (%) ve sıcaklığın ortalaması (ºC) ...... 73 Şekil 4.3 2008 yılında İran Urmiye çiftliklerindeki hayvanların dışkılarında sinantropik sinek puplarının toplandığı günlerde iklim parametreleri B ve C istasyonunlarda; a.nispi nemin durumu, b.sıcaklığın durumu ...... 75 Şekil 4.4 2008 yılında İran Urmiye çiftliklerindeki hayvanların dışkılarında sinantropik sinek puplarının toplandığı günlerde B ve C istasyonunlarda nispi nemin ortalaması (%) ve sıcaklığın ortalaması (ºC) ...... 76 Şekil 4.5 Hayvan dokularının bozulma evrelerinde günlük minimum, maksimum ve ortalama sıcaklık (ºC) ...... 80 Şekil 4.6 Hayvan dokularının bozulma evrelerinde günlük minimum, maksimum ve ortalama nispi nem (%) ...... 81 Şekil 4. 7.a. Koyunun başının taze bozulma evresi, b. tavuğun iç dokularının aktif çürüme evresi ...... 82 Şekil 4. 8 Koyunun baş ve bazı dokularının bozulma evreleri: a. aktif çürüme, b. ileri çürüme, c. kuruma ...... 83
vii
ÇİZELGELER DİZİNİ
Çizelge 2.1 Tıp ve veterinerlik alanlarında sağlıkla ilgili olan önemli sinek türleri, bunların yayılışları ve konukçuları (Zumpt 1965, Borror vd. 1992, Walker 1994, Kettle 1995, Robinson 1996, Wall and Shrare 1997, Oosterbroek 2006, Anonymous 2007a, b,c; Grimaldi and Willkommen 2008, Kirk-Spriggs and McGregor 2009, Pape vd. 2009) ...... 5 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları ...... 17 Çizelge 4.1 A hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, toplanan sinantropik sinek puplarının sayısı ve bu puplardaki doğal ölüm oranı ...... 57 Çizelge 4.2 A hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, elde edilen sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm oranı ...... 58 Çizelge 4.3 B hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, toplanan sinantropik sinek puplarının sayısı ve bu puplardaki doğal ölüm oranı ...... 59 Çizelge 4.4 B hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, elde edilen sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm oranı ...... 60 Çizelge 4.5 C hayvan çiftliğindeki koyun dışkılarından, toplanan sinantropik sinek puplarının sayısı ve bu puplardaki doğal ölüm oranı ...... 63 Çizelge 4.6 C hayvan çiftliğindeki koyun dışkılarından, elde edilen sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm oranı ...... 64 Çizelge 4.7 D hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, toplanan sinantropik sinek puplarının sayısı ve bu puplardaki doğal ölüm oranı ...... 67 Çizelge 4.8 D hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, elde edilen sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm oranı ...... 67 Çizelge 4.9 2008 yılında İran Urmiye hayvan çiftliklerindeki hayvanların dışkılarından, toplanan sinantropik sinek puplarının sayısı ve bu puplardaki doğal ölüm oranı ...... 69 Çizelge 4.10 2008 yılında İran Urmiye hayvan çiftliklerindeki hayvanların dışkılarından, bulunan toplam sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm Oranı ...... 69 Çizelge 4.11 2008 yılında İran Urmiye’de hayvan çiftliklerdeki hayvanların dışkılarında sinantropik sinek puplarını toplandığı tarihlerde iklim parametreleri (A istasyonunda) ...... 71 Çizelge 4.12 2008 yılında İran Urmiye’de hayvan çiftliklerdeki hayvanların dışkılarında sinantropik sinek puplarını toplandığı tarihlerde iklim parametreleri (B ve C istasyonunlarında) ...... 73 Çizelge 4.13 2008 yılında İran Urmiye’de hayvan çiftliklerdeki hayvanların dışkılarında sinantropik sinek puplarını toplandığı tarihlerde iklim parametreleri (D istasyonunda) ...... 76
viii
Çizelge 4.14 Hayvan dokularının bozulma evreleri, günlük sıcaklık (S) (minimum, maksimum ve ortalama) ve günlük nispi nem (NN) (minimum, maksimum ve ortalama) ...... 77 Çizelge 4.15 Toplanan böcek türünün yaşam evresi, omurgalı dokularının bozulma günlerine göre ...... 84 Çizelge 5.1 2008 yılında aylara göre bulunan S. endius’un sayısı ve oranı ..... 92
ix
1. GİRİŞ
Karasineklerin (Muscidae), özellikle evsineği ve diğer sinantropik türlerin (Calliphoridae, Sarcophagidae, Gastrophilidae ve Oestridae) yaşam tarzları ve çok fazla çoğalmaları hem ekonomik açıdan hem de toplum sağlığı açısından birçok sorun yaratmaktadır. Bunların en önemli kuluçka yerleri, hayvan çiftliklerindeki hayvanların dışkılarıdır. Örneğin, bir kg at dışkısında 5,000-8,000 bir kg domuz ya da inek dışkısında 15,000 karasinek (Musca domestica) gelişebilir. Bırakılan yumurta sayısı büyük ölçüde karasinek dişisinin fizyolojik durumuna bağlıdır. Bu sayı 2,000‟e kadar çıkabilir (Demirsoy,1990).
Evsineği (Musca domestica) en önemli vektörlerden biri olup sağlık zararlılarının başında gelir. Ayaklarına, hortumuna ya da vücudunun diğer kısımlarına bulaşan virüs, bakteri, riketsia, protozoon ve helmint yumurtaları gibi hastalık etkenlerini, üzerine konduğu insana veya hayvana bulaştırmaktadır. Böylece enfeksiyon oluşumuna neden olabilmektedir (Lindsay ve Scudder 1956, Greenberg 1971, Longree1972, Pratt vd. 1975, Merdivenci 1978, Marriot 1989, Ilgaz vd. 1995, Adeyeba ve Okpala 2000, Graczyk vd. 2005).
Musca domestica, yüzden fazla hastalık etmeni taşıması nedeniyle bazı bakteriyal ve viral hastalıkların oluşumunda önemli rol oynamaktadır (Greenberg 1965, Shono ve Scott 2003). Bunlar arasında TGE (Transmissible Gastroenteritis) Virüs (Saif ve Wesley 1999), PRRS (Porcine Reproductive & Respiratory Syndrome) Virüs (Otake vd. 2003a,b), Shigella spp.(Bidawid vd. 1978), Salmonella spp. (Barber vd. 2002, Mian vd. 2002, Olsen ve Hammack 2000, Winfield ve Groisman 2003), Vibrio cholera (Echeverria vd. 1983), Campylobacter spp. (Rosef and Kapperud 1983, Shane vd. 1985, Szalanski vd. 2004, Ekdahl vd. 2005, Nichols 2005), Coxiella burnettii (Hucko 1984), Escherechia coli (Sasaki vd. 2000, Szalanski vd. 2004), Bacillus anthracis, Chlamydia trachomatis (Keiding 1986, Emerson vd. 2001), Francisella tularensis, Clostridium chauvoei, Mycobacterium tuberculosis, Corynebacterium diphtera, Brucella sp., Streptococcus suis (Enright vd. 1987, Staats vd. 1997), ve Staphylococcus sp. (Geater 1975) türleri verilebilmektedir.
1 Musca domestica aynı zamanda Chilomastrix mesnili (Nmorsi vd. 2006) Cryptosporidium parvum (Graczyk vd. 1999, 2000, 2003, Follett 2001, Cladel vd. 2002, Szostatowsta vd. 2004, Nmorsi vd. 2006), Toxoplasma gondii (Wallace 1971, Graczyk vd. 2001), Sarcocystis spp. (Markus, 1980), Entamoeba histolytica, Isospora belli gibi protozoon parazitlerinin taşınmasında, Ascaris lumbricoides, Dicrocoelium hospes, Enterobius vermicularis, Trichuris trichiura, Giardia sp., Ancylostoma sp., Necator sp, Strongyloides sp., Taenia sp ve Dipylidium sp. ise helmint parazitlerinin taşınmasında önemli rol oynamaktadır (Dipeolu 1977, 1982, Keiding 1986, Fotedar vd. 1992, Okoronkwo ve Onwuliri 1998, Doiz 2000, Graczyk vd. 2003, Maramba 2006, Nmorsi vd. 2006).
Sinantropik sinekler sadece sağlık açısından, hastalıkların vektörü olarak değil aynı zamanda çeşitli myiasis etkeni olarak ta önemlidirler. Myiasis; bazı “Diptera larvalarının yaşam döngüsünün en azından bir zorunlu fazında, omurgalı hayvanların ve insanların canlı veya ölü dokuları, vücut sıvıları veya sindirilmiş besinleri ile beslenmeleri sonucu meydana gelen patolojik durum olarak tanımlanmaktadır” (Dear vd. 1985, Kettle 1995).
Myiasis sineklerinin (özellikle Calliphoridae, Sarcophagidae ve Oestridae türlerinin), dünyanın her yerinde çok yaygın olması nedeniyle çiftlik hayvanlarında görülen myiasis problemi her yıl milyarlarca dolar kayba sebep olmaktadır (Tenquist ve Wright 1976, Gŏrska 1979, Kettle 1995).
Sinantropik sinekler, sadece sağlık açısından değil doğrudan ekonomik olarak da büyük zararlara neden olmaktadır (Liebisch 1992, Maramba 2006). Günümüzde hayvan çiftlikleri ve kümeslerde özellikle ev sineğinin çok zararlı olduğu saptanmıştır (Kaufman ve Geden 2009). Hayvan çiftliklerinde, sinantrop sinekler yüzünden, her bir inek, kuyruk, kalça, kulak, baş ve ayak gibi organlarını her bir dakikada ortalama 20 defa hareket ettirerek günün 12 saatinde ortalama 14,400 hareket nedeniyle, süt ve et verimini kaybetmektedir (Liebisch, 1992). Amerika„da evsinekleri, baldırısıran sinekleri (Stomoxys calcitrans) ve Haematobia ile mücadele için, yılda milyarlarca dolar sarfedilmektedir (Maraba 2006).
2 Günümüzdeki teknolojik gelişmelere rağmen, sinantropik sineklerle mücadele oldukça zordur. Çünkü sinantropik sinek türlerinin hepsi; 1. Kozmopolit olduğundan bunlarla kanunsal mücadele (karantina gibi yasal önlemler) ve genetik mücadele mümkün değildir. 2. “Fiziksel mücadele” örneğin kapılara PVC şerit perdelerin takılması, pencere ve kapılara sinekliklerin takılması, gerekli olan kapılara hava perdelerinin takılması gibi yöntemler yetersiz ve bazı durumlarda olumsuz sonuç vermektedir, çünkü sineğin sindirim sisteminde bulunan çeşitli hastalık etmenlerinin daha fazla yaygınlaşmasına neden olurlar. Örneğin restoranlarda ve yemekhanelerde kullanılan ışık tuzakları, sineklerin bağırsaklarındaki mikropları daha fazla yaygınlaşdığından dolayı Dünya Sağlık Örgütü'nün onaylamadığı yöntemlerdendir. 3. Hem Kuluçka yerlerinin çok ve çeşitli (özellikle hayvan çiftliklerindeki hayvanların dışkıları, mezbahalar ve çöp birikintileri) olması, hem de bırakılan yumurta sayısı çok fazla olduğundan, “Mekanik mücadele” yöntemlerinin etki gücü azdır. Sineklerle mekanik mücadele yöntemleri sadece entegre mücadele (Integrated Pest Management, I.P.M.) çerçevesinde yararlı olabilir. 4. “Kimyasal mücadele yöntemleri de uzmanlar tarafından tavsiye edilmemektedir. Çünkü: 4.1. Sineklerin yüksek orandaki üreme yeteneğine göre ilaçlamaların düzenli bir sıklıkla yapılması gerekmektedir. 4.2. Çevre sağlığına büyük zararlar verir. (Suya, havaya, toprağa, süt ve et gibi gıdalara) 4.3. Bırakılan yumurta sayısı çok fazla olduğundan, sinekler pestisitlere karşı çok çabuk direnç veya çapraz direnç gösteren böceklerdendirler (Plapp 1984, Cluck vd. 1990, William ve McAllister 1998, Liu ve Yue 2000, Scott vd. 2000).
Dünyanın gelişmiş ülkelerinde sineklerin en temel kuluçka yerleri olan hayvan çiftlikleri, mezbahalar ve çöp birikintilerinde onların erginleşmemiş dönemleriyle mücadele için biyolojik mücadele en uygun yöntemdir. Bu amaçla araştırıcıların çoğu parazitoid arıların bölgelere göre incelenmelerinin en önemli adım olmasını onaylamaktadırlar (Lenger ve Olton 1971, Rutz ve Axtell 1980b, 1981; Petersen ve Mayer 1983a). Buna rağmen tüm dünyada özellikle Ortadoğu‟da ve çevresindeki ülkelerin bir çoğunda bu konuda hiç bir araştırma yapılmamıştır.
3 Ayrıca adli entomoloji çalışmalarında böceklerin türlerini tanımlamak birinci adım olarak çok önemlidir (Tüzün vd. 2009, 2010). Buna rağmen adli entomoloji ve entomotoksikolojide de Ortadoğu ülkelerinin bir çoğunda henüz hiç bir araştırma yapılmamıştır ve bu tezin başka bir amacı da, Urmiye‟deki omurgalı hayvanların çeşitli dokuları üzerindeki aktif olabilen böceklerin (özellikle sineklerin) tanımlanmasıdır. Bu tür sinekler genelde tıp, sağlık ve veterinerlik açıdan da önemli olan sineklerdir.
Dolaysıyla bu çalışmanın 3 temel amacı; 1. İran- Urmiye şehrinin hayvan çiftliklerindeki hayvanların dışkılarında bulunan sinantropik sinek puplarının parazitoid arılarını tanımlamak, 2. Bu puplardaki doğal parazitizm oranını belirlemek 3. Bu şehirde çeşitli omurgalı dokularında gelişen böceklerin tespitidir.
4 2. KAYNAK ÖZETLERİ
2.1 Dünyada Tıp ve Veterinerlik Alanlarında Sağlıkla İlgili Olan Önemli Sineklerin Türleri, Yayılışları ve Konukçuları
Bu konuda, çeşitli literatürden yararlanılarak dünyada tıp, sağlık ve veterinerlikte önemli olan sinekler, onların konukçuları ve yayılışları aşagıdaki çizelgede özetlenmiştir.
Çizelge 2.1 Tıp ve veterinerlik alanlarında sağlıkla ilgili olan önemli sinek türleri, bunların yayılışları ve konukçuları (Zumpt 1965, Borror vd. 1992, Walker 1994, Kettle 1995, Robinson 1996, Wall ve Shrare 1997, Oosterbroek 2006, Anonymous 2007a,b,c; Grimaldi ve Willkommen 2008, Kirk- Spriggs ve McGregor 2009, Pape vd. 2009)
Yayılışı ve Öncelik Familya Cins Tür Konukçusu (varsa) domestica Kozmopolit curviforceps Afrika (endofil bir tür) calleva Afrika (exofil bir tür) autumnalis Afrika, Palearktik ve Nearktik
sorbens Afrotropikal, Oriyental, Avustralya, Güney Palearktik vetustissima Avustralya Musca Afrotropikal, Oriyental, Palaearktik crassirostris Muscidae (60 tür) (Orta Doğu‟dan Güney Doğu Asya‟ya kadar ) (4000 tür) biseta Afrika conducens nevilli textilis xanthomelas lusoria irritans Hydrotaea aenescens
5 Çizelge 2.1 Tıp ve veterinerlik alanlarında sağlıkla ilgili olan önemli sinek türleri, bunların yayılışları ve konukçuları (Zumpt 1965, Borror vd. 1992, Walker 1994, Kettle 1995, Robinson 1996, Wall ve Shrare 1997, Oosterbroek 2006, Anonymous 2007a,b,c; Grimaldi ve Willkommen 2008, Kirk-Spriggs ve McGregor 2009, Pape vd. 2009) (devam)
Yayılışı ve Öncelik Familya Cins Tür Konukçusu (varsa) calcitrans Kozmopolit Afrotropikal, niger Stomoxys Oriyental Afrotropikal, sitiens Oriyental Yeni Dünya, irritans Avrupa, Avustralya, Japonya stimulans Avrupa Oriyental ve Haematobia exigua Avustralya Muscidae Afrotropikal, minuta Oriyental thirouxi potans yeni dünyadan Avrupa‟ya Ophyra aenescens tanıtılıp ve (M. domestica „nın Avrupa‟da zararlı predatörü) olmaktadır leocostoma Holarktik stabulans Kozmopolit Muscina ABD, Avrupa, assimilis Asya Kozmopolit canicularis (endofilik tür) Kozmopolit scalaris (exofilik tür) Fanniidae (275 Fannia tür) benjamini Kuzey Amerika Kuzey Amerika femoralis (ara sıra insanin sağlik zararlısı ) Kozmopolit Hippoboscidae Melophagus ovinus (koyun üzerinde)
6 Çizelge 2.1 Tıp ve veterinerlik alanlarında sağlıkla ilgili olan önemli sinek türleri, bunların yayılışları ve konukçuları (Zumpt 1965, Borror vd. 1992, Walker 1994, Kettle 1995, Robinson 1996, Wall ve Shrare 1997, Oosterbroek 2006, Anonymous 2007a,b,c; Grimaldi ve Willkommen 2008, Kirk-Spriggs ve McGregor 2009, Pape vd. 2009) (devam)
Familya Cins Tür Yayılışı ve Öncelik Konukçusu (varsa)
cervi Avrupa ve Kuzey Amerika Lipoptena (geyik üzerinde) depressa rufipes Hippobosca genelde at ve bazen sığır equinq üzerinde Hippoboscidae Melophagus ovinus Neolipoptena ferrisi geyik üzerinde yabani kuşlar ve güvercin Ornithomya sp. paraziti Stenepteryx sp. Lynchia sp. Crataerina sp.
Calliphoridae
(metalik sinekler; Afrotropikal, Avustralasya ve 1000‟den fazla albiceps Oriyental; leş üzerinde veya tür, 150 cinste, Chrysomyia koyunda istemli kutanöz myiasis hepsi ovipar ve etkeni 85 türü evcil hayvanlarda myiasis etkenleri)
rufifacies Avustralasya
7 Çizelge 2.1 Tıp ve veterinerlik alanlarında sağlıkla ilgili olan önemli sinek türleri, bunların yayılışları ve konukçuları (Zumpt 1965, Borror vd. 1992, Walker 1994, Kettle 1995, Robinson 1996, Wall ve Shrare 1997, Oosterbroek 2006, Anonymous 2007a,b,c; Grimaldi ve Willkommen 2008, Kirk-Spriggs ve McGregor 2009, Pape vd. 2009) (devam)
Yayılışı ve Öncelik Familya Cins Tür Konukçusu (varsa)
eski dünya (Afrika, Asya, Avrupa ve Oriyental); çiftlik bezziana hayvanlarda zorunlu ektoparazit veya ilk kutanöz myiasis etkeni Chrysomyia Afrotropikal, Avustralasya, Oriyental; megacephala ikincil rastlantısal ektoparazit kutanöz myiasis marginalis putoria regalis Calliphoridae Ren geyiği, sığır ve terraenovae koyunda istemli kutanöz Protophormia myiasis azurea Phormia regina Holarktik Kozmopolit; yumurtalarını canlı küçük memeli vicina hayvanların üzerinde; bazen koyunda ikincil Calliphora saldırgan myiasis vomitoria Holarktik albifrontalis Avustralya
nociva (dubia) Avustralya
8 Çizelge 2.1 Tıp ve veterinerlik alanlarında sağlıkla ilgili olan önemli sinek türleri, bunların yayılışları ve konukçuları (Zumpt 1965, Borror vd. 1992, Walker 1994, Kettle 1995, Robinson 1996, Wall ve Shrare 1997, Oosterbroek 2006, Anonymous 2007a,b,c; Grimaldi ve Willkommen 2008, Kirk-Spriggs ve McGregor 2009, Pape vd. 2009) (devam)
Familya Cins Tür Yayılışı ve Öncelik Konukçusu (varsa)
stygia Yeni Zelanda Calliphora augur
erythrocepha Afrotropikal, Oriyental, cuprina Avustralasya, Amerika; istemli ektoparazit sericata Kozmopolit (yeni Zelanda‟ya tanıtılıp)
Lucilia illustris Holarktik
caesar Küzey enlemlerde Calliphoridae koyun üzerinde ampullacea
bufonivora kara kurbağada zorunlu parazit Neotropikal ve Nearktik; sığır, at, homnivorax ( = Callitroga koyun, keçi, domuz, americana ) köpek ve insanda zorunlu ektoparazit myiasis Cochliomyia Neotropikal ve Nearktik macellaria (Kanada‟dan Arjantin‟e kadar);
ikincil istemli kutanöz myiasis etkeni
9 Çizelge 2.1 Tıp ve veterinerlik alanlarında sağlıkla ilgili olan önemli sinek türleri, bunların yayılışları ve konukçuları (Zumpt 1965, Borror vd. 1992, Walker 1994, Kettle 1995, Robinson 1996, Wall ve Shrare 1997, Oosterbroek 2006, Anonymous 2007a,b,c; Grimaldi ve Willkommen 2008, Kirk-Spriggs ve McGregor 2009, Pape vd. 2009) (devam)
Yayılışı ve Öncelik Familya Cins Tür Konukçusu (varsa)
anthropophaga Afrika Cordylobia Afrotropikal; rodhaini kemirciler Cynomyopsis cadaverina Nearktik (Cynomya) Senegalensis (= Auchmeromyia Afrika luteola) Crynomya mortuorum rudis Calliphoridae Pollenia pallida dasypoda speciosa Rhyncomya cyanescens nigripes genelde Kozmopolit nigripes Rhinia apicalis par Cosmina viridis arabica Stomorhina lunata Kozmopolit; koyun ve Sarcophagidae keçide ve bazen sığır, (Flesh flies); Wohlfahrtia magnifica deve, tavuk, at, domuz 2000‟den fazla ve köpekte ilkel ve tür , 400 cinste zorunlu kutanöz myiasis etkeni
10 Çizelge 2.1 Tıp ve veterinerlik alanlarında sağlıkla ilgili olan önemli sinek türleri, bunların yayılışları ve konukçuları (Zumpt 1965, Borror vd. 1992, Walker 1994, Kettle 1995, Robinson 1996, Wall ve Shrare 1997, Oosterbroek 2006, Anonymous 2007a,b,c; Grimaldi ve Willkommen 2008, Kirk-Spriggs ve McGregor 2009, Pape vd. 2009) (devam)
Yayılışı ve Öncelik Familya Cins Tür Konukçusu (varsa)
Kuzey Afrika ve Orta Doğu; yaralarda özellikle devede nubia (= nuba) ikincil istemli ve saldırgan myiasis etkeni
Wohlfahrtia Kuzey Amerika; Amerika vigil sansarı, tilki, kedi, köpek ve tavşan meigeni (= Kuzey Amerika; Amerika Sarcophagidae opaca) sansarı ve tilki carnaria rastlantı myiasis etkeni haemorrhoidali Kozmopolit s Sarcophaga melanura bullata Nearktik aurifrons crassipalpis Agria affinis Oestrus ( Oestridae sadece bir ovis Kozmopolit; koyun, keçi (Stomach bots tür) ve warbles = trompe Ren geyiği, Kuzey geyiği skin-boils = auribarbis Gad flies) Cephenemyia phobifer kızıl geyiği
stimulator karaca geyiği
pratti geyik
11 Çizelge 2.1 Tıp ve veterinerlik alanlarında sağlıkla ilgili olan önemli sinek türleri, bunların yayılışları ve konukçuları (Zumpt 1965, Borror vd. 1992, Walker 1994, Kettle 1995, Robinson 1996, Wall ve Shrare 1997, Oosterbroek 2006, Anonymous 2007a,b,c; Grimaldi ve Willkommen 2008, Kirk-Spriggs ve McGregor 2009, Pape vd. 2009) (devam)
Yayılışı ve Öncelik Familya Cins Tür Konukçusu (varsa) beyaz kuyruk ve siyah jellisoni Cephenemyia kuyruk geyik apicata Kaliforniya geyiği özellikle Hazar Denizi latifrons bölgesinin atları üzerinde Rhinoestrus purpureus Palearktik; at ve eşek usbekistanicus paraziti Palearktik, Oriyental ve Cephalopina titillator Avustralya‟nın kurak bölgelerinde; deve Kozmopolit; at, eşek ve nasalis zebra Oestridae nigricornis Doğu Palearktik pecorum Palearktik ve Afrotropikal Gasterophilus (6 Kozmopolit, özellikle tür) intestinalis Holarktik; at ve eşek intermis Palearktik Kozmopolit; at, eşek ve haemorrhoidalis zebra Yeni Dünya (Nearktik ve Cuterebra (34 Neotropikal); tavşanda ve spp. kemircilerde deri myiasis tür) etkeni ve ara sıra köpek ve kedi üzerinde Dermatobia Yeni Dünya (Nearktik ve hominis (sadece bir tür) Neotropikal)
12 Çizelge 2.1 Tıp ve veterinerlik alanlarında sağlıkla ilgili olan önemli sinek türleri, bunların yayılışları ve konukçuları (Zumpt 1965, Borror vd. 1992, Walker 1994, Kettle 1995, Robinson 1996, Wall ve Shrare 1997, Oosterbroek 2006, Anonymous 2007a,b,c; Grimaldi ve Willkommen 2008, Kirk-Spriggs ve McGregor 2009, Pape vd. 2009) (devam)
Yayılışı ve Öncelik Familya Cins Tür Konukçusu (varsa) ABD, Avrupa ve bovis Asya lineatum Hypoderma Palearktik; geyik diana (4 tür) ve koyun Oestridae ABD, Kanada, trandi Alaska ve Norveç; Ren geyiği Akdeniz bölgesi ve Przhevalskiana silenus İtalya
türler: austeni, brevipalpis, fusca, fuscipes, longipalpis, Glossinidae longipennis, morsitans, kairomones,nigrofusca, (1 cins, 23 Glossina Afrika pallidipes, palpalis, tür, 8 alttür) pallicera, swynnertoni, tabaniformis, tachinoides, vanhoofi, vs.
dünyanın çeşitli Tabanidae türler: atratus, bölgelerinde ve (4000 tür 30 Tabanus quinquevittatus, genellikle Kozmopolit; at ve cinste) nigrovittatus, tinctus, geyik gibi olsufjevi, punctife, hayvanların üzerinde
13 Çizelge 2.1 Tıp ve veterinerlik alanlarında sağlıkla ilgili olan önemli sinek türleri, bunların yayılışları ve konukçuları (Zumpt 1965, Borror vd. 1992, Walker 1994, Kettle 1995, Robinson 1996, Wall ve Shrare 1997, Oosterbroek 2006, Anonymous 2007a,b,c; Grimaldi ve Willkommen 2008, Kirk-Spriggs ve McGregor 2009, Pape vd. 2009) (devam)
Yayılışı ve Öncelik Familya Cins Tür Konukçusu (varsa)
türlerın devamı: sulcifrons, similis, parvicallosus, septentrionalis, molestus, fulvulus, pallidescens, taeniola, unilineatus, americanum,autumnalis, biguttatus, conspicuus, feraternus, fuscicostatus, iyoensis, nipponicus, paradoxus, punctifer, sackeni, lineola, tinctus, olsufjevi, capito, miki miki, miki australis, regularis, laleani laleani, dünyanın laleani pallidus, unifasciatus, indrae, çeşitli bi,farius, sufis, semenovi, assuetus, bölgelerinde Tabanidae Tabanus mistshenkoi, pallidipes, ansari ansari, ve genellikle Kozmopolit; ansari nigrinervis, ansari gedrosiae, at ve geyik zimini, gratus, bacterianus, laetitinctus, gibi rupinae, mofidi mofidi, mofidi hayvanların üzerinde atrofemoratus, sordes, oppugnator, cordiger, mouchaei, canipalpis, bromius bromius, accipiter, kermani, glaucopis, sabuletorum, autumnalis brunnescens, polygonus, leclercqi, atropathenicus, tergestinus, quatuornotatus, shelkovnikovi shelkovnikovi, shelkovnikovi meridionalis, spectablis, anthrax, vs.
14 Çizelge 2.1 Tıp ve veterinerlik alanlarında sağlıkla ilgili olan önemli sinek türleri, bunların yayılışları ve konukçuları (Zumpt 1965, Borror vd. 1992, Walker 1994, Kettle 1995, Robinson 1996, Wall ve Shrare 1997, Oosterbroek 2006, Anonymous 2007a,b,c; Grimaldi ve Willkommen 2008, Kirk-Spriggs ve McGregor 2009, Pape vd. 2009) (devam)
Yayılışı ve Öncelik Familya Cins Tür Konukçusu (varsa)
pluvialis Palaearktik, Afrotropikal ve
Oriyental
Haematopota
americanus Alaska‟dan Yeni Meksiko‟ya kadar Diğer türler: albihirta, Nearktik, Palaearktik, tristis, minuscula, grandis Afrotropikal, İranica, atropathenica, Oriyentalve nadiren Tabanidae caspica, hispanica, sewelli Neotropikal discalis fuliginosus silacea atlanticus dimidiata langi Chrysops Kozmopolit ( genelde Diğer türler: australis, Holarktik ve Oriyental) caecutiens, callidus, centurionis, relictus, distinctipennis, longicornis, zahrai,caecutiens ludens, flavipes flavipes, flavipes gedrosiana, flavipes punctifer, flavipes simillimus
15 Çizelge 2.1 Tıp ve veterinerlik alanlarında sağlıkla ilgili olan önemli sinek türleri, bunların yayılışları ve konukçuları (Zumpt 1965, Borror vd. 1992, Walker 1994, Kettle 1995, Robinson 1996, Wall ve Shrare 1997, Oosterbroek 2006, Anonymous 2007a,b,c; Grimaldi ve Willkommen 2008, Kirk-Spriggs ve McGregor 2009, Pape vd. 2009) (devam)
Yayılışı ve Öncelik Familya Cins Tür Konukçusu (varsa)
türler: irritans,
Nemorius shapuricus, vitripennis, horvathi
Tabanidae Silvius (=
Sylvius) Diachlorus Hybomitra Nearktik Lepiselaga Amazon ( Neotropikal)
2.2 Dünyadaki Sinantrop Sineklerin Parazitoidlerinin Sistematikteki yerleri, Coğrafik Yayılışları ve Temel veya Tercihi Konukçuları
Bugüne kadar dünyanın çeşitli iklimlerinden muscomorf sineklerin özellikle Musca domestica L., Musca autumnalis De Geer, Haematobia irritans, Haematobia thirouxi, Stomoxys calcitrans (L.), Fannia canicularis (L.), (Dip. Muscidae), Oestrus ovis L. (Dip. Oestridae), Lucilia sericata, Lucilia illustris, Calliphora vicina, Calliphora erythrocephala, Protocalliphora sp., Chrysomya megacephala (Fabricius), Chrysomya albiceps (Wiedemann) (Dip. Calliphoridae), Drosophila melanogaster Meig., Drosophila melanica group. (Dip. Drosophilidae), Sarcophagidae ailesinin bazı türleri, ve Tabanus nigrovittatus (Dip. Tabanidae) gibi türlerin parazitoidleri ile ilgili pek çok çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmaların sonucuna göre, günümüzde sinek puplarının parazitoidlerinin türleri, her birinin sistematikteki yeri, coğrafik yayılışı, konukçuları ve her birinin ilgili kaynakları aşağıda verilen türlerle sınırlıdır ;
16 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları
Parazitoidin Adı Coğrafik Yayılışı Konukçusu Kaynaklar
Schulz 1975, Peschke 1978, 1979, 1983, Calliphora sp. (Dip./ dünyanın 1985, 1986, Aleochara curtula Calliphoridae), çeşitli 1987, Peschke (Col./ bölgelerinden ve Metzler Staphylinidae) Musca domestica (Dip./ 1987, Peschke Muscidae) vd. 1987; Klimaszewski 1984
Read 1962, Adashkevich 1970, Hylemya Adaskevich ve brassicae(Dip./ Perekrest 1973, Anthomyiidae) 1974, Aleochara bilineata dünyanın Hertveldt vd. (Col./ çeşitli 1984a,b; Maus Staphylinidae) bölgelerinden vd. 1998
Delia radicum (Dip./ Gordon ve Anthomyiidae) Cornect 1986 Hylemya antiqua (Dip./ Adaskevich ve Anthomyiidae) Perekrest 1974 Musca domestica (Dip./ Hertveldt vd. Muscidae) 1984a,b
17 Çizelge 2.2 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları (devam)
Coğrafik Parazitoidin Adı Konukçusu Kaynaklar Yayılışı Drea 1966, Wingo vd. 1967, Allee Aleochara tristis 1969, Heller 1974, (Col./ Musca domestica 1976, Heller ve Staphylinidae) Treece 1976, Maus 1998 Aleochara moesta Tawfik vd. 1980, (Col./ Musca domestica Maus 1998 Staphylinidae) Aleochara Sarcophagula sp. de Almeida ve do Coprochara (Col./ dünyanın (Dip./ Sarcophagidae) Prado 1999 Staphylinidae) çeşitli bölgelerinden Moore 1971, 1973; Watts ve Combs Musca domestica 1975 Aleochara Haematobia irritans Watts ve Combs bipustulata (Col./ (Dip./ Muscidae) 1975, 1977, Staphylinidae) Haematobia thirouxi Wright ve Müller (Dip./ Muscidae) 1989
Anotylus latiusculus (Col./ Musca domestica Omar vd. 1991a Staphylinidae) Hylemya antiqua Salkeld 1959, (Dip./ Anthomyiidae) Agria affinis (Dip./ House ve Barlow Holarktik Sarcophagidae) 1961 Aphaereta pallipes (Nearktik Lange ve Bronskill (Hym./ ve 1964, Marsh 1969, Braconidae) Palaearktik Figg et al 1983a,b; bölgeleri ) Musca domestica Hoyer 1986, Whistlecraft vd. 1984, Rueda ve Axtell 1985b Houser 1966, Holarktik Houser ve Wingo Aphaereta pallipes (Nearktik 1967, Garry ve (Hym./ ve Musca autumnalis Wingo 1971, Figg Braconidae) Palaearktik et al 1983a,b; Rueda bölgeleri ) ve Axtell 1985b
18 Çizelge 2.2 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları (devam)
Coğrafik Parazitoidin Adı Konukçusu Kaynaklar Yayılışı Calliphora vicina Aphaereta minuta (syn. Calliphora Zinovjeva 1974, Marsh (Hym./ Holarktik erythrocephala) 1969, Braconidae) (Dip./ Calliphoridae) Musca domestica, Aphaereta aotea Musca autumnalis Hughes ve Woolcock
(Hym./ ve Musca 1976, 1978, Hughes et al Avustralya Braconidae) vetustissima 1974 (Dip./ Muscidae) Miller 1927, Newman Avrupa, Oestrus ovis 1928, Morgan 1929, Riek Alysia manducator Avustralya (Dip./ Oestridae) 1970, Richards 1977; (Hym./ ve Borror vd. 1992 Braconidae) Yeni Holdaway ve Evans Zelanda Lucilia sericata 1930, Holdaway ve Smith 1932 devam: Vinogradova ve Zinovjeva 1972, Avrupa, Zinovjeva 1976, 1978, Alysia manducator Avustralya 1981, 1985, 1987, 1988; (Hym./ ve Calliphora vicina Hoyer 1986, Chernoguz Braconidae) Yeni 1984, Chernoguz ve Zelanda Reznik 1987, Chernoz ve Vaghina 1987; Chernoguz vd. 1987 Paraphytomyza sp., Phytagromyza sp. Griffiths 1964, 1966; Alysia ridibunda ve Phytomyza sp. Wharton 1986; Borror (Hym./ (Dip./ vd. 1992 Nearktik Braconidae) Agromyzidae)
Lindquist 1932, 1940; Calliphora vicina Burgess ve Wingo 1968; Marsh 1968 Drosophila Phaenocarpa Avustralya ve melanogaster persimilis (Hym./ Prince 1976 Yeni Zelanda (Dip./ Braconidae) Drosophilidae)
19 Çizelge 2.2 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları (devam)
Coğrafik Parazitoidin Adı Konukçusu Kaynaklar Yayılışı en çok Monteith 1956, Legner Phygadeuon Hylemya defa 1966, Legner ve Olton trichops (Hym./ brassicae (Dip./ Holarktik‟te 1968,a, b; Müller 1971, Ichneumonidae) Anthomyiidae) rutubeti Hoyer 1986 Phygadeuon yüksek Musca domestica fumator (Hym./ olan Müller 1971 (Dip./ Muscidae) Ichneumonidae) bölgelerde Stilpnus Fannia anthomyiidiperda Legner ve Olton 1971, Holarktik canicularis (Dip./ (Hym./ Loomis vd. 1968 Fanniidae) Ichneumonidae) Muscidae, Dirhinus anthracia Sarcophagidae, (syn. Dirhinus Hindistan, Lever 1938, Dresner Calliphoridae, sarcophagae ) Birmanya 1954, Mani vd. 1974, Tephritidae ve (Hym./ ve Boucek ve Narendran Tachinidae gibi Chalcididae) Sri Lanka 1981, çeşitli
konukçular Muscidae Hindistan, (özellikle Musca Dirhinus bakeri Habu 1960, Baltazar Sri Lanka, domestica) (Hym./ 1966, ve Geetha-Bai ve Malezya, Tachinidae ve Chalcididae) Sankaran 1977, Boucek Filipin ve Stratiomyiidae ve Narendran 1981 Japonya gibi çeşitli konukçular Hindistan, Dirhinus banksi Sri Lanka, Rohwer 1923, Habu (Hym./ Malezya, Lucilia sericata 1976, Boucek ve Chalcididae) Tayland, Narendran 1981 Kamboçya Brachymeria Xue vd. 1987b, Xue pulchripes (Hym./ Palaearktik Musca domestica 1988a Chalcididae) Brachymeria lasus (Hym./ Palaeartik Musca domestica Thompson 1981a, Chalcididae)
20 Çizelge 2.2 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları (devam)
Coğrafik Parazitoidin Adı Konukçusu Kaynaklar Yayılışı Cameron 1906, Rohwer 1923, Roy ve Siddons 1939, Roy vd. 1940, Stearn 1943, Nikolskaya Lucilia illustris 1952, 1960, Dresner Arabistan, Dirhinus (vs Calliphoridae) 1954, Habu 1960, Mani Hindistan, himalayanus (syn. ve Dubey 1972, Geetha- Malezya, Dirhinus Bai ve Sankaran 1977, Sumatra, Hawai, pachycerus ) Srinivasan ve Panicker Filipin (Hym./ Musca domestica 1988, Boucek ve ve Chalcididae) ve Narendran 1981, Japonya Stomoxys Karunamoorthy 1987, calcitrans (Dip./ Xue 1989, Geetha-Bai Muscidae) 1990, 1985; Geden 1999, Srinivasan ve Amalraj 2003, Malik vd. 2007 Musca domestica, Musca autumnalis Tachinaephagus , Haematobia javensis (Hym./ Endonezya Subba-Rao 1978 irritans ve Encyrtidae) Haematobia thirouxi potans Tachinaephagus stomoxicida Uganda ve Stomoxys nigra Subba-Rao 1978 ve (Hym./ Mauritius (Dip./ Muscidae) Greathead 1986 Encyrtidae) Tachinaephagus Musca domestica, Olton 1971, Olton ve zealandicus Fannia Legner 1974,1975, (syn. Avustralasya Canicularis ve Subba-Rao 1978, Risbec Australomalotylus Lucilia sericata 1956 ve Legner ve Olton rageaui) (Hym./ 1968b, Geden vd. 2003 Encyrtidae) Exoristobia philippinensis Holarktik Musca domestica Ho vd. 1974 (Hym./ Encyrtidae) Kogan ve Legner 1970, Muscidifurax Kosta rika‟da ve Hoyer 1986,Propp 1986, raptoroides (Hym./ Meksika‟nın Musca domestica Mandeville ve Mulles Pteromalidae) güneyinde 1990b,c; Wilhoit vd. 1991
21 Çizelge 2.2 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları (devam)
Coğrafik Parazitoidin Adı Konukçusu Kaynaklar Yayılışı Kogan ve Legner 1970, Musca Kawooya 1983, Hoyer domestica, 1986, Legner 1987b,d; Güney Stomoxys 1988a,b,c,d; 1989a,b,c,d; Muscidifurax Amerika‟da calcitrans 1990, 1991a,b; 1993, raptorellus (Hym./ (Perulu ırk ve Harvey vd. 1998, Tobin Pteromalidae) solitar ve Şilili Calliphoridae ve Pitts 1999, Floate soy gregardır ) türleri 2000, 2002 ; Kaufman vd. 2001, 2002, Lysyk 2004a,b McCoy 1963, 1967; Sharma 1967, 1971; Legner 1969a,b; 1976, Legner ve Gerling 1967, Wylie 1967, Shibles 1969, Kogan ve Legner 1970, Victorov ve Azizov 1972, Markwick 1974, Morgan ve Musca Patterson 1975a, Tingle domestica, ve Mitchell 1975, Musca Podoler ve Mendel 1977, autumnalis Fabritius 1981a, b; Stomoxys Morgan vd. 1979b, Muscidifurax raptor hemen hemen calcitrans Capehart vd. 1981, (Hym./ Pteromalidae) bir kozmopolit (Dip./ Merritt vd. 1981, Rutz ve türdür Muscidae) Axtell 1981, Shepard ve Kissam 1981, Kawooya Ceratitis 1983, Propp ve Morgan capitata 1983, 1984a,b, 1985a , (Dip./ Hoyer 1986, Geden vd. Tephritidae) 1992 a,b,c,d; 1995, 1998; Geden 1996, 1997,1999; King 1997, Crespo vd. 1998, Lysyk 2000, Skovgard 2002, 2004, Boohene vd. 2003, Skovgard ve Nachman 2004, Kyei-Poku vd. 2006, Geden vd. 2006, Geden ve Kaufman 2007 Muscidifurax adanacus Yüreğir- Adana, Bitki üzerinden Doğanlar 2007 (Hym./ Pteromalidae) Türkiye atrapla
22 Çizelge 2.2 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları (devam)
Coğrafik Parazitoidin Adı Konukçusu Kaynaklar Yayılışı Kogan ve Legner 1970, Wylie 1971, 1979, Coats 1976, Legner 1977, 1979a,b,c; Kawooya 1983, Petersen ve Meyer 1983a,b, Petersen ve Matthews 1984, Hoyer Musca domestica, 1986, Petersen ve Muscidifurax Stomoxys Pawson 1988a,b; 1991, zaraptor (Hym./ Batı Nearktik calcitrans, Petersen vd. 1986, Pteromalidae) ve Fannia Pawson vd. 1987, canicularis Mandeville 1988, Mandeville vd. 1988, Mandeville ve Mullens 1990a, Weinzierl ve Jones 1998, Floate ve Fox 1999, Lysyk 2004a,b; Mckay ve Broce 2004 Kogan ve Legner 1970, Legner 1985a,b; 1987a, Muscidifurax c,d ve Kawooya 1983, Puerto uniraptor (Hym./ Musca domestica Hoyer 1986, Mandeville Rico Pteromalidae) vd. 1990, Mann vd. 1990b, Kyei-Poku vd. 2006 Nasonnia giraulti Protocalliphora sp. ve Darling ve Werren. ABD‟nin (Dip./ Nasonia 1990 kuzeyi Calliphoridae) longicornis (Hym./
Pteromalidae) Chrysomya megacephala, Nasonia Chrysomya Whiting 1950, 1951, (Mormoniella, albiceps, 1954a,b; 1955a,b,c,d; Pteromalus) Calliphora sp., 1956a,b; 1957, 1958, vitripennis kozmopolit Lucilia sp., 1960, 1965, 1967, (muscarum ) Protocalliphora Wylie 1958, 1962, (Hym./ sp., Musca 1963, 1964a,b; Pteromalidae) domestica, Stomoxys 1965a,b,c; 1966a,b,c; calcitrans ve 1967, 1970, 1973, 1976, Sarcophaga bullata
23 Çizelge 2.2 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları (devam)
Coğrafik Parazitoidin Adı Konukçusu Kaynaklar Yayılışı Devam: Whiting ve Bush 1959, Edwards 1954a,b; 1955a,b; 1961, Saul 1954, 1955, 1957, 1960, 1981, Barrass 1976a,b, King 1961a,b; 1962a,b,c,d; 1963,Saunders 1962, 1964, 1965a,b,c; 1966a,b; 1967, 1968, 1973, 1974a,b; 1978, 1981, Peck vd. 1964, Legner ve Gerling 1967, Saunders ve Sutton 1969, Chrysomya King ve Rafai 1970, megacephala, Saunders vd. 1970, Chrysomya Chabora 1967, 1970a,b,c; Nasonia albiceps, 1972, 1980, Graham 1969, Chabora ve (Mormoniella, Calliphora sp., Pteromalus) Lucilia sp., Chabora 1971, Chabora vitripennis kozmopolit Protocalliphora ve Pimentel 1966, 1970, (muscarum ) sp., Musca Ratcliffe ve King 1967, (Hym./ domestica, 1968, 1969a,b,c; 1970, Pteromalidae) Stomoxys Richards 1969, Barash ve calcitrans ve Ryder 1972, Copland ve Sarcophaga King 1972, Holmes bullata 1972, 1974a,b; Cassida 1975, Davies 1975, Boucek 1977, Loof vd. 1979a,b; van den Assem vd. 1980a,b, 1981, 1984, Bull 1982, Skinner 1982, 1983, 1985, Werren vd. 1981, 1986, Xue 1984, 1986, 1987a,b, 1988b, Doğanlar 1985, Pimentel ve Burgess 1985, Rueda ve Axtell 1985b, Fried ve Pimentel 1986, Pimentel 1986, Hoyer 1986, Preutu 1986, , Fried 1987, Jones ve Turner 1987, Omar 1987a,b;
24 Çizelge 2.2 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları (devam)
Coğrafik Parazitoidin Adı Konukçusu Kaynaklar Yayılışı Devam: Xue vd. 1987a, 1988, Neves ve Faria 1988, Liang ve Zhang 1989a, b;Darling ve Werren 1990, Bennett ve Whitworth 1991, King ve Skinner 1991a, b; Chrysomya Geden vd. 1992d, Jachmann megacephala, ve van den Assem Chrysomya 1993,1996; King 1992, Nasonia albiceps, 1993a, b; van den Assem ve (Mormoniella, Calliphora sp., Werren 1994, Hardy 1994, Pteromalus) Lucilia sp., Nasser ve Eraky vitripennis kozmopolit Protocalliphora 1994,Rivers ve Denlinger 1994a, b,1995, king vd. (muscarum ) sp., Musca 1995, Balas vd. 1996, (Hym./ domestica, Bishop vd. 1996, Cardoso Pteromalidae) Stomoxys ve Milward de Azevedo calcitrans ve 1996, Dobson ve Tanouye Sarcophaga 1996, 1998a,b; Fanti ve bullata Vinson 1996, Milward vd.1996, Moreira vd. 1996, Gauthier vd. 1997, Rueda vd. 1997, Carlson vd. 1999, Float vd. 1999, Heimpel ve Lundgren 2000, Oliai ve King 2000, Kaufman vd. 2001 Crandall 1939, Nostvik 1954, Steve 1959, Legner vd. 1967, van den Assem Piophila casei 1974, Rueda ve Axtell (Dip./ 1985b, Pickens vd. 1975, Pachycrepoideus Piophilidae), Pickens ve Miller 1978, Morgan 1980b, Morgan ve vindemiae Fannia canicularis Musca Patterson 1975a, Morgan kozmopolit vd. 1978b, Pickens 1981, (syn. Encyrtus domestica, Opyra Pickens vd. 1975, van vindemiae) (Hym./ leucostoma (Dip./ Alphen ve Thunnissen Muscidae) ve 1983, Thompson 1981a,b, Pteromalidae) Drosophila sp. Thompson vd. 1983, (Dip./ Doğanlar 1985, Hoyer Drosophilidae) 1986, Panicker ve Srinivasan 1986, Hogsette vd. 2001, Morris ve Fellowes 2002
25 Çizelge 2.2 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları (devam)
Coğrafik Parazitoidin Adı Konukçusu Kaynaklar Yayılışı
Legner ve Brydon 1966, Legner ve Gerling 1967, Legner 1969a, Legner ve Greathead 1969, Legner vd. 1967, 1976, 1990a,b, Gerling ve Legner 1968, Wylie Musca domestica, 1972, Markwick 1974, Rutz ve Axtell 1980a, Stomoxys Moon vd. 1982, Hoyer Spalangia calcitrans ve 1986, Gauld ve Bolton cameroni (Hym./ 1988, Scott vd. 1988, Kozmopolit Fannia Morgan vd. 1989, Pteromalidae) canicularis Grissell ve Schauff 1990, Mann vd. 1990a,b; Sereno ve Neves 1993, Geden 1996, 1997, 1999; King 1997, Skovgard 2002, 2004, Skovgard ve Jespersen 2000, Kyei- Poku vd. 2006, Geden vd. 2006, Geden ve Kaufman 2007, Malik vd. 2007
Mauritius, Musca domestica Spalangia gemina Asya‟nın güneyiö , Fici ve ve Morgan vd. 1991, Geden (Hym./ Güney Stomoxys 1996, 1997,1999 Pteromalidae) Amerika‟nın tropikal calcitrans bölgeleri
26 Çizelge 2.2 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları (devam)
Coğrafik Parazitoidin Adı Konukçusu Kaynaklar Yayılışı Hippelates pusio, Lindquist 1936, Hippelates Simmonds 1944, 1946, collusor, 1947a,b; 1952, 1953a,b; Oscinella frit 1954, 1956, Legner ve (buğda sineği) Bay 1964, 1965a,b,c, Spalangia (Dip./Chloropidae Legner vd. 1966a,b,c, drosophilae Holarktik = Oscinidae), Legner 1967a,b; 1968, (Hym./ Haematobia 1969a, 1975 Capehart vd. Pteromalidae) irritans (Dip./ 1981, Marshakov 1983, Muscidae) ve Yoshimoto 1984, Rueda gübredeki ve Axtell 1985b; Hoyer Phoridae 1986, türlerinin bazısı Mann vd. 1990a,b Legner 1967b, 1979b,c, Legner vd. 1965, 1976, Legner ve Brydon 1966, Legner ve Greathead 1969, Shibles 1969, Yust 1970, Ables ve Shepard 1974, 1976; Morgan vd. Musca domestica, 1975a,b; 1976a,b; 1977, Stomoxys 1978a, 1979a, 1981a,b; calcitrans, 1986, Morgan ve Patterson 1975b, 1977, Haematobia 1989, Morgan 1981, irritans Spalangia endius Tingle ve Mitchell 1975, (Dip./ Muscidae) Ables vd. 1976, (Hym./ Kozmopolit Ceratitis capitata Weidhaas vd. 1977, Pteromalidae) (Dip./ Schmidt ve Morgan Tephritidae) 1978, Thornberry ve Cole 1978, Rutz ve Fucellia tergina Axtell 1980a, Morgan Zett. (Dip./ 1980a,b; 1981, 1985, Anthomyiidae) Morgan vd. 1981b, 1986, Merritt vd. 1981, Petersen vd. 1983, Propp ve Morgan 1983, 1984a,b; 1985a,b; Donaldson ve Walter 1984, Stafford vd. 1984, Bloomcamp 1985,
27 Çizelge 2.2 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları (devam)
Coğrafik Parazitoidin Adı Konukçusu Kaynaklar Yayılışı Musca domestica, Stomoxys devam: Cabrales vd. calcitrans, 1985, Rueda ve Axtell Haematobia 1985a,b, Hoyer 1986, Spalangia endius irritans Karunamoorthy 1987, (Hym./ Kozmopolit (Dip./ Muscidae) Arellano ve Rueda 1988, Ceratitis capitata Xue 1988b, Xue vd. Pteromalidae) (Dip./ 1989; Mann vd. 1990a,b; Tephritidae) Sereno ve Neves 1993, Fucellia tergina Crespo vd. 1998, Geden Zett. (Dip./ 1999 Anthomyiidae) Spalangia longepetiolata Merkezı Afrika Musca domestica Legner ve Olton 1968b (Hym./ Pteromalidae) Popilia japonica (Col./ Howard 1911, Richardson 1913b, Spalangia nigra Scarabaeidae) Graham-Smith 1919, (rugosicollis) Hylemya antiqua Girault 1920, Clausen Holarktik vd. 1927, Perron 1954, (Hym./ (Dip./ Rutz ve Axtell 1980a, Pteromalidae) Anthomyidae) Hoyer 1986, Hall ve Fischer 1988, Ratcliffe Musca domestica vd. 2002
Musca domestica Spalangia nigripes (Dip./ Muscidae) Girault 1920, Subba-Rao (formicaria ) ve Holarktik ve Hayat 1985, Hoyer (Hym./ Formica sp. 1986 Pteromalidae) (Hym./ Formicidae) Spalangia Avrupa ve Muscina rugulosa (Hym./ stabulans (Dip./ Boucek 1963 Merkezı Asya Pteromalidae) Muscidae) Spalangia bouceki Musca domestica (Hym./ Malaysia Omar vd. 1991b
Pteromalidae)
28 Çizelge 2.2 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları (devam)
Coğrafik Parazitoidin Adı Konukçusu Kaynaklar Yayılışı Pinkus 1913, Richardson 1913a,b, Girault 1932, Musca domestica, 1933, Graham 1932, Handschin 1932, Stomoxys Lindquist 1936, Peck calcitrans, 1951, Legner ve Brydon 1966, Legner ve Olton Spalangia Haematobia 1968b, Legner vd. 1965, nigroaenea (Hym./ Kozmopolit Exigua ve 1967, Hoelscher ve Combs 1969, Azizov Pteromalidae) Haematobia 1972, Kochetova ve irritans (Dip./ Azizov 1972, Rutz ve Axtell 1980a,b, Siafacas Muscidae) 1980, Hoyer 1986, Mann vd. 1990a,b; Goulet ve Huber 1993, Greene vd. 1998, Weinzierl ve Jones 1998, Keen vd. 2001 Musca domestica Sphegigaster spp . Doğu ve Güney Nicholskaya 1952, ve (Hym./ Afrika; Legner ve Olton 1968a, Stomoxys Graham 1969, Legner ve Pteromalidae) Palearctic Greathead 1969 calcitrans
Musca domestica, Rueda ve Axtell 1985b, Nabrotzky vd. 1974, Stomoxys Burks 1979, Petersen vd. Urolepis rufipes calcitrans ve 1985, Smith ve Rutz 1985, 1986, 1987, (Hym./ Holarktik Ephydra riparia 1991a,b; Hoyer 1986, Pteromalidae) (Dip./ Pawson vd. 1987, Skovgard ve Jespersen Ephydridae) 1999, Floate 2002, Stenseng vd. 2003
Trichomalopsis dubius ve Musca domestica, Hoebeke ve Rutz 1988, Trichomalopsis ABD Stomoxys , Lysyk 1998, 2004b; sarcophagae calcitrans ve Hogsette vd. 2001 (Hym./ Sarcophaga sp. Pteromalidae)
29 Çizelge 2.2 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları (devam)
Coğrafik Parazitoidin Adı Konukçusu Kaynaklar Yayılışı Musca domestica Dibrachys cavus ve (Hym./ ABD Hoebeke ve Rutz 1988 Stomoxys Pteromalidae) calcitrans Musca domestica, Neuroptera/ Legner ve Olton 1968b, Figites spp. Chrysopidae Holoarktik Legner vd. 1967, Borror (Hym./ Figitidae) (Aphidlions) ve vd. 1992 Dip./ Syrphidae
Hadorn ve Walker 1960, Bakker vd. 1967, 1972; Drosophila Streams1968, Eijsackers ve van Lenteren 1970, Pseudeucoila melanogaster ve Nappi ve Streams 1970, bochei (Hym./ Holoaktik Drosophila van Lenteren, 1972,1976; van Lenteren ve Bakker Cynipidae) melanica (Dip./ 1972,1975, 1978 ; Drosophilidae) Chabora ve Smolin 1979, Chabora vd. 1979, Samson- Boshuizen vd. 1974 Hippelates pusio, James 1928, Wishart ve Oscinella frit Monteith 1947, (Dip./ Simmonds 1952, Mulla Chloropidae 1962, Legner ve Bay Hexacola (= = Oscinidae), 1964, 1965a,b; Legner ve Hylemya Trybliographa) Olton 1969, Legner vd. brassicae, Holoaktik 1966a,b,c; Clausen et al rapae (Hym./ Hylemya antiqua, 1965, Eskafi ve Legner Hylemya floralis Eucoilidae) 1974a,b,c; Quinlana (Dip./ 1986, Gauld ve Bolton Anthomyidae) ve 1988, Jones ve Hassell Dacus dorsalis 1988, Goulet ve Huber (Dip./ 1993 Tephritidae) Coptera merceti, Coptera Musca domestica inaequalifrons, Holoaktik Blanchot 1992 (Dip./ Muscidae) (Hym./ Diapriidae)
30 Çizelge 2.2 Çizelge 2.2 Kaynaklara göre sinantrop sineklerin parazitoid türleri, coğrafik yayılışları ve rapor edilmiş konukçuları (devam)
Coğrafik Parazitoidin Adı Konukçusu Kaynaklar Yayılışı Trichopria Musca domestica, tabanivora, Stomoxys Trichopria calcitrans (Dip./ Muesebeck 1961, stomoxydis, Muscidae), Legner vd. 1967,
Trichopria Tabanus Legner ve Olton 1968b, stratiomyiae, nigrovittatus Magnarelli ve Anderson ABD (Dip./ Tabanidae), 1980, Bradley vd. 1984, Trichopria painteri Morgan vd.1990, Hermatia illucens Huggert ve ve (Dip./ Morgan1993, Hogsette stratiomyidae) ve vd. 2001 Phaenopria occidentalis Hippelates spp. (Hym./ (Dip./ Diapriidae) Chloropidae),
31 3. MATERYAL ve YÖNTEM
3.1 Urmiye İkliminin Özellikleri
Urmiye, (37˚ 33′ K. ve 45˚ 4′ 45″ D.), İran‟ın en kuzey batısında, Batı Azerbaycan vilayetinin merkezidir. Alanı ≈ 7500 km.2; Yüksekliği 1327 m.; Ortalama Sıcaklığı 10.7 ºC (yazın 24_37 ºC ve kışın -2 ºC _ - 25 ºC); Ortalama Nispi Nem (NN) %74 (sabah) – %50 (oğle); Ortalama Yağış 342 mm.(200- 600 mm.).
Şekil 3.1 İran ve Urmiye'nin haritası (Anonymous 2007d‟dan değiştirilerek)
32
Şekil 3.2 Urmiye haritası (Anonymous 2007d‟dan değiştirilerek) ve araştırma istasyonların haritası
3.2 Kullanılan Materyal
3.2.1 Parazitoid örneklerin toplanması ve müze materyali haline getirilmesi
Bu araştırmada kullanılan sinek pupları periyodik olarak, Haziran ve Kasım ayları arasında, (26, 28/ 06/ 2008; 02, 06, 09, 16, 19, 24, 27, 30, 31/07/ 2008; 06, 13, 17, 20, 25, 27, 31/ 08/ 2008; 03, 07, 10, 14, 18, 24, /09/ 2008; 01, 08, 25, 29, 30/10/ 2008 ve 01/ 11/ 2008) 4 araştırma istasyonundan (A, B, C, D, ki A ve D, özel ticari inek çiftliği,
33 B kamu ticari inek çiftliği ve C kamu ticari koyun çiftliği) inek ve koyun dışkılarının içinden toplandı. Pupların toplanmasında pens, eldiven ve maske kullanılmıştır. Pupların ezilmemesine özellikle dikkat edilmiştir. Örneklerin toplanma tarihi, iklim özellikleri ve dışkının hangi hayvana ait olduğu arazi defterine kayıt edildi.
Bu örnekler hasar görmeyecek şekilde özenle yıkandıktan sonra belli sayılarda (örneğin 200‟er civarinda) farklı boyutlu cam kaplarda, entomoloji laboratuvarına getirildi. Getirilen puplardan yazın normal oda sıcaklığında 1-20 gün içinde böceklerin erginleşmesinden sonra bu ergin böcekler ergin sinekler ve ergin parazitoidler olarak 2 ana grupta ayrıldı ve ergin parazitoidler de arılar ve kınkanatlılar olarak düzenlenen bir teşhis anahtar ile tür düzeyinde teşhis edildi.
Sinek puplarının en fazla sayıda toplaması amacıyla "yanlı örnekleme" metodu uygulanıldı.Sinek puplarının öldürülmesinde en güçlü arı türünü belirlemek için örnek toplamadan önce aşağıdaki istatistiksel yöntemlerden hangisinin uygulanacağı toplam örnek sayısına göre belirtildi.
(1) Arı tür sayısı = 0 ...... Durumu yorumlanacak (1)´ Arı tür sayısı = 1 ...... Doğal parazitizm oranı hesaplanacak
(2)Tür sayısı = 2 …...... …………...... ……...... …………………... (3) (2)´Tür sayısı ≥ 3 ………...... ………...... ……..…...... ………..……………(10)
(3) İki tür bağımsızdır……………...……...... ………...... ………....………………(4) (3)´ İki tür bağımlıdır …………...... …...... ……...... ……....………………(8)
(4) n ≥30 ………………...……………...... …...... …….....…………...... t-testi (4)´ n < 30 ………………...………...……...... …...... …...... ……...... (5)
(5) Normal dağılım ………...…………...... …...…...... ….....…………………… (6)
34 (5)´Anormal dağılım ……….....……...…..…………...... ….…… Wilcoxon testi
(6) Variyanslar eşittir …………...... ……………...... ……………….... t-testi (6)´ Variyanslar eşit değildir ………….....…...….....…...... ……. t-testi (df değişik)
(7) Örnek sayısı eşittir …………...………………....…...... ….………………. t-testi (7)´ Örnek sayısı eşit değildir ……...... ……...... …...... ………. t-test (df değişik)
(8) n ≥ 30 ……………………….…………...... …...... …...... ……………...... t-testi (8)´ n < 30 …………...………….……..……...... ……….……….. (9)
(9) Normal dağılım ……………....…………...... ………...... ……...……...... t-testi (9)´ Anormal dağılım …….…………………...... ……...... …………… Wilcoxon testi
(10) Türler bağımsızdır …………….…...... ……...... ………...... ……….………. (11) (10)´ Türler Bağımlıdır ………………..……...………...... ….....………………… (13)
(11) Normal dağılım ………...... Kruskal- Wallis tek yönlü varyans analizi (11)´ Anormal dağılım ……………………...... …………..………………. (12)
(12) Bir faktör mevcuttur ……..…...... …Tek yönlü varyans analizi (12)´ İki veya fazla faktör mevcuttur …...... varyans analizi
(13) Normal dağılım ………...... …...... …...... ………………… Fredman testi (13)´ Abnormal dağılım ……...... …...... … varyans analizi
Sinek puplarının doğal ölüm oranı; pupların doğal parazitizm oranı + P.I.M. oranı + vesaire nedenlerle doğal ölüm oranını kapsamıştır.
Teşhis yapılan örneklerin bir kısmı Ankara Üniversitesinin Biyoloji Anabilim Dalı entomoloji müzesinde ve bir kısmı da Urmiye tıp fakültesinin entomoloji laboratuarında koruma altına alınmıştır.
35
(a) (b)
(c)
Şekil 3.3.a. Bir ev sineğin pupası, b. 200 cıvarında toplanmış ev sineğinin pupları, c. tüm (29,116 adet) toplanmış pupalar
36 3.2.2 Çeşitli omurgalı dokularında gelişen böceklerin toplanması ve müze materyali haline getirilmesi
Omurgalı hayvanların (balık, tavuk, inek, koyun) çeşitli dokuları (baş, dalak, bağırsak, deri, karaciğer vb.) üzerinde aktif olan böcekler Urmiye‟de bahçeli bir evde 53 gün içinde toplandı. Maks- min termometre ile sıcaklık ve sapan psikrometre (sling- type psychrometer) ile nispi nem ölçülüp kayıt edildi.
(a) (b)
(c) (d)
Şekil 3.4 Omurgalı hayvanların çeşitli dokuları üzerinde aktif olan böceklerin toplama aşamaları: a. Koyunun başı, b. tavuğun iç dokuları, c. balık, d. toplanan bazı böcekler
37 Toplanan böcekler, genel böcek yakalama teknikleriyle toplandı, öldürüldü ve kolleksiyon haline getirildi.
3.3 Kullanılan Yöntemler
3.3.1 Omurgalıların dokularında gelişen böcek örneklerinin teşhis edilmesi
Toplanan örneklerin teşhisinde çeşitli kaynaklar ve teşhis anahtarları uygulanıldı:
Coleoptera örnekler; Hatch 1927, 1957; Peterson 1951, Dillon ve Dillon 1961, Crowson 1968, Hradstrom 1977, Lawrence 1982, Papp 1983, White 1983, Borror vd. 1992.
Blattaria örnekleri; Rehn 1951, Grandcolas 1997.
Hymenoptera; Hölldobler & Wilson 1990, Radchenko 1997, Ardeh 1994, Bolton 1994, Bolton vd. 2006.
Dermaptera örnekler; Popham 1965, 1985; Bharadwaj ve Kapoor 1970, Brown 1982, Steinmann 1988, 1989; Nickle ve Sakai 1990, Rentz ve Kevan 1991.
Diptera örnekler; Diptera örneklerinin teşhisinde çeşitli kaynaklardan yararlanarak, tıp ve veterinerlikte önemli olan sinekler için aşağıda verilen teşhis anahtarı düzenlendi. Bu teşhis anahtarının düzenlenmesinde James 1947, Peterson 1951, Emeden 1954, Snyder 1957, Zumpt 1965, Fonseca 1968, Bei- Bienko 1970, Oldroyd 1964,1970; Denno ve Cothran 1975, Brindle ve Smith 1978, Mc Alpine 1981,1987; Chinery 1984, Skidmore 1985, Torre-Bueno1985, Soos ve Papp 1986, Colles ve McAlpine 1991, Borror vd. 1992, Peris 1992a,b; Carvalho vd. 1993a,b; Crosskey ve Lane 1993, Pape 1996, Rognes 1997, Wall ve Shrare 1997, Oosterbroek 2006, Anonymous 2007 b; Wang vd. 2006, Carvalho ve Mello-Patiu 2008, Nihei ve Carvalho 2009 gibi kaynaklardan yararlanılmıştır.
38 1. “Hypopleuron‟da” sert kıl yok, olsa da boyuna “M” damarı, boyuna “R” damarına doğru uzanmaz ...... 2
1′. “Hypopleuron‟da” bir sıra sert kıl var, olmazsa da boyuna “M” (medial) damarı, boyuna “R” (radial) damarına doğru uzanır ...... 3
2. “A” (Anal) damarı iyi gelişmiş ve kanadın uçuna kadar uzanır; “m” (medial) damarı, “R” (radial) damarına doğru uzanmaz; „‟Scutellumun‟‟ alt tarafında (apexin altında) en az bir deste kıl var ...... tıp ve veterinerlikte önemli olmayan sinekler
2′. “A” (Anal) damarı iyice gelişmemiş ve kanadın uçuna kadar ulaşmaz; „‟Scutellumun‟‟ alt tarafında (apexin altında) hiç bir kıl yok ...... 5
3. “Postscutellum“ iyi gelişmiş; hiç bir tüy veya sert kılı yok...... tıp ve veterinerlikte önemli olmayan sinekler
3′. “Postscutellum“ iyi gelişmemiş veya yok ...... 4
4. “Notopleuron'da” 2 sert büyük kıl var (Şekil 3.5); metalik renklerde (yeşil, mavi, siyah vs.); erkekler holoptik ,dişiler dikoptik ...... 19
Şekil 3.5 Notopleuron'da 2 sert büyük kılın görünümü (Fonesca 1968‟den değiştirilerek)
39
4′. Notopleuron'un 4 sert büyük kılı var [bir cins (2sert kıllı) hariç]; gri renklerde ve satranç deseni gibi siyah beyaz lekelidir. Hem erkekler hem de dişiler dikoptikdir...... 28
5. Pteropleuron'un üst kısmı kıllı; “sternopleuron” ikiden fazla sert kıllı ise, bu kıllar hafif eğri hayali bir çizgi oluşturur...... 6
5′. Pteropleuron‟un üst kısmı kılsız alt kısmı (hemen sternopleuron‟un arka kılının kıllı olabilir; sternopleuron ikiden daha fazla sert kıllı ise bu kıllar hayali bir üçgen veya dörtgen üzerindedir ...... 7
6. “Proboscis” yalayıcı tipte ;“mentum” sert fakat kısa; labellum yumuşak ve büyük; arista genelde çok tüylü; alt calypterin iç kısmı tam olarak scutellum‟a yapışır (Bu durumu görmek için kanadı kesip ve dorsaldan böceğe bakmak gerekir) ...... 10
6′. “Proboscis” emici tipte, daha sert ve ve uzunluğu en az başın uzunluğu kadardır; “labellum” çok küçülmüş ve hatta yok olmuş; arista genelde çok tüylü değil; alt calypterin iç kısmı tam olarak scutellum‟a (Kalkan) yapışmaz ...... 13
7. Anal damar axillary damara doğru çok az eğik ve hemen hemen paralel gibi görünür; M damarı sonu R damara doğru eğik; alt calypter iyigelişmiş ...... 8
7′. Anal damar axillary damara doğru tam eğik; M damarı sonu R damara doğru eğilmez; alt calypter iyi gelişmemiş ve üst calyptere hemen hemen eşittir ...... 14
8. Pteropleuron ve facial orbits kılsız; palplar uca doğru yavaşça yassılaşmış, ama kaşık şeklinde değil ...... 9
8′. Pteropleuronun alt kısmı (Şekil 3.6) ve facial orbit kıllı; palplar son kısmında ve birdenbire kaşık şekilinde yassılaşmış...... tıp ve veterinerlikte önemli olmayan sinekler
40
Şekil 3.6 Pteropleuronun alt kısmı ve facial orbitin kılları (Fonesca 1968‟den değiştirilerek)
9. Sternopleuronun 3 sert kılından(ön-alt -arka), alt ve arka sert kılların arası, alt ve öndeki sert kılların arasına göre daha azdır (Şekil 3.7);...... 18
Şekil 3.7 Sternopleuronun alt ve arka sert kılların arası, alt ve öndeki sert kılların arasına göre daha az olduğu durum (Fonesca 1968‟den değiştirilerek)
9′. Sternopleuronun 3 sert kılından(ön-alt-arka), alt sert kılın, arka ve ön sert kıllarının arası eşittir (Şekil 3.8) ...... tıp ve veterinerlikte önemli olmayan sinekler
41
Şekil 3.8 Sternopleuronun alt sert kılın, arka ve ön sert kılların arasının eşit olduğu durum (Fonesca 1968‟den değiştirilerek)
10. Kanadın “M” damarı “R” damara doğru fazlaca eğilmiş (Şekil 3.9) ...... 11
Şekil 3.9 Kanadın “M” damarı “R” damara doğru fazlaca eğilmiş durumun görünümü (Fonesca 1968 ve Mc Alpine vd. 1981‟den değiştirilerek)
10′. Kanadın “M” damarı “R” damara doğru eğilmeyip ve hatta R‟ın tersine doğru eğilebilir (Şekil 3.10) ...... tıp ve veterinerlikte önemli olmayan sinekler
42
Şekil 3.10 Kanadın “M” damarı “R” damara doğru eğilmemiş durumun görünümü (Fonesca 1968 ve Mc Alpine vd. 1981‟den değiştirilerek)
11. M damarın eğimine bağlı olarak enine “r-m” damarının uzunluğu , Kanadın kenarındaki R-M‟ aralığından daha fazladır ...... 12
11′. M damarın eğimine bağlı olarak, enine “r-m” damarının uzunluğu, Kanadın kenarındaki R-M aralığından daha azdır...... tıp ve veterinerlikte önemli olmayan sinekler
12. Thorax ve abdomen yeşil renktedir ..... tıp ve veterinerlikte önemli olmayan sinekler
12′. Thorax ve abdomen gri renkte ve göğüs 4 siyah çizgili...... Musca domestica
13. Palplar çok büyük ve hemen hemen ağız parçaları (özellikle labium) boyundadır (Şekil 3.11.a.); sternopleuron‟da 2 sert kıl var ve notopleuron‟da kıl veya tüy yok (Şekil 3.11.b.) ...... Haematobia sp.
43
a. b.
Şekil 3.11 Haematobia cinsinde; a. ağız parçaları (özellikle labium) boyunda olan palpların görünümü; b. sternopleuronun 2 sert kılı ve notopleuronun kılsız veya tüysüz olduğu durumun görünümü (Crosskey ve Lane 1993‟ten değiştirilerek)
13′. Palplar çok küçük ve ağız parçalarının (özellikle labiumun) hemen hemen yarısı boyundadır (Şekil 3.12.a.); sternopleuron‟da 1 sert kıl var ve notopleuron‟da kıl veya tüy var (Şekil 3.12.b.); ...... Stomoxys sp.
a. b.
Şekil 3.12 Stomoxys cinsinde; a. ağız parçaların yarısı boyunda olan palpların görünümü; b. sternopleuronun 1 sert kılın ve notopleuronun kıllı veya tüylü olduğu durumun görünümü (Crosskey ve Lane 1993‟ten değiştirilerek)
14. Arista‟nın kılı var ...... tıp ve veterinerlikte önemli olmayan sinekler
44 14′. Arista‟nın kılı yok...... 15
15. Göz dikoptik (Şekil 3.12.a.) ...... 16
15′. Göz holoptik(Şekil 3.12.b.) ...... 17
a. b.
Şekil 3.13.a.Dikoptik gözler, b. holoptik gözler (Mc Alpine vd. 1981‟den değiştirilerek)
16. Karın siyah; göğüsün dorsalinde 4 siyah çizgi var; arka ayağın tibiası‟nın alt kısmında bir sıra 3 adet birbirinden aralıklı kıl var; “parafacial” kılsızdır...... dişi Fannia scalaris
16′. Karın tüm siyah değil ve segmentlerinin kaidesi sarıdır; göğüsün dorsalında 3 siyah çizgi var; arka ayak tibiası‟nın alt kısmında bir sıra 2 adetli kıl var; “parafacial” kıllıdır ...... dişi Fannia canicularis
17. Abdomen tamamen siyah; göğüsün dorsalı siyah; orta ayağın tibiasının alt kısmında şişkin ve yan tarafı küçük çentikli bir bölge var ...... erkek Fannia scalaris
17′. Abdomen tamamen siyah değil ve göğüsün kaidesinden itibaren 3 segmentin ve bazen dördüncü segmentin de kenarları sarı; göğüsün dorsali gri; orta ayağın tibiasının alt kısmında şişkin bölge yok ...... erkek Fannia canicularis
18. Kanadın “M” damarının sonu“R” damara doğru eğilmemiş, eğilmiş olanlarda “scutellum” (kalkan) tamamen siyahtır...... tıp ve veterinerlikte önemli olmayan sinekler
45 18′. Kanadın “M” damarının sonu “R” damara doğru eğik,scutellumun (kalkanın) tamamı siyah değil ve son kısmı sarıdan kırmızıya kadar değişen renklerdedir ...... Muscina stabulans
19. Kanadın “R” damarının kaidesi yani stem vien kirpikli değil ...... 20
19′. Kanadın “R” damarının kaidesi yani “stem vien” kirpikli (Şekil 3.14) ...... 21
Şekil 3.14 “R” damarın kaidesindeki tüylerin görünümü (Mc Alpine vd. 1981‟den değiştirilerek)
20. “Propleuron” kılsızdır(Şekil 3.15.a.); pteropleuron‟un kıllarının arkasında kıl var; “vibrissae” kılı ağızın üstündedir (Şekil 3.15.b.); beden siyah renkte ve metalik değil; göğüsün açık renkte dalgalı kılları var ...... tıp ve veterinerlikte önemli olmayan sinekler
Şekil 3.15 a. Kılsız propleuronun görünümü (Crosskey ve Lane 1993‟ten değiştirilerek); b. ağızın üstünde olan “vibrissae” kılın görünümü (Mc Alpine vd. 1981‟den değiştirilerek)
46 20′. “Propleuron” kıllıdır; “vibrissae” kılı ağızın kenarındadır; vucut metalik mavi ya metalik yeşil renktedir; göğüsün açıkrenkte dalgalı kılları yok ...... 23
21. Alt calypter‟in üstünde kıl var (Şekil 3.16) ...... Chrysomya sp.
Şekil 3.16 Alt calypter‟in üstündeki kılların görünümü (Mc Alpine vd. 1981‟den değiştirilerek)
21′. Alt calypter‟in üstünde kıl yok ...... 22
22. Alt calypter‟in sonu sirküler ve dairesel değil, scutellum‟dan aralı; occiput konkav ve içbükeydir; başın altı ağız kenarında öne taraf gelişip ...... tıp ve veterinerlikte önemli olmayan sinekler
22′. Occiput konveks ve dişbükeydir; başın altı normaldır ve ağız kenarında öne taraf fazla gelişmemiş; beden tam metalik; propleuron çok kıllıdır ...... Phormia sp.
23. Alt calypter açık ya koyu renkte ve üstünde açık ya koyu kıllar var ...... 24
23′. Alt calypter açık renkte ve kılsızdır...... 25
24. Alt calypter koyu renkte ve üstünde koyu kıllar var ...... 27
24′. Alt calypter açık renktedir ve üstünde açık ve hatta beyaz kıllar var ...... tıp ve veterinerlikte önemli olmayan sinekler
47
25. “Basicosta” sarı veya açık kahve renktedir (Şekil 3.17) ...... 26
Şekil 3.17 Kanadın “Basicosta” görünümü (Mc Alpine vd. 1981‟den değiştirilerek)
25′. “Basicosta” siyah veya koyu kahve renktedir ...... Lucilia caesar
26. Orta ayağın tibia‟sında sadece 1 antrodorsal sert kıl var ...... Lucilia sericata
26′. Orta ayağın tibia‟sında 2- 3 antrodorsal sert kıl var ...... Lucilia richardsi
27. Besicosta ve spiracle açık renktedir; başın alt kısmında siyah kıl var ...... Calliphora vicina
27′. Besicosta ve spiracle koyu kahve renktedir ve kayık şekilindedir; başın alt kısmında turunçu veya altın renkte kıllar var ...... Calliphora vomitoria
28. Arista kılsız; karnın dorsal kısmı siyah lekeli veya noktalı; notopleuronun ve sternopleuronun her birinde 2 sert kıl var; arka ayağın coxa segmentinin posterior kısmında kıl yok ...... Wohlfahrtia magnifica
28′. Arista kıllıdır; karnın dorsal kısmı siyah beyaz satranç gibi; notopleuronun ve sternopleuronun her birinde 3- 4 sert kıl var; arka ayağın coxa segmentinin posterior kısmında kıl var; Arka ayağın tibiasında uzun ve yoğun kıllar var; Postsutural
48 dorsocentral‟da 4 veya daha fazla sert kıl var; Genitalin birinci ve ikinci segmenti sarı veya kırmızı ...... Sarcophaga haemorrhoidalis
3.3.2 Sinek pupların parazitoidlerinin teşhis edilmesi
Toplanan sinek pupların parazitoidlerinin aile düzeyinde teşhis yapmakta, Borror vd. (1992)'den yararlanılmıştır ve bu örneklerin tür düzeyinde teşhis yapmak için çeşitli kaynaklardan (Richards 1977, Klimaszewski 1984, Torre-Bueno1985, Wrobel 2001, Legner 2003, Pitkin 2004, Capinera 2008) yararlanarak, aşağıda verilen teşhis anahtarı düzenlenip ve kullanılmıştır.
1. Pronotal‟da ince kılların çıktığı yerlerde delik ya da çukur yok; Scutellum‟un eninde ince kılların oluşturduğu noktalı ve delikli çizgiler yok; Mesoscutum‟un orta lobunda sadec bir kaç kıl deliği veya çukur var ya da yok; Propodeum‟un ortasında Y- şekilinde bir sıra nokta var; Başta “ocellar” çizgisi belirgin; Dişilerin ortalama uzunluğu 1.30 mm. ve erkeklerinki 1.05 mm...... Spalangia drosophilae Ashmead
1′. Pronotal‟da ince kılların çıktığı yerlerde delik var (Şekil 3.18.a.); Scutellum‟un eninde ince kılların oluşturduğu noktalı ve delikli çizgiler var (Şekil 3.18.b.); Mesoscutum‟un orta lobunda yoğun kıl deliği veya kıl noktalaması var; (Şekil 3.19.a.) Propodeum‟un ortasında çeşitli şekillerde bir sıra nokta var; Başta “ocellar” çizgisi iyi görünmez ya da yok (Şekil 3.19.b.) ...... 2
Şekil 3.18 Spalangia endius‟un: a. Pronotal‟ındaki ince kılların çıktığı yerlerde delikleri, b. Scutellum‟un enindeki ince kılların oluşturduğu noktalı çizgileri (Legner 2003‟ten)
49
Şekil 3.19 Spalangia endius‟un; a. Mesoscutum‟unun orta lobundaki yoğun noktalaması; b. başında “ocellar” çizgisinin var olmadığı durum (Legner 2003‟ten )
2. Petiol‟un yanları kıllıdır (Şekil 3.20) ...... 6
Şekil 3.20 Spalangia endius‟un petiol‟unun yanlardaki kılları (Legner 2003‟ten)
2′. Petiol‟un yanları kılsızdır ...... 3
50 3. Pronotal yakası anteriorda yuvarlaklaşmış, buruşuk (= rugose) ve sık sert kıl gibi noktalar var.; Pronutum‟un eninde pronutum‟un posterior suturu ile paralel dalgalı bir çizgi (crenulate) var ...... 4
3′. Pronotal yakası anteriorda yuvarlaklaşmamış, çok ince tüylü noktaları var ve lateralde pürüzsüzdür; Pronotum‟un eninde dalgalı bir çizgi; Mesopleura bölgesinde çeşitli şekillerde noktalar var ...... 6
4. Genellikle pronutumda uzunluğuna derin bir oluk var; Mesopleural noktalı deliklerinde, bir ters V- şekli görünür; Yanağın uzunluğu, gözlerin uzunluğununa göre daha fazla ve en azından eşittir; Petiol‟un dorsalinde uzunluğuna 7- 10 kabartı var, ve petiolun lateralinde kıllar yok ...... 5
4′. Yanak göze göre daha kısadır; Pronotum kırışık noktalı deliklerle kaplıdır; Petiol‟un uzunluğu, eninin en dar bölgesine göre dişilerde 1.7 ve erkeklerde 3.5 katındadır; Dişilerin ortalama uzunluğu 2.65 mm.ve erkeklerin ki 2.40 mm...... Spalangia longepetiolata Boucek
5. Başın uzunluğu eninden fazladır, ve yanak gözden daha uzundur; Antenin scapesi ince ve uzun, uzunluğu ondan sonra olan 6 segmentin birleşik uzunluğuyla eşittir, Clavın uzunluğu eninin 3 katıdır; Pronotumdaki kılların kaidesi çukur şeklindedir; Petiol‟un yanlarında kıl yok ve petiolun uzunluğu enine göre dişilerde ortalama 1.8 ve erkeklerde 2.29 katıdır...... Spalangia cameroni Perkins
5′. Genelde başın uzunluğu hemen hemen enine eşittir; yanağın uzunluğu hemen hemen gözün uzunluğu kadardır; Scapin uzunluğu ondan sonra gelen 5 segmentin birleşik uzunluğuna eşittir; Clavın uzunluğu eninin 2.5 katı; Pronotumun kılları, yükselmiş, tubercle- gibi deliklerden dışsrı uzanır; Petiolun yanlarında kıl yok ve petiolun uzunluğu eninin ortalama 1.4 katıdır; Dişilerin ortalama uzunluğu 3.60 mm.ve erkeklerin ki 3.05 mm...... Spalangia gemina Boucek 6. Pronotal yakanın anteriorunda farklı şekillerde kabartı var; Pronotumun anterior yanlarının yüzeyi kırışık; Yanak, göz uzunluğu ile eşit, veya gözden çok az daha
51 uzundur; Propodeumun posteriorunun ortasında noktalardan oluşmuş paralel bir çizgi var; Petiolun dorsalinde uzunluğuna 7-10 kabartı ve yanlarında en az10 kıl var; Dişilerin ortalama uzunluğu 2.66 mm. ve erkeklerinki 2.48 mm...... Spalangia nigroaenea Curtis
6′. Pronotal yakanın anteriorunda kabartı yok (Şekil 3.21); Propodeumun ortasında noktalardan oluşmuş çeşitli şekillerde çizgiler görünebilir...... 7
Şekil 3.21 Spalangia endius‟un pronotal yakanısının anteriorunda kabartının yok olduğu durum (Legner 2003‟ten )
7. Başta gözlerin arasında, çok yoğun ve sık noktalar var (Şekil 3.22); bu noktaların aralıkları, noktaların çaplarından daha azdır ...... 8
52
Şekil 3.22 Spalangia rugulosa ve Spalangia nigra’nın gözleri arasındaki, çok yoğun ve sık noktalar (Legner 2003‟ten )
7′. Başta gözlerin arasında, seyrek noktalar görünür ki bu noktaların araları, noktaların çaplarından daha fazladır veya eşittir (Şekil 3.23 ) ...... 9
Şekil 3. 23 Spalangia nigripes ve Spalangia endius‟un gözleri arasındaki, seyrek noktalar ki bu noktaların araları, noktaların çaplarından daha fazladır veya eşittir (Legner 2003‟tenn )
53 8. Anten renksiz, scape segmentinde koyu bir leke var; Başın eni ve boyu hemen hemen eşitti; Yanağın uzunluğu gözün uzunluğuyla hemen hemen eşittir; Baş ve pronotumda sık ve düzensiz genellikle aralıksız nokta gibi delikler var yok; petiol‟un uzunluğu eninin 1.8 katında, ve petiolun yanlarında kıl olabilir; Dişilerin ortalama uzunluğu 3.45 mm. ve erkeklerinki 3.1 mm ...... Spalangia rugulosa Förster
8′. Antenlerin scape segmenti halı gibi tüylüdür; Yanağın uzunluğu gözün uzunluğundan biraz kısadır; Baş noktaları düzgün aralıklı; Pronotal yakanın anterio- lateralinde yoğun noktalar var ve anterior kısmı yuvarlak; Yanağın oluğu (malar groove veya sulcus) genellikle belli değil; Orta bacakların tibia‟sında sivri uçlu dikenler var; Petiol‟un uzunluğu, eninin 2 katı, ve dorsalinda 5-7 uzunluğuna kabartı var; Petiol‟un her bir yanında en az 12 kıl var; Dişilerin ortalama uzunluğu 2.59 mm. ve erkeklerinki 2.36 mm.; Genel görünüşü...... Spalangia nigra Latreille
9. Pronotum‟un posteriorunda hiçbir paralel dalgalı çizgi yok; Yanaklar gözden daha kısadır; Abdominal petiol‟un dorsalinde düzensiz kabartılar var, petiol‟un yanlarında kıl yok; Dişilerin ortalama uzunluğu 3.5 mm. ve erkeklerinki 2.8 mm...... Spalangia nigripes Curtis
9′. Pronotum‟un posteriorunda paralel dalgalı bir çizgi var ve pronotal yakasının anterio- lateralinda düzgün seyrek aralıklı noktaları var, ve anterioru yuvarlak sınırlı (Şekil 3.24.a.); Yanaklarin uzunluğu, gözlerin uzunluğuyla eşittir (Şekil 3.24.b.); Malar groove (sculus) bellidir (Şekil 3.24.c.); Abdominal petiol‟un dorsalinde uzunluğuna 7-10 kabartı var (Şekil 3.24.d.) ve petiol‟un yanlarında nadiren en fazla 2 kıl var; Dişilerin ortalama uzunluğu 2.57 mm. ve erkeklerinki 2.06 mm., Yeni Zelandalı ırkta dişilerin ortalama uzunluğu 3.65 ve erkeklerinki 3.15 mm...... Spalangia endius Walker
54
Şekil 3.24 Spalangia endius‟un: a. pronotum‟unun posteriorundaki paralel dalgalı çizgi ve pronotal yakasının anterio- lateralindaki seyrek aralıklı noktaları, b. yanaklari uzunluğunun, gözlerinin uzunluğuyla eşit olduğu görünümü, c. Malar groove (sculus), d. petiol‟unun dorsalindeki uzunluğuna 7-10 kabartının görünümü (Legner 2003‟ten)
55 4. BULGULAR
4.1 Urmiye’de Tespit Edilen Sinek Puplarının Parazitoidleri
Urmiye‟deki sinek puplarının parazitoidlerini tanımlamak için, 4 araştırma istasyonundan, toplamda 29116 sinek pupası toplandı, bunların içinde 1108 Hymenopter, 16 Coleopter sinek puplarının parazitoidi bulundu. Bulunan parazitoid arı örnekleri tür düzeyinde teşhis edildi. Bulunan parazitoid arının sistematiği şöyledir;
Takım: Hymenoptera Linnaeus, 1758 Alt takım: Apocrita (Clistogastra) Üstfamilya: Chalcidoidea Familya: Pteromalidae Altfamilya: Spalangiinae Genus: Spalangia Latreille, 1805 Tür: Spalangia endius Walker, 1839
Sinonimleri: Spalangia muscidarum var. stomoxysiae Girault, 1916; Spalangia philippinensis Fullaway, 1917; Spalangia muscidarum var. texensis Girault, 1920; Spalangia orientalis L. F. Graham, 1932; Spalangia stomoxysiae Peck, 1951.
Bu araştırmada Coleoptera ordosundan da, sinek parazitoidi bulundu ve kaynaklar üzerinde (Moore ve Legner 1971, 1973, 1975; Watts ve Combs 1975, Seevers 1978, Borror vd. 1992) tür seviyesine kadar teşhis edildi.
Bulunan parazitoid kınkanatlının sistematikteki yeri şöyledir;
Takım: Coleoptera Linnaeus, 1758 Alttakım: Polyphaga Emery, 1886 Üstfamilya: Staphylinoidea Familya: Staphylinidae Cins: Aleochara Gravenhorst, 1802 Tür: Aleochara bipustulata Linnaeus, 1758
56 4.2 Sinek Puplarındaki Doğal Parazitizm Oranının Saptanması
Çizelge 4. 1 ve 4.2‟de görüldüğü gibi, A istasyonunda toplanan sinek puplarının sayısı 4946, pupalardan çıkan ergin sineklerin sayısı 4,288 ve sonuçta pupların doğal ölüm oranı %13.30 olarak saptandı. Ölen pupların içinden toplamda 209 adet ergin parazitoid çıktı ve bunların tamamı Spalangia endius Walker olarak teşhis edildi ve bu istasyonda doğal parazitizm oranı %4.22 olarak saptandı ve en sonda 449 sinek pupasından hiç bir ergin böcek (ergin sinek veya ergin parazitoid) çıkmamıştır. Bu sayı P.I.M. (Parasite Induced Mortality, parazitizmden etkilenen ölüm oranı) olarak adlandırılır. A istasyonunda P.I.M. %9.07 hesaplanmıştır
Çizelge 4.1 A hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, toplanan sinantropik sinek puplarının sayısı ve bu puplardaki doğal ölüm oranı
Puplardan Sinek Pupların Numuneleri Toplanan Çıkan Doğal Toplama Pupa Ergin Ölüm Tarihi Sayısı Sinek Oranı Sayısı %
26. 06. 2008 149 138 7. 38 28. 06. 2008 417 354 15. 10 06. 07. 2008 631 493 21. 87 27. 07. 2008 327 290 11. 31 17. 08. 2008 1,174 956 18. 56 25. 08. 2008 265 203 23. 39 07. 09. 2008 981 921 6. 11 14. 09. 2008 814 786 3. 43 29. 10. 2008 188 147 21. 80 Toplam 4946 4288 Ortalama 549.55 476.44 13 . 30
57 Çizelge 4.2 A hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, elde edilen sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm oranı
Puplardan Çıkan Pupların Parazitoidler Boş P. I. M. Numuneleri Doğal Kalan Oranı Toplama Parazitizm Pupların Vs. Tarihi Spalangia endius Oranı Sayısı % Oranı % Sayısı %
26. 06. 2008 0 0 . 00 0. 00 11 7. 38
28. 06. 2008 39 9. 35 9. 35 24 5. 75
06. 07. 2008 17 2. 69 2. 69 121 19. 17
27. 07. 2008 21 6. 42 6. 42 16 4. 89
17. 08. 2008 81 6. 89 6. 89 137 11. 66
25. 08. 2008 0 0. 00 0. 00 62 23. 39
07. 09. 2008 41 4. 17 4. 17 19 1. 93
14. 09. 2008 10 1. 20 1. 20 18 2. 21
29. 10. 2008 0 0. 00 0. 00 41 21. 80
Toplam 209 449
Ortalama 23. 22 4 . 22 4 . 22 49. 88 9. 07
Çizelge 4.3 ve 4.4‟de görüldüğü gibi, B istasyonunda toplanan sinek puplarının sayısı 12,869 pupalardan çıkan ergin sinek sayısı 11,585 ve sonuçta pupların doğal ölüm oranı %9.97 saptandı. Ölen pupların içinden toplamda 608 ergin parazitoid çıktı, bunların 593‟ü Spalangia endius ve 15‟i Aleochara bipustulata olarak teşhis edildi. Aynı istasyonda doğal parazitizm oranı %4.72 olarak saptandı (%4.61‟i Spalangia endius ve
58 %0.11‟i Aleochara bipustulata olması nedeniyle). En sonda 676 sinek pupasından hiç bir ergin böcek (ergin sinek veya ergin parazitoid) çıkmadı ve sonuçta P.I.M. %5.24 olarak saptanmıştır.
Çizelge 4.3 B hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, toplanan sinantropik sinek puplarının sayısı ve bu puplardaki doğal ölüm oranı
Puplardan Sinek Pupların Numuneleri Toplanan Çıkan Doğal Toplama Pupa Ergin Ölüm Tarihi Sayısı Sinek Oranı Sayısı %
02. 07. 2008 362 315 12. 98
09. 07. 2008 926 873 5. 71
16. 07. 2008 417 362 13. 18
24. 07. 2008 536 477 11.00
30. 07. 2008 812 701 13. 66
06. 08. 2008 1,542 1,464 5. 05
13. 08. 2008 869 788 9. 22
20. 08. 2008 921 829 9. 98
27. 08. 2008 786 680 13. 47
03. 09. 2008 1,318 1,206 8. 49
10. 09. 2008 721 648 10. 12
18. 09. 2008 774 678 12. 39
59 Çizelge 4.3 B hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, toplanan sinantropik sinek puplarının sayısı ve bu puplardaki doğal ölüm oranı (devam)
Puplardan Sinek Pupların Numuneleri Toplanan Çıkan Doğal Toplama Pupa Ergin Ölüm Tarihi Sayısı Sinek Oranı Sayısı %
24. 09. 2008 1,287 1,218 5. 35
01. 10. 2008 653 565 13. 46
08. 10. 2008 278 247 11. 15
25. 10. 2008 320 241 24. 68
01. 11. 2008 347 293 15. 55
Toplam 12,869 11,585
Ortalama 757 681.47 9. 97
Çizelge 4.4 B hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, elde edilen sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm oranı
Puplardan Çıkan Parazitoidler Pupların Boş P. I. M. Numuneleri Doğal Spalangia Aleocara Kalan Oranı Toplama Parazitizm endius bipustulata Pupların Vs. Tarihi Oranı Oranı Oranı Sayısı % Sayısı Sayısı % % %
02. 07. 2008 19 5. 48 0 0 . 00 5. 48 28 7. 73
09. 07. 2008 42 4. 53 0 0 . 00 4. 53 11 1. 18
60 Çizelge 4.4 B hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, elde edilen sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm oran (devam)
Puplardan Çıkan Parazitoidler Pupların P. I. Boş Numuneleri Doğal M. Aleocara Kalan Toplama Spalangia endius Parazitizm Oranı bipustulata Pupların Tarihi Oranı Vs. Oranı Oranı Sayısı Sayısı Sayısı % % % %
16. 07. 2008 16 3. 83 0 0 . 00 3. 83 39 9. 35
24. 07. 2008 27 5. 03 0 0 . 00 5. 03 32 5. 97
30. 07. 2008 44 5. 41 0 0 . 00 5. 41 67 8. 25
06. 08. 2008 57 3. 69 0 0 . 00 3. 69 21 1. 36
13. 08. 2008 26 2. 90 0 0 . 00 2. 90 55 6. 32
20. 08. 2008 39 4. 23 0 0 . 00 4. 23 53 5. 75
27. 08. 2008 41 5. 21 0 0 . 00 5. 21 65 8. 26
03. 09. 2008 86 6. 52 0 0 . 00 6. 52 26 1. 97
10. 09. 2008 52 7. 21 0 0 . 00 7. 21 21 2. 91
18. 09. 2008 61 7. 88 8 1. 03 8. 91 27 3. 48
24. 09. 2008 32 2. 48 0 0 . 00 2. 48 37 2. 87
61 Çizelge 4.4 B hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, elde edilen sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm oran (devam)
Puplardan Çıkan Parazitoidler Pupların P. I. Boş Numuneleri Doğal M. Spalangia Aleocara Kalan Toplama Parazitizm Oranı endius bipustulata Pupların Tarihi Oranı Vs. Oranı Oranı Sayısı Sayısı Sayısı % % % %
01. 10. 2008 12 1. 83 7 1. 07 2. 90 69 10. 56
08. 10. 2008 0 0. 00 0 0 . 00 0. 00 31 11. 15
25. 10. 2008 26 8. 12 0 0 . 00 8. 12 53 16. 56
01. 11. 2008 13 3. 74 0 0 . 00 3. 74 41 11. 81
Toplam 593 15 676
Ortalama 34. 88 4 . 61 0.88 0. 11 4 . 72 39. 76 5. 24
Çizelge 4. 5 ve 4.6‟da görüldüğü gibi, C istasyonunda (koyun dışkılarından) toplanan sinek puplarının sayısı 8,583 puplardan çıkan ergin sinek sayısı 7,529‟dur ve pupların doğal ölüm oranı %12.28 olarak saptandı. Ölen pupların içinden toplamda 290 ergin parazitoid çıktı ve bunların 289‟u Spalangia endius ve biri Aleochara bipustulata olarak teşhis edildi. Aynı istasyonda doğal parazitizm oranı %3.38 olarak (%3.37‟si Spalangia endius ve %0.01‟si Aleochara bipustulata olması nedeniyle) saptanmış. Ayrıca 764 sinek pupasından hiç bir ergin böcek çıkmamış ve sonuçta P.I.M. %8.91 olarak saptanmıştır.
62 Çizelge 4.5 C hayvan çiftliğindeki koyun dışkılarından, toplanan sinantropik sinek puplarının sayısı ve bu puplardaki doğal ölüm oranı
Puplardan Sinek Pupların Numuneleri Toplanan Çıkan Doğal Toplama Pupa Ergin Ölüm Tarihi Sayısı Sinek Oranı Sayısı %
02. 07. 2008 946 867 8. 34
09. 07. 2008 419 371 11.44
16.07. 2008 556 458 17. 61
24. 07. 2008 592 546 7. 76
30. 07. 2008 439 396 9. 79
06. 08. 2008 239 204 7. 10
13. 08. 2008 463 392 15. 33
20. 08. 2008 691 587 15.04
27. 08. 2008 373 283 24. 12
03. 09. 2008 503 424 15. 69
10. 09. 2008 226 185 10. 13
18. 09. 2008 271 241 11. 06
24. 09. 2008 86 80 6. 97
63 Çizelge 4.5 C hayvan çiftliğindeki koyun dışkılarından, toplanan sinantropik sinek puplarının sayısı ve bu puplardaki doğal ölüm oranı (devam)
Puplardan Sinek Pupların Numuneleri Toplanan Çıkan Doğal Toplama Pupa Ergin Ölüm Tarihi Sayısı Sinek Oranı Sayısı %
01. 10. 2008 419 359 14. 79
08. 10. 2008 714 643 9. 66
25. 10. 2008 967 879 9. 09
01. 11. 2008 679 614 9. 56
Toplam 8583 7529
Ortalama 504. 88 442. 88 12 . 28
Çizelge 4.6 C hayvan çiftliğindeki koyun dışkılarından, elde edilen sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm oranı
Puplardan Çıkan Parazitoidler Pupların P. I. Boş Numuneleri Doğal M. Spalangia Aleocara Kalan Toplama Parazitizm Oranı endius bipustulata Pupların Tarihi Oranı Vs. Oranı Oranı Sayısı Sayısı Sayısı % % % %
02. 07. 2008 23 2. 43 0 0 . 00 2. 43 56 5. 91
09. 07. 2008 9 2. 14 0 0 . 00 2. 14 39 9. 30
64 Çizelge 4.6 C hayvan çiftliğindeki koyun dışkılarından, elde edilen sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm oranı (devam)
Puplardan Çıkan Pupların P. I. Parazitoidler Boş Numuneleri Doğal M. Spalangia Aleocara Kalan Toplama Parazitizm Oranı endius bipustulata Pupların Tarihi Oranı Vs. Oranı Oranı Sayısı Sayısı Sayısı % % % %
16.07. 2008 26 4. 67 0 0 . 00 4. 67 72 12. 94
24. 07. 2008 18 3. 04 0 0 . 00 3. 04 28 4. 72
30. 07. 2008 25 5. 69 0 0 . 00 5. 69 18 4. 10
06. 08. 2008 15 6. 27 0 0 . 00 6. 27 20 0. 83
13. 08. 2008 2 0. 43 0 0 . 00 0. 43 69 14. 90
20. 08. 2008 28 4. 05 0 0 . 00 4. 05 76 10. 99
27. 08. 2008 7 1. 87 0 0 . 00 1. 87 83 22. 25
03. 09. 2008 37 7. 35 0 0 . 00 7. 35 42 8. 34
10. 09. 2008 19 8. 40 0 0 . 00 8. 40 22 9. 73
18. 09. 2008 16 5. 90 0 0 . 00 5. 90 14 5. 16
24. 09. 2008 0 0. 00 0 0 . 00 0. 00 6 6. 97
01. 10. 2008 33 7. 87 0 0 . 00 7. 87 29 6. 92
08. 10. 2008 25 3. 50 0 0 . 00 3. 50 44 6. 16
65 Çizelge 4.6 C hayvan çiftliğindeki koyun dışkılarından, elde edilen sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm oranı (devam)
Puplardan Çıkan Parazitoidler Pupların P. I. Boş Numuneleri Doğal M. Spalangia Aleocara Kalan Toplama Parazitizm Oranı endius bipustulata Pupların Tarihi Oranı Vs. Sayısı Oranı Oranı % % Sayısı Sayısı % %
25. 10. 2008 0 0. 00 1 0. 10 0. 10 87 8. 99
01. 11. 2008 6 0. 88 0 0 . 00 0. 88 59 8. 68
Toplam 289 1 764
Ortalama 17 3. 37 0. 05 0. 01 3. 38 44. 94 8. 91
Çizelge 4.7 ve 4.8‟de görüldüğü gibi, D istasyonunda inek dışkılarından toplanan sinek pupanın sayısı 2,718 puplardan çıkan ergin sinek sayısı 2,421 ve sonuçta pupların doğal ölüm oranı %10.92 saptandı. Ölen pupların içinden toplamda 17 ergin parazitoid çıktı ki bunların tamamı Spalangia endius türüne aittir. Aynı istasyonda doğal parazitizm oranı %0.62 olarak saptandı. Sonuç olarak 280 sinek pupasından hiç bir ergin böcek (ergin sinek veya ergin parazitoid) çıkmamış ve P.I.M.. %10.30 saptandı.
66 Çizelge 4.7 D hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, toplanan sinantropik sinek puplarının sayısı ve bu puplardaki doğal ölüm oranı
Puplardan Sinek Pupların Numuneleri Toplanan Çıkan Doğal Toplama Pupa Ergin Ölüm Tarihi Sayısı Sinek Oranı Sayısı %
19. 07. 2008 586 562 4. 09
31. 07. 2008 491 447 8. 96
31.08. 2008 1,293 1,139 10. 59
30. 10. 2008 348 273 21. 55
Toplam 2718 24 21
Ortalama 679. 5 605. 25 10 . 92
Çizelge 4.8 D hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, elde edilen sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm oranı
Puplardan Çıkan Parazitoidler P. I. Pupların Boş M. Numuneleri Doğal Spalangia Aleocara Kalan Oranı Toplama Parazitizm endius bipustulata Pupların Vs. Tarihi Oranı Sayısı % Oranı Oranı % Sayısı Sayısı % %
19. 07. 2008 0 0. 00 0 0 . 00 0. 00 24 4. 09
67 Çizelge 4.8 D hayvan çiftliğindeki inek dışkılarından, elde edilen sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm oranı (devam)
Puplardan Çıkan Parazitoidler P. I. Pupların Boş M. Numuneleri Doğal Spalangia Aleocara Kalan Oranı Toplama Parazitizm endius bipustulata Pupların Vs. Tarihi Oranı Sayısı % Oranı Oranı % Sayısı Sayısı % %
31. 07. 2008 0 0. 00 0 0 . 00 0. 00 44 8. 96
31.08. 2008 17 1. 31 0 0 . 00 1. 31 137 10. 59
30. 10. 2008 0 0. 00 0 0 . 00 0. 00 75 21. 55
Toplam 17 0 280
Ortalama 4. 25 0. 62 0 0 . 00 0. 62 70. 00 10 . 30
Çizelge 4.9 ve 4.10‟da görüldüğü gibi, toplamda 4 istasyonunda hayvan dışkılarından toplanan sinek pupanın sayısı 2,9116 pupalardan çıkan ergin sinek sayısı 25,823 ve pupların doğal ölüm oranının ortalaması %11.31 olduğu tespit edilmektedir. Ölen pupların içinden toplamda 1,124 ergin parazitoid çıktı ki bunların 1,108‟i Spalangia endius ve 16‟sı Aleochara bipustulata‟dır. Böylece Urmiye’de doğal parazitizm oranının %3.86 olduğu saptanmaktadır. Ayrıca 2,169 sinek pupasından hiç bir ergin böcek (ergin sinek veya ergin parazitoid) çıkmamıştır ve P.I.M.‟ın (parazitizmden etkilenen ölüm oranın ) %7.45 olduğu saptanmaktadır.
68 Çizelge 4.9 2008 yılında İran Urmiye hayvan çiftliklerindeki hayvanların dışkılarından, toplanan sinantropik sinek puplarının sayısı ve bu puplardaki doğal ölüm oranı
Puplardan Sinek Pupların Toplanan Çıkan Doğal Pupa Ergin Ölüm Sayısı Sinek Oranı
İstasyonunlar Sayısı %
A 4,946 4,288 13 . 30
B 12,869 11,585 9. 97
C 8,583 7,529 12 . 28
D 2,718 2,4 21 10 . 92
TOPLAM 29,116 25,823
ORTAM 7,279 6,455. 75 11. 31
Çizelge 4.10 2008 yılında İran Urmiye hayvan çiftliklerindeki hayvanların dışkılarından, bulunan toplam sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm Oranı
Puplardan Çıkan Parazitoidler Pupların P. I. Boş Doğal M. Spalangia Aleocara Kalan Parazitizm Oranı endius bipustulata Pupların Oranı Vs. Sayısı
İstasyonunlar % % Oranı Oranı Sayısı Sayısı % %
A 209 4 . 22 0 0 4 . 22 449 9. 07
B 593 4 . 61 15 0. 11 4 . 72 676 5. 24
69 Çizelge 4.10 2008 yılında İran Urmiye hayvan çiftliklerindeki hayvanların dışkılarından, bulunan toplam sinantropik sinek puplarının parazitoidleri ve bu puplardaki doğal parazitizm Oranı (devam)
Puplardan Çıkan Parazitoidler Pupların P. I. Boş Doğal M. Spalangia Aleocara Kalan Parazitizm Oranı endius bipustulata Pupların Oranı Vs.
Sayısı İstasyonunlar
Oranı Oranı % % Sayısı Sayısı % %
C 289 3. 37 1 0. 01 3. 38 764 8. 91
D 17 0. 62 0 0 . 00 0. 62 280 10 .30
TOPLAM 1108 16 2169
ORTAM 277 3. 80 4 0. 05 3. 86 542. 25 7. 45
Ayrıca numunelerin toplanma tarihlerinde, en önemli iklim parametrelerinden olan sıcaklık (maks., min ve ortalama), nispi nem (maks., min ve ortalama) ve ortalama yağış oranı çizelge 4.11. (A istasyona ait) , çizelge 4.12. (B ve C istasyona ait) ve çizelge 4. 13. (D istasyona ait), verilmektedir.
70 Çizelge 4.11 2008 yılında İran Urmiye‟de hayvan çiftliklerdeki hayvanların dışkılarında sinantropik sinek puplarını toplandığı tarihlerde iklim parametreleri (A istasyonunda)
Numuneleri Nispi Nem (%) Sıcaklık (ºC) Yağış Toplama (mm3) Tarihi
min. maks. ort. min. maks. ort.
26.06. 2008 0.0 27 62 44.5 18.0 31.0 24.5
28.06. 2008 0.0 30 71 50.5 16.4 33.0 24.7
06.07. 2008 0.0 16 59 37.5 14.0 31.8 22.9
27.07. 2008 0.0 13 68 40.5 17.6 36.4 27.0
17.08. 2008 0.0 21 60 40.5 16.0 33.2 24.6
25.08. 2008 0.6 33 73 53.0 14.0 31.4 22.7
07.09. 2008 0.0 33 78 55.5 12.6 28.8 20.7
14.09. 2008 0.0 32 70 51.0 11.4 25.6 18.5
29.10. 2008 3.7 68 90 79.0 6.2 12.4 9.3
71 100
90
80 maks.
70
) 60 %
( ort.
50
40 min. ispi Nem ispi N 30
20
10
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Örnek Toplama Günleri A İstasyonunda
a.
40,0
35,0
30,0
25,0
20,0 maks.
15,0 ort. 10,0 Sıcaklık 0c Sıcaklık ) ( min. 5,0
0,0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Örnek Toplama Günleri A İstasyonunda
b. Şekil 4.1 2008 yılında İran Urmiye çiftliklerindeki hayvanların dışkılarında sinantropik sinek puplarının toplandığı günlerde iklim parametreleri, A istasyonunda: a. nispi nemin durumu, b. sıcaklığın durumu
72 90,0
80,0
70,0
60,0 nispi nem ortalaması (%) 50,0
40,0
30,0 sıcaklık 20,0 ortalaması (°C)
10,0
0,0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Örnek Toplama Günleri A İstasyonunda
Şekil 4.2 2008 yılında İran Urmiye çiftliklerindeki hayvanların dışkılarında sinantropik sinek puplarının toplandığı günlerde A istasyonunda nispi nemin ortalaması (%) ve sıcaklığın ortalaması (ºC)
Çizelge 4.12 2008 yılında İran Urmiye‟de hayvan çiftliklerdeki hayvanların dışkılarında sinantropik sinek puplarını toplandığı tarihlerde iklim parametreleri (B ve C istasyonunlarında)
Numuneleri Yağış Nispi Nem (%) Sıcaklık (ºC) Toplama (mm3) Tarihi min maks ort. min maks ort.
02. 07. 2008 0. 0 43 81 62. 0 14. 2 28. 8 21. 5
09. 07. 2008 0.0 36 91 63.5 10.2 26.8 18.5
16. 07. 2008 0.0 30 71 50.5 17.0 30.8 23.9
73 Çizelge 4.12 2008 yılında İran Urmiye‟de hayvan çiftliklerdeki hayvanların dışkılarında sinantropik sinek puplarını toplandığı tarihlerde iklim parametreleri (B ve C istasyonunlarında) (devam)
Numuneleri Yağış Nispi Nem (%) Sıcaklık (ºC) Toplama (mm3) Tarihi min maks ort. min maks ort.
24. 07. 2008 0.0 24 64 44.0 17.4 32.8 25.1
30. 07. 2008 0.0 13 68 40.5 17.4 36.6 27.0
06. 08. 2008 0.0 21 49 35.0 19.4 36.0 27.7
13. 08. 2008 0.0 25 68 46.5 18.6 31.0 24.8
20. 08. 2008 0.0 19 60 39.5 16.8 32.2 24.5
27. 08. 2008 0.0 20 61 40.5 14.6 33.0 23.8
03. 09. 2008 0.0 19 74 46.5 15.2 33.8 24.5
10. 09. 2008 3.6 63 93 78.0 12.2 21.2 16.7
18. 09. 2008 0.0 32 84 58.0 10.8 28.2 19.5
24. 09. 2008 0.0 20 74 47.0 13.2 28.4 20.8
01. 10. 2008 8.8 43 92 67.5 6.8 21.6 14.2
08. 10. 2008 0.0 26 87 56.5 7.0 24.6 15.8
25. 10. 2008 6.4 85 98 91.5 10.2 10.6 10.4
01. 11. 2008 1.1 58 91 74.5 3.8 10.0 6.9
74
120
(%)
100
maks.
ispi Nem ispi 80 N
60 ort.
40 min. 20
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Örnek Toplama Günleri B ve C İstasyonlarında
a.
) 40,0 C
35,0
30,0 maks. Sıcaklık (º Sıcaklık
25,0 ort. 20,0
15,0 min.
10,0
5,0
0,0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Örnek Toplama Günleri B ve C İstasyonlarında
b. Şekil 4.3 2008 yılında İran Urmiye çiftliklerindeki hayvanların dışkılarında sinantropik sinek puplarının toplandığı günlerde iklim parametreleri B ve C istasyonunlarda: a.nispi nemin durumu, b.sıcaklığın durumu
75
100,0
90,0 nispi nem ortalaması (%) 80,0
70,0
60,0
50,0
40,0
30,0 sıcaklık ortalaması (₀C) 20,0
10,0
0,0 1 3 5 7 9 11 13 15 17
Örnek Toplama Günleri B ve C İstasyonlarında
Şekil 4.4 2008 yılında İran Urmiye çiftliklerindeki hayvanların dışkılarında sinantropik sinek puplarının toplandığı günlerde B ve C istasyonunlarda nispi nemin ortalaması (%) ve sıcaklığın ortalaması (ºC)
Çizelge 4.13 2008 yılında İran Urmiye‟de hayvan çiftliklerdeki hayvanların dışkılarında sinantropik sinek puplarını toplandığı tarihlerde iklim parametreleri (D istasyonunda)
Numuneleri Yağış Nispi Nem (%) Sıcaklık (ºC) Toplama (mm3) Tarihi min maks ort. min maks ort.
19. 07. 2008 0.0 19 63 41.0 15.0 33.6 24.3
31. 07. 2008 0.0 19 60 39.5 20.0 33.2 26.6 31.08. 2008 0.0 8 65 36.5 12.8 36.8 24.8 30. 10. 2008 10.2 63 97 80.0 7.8 8.6 8.2
76 4. 3 Hayvan Dokularının Üzerinde Aktif Olan Böceklerin Tanımlanması
Çizelge 4.14‟de görüldüğü gibi, 53 gün içinde hiç yağmur yağmamıştır, günlük sıcaklık ortalamalarının en düşük ve en yüksek değerleri 21 ve 26.5 ºC arasında ( ortalamsı 23.77 ºC), günlük minimum sıcaklığın en düşük ve en yüksek değerleri 12- 20 ºC arasında (ortalaması yaklaşık 16 ºC), günlük maksimum sıcaklığın en düşük ve en yüksek değerleri 25- 36 ºC arasında (ortalaması yaklaşık 31.5 ºC) olarak tespit edilmiştir. Ayrıca günlük nispi nem ortalamalarının en düşük ve en yüksek değerleri 39.0- 56.5 % arasında (ortalaması 46.41 %), günlük minimum nispi nemin en düşük ve en yüksek değerleri 16-37 % arasında (ortalaması 24.71%) ve günlük maksimum nispi nemin en düşük ve en yüksek değerleri 57- 79 % arasında (ortalaması 68.13%) olarak tespit edilmiştir.
Çizelge. 4.14 Hayvan dokularının bozulma evreleri, günlük sıcaklık (S) (minimum, maksimum ve ortalama) ve günlük nispi nem (NN) (minimum, maksimum ve ortalama)
Bozulma S S S NN NN NN Gün min. maks. ort. min. maks. ort. evreleri (ºC) (ºC) (ºC) (%) (%) (%) 1 taze 18 30 24.0 25 74 48.5 2 taze 14 30 22.0 21 72 46.5 3 şişme 16 31 23.5 25 71 48.0 4 şişme 13 31 22.0 29 79 54.0 5 şişme 16 33 24.5 22 68 45.0 6 şişme 15 32 23.5 26 66 46.0 7 şişme 16 34 25.0 25 63 44.0 8 şişme 17 33 25.0 29 65 47.0 9 şişme 20 33 26.5 24 62 43.0 aktif 10 17 32 24.5 23 69 46.0 çürüme aktif 11 17 32 24.5 26 66 46.0 çürüme aktif 12 18 33 25.5 23 73 48.0 çürüme aktif 13 18 34 26.0 22 67 44.5 çürüme
77 Çizelge. 4.14 Hayvan dokularının bozulma evreleri, günlük sıcaklık (S) (minimum, maksimum ve ortalama) ve günlük nispi nem (NN) (minimum, maksimum ve ortalama) (devam)
Bozulma S S S NN NN NN Gün min. maks. ort. min. maks. ort. evreleri (ºC) (ºC) (ºC) (%) (%) (%) aktif 14 17 35 26.0 18 69 43.5 çürüme aktif 15 16 35 25.5 18 64 41.0 çürüme aktif 16 18 35 26.5 22 63 42.5 çürüme aktif 17 17 36 26.5 16 71 43.5 çürüme aktif 18 19 32 25.5 18 64 41.0 çürüme aktif 19 18 32 25.0 24 72 48.0 çürüme ileri 20 18 35 26.5 21 68 44.5 çürüme ileri 21 18 32 25.0 24 62 43.0 çürüme ileri 22 17 32 24.5 28 71 49.5 çürüme ileri 23 17 36 26.5 21 69 45.0 çürüme ileri 24 18 35 26.5 25 57 41.0 çürüme ileri 25 15 31 23.0 26 69 47.5 çürüme ileri 26 17 30 23.5 29 73 51.0 çürüme ileri 27 17 25 21.0 36 72 54.0 çürüme ileri 28 17 26 21.5 37 76 56.5 çürüme ileri 29 15 31 23.0 34 78 56.0 çürüme ileri 30 18 31 24.5 29 69 49.0 çürüme ileri 31 18 30 24.0 27 69 48.0 çürüme ileri 32 14 29 21.5 24 78 51.0 çürüme
78 Çizelge. 4.14 Hayvan dokularının bozulma evreleri, günlük sıcaklık (S) (minimum, maksimum ve ortalama) ve günlük nispi nem (NN) (minimum, maksimum ve ortalama) (devam)
Bozulma S S S NN NN NN Gün min. maks. ort. min. maks. ort. evreleri (ºC) (ºC) (ºC) (%) (%) (%) ileri 33 15 29 22.0 26 61 43.5 çürüme 34 kuruma 16 31 23.5 24 68 46.0 35 kuruma 16 31 23.5 23 66 44.5 36 kuruma 17 33 25.0 24 61 42.5 37 kuruma 16 32 24.0 25 63 44.0 38 kuruma 17 31 24.0 21 63 42.0 39 kuruma 15 31 23.0 27 65 46.0 40 kuruma 15 31 23.0 25 62 43.5 41 kuruma 16 29 22.5 24 65 44.5 42 kuruma 16 29 22.5 19 63 41.0 43 kuruma 14 30 22.0 28 73 50.5 44 kuruma 13 30 21.5 27 79 53.0 45 kuruma 14 31 22.5 22 73 47.5 46 kuruma 14 30 22.0 29 71 50.0 47 kuruma 14 30 22.0 28 71 49.5 48 kuruma 15 31 23.0 26 63 44.5 49 kuruma 12 34 23.0 17 61 39.0 50 kuruma 12 31 22.5 22 65 43.5 51 kuruma 13 29 21.0 28 69 48.5 52 kuruma 14 31 22.5 23 72 47.5 53 kuruma 14 32 23.0 25 68 46.5 Ortalama 15.98 31.54 23.77 24.71 68.13 46.41 S. D. 1.83 2.23 1.61 4.23 5.12 3.91
79
40
35(₀C) Sıcaklık
maks.
30
25 ort.
20
min.
15
10
5
0 1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52 Gün
Şekil 4.5 Hayvan dokularının bozulma evrelerinde günlük minimum, maksimum ve ortalama sıcaklık (ºC)
80
90
) %
80 Nispi Nem ( Nem Nispi
70 maks.
60
50 ort.
40
30 min.
20
10
0 1 5 9 13 17 21 25 29 33 37 41 45 49 53
Gün
Şekil 4.6 Hayvan dokularının bozulma evrelerinde günlük minimum, maksimum ve ortalama nispi nem (%)
81
(a)
(b)
Şekil 4.7.a. Koyunun başının taze bozulma evresi, b. tavuğun iç dokularının aktif çürüme evresi
82
(a) (b)
(c)
Şekil 4.8 Koyunun baş ve bazı dokularının bozulma evreleri: a. aktif çürüme, b. ileri çürüme, c. kuruma
83 53 günlük araştırma sonunda 5 böcek ordosundan (Diptera, Coleoptera, Hymenoptera, Dermaptera ve Blattaria), örnek toplandı. Bu örnekler 11 familya, 16 cins ve 18 türe aittir. Bu tespit edilen türler ise Psychoda sp. (Dip. Psychodidae), Calliphora vicina, Calliphora vomitoria, Lucilia sericata, Chrysoma sp. (Dip. Calliphoridae), Musca domestica, Muscina stabulans (Dip. Muscidae), Fannia canicularis (Dip. Fannidae), Sarcophaga haemorrhoidalis, Sarcophaga sp., Wohlfartia magnifica (Dip. Sarcophagidae), Dermestes maculates (Col. Dermestidae), Necrophorus sp. (Col.Silphidae), Blatta orientalis (Blat . Blattidae), Vespula germanica (Hym Vespidae), Messor caducus, Cataglyphis sp. (Hym. Formicidae), Forficula auricularia (Der. Forficulidae)‟dır.
Çizelge 4.15‟de görüldüğü gibi Calliphoridae, Sarcophagidae ve Muscidae familyalarından toplanan örnekler, ergin aktif böceklerdir ve çürümenin ilk evrelerinde toplanmışlardır. Ergin olmayan evrede toplanan 4 tür ise Sarcophaga haemorrhoidalis, Musca domestica, Dermestes maculates, ve Blatta orientalis’dir.
Çizelge 4.15 Toplanan böcek türünün yaşam evresi, omurgalı dokularının bozulma günlerine göre
Böcek Türü Ordosu/ Familyası Toplandığı gün/ toplanan böceğin yaşam evresi
Psychoda sp Dip./ Psychodidae 23/ ergin
Calliphora vicina Dip./ Calliphoridae 1 – 16/ ergin
Calliphora vomitoria Dip./ Calliphoridae 3/ ergin
Lucilia sericata Dip./ Calliphoridae 2,4,5/ ergin
Chrysomya albiceps Dip./ Calliphoridae 2/ ergin
Musca domestica Dip./ Muscidae 5 – 19/ larva; 11 – 23/ pupa; 1 – 32/ ergin
84 Çizelge 4.15 Toplanan böcek türünün yaşam evresi, omurgalı dokularının bozulma günlerine göre (devam)
Böcek Türü Ordosu/ Familyası Toplandığı gün/ toplanan böceğin yaşam evresi
Muscina stabulans Dip./ Muscidae 2/ ergin
Fannia canicularis Dip./ Fannidae 2/ ergin
Sarcophaga Dip./ Sarcophagidae 19 – 42/ larva; 31 – 53/ pupa; 1, 2, haemorrhoidalis 3, 6, 7,13, 20, 21, 22, 23/ ergin
Sarcophaga sp. Dip./ Sarcophagidae 3/ ergin
Wohlfartia magnifica Dip./ Sarcophagidae 1/ ergin
Dermestes maculates Col./ Dermestidae 28 – 53/ larva 8, 15,16, 21, 26_ 53/ergin Necrophorus sp. Col./ Silphidae 34, 35, 39/ ergin
Vespula germanica Hym./ Vespidae 1/ ergin
Messor caducus Hym. Formicidae 2 – 53/ ergin
Cataglyphis sp. Hym./ Formicidae 1, 2,3,6,7, 19, 29, 30, 31, 32/ ergin
Blatta orientalis Blattaria./ Blattidae 48/ nimf
Forficula auricularia Dermap./ 16/ ergin Forficulidae
85 5. TARTIŞMA VE SONUÇ
Bu çalışmada, İran Urmiye hayvan çiftliklerindeki hayvanların dışkılarında bulunan sinantropik sinek puplarının parazitoid arıları tespit edilmiş, puplardaki doğal parazitizm oranı belirlenmiştir. Ayrıca omurgalı hayvanların çürüme halinde olan çeşitli dokuları üzerindeki aktif böcekler özellikle sinekler tanımlanmıştır. Bu sinekler hem tıbbı açıdan hem de çevre sağlığı ve hijyeni açısından önemlidirler.
Bu araştırmanın üç temel amacından birincisi Urmiye‟deki sinek puplarının parazitoid arılarını tanımlamaktır. Bu amaçla A istasyonundaki inek dışkılarından 4,946, B istasyonunda inek dışkılarından 12,869, C istasyonunda koyun dışkılarından 8,583 ve D istasyonunda ise inek dışkılarından 2,718 adet olmak üzere toplam 29,116 adet sinek pupu toplanmıştır (çizelge 4.9).
Sinek puplarından %16.98‟i A istasyonuna, %44.19‟u B istasyonuna, %29.47‟si C istasyonuna ve %9.34‟ü D istasyonuna aittir (Çizelge 4.1, 4.3, 4.5 ve 4.7).
A istasyonundan 17.08.2008‟de toplanan sinek puplarının en yüksek sayısı 1,174 adet, ortalama sıcaklık 24.6ºC, ortalama nispi nem %40.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3; 26.06.2008 tarihinde yapılan toplamada ise sinek puplarının en düşük sayısı 149 adet, ortalama sıcaklık 24.5ºC, ortalama nispi nem %44.5 ve yağış miktarının 0.0 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.1 ve 4.11, Şekil 4.1).
B istasyonundan 06.08.2008„de yapılan toplamada sinek puplarının en yüksek sayısı 1,542 adet, ortalama sıcaklık 27.7ºC, ortalama nispi nem %35.0 ve yağış miktarı 0.0 mm3; 08.10.2008 tarihinde yapılan toplamada ise sinek puplarının en düşük sayısı 278 adet, ortalama sıcaklık 15.8ºC, ortalama nispi nem %56.5 ve yağış miktarının 0.0 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.3 ve 4.12, Şekil 4.2).
C istasyonundan 25.10.2008„de yapılan toplamada sinek puplarının en yüksek sayısı 967 adet, ortalama sıcaklık 10.4ºC, ortalama nispi nem %91.5 ve yağış miktarı 6.4 mm3; 24.09.2008 tarihinde yapılan toplamada ise sinek puplarının en düşük sayısı 86 adet,
86 ortalama sıcaklık 20.8ºC, ortalama nispi nem %47.0 ve yağış miktarının 0.0 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.5 ve 4.12, Şekil 4.2).
D istasyonundan 31.08.2008 tarihinde yapılan toplamada sinek puplarının en yüksek sayısı 1,293 adet, ortalama sıcaklık 24.8ºC, ortalama nispi nem %36.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3; 30.10.2008 tarihinde yapılan toplamada ise sinek puplarının en düşük sayısı 348 adet, ortalama sıcaklık 8.2ºC, ortalama nispi nem %80.0 ve yağış miktarının 10.2 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.7 ve 4.13, Şekil 4.3).
Sonuç olarak toplanan pupa sayısının istasyonlara göre ortalama değerleri; A istasyonundan 549.55, B istasyonundan 757, C istasyonunda 504 ve D istasyonundan 679.5 olarak bulunmuştur (Çizelge 4.1, 4.3, 4.5 ve 4.7).
A istasyonunda 17.08.2008 tarihinde puplardan çıkan ergin sineklerin en yüksek sayısı 956 adet ve 26.06.2008 tarihinde en düşük sayısı 138 adet bulunmuştur (çizelge 4.1). Aynı istasyonda 25.08.2008 tarihinde sinek puplarındaki en yüksek doğal ölüm oranı %23.39, ortalama sıcaklık 22.7ºC, ortalama nispi nem %53.0 ve yağış miktarı 0.6 mm3; 14.09.2008 tarihinde sinek puplarındaki en düşük doğal ölüm oranı %3.43, ortalama sıcaklık 18.5ºC, ortalama nispi nem %51.0 ve yağış miktarının 0.0 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.1 ve 4.11, Şekil 4.1).
B istasyonunda 25.10.2008 tarihinde puplardan çıkan ergin sineklerin en yüksek sayısı 1,464 adet ve 06.08.2008 tarihinde en düşük sayısı 241 adet bulunmuştur (çizelge 4.3). Aynı istasyonda 25.10.2008 tarihinde sinek puplarındaki en yüksek doğal ölüm oranı %24.68, ortalama sıcaklık 10.4ºC, ortalama nispi nem %91.5 ve yağış miktarı 6.4 mm3; 06.08.2008 tarihinde sinek puplarındaki en düşük doğal ölüm oranı %5.05, ortalama sıcaklık 27.7ºC, ortalama nispi nem %35.0 ve yağış miktarının 0.0 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.3 ve 4.12, Şekil 4.2).
C istasyonunda 25.10.2008 tarihinde puplardan çıkan ergin sineklerin en yüksek sayısı 879 adet, ortalama sıcaklık 10.4ºC, ortalama nispi nem %91.5 ve yağış miktarı 6.4 mm3; 24.09.2008 tarihinde puplardan çıkan ergin sineklerin en düşük sayısı 80 adet, ortalama
87 sıcaklık 20.8ºC, ortalama nispi nem %47.0 ve yağış miktarının 0.0 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.5 ve 4.12, Şekil 4.2). Aynı istasyonda 27.08.2008 tarihinde sinek puplarındaki en yüksek doğal ölümün oranı %24.12, ortalama sıcaklık 23.8ºC, ortalama nispi nem %40.5 ve yağış miktarının 0.0 mm3; 24.09.2008 tarihinde en düşük oranı %6.97 olarak saptanmıştır (Çizelge 4.5 ve 4.12, Şekil 4.2).
D istasyonundada 31.08.2008 tarihinde puplardan çıkan ergin sineklerinin en yüksek sayısı 1,139 adet, ortalama sıcaklık 24.8ºC, ortalama nispi nem %36.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3; 30.10.2008 tarihinde puplardan çıkan ergin sineklerin en düşük sayısı 273 adet ortalama sıcaklık 8.2 ºC, ortalama nispi nem %80.0 ve yağış miktarının 10.2 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.7 ve 4.13, Şekil 4.3). Aynı istasyonda 30.10.2008 tarihinde sinek puplarındaki en yüksek doğal ölümün oranı %21.55 olarak saptanmıştır. D istasyonunda 19.07.2008 tarihinde sinek puplarındaki en düşük doğal ölümün oranı %4.09, ortalama sıcaklık 24.3ºC, ortalama nispi nem %41.0 ve yağış miktarının 0.0 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.7 ve 4.13, Şekil 4.3).
Sonuç olarak:
1. Puplardan çıkan ergin sinek sayısının istasyonlara göre değerleri; A istasyonunda 4,288 adet , B istasyonunda 11,585 adet, C istasyonunda 7,529 adet ve D istasyonunda 2,421 adet olmak üzere toplam 25,823 adet olarak saptanmıştır (Çizelge 4.9).
2. Puplardan çıkan ergin sinek sayısının istasyonlara göre ortalama değerleri, A istasyonunda 476.44, B istasyonunda 681.47, C istasyonunda 442.88 ve D istasyonunda ise 605.25 olarak saptanmıştır (Çizelge 4.1, 4.3, 4.5 ve 4.7).
3. Sinek puplarındaki doğal ölüm oranının istasyonlara göre ortalama değerleri, A istasyonunda %13.30, B istasyonunda % 9.97, C istasyonunda %12.28 ve D istasyonunda ise %10.92 olarak hesaplanmıştır (Çizelge 4.1, 4.3, 4.5 ve 4.7).
Bu araştırmada, sinantropik sinek puplarının parazitoidlerini tanımlamak ve puplardaki doğal parazitizm oranını belirlemek için hayvan çiftliklerindeki dışkılarda bulunan
88 sinantrop sinek puplarının gelişimi laboratuvarda izlenmiştir. Toplanan 29,116 adet sinek pupundan 1,108 Hymenopter ve 16 adet Coleopter olmak üzere toplam 1,124 adet sinek pupu parazitoidi bulunmuştur.
Bulunan parazitoid arılar için çeşitli kaynaklardan yararlanarak bir yerel teşhis anahtarı düzenlenmiştir. Sonuçta parazitoid arıların tamamının Spalangia endius Walker, 1,839 türüne ait olduğu tespit edilmiştir. Oluşturulan bu teşhis anahtarının, özellikle İran, Türkiye ve komşu ülkelerde gelecekte bu konuda yapılacak araştırmalar için kaynak oluşturacak nitelikte olduğunu düşünülmektedir.
Ayrıca Coleoptera ordosuna ait 16 sinantrop sinek pup parazitoidinin tamamının Aleocara bipustulata Linnaeus, 1758 olduğu tespit edilmiştir.
Tespit edilen sinantrop sinek puplarının parazitoidleri Spalangia endius Walker, 1839 ve Aleocara bipustulata Linnaeus, 1758 çalışma bölgemiz (Urmiye ve çevresi) için ilk kayıttır.
Doğal parazitizm oranını saptamak için yapılan çalışma sonunda A istasyonundan toplanan 4,946 sinek pupunun içinden 209, B istasyonundaki toplanan 12,869 sinek pupunun içinden 593, C istasyonundaki toplanan 8,583 sinek pupunun içinden 289 ve D istasyonundaki toplanan 2,718 sinek pupunun içinden 17, Spalangia endius bulunmuştur (Çizelge 4.10).
Bulunan 1108 parazitoid arıdan %18.86‟sı A istasyondan, %53.52‟si B istasyondan, %26.09‟u C istasyondan ve %1.53‟ü D istasyonundandır (Çizelge 4.10).
A istasyonunda 17.08.2008 tarihinde yapılan çalışmada puplardan çıkan arı parazitoidlerinin en yüksek sayısı 81 adet belirlendiğinde ortalama sıcaklık 24.6 ºC, ortalama nispi nem %40.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olarak saptanmıştır. Puplardan çıkan arı parazitoidlerinin en düşük sayısı (0 adet) ve oranı (%0.0) olduğu 26.06.2008 tarihinde ortalama sıcaklık 24.5ºC, ortalama nispi nem %44.5 ve yağış miktarının 0.0 mm3; 25.08.2008 tarihinde ortalama sıcaklık 22.7ºC, ortalama nispi nem %53.0 ve yağış
89 miktarı 0.6 mm3; 29.10.2008 tarihinde ortalama sıcaklık 9.3ºC, ortalama nispi nem %79.0 ve yağış miktarının 3.7 mm3 olduğu belirlenmiştir (Çizelge 4.2, 4.11 ve Şekil 4.1).
28.06.2008 tarihinde A istasyonunda yapılan çalışmada puplardan çıkan arı parazitoidlerinin en yüksek oranı %9.35 olarak belirlenmiş olup ortalama sıcaklık 24.7 ºC, ortalama nispi nem %50.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.2, 4.11 ve Şekil 4.1).
B istasyonunda 03.09.2008 tarihinde yapılan çalışmada puplardan çıkan arı parazitoidlerinin en yüksek sayısı 86 adet belirlendiğinde ortalama sıcaklık 24.5ºC, ortalama nispi nem %46.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olarak saptanmıştır. Puplardan çıkan arı parazitoidlerinin en düşük sayısı (0 adet) ve oranı (%0.0) olduğu 08.10.2008 tarihinde ortalama sıcaklık 15.8ºC, ortalama nispi nem %56.5 ve yağış miktarının 0.0 mm3 olduğu belirlenmiştir (Çizelge 4.2, 4.11 ve Şekil 4.1).
25.10.2008 tarihinde B istasyonunda yapılan çalışmada puplardan çıkan arı parazitoidlerinin en yüksek oranı %8.12 olarak belirlendiğinde ortalama sıcaklık 10.4ºC, ortalama nispi nem %91.5 ve yağış miktarı 6.4 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.4, 4.12 ve Şekil 4.2).
C istasyonunda 03.09.2008 tarihinde yapılan çalışmada puplardan çıkan arı parazitoidlerinin en yüksek sayısı 37 adet belirlendiğinde ortalama sıcaklık 24.5ºC, ortalama nispi nem %46.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olarak saptanmıştır. Puplardan çıkan arı parazitoidlerinin en düşük sayısı (0 adet) ve oranı (%0.0) 24.09.2008 tarihinde ortalama sıcaklık 20.8ºC, ortalama nispi nem %47.0 ve yağış miktarı 0.0 mm3 ve 25.10.2008 tarihlerinde ortalama sıcaklık 10.4ºC, ortalama nispi nem %91.5 ve yağış miktarının 6.4 mm3 olduğu belirlenmiştir (Çizelge 4.6, 4.12 ve Şekil 4.2).
C istasyonunda 10.09.2008 yapılan çalışmada puplardan çıkan arı parazitoidlerinin en yüksek oranı %8.40 olarak belirlendiğinde ortalama sıcaklık 16.7ºC, ortalama nispi nem %78.0 ve yağış miktarı 3.6 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.6, 4.12 ve Şekil 4.2).
90 D istasyonunda 31.08.2008 tarihinde yapılan çalışmada puplardan çıkan arı parazitoidlerinin en yüksek sayısı 17 adet ve puplardan çıkan arı parazitoidlerinin en yüksek oranı %1.31 belirlendiğinde ortalama sıcaklık 24.8ºC, ortalama nispi nem %36.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olduğu saptanmıştır. D istasyonunda 19.07.2008 , 31.07.2008 ve 30.10.2008 tarihlerinde yapılan çalışmalarda puplardan çıkan arı parazitoidlerinin en düşük sayısı 0 adet ve puplardan çıkan arı parazitoidlerinin en düşük oranı %0.0 olarak saptanmıştır. Ancak 19.07.2008‟de ortalama sıcaklık 24.3ºC, ortalama nispi nem %41.0 ve yağış miktarı 0.0 mm3; 31.07.2008 tarihinde ortalama sıcaklık 26.6ºC, ortalama nispi nem %39.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3; 30.10.2008 tarihinde ortalama sıcaklık 8.2ºC, ortalama nispi nem %80.0 ve yağış miktarı 10.2 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.8 ve 4.13).
Sonuç olarak, sinantropik sinek puplarından çıkmış ergin arı parazitoidlerinin sayısının istasyonlara göre ortalamaları, A istasyonunda 23.22, B istasyonunda 34.89, C istasyonunda 17.0 ve D istasyonunda ise 4.25 (Çizelge 4.2, 4.4, 4.6 ve 4.8) ve sinantropik sinek puplarından arı parazitoidlerinin çıkma oranının istasyonlara göre ortalamaları, A istasyonunda %4.22, B istasyonunda % 4.61, C istasyonunda %3.37 ve D istasyonunda ise %0.62 olarak hesaplanmıştır (Çizelge 4.10).
Bu çalışma süresince çizelge 5.1‟de görüldüğü gibi A istasyonundan bulunan 209 adet S. endius‟un 39‟u (%3.52) Haziran ayında, 38‟i (%3.43) Temmuz ayında, 81‟i (%7.31) Ağustos ayında, 51‟i (%4.60) Eylül ayında bulunmuştur. Ekim ayından sonra iklim şartlarının sineklerin yaşamı için uygun olmayan koşullara dönüşmesi ve sinek sayısının (Konukçu sayısının) azalması nedeniyle hiç bir parazitoid arıya rastlanmamıştır.
Çizelge 5.1‟de görüldüğü gibi B istasyonundan bulunan 593 adet parazitoid arının 148‟i (%13.35) Temmuz ayında, 163‟ü (%14.71) Ağustos ayında, 231‟i (%20.85) Eylül ayında, 38‟i (%3.43) Ekim ayında ve 13‟ü (%1.18) Kasım ayında bulunmuştur. Bu istasyonda Haziran ayında hiç bir parazitoid arı bulunmamıştır.
C istasyonundan bulunan 289 adet parazitoid arının 101‟i (%9.11) Temmuz ayında, 52‟si (%4.70) Ağustos ayında, 72‟si (%6.50) Eylül ayında, 58‟i (%5.23) Ekim ayında ve
91 6‟sı (%0.54) Kasım ayında bulunmuştur. Bu istasyonda da Haziran ayında hiç bir parazitoid arı bulunmamıştır (Çizelge 5.1). Çizelge 5.1‟de görüldüğü gibi D istasyonundan bulunan 17 adet parazitoid arının hepsi (1108‟in %1.53‟ü) Ağustos ayında bulunmuştur.
Çizelge 5.1 2008 yılında aylara göre bulunan S. endius‟un sayısı ve oranı
Toplanan Toplanan
İstasyonlar
Temmuz
Haziran
Ağustos
Toplam
Kasım
endius
Ekim
Eylül
S. S.
Sayısı 39 38 81 51 0 0 209 A Oranı 3.52 3.43 7.31 4.60 0.0 0.0 18.86 (%)
Sayısı 0 148 163 231 38 13 593 B Oranı 0.0 13.35 14.71 20.85 3.43 1.18 53.51 (%)
Sayısı 0 101 52 72 58 6 289 C Oranı 0.0 9.11 4.70 6.50 5.23 0.54 26.09 (%)
Sayısı 0 0 17 0 0 0 17 D Oranı 0.0 0.0 1.53 0.0 0.0 0.0 1.53 (%)
Toplam Sayısı 39 287 313 354 96 19 1108
Oranı 3.52 25.90 28.25 31.95 8.66 1.71 100 (%)
Bu çalışma süresince çizelge 5.1‟de görüldüğü gibi 4 istasyondan tespit edilen toplam 1,108 S. endius‟un 39‟u (%3.52) Haziran ayında, 287‟si (%25.90) Temmuz ayında,
92 313‟ü (%28.25) Ağustos ayında, 354‟ü (%31.95) Eylül ayında, 96‟sı (%8.66) Ekim ayında ve 19‟u (%1.71) Kasım ayında bulunmuştur.
Sonuç olarak çizelge 5.1 incelendiğinde 2008 yılında yapılan toplamada sinantrop sinek pupunun parazitoid arılarının en fazla Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında bulunduğu ve bu aylardaki elde edilen parazitoid arıların oranının %86.1‟olduğu saptanmıştır.
Bu araştırmada sinek puplarını en çok sayıda toplamak ve bu puplardan çıkan bütün parazitoid türlerini bulma şansını artırmak amacıyla, sinek puplarının toplanmasında yanlı örnekleme metodu uygulanmasına rağmen 4 istasyonda da bazı günler hiç bir parazitoid arı veya kınkanatlı çıkmamıştır. Çizelge 4.1- 4.8‟de görüldüğü gibi bu araştırma süresince A istasyonunda 26.06.2008 tarihinde 149 sinek pupundan, 25.08.2008 tarihinde 265 sinek pupundan, 29.10.2008 tarihinde 188 sinek pupundan, B istasyonunda 08.10.2008 tarihinde 278 sinek pupundan, C istasyonunda 24.09.2008 tarihinde 86 sinek pupundan, 25.10.2008 tarihinde 967 sinek pupundan, D istasyonunda ise 19.07.2008 tarihinde 586 sinek pupundan, 31.07.2008 tarihinde 491 sinek pupundan ve 30.10.2008 tarihinde 348 sinek pupundan hiç bir parazitoid arı veya kınkanatlı çıkmamıştır.
A istasyonunda 14.09.2008 tarihinde 981 sinek pupundan ve C istasyonunda ise 09.07.2008 tarihinde 419 sinek pupundan, 13.08.2008 tarihinde 463 sinek pupundan, 27.08.2008 tarihinde 373 sinek pupundan, 01.11.2008 tarihinde 679 sinek pupundan, 1- 10 adet parazitoid arı çıkmıştır. A istasyonunda 06.07.2008 tarihinde 631 sinek pupundan, B istasyonunda 02.07.2008 tarihinde 362 sinek pupundan, 16.07.2008 tarihinde 417 sinek pupundan, 01.10.2008 tarihinde 653 sinek pupundan, 01.11.2008 tarihinde 347 sinek pupundan, C istasyonunda 24.07.2008 tarihinde 592 sinek pupundan, 06.08.2008 tarihinde 239 sinek pupundan, 10.09.2008 tarihinde 226 sinek pupundan, 18.09.2008 tarihinde 271 sinek pupundan ve D istasyonunda ise 31.08.2008 tarihinde 1,293 sinek pupundan, 10-20 adet parazitoid arı çıkmıştır. A istasyonunda 27.07.2008 tarihinde 327 sinek pupundan, B istasyonunda 24.07.2008 tarihinde 536 sinek pupundan, 13.08.2008 tarihinde 869 sinek pupundan, 25.10.2008 tarihinde 320
93 sinek pupundan, C istasyonunda ise 02.07.2008 tarihinde 946 sinek pupundan, 16.07.2008 tarihinde 556 sinek pupundan, 30.07.2008 tarihinde 439 sinek pupundan, 20.08.2008 tarihinde 691 sinek pupundan ve 08.10.2008 tarihinde 714 sinek pupundan, 20-30 adet parazitoid arı çıkmıştır. A istasyonunda 28.06.2008 tarihinde 417 sinek pupundan, B istasyonunda 20.08.2008 tarihinde 921 sinek pupundan, 24.09.2008 tarihinde 1,287 sinek pupundan ve C istasyonunda 03.09.2008 tarihinde 503 sinek pupundan, 01.10.2008 tarihinde 419 sinek pupundan, 30-40 adet parazitoid arı çıkmıştır. A istasyonunda 07.09.2008 tarihinde 981 sinek pupundan, B istasyonunda 09.07.2008 tarihinde 926 sinek pupundan, 30.07.2008 tarihinde 812 sinek pupundan, 27.08.2008 tarihinde 786 sinek pupundan, 40-50 adet parazitoid arı çıkmıştır. A istasyonunda 17.08.2008 tarihinde 1,174 sinek pupundan, B istasyonunda 06.08.2008 tarihinde 1,542 sinek pupundan, 03.09.2008 tarihinde 1,318 sinek pupundan, 10.09.2008 tarihinde 721 sinek pupundan ve 18.09.2008 tarihinde 774 sinek pupundan, 50‟den daha fazla parazitoid arı çıkmıştır.
Sinantrop sineklerin puplarından farklı sayıda parazitoid çıkmasının sebepleri; Mevsime ve iklime bağlı toplanan pup sayısının farklı olması (Skovgard ve Jespersen 2000); Toplanan pupların yaşlarının farklı olması ve toplanan konukçu pupunun arazi ve mikrohabitatının koşullarının farklı olması (Srinivasan ve Panicker 1988); Dışkı çeşitliği (Axtell 1986, Skovgard ve Jespersen 1999, 2000); Konukçu sinek pupunun hayvan gübresindeki derinliği (Geden 2002); Hayvan gübresinin sıcaklığı ve nemine (Hogsette vd. 1999) bağlıdır.
Çalışmada da gözlemlediğimiz gibi iki başka önemli neden de sinek pupunun toplama zamanının ve toplanan pup sayısının farklı olmasıdır. Bu iki faktörde, yanlı örnekleme metodunun kullanmasının gerekliliğini desteklemektedir.
Arthropodlar‟da yansız örnekleme nadiren kullanılır. Özellikle entomoloji araştırmalarında yanlı örnekleme böcek populasyonlarının ortalamalarının hesaplamasında en yakın ve en doğru yöntemdir (Naranjo 1998). Bu araştırmada da yanlı örnekleme araştırmanın amacına en uygun örnekleme olarak kullanılmıştır.
94 Ayrıca çalışma yaptığımız 4 istasyonda Aleocara bipustulata türüne ait toplam 16 parazitoid kınkanatlı bulunmuştur. Bunlardan 15 adeti B istasyonundan 18.09.2008 ve 01.10.2008 tarihlerinde inek dışkısından toplanan 1,427 sinek pupundan ve 1 adeti C istasyonunda 25.10.2008 tarihinde koyun dışkısından toplanan 967 sinek pupundan bulunmuştur. Görüldüğü gibi bu türe sadece Eylül (8 adet) ve Ekim (8 adet) aylarında rastlanmıştır (Çizelge 4.4 ve 4.6).
Sinek pupların doğal parazitizm oranının istasyonlara göre ortalaması, A istasyonunda %4.22, B istasyonunda %4.72, C istasyonunda %3.38 ve D istasyonunda ise %0.62 olarak hesaplanmıştır (Çizelge 4.1, 4.3, 4.5 ve 4.7).
A istasyonundan 28.06.2008 tarihinde toplanan sinek puplarının doğal parazitizmin oranının %9.35 ile en yüksek olduğu ortamda, ortalama sıcaklık 24.7ºC, ortalama nispi nem %50.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olarak tesbit edilmiştir. Aynı istasyonda 26.06.2008, 25.08.2008 ve 29.10.2008 tarihlerinde yapılan toplamalarda sinek puplarının doğal parazitizm oranının en düşük değeri %0.0 olarak bulunmuştur. Ancak 26.06.2008‟de ortalama sıcaklık 24.5ºC, ortalama nispi nem %44.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3; 25.08.2008‟de ortalama sıcaklık 22.7ºC, ortalama nispi nem %53.0 ve yağış miktarının 0.6 mm3; 29.10.2008‟de ortalama sıcaklık 9.3ºC, ortalama nispi nem %79.0 ve yağış miktarı 3.7 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.2 ve 4.11).
B istasyonunda 18.09.2008 tarihinde yapılan toplamada sinek puplarının doğal parazitizm oranının %8.91, ile en yüksek olduğu ortamda , ortalama sıcaklık 19.5ºC, ortalama nispi nem %58.0 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olarak tesbit edilmiştir. Aynı istasyonda 08.10.2008 tarihinde yapılan toplamada sinek puplarının doğal parazitizm oranının en düşük değeri %0.0, ortalama sıcaklık 15.8ºC, ortalama nispi nem %56.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.4 ve 4.12).
C istasyonunda 10.09.2008 tarihinde yapılan toplamada sinek pupların doğal parazitizm oranının en yüksek değeri %8.40, ortalama sıcaklık 16.7ºC, ortalama nispi nem %78.0 ve yağış miktarı 3.6 mm3 olarak tesbit edilmiştir. Aynı istasyonda 24.09.2008 tarihinde yapılan toplamada sinek puplarının doğal parazitizm oranının en düşük değeri %0.0,
95 ortalama sıcaklık 20.8ºC, ortalama nispi nem %47.0 ve yağış miktarının 0.0 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.6 ve 4.12).
D istasyonunda 31.08.2008 tarihinde yapılan toplamada sinek pupların doğal parazitizm oranının en yüksek değeri %1.31, ortalama sıcaklık 24.8ºC, ortalama nispi nem %36.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olarak tesbit edilmiştir. Aynı istasyonda 19.07.2008, 31.07.2008 ve 30.10.2008 tarihlerinde yapılan toplamalarda sinek puplarının doğal parazitizm oranının en düşük değeri %0.0 olduğu tesbit edilmiştir. Ancak 19.07.2008‟de ortalama sıcaklık 24.3ºC, ortalama nispi nem %41.0 ve yağış miktarı 0.0 mm3; 31.07.2008‟de ortalama sıcaklık 26.6ºC, ortalama nispi nem %39.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3 ve 30.10.2008 tarihinde ortalama sıcaklık 8.2ºC, ortalama nispi nem %80.0 ve yağış miktarı 10.2 mm3 olduğu saptanmıştır (Çizelge 4.8 ve 4.13).
A istasyonunda 449, B istasyonunda 676, C istasyonunda 764 ve D istasyonunda ise 280 adet olmak üzere toplam 2169 (%7.45) adet boş sinek pupasına rastlanmış ve bu puplarından hiç bir ergin böcek (ergin sinek veya ergin parazitoid) çıkmamıştır (Çizelge 4.2, 4.4, 4.6, 4.8 ve 4.10). Toplam boş pup sayısının toplam toplanmış pup sayısı oranı olarak tanımlanan P.I.M.( Parasite Induced Mortality veya parazitizmden etkilenen ölüm oranı ) değeri %7.45 olarak hesaplanmıştır. Bu değerin biyolojik mücadelede çok önemli bir yeri vardır. Çünkü bir parazitoid‟de parazitizm oranı çok düşük olmuş olsa da PIM‟ının yüksek olmasıyla bu parazit türü, biyolojik mücadelede güçlü ve uygun bir doğal düşman sayılıp, zararlıyla savaşta kullanılabilinir.
Bu çalışma süresince boş kalan pup sayısının ortalaması (P.I.M. oranının ortalaması) istasyonlara göre, A istasyonunda 49.88 adet (P.I.M. oranının ortalaması %9.07), B istasyonunda 39.76 adet (P.I.M. oranının ortalaması %5.24), C istasyonunda 44.94 adet (P.I.M. oranının ortalaması %8.91) ve D istasyonunda ise 70 adet (P.I.M. oranının ortalaması %10.30) olarak hesaplanmıştır (Çizelge 4.2, 4.4, 4.6, 4.8 ve 4.10).
A istasyonunda 17.08.2008 tarihinde boş kalan sinek pupların en yüksek sayısı 137 adet, ortalama sıcaklık 24.6 ºC, ortalama nispi nem %40.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3; 26.06.2008 tarihinde boş kalan sinek pupların en düşük sayısı 11 adet, ortalama sıcaklık
96 24.5ºC, ortalama nispi nem %44.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olarak saptanmıştır (Çizelge 4.2 ve 4.11). Aynı istasyonda 25.08.2008 tarihinde P.I.M.‟nin en yüksek oranı %23.39, ortalama sıcaklık 22.7ºC, ortalama nispi nem %53.0 ve yağış miktarı 0.6 mm3; 07.09.2008 tarihinde P.I.M.‟nin en düşük oranı %1.93, ortalama sıcaklık 20.7ºC, ortalama nispi nem %55.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olarak saptanmıştır (çizelge 4.2 ve 4.11).
B istasyonunda 01.10.2008 tarihinde boş kalan sinek pupların en yüksek sayısı 69 adet, ortalama sıcaklık 14.2ºC, ortalama nispi nem %67.5 ve yağış miktarı 8.8 mm3; 09.07.2008 tarihinde boş kalan sinek pupların en düşük sayısı 11 adet, ortalama sıcaklık 18.5ºC, ortalama nispi nem %63.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olarak saptanmıştır (Çizelge 4.4 ve 4.12). Aynı istasyonda 25.10.2008 tarihinde P.I.M.‟nin en yüksek oranı %16.56, ortalama sıcaklık 10.4ºC, ortalama nispi nem %91.5 ve yağış miktarı 6.4 mm3 ve olduğu ve 09.07.2008 tarihinde P.I.M.‟nin en düşük oranı %1.18, ortalama sıcaklık 18.5ºC, ortalama nispi nem %63.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olarak saptanmıştır (Çizelge 4.4 ve 4.12).
C istasyonda 25.10.2008 tarihinde boş kalan sinek pupların en yüksek sayısı 87 adet ortalama sıcaklık 10.4ºC, ortalama nispi nem %91.5 ve yağış miktarı 6.4 mm3 ve 24.09.2008 tarihinde boş kalan sinek pupların en düşük sayısı 6 adet ortalama sıcaklık 20.8ºC, ortalama nispi nem %47.0 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olarak saptanmıştır (Çizelge 4.6 ve 4.12). Aynı istasyonda 27.08.2008 tarihinde P.I.M.‟nin en yüksek oranı %22.25, ortalama sıcaklık 23.8ºC, ortalama nispi nem %40.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3 ve 06.08.2008 tarihinde P.I.M.‟nin en düşük oranı %0.83, ortalama sıcaklık 27.7ºC, ortalama nispi nem %35.0 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olarak saptanmıştır (Çizelge 4.6 ve 4.12).
D istasyonunda 31.08.2008 tarihinde boş kalan sinek pupların en yüksek sayısı 137 adet, ortalama sıcaklık 24.8ºC, ortalama nispi nem %36.5 ve yağış miktarı 0.0 mm3; 30.10.2008 tarihinde P.I.M.‟nin en yüksek oranı %21.55, ortalama sıcaklık 8.2ºC, ortalama nispi nem %80.0 ve yağış miktarı 10.2 mm3 olarak saptanmıştır (Çizelge 4.8 ve 4.13). Aynı istasyonda 19.07.2008 tarihinde boş kalan sinek pupların en düşük sayısı
97 24 adet ve P.I.M.‟nin en düşük oranı %4.09, ortalama sıcaklık 24.3ºC, ortalama nispi nem %41.0 ve yağış miktarı 0.0 mm3 olarak saptanmıştır (Çizelge 4.8 ve 4.13).
Dünyanın gelişmiş ülkelerinde de kabul edildiği gibi, sineklerin bol bulunduğu ve özellikle onların temel kuluçka yerleri olan hayvan çiftliklerinde uygulanan en uygun mücadele yöntemlerinden başlıcası biyolojik mücadeledir. Bu nedenle araştırmacıların çoğunun ortak görüşü, parazitoidlerin bölgesel incelenmesi ve yerel parazitoidlerin tanımlanması bu konudaki en önemli adımlardır. Buna rağmen Ortadoğu ve çevresindeki ülkelerin bir çoğunda bu konularda hiç bir araştırma yapılmamıştır.
Türkiy‟de Doğanlar (1985) yaptığı bir faunistik çalışmada Pteromalidae familyasından 2 Spalangia türünün, ikisini de Erzurum‟dan rapor etmiştir. Bunlardan birisi Spalangia fuscipes Nees‟i , Ribes sp. (bir tür yabani üzüm) çiçeklerinden atrapla ve diğeri ise Spalangia subpunctata Foerster, çayır-mer'adan atrapla toplanmıştır.
Bu konuda çeşitli kaynaklara göre dünyanın farklı bölgelerinde iklime bağlı olarak sinantropik sinek puplarındaki parazitoid arıların tür sayısı farklıdır ve hatta bazı benzer çalışmalar incelendiğinde, mesela Şili‟de hiç bir parazitoid arıya rastlanılmamıştır (Ripa 1986a, b).
Sonuç olarak gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, bu bölgede de özellikle Spalangia endius türü, sineklere karşı biyolojik mücadelede ticari olarak da kullanılabilir. Böylece sineklerle mücadelede insan, hayvan ve çevreye karşı herhangi bir olumsuz etki meydana gelmeyecektir.
Karasineklerin tamamen yok edilmesi mümkün değildir. Ancak kontrol altında tutulabilirler. Karasineklerin kontrolünde kimyasal savaşım kullanımı en son düşünülmelidir. Mutlaka kullanılması gerekiyorsa ilaçlama yerinde, zamanında ve yeterli dozda yapılmalıdır. Karasineklerin doğal düşmanlarının özellikle parazitoidlerinin yaşama şansları engellenmezse, bu arı türleri karasinek populasyonunu dengede tutabilirler.
98 Sineklerle biyolojik mücadelede, başlangıçta önemli düzeyde maddi kayıp söz konusudur. Fakat ilerki yıllarda maliyet azalır ve ilk tesisin kurulmasından sonra yok denecek düzeye gelerek kendi kendini sürdürebilir. Mekanik ve kimyasal mücadelede etki, ancak uygulama ile ortaya çıkmaktadır.
Biyolojik mücadele'nin zararlılarda dayanıklılık sağlamak, bağışıklığa yol açmamak, sineği direkt öldürmek, üreme gücünü azaltmak ve direncini kırmak gibi önemli avantajlarının yanısıra en uygun yerel parazitoidi tanımlama aşamalarında bölgede herhangibir türün bulunmama riski ve neticenin geç alınması gibi dezavantajları da vardır. Bu açıdan bölgemizde bu araştırmanın sonuçlarının sineklerle biyolojik mücadelede önemli bir adım olacağı düşünülmektedir.
Ayrıca bu araştırma esnasında adli entomoloji çalışmalarına katkı sağlamak için hayvan leşleri üzerinde aktif olan böcek örnekleri toplanmıştır ve sonuçta leşlerden toplanan 3,179 böcek örneğinin 5 ordo (Diptera, Coleoptera, Hymenoptera, Dermaptera ve Blattaria), 11 familya, 16 cins ve 18 türe ait olduğu belirlenmiştir. Bu türler Psychoda sp. (Dip./ Psychodidae); Calliphora vicina (Dip./ Calliphoridae); Calliphora vomitoria (Dip./ Calliphoridae); Lucilia sericata (Dip./ Calliphoridae); Chrysoma sp. (Dip./ Calliphoridae); Musca domestica (Dip./ Muscidae); Muscina stabulans (Dip./ Muscidae); Fannia canicularis (Dip./ Fannidae); Sarcophaga haemorrhoidalis (Dip./ Sarcophagidae); Sarcophaga sp. (Dip./ Sarcophagidae); Wohlfartia magnifica (Dip./ Sarcophagidae); Dermestes maculates (Col./ Dermestidae); Necrophorus sp.(Col./ Silphidae); Blatta orientalis (Blat./ Blattidae); Vespula germanica (Hym / Vespidae); Messor caducus (Hym./ Formicidae); Cataglyphis sp. (Hym./ Formicidae); Forficula auricularia (Der./ Forficulidae)‟dır.
Bu çalışmada, Goff (1993) tarafından hayvan leşinin tanımlanmış beş bozulma evresinin tamamı gözlenmiştir; Bunlar taze çürüme evresi, 1. ve 2. günlerde (Şekil 4.7. a.); şişme, 3- 9 günlerde ( Şekil 4.7.b.); aktif çürüme, 10- 19 günlerde (Şekil 4.8.a.); ileri çürüme, 20- 33 günlerde (Şekil 4.8.b.) ve kuruma evresi, 34‟üncü günden itibaren (Şekil 4.8.c) gözlendi.
99 Bu araştırmada 5 Diptera familyasından (Psychodidae, Muscidae, Fannidae, Calliphoridae ve Sarcophagidae) tanımlanan örneklerin İran ve Türkiye de yapılacak olan adli entomoloji çalışmalarına öncülük edeceği, elde edilen taksonomik verilerin adli entomoji ve adli tıp çalışmalarında kullanılabileceğini düşünülmektedir.
100 KAYNAKLAR
Ables, J.R. and Shepard, M.1974. Responses and competition of the parasitoids Spalangia endius and Muscidifurax raptor (Hymenoptera: Pteromalidae) at different densities of house fly pupae. Canad. Ent., 106; 825-30. Ables, J.R. and Shepard, M.1976. Influence of temperature on oviposition by the parasites Spalangia endius and Muscidifurax raptor. Environ. Ent. 5; 511-13. Ables, J.R., Shepard, M. and Holman, J. R. 1976. Development of the parasitoids Spalangia endius and Muscidifurax raptor in relation to constant and variable temperatures: simulation and validation. Environ. Ent. 5; 329-32. Adashkevich, B.P. 1970. Rearing Aleochara bilineata (Coleoptera: Staphylinidae) in the laboratory. Zool. Zh. 49(7); 1081-5. Adashkevich, B.P. and Perekrest, O.N. 1973. Mass-rearing of Aleochara bilineata (Coleoptera: Staphylinidae) in the laboratory. Zool. Zh. 52(11); 1705-9. Adashkevich, B.P. and Perekrest, O.N. 1974. Use of Aleochara bilineata Gill (Coleoptera: Staphylinidae) in controlling cabbage maggot and onion fly, p. 9- 16. In: Entomofagi, fitofagi, i mikroorganiszmy v zashchite rastenii. Shtiintsa Publ., Kishinev. Adeyeba, O.A. and Okpala, N. 2000. Intestinal parasites and bacterial pathogens carried by common filth houseflies in Ibadan, Nigeria. Afri J Med Pharm Sci 2000; 4: 53–63. Allee, M.C. 1969. Aleochara tristis Gravenhorst (Coleoptera: Staphylinidae) as a potential means of controlling the face fly Musca autumnalis De Geer (Diptera: Muscidae). Diss. Abstr. B., Sci. Eng. 29: 1393. Anonymous. 2007a. World Geology, IRAN. http://www. geology. com Anonymous. 2007b. Diptera type catalogue of the Department of Entomology, California Academy of Sciences, San Francisco, California, USA (CAS). - Internet: http://www.calacademy.org/research/entomology/typesDB/default.asp: 17 pp. Anonymous. 2007c. Diptera type catalogue of the Department of Entomology, Cornell University, Ithaca, New York, USA (CUI). - Internet: http://www.entomology.cornell.edu/CUIC/Search/typeSearch.form?searchTerm =Diptera: 3 pp. Anonymous. 2007d. Diptera type catalogue of the Department of Entomology, Ohio State University, Columbus, Ohio, USA (OSU). - Internet: http://hymfiles.biosci.ohio-state.edu/types/dips/fams.html: 3 pp. Ardeh, M. 1994. Study on Systematic and Behavioral Specialty of Ants of Karaj Region. M.Sc. thesis, Tehran University, Tehran, p. 108. (in Persian) Arellano, G.M. and Rueda, L.M. 1988. Biological study of the house fly pupal parasitoid Spalangia endius (Walker) (Hymenoptera: Pteromalidae). Philipp. Ent. 7: 329-50. Axtell, R.C. 1986. Status and the potential of biological control in livestock and poultry pest management systems. In Biological Control of Muscoid flies. Patterson, R.S., Rutz, D.A., Eds., Entomol. Soc. Am. Misc. Publ. No. 61, 1986; 1–9. Azizov, N. 1972. A contribution to the biology of Spalangia nigroaenea (Hymenoptera, Spalangiidae). Zool. Zhurn. (Moscow) 51(6): 925-26.
101 Bakker, K., Bagchee, S.N., van Swet, W.R. and Meelis, E. 1967. Host discrimination in Pseudeucoila bochei. Ent. Exp. Appl. 10: 295-311. Bakker, K., Eijsackers, H.J.P., van Lenteren, J.C. and Meelis, E. 1972. Some models describing the distribution of eggs of the parasite Pseudeucoila bochei (Hym.,Cynip.) over its hosts, larvae of Drosophila melanogaster. Oecologia (Berl.) 10: 29-57. Balas, M.T., Lee, M.H. and Werren, J.H. 1996. Distribution and fitness effects of the son-killer bacterium in Nasonia. Evolutionary ecology 10: 593-607. Baltazar, C.R. 1966. A catalogue of Philippine Hymenoptera (with a bibliography, 1758-1963). Pacific Inst. Monog. 8. 488 p. Barash, D.P. and Ryder, C.A. 1972. Ethology laboratory: reproductive behaviour of Mormoniella vitripennis. Amer. Biology Teacher 34: 14-18. Barber, D.A., Bahnson, P.B., Isaacson, R., Jones, C. J., and Weigel, R. M. 2002. Distribution of Salmonella in swine production ecosystems. Journal of Food Protection, 65 (12); 1861–1868. Barrass, R. 1976a. Inhibitory effects of courtship in the wasp Nasonia vitripennis and a new interpretation of the biological significance of courtship in insects. Physiol. Ent. 1: 229-34. Barrass, R. 1976b. Rearing jewel wasps Mormoniella vitripennis (Walker) and their use in teaching biology. J. Biol. Educ., Dorchester 10 (3): 119-26. Bei- Bienko, G.Y. 1970. Determination of Insects of European Parts of the USSR. Nauka, Leningrad, pp. 943. Chinery, M. (1984). Insects of Britain and Northern Europe. Collins, London, pp. 321. Bharadwaj, R.K., and Kapoor, V.C. 1970. Systematics of the Indian Dermaptera (a review). Entomologist London 103 (1280) : 4-9. Bidawid, S.P., Edeson, J.F.B., Ibrahim, J. and Mattosian, R.M. 1978. The role of non- biting flies in the transmission of enteric pathogens (Salmonella species and Shigella species) in Beirut, Lebonan. Annals of tropical medicine and parasitology, 72: 117-121. Bishop, D.M., Heath, A.C.G. and Haack, N.A. 1996. Distribution, prevalence and host associations of Hymenoptera parasitic on Calliphoridae occurring in flystrike in New Zealand. Medical and Veterinary Entomology 4:365-370. Blanchot, P. 1992. Coptera merceti (Kieffer) (Hym.: Diapriidae) parasite inédit de Musca domestica L. (Dipt.: Muscidae). Bull. Soc. Ent. Mulhouse, Avr.-Juin 1992: 26-28. Bloomcamp, C.L. 1985. Development of resistance to cyromazine in the house fly and its affect on the hymenopteran pupal parasite, Spalangia endius. M.S. Thesis, Univ. Florida, Gainesville. 75 p. Bolton, B. 1994. Identification guide to the ant genera of the world. Harvard University Press, Cambridge, MA. 222 pp. Bolton, B., Alpert, G., Ward, P.S. and Nasrecki, P. 2006. Bolton‟s Catalogue of ants of the world. Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts. Boohene, C.K., Geden, C.J. and Becnel, J.J. 2003. Evaluation of remediation methods for Nosema disease in Muscidifurax raptor (Hymenoptera: Pteromalidae). Env.Ent. 32:1146-1153. Borror, D.J., Triplehorn, C.A. and Johnson, N.F. 1992. Study of Insects, 6th Ed. Saunders Coll. Publ., Philadelphia. 875 p.
102 Boucek, Z. 1963. A taxonomic study in Spalangia Latr. (Hymenoptera: Chalcidoidea). Acta Ent. Mus. Natl. Pragae 35: 429-512. Boucek, Z. 1977. Contribution to the knowledge of Italian Chalcidoidea, based mainiyon a study at the Institute of Eritomology in Turin, with descriptions of somenew European species (Hymerıoptera.l, Mem Soc, ent. itaL. 59: 35-102. Boucek, Z. and Narendran, T.C. 1981. Indian chalcid wasps (Hymenoptera) of the genus Dirhinus parasitic on synanthropic and other Diptera. Syst. Ent. 6: 229- 51. Bradley, S.W., Booth, D.C. and Sheppard, D.C. 1984. Parasitism of the black soldier fly by Trichopria sp. (Hymenoptera: Diapriidae) in poultry houses. Environ. Ent. 13: 451-4. Brindle, A. and Smith, K.G.V. 1978. The immature stages of flies. (in A Dipterist‟s Handbook ed. Stubbs, A. and Chandler, P. The Amateur Entomologist‟s Society, Hanworth, Middlesex.) Brown, J.R.W.L. 1982. Dermaptera.. In Parker, S. P. (ed.). Synopsis and Classification of Living Organisms. Vol. 2. McGraw Hill, New York. i-viii, 1-1232. Burgess, L. P. and Wingo, C. W. 1968. The host and present status of Alysia ridibunda Say in Missouri (Hymenoptera: Braconidae). Proc. Ent. Soc. Wash. 70: 204-08. Burks, B.D. 1979. Family Pteromalidae, p. 768-835. In: K. V. Krombein, P. D. Hurd, Jr., D.R. Smith and B.D. Burks (eds.), Catalog of Hymenoptera in America North of Mexico, Vol. 1. Symphyta and Apocrita (Parasitica). Smithsonian Inst. Press, Wash., D.C. 1198 p. Cabrales, G., Figueroa, R. Uribe, F. and Trochez, C.I. 1985. Evaluación del efecto del parasitismo por Spalangia endius W. (Hym. Pteromalidae) sobre la dinámica de población de Musca domestica L. en galpones para aves (La Florida-Risaralda). Acta Agronómica, Palmira 35: 93-105. Cameron, P. 1906. On the Tenthredinidae and parasitic Hymenoptera collected in Baluchistan by Major C. G. Nurse. J. Bombay Nat. Hist. Soc. 17: 89-107. Capehart, J.S., Harris, R.L. and Bay, D.E. 1981. The effect of host species on developmental time of Muscidifurax raptor and Spalangia drosophilae. Southwestern Ent. 6: 136-29. Capinera, J.L. 2008. Encyclopedia Entomology. - Heidelberg: Springer: 4346 pp. Cardoso, D. and Milward de Azevedo, E.M.V. 1996. Aspects of the biology of Nasonia vitripennis (Walker) (Hymenoptera, Pteromalidae) in the pupae of Chrysomya megacephala (Fabricius) and C. albiceps (Wiedemann) (Diptera, Calliphoridae), under laboratory conditions. Revista Brasileira de Entomologia 40: 143-146. Carlson, D.A., Geden, C.J. and Bernier, U.R. 1999. Identification of pupal exuviae of Nasonia vitripennis and Muscidifurax raptorellus parasitoids using cuticular hydrocarbons. Biological Control 15:97-106. Carvalho, C.J.B.D. and Mello-Patiu, C.A.D. 2008. Key to the adults of the most common forensic species of Diptera in South America. Volume: 52, Issue: 3, Pages: 390-406. Carvalho, C. J. B., de Pont, A.C., de Couri, M. S. and Pamplona, D. 1993a. Fanniidae. 29 pp. In Carvalho, C. J. B. de (ed.), A catalogue of the Fanniidae and Muscidae of the Neotropical Region. Soc. Bras. Ent., Sao Paulo. Carvalho, C. J. B., de Couri, M. S., Pont, A. C., Pamplona D. and Lopes, S. M. 1993b. Muscidae. 201 pp. In Carvalho, C. J. B. de (ed.), A catalogue of the Fanniidae and Muscidae of the Neotropical Region. Soc. Bras. Ent., Sao Paulo.
103 Cassida, J. D. 1975. The parasitoid wasps, Habrobracon and Mormoniella, p. 173-203. In: R. C. King (ed.), Handbook of Genetics. Vol. 3. Plenum Press, NY. Chabora, P. C. 1967. Hereditary behavior variation in oviposition patterns in the parasite Nasonia vitripennis (Hymenoptera: Pteromalidae). Canad. Ent. 99: 763-5. Chabora, P. C. 1970a. Studies of parasite-host interaction using geographical strains of the blow fly Phaenicia sericata and its parasite Nasonia vitripennis. Ann. Ent. Soc. Amer. 63: 495-501. Chabora, P. C. 1970b. Studies of parasite-host interactions. II. Reproductive and developmental response of the parasite Nasonia vitripennis (Hymenoptera: Pteromalidae) to strains of the house fly host, Musca domestica. Ann. Ent. Soc. Amer. 63: 1632-6. (?1642) Chabora, P. C. 1970c. Studies in parasite-host interaction. III. Host race effect on the life table and population growth statistics of the parasite Nasonia vitripennis. Ann. Ent. Soc. Amer. 63: 1637-42. (?1643) Chabora, P. C. 1972. Studies in parasite-host interaction. IV. Modifications of parasite, Nasonia vitripennis, responses to control and selected host, Musca domestica, populations. Ann. Ent. Soc. Amer. 65: 323-8. Chabora, P. C. 1980. House fly population variation by parasite bioassay and behavioral measures. Abstr. 16th Intern. Ent. Congr., Kyoto 1980. p. 125. Chabora, P. C. and Chabora, A. J. 1971. Effects of an interpopulation hybrid host on parasite population dynamics. Ann. Ent. Soc. Amer. 64: 558-62. Chabora, P. C. and Pimentel, D. 1966. Effect of host (Musca domestica Linnaeus) age on the pteromalid parasite Nasonia vitripennis (Walker). Canad. Ent. 98: 1226- 31. Chabora, P. C. and Pimentel, D. 1970. Patterns of evolution in parasite-host systems. Ann. Ent. Soc. Amer. 63: 479-86. Chabora, P. C. and Smolin, S. J. 1979. Observations on the life history of Pseudeucoila spp. (Hymenoptera: Cynipidae). J. New York Ent. Soc. 86: 274-330. Chabora, P. C., Smolin, S. J. and Kopelman, A. H. 1979. The life history of Pseudeucoila sp., a protelean parasite of Drosophila. Ann. Ent. Soc. Amer. 72: 495-99. Chernoguz, D. G. 1984. On ontogenic aspect of parasitism of the parasitoids of the subfamily Alysiinae (Hymenoptera, Braconidae). I. Relation of Alysia manducator Panz. and Calliphora vicina R.-D. (Diptera, Calliphoridae). Entomol. Obozrenie 63(4): 658-71. Chernoguz, D. G. and Reznik, S. Y. 1987. Ethological and physiological components of host specificity of the braconid Alysia manducator Panz. (Hymenoptera; Braconidae). Ent. Obozrenie, Leningrad 66: 499-510. Chernoguz, D. G. and Vaghina, N. P. 1987. An experimental detection of the developmental stage of parasitoid, Alysia manducator, causing pupation of its host. Zool. Zhurnal, Moskva 66: 1209-13. Chernoguz, D. G., Reznik, S. Y. and Zinovjeva, K. B. 1987. The role of age and physiological conditions of Calliphora vicina for parasitizing by a braconid, Alysia manducator. Zool. Zhurnal, Moskva 66: 533-42. Chinery, M. 1984. Insects of Britain and Northern Europe. Collins, London, pp. 321.
104 Cladel, A., Doiz, O., Morales, S., Varea, M., Seral, C., Castillo, J., Fleta, J., Rubio, C. and Gomez-Lus, R. 2002. Housefly (Musca domestica) as a transport vector of Cryptosporidium parvum. Folia Parasitol., 49 : 163–4. Clausen, C. P., King, J. L. and Teranishi, C. 1927. The parasites of Popilia japonica in Japan and Chosen [Korea] and their introduction into the United States. Bull. U. S. Dept. Agr. 1429: 1-55. Clausen, C. P., Clancy, D. W. and Chock, Q. C. 1965. Biological control of the oriental fruit fly (Dacus dorsalis Hendel) and other fruit flies in Hawaii. TEch. Bull. U. S. Dept. Agr. 1322. Cluck, T. W., Plapp, F. W. and Johnston, J. S. 1990. Genetics of organophosphate resistance in field populations of the house fly (Diptera: Muscidae). J. Econ Entomol . 83(1): 48-54. Coats, S. A. 1976. Life cycle and behavior of Muscidifurax zaraptor (Hymenoptera: Pteromalidae). Ann. Ent. Soc. Amer. 60: 772-80. Colles, D. H. and McAlpine, D. K. 1991. Diptera (Flies). In: The Insects of Australia, Vol.2. Melbourne University Press, pp. 717- 786. Copland, M. J. W. and King, P. E. 1972. The structure of the female reproductive system in the Pteromalidae (Chalcidoidea: Hymenoptera). Entomologist 105: 77- 96. Crandall, H. A. 1939. The biology of Pachycrepoideus dubius (Ash.) (Hymenoptera), a pteromalid parasite of Piophila casei Linne (Diptera). Ann. Ent. Soc. Amer. 32: 632-52. Crespo, D. C., Lecuona, R. E. and Hogsette, J. A. 1998. Biological control: An important component in integrated management of Musca domestica (Diptera: Muscidae) in caged-layer poultry houses in Buenos Aires, Argentina. Biol.Cont. 13:16-24. Crosskey, R. W. and Lane, R. P. 1993. House-flies, blow-flies and their allies (calyptrate Diptera). In: Lane, R. P. and R. W. Crosskey (eds), Medical Insects and Arachnids. Chapman & Hall, London, pp. 403-428. Crowson, R. A. 1968. The Natural Classification of the Families of Coleoptera. Second ed. Oxford, England: E. W. Classey, 195 pp. Darling, D. C. and Werren, J. H. 1990. Biosystematics of Nasonia (Hymenoptera: Pteromalidae): two new species reared from bird's nests in North America. Ann. Ent. Soc. Amer. 83: 352-70. Davies, I. 1975. A study of the effect of diet on the life-span of Nasonia vitripennis (Walker) (Hymenoptera, Pteromalidae). J. Gerontol. 30: 294-98. de Almeida, M. A. F. and do Prado, A. F. 1999. Aleochara spp. (Coleoptera : Staphylinidae) and pupal parasitoids (Hymenoptera : Pteromalidae) attacking symbovine fly pupae (Diptera : Muscidae, Sarcophagidae and Otitidae) in southeastern Brazil. Biol.Cont. 14:77-83. Dear, J. P., Holloway, A. B., Heath, A. C. G. and Singh, P. 1985. Fly- Strike in New Zealand. Fauna New Zel, 8: 15-18. Demirsoy, A. 1990. Yaşamın Temel Kuralları, Omurgasızlar, Böcekler (Entomlogy) cilt 2 kısım 2‟inci baskı. Meteksan Matbaacılık ve Teknik Sanayi Anonim Şirketi, Ankara. Denno, R.F. and Cothran, W. R. 1975. Niche relationships of a guild of necrophagous flies. Annals of the Entomological Society of America. 68: 741-754.
105 Dillon, E. S. and Dillon, L. S. 1961. A Manual of the Common Beetles of Eastern America. Evanston, Ill.: Row, Peterson, 884 pp. Dipeolu, O. O. 1977. Field and laboratory investigations into the role of the Musca species in the transmission of intestinal parasitic cysts and eggs in Nigeria. Journal of hygiene, epidemiology, microbiology and immunology, 21: 209- 214. Dipeolu, O. O. 1982. Laboratory investigations into the role of Musca vicina and Musca domestica in the transmission of parasitic helminth eggs and larvae. Intl J Zoon., 9: 57–61. Dobson, S., and Tanouye, M. A. 1996. The paternal sex ratio chromosome induces chromosome loss indepenently of wolbachia in the wasp Nasonia vitripennis. Development Genes and Evolution 206: 207-217. Dobson, S.L., and Tanouye, M.A. 1998a. Interspecific movement of the paternal sex ratio chromosome. Heredity 81:261-269. Dobson, S.L., and Tanouye, M.A. 1998b. Evidence for a genomic imprinting sex determination mechanism in Nasonia vitripennis (Hymenoptera; Chalcidoidea). Genetics 149: 233-242. Doğanlar, M. 1985. Notes on Chalcidoidea of Turkey, II. Pteromalidae. Türk. Bit. Kor. Derg. 9: 27 – 43. Doğanlar, M. 2007. A new species of Muscidifurax Girault & Sanders, 1910 (Hymenoptera: Pteromalidae) from Adana province, Turkey. Türk. entomol. derg., 2007, 31 (4): 243-252. Doiz, O., Clavel, A., Morales, S., Varea, M., Castillo, F. J., Rubio, C. and Gomez-Lus, R. 2000. Housefly (Musca domestica) as a transport vector for Giardia lamblia. Folia Parasitol., 47: 330–1. Donaldson, J. S. and Walter, G. H. 1984. Sex ratios of Spalangia endius in relation to current theory. Ecol. Ent. 9: 395-402. Drea, J. J. 1966. Studies of Aleochara tristis (Coleoptera: Staphylinidae), a natural enemy of the face fly. J. Econ. Ent. 59: 1368-73. Dresner, E. 1954. Observations on the biology and habits of pupal parasites of the oriental fruit fly. Proc. Hawaii. Ent. Soc. 15(2): 299-309. Echeverria, P., Harrison, B. A., Tirapat, C. and McFarland, A. 1983. Flies as a source of enteric pathogens in a rural village in Thailand. Applied and environmental microbiology, 46:32-36. Edwards, R. L. 1954a. The host-finding and oviposition behavior of Mormoniella vitripennis (Walker) (Hym., Pteromalidae), a parasite of muscoid flies. Behaviour 7: 88-112. Edwards, R. L. 1954b. The effect of diet on egg maturation and resorption in Mormoniella vitripennis (Hymenoptera, Pteromalidae). Quart. J. Micros. Sci. 95: 459-68. Edwards, R. L. 1955a. The host-finding and oviposition behavior of Mormoniella vitripennis (Walker) (Hym., Pteromalidae), a parasite of muscoid flies. Behaviour 7: 88-112. Edwards, R. L. 1955b. How the hymenopteran parasite Mormoniella vitripennis (Walker) finds its host. Brit. J. Anim. Behav. 3: 37-38. Edwards, R. L. 1961. The area of discovery of two insect parasites Nasonia vitripennis (Walker) and Trichogramma evanescens Westwood, in an artificial environment. Canad. Ent. 93: 475-81.
106 Eijsackers, H. J. P. and van Lenteren, J. C. 1970. Host choice and host discrimination in Pseudeucoila bochei (Hym., Cynip.). Ekdahl, K., Normann, B. and Andersson, Y. 2005. Could flies explain the elusive epidemiology of campylobacteriosis?‟ BMC Infectious Diseases. Vol 5, No 11, pp 1–4. Emeden, F. I. van. 1954. Handbooks for the identification of British insects. Calyptrate (I), section (a). Tachinidae and Calliphoridae. Vol. X. Part 4 (a). Emerson, P. M., Bailey, R. L., E.Walraven, G. and Lindsat, S. W. 2001. Human and other faeces as breeding media of the trachoma vector Musca sorbens. Medical and Veterinary Entomology. Vol 15, pp. 314–320. Enright, M. R., Alexander, T. J. and Clifton-Hadley, F. A.1987. Role of houseflies (Musca domestica) in the epidemiology of Streptococcus suis type 2. The Veterinary Record, Vol 121, No 6, pp. 132–133. Eskafi, F. M. and Legner, E. F. 1974a. Parthenogenetic reproduction in Hexacola sp. near websteri, a parasite of Hippelates eye gnats. Ann. Ent. Soc. Amer. 67: 767-68. Eskafi, F. M. and Legner, E. F. 1974b. Fecundity, development, and diapause in Hexacola sp. near websteri, a parasite of Hippelates eye gnats. Ann. Ent. Soc. Amer. 67: 769-71. Eskafi, F. M. and Legner, E. F. 1974c. Descriptions of immature stages of the cynipid Hexacola sp. near websteri (Eucoilinae: Hymenoptera), a larval-pupal parasite of Hippelates eye gnats (Diptera: Chloropidae). Canad. Ent. 106: 1043-48. Fabritius, K. 1981a. Guided biological control of the synanthropic fly Musca domestica L. (Diptera, Muscidae) by the parasite Muscidifurax raptor Gir. & Sand. (Hymenoptera, Pteromalidae). St. Cerc. Biol., Seria Biol. Anim. T-33(1): 89-92. Fabritius, K. 1981b. The influence of relative humidity on the biological potential of Muscidifurax raptor Gir. & Sand. (Hymenoptera, Pteromalidae). Stud. Cerc. Biol., Seria biol. anim. T-34(1): 62-9. [in Romanian w/ English summary]. Fanti, P. and Vinson, S. B. 1996. In vitro rearing of house fly parasitoids (Hymenoptera, Pteromalidae). (Abstract 20-010). Pp. 615 in: Proceedings, XX International Congress of Entomology, Firenze, Italy, August 25-31, 1996. Figg, D. E., Hall, R. D. and Thomas, G. D. 1983a. Insect parasites associated with Diptera developing in bovine dung pats on central Missouri pastures. Environ. Ent. 12: 961-66. Figg, D. E., Hall, R. D. and Thomas, G. D. 1983b. Host range and eclosion success of the parasite Aphaereta pallipes (Hymenoptera: Braconidae) among dung- breeding Diptera in central Missouri. Environ. Ent. 12: 993-5. Floate, K. D. 2002. Production of filth fly parasitoids (Hymenoptera : Pteromalidae) on fresh and on freeze-killed and stored house fly pupae. Biocont.Sci.Technol. 12:595-603. Floate K. D. and Fox, A. S. 1999. Indirect effects of ivermectin residues across trophic levels: Musca domestica (Diptera : Muscidae) and Muscidifurax zaraptor (Hymenoptera : Pteromalidae). Bull.ent.Res. 89:225-229. Floate, K. D. and Spooner, R.W. 2002. Parasitization by pteromalid wasps (Hymenoptera) of freeze-killed house fly (Diptera: Muscidae) puparia at varying depths in media. J. Econ. Entomol. 95: 908-911.
107 Floate K. D., Coghlin, P. and Gibson, G. A. P. 2000. Dispersal of the filth fly parasitoid Muscidifurax raptorellus (Hymenoptera : Pteromalidae) following mass releases in cattle confinements. Biol.Cont. 18:172-178. Floate, K., Khan, B. and Gibson, G. 1999. Hymenopterous parasitoids of filth fly (Diptera : Muscidae) pupae in cattle feedlots. Canadian Entomologist 131:347- 362. Follett, D., Guyot, A., Dchatelle, K., Bourel, S., Guilbert, B., Dei-Cas, F., Gossel, E. and Cailliez, V. C. 2001. Involvement of insects in the dissemination of Cryptosporidium environment. J. Eukaryot Microbiol ., 48 (Suppl): 36 S. Fonseca, E. C. 1968. Handbook for the identification of British insects. Calyptrata (I),section (b). Muscidae. Vol. X. Part 4 (b). Fotedar, R., Banerjee, U., Sinh, Ş. and Shriniwas, J. 1992. The housefly (Musca domesticus) as a Callier at pathogenic microorganisms in a hospital environment. J. Hosp. Infect., 20: 209-215. Fried, C. S. 1987. Comparative population biology of the parasitoid Nasonia vitripennis (Hymenoptera: Pteromalidae) on house fly (Musca domestica) (Diptera: Muscidae) hosts. PhD. Thesis, Cornell Univ., Ithaca. 148 p. Fried, C. S. and Pimentel, D. 1986. Host parasitism and progeny production of two strains of the parasitoid Nasonia vitripennis (Hymenoptera: Pteromalidae) on the house fly (Diptera: Muscidae). Environ. Ent. 15: 439-42. Fried, C. S., Rutz, D. A. and Pimentel, D. 1990. Host parasitism and progeny production of two geographic strains of the parasitoid Nasonia vitripennis (Hymenoptera: Pteromalidae) on house fly (Diptera: Muscidae) hosts. Environ. Ent. 19: 322-6. Garry, C. E. and Wingo, C. W. 1971. Factors affecting parasitism of the face fly by Aphaereta pallipes in laboratory studies. J. Econ. Ent. 64: 104-7. Gauld, I. D. and Bolton, B. 1988. The Hymenoptera. British Mus. (Nat. Hist.), Oxford, Univ. Press. 332 p. Gauthier, N., Monge, J.P. and Huignard, J. 1997. Sex-allocation behaviour of a solitary ectoparasitoid: effects of host-patch characteristics and female density. Entomologia Experimentalis et Applicata 82:167-174. Geater, J. C. 1975. The fly as potential vector in the transmission of leprosy. Leprosy review, 46:279-286. Geden, C. J. 1996. Modeling host attacks and progeny production of Spalangia gemina, Spalangia cameroni, and Muscidifurax raptor (Hymenoptera, Pteromalidae) at constant and variable temperatures. Biol.Cont. 7:172-178. Geden, C. J. 1997. Development models for the filth fly parasitoids Spalangia gemina, S. cameroni, and Muscidifurax raptor (Hymenoptera, Pteromalidae) under constant and variable temperatures. Biol.Cont. 9:185-192 . Geden, C. J. 1999. Host location by house fly (Diptera : Muscidae) parasitoids in poultry manure at different moisture levels and host densities. Env.Ent. 28:755- 760. Geden, C.J. 2002. Effect of habitat depth on host location by five species of parasitoids (Hymenoptera: Pteromalidae, Chalcididae) of house flies (Diptera: Muscidae) in three types of substrates.Environ. Entomol. 31, 411–417. Geden, C. J. and Hogsette, J. A. 2006. Suppression of house flies (Diptera: Muscidae) in Florida poultry houses by sustained releases of Muscidifurax raptorellus and
108 Spalangia cameroni (Hymenoptera: Pteromalidae). Environ. Entomol. 35: 75- 82. Geden, C. J. and Kaufman, P. E. 2007. Development of Spalangia cameroni and Muscidifurax raptor (Hymenoptera : Pteromalidae) on live house fly (Diptera : Muscidae) pupae and pupae killed by heat shock, irradiation, and cold. Environ. Entomol. 36:34-39. Geden C. J., Bernier, U. R., Carlson, D. A. and Sutton, B. D. 1998. Identification of Muscidifurax spp. parasitoids of muscoid flies, by composition patterns of cuticular hydrocarbons. Biol.Cont. 12:200-207. Geden, C. J. , De Almeida M. A. F. and Do Prado, A. P. 2003. Effects of Nosema disease on fitness of the parasitoid Tachinaephagus zealandicus (Hymenoptera : Encyrtidae). Env.Ent. 32:1139-1145. Geden, C. J., Moon, R. D. and Butler, J. F. 2006. Host ranges of six solitary filth fly parasitoids (Hymenoptera : Pteromalidae, Chalcididae) from Florida, Eurasia, Morocco, and Brazil. Environ. Entomol. 35:405-412. Geden, C. J., Rutz, D.A., Miller, R.W., Steinkraus, D. C. 1992a. Suppression of house flies (Diptera: Muscidae) on New York and Maryland dairies using releases of Muscidifurax raptor (Hymenoptera: Geden, C. J., Smith, L., Long, S. J. and Rutz, D. A. 1992b. Rapid deterioration of searching behavior, host destruction, and fecundity of the parasitoid Muscidifurax raptor (Hymenoptera: Pteromalidae) in culture. Ann. Ent. Soc. Amer. 85: 179-87. Geden, C. J., Steinkraus, D. C., Miller, R. W. and Rutz, D. A. 1992c. Successful suppression of filth flies on dairy farms in New York and Maryland by releases of Muscidifurax raptor. Environ. Ent. 21:1419-1426. Geden, C.J., Rutz, D.A., Scott, J.G. and Long, S. J. 1992d. Susceptibility of house-flies (Diptera, Muscidae) and 5 pupal parasitoids (Hymenoptera, Pteromalidae) to abamectin and 7 commercial insecticides. Journal of Economic Entomology 85:435-440. Geden, C. J., Rutz, D. A., Steinkraus and D. C. 1995. Virulence of different isolates and formulations of Beauveria bassiana for house flies and the parasitoid Muscidifurax raptor. Biol.Cont. 5:615-621. Geetha-Bai, G. M. and Sankaran, T. 1977. Parasites, predators and other arthropods associated with Musca domestica and other flies breeding in bovine manure. Entomophaga 22: 163-67. Geetha-Bai, M. 1990. Host-parasite of Dirhinus pachycerus Masi (Hymenoptera: Chalcididae), with particular reference to its house fly control potential, p. 11- 27. In: Rutz, D. A. and Patterson, R. S. (eds.), Biocontrol of Arthropods Affecting Livestock & Poultry. Westview Press, Inc., Boulder, CO. Geetha-Bai, M. and Sankaran, T. 1985. Seasonal occurrence of Musca domestica L. (Dipt.: Muscidae) and other flies in relation to their pupal parasites in animal manure in and around Bangalore. Rev. Appl. Ent. B, 73(2193): 258. Gerling, D. and Legner, E. F. 1968. Developmental history and reproduction of Spalangia cameroni, parasite of synanthropic flies. Ann. Ent. Soc. Amer. 61: 1436-43. Gibson, G. A. P. and Floate, K. D. 2004. Filth fly parasitoids on dairy farms in Ontario and Quebec, Canada. Canadian Entomol. 136: 407-417.
109 Girault, A. A. 1920. New Serphoid, Cynipoid and Chalcidoid Hymenoptera. Proc. U. S. Natl. Mus. 58: 177-216. Girault, A. A. 1932. Hymenoptera, Thysanoptera Nova Australiensis. II. Private Publ., Brisbane. 1 p. Girault, A. A. 1933. Some beauties inhabitant not of commercial boudoirs but of a nature's bosom, notably new insects. Private Publ., Brisbane. 5 p. Goff, M. L. 1993. Estimation of postmortem interval using arthropod development and successional patterns. Forensic Sci. Rev., 5: 81-94. Gordon, R. and Cornect, M. 1986. Toxicity of the insect growth regulator diflubenzuron to the rove beetle Aleochara bilineata, a parasitoid and predator of the cabbage maggot Delia radicum. Ent. Expt. & Appl., Amsterdam 42: 179-85. Goulet, H. and Huber, J. T. 1993. Hymenoptera of the World: an Identification Guide to Families. Res. Br. Agr. Canada Publ. 1894/E., Ottawa. 668 p. Gŏrska, D. 1979. Communites of synanothropic flies (Diptera) in the region of Warshaw and Kalisz, Poland. Memorabillia Zool., 30: 3-26. Graczyk, T. K., Cranfield, M. R., Fayer, R. and Bixler, H. 1999. House flies (Musca domestica) as transport hosts of Cryptosporidium parvum. American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. Vol 61, No 3, pp 500–504. Graezyk, T. K., Fayer, R., Knight, R., Mhangami-Ruwende, B., Trout, J. M., DaSaliva, A. J. and Pieniazek, N. J. 2000. Mechanical transport and transmission of Cryptosporidium parvum oocysts by wild filth flies. Am J Trop Med Hyg 2000; 63(3): 178–83. Graczyk, T. K., Knight, R., Gilman, R. H., and Cranfield, M. R. 2001. The role of non- biting flies in the epidemiology of human infectious diseases, Microbes and Infection. Vol 3, pp 231–235. Graczyk, J. K., Grimes, B. H., Dasilva, A. J., Pieniazek, N. J. and Veal, D. A. 2003. Detection of Cryptosporidium parvum and Giardia lamblia carried by synanthropic flies by combined fluorescent in situ hybridization and a monoclonal antibody. Am J Trop Med Hyg; 68(2): 228–32. Graham-Smith, G. S. 1919. Further observations on the habits and parasites of common flies. Parasitology (Cambridge) 11: 347-84. Graham, L. F. 1932. Descriptions of two new species of the genus Spalangia Latreille (Pteromalidae) from northern Australia and the Sunda Islands, p. 21-24. In: E. Handschin (ed.), A preliminary report on investigations on the buffalo fly (Lyperosia exigua de Meij.) and its parasites in Java and northern Australia. Comm. Aust. Counc. Sci. Res. Pamph. 31: 24 p. Graham, M.W.R.de V. 1969. The Pteromalidae of north-western Europe (Hymenoptera: Chalcidoidea). Bull. Brit. Mus. Nat. Hist. Ent. Suppl. 16: 1-908. Graham, M. W. R. de V. 1969. The Pterornalidae of north-western Euorpe (Hymenoptera. Chalcidoidea) . Bull. Br. Mus nato Hist, Ent., Suppl. 61, 908 pp. Graczyk, T. K., Knight, R. and Tarnang, L. 2005. Mechanical transmission of human protozoan parasites by insects. Clini. Microbiol. Rev. 18(1): 128–32. Grandcolas, P. 1997. The monophyly of the subfamily Periphaeriinae (Dictyoptera: Blattaria: Blaberidae). Systematic Entomology. 22(2):123-130. Greathead, D. J. 1986. Biological control of stable flies (Stomoxys calcitrans and S. nigra), p. 116-19. In: R. S. Patterson & D. A. Rutz (eds.), Biological Control of Muscoid Flies. Misc. Publ. Ent. Soc. Amer. 61. Greenberg, B. 1965. Flies and Disease. Scientific American, 213(1), 92-99.
110 Greenberg, B. 1971. Flies and Disease. vol. I, Ecology, Classification and Biotic Associations, 856 pp., vol. II, Biology and Disease Transmission, 477pp. Princeton University Press, U. S. A. Greene, G. L., Guo, Y. J. and Chen, H. Y. 1998. Parasitization of house fly pupae (Diptera, Muscidae) by Spalangia nigroaenea (Hymenoptera, Pteromalidae) in cattle feedlot environments. Biol.Cont. 12:7-13. Griffiths, G.C.D. 1964. The Alysiinae (Hym., Braconidae) parasites of the Agromyzidae (Diptera). 1. General questions of taxonomy, biology and evolution. Beitr. Ent., Berlin 14: 823-914. Griffiths, G.C.D. 1966. The Alysiinae [Hym. Braconidae] parasites of the Agromyzidae [Diptera]. III. The parasites of Paraphytomyza Enderlein, Phytagromyza Hendel and Phytomyza Fallén. Beitr. Ent., Berlin 16: 775-951. Grimaldi, D.A. and Willkommen, J. 2008. Diptera . In: Martill, D.M. & Bechly, G. & Loveridge, R.F.: The Crato fossil beds of Brazil - Window into an ancient world. - New York: Cambridge University Press: 625 pp. (369-387). Grissell, E. E. and Schauff, M. E. 1990. A Handbook of the Families of Nearktik Chalcidoidea (Hymenoptera). Publ. Ent. Soc. Wash., Cushing-Malloy, Ann Arbor, MI. 85 p. Habu, A. 1960. A revision of the Chalcididae (Hymenoptera) of Japan, with descriptions of sixteen new species. Bull. Nat. Inst. Agr. Sci. (Japan), Series C- 11: 131-363. Habu, A. 1976. Chalcidid flies collected by Mr. H. Yamamoto in the Ogasawaras (Hymenoptera, Chalcididae). Mushi 49: 53-61. Hadorn, E. and Walker, I. 1960. Drosophila and Pseudeucoila. I. Selection experiments on increasing the defense reaction of the host. Rev. Suisse Zool. 67: 216-25. Hall, R. B. and Fischer, F. J. 1988. Laboratory studies on the biology of Spalangia nigra [Hym.: Pteromalidae]. Entomophaga 33: 495-504. Handschin, E. 1932. A preliminary report on investigations on the buffalo fly (Lyperosia exigua de Meij.) and its parasites in Java and northern Australia. Comm. Aust. Counc. Sci. Res. Pamph. 31: 24 p. Hardy, I. C. W. 1994. Sex-ratio and mating structure in the parasitoid Hymenoptera. Oikos 69: 3-20. Harvey, J. A., Vet, L. E. M., Jiang, N. Q. and Gols, R. 1998. Nutritional ecology of the interaction between larvae of the gregarious ectoparasitoid, Muscidifurax raptorellus (Hymenoptera: Pteromalidae), and their pupal host, Musca domestica (Diptera: Muscidae). Physiol.Ent. 23:113-120. Hatch, M. H. 1927. A. systemstic indexs to the keys for the determination of Nearctic Coleoptera. J. N. Y. Entomol. Soc. 35: 279-306. Hatch, M. H. 1957. The Beetles of the Pacific Northwest, Part 2: Staphyliniformia. Univ. Wash. Publ. Biol. 16: 1-384. Heimpel, G.E. and Lundgren, J.G. 2000. Sex ratios of commercially reared biological control agents. Biological Control 19:77-93. Heller, P. R. 1974. Basic studies on ecology and behavior of Aleochara tristis Gravenhorst (Staphylinidae). Proc. North Cent. Br. Ent. Soc. Amer. 29: 188. Heller, P. R. 1976. Biology of Aleochara tristis in relation to biological control of the face fly. Ph.D. Thesis, Ohio St. Univ. 1976. 205 p.
111 Heller, P. R. and Treece, R. E. 1976. Factors affecting the oviposition behavior of Aleochara tristis (Gravenhorst), a staphylinid parasitoid of the face fly. Proc. North Cent. Br. Ent. Soc. Amer. 31: 36. Henderson, C.E. and Rutz, D.A. 1991. Species composition of parasitoids attacking housflies(Musca domestica Linnaeus) in high rise poultry farms in New York State. J. Agric. Entomol. 8(1); 51-57. Hertveldt, L., van Keymeulen, M. and Pelerents, C. 1984a. Large scale rearing of the entomophagous rove beetle Aleochara bilineata (Coleoptera: Staphylinidae). Mitt. Biol. Bundesanst. Land- Forstwirtsch., Berlin-Dahlem 218: 70-5. Hertveldt, L., van Keymeulen, M. and Gillard, A. 1984b. Simple technique for handling adults and collecting eggs of Musca domestica (Diptera: Muscidae) and Aleochara bilineata (Coleoptera: Staphylinidae). J. Econ. Ent. 77: 267-70. Ho, B.C., Kan, S.P., Chan, K.L. and Sih, A. 1974. Exoristobia philippinensis, a hymenopteran endoparasite of puparia of synanthropic flies (Hymenoptera: Encyrtidae). I. Histological studies of its life cycle. Canad. Ent. 106: 201-08. Hoebeke, E. R. and Rutz, D. A. 1988. Trichomalopsis dubius (Ashmead) and Dibrachys cavus (Walker): newly discovered pupal parasitoids (Hymenoptera; Pteromalidae) of house flies and stable flies associated with livestock manure. Ann. Ent. Soc. Amer. 81: 493-97. Hoelscher, C. E. and Combs, R. L. 1969. Laboratory rearing of Spalangia nigroaenea (Hymenoptera: Pteromalidae). Florida Ent. 52: 103-05. Hogsette, J. A., Farkas, R. and Thuroczy, C. 2001. Hymenopteran pupal parasitoids recovered from house fly and stable fly (Diptera : Muscidae) pupae collected on livestock facilities in southern and eastern Hungary. Env.Ent. 30:107-111. Hogsette, J.A. and Jacobs, R.D. 1999. Failure of Hydrotaea aenescens, a larval predator of the housefly, Musca domestica, to establish in wet poultry manure on a commercial farm in Florida, U.S.A. Med. Vet. Entomol. 13, 349–354. Holdaway, F. G. and Evans, A. C. 1930. Parasitism a stimulus to pupation: Alysia manducator in relation to the host Lucilia sericata. Nature 125: 598-99. Holdaway, F. G. and Smith, N. F. 1932. A relation between size of host puparia and sex ratio of Alysia manducator Panzer. Aust. J. Expt. Biol. Med. Sci. 9: 247-59. Hölldobler, B. and Wilson, E. O. 1990. The Ants. Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, MA. 733 pp. Holmes, H. B. 1972. Genetic evidence for fewer progeny and a higher percent males when Nasonia vitripennis oviposits in previously parasitized hosts. Entomophaga 17: 79-88. Holmes, H. B. 1974a. Patterns of sperm competition in Nasonia vitripennis. Canad. J. Genet. Cytol. 16: 789-95. Holmes, H. B. 1974b. Some effects of experience on reproductive behaviors in a parasitic wasp. Amer. Zool. 14: 1283. House, H. L. and Barlow, J. S. 1961. Effects of different diets of a host, Agria affinis (Fall.) (Diptera: Sarcophagidae), on the development of a parasitoid, Aphaereta pallipes (Say) (Hymenoptera: Braconidae). Canad. Ent. 93: 1041-44. Houser, E. C. 1966. The biology and culture of Aphaereta pallipes (Say) (Hymenoptera: Braconidae), a parasite of the face fly. M.S. Thesis, Univ. Missouri, Columbia. 58 p.
112 Houser, E. C. and Wingo, C. W. 1967. Aphaereta pallipes as a parasite of the face fly in Missouri, with notes on laboratory culture and biology. J. Econ. Ent. 60: 731-33. Howard, L. O. 1911. The House Fly, Disease Carrier; an Account of its Dangerous Activities and the Means of Destroying it. Stoues Co., New York; J. Murray, London. 312 p. Hoyer, H. 1986. Survey of Europe and North Africa for parasitoids that attack filth flies. In Patterson, R. S. & D. A. Rutz (eds.). Biological control of moscoid flies. Entomol. Soc. Am. Misc. Publ. No. 61; 174p. 33- 38. Hradstrom, R. 1977. The Beetles of America. Cranbury, N. J.: A. S. Barnes, 488 pp. Hucko, M. 1984. The role of house fly (Musca domestica L.) in the transmission of Coxiella burnettii. Folia parasitologica (Prata), 31: 177-181. Huggert, L. and Morgan, P. B. 1993. Description and biology of Trichopria painteri n. sp. (Hym. Diapridae), a solitary parasitoid of Stomoxys calcitrans (Dip. Muscidae) from Harare, Zimbabwe. Med. Vet. Entomol., 7(4): 358- 362. Hughes, R. D. and Woolcock, L. T. 1976. Aphaereta aotea sp. n. (Hymenoptera: Braconidae), an alysiine parasite of dung breeding flies. J. Austral. Ent. Soc., Brisbane 15: 191-6. Hughes, R. D. and Woolcock, L. T. 1978. Initial assessment of an introduced polyphagous alysiine parasitoid which attacks the Australian bushfly. J. Appl. Ecol. 15: 145-54. Hughes, R. D., Woolcock, L. T. and Ferrar, P. 1974. The selection of natural enemies for the biological control of the Australian bushfly. J. Appl. Ecol. 11: 483-88. Ilgaz, A., Özgür, Y., Ak, S., Turan, N. ve Gün, H. 1995. İstanbul‟un farklı ilçelerindeki çöp birikintilerinden toplanan sineklerden izole ve identifiye edilen bakteri türleri ve bunların insan sağlığına etkileri üzerine araştırmalar. İnfeksiyon Dergisi, 9(1-2):131-136 Jachmann, F. and van den Assem, J. 1993. The interaction of external and internal factors in the courtship of parasitic wasps (Hym, Pteromalidae). Behaviour 125:1-19. Jachmann, F. and van den Assem, J. 1996. A causal ethological analysis of the courtship behaviour of an insect (the parasitic wasp Nasonia vitripennis, Hym, Pteromalidae). Behaviour 133:1051-1075. James, H. C. 1928. On the life histories and economic status of certain cynipid parasites of dipterous larvae, with descriptions of some new larval forms. Ann. Appl. Biol. 15: 287-316. James, M. T. 1947. The Flies that Cause Myiasis in Man. U.S. Dept. Agri. Misc. Pub No. I, Washington DC. Jones, T. H. and Turner, B. D. 1987. The effect of host spatial distribution on patterns of parasitism by Nasonia vitripennis. Ent. Expt. & Appl. 44: 169-75. Jones, T. H. and Hassell, M. P. 1988. Patterns of parasitism by Trybliographa rapae, a cynipid parasitoid of the cabbage root fly, under laboratory and field conditions. Ecol. Ent. 13: 309-17. Karunamoorthy, G. 1987. Observations on Dirhinus pachycerus Masi and Spalangia endius Walker as parasitoids of Musca spp. at caged layer poultry houses in Tamil Nadu. J. of Veterinary Parasitology, 1(1,2): 39- 42.
113 Kaufman, P. E. and Geden, C. J. 2009. Development of Spalangia cameroni and Muscidifurax raptor (Hymenoptera: Pteromalidae) on live and freeze – killed house fly (Diptera: Muscidae) pupae. Florida Entomologis 92(3). 492- 496. Kaufman, P. E., Burgess, M., Rutz, D. A., Glenister, C. 2002. Population dynamics of manure inhabiting arthropods under an integrated pest management (IPM) program in New York poultry facilities - 3 case studies. J. of Applied Poultry Research, 11:90-103. Kaufman, P. E., Long, S. J. and Rutz, D. A. 2001. Impact of exposure length and pupal source on Muscidifurax raptorellus and Nasonia vitripennis (Hymenoptera : Pteromalidae) parasitism in a New York poultry facility. J.Econ.Ent. 94:998- 1003. Kawooya, J. K. 1983. Electrophoretic discrimination of species of the Muscidifurax (Hymenoptera: Pteromalidae) complex. Ph.D. Thesis, Univ. of Illinois, Urbana. 133 p. Keiding, J. 1986 .The House fly: Training and information guide.WHO (World Health Organization), 86: 937. Kettle, D. S. 1995. Medical and Veterinary Entomology. Second Edition. CAB International, Wallingford. 725 p. King, P. E. 1961a. A possible method of sex-ratio determination in the parasitic hymenopteran Nasonia vitripennis. Nature, London 189: 330-31. King, P. E. 1961b. The passage of sperms to the spermatheca during mating in Nasonia vitripennis (Walker) (Hymenoptera: Pteromalidae). Ent. Mon. Mag., Oxford 96: 136. King, P. E. 1962a. Structure of the micropyle in eggs of Nasonia vitripennis. Nature, London 195: 829-30. King, P. E. 1962b. The structure and action of the spermatheca in Nasonia vitripennis (Walker) (Hymenoptera; Pteromalidae). Proc. Roy. Ent. Soc., Ser. A., London 37: 73-5. King, P. E. 1962c. The muscular structure of the ovipositor and its mode of function in Nasonia vitripennis (Walker) (Hymenoptera: Pteromalidae). Proc. Roy. Ent. Soc., Ser. A., London 37: 121-28. King, P. E. 1962d. The effect of resorbing eggs upon the sex ratio of the offspring in Nasonia vitripennis (Hymenoptera, Pteromalidae). J. Expt. Biol., Cambridge 39: 161-65. King, P. E. 1963. The rate of resorption in Nasonia vitripennis (Walker) (Hymenoptera: Pteromalidae) deprived of hosts. Proc. Roy. Ent. Soc., Ser. A., London 38: 98- 100. King, B. H. 1992. Sex-ratios of the wasp Nasonia-vitripennis from self-versus conspecifically-parasitized hosts - local mate competition versus host quality models. J. Evol. Biol. 5:445-455. King, B. H. 1993a. Flight activity in the parasitoid wasp Nasonia vitripennis (Hymenoptera: Pteromalidae). J. Insect Behav. 6:313-321. King, B. H. 1993b. Sequence of offspring sex production in the parasitoid wasp, Nasonia-vitripennis, in response to unparasitized versus parasitized hosts. Animal Behaviour 45: 1236-1238. King B. H. 1997. Effects of age and burial of house fly (Diptera, Muscidae) pupae on parasitism by Spalangia cameroni and Muscidifurax raptor (Hymenoptera, Pteromalidae). Env.Ent. 26:410-415.
114 King, P. E. and Rafai, J. 1970. Host discrimination in a gregarious parasitoid Nasonia vitripennis (Walker) (Hymenoptera: Pteromalidae). Journal of Experimental Biology 42: 245-254. King, B. H. and Skinner, S. W. 1991a. Proximal mechanisms of the sex-ratio and clutch size responses of the wasp Nasonia-vitripennis to parasitized hosts. Animal Behaviour 42: 23-32. King, B. H. and Skinner, S. W. 1991b. Sex-ratio in a new species of Nasonia with fully winged males. Evolution 45:225-228. King, B. H., Crowe, M. L. and Skinner, S. W. 1995. Effect of host density on offspring sex-ratios and behavioral interactions between females in the parasitoid wasp Nasonia-vitripennis (Hymenoptera, Pteromalidae). Journal of Insect Behavior 8:89-102. Kirk-Spriggs, A.H. and McGregor, G. K. 2009. Disjunctions in the Diptera (Insecta) fauna of the Mediterranean Province and southern Africa and a discussion of biogeographical considerations. - Transactions of the Royal Society of South Africa 64(1): 32-52. Klimaszewski, J. 1984. A revision of the genus Aleochara Gravenhorst of America north of Mexico (Coleoptera: Staphylinidae, Aleocharinae). Mem. Ent. Soc. Canada. 129. 211 p. Kogan, M. and Legner, E. F. 1970. A biosystematic revision of the genus Muscidifurax (Hymenoptera: Pteromalidae) with descriptions of four new species. Canad. Ent. 102: 1268-90. Kotschetova, N. I. and Azizov, N. 1972. The peculiarities of the biology of S. nigroaenea-- the parasite of synanthropic flies in Samarkand district. Zool. J. (Moscow) 51(5): 665-70. Kyei-Poku, G. K., Giladi, M., Coghlin, P., Mokady, O., Zchori-Fein, E. and Floate, K. D. 2006. Wolbachia in wasps parasitic on filth flies with emphasis on Spalangia cameroni. Entomol. Exp.Appl.121:123-135. Lange, R. and Bronskill, J. F. 1964. Reactions of Musca domestica L. (Diptera: Muscidae) to parasitism by Aphaereta pallipes (Say) (Hymenoptera: Braconidae), with special reference to host diet and parasitoid toxin. Z. Parasitenkde, Berlin 25: 193-210. Lawrence, J. F. 1982. Coleoptera, pp.482-553. In S. Parker (Ed.), Synopsis and Classification of Living Organisms. New York: McGraw-Hill. Legner, E. F. 1966. Parasites of the house fly and other filth breeding Diptera in southern California. J. Econ. Ent. 59: 999-1001. Legner, E. F. 1967a. Two exotic strains of Spalangia drosophilae merit consideration in biological control of Hippelates collusor (Diptera: Chloropidae). Ann. Entomol. Soc. Amer. 60(2): 458-462. Legner, E. F. 1967b. Behavior changes the reproduction of Spalangia cameroni, S. endius, Muscidifurax raptor, and Nasonia vitripennis (Hymenoptera: Pteromalidae) at increasing fly host densities. Ann. Ent. Soc. Amer. 60: 819-26. Legner, E. F. 1968. Parasite activity related to ovipositional responses in Hippelates collusor. J. Econ. Entomol. 61(5): 1160-1163. Legner, E. F. 1969a. Adult emergence interval and reproduction in parasitic Hymenoptera influenced by host size and density. Ann. Ent. Soc. Amer. 62: 220-26.
115 Legner, E. F. 1969b. Reproductive isolation and size variation in the Muscidifurax raptor Girault and Sanders complex. Ann. Ent. Soc. Amer. 62: 382-85. Legner, E. F. 1975. Ethology of Host Selection by Entomophagous Insects: Effect on successful importation of entomophagous insects. Proc. Workshop Ethology of Host Selection by Entomophagous Insects, Tifton, Georgia, March 1975. pp. 14-18. Legner, E. F. 1976. Low storage temperature effects on the reproductive potential of three parasites of Musca domestica. Ann. Ent. Soc. Amer. 69: 435-41. Legner, E. F. 1977. Temperature, humidity and depth of habitat influencing host destruction and fecundity of muscoid fly parasites. Entomophaga 22: 199-206. Legner, E. F. 1979a. Prolonged culture and inbreeding effects on reproductive rates of two pteromalid parasites of muscoid flies. Ann. Ent. Soc. Amer. 72: 114-18. Legner, E. F. 1979b. Reproduction of Spalangia endius, Muscidifurax raptor and M. zaraptor on fresh vs. refrigerated fly hosts. Ann. Ent. Soc. Amer. 72: 155-57. Legner, E. F. 1979c. The relationship between host destruction and parasite reproductive potential in Muscidifurax raptor, M. zaraptor, and Spalangia endius (Chalcidoidea: Pteromalidae). Entomophaga 24: 145-52. Legner, E. F. 1985a. Effects of scheduled high temperature on male production in thelytokous Muscidifurax uniraptor (Hymenoptera: Pteromalidae). Canad. Entomol. 117(3): 383-389. Legner, E. F. 1985b. Natural and induced sex ratio changes in populations of thelytokous Muscidifurax uniraptor (Hymenoptera: Pteromalidae). Ann. Entomol. Soc. Amer. 78(3): 398-402. Legner, E. F. 1987a. Transfer of thelytoky to arrhenotokous Muscidifurax raptor Girault & Sanders (Hymenoptera: Pteromalidae). Canad. Entomol. 119(3): 265- 271. Legner, E. F. 1987b. Inheritance of gregarious and solitary oviposition in Muscidifurax raptorellus Kogan & Legner (Hymenoptera: Pteromalidae). Canad. Ent. 119: 791-808. Legner, E. F. 1987c. Pattern of thelytoky acquisition in Muscidifurax raptor Girault & Sanders (Hymenoptera: Pteromalidae). Bull. Soc. Vect. Ecol. 12(2): 1-11. Legner, E. F. 1987d. Some quantitative aspects of inheritance in breeding synanthropic fly parasitoids. Bull. Soc. Vect. Ecol. 12(2); 528-533. Legner, E. F. 1988a. Muscidifurax raptorellus (Hymenoptera: Pteromalidae) females exhibit post mating oviposition behavior typical of the male genome. Ann. Ent. Soc. Amer. 81: 524-27. Legner, E. F. 1988b. Quantitation of heterotic behavior in parasitic Hymenoptera. Ann. Ent. Soc. Amer. 81: 567-681. Legner, E. F. 1988c. Hybridization in principal parasitoids of synanthropic Diptera: the genus Muscidifurax (Hymenoptera: Pteromalidae). Hilgardia 56(4): 1-36. Legner, E. F. 1988d. Studies of four thelytokous Puerto Rican isolates of Muscidifurax uniraptor [Hymenoptera: Pteromalidae]. Entomophaga 33(3); 269-280. Legner, E. F. 1989a. Wary genes and accretive inheritance in Hymenoptera. Ann. Ent. Soc. Amer. 82: 245-49. Legner, E. F. 1989b. Phenotypic expressions of polygenes in Muscidifurax raptorellus (Hym.: Pteromalidae), a synanthropic fly parasitoid. Entomophaga 34: 37-44. Legner, E. F. 1989c. Paternal influences in males of Muscidifurax raptorellus [Hymenoptera: Pteromalidae]. Entomophaga 34(3): 307-320.
116 Legner, E. F. 1989d. Fly parasitic wasp, Muscidifurax raptorellus Kogan & Legner (Hymenoptera: Pteromalidae) invigorated through insemination by males of different races. Bull. Soc. Vector Ecol. 14(2): 291-300. Legner, E. F. 1990. Estimations of gene number, heritability and dominance in quantitative inheritance, with special reference to Hymenoptera. Proc. Calif. Mosq. & Vect. Contr. Assoc., Inc. 57: 95-105. Legner, E. F. 1991a. Estimations of number of active loci, dominance and heritability in polygenic inheritance of gregarious behavior in Muscidifurax raptorellus (Hymenoptera: Pteromalidae). Entomophaga 36: 1-18. Legner, E. F. 1991b. Recombinant males in the parasitic wasp Muscidifurax raptorellus [Hymenoptera: Pteromalidae]. Entomophaga 36(2): 173-81. Legner, E. F. 1993. Theory for quantitative inheritance of behavior in a protelean parasitoid, Muscidifurax raptorellus (Hymenoptera: Pteromalidae). Eur. J. Ent. 90: 11-21. Legner, E. F. 2003. Key to adults of principal parasitoids of synanthropic diptera breeding in decomposing organic wastes. In: [http://www.faculty.ucr. edu/~legneref/bc.htm. Erişim Tarihi: 16. 05. 2009] Legner, E. F. and Bay, E. C. 1964. Natural exposure of Hippelates eye gnats to field parasitization and the discovery of one pupal and two larval parasites. Ann. Ent. Soc. Amer. 57: 767-69. Legner, E. F. and Bay, E. C. 1965a. Ooencyrtus submetallicus Howard in an extraordinary host-relationship with Hippelates pusio Loew. Canad. Ent. 97: 556-57. Legner, E. F. and Bay, E. C. 1965b. Predatory and parasitic agents attacking the Hippelates pusio complex in Puerto Rico. J. Agr. Univ. Puerto Rico 49(3): 377- 385. Legner, E. F. and Bay, E. C. 1965c. Culture of Hippelates pusio ( Diptera : Chloropidae ) in the West Indies for natural enemy exploration and some notes on behavior and distribution. Ann. Entomol. Soc. Amer. 58(4): 436-440. Legner, E. F. and Brydon, H. W. 1966. Suppression of dung- inhabiting fly populations by pupal parasites. Ann. Ent. Soc. Amer. 54: 638-51. Legner, E. F. and Dietrick, E. J. 1972. Inundation and parasitic insects to control filth breeding flies in California. Proc. Calif. Mosq. Contr. Assoc. 40: 129-30. Legner, E. F. and Dietrick, E. J. 1974. Effectiveness of supervised control practices in lowering population densities of synanthropic flies on poultry ranches. Entomophaga 19(4): 467-478. Legner, E. F. and Gerling, D. 1967. Host-feeding and oviposition on Musca domestica by Spalangia cameroni, Nasonia vitripennis, and Muscidifurax raptor (Hymenoptera: Pteromalidae) influences their longevity and fecundity. Ann. Ent. Soc. Amer. 60: 678-91. Legner, E. F. and Greathead, D. J. 1969. Parasitism of pupae in East African populations of Musca domestica and Stomoxys calcitrans. Ann. Ent. Soc. Amer. 62: 128-33. Legner, E. F. and Olton, G. S. 1968a. The biological method and integrated control of house and stable flies in California. Calif. Agr. 22(6): 1-4. Legner, E. F. and Olton, G. S. 1968b. Activity of parasites from Diptera: Musca domestica, Stomoxys calcitrans, and species of Fannia, Muscina, and Ophyra II.
117 at sites in the Eastern Hemisphere and Pacific area. Ann. Ent. Soc. Amer. 61: 1306-14. Legner, E. F. and Olton, G. S. 1969. Migrations of Hippelates collusor larvae from moisture and trophic stimuli and their encounter by Trybliographa parasites. Ann. Entomol. Soc. Amer. 62(1): 136-141. Legner, E.F. and Olton,G. S. 1971. Distribution and relative abondance of diptrous pupace and their parasitoids in accumalations of domestica animal manure in the South Western United States.Hilgazdia,40; 505-35. Legner, E. F., Bay, E. C. and McCoy, C. W. 1965. Parasitic natural regulatory agents attacking Musca domestica L. in Puerto Rico. J. Agr. Univ. Puerto Rico 49(3): 368-76. Legner, E. F., Bay, E. C. and Farr, T. H. 1966a. Parasitic and predacious agents affecting the Hippelates pusio complex in Jamaica and Trinidad. Canad. Entomol. 98(1): 28-33. Legner, E. F., Olton, G. S. and Eskafi, F. M. 1966b. Influence of physical factors on the developmental stages of Hippelates collusor in relation to the activities of its natural parasites. Ann. Entomol. Soc. Amer. 59(4): 851-861. Legner, E. F., Moore, I. and Olton, G. S. 1976. Tabular keys and biological notes to common parasitoids of synanthropic Diptera breeding in accumulated animal wastes. Ent. News 87(3 and 4): 113-44. Legner, E. F., McKeen, W. D. and Warkentin, R. W. 1990a. Inoculation and spread of parasitic wasps to control filth flies in poultry houses. Calif. Mosq. and Vect. Contr. Assoc., Inc. 57: 146-150. Legner, E. F., McKeen, W. D. and Warkentin, R. W. 1990b. Inoculation of three pteromalid wasp species (Hymenoptera: Pteromalidae) increases parasitism and mortality of Musca domestica L. pupae in poultry manure. Bull. Soc. Vector Ecol. 15(2): 149-55. Legner, E. F., Bay, E. C. and Medved, R. A. 1966c. Behavior of three native pupal parasites of Hippelates collusor in controlled systems. Ann. Entomol. Soc. Amer. 59(5): 977-984. Legner, E. F., Bay, E. C. and White, E. B. 1967. Activity of parasites from Diptera: Musca domestica, Stomoxys calcitrans, Fannia canicularis, and F. femoralis at sites in the Western Hemisphere. Ann. Ent. Soc. Amer. 60: 462-68. Lever, R. J. A. W. 1938. Division of Entomology. Annual Report for 1937. Annu. Bull. Div. Repts. of Dept. Agr., Fiji, 1937: 25-27. Liang, G.D. and Zhang, W. H. 1989a. Influence of some biological characters of the host fly pupae on the parasitism and reproduction of Nasonia vitripennis (Hym.: Pteromalidae), a parasitoid of flies. Chinese Journal of Biological Control 5: 110-112. Liang, G.D. and Zhang, W. H. 1989b. The relationship between longevity, rate of parasitism and productivity of Nasonia vitripennis (Hym.: Pteromalidae). Natural Enemies of Insects 11: 65-69. Liebisch, A. 1992. The hygienic and economic significance of flies in the home and in animal houses. Public Health No.9, Published by Bayer A.G. Agrochemicals Sector, D- 5090 Leverkusen, Germany. 8- 11 p. Lindquist, A. W. 1932. Alysia ridibunda Say, parasitic on blowfly larvae. J. Econ. Ent. 25: 414-15.
118 Lindquist, A. W. 1936. Parasites of horn fly and other flies breeding in dung. J. Econ. Ent. 29: 1154-58. [Rev. Appl. Ent. B-25: 84]. Lindquist, A. W. 1940. The introduction of an indigenous blowfly parasite, Alysia ridibunda Say, into Uvalde County, Texas. Ann. Ent. Soc. Amer. 33: 103-12. Lindsay, D. R. and Scudder, H. I. 1956. Nonbiting flies and disease, A. rev. Ent., I; 324- 346. Liu, N. and Yue, X. 2000. Insecticide resistance and crossresistance in the house fly (Diptera: Muscidae). Journal of Economic Entomology, Vol 93, No 4, pp 1269– 1275. Longree, K. 1972. Quantity Food Sanitation. (2nd ed.) Wiley-Interscience, New York. Loof, A., de Loon, J., van Hadermann, F. and de Loof, A. 1979a. Effects of juvenile hormone. I, methoprene and kenoprene on development of the hymenopteran parasitoid Nasonia vitripennis. Entomologica Experimentalis et Applicata 26(3): 301-313. Loof, A. de van Loon, J., and Vanderroost, C. 1979b. Influence of ecdysterone, precocene and compounds with juvenile hormone activity on induction, termination and maintenance of diapause in the parasitoid wasp, Nasonia vitripennis. Physiological Entomology 4: 319-328. Loomis, E. C., Bowen, W. R. and Dunning L. L. 1968. Hymenopterous parasitism in the little house fly. J. Econ. Ent. 61: 1105-07. Lysyk, T. J. 1998. Relationships between temperature and life history parameters of Trichomalopsis sarcophagae (Hymenoptera, Pteromalidae). Env.Ent. 27:488- 498. Lysyk, T. J. 2000. Relationships between temperature and life history parameters of Muscidifurax raptor (Hymenoptera : Pteromalidae). Env.Ent. 29:596-605. Lysyk, T. J. 2004a. Host mortality and progeny production by solitary and gregarious parasitoids (Hymenoptera: Pteromalidae) attacking Musca domestica and Stomoxys calcitrans (Diptera : Muscidae) at varying host densities. Env.Ent. 33: 328-339. Lysyk, T. J. 2004b. Effects of cold storage on development and survival of three species of parasitoids (Hymenoptera : Pteromalidae) of house fly, Musca domestica L. Env.Ent. 33:823-831. Magnarelli, L. A. and Anderson, J. F. 1980. Parasitism of Tabanus nigrovittatus immatures (Diptera: Tabanidae) by Trichopria sp. (Hymenoptera: Diapriidae). J. Med. Ent. 17: 481-82. Malik, A., Singh, N. and Satya, S. 2007. House fly (Musca domestica): A review of control strategies for a challenging pest. J. Environ. Sci. Health Part B-Pestic. Contam. Agric. Wastes 42:453-469. Mandeville, J. D. 1988. Host preference, fecundity, and longevity of Muscidifurax zaraptor Kogan and Legner (Hymenoptera: Pteromalidae) influenced by Musca domestica L. and Fannia canicularis (L.) (Diptera: Muscidae), with notes on parasitism by Spalangia spp. (Hymenoptera: Pteromalidae) in the field. Ph.D. Thesis, Univ. of California, Riverside. Mandeville, J. D. and Mullens, B. A. 1990a. Host preference and learning in Muscidifurax zaraptor (Hymenoptera: Pteromalidae). Ann. Ent. Soc. Amer. 83: 1203-09.
119 Mandeville, J. D. and Mullens, B. A. 1990b. Host species and size as factors in parasitism by Muscidifurax spp. and Spalangia spp. (Hymenoptera: Pteromalidae) in the field. Ann. Ent. Soc. Amer. 83: 1074-83. Mandeville, J. D., Mullens, B. A. and Meyer, J. A. 1988. Rearing and host age suitability of Fannia canicularis (L.) for parasitization by Muscidifurax zaraptor Kogan and Legner. Canad. Ent. 120: 153-59. Mandeville, J. D. and Mullens, B. A. 1990c. Impact of selected pesticides on field population dynamics of parasitic Hymenoptera (Pteromalidae) in caged-layer poultry manure in southern California, U.S.A. Med. Vet. Ent. 4: 261-68. Mandeville, J. D., Mullens, B. A. and Yu, D. S. 1990. Impact of selected pesticides on field population dynamics of parasitic Hymenoptera (Pteromalidae) in caged- layer poultry manure in southern California, USA. Med. Vet. Ent. 4: 261-68. Mani, M. S. and Dubey, O. P. 1972. On some Dirhinini (Hymenoptera: Chalcidoidea) from India. Oriental Insects 6: 401-07. Mani, M. S. and Dubey, O. P. 1974. Part I., p. 1-108. In: M. S. Mani, O. P. Dubey, B. K. Kaul and G. G. Saraswat, Descriptions of some new and new records of some known Chalcidoidea (Hymenoptera) from India. Mem. School Ent., Agra 3: 1- 108. Mann, J. A., Stinner, R. E. and Axtell, R. C. 1990a. Parasitism of house fly (Musca domestica) pupae by four species of Pteromalidae (Hymenoptera): effects of host-parasitoid densities and host distribution. Med. Vet. Ent. 4: 235-43. Mann, J. A., Axtell, R. C. and Stinner, R. E. 1990b. Temperature- dependent development and parasitism rates of four species of Pteromalidae (Hymenoptera) parasitoids of house fly (Musca domestica) pupae. Med. Vet. Ent. 4: 245-253. Maramba, F. W. 2006. Ecological and public health aspects of stable Flies (Diptera: Muscidae) Microbial interactions. Kansas State University. 112 peges. Markus, M. B. 1980. Flies as natural transport hosts of Sarcocystis and other coccidia. Journal of Parasitology, Vol 66, pp 361–362. Markwick, N. D. 1974. A comparative study of four housefly parasites (Hymenoptera : Chalcidoidea). Ph.D. Thesis, Victoria Univ. of Wellington, New Zealand. 333 p. Marriot, N.G. 1989. Principles of Food Sanitation, (2nd ed.) AVI Book, Van Nostrand Reinhold, New York. Marsh, P. M. 1968. A new species of Alysia parasitic on carrion-infesting flies. Proc. Ent. Soc. Wash. 70: 208-10. Marsh, P. M. 1969. Two new species of Aphaereta with notes on other nearktik species (Hymenoptera: Braconidae: Alysiinae). Proc. Ent. Soc. Wash. 71: 416- 20. Marshakov, V. G. 1983. The introduced parasite Spalangia drosophilae Ashm. (Hymenoptera, Pteromalidae) and its effect in the control of the fritflies. critical analysis. Ent. Obozrenie, Leningrad 52: 245-51. Maus, C., Mittman, B. and Peschke, K. 1998. Host records of parasitoid Aleochara Gravenhorst species (Coleoptera: Staphylinidae) attacking puparia of cyclorrhapheous Diptera. Deutsche Entomologische Zeitschrift 45: 231 – 254. Mc Alpine, J. F., Peterson, B. V., Shewell, G. E., Vockeroth, J. R. and Wood, D. M. 1981. Manual of Nearctic Diptera. Volume 1. Mc Alpine, J. F., Peterson, B. V., Shewell, G. E., Vockeroth, J. R. and Wood, D. M. 1987. Manual of Nearctic Diptera. Volume 2.
120 McCoy, C. W. 1963. Mass liberation of laboratory reared parasites, Spalangia muscidarum (Richardson) for control of Stomoxys calcitrans (L.) in Lancaster County, Nebraska. Unpubl. M.S. Thesis, Univ. of Nebraska, Lincoln. McCoy, C. W. 1965. Biological control studies of Musca domestica and Fannia sp. on southern California poultry ranches. Proc. Calif. Mosq. Contr. Assoc. 33: 40- 42. McCoy, C. W. 1967. Biosystematic and field studies of two parasites of the Muscidifurax raptor complex (Hymenoptera: Pteromalidae) with particular reference to sex determination. Ph.D. Thesis, Univ. of California, Riverside. 179 p. Mckay, T. Broce, A. B. 2004. Discrimination of self-parasitized hosts by the pupal parasitoid Muscidifurax zaraptor. (Hymenoptera : Pteromalidae) Ann.Ent.Soc.Am. 97:592-599. McKay, T. and Galloway, T. D. 1995. Survey and release of parasitoids (Hymenoptera) attacking house and stable flies (Diptera: Muscidae) in dairy operations. Canadian Entomol. 131: 743-756. Merdivenci, A. 1978. Medikal Entemoloji. İ. Ü. Cerrahpasa Tıp Fak. Yayın No: 53, (2.baskı) Hilal Matbaacılık, İstanbul Merritt, R. W., Gersabeck, E. F. and Kennedy, M. K. 1981. The contribution of Spalangia endius and Muscidifurax raptor to a stable fly management program on Mackinac Island, Michigan: a question of effort, p. 44-51. In: Status of Biological Control of Filth Flies, USDA Sci. Educ. Adm. Publ. A106. 2: F64, 212 p. Meyer, J. A., Mullens, B. A., Cyr, T. L. and Stokes, C. 1990b. Commercial and naturally occurring fly parasitoids (Hymenoptera: Pteromalidae) as biological control agents of stable flies and house flies (Diptera: Muscidae) on California dairies. J. Econ. Ent. 83: 799-806. Mian, L. S., Maag, H. and Tacal, J. V. 2002. Isolation of Salmonella from muscoid flies at commercial animal establishments in San Bernardino County, California‟, Journal of Vector Ecology. Vol 27, No 1, pp 82–85. Miller, D. 1927. Parasitic control of sheep maggot flies. Establishment of Alysia manducator in New Zealand. New Zeal. J. Agr. 35: 219-20. Milward, D. E., Azevedo, E. M. V. and Cardoso, D. 1996. Frozen pupae of Chrysomya megacephala (Diptera: Calliphoridae): preliminary study as breeding substrate for Nasonia vitripennis (Walker) (Hymenoptera: Pteromalidae). Arquivos de Biologia e Tecnologia 39:89-98. Monteith, A. E. 1956. Phygadeuon trichops Thoms. (Hymenoptera: Ichneumonidae), an occasional parasite of Hylemya spp. (Diptera: Anthomyiidae). Canad. Ent. 88: 69-73. Monty, J. 1972. A review of the stable fly problem in Mauritius. Revue Agricole et Sucriere de L'Ile Maurice 51: 13-29. Moon, R. D., Berry, I. L. and Petersen, J. J. 1982. Reproduction of Spalangia cameroni Perkins (Hymenoptera: Pteromalidae) on stable fly (Diptera: Muscidae) in the laboratory. J. Kan. Ent. Soc. 55: 77-85. Moore, I. and Legner, E. F. 1971. Host records of parasitic staphylinids of the genus Aleochara in America (Coleoptera: Staphylinidae). Ann. Entomol. Soc. Amer. 64(5): 1184-1185.
121 Moore, I. and Legner, E. F. 1973. A new host record for the parasitic rove beetle Aleochara bipustulata L. (Coleoptera: Staphylinidae). Entomol. News 84(7): 250. Moore, I. and Legner, E. F. 1975. A catalogue of the Staphylinidae of America north of Mexico (Coleoptera). Div. Agric. Sci., Univ. of Calif. Special Publ. 3015: 514 pp. Moreira, O.I., Martins, C., Milward, D.E. and Azevedo, E. M. 1996. Preliminary evaluation of the reproductive performance of Nasonia vitripennis (Walker) (Hymenoptera: Pteromalidae) as a function of number of generations. Arquivos de Biologia e Tecnologia 39:491-495. Morgan, P. B. 1980a. Sustained releases of Spalangia endius Walker (Hymenoptera: Pteromalidae) for the control of Musca domestica L. and Stomoxys calcitrans (L.) (Diptera: Muscidae). J. Kansas Ent. Soc. 53: 367-72. Morgan, P. B. 1980b. Mass culturing three species of microhymenopteran pupal parasites, Spalangia endius Walker, Muscidifurax raptor Girault and Sanders, and Pachycrepoideus vindemiae (Rondani) (Hymenoptera: Pteromalidae). Proceedings VIII National Meeting on Biological Control, Tecoman, Colima, Mexico, April 22-25, 1980. Morgan, P. B. 1981. Mass production of Spalangia endius Walker for augmentative and/or inoculative field releases, p. 185-88. In: Patterson, R. S., P. G. Koehler, P. B. Morgan and R. L. Harris (eds.), Status of Biological Control of Filth Flies. Proc. Workshop, Feb. 4-5, 1981, Gainesville, Florida. Sci. Educ. Admin., USDA, Washington, D.C. 212 p. Morgan, P. B. 1985. Mass culturing microhymenopteran pupal parasites (Hymenoptera: Pteromalidae) of filth breeding flies, p. 77-87. In: R. S. Patterson and D. A. Rutz (eds.), Biological Control of Muscoid Flies. Misc. Publ. Ent. Soc. Amer. 61: 77-87. Morgan, P. B. and Patterson, R. S. 1975a. Field parasitization of house flies by natural populations of Pachycrepoideus vindemiae (Rondani), Muscidifurax raptor Girault and Sanders, and Spalangia nigroaenea Curtis. Florida Ent. 58: 202. Morgan, P. B. and Patterson, R. S. 1975b. Possibilities of controlling stable flies and house flies with protelean parasitoids. Proc. 46th Ann. Mtg. Florida Anti- Mosquito Contr. Assoc., Ft. Meyers. p. 29-35. Morgan, P. B. and Patterson, R. S. 1977. Sustained release of Spalangia endius to parasitize field populations of three species of filth breeding flies. J. Econ. Ent. 70: 450-52. Morgan, P. B. and Patterson, R. S. 1989. Efficiency of target formulations of pesticides plus augmentative releases of Spalangia endius Walker (Hymenoptera: Pteromalidae) to suppress populations of Musca domestica L. (Diptera: Muscidae) at poultry installations in the southeastern United States. In: R. S. Patterson and D. A. Rutz (eds.), Biocontrol of Arthropods Affecting Livestock and Poultry. Ent. Soc. of Amer. Misc. Pub. (Accepted by R. S. Patterson, February 13, 1989). Morgan, P. B., Patterson, R. S., LaBrecque, G. C., Weidhaas, D. E. and Benton, A. 1975a. Suppression of a field population of houseflies with Spalangia endius. Science 189: 388-89.
122 Morgan, P. B., Patterson, R. S., LaBrecque, G. C., Weidhaas, D. E., Benton, A. and Whitefield, T. 1975b. Rearing and release of the house fly pupal parasite Spalangia endius Walker. Environ. Ent. 4: 609-11. Morgan, P. B., Patterson, R. S. and LaBrecque, G. C. 1976a. Controlling house flies at a dairy installation by releasing a protelean parasitoid, Spalangia endius (Hymenoptera: Pteromalidae). J. Georgia Ent. Soc. 11: 39-43. Morgan, P. B., Patterson, R. S. and LaBrecque, G. C. 1976b. Host- parasitoid relationship of the house fly, Musca domestica L. and the protelean parasitoid, Spalangia endius Walker (Hymenoptera: Pteromalidae and Diptera: Muscidae). J. Kansas Ent. Soc. 49: 483-88. Morgan, P. B., Patterson, R. S. and LaBrecque, G. C. 1977. Controlling houseflies at a dairy installation by releasing a protelean parasitoid, Spalangia endius (Hymenoptera: Pteromalidae). J. Georgia Ent. Soc. 11: 39-43. Morgan, P. B., LaBrecque, G. C. and Patterson, R. S. 1978a. Mass culturing the microhymenopteran parasite Spalangia endius (Hymenoptera: Pteromalidae). J. Med. Ent. 14: 671-73. Morgan, P. B., Weidhaas, D. E. and LaBrecque, G. C. 1978b. Host- parasite relationship of the house fly, Musca domestica L., and the microhymenopteran parasite, Pachycrepoideus vindemiae (Rondani). Southw. Ent. 3: 176-81. Morgan, P. B., LaBrecque, C. C., Weidhaas, D. E. and Patterson, R. S. 1979a. Interrelationship between two species of muscoid flies and the pupal parasite Spalangia endius (Hymenoptera: Pteromalidae). J. Med. Ent. 16: 331-34. Morgan, P. B., Weidhaas, D. E. and LaBrecque, G. C. 1979b. Host-parasite relationship of the house fly, Musca domestica L., and the microhymenopteran pupal parasite, Muscidifurax raptor Girault and Sanders (Diptera: Muscidae and Hymenoptera: Pteromalidae). J. Kansas Ent. Soc. 52: 276-81. Morgan, P. B., Weidhaas, D. E. and Patterson, R. S. 1981a. Programmed releases of Spalangia endius and Muscidifurax raptor (Hymenoptera: Pteromalidae) against estimated populations of Musca domestica (Diptera: Muscidae). J. Med. Ent. 18: 158-66. Morgan, P. B., Weidhaas, D. E. and Patterson, R. S. 1981b. Host- parasite relationship :augmentative releases of Spalangia endius Walker used in conjunction with population modeling to suppress field populations of Musca domestica L. (Hymenoptera: Pteromalidae and Diptera: Muscidae). J. Kansas Ent. Soc. 54: 496-504. Morgan, P. B., Smittle, B. J. and Patterson, R. S. 1986. Use of irradiated pupae to mass culture the microhymenopterous pupal parasitoid Spalangia endius Walker (Hymenoptera: Pteromalidae). I. Musca domestica L. (Diptera: Muscidae). J. Ent. Sci. 21: 222-27. Morgan, P. B., Hoyer, H. and Patterson, R. S. 1989. Life History of Spalangia cameroni (Hymenoptera: Pteromalidae), a microhymenopteran pupal parasite of muscoid flies (Diptera: Muscidae). J. Kans. Ent. Soc. 62: 381-386 Morgan, P. B., Hogsette, J. A. and Patterson, R. S. 1990. Life history of Trichopria stomoxydis (Hymenoptera: Proctotorupoidea: Diapriidae) a gregarious endoparasite of Stomoxys calcitrans from Zimbabwe, Africa. Fla. Ent. 73: 497- 502.
123 Morgan, P. B., Berti-Filho, E. and Costa, V. A. 1991. Life history of Spalangia gemina Boucek (hymenoptera: Pteromalidae) a fast-breeding microhymenopteran pupal parasitoid of muscoid flies. Med. and Vet. Ent. 5: 277-281. Morgan, W. L. 1929. Alysia manducator Pz., an introduced parasite of the sheep blowfly maggot. Agric. Gaz. N.S.W., Australia 16: 818-29. Morris, R. J. and Fellowes, M. D. E. 2002. Learning and natal host influence host preference, handling time and sex allocation behaviour in a pupal parasitoid. Behav.Ecol.Sociobiol. 51:386-393. Muesebeck, C. F. W. 1961. A new Japanese Trichopria parasitic on the house fly (Hymenoptera: Diapriidae). Mushi 35: 1-2. Mulla, M. S. 1962. Recovery of a cynipid parasite from Hippelates pupae. Mosq. News 22: 301-02. Müller, H. P. 1971. Zur Biologie der Schlupfwespe Phygadeuon fumator Grav. (Recte Trichops Ths.) (Hymenopt: Ichneum.), eines Parasiten der kleinen Kohlfliege (Phorbia brassicae Bouché). Entomophaga 16: 45-9. Nabrotzky, F., Rosay, B. and Sadler, T. D. 1974. Further studies on the ecology and control of brine flies of the Great Salt Lake, p. 32-36. In: B. Rosay and K. Packard (eds.), Proc. 26th Annu. Mtg. Utah Mosq. Abatement Assoc., Salt Lake City, Utah, Oct. 1-2, 1973. Nappi, A. J. and Streams, F. A. 1970. Abortive development of the cynipid parasite Pseudeucoila bochei (Hymenoptera) in species of the Drosophila melanica group. Ann. Ent. Soc. Amer. 63: 321-27. Naranjo, S. E. 2002. Sampling Arthropods. In: Capinera, J. L.Encyclopedia of entomology. The Third Ed. Springer Pub. USDA-ARS, Western Cotton Research Laboratory Phoenix, Arizona, USA. Nasser, M.A.K. and Eraky, S. A. 1994. Biology and the impact of the pupal parasite, Nasonia vitripennis: (Walker) on three dipteran species. Assiut Journal of Agricultural Sciences 25: 173-180. Neves, D.P. and Faria, A. C. D. 1988. Depth of Stomoxys calcitrans (Diptera, Muscidae) pupae and its microhymenoptera parasitoids in manure. Revista Brasileira de Biologia 48(4): 911-914. Newman, L. J. 1928. Sheep maggot fly parasite (Alysia manducator). J. Dept. Agric. W. Australia 5: 150-51. Nickle, D. A., and Sakai, S. 1990. Order Dermaptera. pp. 81-83. In Kosztarab, M., and C. W. Schaefer (eds.). Systematics of the North American Insects and Arachnids: Status and Needs. (Virginia Agricultural Experiment Station Information Series 90-1.) Virginia Polytechnic Institute and State University, Blacksburg, Virginia. xii + 247 pp. Nichols, G. L. 2005. Fly transmission of Campylobacter. Emerging Infectious Diseases, Vol 11, No 3, pp 361–365. Nihei, S. S. and De Carvalho, C. J. B. 2009. The Muscini flies of the world (Diptera, Muscidae): identification key and generic diagnoses. generic diagnoses Zootaxa 1976: 1–24 (2009). Nikolskaya, M. N. 1952 . The chalcid fauna of U.S.S.R. (English translation). Off. Tech. Services, U. S. Dept. Commerce, Washington, D.C. 593 p. Nikolskaya, M. N. 1960. Chalcididae and Leucospidae of central Asia (Hymenoptera, Chalcidoidea). Trudy ZIN AN SSSR, 27. Fauna and ecology of the Turkmenian SSR, pp. 220-246.
124 Nmorsi, O. P. G., Ukwandu, N. C. D. and Agbozele G. E. 2006. Detection of some gastrointestinal parasites from four synanthropic flies in Ekpoma, Nigeria. J Vect Borne Dis 43, September 2006, pp. 136–139. Nostvik, E. 1954. Biological studies of Pachycrepoideus dubius Ashm. (Pteromalidae) a pupal parasite of various Diptera. Oikos 5(2): 195-204. Oldroyd, H. 1964. The Natural History of Flies. London: Weidenfeld and Nicolson. Oldroyd, H. 1970. Diptera: Introduction and key to families. Handbook for the identification of British insects, vol. IX Part 1. Royal Entomological Society of London. Okoronkwo, M. O. and Onwuliri, C. O. E. 1998. Intestinal parasites from refuse dumps and abattoir wastes in Plateau State Nigeria. J Med Lab Sci ., 7: 25–33. Oliai, S. E. and King, B. H. 2000. Associative learning in response to color in the parasitoid wasp Nasonia vitripennis (Hymenoptera : Pteromalidae). Journal of Insect Behavior 13:55-69. Olsen, A. R. and Hammack, T. S. 2000. Isolation of Salmonella spp. from the housefly, Musca domestica L., and the dump fly, Hydrotaea aenescens (Wiedemann) (Diptera: Muscidae), at caged-layer houses‟, Journal of Food Protection. Vol 63, No 7, pp 958–960. Olton, G. S. 1971. Bioecological studies of Tachinaephagus zealandicus Ashmead (Hymenoptera, Encyrtidae), parasitoid of synanthropic Diptera. Ph.D. Thesis, University of California, Riverside. Olton, G. S. and Legner, E. F. 1974. Biology of Tachinaephagus zealandicus (Hymenoptera: Encyrtidae), parasitoid of synanthropic Diptera. Canad. Ent. 106: 785-800. Olton, G. S. and Legner, E. F. 1975. Winter inoculative releases of parasitoids to reduce houseflies in poultry manure. J. Econ. Ent. 68: 35-8. Omar, A. H. 1987a. Effect of juvenile hormone analogue ZR-515 on the parasite, Nasonia vitripennis (Walker) via its host Chrysomyia albiceps (Wiedemann). J. Egypt. Soc. Parasit. 17: 503-9. Omar, A. H. 1987b. Laboratory studies on the biology and behaviour of Nasonia vitripennis (Walk.) (Hymenoptera: Pteromalidae) reared on Chrysomyia albiceps (Wiedemann) pupae. J. Egypt. Soc. Parasit. 17: 625-32. Omar, B., Sulaiman, S. and Jeffery, J. 1991a. Anotylus latiusculus (Kraatz) (Coleoptera: Staphylinidae) parasitizing the puparium of Musca domestica L. in Malaysia. Japan. J. Sanit. Zool. 42(2): 147-49. Omar, B., Jeffery, J. and Sulaiman, S. 1991b. Spalangia bouceki n. sp. (Hymenoptera: Pteromalidae) parasitizing puparia of Musca domestica L. in Malaysia. Japan. J. Sanit. Zool. 42(3): 215-17. Oosterbroek, P. 2006. The European Families of the Diptera - identification, diagnosis, biology. - Wetenschappelijke Mededeling. Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging: 205 pp.; Utrecht. Otake, S., Dee, S. A., Moon, R. D., Rossow, K. D., Trincado, C., Farnham, M. and Pijoan, C. 2003a. Survival of porcine reproductive and respiratory syndrome virus in houseflies‟, Canadian Journal of Veterinary Research, Vol 67, No 3, pp 198– 203. Otake, S., Dee, S. A., Rossow, K. D., Moon, R. D., Trincado, C. and Pijoan, C. 2003b. Transmission of porcine reproductive and respiratory syndrome virus by houseflies (Musca domestica). The Veterinary Record, Vol 152, No 3, pp 73–76.
125 Panicker, K. N. and Srinivasan, R. 1986. Preliminary studies of Pachycrepoideus vindemiae (Hymenoptera: Pteromalidae) and its potential for controlling houseflies. Indian J. Med. Res. 84: 159-62. Pape, T. 1996. Catalogue of the Sarcophagidae of the world (Insecta: Diptera). Mem. Ent. Intern. 8, 558 pp. Pape, T., Bickel, D. and Meier, R. 2009. Diptera Diversity - Status, challange and tools. - Leiden and Boston: Brill: 459 pp. Papp, C. S. 1983. Introduction to North American beetles. Sacramento, Calif.: Entomography Publications, 335 pp. Pawson, B. M., Petersen, J. J. and Holtzer, T. O. 1987. Competitive parasitism of house fly pupae (Diptera: Muscidae) by Muscidifurax zaraptor and Urolepis rufipes (Hymenoptera: Pteromalidae). J. Med. Ent. 24: 66-70. Peck, O. 1951. Superfamily Chalcidoidea, p. 410-594. In: Muesebeck, Krombein and Townes (eds.), Hymenoptera of America North of Mexico., Synoptic Catalog. U. S. Dept. Agr., Agr. Monogr. 2: 1420 p. Pcck, O., Boucek, Z. and Hoffer, A. 1964. Keys to the Chalcidoidea of Czechoslovakia (Insecta, Hymenoptera) Mem. ent, Sac. Canada. no: 34, 170 pp. Peris, S. V. 1992a. A preliminary key to the world genera of Luciliini (Diptera, Calliphoridae). Bol. R. Soc. Esp. Hist. Nat. (Sec. Biol.), 88 (1- 4), 73- 78. Peris, S. V. 1992b. A preliminary key to the world genera of Luciliini (Diptera, Calliphoridae). Bol. R. Soc. Esp. Hist. Nat. (Sec. Biol.), 88 (1- 4), 79- 98. Perron, J. P. 1954. Spalangia rugosicollis Ashm. [Hymenoptera: Chalcidoidea], a new parasite of the onion maggot, Hylemyia antiqua (Mg.) [Diptera: Anthomyidae]. Canad. Ent. 88: 222. Peschke, K. 1978. The female sex pheromone of the staphylinid beetle, Aleochara curtula. J. Insect Physiol. 24: 197-200. Peschke, K. 1979. Tactile orientation by mating males of the staphylinid beetle, Aleochara curtula, relative to the setal fields of the female. Physiol. Ent. 4: 155- 9. Peschke, K. 1983. Defensive and pheromonal secretion of the tergal gland of Aleochara curtula. II. Release and inhibition of male copulatory behavior. J. Chem. Ecol. 9: 13-31. Peschke, K. 1985. Immature males of Aleochara curtula avoid intrasexual aggressions by producing the female sex pheromone. Naturwiss., Berlin/Heidelberg u.a. 72: 274-75. Peschke, K. 1986. Development, sex specificity, and site of production of aphrodisiac pheromones in Aleochara curtula. J. Insect Physiol. 32: 686-93. Peschke, K. 1987. Cuticular hydrocarbons regulate mate recognition, male aggression and female choice of the rove beetle, Aleochara curtula. J. Chem. Ecol. 13: 1993-2008. Peschke, K. and Metzler, M. 1987. Cuticular hydrocarbons and female sex pheromones of the rove beetle, Aleochara curtula Goeze (Coleoptera, Staphylinidae). Insect Biochem. 17: 167-78. Peschke, K., Hahn, P. and Fuldner, D. 1987. Adaptations of the blow fly parasitoid Aleochara curtula (Coleoptera, Staphylinidae) to the temporal availability of hosts at carrion. Zool. Jb. Syst., Jena 114: 471-86.
126 Peterson, A. 1951. Larvae of Insects, Part 2: Coleoptera, Diptera, Neuroptera, Siphonaptera, Mecoptera, Trichoptera. Ann Arbor, Mich.: Edwards Bros., 416 pp. Petersen, J. J. 1986a. Evaluating the impact of pteromalid parasites on filth fly populations associated with confined livestock installations, p. 52-56. In: R. S. Petersen, J. J. 1986b. Augmentation of early season releases of filth fly (Diptera: Muscidae) parasites (Hymenoptera: Pteromalidae) with freeze-killed hosts. Environ. Entomol. 15: 590-593. Petersen, J. J. and Matthews, J. R. 1984. Effects of freezing of host pupae on the production of progeny by the filth fly parasite Muscidifurax zaraptor (Hymenoptera: Pteromalidae). J. Kan. Ent. Soc. 57: 387-93. Petersen, J. J. and Meyer, J. A. 1983a. Host preference and seasonal distribution of pteromalid parasites (Hymenoptera: Pteromalidae) of stable flies and house flies (Diptera: Muscidae) associated with confined livestock in eastern Nebraska. Environ. Ent. 12: 567-71. Petersen, J. J. and Meyer, J. A. 1983b. Observations on the overwintering pupal parasites of filth flies associated with open silage in eastern Nebraska. Southwest. Ent. 8: 219-25. Petersen, J. J. and Pawson, B. M. 1988a. Early season dispersal of Muscidifurax zaraptor (Hymenoptera: Pteromalidae) utilizing freeze-killed housefly pupae as hosts. Med. Vet. Ent. 2: 137-40. Petersen, J. J. and Pawson, B. M. 1988b. Late-season activity of pteromalid (Hymenoptera) parasites of filth flies (Diptera: Muscidae) in eastern Nebraska. J. Med. Ent. 25: 272-5. Petersen, J. J. and Pawson, B. M. 1991. Early season introduction, population increase, and movement of the filth fly parasite Muscidifurax zaraptor (Hymenoptera: Pteromalidae). Environ. Ent. 20: 1155-9. Petersen, J. J., Meyer, J. A., Stage, D. A. and Morgan, P. B. 1983. Evaluation of sequential releases of Spalangia endius (Hymenoptera: Pteromalidae) for control of house flies and stable flies (Diptera: Muscidae) associated with confined livestock in eastern Nebraska. J. Econ. Ent. 76: 283-86. Petersen, J. J., Guzman, D. R. and Pawson, B. M. 1985. Urolepis rufipes (Hymenoptera: Pteromalidae), a new parasite record for filth flies (Diptera: Muscidae) in Nebraska, USA. J. Med. Ent. 22: 345. Petersen, J. J., Pawson, B. M. and Guzman, D. R. 1986. Discrimination by the pupal parasite Muscidifurax zaraptor for live and freeze-killed house fly pupae. J. Ent. Sci. 21: 52-5. Pickens, L. G. 1981. Use of Pachycrepoideus vindemiae to control fly breeding in poultry coops and cattle stalls, p. 59-60. In: Status of Biological Control of Filth Flies, USDA Sci. Educ. Adm. Publ. A106. 2: F64, 212 p. Pickens, L. G. and Miller, R. W. 1978. Using frozen host pupae to increase the efficiency of a parasite-release program. Florida Ent. 61: 153-58. Pickens, L. G., Miller, R. W. and Centala, M. M. 1975. Biology, population dynamics, and host finding efficiency of Pachycrepoideus vindemiae in a box stall and a poultry house. Environ. Ent. 4: 975-79. Pimentel, D. 1986. Population dynamics and the importance of evolution in successful biological control. Fortschr. Zool. 32: 3-18.
127 Pimentel, D. and Burgess, M. 1985. Effects of single versus combinations of insecticides on the development of resistance. Environmental Entomology 14(5): 582-589. Pinkus, H. 1913. The life history and habits of Spalangia muscidarum Richardson, a parasite of the stable fly. Psyche 20: 148-58. Pitkin, B. R. 2004. Comprehensive and detailed illustrated glossary of positional and morphological terms used in Chalcidoidea. In [www.agr.gc.ca/science /ecorc/chalcid/intro_e.htm. Erişim Tarihi: 05. 04. 2009] Plapp, F.W. 1984. The genetic basis of insecticide resistance in the housefly: Evidence that a single locus plays a major role in metabolic resistance to insecticides. Pesticide Biochemistry and Physiology. 22, 194. Podoler, H. and Mendel, Z. 1977. Analysis of solitariness in a parasite-host system (Muscidifurax raptor, Hymenoptera: Pteromalidae- Ceratitis capitata, Diptera: Tephritidae). Ecol. Ent. 2: 153-60. Popham, E. J. 1965. A key to the Dermaptera subfamilies. Entomologist. 98:126-136. Popham, E. J. 1985. The mutual affinities of the major earwig taxa (Insecta, Dermaptera). Zeitschrift Füer Zoologische Systematik und Evolutionsforschung 23(3):199-214. Pratt, H. D., Littig, K. S. and Scott, H. G. 1975. Flies of Public Health Importance and Their Control, CDC 75- 8218, Dept. Hlth Educ. and Welfare, Center for Disease Control, Atlanta, Georgia, U. S. A., 46 pp. Preutu, M. 1986. Contributions to the biological control of genital myiasis in sheep using the hyperparasite Nasonia vitripennis I.). Rev. Cresterea Animalelor 36: 58-61. [in Romanian]. Prince, G. J. 1976. Laboratory biology of Phaenocarpa persimilis Papp (Braconidae: Alysiinae), a parasitoid of Drosophila. Aust. J. Zool. 24: 249-64. Propp, G. D. 1986. Characterization of intra- and interspecific isoenzyme variation in Spalangia spp. and Muscidifurax spp. (Chalcidoidea: Pteromalidae), parasitoids of synanthropic Diptera, p. 164-74. In: R. S. Patterson and D. A. Rutz (eds.), Biological Control of Muscoid Flies. Misc. Publ. Ent. Soc. Amer. 61: 164-74. Propp, G. D. and Morgan, P. B. 1983. Superparasitism of house fly, Musca domestica L., pupae by Spalangia endius Walker (Hymenoptera: Pteromalidae). Environ. Ent. 12: 561-66. Propp, G. D. and Morgan, P. B. 1984a. Multiparasitism of house fly, Musca domestica L., pupae by Spalangia endius Walker and Muscidifurax raptor Girault and Sanders (Hymenoptera: Pteromalidae). Environ. Ent. 12: 1232-38. Propp, G. D. and Morgan, P. B. 1984b. Effect of parasitoid/host ratio on superparasitism of house fly pupae (Diptera: Muscidae) by Spalangia endius Walker (Hymenoptera: Pteromalidae). J. Kansas Ent. Soc. 57: 617-21. Propp, G. and Morgan, P. B. 1985a. Effect of host distribution on parasitoidism of housefly (Diptera: Muscidae) pupae by Spalangia spp. and Muscidifurax raptor (Hymenoptera: Pteromalidae). Canad. Ent. 117: 515-24. Propp, G. D. and Morgan, P. B. 1985b. Effect of parasitoid/host ratio on superparasitism of house fly pupae (Diptera: Muscidae) by Spalangia endius Walker (Hymenoptera: Pteromalidae). J. Kans. Ent. Soc. 57: 617-621. Quinlana, J. 1986. A key to the Afrotropical genera of Eucoilidae (Hymenoptera), with a revision of certain genera. Bull. Brit. Mus. Nat. Hist. (Ent.) 52(4): 243-366.
128 Radchenko, A. G. 1997. "Review of ants of the genus Cataglyphis Foerster (Hymenoptera, Formicidae) of Asia. . Entomol. Obozr. 76:424-442. Ratcliffe, N. A. and King, P. E. 1967. The "venom" system of Nasonia vitripennis (Walker) (Hymenoptera: Pteromalidae). Proc. Roy. Ent. Soc. London, Ser. A, 42: 49-61. Ratcliffe, N. A. and King, P. E. 1968. The acid gland of Nasonia vitripennis (Walker) (Pteromalidae: Hymenoptera). Entomologist (London) 101: 95-6. Ratcliffe, N. A. and King, P. E. 1969a. Morphological, ultrastructural, histochemical and electrophoretic studies on the venom system of Nasonia vitripennis Walker (Hymenoptera: Pteromalidae). J. Morphol. 127: 177-203. Ratcliffe, N. A. and King, P. E. 1969b. Ultrastructural changes in the mitochondria of the acid gland of Nasonia vitripennis (Walker) (Pteromalidae: Hymenoptera) induced by starvation. Z. Zellforsch. u. mikrosk. Anat. 99: 459-68. Ratcliffe, N. A. and King, P. E. 1969c. The effect of starvation on the fine structures of the venom system in Nasonia vitripennis. J. Insect Physiol. 16: 885-903. Ratcliffe, N. A. and King, P. E. 1970. The effect of starvation on the fine structures of venom system in Nasonia vitripennis. J. Insect Physiol. 16: 885-903. Ratcliffe, S. T., Robertson, H. M., Jones, C. J., Bollero, G. A. and Weinzierl, R. A. 2002. Assessment of parasitism of house fly and stable fly (Diptera : Muscidae) pupae by pteromalid (Hymenoptera : Pteromalidae) parasitoids using a polymerase chain reaction assay. J. of Med. Entomol. 39:52-60. Read, D. C. 1962. Notes on the life history of Aleochara bilineata (Gyll.) (Coleoptera: Staphylinidae), and on its potential value as a control agent for the cabbage maggot, Hylemya brassicae (Bouché) (Diptera: Anthomyiidae). Canad. Ent. 94: 417-24. Rehn, J. A.G., 1951 Classification of the Blattaria as indicated by their wings (Orthoptera). Amer. Entomol. Soc. Mem. 14:1-134. Rentz, D. C. F., and Kevan, D. K. M. 1991. Dermaptera (earwigs). pp. 360-368. In CSIRO (ed.). The Insects of Australia. A Textbook for Students and Research Workers. 2nd edition. Melbourne University Press, Carlton, Australia. 2 volumes. xvii + 1137 + vi pp. Richards, J. G. 1969. The structure and formation of the egg membranes in Nasonia vitripennis (Walker) (Hymenoptera, Pteromalidae). J. Microscopy 89: 43-53. Richards, O. W. 1977. Hymenoptera. Introduction and key to families. Handbooks for the Identification of British Insects, Roy. Ent. Soc., London 6, Pt. 1, 94 p.; Pt. 2, 100 p. Richardson, C. H. 1913a. An undescribed hymenopterous parasite of the housefly. Psyche 20: 38-39. Richardson, C. H. 1913b. Studies on the habits and development of a hymenopterous parasite, Spalangia muscidarum Rich. J. Morph. 24: 513-57. Riek, E. F. 1970. Hymenoptera, p. 867-983. In: The Insects of Australia. Div. Ent., Commonw. and Indus. Res. Org. (CSIRO). Melborune Univ Press, Canberra, Australia. 929 p. Ripa, R. 1986a. The control of filth flies in Chile. In: R. S. Patterson and D. A. Rutz (eds.), Biological Control of Muscoid Flies. Ent. Soc. Amer. Misc. Publ. No. 61. Ripa, R. 1986b. Survey and use of biological control agents on Easter Island and in Chile. In Patterson, R. S. and D. A. Rutz (eds.). Biological control of moscoid flies. Entomol. Soc. Am. Misc. Publ. No. 61; 174p. 39- 44.
129 Risbec, J. 1956. Australomalotylus rageaui n. sp., Encyrtidae parasite de Sarcophaga sp. en Nouvelle-Caledonie. Annals Parasit. Hum. Comp. 31: 169-73. Rivers, D. B. and Denlinger, D. L. 1994a. Developmental fate of the flesh fly, Sarcophaga-bullata, envenomated by the pupal ectoparasitoid, Nasonia vitripennis. Journal of insect Physiology 40:121-127. Rivers, D. B. and Denlinger, D. L. 1994b. Redirection of metabolism in the flesh fly, Sarcophaga bullata, following envenomation by the ectoparasitoid Nasonia vitripennis and correlation of metabolic effects with the diapause status of the host. Journal of Insect Physiology 40:207-215. Rivers, D. B. and Denlinger, D. L. 1995. Fecundity and development of the ectoparasitic wasp Nasonia-vitripennis are dependent on host quality. Entomologia Experimentalis et Applicata 76:15-24. Robinson, W. H. 1996. Urban Entomology (Insect and mite pests in the human environment). First Edition.Chapman and Hall, London, UK. 430p. Rognes, K. 1997. The Calliphoridae (Blowflies) (Diptera: Oestroidea) are not a monophyletic group. Cladistics 13: 27-68. Rohwer, S. A. 1923. New Hymenoptera from the Malayan region. Philippine J. Sci. 22: 345-56. Rosef, O. and Kapperud, G. 1983. House flies (Musca domestica) as possible vectors of Campylobacter fetus subsp. jejuni. Applied and environmental microbiology, 45: 381- 383. Roy, D. N. and Siddons, L.B. 1939. A list of Hymenoptera of superfamily Chalcidoidea , parasites of Calyptrate Muscoidea. Rec. Indian Mus. (Calcutta) 41: 223-24. Roy, D. N., Siddons, L. B. and Mukherjee, S. P. 1940. The bionomics of Dirhinus pachycerus Masi (Hymenoptera: Chalcidoidea), a pupal parasite of muscoid flies. Indian J. Ent. 2: 229-40. Rueda, L. M. and Axtell, R. C. 1985a. Comparison of hymenopterous parasites of house fly, Musca domestica (Diptera: Muscidae), pupae in different livestock and poultry production systems. Environ. Ent. 14: 217-22. Rueda, L. M. and Axtell, R. C. 1985b. Guide to common species of pupal parasites (Hymenoptera: Pteromalidae) of the house fly and other muscoid flies associated with poultry and livestock manure. Tech. Bull. 278, North Carolina Agr. Res. Svc. North Carolina St. Univ., Raleigh, NC. 88 p. Rueda, L. M., and Axtell, R. C. 1987. Reproduction of Pteromalidae Hymenoptera) parasitic on fresh and frozen house fly (Musca domestica Linn.) pupae. Philippines J. Sci. 116: 313-326. Rueda, L. M, Roh, P. U. and Ryu, J. L. 1997. Pupal parasitoids (Hymenoptera: Pteromalidae) of filth flies (Diptera: Muscidae, Calliphoridae) breeding in refuse and poultry and livestock manure in South Korea. Journal of Medical Entomology 34: 82-85. Rutz, D. A. 1986. Parasite monitoring and impact evaluation in the development of filth fly biological control programs for poultry farms, p. 45-51. In: R. S. Patterson and D. A. Rutz (eds.), Biological Control of Muscoid Flies. Ent. Soc. Amer. Misc. Publ. 61. Rutz, D. A. and Axtell, R. C. 1980a. Invasion and establishment of house fly, Musca domestica (Diptera: Muscidae), parasites (Hymenoptera: Pteromalidae) in new caged-layer poultry houses. J. Med. Ent. 17: 151-55.
130 Rutz, D. A. and. Axtell, R. C. 1980b. House fly (Musca domestica) parasites (Hymenoptera: Pteromalidae) associated with poultry manure in North Carolina. Environ. Ent. 9: 175-80. Rutz, D. A. and Axtell, R. C. 1981. House fly Musca domestica control in broiler- breeder poultry houses by pupal parasites (Hymenoptera: Pteromalidae): indigenous parasite species and releases of Muscidifurax raptor. Environ. Ent. 10: 343-45. Rutz, D. A. and Scoles, G. A. 1989. Occurrence and seasonal abundance of parasitoids attacking muscoid flies (Diptera: Muscidae) in caged-layer poultry facilities in New York. Environ. Ent. 18: 51-5. Saif, L. J. and Wesley, R. D. 1999. Transmissible gastroenteritis and porcine respiratory corona virus‟, in Straw, B., ed, Diseases of Swine, 8 ed, Iowa State University Press, Ames, IA, pp 295– 326. Salkeld, E. H. 1959. Notes on anatomy, life history and behaviour of Aphaereta pallipes (Say) (Hymenoptera, Braconidae), a parasite of the onion maggot, Hylemya antiqua (Meig.). Canad. Ent. 91: 93-7. Samson-Boshuizen, M., van Lenteren, J. C. and Bakker, K. 1974. Success of parasitization of Pseudeucoila bochei Weld (Hym., Cynip.): a matter of experience. Neth. J. Zool. 24: 67-85. Sasaki, T., Kobayashi, M. and Agui, N. 2000. Epidemiological potential of excretion and regurgitation by Musca domestica (Diptera: Muscidae) in the dissemination of Escherichia coli 0157:H7 to food. Journal of Medical Entomology, Vol 37, No 6, pp 945–949. Saul, G. B. 1954. The induction by x-rays of recessive lethals in the mature sperm of Mormoniella vitripennis (Walker). PhD. Thesis, Univ. Pennsylvania. 61 p. Saul, G. B. 1955. The induction by x-rays of recessive lethals in the mature sperm of Mormoniella vitripennis (Walker). Radiation Res., NY. 2: 447-60. Saul, G. B. 1957. A new element in the R-locus in Mormoniella. Genetics 42: 393. Saul, G. B. 1960. The occurrence of fluorescent substances in the parasitic wasp Mormoniella vitripennis (Walker). Rev. Suisses Zool. 67: 270-81. Saul, G. B. 1981. An analysis of non-reciprocal cross incompatibility in Mormoniella vitripennis Walker). Z. Vererbungsl., Berlin 92: 28-33. Saunders, D. S. 1962. The effect of age of female Nasonia vitripennis (Walker) (Hymenoptera, Pteromalidae) upon the incidence of larval diapause. J. Insect Physiol. 8: 309-18. Saunders, D. S. 1964. Rearing tsetse-fly parasites in blowfly puparia. Bull. Wld. Hlth. Org. 31: 309-10. Saunders, D. S. 1965a. Dispause of maternal origin. Proc. 12th Internatl. Cong. Ent., London 1964. p. 182. Saunders, D. S. 1965b. Larval diapause induced by maternally-operating photoperiod. Nature, London 206(4985): 739-40. Saunders, D. S. 1965c. Larval diapause of maternal origin: induction of diapause in Nasonia vitripennis (Walker) (Hymenoptera: Pteromalidae). J. Expt. Biol. 42: 495-508. Saunders, D. S. 1966a. Larval diapause of maternal origin. - II. The effect of photoperiod and temperature on Nasonia vitripennis. J. Insect Physiol. 12: 569- 81.
131 Saunders, D. S. 1966b. Larval diapause of maternal origin. - III. The effect of host shortage on Nasonia vitripennis. J. Insect Physiol. 12: 899-908. Saunders, D. S. 1967. Time measurement in insect photoperiodism: reversal of photoperiodic effect by chilling. Science 156(3778): 1126-27. Saunders, D. S. 1968. Photoperiodism and time measurement in the parasitic wasp, Nasonia vitripennis. J. Insect Physiol. 14: 433-50. Saunders, D. S. 1973. Thermoperiodic control of diapause in an insect: theory of internal coincidence. Science, Wash., D.C. 181(4097): 358-60. Saunders, D. S. 1974a. Evidence for "dawn" and "dusk" oscillators in the Nasonia photoperiodic clock. J. Insect Physiol 20: 77-88. Saunders, D. S. 1974b. Spectral sensitivity and intensity thresholds in Nasonia photoperiodic clock. Nature, London 253(5494): 732-34. Saunders, D. S. 1978. Internal and external coincidence and the apparent diversity of photoperiodic clocks in the insects. J. Comp. Physiol. A-127: 197-207. Saunders, D. S. 1981. Insect photoperiodism-- the clock and the counter: a review. Physiol. Ent. 6: 99-116. Saunders, D. S. and D. Sutton. 1969. Circadian rhythms in the insect photoperiodic clock. Nature, London 221(5180): 559-61. Saunders, D. S., Sutton, D. and Jarvis, R. A. 1970. The effect of host species on diapause induction in Nasonia vitripennis. J. Insect Physiol. 16: 405-16. Schmidt, C. D. and Morgan, P. B. 1978. Parasitism of pupae of the horn fly, Haematobia irritans (L.), by Spalangia endius Walker. Southwestern Ent. 3: 69-72. Schulz, R. 1975. Experimentelle Analyse des Orientierungsverhaltens der Larvan von Aleochara curtula Goeze (Coleoptera, Staphylinidae) im Puparium von Calliphora erythrocephala Meig. Ph.D. Thesis, Univ. Würzburg. Scott, J. G., Rutz, D. A. and Walcott, J. 1988. Comparative toxicity of seven insecticides to adult Spalangia cameroni Perkins. J. Agr. Ent. 5: 139-45. Scott, J.G., Alefantis, T.G., Kaufman, P.E. and Rutz, D.A. 2000. Insecticide resistance in house flies from caged-layer poultry facilities. Pest Management Science 56 (2000):147-153. Seevers, C. H. 1978. A generic and tribal revision of the North American Aleocharinae (Coleoptera: Staphylinidae). Fieldiana Zool., Chicago 71: 1-289. Sereno, F.T. P. S. and Neves, D. P. 1993. Microhymenopterous parasitoids of Diptera (Muscidae, Otitidae) at a dairy cattle in Iguarape, state of Minas Gerais, Brasil. Rev. Bras. Entomol., 37(3): 563- 567. Shane, S. M., Montrose, M. S., and Harrington, K. S. 1985. Transmission of Campylobacter jejuni by the housefly (Musca domestica). Avian Diseases, Vol 29, No 2, pp 384–391. Sharma, J. C. 1967. Biology of Muscidifurax raptor Girault and Sanders (Pteromalidae: Hymenoptera), a pupal parasite of common house fly, Musca domestica L. Proc. 54th Indian Sci. Cong. 54: 466. Sharma, J. C. 1971. A note on the biology of Muscidifurax raptor Girault and Sanders (Hymenoptera: Pteromalidae), a pupal parasite of common house fly, Musca domestica L. Madras Agr. J. 58: 422-23. Shepard, M. and Kissam, J. B. 1981. Integrated control of house flies on poultry farms: treatment of house fly resting surfaces with diflubenzuron plus releases of the parasitoid, Muscidifurax raptor. J. Georgia Ent. Soc. 16: 222-27.
132 Shibles, D. B. 1969. Muscidifurax raptor Girault and Sanders, Spalangia endius Walker, and related species (Hymenoptera: Pteromalidae) as parasites of house flies in New Jersey. Ph.D. Thesis, Rutgers Univ., New Brunswick, New Jersey. 87 p. Shono, T. and Scott, J. G. 2003. Spinosad resistance in the housefly, Musca domestica, is due to a recessive factor on autosome 1. Pesticide Biochemistry and Physiology, 75, 1-7. Siafacas, V. 1980. Biology of Spalangia nigroaenea Curtis (Hymenoptera: Pteromalidae), a pupal parasite of the house fly, Musca domestica L. M.S. Thesis, North Carolina St. Univ., Raleigh, North Carolina. 73 p. Simmonds, F. J. 1944. The propagation of insect parasites on unnatural hosts. Bull. Ent. Res. 35: 219-26. Simmonds, F. J. 1946. A factor affecting diapause in hymenopterous parasites. Bull. Ent. Res. 37: 95-97. Simmonds, F. J. 1947a. Improvement of the sex-ratio of a parasite by selection. Canad. Ent. 79: 41-44. Simmonds, F. J. 1947b. Some factors influencing diapause. Canad. Ent. 79: 226-32. Simmonds, F. J. 1952. Parasites of the frit-fly Oscinella frit (L.) in eastern North America. Bull. Ent. Res. 43: 503-42. Simmonds, F. J. 1953a. Inter-relationship of the parasites of the frit-fly, Oscinella frit (L), in eastern North America. Bull. Ent. Res. 44: 387-93. Simmonds, F. J. 1953b. Observations on the biology and mass-breeding of Spalangia drosophilae Ashm. (Hymenoptera: Spalangiidae), a parasite of the frit-fly, Oscinella frit (L.). Bull. Ent. Res. 44: 773-78. Simmonds, F. J. 1954. Host finding and selection by Spalangia drosophilae Ashm. Bull. Ent. Res. 45: 527-37. Simmonds, F. J. 1956. Superparasitism by Spalangia drosophilae Ashm. Bull. Ent. Res. 47: 361-76. Skidmore, P. 1985. The Biology of the Muscidae of the World. W. Junk, Dordrecht. Skinner, S. W. 1982. Maternally inherited sex ratio in the parasitoid wasp Nasonia vitripennis. Science 215: 1133-34. Skinner, S. W. 1983. Extrachromosomal sex ratio factors in the parasitoid wasp, Nasonia (= Mormoniella) vitripennis. Ph.D. Thesis, Univ. of Utah, Salt Lake City. Skinner, S. W. 1985. Son-killer, a third extrachromosomal factor affecting the sex ratio in the parasitoid wasp, Nasonia (= Mormoniella) vitripennis. Genetics 109: 745-59. Skovgard, H. 2002. Dispersal of the filth fly parasitoid Spalangia cameroni (Hymenoptera : Pteromalidae) in a swine facility using fluorescent dust marking and sentinel pupal bags. Env.Ent. 31:425-431. Skovgard, H. 2004. Sustained releases of the pupal parasitoid Spalangia cameroni (Hymenoptera : Pteromalidae) for control of house flies, Musca domestica and stable flies Stomoxys calcitrans (Diptera : Muscidae) on dairy farms in Denmark. Biol.Cont. 30:288-297. Skovgard, H., and Jespersen, J. B. 1999. Activity and relative abundance of hymenopterous parasitoids that attack puparia of Musca domestica and Stomoxys calcitrans (Diptera : Muscidae) on confined pig and cattle farms in Denmark. Bull.ent.Res. 89:263-269.
133 Skovgard, H. and Jespersen, J. B. 2000. Seasonal and spatial activity of hymenopterous pupal parasitoids (Pteromalidae and Ichneumonidae) of the house fly (Diptera : Muscidae) on Danish pig and cattle farms. Env.Ent. 29:630-637. Skovgard, H. and Nachman, G. 2004. Biological control of house flies Musca domestica and stable flies Stomoxys calcitrans (Diptera : Muscidae) by means of inundative releases of Spalangia cameroni (Hymenoptera : Pteromalidae). Bull.Ent.Res. 94:555-567. Smith, L. and Rutz, D. A. 1985. The occurrence and biology of Urolepis rufipes (Hymenoptera: Pteromalidae), a parasitoid of house flies in New York dairies. Environ. Ent. 14: 365-69. Smith, L. and Rutz, D. A. 1986. Development rate and survivorship of immature Urolepis rufipes (Hymenoptera: Pteromalidae), a parasitoid of pupal house flies. Environ. Ent. 15: 1301-06. Smith, L. and Rutz, D. A. 1987. Reproduction, adult survival and intrinsic rate of growth of Urolepis rufipes (Hymenoptera: Pteromalidae), a pupal parasitoid of house flies, Musca domestica. Entomophaga 32: 315-27. Smith, L. and Rutz, D. A. 1991a. The influence of light and moisture gradients on the attack rate of parasitoids foraging for hosts in a laboratory arena (Hymenoptera: Pteromalidae). J. Insect Behav. 4: 195-08. Smith, L. D. and Rutz, D. A. 1991b. Seasonal and relative abundance of hymenopterous parasitoids attacking house fly pupae at dairy farms in central New York. Environ. Ent. 20: 661-68. Snyder, F. M. 1957. Notes and descriptions of some Neotropical Muscidae (Diptera). Bull. Am. Mus. Nat. His.113: 437-490. Soos, A. and Papp, L. 1986. Catalogue of Palaearctic Diptera. Calliphoridae - Sacrophagidae. Vol. 12, 265 pp. Akademiai Kiado, Budapest. Srinivasan, R. and Panicker, K. N. 1988. Studies on Dirhinus himalayanus (Hymenoptera: Chalcididae) a pupal parasitoid of Musca domestica (Diptera: Muscidae). Entomol. 13(3/4): 279-81. Srinivasan, R. and Amalraj, D. D. 2003. Efficacy of insect parasitoid Dirhinus himalayanus (Hymenoptera : Chalcididae) and insect growth regulator, triflumuron against house fly, Musca domestica (Diptera : Muscidae). Ind. J. of Med. Res. 118:158-166. Staats, J. J., Feder, I., Okwumabua, O. and Chengappa, M. M. 1997. Streptococcus suis: past and present. Veterinary Research Communications, Vol 21, No 6, pp 381–407. Stafford, K. C., Pitts, C. W. and Webb, T. L. 1984. Olfactometer studies of host seeking by the parasitoid Spalangia endius Walker ([Hymenoptera: Pteromalidae]). Environ. Ent. 13: 228-31. Stearn, W. T. 1943. Royle's "Illustrations of the Botany of the Himalayan Mountains." J. Arnold Arboretum 24: 484-87. Steinmann, H. 1988. A revision of the Oriental Forficula Linnaeus, 1758 species (Dermaptera: Forficulidae). Acta Zoologica Hungarica 34(1):1-26. Steinmann, H. 1989. World Catalogue of Dermaptera. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, The Netherlands, and Akadémiai Kiadó, Budapest, Hungary. 934 pp. Stenseng, L., Skovgard, H. and Holter, P. 2003. Life table studies of the pupal parasitoid Urolepis rufipes (Hymenoptera : Pteromalidae) on the house fly Musca domestica (Diptera : Muscidae) in Denmark. Env.Ent. 32:717-725.
134 Steve, P. C. 1959. Parasites and predators of Fannia canicularis (L.) and Fannia scalaris (F.). J. Econ. Ent. 52: 530-31. Streams, F. A. 1968. Defense reactions of Drosophila species (Diptera: Drosophilidae) to the parasite Pseudeucoila bochei (Hymenoptera: Cynipidae). Ann. Ent. Soc. Amer. 61: 158-64. Subba-Rao, B. R. 1978. A revision of Tachinaephagus Ashmead (Hymenoptera: Encyrtidae) with descriptions of four new species. Bull. Ent. Res. 68: 65-73. Subba-Rao, B. R. and Hayat, M. 1985. The Chalcidoidea (Insecta: Hymenoptera) of India and the adjacent countries. Oriental Insects 19(1985): 163-310; 20(1986): 1-430. Szalanski, A. L., Owens, C. B., McKay, T. and Steelman, C. D. 2004. Detection of Campylobacter and Escherichia coli 0157:H7 from filth flies by polymerase chain reaction. Medical and Veterinary Entomology, Vol 18, No 3, pp 241–246. Szostatowsta, B., Kruminis-Lozowsta, W., Racewiz, M., Tamong, R. L., Myjak, P. and Graczyk, T. K. 2004. Cryptosporidium parvum filth flies on a cattle farm and in a landfill. Appl. Environ. Microbiol., 701(6): 3742–4. Tawfik, M. F. S., Awadallah, K. T., Ammar, E. D. and Abul-Ela, S. M. 1980. The life history of Aleochara moesta Gr., a natural enemy of houseflies in Egypt (Coleoptera: Staphylinidae). Bull. Ent. Soc. Egypt 60: 367-77. Tenquist, J. D. and Wright, D. F. 1976. The distribution, prevalence and economic importance of blowfly strike in sheep. New Zealand Journal of Experimental Agriculture, 4; 291- 295. Thompson, S. N. 1981a. Brachymeria lasus and Pachycrepoideus vindemiae: sterol requirements during larval growth of two hymenopterous insect parasites reared in vitro on chemically defined media. Experimental Parasitol. 51: 220-35. Thompson, S. N. 1981b. Essential amino acid requirements of four species of parasitic Hymenoptera. Comp. Biochem. Physiol. 69A: 173-74. Thompson, S. N., Bednar, L. and Nadel, H. 1983. Artificial culture of the insect parasite, Pachycrepoideus vindemiae. Ent. Expt. and Appl. 33: 121-22. Thornberry, F. D. and Cole, C. L. 1978. A field evaluation of the effectiveness of the parasitic wasp, Spalangia endius in controlling the common house fly. Abstract Paper Presented 67th Annu. Mtg. Poultry Sci. Assoc., Poultry Science 57: 1167- 68. Tingle, F. C. and Mitchell, E. R. 1975. Seasonal reproduction of Muscidifurax raptor and Spalangia endius under simulated Florida conditions. Environ. Ent. 4: 383- 84. Tobin, P. C. and Pitts, C. W. 1999. Dispersal of Muscidifurax raptorellus Kogan and Legner (Hymenoptera : Pteromalidae) in a high-rise poultry facility. Biol.Cont. 16(1):68-72. Torre-Bueno, J. R. 1985. A Glossary of Entomology (6th printing). - New York Entomological Society: 336 pp. Tüzün, A., Yüksel, S. and Dabiri, F. 2009. Applied of various species of Arthropods in estimating the postmortem interval (PMI) in different stages of decomposition of human corpes. The First İranian International Forensic Medicine Congress; Abstract Book. 25- 27 May 2009. 227-229 p. Tüzün A., Dabiri, F. and Yüksel, S. 2010. Preliminary Study and Identification of Insects Species of Forensic Importance in Urmia– Iran. African Journal of Biotechnology, Vol. 9(24), pp. 3649-3658.
135 van Alphen, J. J. M. and Thunnissen, I. 1983. Host selection and sex allocation by Pachycrepoideus vindemiae Rondani (Pteromalidae) as a facultative hyperparasitoid of Asobara tabida Nees (Braconidae: Alysiinae) and Leptopilina heterotoma (Cynipoidea; Eucoilidae). Netherlands J. Zool 33: 497-514. van den Assem, J. 1974. Male courtship patterns and female receptivity signal of Pteromalinae (Hymenoptera, Pteromalidae), with a consideration of some evolutionary trends and a comment on the taxonomic position of Pachycrepoideus vindemiae. Netherlands J. Zool. 24: 253-78. van den Assem, J., Gijswijt, M. J. and Nübel, B. K. 1980a. Observations on courtship- and mating strategies in a few species of parasitic wasps (Chalcidoidea). Netherl. J. Zool. 30: 208-27. van den Assem, J., Jachmann, F. and Simbolotti, P. 1980b. Courtship behaviour of Nasonia vitripennis (Hym., Pteromalidae): some qualitative, experimental evidence for the role of pheromones. Behaviour, Leiden 75: 301-7. van den Assem, J., Jachmann, F. and DeJong, K. A. G. 1981. Courtship behaviour of Nasonia vitripennis: head nodding, mouth-art extrusion and pheromone discharge by abdomectomized males. Ent. Expt. and Appl. 30: 215-18. van den Assem, J., Putters, F. A. and van der Voort-Vinkestijn, M. J. 1984. Effects of exposure to an extremely low temperature on recovery of courtship behaviour after waning in the parasitic wasp Nasonia vitripennis. J. Comp. Physiol. A., Berlin, Heidelberg 155: 233-37. van den Assem, J. and Werren, J. H. 1994. A comparison of the courtship and mating behavior of three species of Nasonia (Hymenoptera: Pteromalidae). Journal of Insect Behavior 7: 53-65. van Lenteren, J. C. 1972. Contact-chemoreceptors on the ovipositor of Pseudeucoila bochei Weld (Cynipidae). van Lenteren, J. C. 1976. The development of host discrimination and the prevention of superparasitism in the parasite Pseudeucoila bochei (Hym.: Cynipidae). Neth. J. Zool. 26: 1-83. van Lenteren, J. C. and Bakker, K. 1972. Results of an interdisciplinary study on host discrimination in Pseudeucoila bochei Weld (Hym.: Cynipidae): behavioural, morphological and ecological aspects. Proceedings XIVth International Congress of Entomology, Canberra Australia. 167 van Lenteren, J. C. and Bakker, K. 1975. Discrimination between parasitised and unparasitised hosts in the parasitic wasp Pseudeucoila bochei: a matter of learning. Nature 254(5499): 417-19. van Lenteren, J. C. and Bakker, K. 1978. Behavioural aspects of the functional response of a parasite (Pseudeucoila bochei Weld) to its host (Drosophila melanogaster). Neth. J. Zool. 28: 213-233. Victorov, G. A. and Azizov, N. 1972. Influence of the host population density on number of progeny in Muscidifurax raptor (Hymenoptera, Pteromalidae). Zool. Zhurnal 51: 1583-85. Vinogradova, E. B. and Zinovjeva, K. B. 1972. The control of seasonal development in parasites of blow flies. IV. Patterns of photoperiodic reaction in Alysia manducator Panz. (Hymenoptera, Braconidae), p. 112-17. In: Host Parasite Relationships in Insects. Nauka, Leningrad 1972. Walker, F. 1839. Monographia Chalciditum. Vol. 2. Species collected by C. Darwin, Esq., London. p. 1-100.
136 Walker, A. 1994. The Arthropodas of Human and Domestic Animals; A guide to preliminary identification. Chapman and Hall, London. Translated by: Nikdel, M. and A. Afshar, 1998. First Edition. Nashre Yadboode Esfahan .302p. (In Persian) Wall, R. and Shearer, D. 1997. Veterinary Enomology (Arthropod Ectoparasites of Veterinary Importance. First edition. Chapman and Hall, Pub., London,UK. 439 p. Wallace, G. 1971. Experimental transmission of Toxoplasma gondii by filth-flies. American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. Vol 20, pp 411–413. Wang, M. F., Wang, R. R. and Xue, W.Q. 2006. A review of the lucidula-subgroup of the Fannia canicularis species-group (Diptera: Fanniidae). Zoological Studies 46(2): 129-134. Watts, K. J. and Combs, R. L. 1975. New host record for Aleochara bipustulata. J. Econ. Ent. 68: 564. Watts, K. J. and Combs, R. L. 1977. Parasites of Haematobia irritans and other flies breeding in bovine feces in northeast Mississippi. Environ. Ent. 6: 823-26. Weidhaas, D. E., Haile, D. G., Morgan, P. B. and LaBrecque, G. C. 1977. A model to simulate control of house flies with a pupal parasite, Spalangia endius. Environ. Ent. 6: 489-500. Weinzierl, R. A. and Jones, C. J. 1998. Releases of Spalangia nigroaenea and Muscidifurax zaraptor (Hymenoptera: Pteromalidae) increase rates of parasitism and total mortality of stable fly and house fly (Diptera: Muscidae) pupae in Illinois cattle feedlots. J. Econ. Ent. 91: 1114-1121. Werren, J. H., Skinner, S. W. and Charnov, E. L. 1981. Paternal inheritance of a daughterless sex ratio factor. Nature, London 293(5832): 467-68. Werren, J. H., Skinner, S. W. and Huger, A. M. 1986. Male-killing bacteria in a parasitic wasp. Science, Wash., D.C. 231(4741): 990-92. Wharton, R. A. 1986. The braconid genus Alysia (Hymenoptera): a description of the subgenera and a revision of the subgenus Alysia. Syst. Ent. 11: 453-504. Whistlecraft, J. W., Harris, C. R., Tomlin, A. D. and Tolman, J. H. 1984. Mass rearing technique for a braconid parasite, Aphaereta pallipes (Say) (Hymenoptera: Braconidae). J. Econ. Ent. 77: 814-16. White, R. E. 1983. A field guid to the beetles of North America. Boston: Houghton Mifflin, 368 pp. Whiting, A. R. 1965. The complex locus R in Mormoniella vitripennis (Walker), p. 341-58. In: E. W. Caspari and J. M. Thoday (eds), Advances in Genetics. Academic Press, NY. 13. Whiting, A. R. 1967. The biology of the parasitic wasp Mormoniella vitripennis [= Nasonia brevicornis) (Walker)]. Quart. Rev. Biol. 42(3): 333-406. Whiting, P. W. 1950. Linkage in Mormoniella. Genetics 35: 699. Whiting, P. W. 1951. Multiple complementary alleles in Habrobracon and Mormoniella. J. Genetics, London 50: 206-14. Whiting, P. W. 1954a. Comparable mutant eye colours in Mormoniella and Pachycrepoideus (Hymenoptera, Pteromalidae). Evolution 8: 135-47. Whiting, P. W. 1954b. Identifying gene elements in Mormoniella. Biol. Bull. 107: 292-93. Whiting, P. W. 1955a. Ebony versus black eye color in Mormoniella. Biol. Bull. 109: 353.
137 Whiting, P. W. 1955b. Linkage relations of purple, glass and the eye-color locus R in Mormoniella. Genetics, Austin 40: 602. Whiting, P. W. 1955c. Some interactions of mutant eye-color factors in the wasp Mormoniella. Proc. Penna. Acad. Sci. 29: 242-45. Whiting, P. W. 1955d. A balanced female-sterile vs. lethal stock in the wasp Mormoniella. Assoc. SE., Biol. Bull. 2: 12. Whiting, P. W. 1956a. Duplication at the R-locus in Mormoniella. Genetics, Austin 41: 666. Whiting, P. W. 1956b. Spontaneous eye-color mutation in Mormoniella (The opening of Pandora's box). Proc. Penna. Acad. Sci. 30: 226-46. Whiting, P. W. 1957. Alternative states of factors in the R series of allelic genes in Mormoniella. Assoc. SE. Biol. Bull. 4: 16. Whiting, P. W. 1958. Mormoniella and the nature of the gene: Mormoniella vitripennis (Walker) (Hymenoptera, Pteromalidae). Proc. 10th Internatl. Congr. Ent., Hamburg 1956, Vol. 2: 857-66. Whiting, P. W. 1960. Polyploidy in Mormoniella. Genetics, Austin 45: 949-70. Whiting, P. W. and Bush, D. J. 1959. Maintaining stocks in Mormoniella. Proc. Penna. Acad. Sci. 33: 248-51. Wilhoit, L. R., Stinner, R. E., Axtell, R. C., Bacheler, J. E. and Mann, J. A. 1991. PARMOD: A model for Muscidifurax spp. and Spalangia spp. (Hymenoptera: Pteromalidae), parasites of house fly pupae (Diptera: Muscidae) Environ. Ent. 20: 1418-1426. William, G. B. and McAllister, J. C. 1998. Insecticide resistance and vector control. Centers for disease control and prevention, Atlanta, Georgia, USA. Winfield, M. D. and Groisman, E. A. 2003. Role of nonhost environments in the life style of Salmonella and Escherichia coli. Applied Environmental Microbiology, Vol 69, No 7, pp 3687– 3694. Wingo, C. W., Thomas, G. D. and Nelms, N. M. 1967. Laboratory evaluation of two Aleocharine parasites of the face fly. J. Econ. Ent. 60: 1514-17. Wishart, G. and Monteith, E. 1947. Trybliographa rapae (Westw.) (Hymenoptera: Cynipidae), a parasite of Hylemya spp. (Diptera: Anthomyiidae). Canad. Ent. 86: 145-54. Wright, E. J. and Müller, P. 1989. Laboratory studies of host finding acceptance and suitability of the dung-breeding fly, Haematobia thirouxi potans [Dipt.: Muscidae], by Aleochara sp. (Col.: Staphylinidae). Entomophaga 34: 61-72. Wrobel, M. 2001. Elsevier's Dictionary of Entomology in Latin, English, German, French and Italian. Amsterdam: Elsevier: 374 pp. Wylie, H. G. 1958. Factors that affect host finding by Nasonia vitripennis (Walk.) (Hymenoptera: Pteromalidae). Canad. Ent. 40: 597-608. Wylie, H. G. 1962. An effect of host age on female longevity and fecundity in Nasonia vitripennis (Walk.) (Hymenoptera: Pteromalidae). Canad. Ent. 94: 990-93. Wylie, H. G. 1963. Some effects of host age on parasitism by Nasonia vitripennis (Walk.) (Hymenoptera: Pteromalidae). Canad. Ent. 95: 881-86. Wylie, H. G. 1964a. Discrimination between parasitized and unparasitized housefly pupae by females of Nasonia vitripennis (Walk.) (Hymenoptera: Pteromalidae). Canad. Ent. 97: 279-86. Wylie, H. G. 1964b. Effect of host age on rate of development of Nasonia vitripennis (Walk.) (Hymenoptera: Pteromalidae). Canad. Ent. 96: 1023-27.
138 Wylie, H. G. 1965a. Discrimination between parasitized and unparasitized house fly pupae by females of Nasonia vitripennis (Walk.) (Hymenoptera: Pteromalidae). Canad. Ent. 97: 279-86. Wylie, H. G. 1965b. Effects of superparasitism on Nasonia vitripennis (Walk.) (Hymenoptera: Pteromalidae). Canad. Ent. 97: 326-31. Wylie, H. G. 1965c. Some factors that reduce the reproductive rate of Nasonia vitripennis (Walk.) at high adult population densities. Canad. Ent. 97: 970-77. Wylie, H. G. 1966a. Some effects of female parasite size on reproduction of Nasonia vitripennis (Walk.) (Hymenoptera: Pteromalidae). Canad. Ent. 98: 196-98. Wylie, H. G. 1966b. Survival and reproduction of Nasonia vitripennis (Walk.) at different host population densities. Canad. Ent. 98: 275-81. Wylie, H. G. 1966c. Some mechanisms that affect the sex ratio of Nasonia vitripennis (Walk.) (Hymenoptera: Pteromalidae) reared from superparasitized housefly pupae. Canad. Ent. 98: 645-53. Wylie, H. G. 1967. Some effects of host size on Nasonia vitripennis and Muscidifurax raptor (Hymenoptera: Pteromalidae). Canad. Ent. 99: 742-48. Wylie, H. G. 1970. Oviposition restraint of Nasonia vitripennis (Hymenoptera: Pteromalidae) on hosts parasitized by other hymenopterous species. Canad. Ent. 102: 886-94. Wylie, H. G. 1971. Oviposition restraint of Muscidifurax zaraptor K. and L. (Hymenoptera: Pteromalidae) on parasitized housefly pupae. Canad. Ent. 103: 1537-44. Wylie, H. G. 1972. Oviposition restraint of Spalangia cameroni (Hymenoptera: Pteromalidae) on parasitized housefly pupae. Canad. Ent. 104: 209-14. Wylie, H. G. 1973. Control of egg fertilization by Nasonia vitripennis (Hymenoptera : Pteromalidae) when laying on parasitized house fly pupae. Canad. Ent. 105: 709-18. Wylie, H. G. 1976. Interference among females of Nasonia vitripennis (Hymenoptera : Pteromalidae) and its effect on sex ratio of their progeny. Canad. Ent. 108: 655- 61. Wylie, H. G. 1979. Sex ratio variability of Muscidifurax zaraptor (Hymenoptera: Pteromalidae). Canad. Ent. 111: 105-9. Xue, R. D. 1984. The hosts and seasonal occurrence of Nasonia vitripennis in Shanxi, China. Natural Enemies of Insects (Kunchong Tiandi) 6: 158-60. Xue, R. D. 1986. Hosts and seasonal occurrences of Nasonia vitripennis in Shanxi. Abs. 1st Internatl. Cong. Dipterology, Budapest, Hungary. p. 265. Xue, R. D. 1987a. Study on the behavior of parasitoid, Nasonia vitripennis. Nat. Enem. of Insects 9: 210-12. Xue, R. D. 1987b. Principles and methods of biological contro of the public health fly. China Publ. Hlth. 6: 377-79. Xue, R. D. 1988a. Methods of mass rearing and survey of fly parasites, Brachymeria pulchripes. Chin. J. Pest Contr. 4: 1-3. Xue, R. D. 1988b. Microclimates and its effect on host and individual development of pupal parasites, Spalangia endius and Nasonia vitripennis. Proc. 18th Internatl. Cong. Ent., Canada. p. 374. Xue, R. D. 1989. Dirhinus pachycerus, a parasite of Lucilia illustris. Chin. J. Pest Contr. 5: 14.
139 Xue, R. D., Wehzhong, Z., Zhang, W., and Chenn, R. 1987a. Microenvironment and its effect on individual development of parasitoid, Nasonia vitripennis. J. Biol. 6: 10-11. Xue, R. D., Zhang, W., Zhang, J., and Chenn, R. 1987b. Preliminary study on the biology of the larval parasite, Brachymeria pulchripes. J. Biol. 6: 11-13. Xue. R. D., Chenn, R., Zhang, J. and Zhang, W. 1988. Methods of mass rearing and release of the fly pupal parasite, Nasonia vitripennis. Chin. J. Ent. (Kunchong Zhishi) 25: 53-54 Xue, R. D., Zhang, W. and Aixiang, X. 1989. Studies of the biology and use of Spalangia endius. Chin. J. Biol. Contr. 5: 52-55. Yoshimoto, C. M. 1984. The families and subfamilies of Canadian Chalcidoid wasps. Hymenoptera: Chalcidoidea. The Insects and Arachnids of Canada. Publ. Ottawa. 12: 1-149. Yust, K. 1970. Preliminary studies on the release of the microhymenopteran parasitoid Spalangia endius (Pteromalidae) in northwest Arkansas, U.S.A. poultry houses. J. Kan. Ent. Soc. 52: 552. Zinovjeva, K. B. 1974. Stimulation of pupation of larvae of Calliphora vicina R.-D. (Diptera, Calliphoridae) by the parasite Aphaereta minuta Nees (Hymenoptera, Braconidae). Dokl. Akad. Nauk SSSR, Biol., Moskova 216(3): 702-3. Zinovjeva, K. B. 1976. Role of photo- and thermorhythms in diapause induction in Alysia manducator Panz. (Hymenoptera, Braconidae). Ent. Obozrenie, Leningrad 55(3): 517-24. Zinovjeva, K. B. 1978. The dependence of diapause induction and reactivation on 24th- rhythm of temperature and photoperiod by Alysia manducator Panz. (Hymenoptera, Braconidae). In: Photoperiodical Reactions of Insects. Trudy Zool. Inst. Akad. Nauk SSSR, Leningrad 69: 124-46. Zinovjeva, K. B. 1981. On the effect of the infection of larvae of the flies Calliphora vicina R.-D. (Diptera, Calliphoridae) by the parasite Alysia manducator Panz. (Hymenoptera, Braconidae). Trudy Vsesoj. Ent. Obshchestva, Moskva/Leningrad 63: 168-70. Zinovjeva, K. B. 1985. Effect of short "pulses" of high temperature coinciding with different periods of the light-dark cycle on the development of Alysia manducator Panz. (Hymenoptera, Braconidae). Ent. Obozrenie, Leningrad 64: 3-14. Zinovjeva, K. B. 1987. Changes in correlations between temperature-activated and temperature-inhibited responses in the reactivation of the ichneumon fly Alysia manducator Panz. (Hymenoptera, Braconidae) as a function of the length of exposure to cold. Dokl. Akad. Nauk SSSR, Moskova 293(3): 763-65. Zinovjeva, K. B. 1988. Effect of the daily temperature cycle on the termination of larval diapause in Alysia manducator Panz. (Hymenoptera, Braconidae) in continuous darkness and 12h photoperiod. Ent. Obozrenie, Leningrad 67: 699-703. Zumpt, F. 1965. Myiasis in Man and Animals in the Old World. Butterworths, London. 267 pp.
140 ÖZGEÇMİŞ
Adı Soyadı : Farrokh DABİRİ
Doğum Yeri : Urmiye, İRAN
Doğum Tarihi : 21/ 09/ 1967
Medeni Hali : Evli ve üç çocuk babası
Dili : Farsça, Türkçe, Arapça, İngilizce
Eğitim Durumu (Kurum, Yıl)
Lise : Urmiye İmam Hümeyni L., 1982- 1985
Lisans : İsfahan Endüstriyel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tıp Bitki Bilimleri (Bitki Koruma Mühendisliği) Bölümü, 1986- 1990
Yüksek Lisans : Tahran Tıp Bilimleri Üniversitesi Sağlık Fakültesi “ Tıbbi Entomoloji ve Hastalıkları Nakil Eden Böceklerle Mücadele” Bölümü (tezli ve 62 kredili yüksek lisansı), 1992- 1995
Çalıştığı Kurum, Yıl Urmiye Tıp Bilimleri Üniversitesi Sağlık Fakültesi Genel Sağlık Bölümünde Öğretim Üyesi, 1995- Devam
Bilimsel Kuruluşlara Üyelikleri: "İran Entomoloji Derneği" üyeliği "İran Tıp Entomoloji Derneği" üyeliği "İran Toksikoloji Derneği" üyeliği "İran Tıp Egitimi Derneği" üyeliği
141 "İran Biyoteknoloji Derneği" üyeliği "Batı Azerbaycan Muhteriler, Bilimsel Araştırıcılar ve Yaratıcılar Derneği" başkanlık komitesi üyeliği
YAYINLARI
Tüzün, A., Dabiri, F. and Yüksel, S. 2010. Preliminary study and Identification of insects‟ species of forensic importance in Urmia, Iran. African Journal of Biotechnology, Vol. 9(24), pp. 3649-3658. Tüzün, A., S. Yüksel, F. Dabiri. 2009. Applied of various species of Arthropods in estimating the postmortem interval (PMI) in different stages of decomposition of human corpes. The First İranian International Forensic Medicine Congress; Abstract Book. May 2009. Tehran, Iran. Dabiri, F., Salari, S. and Nanbakhsh, H. 2002. Current status of malaria in West Azerbaijan province and record of the "New Foci" in Iran according to the WHO cassification. The Tenth International Congress of Parasitology. Aug. 2002. Vancouver, Canada. ( Full paper published as Special Print in The Tenth International Congress of Parasitology ). Dabiri, F., Tirgari, S. and Ghasemi, M. J. 2002. Studies on the biology of the parasitoid wasp Dirhinus himalayanus Westwood (Hym. Chacididae) with emphasis on the average number of eggs laid by one mated female wasp and the sex ratio of progenies. The Tenth International Congress of Parasitology, Aug. 2002. Vancouver, Canada. Dabiri, F., Tirgari, S. and Ghasemi, M. J. 2001. Invesigating the natural parasitism rate of housefly pupae in poultry and animal husbandries in and near Karaj (Tehran). The 4 th Science International Conference of Yemen, Oct. 2001. Sanaa, Yemen. (Full paper published in The Journal of Urmia University of Medical Sciences, Vol. 10 (3): 153-160.) Dabiri, F., Zarghami, N., Pashapoor, N. and Khorsandi, H. 2000. Investigating the standardised grade of Urmia Univesity Medical students in core science and internship examinations in order to recommend a novel educational method to improve the quality oh higher education in Iran. Journal of Tehran College of Medicine, Special Print , The National Congress on Medical Education, Jan. 2000. Tehran, Iran. Dabiri, F., Khorsandi, H., Manafi, M., and Zarghami, N. 2000. "Problem Based Learning" (PBL) one of the new approaches in biological education. The First National Congress on Applied Biology, Feb. 2000. Mashed, Iran. Dabiri, F., Tirgari, S. and Ghasemi, M. J., Iranpour, M., Hashemzadeh, M. and Behbahani, A.A. 2000. Biological control of housefly and other synanthropic diptera. The First National Congress on Applied Biology, Feb. 2000. Mashed, Iran.
142 Dabiri, F., Tirgari, S. and Ghasemi, M. J. 1998. Laboratory studies on the host- parasitoid (housefly- parasitoid wasp Dirhinus himalayanus Westwood) intraction to obtain maximum mortality of host, in order to biological control of housefly. The First National Congress on Medical Entomology, Aug. 1998. Tehran, Iran. Dabiri, F., Tirgari, S. and Ghasemi, M. J. 1998. Mass rearing and experimental release of parasitoid wasps Nasonia vitripennis Walker (Hym. Pteromalidae) and Dirhinus himalayanus Westwood (Hym. Calcididae) and preliminary studies on their ability in the biological control of housefly. The First National Congress on Medical Entomology, Aug. 1998. Tehran, Iran. Pashapour, N. Dabiri, F., Zarghami, N. and Poorbagher, M. R. 2000. Investigating the causes of patient referrals to GPs in West Azerbaijan province in order to correlate these causes with "Continuous Teaching Programs" of the province. Journal of Tehran College of Medicine, Special Print , The National Congress on Medical Education, Jan. 2000. Tehran, Iran. Zarghami, N., Dabiri, F., Mokari, R., Salemsafi, R. and Pashapoor, N. 2000. A look at the "Continuous Teaching Programs" of the Medical Society in the West Azerbaijan province: past, present, future. Journal of Tehran College of Medicine, Special Print , The National Congress on Medical Education, Jan. 2000. Tehran, Iran. Khorsandi, H., Dabiri, F., Pashapoor, N. and Zarghami, N. 2000. Investigating the correlation between the titles of MD theses of Urmia University Medical graduates (1994- 1999) and the recommended reseach topics by the "National Medical and Scientific Research Commission" and regional requirements in light of student limitations in selecting topics. Journal of Tehran College of Medicine, Special Print , The National Congress on Medical Education, Jan. 2000. Tehran, Iran.
143