TUBA Küttür Envanteri Doıgtsi 3 t 20Q4

Birecik-Suruç (Şanlıurfa) Kentsel Kültür Varlıkları Envanteri 2003

Ayla ÖDEKAN*/ Arzu ÖZTÜRK"

ANAHTAR SÖZCÜKLER/ KEYWORDS

Birecik. Suruç, konul. Ticaret yapı adası, mahalle, sokak, cadde Birecik, Suruç, Rouse, trade, building insuiae, neighborhood, street, avenue

ÖZET/ SUMMARY

Türkiye Bilimler Akademisi - Türkiye Kültür Fieldwork supported by the Cultural Sektörü İTÜBA-TÜKSBK) Türkiye Kültür En­ Inventory Project of TÜBA-TÜKS5K, which vanteri Projesi kapsamında Birecik kenti kül­ consisted of documenting the urban cultural tür varlıklarını belgeleme çalışması. 2ÖÖ1- heritage in Birecik, was carried out between 2003 yıllan arasında gerçekleştirilmiştir En­ 2001 and 2003 The fieldwork of2003 started vanter çalışması 2003 yılında 7 eylülde başla­ on September 7th and continued until! yıp 18 Eylülde tamamlanmıştır. Ayrıca Suruç September 18th. One day of work was also carried out in Suruç on September J5lh. ilçe merkezinde de 15 Eylül 2003 tarihinde bir günlük be/geleme çalışması yapılmıştır. The borders of the fieldwork region were Birecik 'te kentin tarihî merkezinin kuzey sının established as the Atatürk İlkokulu Street in olarak Atatürk İlkokulu Caddesi, güney sının the north and the Gaziantep-Şanlıurfa road in olarak Gaziantep-Şanfıurfa yolu kabul edilmiş­ the south. Inventory forms for housing tir. 2003 yılında bu sınırlar içinde henüz belge­ blocks, which were not previously lemesi yapılmamış yapı adalarıyla, bu sınırların documented were filled out during the 2003 season. A total of 28 building insuiae (202, hemen bitiminde yer alan yapı adalarının bel­ 237-241, 243-247. 249, 251-254. 267-272. gelemesi yapılmıştır. Bu bağlamda kuzeyde 274, 275, 366, 367, 371, 376) m the north and toplam 28 1202, 237-241, 243-247. 249. 251¬ 22 (7-3, 5. 11, 13-24, 298, 353, 356, 358-359) 254, 267-272, 274, 275, 366, 367, 371 ve 376 m the south were documented. With the numaralı yapı adaları), güneyde 22 yapı adası addition of blocks 774, 776 and 177 at the tl-3. 5. 17, 13-24. 298, 353, 356, 353-359nu- center of the city, and blocks 280 and 297 in maralı yapı adaları) incelenmiştir. Yerleşmenin the north, the documentation of the cultural merkezinde yer alan 174, 176, 177 numaralı entities of the historical town of Birecik İş yapı adaları ve doğudaki 280, 297 numaralı ya­ completed. pı adalarının da be/geienmesiyle Birecik kent merkezinin kentsel kültür varlıkları envanteri With the addition of 265 inventory forms

• Prol Or AytaOQtKAN IProje YumlucUauf, Istanbul Teknik Üniversitesi rtTÛ) Mimarlık Fakültesi. Taşkısle İSTANBUL M Yfd. Doç. Or. AHU OZTUftK tPro|e YUNIÜBU Yardımcısı). Mimar Sınan Owe' Sanallar ÛHhursllerl ıMSGSüı Fan Edebiyat FaltLihası. Fındıktı İSTANBUL

125 Avla ODEKAN/A'Zi. ÖZTÜRK

tamamlanmıştır 2003 yılında hazırlanan 265 irom the year 2003, a total of 718 inventory adet envanter formuyla birlikte, Birecik'te top­ forms have been filled out in Birecik. lam 718 kentsel kültür varlığının envanter for­ Approximately 2000 digital photographs, mu doldurulmuştur. Bu yılkı çalışma sırasında 1050 black and white photographs and 36 yaklaşık 2000 dijital fotoğraf. 1050 sıyah-be- color slides were taken during the fieldwork yaz fotoğraf ve 36 renkli saydam karesi çekil­ of 2001-2003. miştir. Since 18 inventory forms were completed in Bir günlük çalışma ile W envanter formunun one day in Suruç, it is most probable that 7 hazırlanıp dijital fotoğraflarının çekildiği Su­ days will be adequate time to document all ruç'ta, iki kişiden oluşan bir ekibin. 7 günlük the cultural features of the town of Suruç çalışmayla bu kentin kentsel envanterini ta­ mamlayabileceği anlaşılmıştır.

GİRİŞ Türkiye Bilimler Akademisi ITÛ8A) değişik alanlarda rihçi Tufan Sağnak (İTÜ Sanat Tarihi Anabilim Dalı), çalışan birçok kurumun İşbirliğini ve eşgüdümünü Felsefeci Asuman Kırlangıç (İTÜ SanaT Tarihi Anabi­ sağlayarak, "Türkiye'nin öne m ti zengini i Merinden lim Dafı) İle mimarlık öğrencileri Bilgen Öztürk biri olan kültür varlıklarının, ülkenin sosyal ve eko­ (Yıldız Teknik Üniversitesi], Murat Demirli (İTÜ) ve nomik yaşamına aktif olarak katkıda bulunabilmesi .ji öğrencisi Leyla Güver (MSGSÜ) katılmıştır. ve bunların çağın gereklerine uygun olarak değer­ 200)-2003 yıllan arasındaki Birecik ve Suruç Kentsel lendirilmesi için yeni bir girişim başlalmıştır," (Öz- Kültür Varlıkları Envanter Çalışmağı, Türkiye Bilimler doğan 2001: 58). Bu bağlamda ülkemizdeki "kültür Akademisi'nin parasal desteği ile gerçekleştirilmiş­ mirasının", "Türkiye Kültür Sektörü (TÜKSEK)" ola­ tir. 2003 yılında 12 günlük alan çalışması sırasında, rak "değerlendirmesini sağlayacak altyapının hazır­ Birecik Öğretmen Evi'nde kalınmıştır. Şanlıurfa Vali­ lanması ve konu ile ilgili birimlerin yeniden yapılan­ si, Birecik Kaymakamı, Birecik Belediye Başkanı pro­ masında yönlendirici olacak çalışmaların" yapılması jemize yakın ilgi göstererek, alan çalışmamızı kolay­ amaçlanmıştır (Özdoğan 2001: 53). Yapılan ön de­ laştıracak her türlü desteği vermişlerdir. Bu yilki ça­ ğerlendirme toplantılarında, Türkiye'nin kültür var­ lışmamızın gerçekleşmesinde geçen yıllarda olduğu lıkları ile ilgili olarak değişik uzmanlık alanlarında ça­ gibi Birecikü iş adamı Sadi Akan'ın ve şoförümüz lışma grupları oluşturulmuş ve "Türkiye kültür en­ Ömer Güzeltaş'ın önemli katkısı olmuştur. Disiplin­ vanteri projesinin ilk aşama olarak hayata geçiril­ ler arası bir çalışmayı öngören TÜBA-TÜKSEK Türki­ mesine karar verilmiştir (Özdoğan 2001: 58). Küftür ye Kültür Envanteri Projesi çalışması kapsamında envanteri çalışmaları ile ilgili pilot uygulamaların Prof. Dr. Mehmet Özdoğan (İstanbul Üniversitesi, 2001 yılında başlaması, 2003 yılında da tamamlan­ Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü) başkanlığında­ ması öngörülmüştür. ki Mazraa-Teleilat Höyüğü kazı ekibi ve Doç. Dı. Ali Malik Gözü bol (İstanbul Üniversitesi, Mühendislik TÜBA-TÜKSEK Türkiye Kültür Envanteri Projesi kap­ Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü) başkanlığın­ samında, kentsel kültür varlıklarının belgelenmesi daki jeolojik mirası envanter grubu bilgi ve dene­ amacıyla İki pilot bölgeden1 biri olarak seçilen Bire­ yimlerini bizimle paylaştılar. Tüm bu kurum ve kişi­ cik ve Suruç'taki (Şanlıurfa) alan çalışması 2001 yı­ lere destekleri için, özellikle de Birecik halkına 3 se­ lında başlatılıp 2003 yılında tamamlanmıştır. 7-18 zon boyunca gösterdikleri misafirperverlik İçin te­ Eylül 2003 tarihleri arasındaki alan çalışması, ağırlık­ şekkür ederiz. lı olarak Birecik merkez ilçesinde yapılmış, Suruç merkez ilçesinde de 15 Eylül 2003 tarihinde bir gün­ lük belgeleme çalışması gerçekleştirilmiştir. ÇALIŞMA YÖNTEMLERİ

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Mimarlık Fakültesi TÜBA-TÜKSEK Kentsel Mimarlık Envanter Grubu öğretim üyelerinden Sanat Tarihçi Prof. Dr, Ayla tarafından hazırlanmış olan kentsel kültür varlıkları Odckan yürütücülüğündeki çalışmaya, yürütücü yar­ envanter formu 2001 ve 2002 yılı çalışmaları sonra­ dımcısı olarak Mimar Yrd. Doç. Dr. Arzu Oztürk sında kontrol edilerek gerekli görülen değişiklikler (MSGSÜ Arkeoloji Böiümü), ekip elemanı olarak da yapılmıştır. 2003 yılı alan çalışmasında da, kontrol yüksek lisans öğrencileri Mimar Deniz Özkan (İTÜ edilerek son halini almış olan bu yeni envanter Restorasyon AnabUim Dalı), Sanat Tarihçi Hande Formları kullanılmıştır2. Çalışma ekipmanı olarak Dedeal (İTÜ Sanat Tarihi Anabilin Dalı). Sanat Ta TÜBA tarafından sağlanan iki fotoğraf makinesi, 1

17ü ruBA tfO 3/3HW BırecA-Suıuç tSanfwflgt Kentsel K olun WNbfcn Envanteri 2003

dijital fotoğraf makinesi ve dizüstü bilgisayarı ile ticaret bölgesinde yer alırken. 1-3. 5. 11, 13-24 numa­ MSGSÜ Enformatik Bölümünün dijital fotoğraf ma ralı yapı adaları ticaret-konul bölgesindedir. Diğer kinesi kullanılmıştır. Alan çalışmasını bu yıl. V^di tüm yapı adaları konut bölgesinde bulunmaktadır. kişilik ekip. üçü İki kişi, diğeri bir kişi olmak üzere 2003 yılı alan çalışması sırasında, Birecik ile ilgili ya­ dörde ayrılarak gerçekleştirmiştir. Ekibin bu birimleri, yınlardan yararlanılarak kentte daha önce tespit edil­ envanteri yapılacak kentsel kültür varlıklarını tespit miş anıtların üa bir listesi hazırlanmış ve bunların da enikten sonra, bunların envanter formlarım doldur­ -bizim çatışma alanımızın sınırlan dışında kalmaları­ muşlardır. Formları doldurulan kentsel kültür varlık­ na rağmen- yerleri Lespit edilerek ami envanter larının siyah-beyaz fotoğrafları ve saydamları da ay­ formları hazırlanmıştır. nı birimlerin üyeleri tarafından çekilmiştir. Daha sonra formlar kontrolü yapılmak üzere yürütücü ve Kent merkezi dışında, yerleşmenin güneyinde yor yürütücü yardımcısına iletilmiştir. Envanter formla­ alan bağlar bölgesi de taranmış ve burada yer alan rının kontrolleri sırasında, belgelenen kentsel kültür bağ evlerinin ve diğer yapıların (türbe, kuyu vb.) anıt varlıklarının dijital fotoğrafları çekilmiştir. envanter formları hazırlanmıştır.

Gerek alan, gerekse büro çatışmasında genel olarak Bu yılkı alan çalışmaları sırasında Birecik kentine ait geçen yıllarda kullanılan yöntemler bu yıl da sürdü­ sur duvarı da ele alınarak, bu duvarın kuzey-gûney rülmüştür (Ödekan ve Öztürk 2002: 104-106; Ödekan ve doğu-batı doğrul t ularındaki sınırlan saptanmaya 9 ve Öztürk 2003: 4). 2003 yılma ait anıt ve yerleşme çalışılmıştır . envanter verileri bilgisayar ortamına geçirilirken, Türkiye Kültür Envanteri Projesi Bilgi Sistemi Koor­ ÇALIŞMA ALANININ FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ dinasyonu ve Uygulama sorumlusu Sultan Aktaş'ın Access veri ta banı programından yararlanarak. 2002 Yapı adaları yılında yeniden düzenlediği formun kullanılmasına 2 numaralı yapı adası Meydan Ma bal (esindedir; İnö­ devam edilmiştir. nü Caddesi. Abdüllatif Sokak ve Burç Sokak ile çev­ rilidir. Adada bulunan 26 yapıdan 6'sı özgündür.

BİRECİK 3 numaralı yapı adası Meydan MahaLlesindedir; Ab- dülvahap Efendi Sakak, Hacı Cemiller ve Mehmet Birecik'in coğrafi özelliklerinden ve tarihçesinden Emin Akan sokaklarıyla çevrilidir. Kuzey sınırını İnö­ 2001 yılı çalışma raporunda (Ödekan ve Öztürk 2002: nü Caddesinin çizdiği adada 23 yapı vardır ve bunlar­ 107-109) ayrıntılı olarak söz edildiği için burada bir dan sadece 14'ü belgelemeye değer bulunmuştur. kez daha verilmemiştir. 5 numaralı yapı adası Merkez Ma ha II esindedir. İnö­ ÇALIŞMA ALANI nü Caddesinin orta bölümünde kalmış, 2 parselden oluşan bu küçük yapı adasının kuzeydeki parselin­ 2003 yılı belgeleme çatışması, yerleşmenin kuzeyi, güneyi ve eski bağlar bölgesi olmak üzere üç fark­ de 1900 yılının başında inşa edilmiş özgün bir yapı lı alanda gerçekleştirilmiştir. Birecik dışında bu yıl belgelenmiştir. iki kişiden oluşan bir ekip tarafından Suruç kent 11 numaralı yapı adası Meydan M a ha II es indedir; merkezinde bir günle sınırlı bir envanter çalışması Atatürk Bulvarı, Yeni Hükümet Caddesi. Tekke Cami yapılmıştır. Birecik'te 2001 ve 20Û2 yıllarında yapı Sokak, Burç Sokak ve İnönü Caddesi ile çevrilmiştir. lan çalışmalar sonrasında, kentin tarihi merkezinin Yapı adasmda bulunan 28 parselden 3'ünde belge­ kuzey sınırı olarak Atatürk İlkokulu Caddesi, güney lenmeye değer yapı tespit edilmiştir. sınırı olarak Gaziantep-Şanlıurfa yolu kabul edil­ miştir «ev. 1: şek. 1). 2003 yılında, bu sınırlar İçinde 14 numaralı yapı adası Meyden MahaMesindedir; ku­ kalan ve henüz envanteri çıkarılmamış yapı adala­ zeyinden Atatürk Bulvarı, batısından Hastane Cad­ rı üzerinde çalışılmıştır. Bu sınırların hemen bili­ desi, güneyinden Behçelİevler Sokağı, doğusundan minde yer alan yapı adaları da taranarak, buralar­ Urfa Yolu (Açılan Sokak) İle sınırlanan yapı edasının da bulunan belgelenmeye değer anıtların envan­ 38 parseli vardır ve bunlar içinde kısmen özgünlüğü­ ter formları hazırlanmıştır. Bu bağlamda kuzeyde nü koruyan tek bir yapı İle yıkık taş bir bina ve Ata­ 202. 237-241. 243-247, 249, 251 254. 267-272, 274, türk İlkokulu belgelemeye değer bulunmuştur. 275. 366, 367 , 371 ve 376, güneyde 1-3, 5, 11, 13 15 numaralı yapı adası Meyden M ah ailesinde d ir; 24, 298, 353. 356, 358 359 numaralı yapı adalarının belgelemesi yapılmıştır. Yerleşmenin merkezinde Kuşçular Sokak. Urfa Yolu (Açılan Sokak) ve yapı yer alan 174. 176, 177 numaralı yapı adaları ve do­ adasının diğer iki kenarı merdivenli birer yol ile çev­ ğudaki 230. 297 numaralı yapı adalarının da belge- rilmiştir. 9 parselden 2'sinde belgelenmeye değer lenmesiyle Birecik ilçe merkezinin kentsel kültür yapı lespit edilmiştir. varlıkları envanteri tamamlanmıştır. 16 numaralı yapı adası Meydan Mahallesindedir; Kuşçular Sokak, Urfa Yolu (Açılan Sokak) ve yapı Bu yapı adalarııun 174. 176 ve 177 numaralı olanları adasının diğer iki kenarı merdivenli birer yol ile çev-

TUBA. K£C> 31 NO* 127 Ayig ÛDEKAN/A'tu OZTitRK

rilıtiiştir. Yapı adasında yar alan 7 parselden 2'sirule Sağlıkocağı Sokak, Güllü Mustafa Sokak. Molla Selim belgelemeye değer yapı bul un muştur. Sokak. Gültepe Sokak ve HarpuMu Sokak ile çevrilidir; 3 de çıkmaz sokağı bulunmaktadır. 33 parsele sahip 174 numaralı yapı adası Merkez Mahallesindedir; adada belgelemeye değer 4 yapı tespit edilmiştir. Uzunçarşı Sokak ve Medrese Sokak arasında kal­ mış olan 30 parselden oluşmakladır. Bu yapı ada­ 247 numaralı yapı adası Hoca Şerif Mahallesindedir, sında bu yıl, 1 yapı özgünlüğünü kısmen koruduğu Mağara Cami Caddesi ve Harputlu Sokak ile çevrili için belgelenmiştir. ve 22 parsele sahip olan adada 6 yapının envanter formu hazırlanmıştır. 176 numaralı yapı adası Merkez Mahallesindedir, Eski Hükümet Caddesi, Hasan Baba Sokağı. Kalealtı 249 numaralı yapı adası Hoca Şerif Mahallesin­ Caddesi ve ey m adla anılan sokakla çevrilidir. Top­ dedir. Gültepe Sokak. Harp utlu Sokak ve Hacı lam 31 parseli, iki çıkmaz sokağı bulunan yapı ada­ Baba Sokak ile çevrilidir. 4 çıkmaz sokakla 38 par­ sında 4 yapı belgelenmiştir. selin bulunduğu yapı adasında belgelemeye değer 6 yapı tespit edilmiştir. 202 numaralı yapı adası Saha Mahallesinde, Abba- soğlu Sokakla Bağlar Yolu arasında bulunmaktadır; 251 numaralı yapı adası Hoca Şerif Mahallesindedir, 49 parseldir. Buradaki 17 numaralı parsel sınır alı­ Hoca Şerif Sokak ile Gültepe Sokak arasında bulun­ narak yapı adası güneye doğru incelenmiş ve bu in­ makladır. S parselden Tindeki (5 numaralı parseli celeme sonunda belgelemeye değer 6 yapı tespil yapının zemin katında mağara odalar bulunduğun­ edilmiştir. Yapı adasının Abbasoğlu Sokak tarafın­ dan envanteri yapılmıştır. daki parselleri yamaca dayandığından, buradaki 252 numaralı yapı adası Hoca Şerif Mahallesindedir, yapılarda yamaca doğru oyulmuş mağara biçimin­ Akdeniz Sokak ile Gültepe Sokak arasında kalan 3 de odalar bulunmakladır. parselden meydana gelmekledir. Bu yapı adasında özgünlüğünü koruyan 1 yapı tespil edilmiştir. 237 numaralı yapı edası Meydan Mahallesindedir; Şaso Ahmet Sokak, Akdeniz Sokak. Gültepe Cadde­ 253 numaralı yapı adası Hoca Şerif Mahallesin­ si ve Atatürk İlkokulu Caddesi arasında kalan 30 par­ dedir. Akdeniz Sokak ile Gültepe Sokak arasında sele sahiptir. 4 çıkmaz sokağı olan bu adada S yapı kalan 3 parselden oluşmaktadır. Belgelenmeye belgelenmiş, bir yapının da içine gir il eme m iştir. değer 1 yapı bulunmuştur. Adanın Akdeniz Sokağa dayanan yamaç kısmındaki evlerde mağara şeklinde odalar tespit edilmiştir. 255 numaralı yapı adası Hoca Şerif Mahallesin­ dedir. Balkan Sokak ve Gültepe Sokak ile çevrili 12 233 numaralı yapı adası Saha Mahallesindedir; Saşo parseli kapsayan adada 3 yapı belgelemeye değer Ahmet Sokak ve Atatürk İlkokulu Caddesi arasında bulunmuştur. bulunmaktadır. Uç parsele sahip yapı adasında öz­ 257 numaralı yapr adası Cumhuriyet Mahallesinde gün niteliklerini koruyan tek yapının envanter formu yer alır. Eski Kışla Yolu/ Mazman Sokak ve Kazı Ma­ hazırlanmıştır. ğarası sokak ile çevrilidir. Burada 6 yapının envanter 239 numaralı yapı adası Hoca Şerit Mahallesindedir, formu hazırlanmıştır. Atatürk İlkokulu Caddesi ile Akdeniz Sokak arasında 263 numaralı yapı adası Hoca Şerif Mahallesindedir. kalan 5 parseli vardır. 3 ve 5 numaralı parsellerde Yeşİltepe Sokak ve Tan Sokak arasında bulunmakla­ bulunan yapılar özgün niteliklere sahip oklukları için dır. 11 adet parselden oluşan yapı adasında belgele­ belgelenmişlerdir. meye değer 1 yapı tespil edilmiştir.

240 numaralı yapı adası Hoca Şerif Mahallesindedir. 269 numaralı yapı adası Hoca Şerif Mahallesinde­ Akdeniz Sokak ile çevrelenmiştir ve S parselden dir, Nacar Şerif Sokak. Fevzi Paşa Sokak, Tan So­ oluşmaktadır. Burada belgelemeye değer 4 yapı tes­ kak ile çevrilen 13 parsele sahip adada 4 yapının pit edilmiştir envanteri çıkarılmıştır.

241 numaralı yapı adası Hoca Şerif Mahallesinde 271 numaralı yapı adası Cumhuriyet Mahallesinde Akdeniz Caddesi, Atatürk İlkokulu Caddesi, Fevzi bulunmaktadır. Meçan Kapısı Sokak. Molla Selim Çakmak Caddesi ve Gültepe Sokak arasındadır; 6 Sokak ve Nazar Şerif Sokak ile çevrilidir. 9 çıkmaz çıkmaz sokağı bulunmaktadır. 45 parsel bulunan bu sokak tespit edilen adada 71 parsel yer almaktadır, adada envanterlik 10 yapı tespit edilmiştir. bunların üzerinde bulunan 23 yapı kısmen 2001 yılı envanter çalışması sırasında incelenmiştir. 245 numaralı yapı adası Hoca Şerif Mahallesindedir, Sağükocağı Sokakla Balkan Sokağın sınırladığı ada­ 272 numaralı yapı adası Cumhuriyet Mahallesinde­ da 4 çıkmaz sokak bulunmakladır. Burada 7 yapının dir; belgelenmesine 2002 yılında başlanmış 2003 envanteri yapılmıştır, bu yapılardan 5'i çeşitli ekler yılında Nacaı Şerif Sokak, Yeşillepe Sokak ve Meçan ile özgünlüğünü büyük ölçüde kaybetmiş, 2'si özgün Kapısı Sokak arasında kalan bölüm incelenmiş ve 11 niteliklerini büyük ölçüde korumaktadır. yapının envanter formu hazırlanmıştır.

246 numaralı yapı adası Hoca Şerif Mahallesindedir, 275 numaralı yapı adası Saha Mahallesinde yer alır.

IU3AXEDHW04 Bmtai-Su'uç tŞanhurfal Kentsel Küftür VgrUklgn fnvAW P003

Mağara Camisi. Kararlık Çıkmazı, Meçan Kapısı, merkezinin doğusunda yer alan Bağlar bölgesinde Sapçı sokaklarla çevrilidir. Yapı adasında özgün du­ de 11 tane yapı belgelenmeye değer bulunmuştur rumunu koruyan konutlar da bulunmakla birlikte, (env. no: M39BÜ791 -N39B0811 )- genellikle geçmişten parçalar barındıran yenilenmiş konutlar vardır. Yerleşmenin kademeli olması evle­ BELGELENEN ALANIN GENEL ÖZELLİKLERİ rin kayalara dayanmasına neden olmakta ve mağa­ Bu bölümde ana hatlarıyla kent dokusu ve konut mi­ ra mekânlar oluşmaktadır. marisine ilişkin genel bir değerlendirme yapılmakta­ 280 numaralı yapı adası geçen yıllarda da çalışılmış dır. Anıtsal yapılar. Prof. Dr. Aynur Duru kan ve ekibi­ çok büyük bir alandır. Sancak Ma bail es in dedir. Eski nin 1997 ve 19SB yıllarında kentte yaptığı çalışmada Kışla Yolu, Top uzağa Sokak. Dik Yokuş ve Kapı so- ayrıntılı olarak incelendiğinden bu raporda tekrar ele kaklarıyla çevrilidir. 169 parselden meydana gel­ alınmamıştır (bkz. Durukan et al. 1999: 59-170). mektedir. 2003 yılında 30 yapı belgelenmiştir. Fırat nehrinin kıyısında bir liman kenti olan Birecik'in 297 numaralı yapı adası Kurtuluş Mahallesinde çok batı sınırını bu nehir oluşturur4- Kr:nt doğuda, gü­ büyük bir alan kaplamaktadır; kuzeyden Eski Kışla neyde ve kuzeyde bir sur duvarıyla sınırlanmıştır, bu Yolu. batıdan Fırat İlkokulu Caddesi ile sınırlanmak­ sur duvarı kısmen günümüze kadar ulaşmıştır. Yer­ tadır. Elimizde bulunan haritalarda yapı adasının do­ leşmenin kuzeybatısında bulunan ve bir iç kele nite­ ğu bölümü yer almadığından parsel sayısı tespit edi­ liğindeki Birecik Kalesi hem Fırat nehrine hem de lememiştir. Yapı adasında 8 yapının envanter formu kente hâkim bir konumdadır (lev. 2: res. 2|. Şehrin hazırlanmıştır. doğusunda, sur dışında yer alan teraslar üzerinde bağlar ve bağ evleri bulunmaktadır. 298 numaralı yapı adası Kurtuluş Mahallesinden Fı­ rat İlkokulu Caddesi ile Şıh Safi Caddesi arasında bu­ Kentin büyük bir bölümü iki kalker tepenin kuzey ve lunmakladır. Elimizde bulunan haritalarda yapı ada­ güney yamaçlarına teraslar oluşturularak yerleştiril­ sının doğu bolümü yer almadığından parsel sayısı miştir (Ödekan ve Öziürk 2002: lev. XVI: res. 2. lev. tespit edilememiştir. Yapı adasında 2 yapının envan­ XXIII: res. Ik Düzensiz bir yerleşme karakterine sahip ter formu çıkarılmıştır, olan Birecik'te sokaklar birbirini dik açıyla kesmez, arazinin topografik özelliğine uygun olarak kavisler 353 numaralı yapı adası Kurtuluş Mahaliesindedir. yaparak irili ufaklı yapı adalarını çevrelerler «ev. 1: Şıh Safi Caddesi, Eski Urfa Yolu (Yeşildağ Caddesi) şek. 1), Özelikle büyük yapı adalarının iç kısımlarında ve Gaziantep-Şaniıurfa yolu ile çevrilidir. Yapı ada­ bulunan binalar, çok sayıda koldan oluşan çıkmaz sında 43 parsel bulunmaktadır, 2 yapının envanteri sokaklar ile ana yollara bağlanmaktadırlar. formu hazırlanmıştır.

356 numaralı yapı adası Kurtuluş Mahaliesindedir. Oldukça dar olan Birecik sokakları bölgenin sıcak Yeşildftğ Caddesi (Eski Urfa Yolu), Çalgıcılar. Do­ iklimine uygun olarak biçimlendirilmişlerdir. Sokak­ ğan ve Kuşçular sokaklarıyla çevrilidir. Yapı ada­ ların üstleri bazı noktalarda "kabalu" olarak adlandı­ sında 64 parsel bulunmaktadır. 9 yapının envanter rılan tonoz veya düz atkılı örtüler ile kapatılmıştır formu hazırlanmıştır. «ev. 2: res. 2). Kaba İtin m yer aldığı sokaklarda bulu­ nan konutların birer adası genellikle bu kobaltının 359 numaralı yapı adası Kurtuluş Mahaliesindedir, üstüne İnşa edilmiş, bu şekilde hem konutların kul- Çalgıcılar ve Kuşçular sokaklarıyla çevrilidir ve 3 çık­ lanrm alanı genişlemiş, hem de konutlar ile bağla­ maz sokak bulunmakladır. Bu yapı adasındaki top­ nan kabaltıların yerleşme bütününün bir parçası ola­ lam 53 parselde 7 yapının envanteri yapılmış. 5., 27. rak algılanması ko fay I aş m ıştır. 2001-2003 yılları ara­ ve 30. parsellerde mağara odalardan oluşan konut­ sında Birecik'te gerçekleştirilen envanter çalışmaları lar tespit edilmiştir. sırasında Hacı Cemiller Sokak, Karababa Sokak, Em­ mi Kadir Sokak ve Kureyş Çıkmazında Ter olmak 366 numaralı yapı adası Saha Mahaliesindedir. Ke­ üzere toplam 4 kabattı tespit edilmiştir. maliye ve Atatürk İlkokulu caddeleri arasındaki 23 parselden oluşan yapı adasında belgelemeye değer Arazinin eğimli yapısına ve jeolojik özelliklerine 4 yapı tespit edilmiştir. uygun olarak kimi sokaklar, ana kayanın merdiven 1,13. 17. 18-24,177. 243-244,254, 267,279, 274, 358. biçiminde İşlenmesi İle oluşturulmuşlardır. Bu tip 367. 371, 376 numaralı yapı adalarında belgelemeye sokaklardan çok azı günümüze kadar ulaşmış, değer yapı tespit edilememiştir. bunlar genellikle asfaltlanarak özgün karakterini büyük ölçüde kaybetmişlerdir. Urfa Kapısı Cadde­ Bu yapı adalarının dışında kalan adalardaki amtsal sinden 233 numeralı yapı adasına giren çıkmaz so­ yapılar bir grup olarak ele alınmış ve 9 anıtsal yapı­ kak bu tipin az sayıda kalan örneklerinden biridir nın envanter formu hazırlanmıştır fenv. no; «ev 2, res 3). N39B0782 N39BG790I Yerleşmeyi çevreleyen sur duvarı yer yer izlenebildiğinden görüldüğü nokralar­ Birecik konutlarının büyük bir bölümü bitişik düzen­ da ayrı ayrı envanter numarası verilerek belgelen­ de inşa edilmiştir ve "avlulu konut lipi"ndedir; miştir (env. no: N39B0777 N39BD781). Birecik kent Birecik'le bu tipte görülen mekân gruplamalarının

İUBA KİP3l?m* 129 Ayti ÖDEKAN/Aflü QTWRK

pek çok türü bulunmaktadır. Mekânlar bir grup ha­ Eski konut kapılarının önemli bir gereci olan kapı linde sadece avlunun bir kenarında bulunuyorsa, di­ tokmağına Hüseyin Özateş konutunda (env. no: ğer üç kenarı avlu duvarları veya komşu yapıların N39BOİ13) rastlanmıştır. Az sayıda korutun kapı­ duvarlarıyta çevrilmiştir «ev. 3: şek. 2). Avlunun iki sında bezeme vardır. Kemerli kapılarda değişik ro­ kenarında inek ân grupları bulunuyorsa bu mekânlar zetlerin dizilimiyle oluşturulmuş iki bezeme örne­ ya "L" şeklinde «ov. 3: şek. 3) ya da karşılıklı yerleş­ ğiyle karşılaşılmıştır {Ödekan ve Öztürk 2002: lev. tirilmiş iki mekân grubu {lev. 3: şek. 4) şeklinde bi­ XXIV: res. 2). çimlendir İl m işlerdir. Mekân gruplarının avlunun üç Avluyu çevreleyen oda ve eyvanların önyüzü ildeki kenarını "U" şeklinde çevirdiği örnekler olduğu gibi "kuş lağalarT (kuş evleri) dikdörtgen, elips, yuvarlak (lev. 3: şek. 5), avlunun dört tarafının da mekanlar ile ya da yonca biçimindedir (Ödekan ve Öztürk 2002: dış dünyaya kapatılmış olduğu konutlar da bulun­ lev. MXII: res. 2). Özellikle kentin doğusundaki tepe­ maktadır «ev 4: şek &). lik alanda bulunan konutlarda bezemesiz yalın taş konul yüzeylerini bezeyen yegâne öğe olan kuş ta- Birecik konutlarında planlamanın temel öğesi avlu­ ğalarmın çevresi, halat biçiminde bezelidir. nun zemini, işleve bağlı olarak taş ile kaplanır, orta sinde çiçeklik ve havuz bulunur (Ödekan vs Oztürk İki katlı konutlarda bezemeli oda ikinci kattadır. Ta­ 2002: lev. XXI: res. 11. Kimi konutlarda avluya açılan van direkleri genellikle renkli boyanmış, uçları kalem bir eyvan yer almaktadır. Sivri kemerli ya da yarını İşiyle, tavan tahtalar da kırmızı ve mavi renklerle ba­ daire beşik tonozla örtülü olan eyvanlar (Ödekan ve lıksırtı şeklinde bezenmiştir. Tarih bulunan tavan be- Öztürfc 2002: lev. XXH; res 1), bazı örneklerde -Tur­ zenıeleriyle de karşılaşılmıştır {Ödekan ve Oztürk şu Şıh Mûslûm konutunda (env. no. N39B0341) ol­ 2002: lev. XXVII: res. 2). Sancak Mahallesinde Hüse­ duğu gibi- üst üste İki katta da uygulanmıştır. yin Özateş konutunun (env. no: N39BQ113) ikinci kat­ ta bağdadi tekniğinde "yumurta tavan" şeklinde be­ Birecik'le aynı konutta yer alan mekân birimleri zenmiş mekanlar bulunmaktadrr (Ödekan ve Oztürk arasında kol farklılıklarının yaratıldığı ve mekân bi­ 2002: lev. XXVII: res. 1). Birecik konutlarında misafir rimlerinin bazdarmrn tek katlı inşa edildiği görülür, ve yatak odaları "bohça tağası" denen, ahşap dolap hu şekilde konutun iç mekânları arasında bir hare­ ve çekmeceler ile kaplanmıştır {Ödekan ve Oztürk ketlilik sağlanmıştır. Bu anlayışa uygun bir diğer 2002: lev. XXVI: res. 2). Bu dolapların cam eşya koy uygulama ise genellikle sakak cephesinde bulunan maya yarayan ağaç oymalı rafları zengin konutların çıkmalardır (Ödekan ve Oztürk 2002: lev. XVIII: res. çarpıcı donatı malzemesidir. 1 ve lev. XIX: res. 1-2). Diğer cepheler genellikle düz olarak biçimlendirilmişlerdir. Sokak cephesinde 1. katta genellikle pencere bulunmaz, buradaki tek SURUÇ açıklık kemerli ya da düz atkılı kapılardır. Pencereler genellikle 2. katladır. Pencerelerde açıklıklar dik­ SURUÇ VE ÇEVRESİNİN TARİHİ dörtgen ya da kemerlidir. Pencere çerçeveleri tek kanatlı, çift kanatlı yâ da giyotindir (Ödekan ve Oz­ Suruç ilçesi. Şanlıurfa il merkezinin 45 km güneyba­ türk 2002: lev. XXV: res. 1-2); bazı örneklerde tepe tısında bulunmaktadır. Kuzeyinde Bozova, doğusun­ pencereleriyle de karşılaşılmaktadır, da Akçakale ilçeleri, kuzeydoğusunda Şanlıurfa il merkezi, güneyinde Suriye sınırı, batısında ise Bire' Birecik'te ana yapı malzemesi taştır, bunun yanında cik İlçesi bulunmaktadır5. bağdadi tekniğinde ahşap da kullanılmıştır. Konutlar Suruç çevresinde günümüze kadar kapsamlı bir ar­ yığma-taş yapım tekniği ile inşa edilmişlerdir. AJl keolojik araştırma yapılmamıştır6. MÖ 2. binyıkla kattaki odaların önemli bir bölümü çapraz ya da be­ Huri-Mitanni topraklan İçinde yer alan Suruç. MÖ şik tonozla örtülüdür, buna karşın üst kattaki mekân­ 11. yy'da bölgeye yeni gelen Aramilerin Bit-Adini lar düz damlıdır. Düz tavanlı odalarda açıklık direkler Devletinin, MÖ 9. yy'da da As urların egemenliği al­ ile geçilmiş üstü tahta ile kaplanmıştır. tına girmiştir7. Daha sonra bölgeye sırasıyla Persler Genellikle bağdadi tekniğinde yapılan çıkmalar ah­ ve SeİEukoslar egemen olmuştur. Suruç ve çevresi şap ya da taş konsollara oturan ahşap direklerle des­ MS 2. yy'da Roma İmparatorluğunun Suriye eyaleti­ teklenir (Ödekan ve Özlürk 2002: lev. XX: res. 1). Ka­ ne bağlanmıştır. 639 yılında Suruç, lyaz bin Ganem demeli olarak yerleştirilmiş olan ahşap direklerin tarafından fethedilerek İslam topraklarına katılmış üzerine, bunlara ters yönde atılmış ahşap direklerle ve uzun sûre Abbasilerin egemenliği allında kalmış­ çıkmanın döşemesi oluşturulmuştur. Bazı örnekler­ tır. 11. yy sonunda kent Müslümanlardan alınarak de çıkmalar çinko levhalarla kaplanmıştır. Çıkmalar­ Urfa Haçlı Kontluğunun topraklarına katılmışlır. da gözlenen ilginç bir ayrıntı da oda duvarında, çık­ 1114'te Suruç, Zengi hükümdarı Imadeddin Zengi manın ortasında bulunan nişin, sokak cephesinde tarafından Haçlılardan geri alınmıştır. 1517 yılındaki bir çıkıntı olarak vurgu lan m asıdır {Ödekan ve Öztürk Kudüs seferi şuasında Osmanlı padişahı Yavuz Sul­ 2002: lev. XIX: res. 2). tan Setim, Suruç'u Osmanlı topraklarına katmıştır. Kent 1918'de İngilizlerin, 1919'ria Fransızların istila­ Birocik konutu bezeme açısından oldukça sadedir.

mı TÜBA-tSEDlflttU B'iec'k-Suıuç tSafltiWfai Kentsel Kültüt Veıhktan Envenlen 2003

sına uğramıştır. 11 Nisan 1923'le bağımsızlığını ka­ görülür. Taş-yığma tekniği ile inşa edilen konutlar, zanan Suruç, aynı yıl Cumhuriyet'in kurulmasıyla il­ düz damlıdır. Tüm odalar ahşap direkli tavanla kapa­ çe olarak Şanlıurfa'ya bağlanmıştır. tılmış, eyvanlar sivri kemerli ya da yarım daire beşik tonozla örtülmüştür (iev. 4: res. 5). ÇALIŞMA ALANI Bezemelerde de belli bir standartlaşma bulunmakla­ TÜBA-TÜKSEK kapsamındaki "Birecik-Suruç Kent­ dır. Pencere çevresi ve eyvan kemeri bezeme alanı­ sel Kültür Varlıkları Envanter Projesl 'nin 2003 yılı dır. Geometrik biçimler yaygın olarak karşılaşılan hedefi Birecik ilçe merkezinin kentsel kültür varlıkları bezeme türüdür. envanterini tamamlamak olmuştur. Bununla birlikte Suruç da 2003 yılı çalışma programına alınmıştır. İs­ SONUÇ tanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) güz yarıyılının baş­ lama tarihi yaklaştığı ve dolayısıyla ekibin çalışma 2001, 2002 ve 2003 yıllarında Birecik tarihi kent mer­ süresini daha fazla uzatma olanağı bulunmadığın­ kezi Ne Bağlar bölgesinde gerçekleştirilen ve her se­ dan, Suruç kent merkezinde Prof. Dr. Ayla Odekan ferinde iki hafta sûren çalışmalar sonucunda İnce­ bir ekip elemanıyla yalnızca bir günlük (15 Eylül lenmesi planlanan tüm bölgeler taranmıştır. 2003 yı­ 2003) bir ön çalışma yapabilmiştir. lında yapılan 265 envanterle birlikle Birecik'le {2001 2003) toplam 71B kentsel kültür varlığının envanteri Suruç'ta gerçekleştirilen bir günlük çalışma öncesin­ yapılmıştır. Bu yıl (2003) yaptığımız çalışma sırasın­ de yapılan araştırmalarda, geleneksel kent dokusu­ da yaklaşık 2000 adet dijital, yaklaşık 1050 adet si na eit örneklerin Cumhuriyet Mahallesinde bulundu­ yah-beyaz foloğraf ve yaklaşık 36 adet saydam çekil­ ğu öğrenilmiş, ancak tüm uğraşlara rağmen Suruç'a miştir. Birecik'te bu yıl gerçekleştirilen kentsel kültür ait kadastro paftaları elde edilememiştir. Bu neden­ le harita olmaksızın, sadece sokak adı ve kapı numa­ varlıklarını belgeleme çalışması İle bu kentteki en­ rası verilerek Cumhuriyet Mahallesinde çalışılmıştır. vanter çalışması tamamlanmıştır. Suruç'ta bir günlük çalışmada 13 envanter hazırlan­ KONUT MİMARİSİ mıştır ve dijital fotoğraflar çekilmiştir. İki kişiden olu­ şan bir ekibin 7 günlük çalışmayla Suruç kentsel kül­ Suruç kent merkezinde yapılan çalışmada özellikle tür varlıkları envanterini tamamlaması mümkün kentin geleneksel konut mimarisi hakkında fikir sahi­ olacaktır. bi olunmuştur. Suruç'ta da Birecik'te olduğu gibi yaygın olarak avlulu ev tipi bulunmaktadır, ancak Suruç'ta farklı olan avlunun, genellikle tek kenarın­ DEĞERLENDİRME daki bir mekan grubu tarafından sınırlanmış olması­ 2003 yılı çalışmaları sırasında da geçen yıllarda ol­ dır (iev. 4: şek. 7). Bu mekan grubu da ortada eyvan duğu gibi kentsel kültür varlıklarının hızla yok oldu­ ve yanlarda odalardan oluşacak şekilde tasarlanmış­ tır. Tek bir istisnai örnek tespit edilmiştir. Menekşe ğu gözlemlenmiştir. Bu gözlem bizlere, ülkemizdeki Sokak no. 34'te bulunan konutta fenv. no: hızlı değişime bağlı olarak yok olma süreci içine gir­ N40B0004) avlu, ortada eyvan ve iki yanındaki oda­ miş tarihsel kentlerdeki kültür varlıklarının belgelen­ lardan oluşan mekân grubunun iki kez tekrarlanıp mesinin ivedilikle yapılması gerekliğini bir kez daha "L" şeklinde yerleştirilmesiyle iki kenarından çevril­ göstermiştir, Bu bağlamda TÜBA tarafından başlatı­ miş durumdadır. Belgelenen örneklerde avluya giriş lan girişim ülkemizdeki ilgili bilimsel kuruluşların ka­ genellikle mekân grubunun karşısındaki uzun kenar­ tılımıyla yaygınlaştırılmalı, kentlerdeki kültür varlık­ dan değil, dar kenarlardan sağlanmıştır. larının belgelenmesi, uzmanlaşmış ekipler tarafın­ dan mümkün olduğunca hızlı yapılmalıdır. Bu ama­ Suruç'ta belgelenen tüm konutlar tek katlıdır ve çık­ cın gerçekleştirilebilmesi için TÜBA-TÜKSEK prog­ ma tespit edilmemiştir {lev. 4: res. 4). Yapım tekniği ramı çerçevesinde merkezi bir örgütlenmenin oluş­ açısından Birecik'teki konutlar ile benzer özellikler turulması gerekmektedir.

TUBA AfOSlHHU 131 Ayig ÖDEKAN/Aim OZTURK

NOTLAR

1. Denizli'nin Gulden, Şanlıurfa'nın Birecik ve Suruç il­ porlarında da değinilmişti' Ibkz. Öd akan ve Öztürk çeleri TÜBA-TÜKSEK Türkiye Kültür Envanteri Proje­ 2002: 109-113; Ödekan ve Öztürk Z0Ü3: 5-9) si kapsamında kentsel kültür varlıklarının belgelen­ 5. Suruç'un coğrafi özellikleri hakkında M. Özdoğan ta­ mesi amacıyla İki pilot projs olarak seçilmişlerdir rafından 2001 yılı envanter raporunda ayrıntılı olarak lödekan ve Öztürk 2002: 103). bilgi verildiğinden bu tada tekrar ete alınmamıştır 2. Sözü edilen bu kentsel kültür yarlıkları envanter {Ö'doğan ve Karul 200?: 4-71. formları. TÜBA-TÜKSEK Kentsel Mimarlık Envanter 6. M. Özdoğan başkanlığında Mezraa-Teleilat (env. no; Grubu tarafından hazırlanan kılavuzda 2003 yılında O39AQ02) höyüğünde arkeolojik kazı yapan ekibin yayınlanmıştır {hk?. Batur el ut. 2003? 45-49) 2001 yılında TÜBA-TÜKSEK programı kapsamında 3. Birecik'in tarihi kent merkezi ve konut mimarisinin Suruç Ovasında başlattığı arkeolojik kültür varlıkları ayn bir makalede ele alınıp incelenmesi planlandığı envanteri çalışması İçin bkz. Özdoğan ve Karul 2002: için bu raporda gerek sutlar tarafından sınırlanan ta­ MM, rihi merkezin, gerekse geleneksel konut mimarîsinin 7. Suruç tarihi ila ilgili tüm bilgiler Aynur Du'ukan ve ayrıntılarına girilmemiştir. ekibi tarafından 1999 yılında yayımlanan çalışmadan 4. Belgelenen alanın özelliklerine 2001 ve 2002 yılı ra­ alınmıştır iDurukan el af. 1999; 270-2741.

KAYNAKÇA

BATUR. Afife, Ayla ÖDE KAN, Aygül AG İR ve Arzu kiye Bilimler Akademisi. ÖZTÛRK 2003 "Kentsel Mimarlık Envanteri Fiş Örnekleri. Envan­ ÖDEKAN. Ayla ve Arzu ÖZTÜRK ter Kılavuzu", Türkiye Kültü' Envanteri Kılavuzu. 2003 "Birecik-Suruç (Şanlıurfa) Kentsel Küftür Varlıkları 21-51. İstanbul: Türkiye Bilimler Akademisi. Envanter Çalışması, 2002 Yılı Raporu", Türkiye Kültür Envanteri Pilot Bölge Çalışmaları Birecik- DURUKAN. Aynur. Mustafa AK POL AT. Meryem ACAR Suruç 2/1: 2-11. 42-50. (TÜBA-TÜKSEK Yayınlatıl. E5EH. Erdal ESER. Suat ALP. Alılla ENGİN. Mu İstanbul. T ü/k iye Bilimler Akademisi. iıammet GÖRÜR, Sema GÜNDÜZ, Ceren EREL ÛZDOGAN, Mehmet ve Necmı KARiJL va Abdurrahman ŞENER 2002 "Şanlıurfa Birecik-Su'uç Arkeolojik Envanter Rapo­ 1999 Birecik, Hailen. Suruç, Bozova İlçeleri ve Rumka- ru, Türkiye Kültür Envanteri Pilot Bölge Çalışmafan. le'dekı Taşınmaz Kültür Varlıkları. Ankara: Başba­ Brreoik-Suruç 1/1; 1-101. (TÜBA-TÜKSEK Yayınla­ kanlık Güneydoğu Anadolu Bölge Kalkın­ rı). İstanbul: Türkiye Bilimler Akademisi. ma İdaresi Başkanlığı. ÖZDOGAN. Mehmet ÖDEKAN, Ayla ve Arzu ÖZTÜRK 2001 "Sonuç. Türkiye'de Kültür Sektörü. Yeni Bir 2002 "Şanlıurfa. Biredk-Suruç Kentsel Kültür Varlıkları Yapılanma İçin Stratejik Yaklaşımlar", Türkiye 'de Envanter Raporu". Türkiye Kültür Envanteri Pilot Kültür Sektörü. Stratejik Yaklaşımlar W. Görüşler, Bölge Çalışmalın. BirecikSuruç 1/1: 103-113. öneriler. Katkılar ve Sonuç: 58-61 (yayımlan­ 223-251. jTÜBA-TÜKSEK Yayınları), istanbul: Tür­ mamış rapor Türkiye Bıhmler Akademisi İstanbul

132 rUBA-K£D3lWQ* Bıiecrk-Sıttuç tSanUurta) Kentsel Küte Vatlıktan Envanlarr 2003

EK 1: BİRECİK KENTSEL MİMARLIK ÇALIŞMASI 2003 YILI ENVANTER LİSTESİ

Ene r.n Tap lintfA* Mahalle AIIH Parsel Erw.iw. /apılurjfM Mahalle JUB PHHI

N39BQ5SQ yapı adası Meydan Z W39BG5T6 Abdülvabap Efendi Sok. Meydan 11 9 no.30 7 7 N39BD551 Abdülvehap Elendi Sok. Meydan N99&C5ÎJ Abdulvahap Efendi Sak Meydan 11 İD N39B&552 Alıdülv.ıhap Elendi Sok. 2 9 Meyden no. 32 no. 8 N39BD578 yepı adası Meydan 14 N39S0553 Abduhahap Elendi Sok. Meydan 2 13A no. 14 N39BD579 Atatürk Bulvarı Meydan 14 D

N39B0554 AbdDIvahap Efsndi Sok Meydan 2 136 Fevzi Paşa İlkokulu]

N33BG555 Abdülvahap Elendi Sok. Meydan 1 M&Bosao Açılan Sok. no.3/ Meydan 14 10 15 1 ıvJlrU ırLr no. 16 J' • • 1 W kl

N39BG55G Abdülvabap Efendi Sok. Meydan 2 23 N39B05ei I Meydan 14 3G

no. 5 N39B05B2 /apı adası Meydan 15 yapı adası Meydan 3 N39B0557 ••;jdb'jbö3 Açılan Sak. no. 3 Meydan 15 7

N39BÖ55E Abüülyehap Elendi Sak. Maydan 3 21 K J •'iiiio^aı Açılan Sok. na. 13 ıh 15 5 no 53 iT'jı'LJvyuı Meydan ^bObdi* yapı edası Meydan 16 N39B0559 Abdülvahrip Efendi Sok. Meydan 3 22 Kuşçular Sok. no. 13 Meydan 16 3 no. 7 N39B6536 Meydan /(yarısı N39BQ5BO Abd ülvaha p El e ndı Sok. M eyda n 3 2fl N39BD5aî Açılan Sok. no. 101 16 no. 37 N39BQWE yapı adası Merkez IM

Wİ1 RflRFit Abdulvahap Efendi Sok. Meydan 3 31 N39BD589 Hasan Baba Sok.no.7 Merksz 174 5 J'fOJDlIJÛf no 49 N39B05W yapı adası Merkez 176 N39BÜ562 Abdülvabap Efendi Sek. Meydan 3 32 Hasan Baba Hamamı Merkez 176 3 no. 31 IUUUI U U IrU 1UFFFU 1 1" N39BQ59N39BD5921 Hasan Baba Sek. no. E Merkez 176 12 N39B0W3 Abdülvabap Efendi Sak. Meydan 3 34 ur,. 29 •:39bü503 Hasan Baba Sok no S Merkez ITS 13 H ıı iıi Rıhı ^nLr rm 10 14 N39B0K4 Abdulvahap Elendi Sok. Meydan 3 36 N39B0594 rijlndll |. |. .. Olfr. MU. U 176

hr-q n ı rf-q frı no 27 N99B0595 ]• • M ' 4] U a Jl Saha az I I I I N3980565 AbdülvohBp Elendi Sok. Meydan 3 37 N39BC596 Çıkmaz Sek no 15-17 Saha 202 19-20 no. 37 y| rLI 1 JI ı_l LI FL. I IU. 1 u İr N390D597 Abbasage Sok. no. 7 Saha 2f>2 29 N39B056d Abdülvabap Efendi Sok. Meydan 3 30A N39BÜ598 Bağlar Yolu no. 195 Saha 29? 33 no. 115 • N39BD599 Atatürk İlkokulu Cad. Saha 202 94111 N39B05&J Abdülvabap Efendi Sok. Meydan 3 '•/•ti MM 5J no. 24-357 N39B06OÜ Alalürk İlkokulu Cad. Saba 202 43 N39BD56B AbıJUlvefıap Efendi Sok. Meydan 3 33 no. 46 mı n KnGnoı Abbasağa Sek. no. 79 Saha 202 49 N39BQ5G9 Abdülvefıap Efendi Sak. Meydan 3 41 ->11 IKI. 20 N39B0&D2 yapı edası Saha Hoca Şeri N39B057Q Ahdüluâhap Efendi Sak. Meydan 3 50 no. IS ::3'JbbbO] Kemaliye Sok. no. 20 Seha 721 07

N3960571 Abdiikahap Elendi Sok. Meyden 3 51 NB9B0604 şaso Ahmsi Sok no ? Saha 237 10 no. 5 N390Ü6G5 $350 Ahmet Sok. no 7 Soho 237 20

W39B0572 yapı adası Merkez 5 N39BQ6Q6 5aso Ahmet Sok no 17 Saba 237 25

İnönü Cad. nn.7 Merkez 5 1 N39BDG07 Şaso Ahmet Sok. no. 3 Saha 237 27 ıküiuphane) N39B06OB Saw Ahmet Sak. ne. 7 Saha 737 30 NMBD574 yapı ada5i Meydan 11 N39B06O9 yapı adası s, • 233 N39B0575 Abdirlvflhap Elendi Snk. Meydan 11 7 Hoca Şer no. 26 Ayla ÛDEKAN/Aızu ÖZTÎ1RK

h i Env. no. Mahalle Ada Parsel tnv. no. Yapı lıııu/ Adı Mahalle Ada Yapı \m Adı Parsel 1 NJDBaeiü Atatürk İlkokulu Cad. •Taca Şani 739 A ı nn rinn *c- ii •• C p en Hoca Şeni 247 7 l N39BQG45 Harpullu Sok. na. İD no. 7 N39B0646 Hoca Şeril Sok. no 23 Hoca Şeril 247 9

Koca Şoril A ı nn hııın *-a fi LI 1 K -ft VI 14-3 yapı adası 799 hoca Şeni Sağlık Ocağı Sok. no. 19 247 13 N39B06I? Akdeniz Sok. no. 38 Koca Şeril 289 3 N39BÖ649 Sağlık Ocağı Sok. no. 11 Hoca Şeril 247 14

Akdeniz Sok. no. 48 Hoca Şeril 799 5 • • i-.i-. rmıj\r- J Cı N39BOE49 Hasan Baba Sok. no. 4 hoca Şeril 247 23 N39BD6I4 yapı adası Haca Şeni 24Û J 1 J^ı i n.j. .. . i-. NJGBOIJÖO yapı edası Hoca Şeril 249

- N39BQ615 Akdeniz Sok. no. 1 Hoca Şanl MU 1 A I nn D/^r C 1 JJ _ _ n _ L _ n _ nn ıı--- fi _ _d Hacı baöa iok. no. Zfl Hoca şeni 6 N39B0GIG Akdeniz Sok. no. 3 Hoca Şeni 240 2 • 1rtrh rhAı^r~ı" ı N39BU&62 Harpullu Sok. no. 27 Hoca Şeril 249 20 N39B0617 Akdeniz Sok. no. 5 Hoco Şerif 240 3 I I •• C E ifi N39B0B53 Hai|iuMu Sok. no. 19 Haca Şaril 249 24

N39BD61B Akdeniz Sok. no. 15 Haca Şeni 6 - , ... , p- |...-P • N39BQG54 Haıpuilu Sok. no. 9 hoca Şeril 249 28 N39BQ619 yapı adası Hoca Şeril 241 Pı ı nn njirrr Harpullu Sok. no. 7 Hoca Şeni 249 31 Saha A ı mı r>AıLc /- İİ mİ ft L -• 1 h 1 t* "J Hoca Şeni 249 34 N39G062Q Akdeniz Sok. no. 3D Hoca Şerif 241 S N39BQI)5o Harpullu bok. nn. 1 Pı mn nnpr -ı yapı adası Hooe Şeni 251 N39BQG21 Fevzi Çakmak Sok. Saha 241 14 N39BQ657 no. 96 N39B0G56 Hakim Baha Sak. no. 54 Hoca Şeril 251 5 Pı ı nn rııınrn Hooe Şeril N33BW22 İlkokul Cad np.74 Sehı 241 14|yarısıf N39IÎOGFİ9- yapı edası 252

N39GÖG23 G il İla p a Sok. no. 7 N39B0GG0 Gülrepc Sok. na. 1 Hoca Şeril 252 1 Pı ı nn m Jhnn H Hoca Şeril l&ülteps Camii Hoca Şerif ?41 N^BO&fil yapı edası 253

N39B0G24 Gil İtap a Sok. Çıkmazı Hoca Şeni Ml 26 N39B0GG2 Gülrepc Sok. no. 15 Hoca Şeril 253 3 no ?.:\ ı i ^.|-| rhjını^n N39R09b3 yapı adası Hooe Şeril 255 N39BOG25 Çıkmaz Sok. no. 37 Haca Şaril 241 32 N39BOGG4 Balkan Sok. na. 64 Hoca Şeril 255 1 ıhı.-. Şeril p. • nn m•, N3980626 Akdeniz Sok. no. IS 241 36 N39R!?GGa Balkan Sok. no. 64 Hooe Şerif 255 5 N39B0E27 Akdeniz Sok. no. 6 Hoc a Şaril 241 39 N39B0GGG Balkan Sok. no. 44 Hoca Şeni 255 12

1 I • i. i I- • | • | N39B063B Akdeniz Sok. no. 43 Hoca şeril Mİ 42 NÎGBUIJÜİ' yapı edası Cumhuriyet 257

N39İİ0D29 Akdeniz Sok, no, 49 Hoca Şeril 741 44

Pı ı nn mexmn f* ı_ - . N39BW31 Balkan Sok. ııo. 34/1 Hoca Şeril 245 1 Mazmaa Sok. na. 37 257 N39BOb7D Cumhuriyet 33 J I -M • K •• i ı n N39B0632 Balkan Sok: no 34/2 Hoca Şeril 245 2 ? Cumhuriyet 257 44 N39BOG71 N39B0633 Sağlık Ücağı Sok. no 1 Hoca Şaril 245 9 Pı ı nn m Jhmn Meznwi Sok. na. 1 Cumhımyel 257 N39BG67? 52 J . f.- riıır nrı N398ÛG34 Sağlık Ocağı Sok. no. 75 Hoca Şeril 245 1 Uyarısı) N39BOÜ/3 Kazı Mağarası Sok. na. 6 Cumhuriyet 257 55

L N39EOB35 Sağlık Ocağı Sok no 63 Koca Şeril 245 20 N39EQ674 1* ı_ » yapı edesi Cumhuriyet 269 N3980G36 Sağlık Ocağı Sok. no. 61 Hoca Şeril 245 21 A ıfin r>Aı--?c - ran Sok. ao. 10 Cumhuriyel 2GB 11 N39BQGT5 N39B0637 Sağlık Ocağı Sok. no. 7 Hoca Şerif 245 23 N39B0676 ft A. • yapı edası Cumhuriyet 269 N39BÜG38 yapı adası Hoca Şeril Mü A 1 nn hnn-a-a Nacar Şerir Sok. na. 7 ft L 269 3 N39BQB77 Cumhuriyet J ıiiıi riAf ifı UUllnrillü" l>lM5taiMuştalad *n3 0*-. "iQCuÇûd'ir ^pn ı E Nacer Şerif Sok no 99 • N39RD679 Cumhuriyet 269 5 no. 18 r!3GBOb7'J Nacar Şerif Sok. na. 46 Cumhuriyet Zb9 10

PU3DUDW odyll" UCBğl • OKU ŞU üOK llnı-± ÇnrH 14 ı i n. . pı .. ." ,\ , noca $enı N39RAG9H Nacar Şerir Sok. no. 6 Cumhuriyet 269 13 no. 47 N39B0G91 yapı adası Cumhuriyet 271 N39B0G41 Sağlık Ocağı Yokuşu Sok Hoca Şeril 246 21 no 33 ^•IBOI.K' Sağlık Ocağı Sak. no. 65 Cumhuriyet 271 13A 7 N39B0642 Sağlık Ocağı Ya kuşu Sok Hoca Şeril 24G 21 N39BC6a3 Cumhuriyet 271 14B no N39BQ6S4 î Cumhuriyet 271 15

N39BÜ643 yapı adası Hoca Şaril 247 N39B06B5 T Cumhuriyet 771 16

N39B0644 Hakim Baba Sok. no. B Hoca Şeni 247 3 N39BOG96 Nacar Şerir Sok no. 1 CumhuTİyel 2/1 19

'M tUBA-KED 31700* B'fe&k StKuç tŞgnltu'fo) Kentsel Küte Varittim Envanteri 2003

EM. no. Yapı (uru/Adı Mahalle Adn Pmel Eııı. no Yapı lurıV Adı Mahalle 1A a Panel N39BÖ5Ü7 T Cumhuıiyeı 271 20 N39B0728 Gik tiftnj Sok. no. 7 Sancak 2 ll İ16B

Hoca Şerif Sok. no. 22 Cumhuriyal 271 36 N39B0729 Dik Yokuş Sok no 4? Sanoat 1 D 117 N39BÖ689 Sağlık d cağı Çıkmazı Cumhuıiyeı 271 38 N3980730 Dik Yokuş Sok no. 66 Sancak 2 0 118 nn. 18 N39Ö0731 Dik Yokuş Sak. no. 66 Sancak £ 10 120 Sağlık d cağı Sok no. 26 271 N3980732 Dik Yokuş Sat no. 7? Sancak 2 10 121 N39BÖG9N39BÖ6910 Sağlık D cağı Sok. no. 16 Cumhuıiyeı 771 34D9 Cumhunyel N3EB0733 Dik Yokuş Sak. no. 76 Sancak 2 Û 123 N39Bffli92 Malla Selim Sok no. 3 Cumhuıiyeı 271 "T 43 N39B0734 Oik Yokuş Sok. no. 74 Sancak 2! M 124 N39B0693 Molla Selim Sok no. 5 Cumhuıiyeı 271 44 N3EBQ735 Dik Yokuş Sak na 30 Sancak 2 19 125 N39B06S4 Malla Selim Sok no. 11 Cumhuıiyeı 271 48-49 N39B073Û Oık Yokuş Sok, oo. 80 Sancak 2 9 128 N39B0G95 Cumhtıriyel 771 91 N3EB0737 Dik Yokuş Sak. no. 84 Sancak 2 10 127 N39BÖ&96 Malta Selim Sok na 17 Cumhuıiyeı 271 57 N39B073B Kedırağe Sek na. 26 Cumhuriyet Z 0 178 N39B0697 Molla Selim Sok no. 41 Cumhuıiyeı 271 99 N39B0739 Kadire g a Sok no. 30 Cumhuriyet 7 H 129 N39BD638 ? Cumhuıiyeı 271 66 N39BÖÎ4D Kadireğa Sok nn. 24 Cumhuriyet Z W 131 N39B0699 Molla Selim Sok no. 3? Cumhuriyet 271 63 N39B074I KadıragaSûkno. 13 Cumhunyel 2 II 134 MM m •% jul N39B070D Malla Selim Sok no. 33 Cumhuıiyeı 271 64 WK 1 \t j-k l jl N39BÖ742 Dik Yokuş Sok. no.? Sancak 2 n 135 N39B0701 Molla Selim Sok no. 31 271 65 Cumhunyel N39B0743 MU.. Sok no, 4 Cumhunyel Z [ı 140 N39BQ702 Molla Salım Sok no. 37 Cumhuıiyeı 271 M N39B0744 Kadire ğa Snk. no. ? Cumhuriyet 2 •0 141 N39B0/03 Molla Selim Sok no. 19 Cumhuıiyeı 271 70 N39BU745 Kadire ga Sok no, 9 Cumhuriyet 2 0 142 N39B07Q4 Molla Salım Sok no. 17 Cumhuıiyeı 271 71 N39BÖ746 Kadire ğa Snk no. 12 Cumhuriyet 7 tD 144 N39BQ705 yapı adası Cumhuıiyeı 272 N39B0747 Dik Yokuş Sok no 70 Sarice k Z 10 147

N39B0706 Çel an Sok. no. 3 Cumhuıiyeı 272 14 • ı-ınciıvı j n N39BÜ74B yapı adası Kurtuluş Z 18 N39B0707 Nataı Şerif Sok. no. 2 Cumhuıiyeı 272 35 N39B0749 j Kurtuluş 2 a 4 N39B0709 Nacar Şerif Sak. no. 2B Cumhuıiyai 272 39 N39BQ750 Fıret İlkokulu Cad. Kurtuluş 2 ta 7 N39B0709 Nacar Şerif Sak. »o. 14 Cumhunyel 42 [Fırat İlkokulu| N39B0JI9 Nacar Şerif Sak. na. 20 Cumhuıiyeı 272 44 N39B075I yapı adaeı Kurtuluş 3! i3 N39B07H Nacar Şerif Sak. no. 22 Cumhunyel 272 45 N39BDÎ52 Eski Lfrfa Cad. Kurtuluş 31 13 31 N39BQ7I2 Nacar Şerif Sok. no. 26 Cumhuriyal; 272 47 Çıkmaz Sak. oo. 19 — . N39B0Î13 Nacar Şerif Sok. no. 34 Cumhuriyet 272 52 N39BG753 Şıhsntı Cad no 40 Kurtuluş 3! O) 37 N39BD714 Nacar Şerif Sok no 38 Cumhuriyet 272 N33B0754 yapı adası Kurtuluş S B

N39BÖ7I5 Nacar Şerif Sak. no. 4? Cumhuriyet m 56 N39BG755 Ari alı Çıkmazı no. & Kurtuluş 3! 6 4

N39B0716 Nacar Şerif Sok no. 44 Cumhuriyet 272 57 N39BD75G Konuluş Sok. no. 27 Kurtuluş S! i 1-7 N39BD7I7 yapı aıfası Sancak 230 N39B0757 Ada loi Ç*man no. 16 Kurtuluş 3. * 10

N39B071B Oikyukıiî Sok no 6 Sancak 260 5 N39BG75S Kuşçular Snk. no. 33 Kurtuluş S ti 12 N39B07I9 üıkyokuş Sok. no. 6 Sancak 250 6 N3SBÜ759 Kuşçular Sok. no, 7 Kurtuluş 3 ti 27 N39B072D Oifcyokuş Sok. no. 2/1 Sancak 260 612) N39BD760 Eski Urla Cad Kurtuluş S! « 29 N39B0721 ÜJkyokuş Sok. no. 12/2 Sancak B13J Çıkmaz Sok. no. 20

N39B0722 Üıfcyökıış Sok. no. ? Sanrek -m 105 N39BD761 Doğan Sok no 7.1 Kurtuluş 3 6 47 N39BÜ723 Üjkvakus Sok no 42 Sancak 230 109 (21 N39B0762 Doğan Sol no ?5 | Kurtuluş 3 6 47

Lr İri V Ll IHKI Çr UUn. 1 1U. • X- ili H| N39BÛ724 Oifcyokuş Sok. no. 42 Sancak 280 110 N39BD763 doğan Sok. na. 37 Kurtuluş 3 ti 52

N39BQ775 Dikynkuş Sok. oo. 44 Sancak 730 1,1 N39B0764 yapı adaeı Kurtuluş 3 ti N39BD76E Kurtuluş 3 ti 5 N39BÛ726 Gık Yokuş Sok. no 54 Sancak 280 115 Kuşçular Snk. no. 67 N39B0727 î Sancak 260 1İ6A N39BD7&C Çalgıcılar Sok, no. 20 Kurtuluş 3 9 7

W3A KtO 3/JQW Ayla ÖDEKAN/Arm ÖZTÜPK

- • iıınrf A Efıv. tıo. • M HI lı illi.İl 1. aoa En. n. Yapı [M! Adı Mahalle Adı Parsel Tapı lifru," flfll

r 1 1 'JT5 J up J1J 4 k'11 ç r 111 ı f ÇfiL nn JFi y 111111 I|1C 17 ;-.39HD/8R Maçan Kapısı Cumlıuriyel 280 n LI AL LI NII jun. ııu. *TJ » Pı l'pfi rn/b^fifh 4 4 Kuççular bük. na. 41 Kurtuluş 3bS 14 N39B0789 Sağlık Ocağı Cad. Saha 275 [Küçük Hamam) 1 "JTJJ L'UJ LU VralmrıME]IUIL.ıiurI 9rıjijnL. ııunn. IİUR t urlu lıi" 109 zn

Pı 1 ">Yı rkıVkTft. V m I M9B0790 Şeyh Muhammed Merkez Kuşçular bufc. no. r örn 27 Kurtuluş Zehravpy Mescidi k'1 1 •'1 ' 1 1 1'ı *\ fi L" l'l. "77 V ı i M i i lnrij in 1 •1 UU T r 1 PLLI LI 1 ııl LJİJr.. HIM- • > HLı 1 LU ITJ J 109 N39BD79I tskı Kışla Yolu fi 1 ıı—d i n Pı ı 'yfı rt nnn*ı — j - - Cumlıuriyel 257 İÜ NJabS077Z yapı adası Sana 3bo N39BQ792 Eski Kışta Yolu Cumlıuriyel 257 15 - 1 'ta UU rrj ' ı'iı - ıiı ı- ^nL iui 7 Sah. jön 11 nclİMLIiyU JLrn.. ııU. r 1J N39BD793 7 Cumlıuriyel 11—3 IG 257 N39BU774 Kemaliye Sok no. 5 Sehn 3li Li 14 p. n nnfi IJ^ ı NJ9ÖUJ34 F*Ji i • x. ı-. x. J-. n I jLm. ^ Cumlıuriyel al 21 üaı Hançesı no 3 N3SB0775 Alıbnsağa Sok. no. 1 Snhn m 16 NiiyBü/% - Cumhuriyet 257 52 N39B0776 Ah başağa Sok. nc.7 Saha :-:|ı(i 16 N39BQ796 7 Sancak 280 82 N39BQ777 YeşiltfipB Sok. no. 13 Cumhuriyet 2W 3 N39B0797 Aydın Suk. no. 3 Kurtuluş 297 9 N39B0778 Mecan Kapısı Cumhuriyet 272 N39B0799 Aydın Sok Kurtuluş 297 11 Ku/ey Surları N39BD799 Eski Kışla Yolu no. 60 Kurtuluş 297 IB N39BÜ779 Urfe Kapısı Kuzey Sancak 230 - Surları Liiiı Hasâd rıuoesı) I.JUBUÖUU Ayuuı bûK no. Zİ V I IXİ I .1 Lll im N39B073Ü Urla Kapısı Güney Sancak 290 - Kur1uiLh& Surlan N3SB0801 t$ıı Kışla VOlu "' S4 Kurtuluş 297 fin 29 W39B078I Maydan Kapısı Surları Meydan 10-11 - N39BÜ802 Eski Kışla Yolu Kurtuluş 297 30

fllQR411tlO J, RAI ,J. Ilrh in P. 1 finin rK" fifi LH j ri ^•fi 1 111. 1 MİMİ AK'III L

N39BU7B5 Sağlık Ocağı Cad. Saha 275 11 N39B0E0B Eski Kışla Yolu no. 20 Kurtuluş 419 i (Mağara Camii] N39B0809 Esti Kışla Yolu no ? Kurtuluş •İM İD N39B0786 Birecik Kalusl Merkez 704 21 N39B08IÜ Eski Kışla Yolu no. 39 Kurtuluş 419 12 N39BD787 Şeyh Müflah Türbesi Merkez 204 21 N39GQ8I1 Eski Kışla Yolu no. 3b Kurtuluş 1 419 1 13

136 ruB*

Levha k Avb ODE KAN / Aı "u ÖUURK

Levha 2

13a T0BA-KEt>-3t7VM Btrook-Sutuç tSanburİa) Kentsel Küttür Varlıktan Envanter' 2003

Levha 3

rzzı (zzı

[ • [ [ r ^—ı HT ta I w Uq *

Sek. 2. Mekânların bir grup halinde avlunun sadece brr kenarında bulunduğu avlulu plan tipi örneği. Birecik. Meydan Mahallesi. 16 ada. 3 parselde bulunan yapı [çnv. no: N39B0586).

I mı I ecu I

HM ^3 ]

ALT KAI RAM tef kAlFU*

Sek. 3. Mekânların avlunun ıkı kenarında V şeklinde yerleştirildiği avfulu plan Tıpı örneği: Birecik, Meydan Mahallesi. 3 ada. 34 parselde bulunan konul (eny no: N39B0563K

. dL . ı—• ı—1 ! I

x> J r ' 1 F i 3 - • =F=â

I—

Sek 4. Mekânların avlunun iki yanında gruplardı^ avlulu Sek. 5. Mekân gruplarının avlunun üç kenarını "U" plan tipine örnek: Birecik. Meydan Mahallesi. 3 adar 21 şeklinde çevirdiği avlulu plan [ipi örnepi: Birecik. Meydan parselde bulunan konul [env. no: N39B0555). Mahallesi, 16 ada, 7 parsel (env. no: N39B0587]

rUBAKlOSİKO* 139 Ayti ÖDEKAN/Aını ÖZTURK LovJiö 4

7 ..r FU«

Sflk. 6. Avlunun dört yanının dü mgkânlgıJa çevrildiği avMu plan tıpı örneği: 241 adar 44-2 parselde bulunan konul lenv. no: N39B0629). Birecik.

140 TUHS-kFf) 3/200*