DOCSLIB.ORG

X. Relikty Górnictwa I Wstępnej Obróbki Rud

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
X. Relikty Górnictwa I Wstępnej Obróbki Rud X. Relikty górnictwa i wstępnej obróbki rud 1. Uwagi wstępne Głównym celem podjętych badań było uzyskanie charakterystyki sposobów pozy- skiwania surowców mineralnych na terenach zachodnich Sudetów w średniowieczu i czasach nowożytnych oraz określenie roli pozostałości dawnego górnictwa w kształ- towaniu historycznego krajobrazu kulturowego. Punktem wyjściowym realizacji tego przedsięwzięcia była wiedza uzyskana przez licznych badaczy podejmujących wcze- śniej tę problematykę, zarówno przyrodników, jak i humanistów. Do analizy wyko- rzystano dostępne obecnie źródła pisane i kartograficzne oraz dorobek archeologów zebrany metodami prowadzonej latami tradycyjnej prospekcji. Wartością dodaną były nowe możliwości metodyczne oferowane przez skaning lotniczy. Dla wyniku badań mają one przełomowe znaczenie. Wnoszą bowiem nowy potencjał badawczy i nowe perspektywy interpretacyjne, zmieniając niekiedy postrzeganie znanych wcześniej zja- wisk. Uzyskane tą drogą dane pomiarowe Lidar/ALS opracowano w całości w pro- gramie ArcGIS 10.4.1, tworząc na ich podstawie numeryczne modele terenu (NMT) w postaci rastrowej o rozdzielczości terenowej piksela 0,5 × 0,5 m. Zweryfikowano w ten sposób znane już pola górnicze, kopalnie, płuczki, hałdy kopalniane, relikty urządzeń i odkryto szereg następnych, dotąd nieujawnionych. Oznaczone obiekty z NMT weryfikowano z mapami archiwalnymi z 2. połowy XVIII wieku autorstwa Ludwiga Wilhelma Reglera (1764-1770), mapami topogra- ficznymi Urmesstischblätter z 1. poł. XIX wieku oraz Messtischblätter z 1. poł. XX wieku. Posłużono się także młodszymi mapami topograficznymi w skali 1:25 000 i 1:10 000 (PUWG 1965) oraz ortofotomapami udostępnianymi w ramach usługi WMS 395 X. Relikty górnictwa i wstępnej obróbki rud ze strony: http://www.geoportal.gov.pl99. Pomocne przy opracowaniu odkrytych miejsc i obiektów okazały się także informacje zawarte na kartach AZP (Archeologiczne Zdję- cie Polski), które prócz wiadomości na temat rozpoznania terenowego poszczególnych miejsc pozwoliły również określić ich funkcję i chronologię. Dane NMT z terenów dawnych dystryktów jeleniogórskiego, wleńskiego, gryfow- skiego oraz lwóweckiego zostały poddane analizie pod kątem historycznej eksploatacji surowców mineralnych, w szczególności rud metali nieżelaznych (złota, srebra, oło- wiu, miedzi, cyny, kobaltu). Działania te zmierzały do określenia stanu wiedzy na temat pozostałości obiektów związanych z eksploatacją i wykorzystaniem zasobów na- turalnych badanego obszaru. W pierwszym rzędzie dane te pozwoliły na precyzyjną lokalizację poszczególnych obiektów w terenie. Pochodzić one mogą ze średniowiecza i czasów nowożytnych, ale ich datowanie może być jeszcze starsze i sięgać epoki brązu, a nawet odleglejszych odcinków pradziejów. Wyniki tych analiz omówione zostaną w kolejnych akapitach niniejszego opracowania. Kolejnym krokiem postępowania badawczego była weryfikacja wybranych stano- wisk w terenie. Przedstawione poniżej materiały z tych działań pochodzą nie tylko z prac terenowych podjętych w latach 2017-2018, ale również z lat wcześniejszych. Przy dokumentujących je fotografiach podana zostanie data wykonania zdjęcia. W opisie zagadnień związanych z historią górnictwa kruszcowego oraz eksploatacją innych surowców na terenie dystryktów jeleniogórskiego, wleńskiego, gryfowskiego oraz lwóweckiego wykorzystano również analizy tekstów źródłowych dotyczących prac górniczych i hutniczych prowadzonych od XIII do XVIII wieku, materiały archiwal- ne, w tym źródła kartograficzne. Podstawowe znaczenie dla omawianej problematy- ki miały dokumenty pochodzące z lat 1136-1740, opublikowane przez K. Wutkego w Codex Diplomaticus Silesiae (CDS XX, XXI). Zbiór ten nie wyczerpuje zasobu źró- deł pisanych pomocnych przy analizie problematyki dawnego górnictwa na terenie omawianych okręgów. Obok nich wymienić należy materiały zebrane i opublikowane w pracach E. Steinbecka (1857) oraz H. Festenberga-Packischa (1881) i E. Ziviera (1900). W odniesieniu do wybranych ośrodków górniczych sięgnięto również do in- nych tekstów źródłowych, m.in. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis znanej tak- że jako Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego (LF) oraz opracowania źródłowego Landbuchów księstw świdnickiego i jaworskiego (Landbuch I-III, 2000-2007). Uzupełnieniem dla źródeł pisanych były opracowania kartograficzne, wśród któ- rych wymienić należy zarówno mapy małoskalowe Fryderyka Khünoviusa (1697 r.), Mattheusa von Schubartha i Johanna Wolfganga Wielanda w skalach ok. 1:100 000 ‒ ok. 1:200 000 (Wieland-Schubarth 1736; Konias 1995), jak i mapy średnioska- lowe Christiana Friedricha von Wredego (1747-1753) oraz wspomniane już mapy 99 Web Map Service (WMS) . Ortofotomapy dostępne pod adresami: http://mapy.geoportal.gov.pl/ wss/service/img/guest/ORTO/MapServer/WMSServer (ortofotomapa) oraz http://mapy.geopor- tal.gov.pl/wss/service/img/guest/ORTO_TIME/MapServer/WMSServer (Ortofotomapa – archi- walna). 396 X. Relikty górnictwa i wstępnej obróbki rud Reglera (1764-1770; więcej na ten temat: Łuczak 2015, tam dalsza literatura). Te dwa ostatnie opracowania okazały się niezwykle istotne dla lokalizacji obiektów produk- cyjnych związanych z wytopem i przerobem eksploatowanych metodami górniczymi surowców. Opisano na nich bardzo często nie tylko kopalnie, ale również huty, ha- mernie, cegielnie itp. Źródła te istotne były również przy lokalizacji nieczynnych już, najprawdopodobniej średniowiecznych kamieniołomów surowców skalnych ‒ wapie- ni, piaskowców, bazaltów. Pomocne pod tym względem okazały się być również mapy topograficzneUrmesstischblätter i Messtischblätter z połowy XIX i z XX wieku. Niezastąpiony na etapie prowadzonej analizy był również materiał kartograficzny pochodzący z akt przedwojennego Wyższego Urzędu Górniczego (Oberbergamt zu Breslau), zgromadzony obecnie w zasobie Archiwum Państwowego w Katowicach. Zbiór ten powstał po II wojnie światowej w wyniku przejęcia przez polski Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach materiałów jego niemieckiego odpowiednika (Greiner 1997; Banduch 2006; 2008). Znajdujące się w nim mapy, pochodzące w głównej mierze z XVIII i XIX wieku, stanowić będą materiał porównawczy i uzupełniający dla wymienionych już materiałów źródłowych. 2. Górnictwo i jego uwarunkowania prawne w średniowieczu i okresie nowożytnym Zarówno we wczesnym, jak i późnym średniowieczu, a także okresie nowożyt- nym, wydobycie surowców, w szczególności zaś rud metali nieżelaznych, podlegało tzw. regale górniczemu, którego bezpośrednim dysponentem był władca: cesarz, król lub książę. Uprawnienia do prowadzenia działalności górniczej stosunkowo szybko przechodziły jednak w ręce możnowładców świeckich oraz kościelnych. W Europie Środkowej pierwsze udokumentowane wzmianki na ten temat pochodzą z XI wieku. W roku 1028 cesarz Konrad II (1024-1039) przekazał prawo do zagospodarowania kopalni srebra na terenie Schwarzwaldu i eksploatacji tego kruszcu biskupowi Bazylei (Zettler 1990, 62-68; Steuer 1991, 67). Na terenie ziem polskich prace wydobywcze prowadzone były początkowo przez ludność zależną od posiadacza regale – króla, księ- cia, a z czasem również przedstawicieli instytucji kościelnych. Jak podaje D. Molenda (1963, 118), do tej ostatniej grupy zaliczyć należy kopaczy srebra (argentifossores) wy- mienionych w dokumencie z 1136 r., będących na usługach arcybiskupstwa gnieź- nieńskiego. Już wówczas na terenach o znacznym potencjale gospodarczym pracowali jednak specjaliści prowadzący skomplikowane zabiegi hutnicze związane z wytopem srebra (Boroń 2013, tam dalsza literatura). W odniesieniu do obszaru Dolnego Śląska z podobną sytuacją należy się liczyć w przypadku wsi Kopacz położonej w pobliżu Złotoryi. Przez językoznawców zali- czana jest ona do toponimów o słowiańskim charakterze (Domański 1966). Po raz pierwszy wieś pojawiła się w źródłach pod koniec XIII wieku (1292 r.). Wówczas 397 X. Relikty górnictwa i wstępnej obróbki rud książę Henryk V Gruby ofiarował miastu Złotoryja 5,5 łanuwe wsi Kopacz na pastwi- sko (RS, nr 2234). Powstanie osady należy datować przynajmniej na 2. połowę wieku XII i zaliczyć do osad służebnych, podlegających jurysdykcji książęcej (Zientara 2006, 139-140; Kaźmierczyk, Grodzicki 1976, 238; Gorzkowski 1997, 29; Firszt 1997a). Niezmiernie interesujące dla początków Kopacza oraz tutejszego górnictwa złota może być odkrycie w 2006 r. w sąsiedztwie osady skarbu monet srebrnych ukrytych w po- łudniowej części dzisiejszej miejscowości w końcu XI (1097?) bądź na początku XII wieku (1102?). W skarbie znalazło się przynajmniej 571 monet, w tym denary krzy- żowe (277 szt.), monety niemieckie (6 szt.), czeskie (1 szt.), polskie (285 szt.) oraz węgierskie (1 szt.). Wśród monet polskich dominowały egzemplarze Bolesława III Krzywoustego wybite w latach 1097-1107, pochodzące według W. Nakielskiego naj- prawdopodobniej z mennicy legnickiej oraz wrocławskiej (Nakielski 2012; Bogucki et al. 2013, 275-281). Skarb odkryto w nieznanych okolicznościach i bez weryfikacji miejsca jego ukrycia. Nie można zatem określić, czy zdeponowano go w obrębie osa- dy wczesnośredniowiecznej związanej z wydobyciem złota, czy też znalezisko to ma zupełnie inny charakter. Depozyty z terenu osad produkcyjnych nie są zjawiskiem odosobnionym, warto wymienić chociażby tzw. Skarb Hutnika z osady w Dąbrowie Górniczej-Łośniu (Rozmus et al. 2014). W okresie pełnego i późnego średniowiecza książęce regale górnicze stopniowo prze- chodziło w ręce dostojników świeckich i duchownych, klasztorów, miast, rycerstwa, a w późniejszym czasie również spółek górniczych – gwarectw, jednak
Load more

Recommended publications
  • 2. Obszary O Niekorzystnych Warunkach Gospodarowania (Halina Klimczak)
    Autorzy: Halina Klimczak – rozdziały I, II, VI; Halina Klimczak, Katarzyna Galant, Marta K=ciak – rozdział III; Halina Klimczak, Katarzyna Galant – rozdział IV; Ewa Krzywicka-Blum, Halina Klimczak, Andrzej Klimczak – rozdział V Opiniodawca prof. dr hab. Janusz Gołaski Redaktor merytoryczny dr hab. inb. Andrzej Borkowski Opracowanie redakcyjne dr Ewa Jaworska Korekta: mgr Elbbieta Winiarska-Grabosz, Janina Szydłowska Łamanie Teresa Alicja Chmura Projekt okładki Stanisław Rogowski Publikacja finansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wybszego Grant badawczy nr 4 T12E 021 28 Monografie LIII © Copyright by Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wrocław 2008 ISBN 978-83-60574-25-6 WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU PRZYRODNICZEGO WE WROCŁAWIU Redaktor Naczelny – prof. dr hab. Andrzej Kotecki ul. Sopocka 23, 50–344 Wrocław, tel. 071 328–12–77 e-mail: [email protected] Nakład 100 + 16 egz. Ark. druk. 9,75 Druk i oprawa: Wydawnictwo Tekst Sp. z o.o. ul. Kossaka 72, 85-307 Bydgoszcz SPIS TREUCI WstBp (Halina Klimczak) ..................................................................................................... 7 1. Charakterystyka warunków gospodarowania w województwie dolnoVl=skim (Halina Klimczak) ..................................................................................................... 9 1.1. Podział na regiony funkcjonalne i fizjograficzny ........................................................... 9 1.2. Warunki przyrodnicze i społeczne produkcji rolniczej ................................................ 11 1.2.1. Ukształtowanie
    [Show full text]
  • Listopad 2012.P65
    24 WWWieści Mirskaaa S P O R T • S P O R T • S P O R T • S P O R T PIŁKA RĘCZNA – ODSŁONA CZWARTA Dnia 17 listopada br. miał miejsce czwarty z sześciu Tur- niejów Piłki Ręcznej o Puchar Przewodniczącego Rady Powiatu Lwóweckiego. Zawody rozegrano w hali sporto- wej w Mirsku. Uroczystego otwarcia turnieju dokonał Hen- ryk Kulesza Przewodniczący Rady Powiatu Lwóweckie- go, który powitał zespoły chłopców ze szkół gimnazjal- nych z Mirska, Gryfowa Śląskiego, Lubomierza i Wlenia. Następnie przewodniczący powitał zaproszonych gości: Starostę Powiatu Lwóweckiego Józefa Stanisława Mrów- kę, Burmistrza Miasta i Gminy Mirsk Andrzeja Jasińskie- go, dyrektora Zespołu Szkolno - Przedszkolnego w Mir- sku Elżbietę Okulowską, radnych powiatowych Iwonę Wa- silewską, Małgorzatę Szczepańską i Daniela Koko, Jerze- go Wójcika - trenera wielokrotnych medalistek mistrzostw Polski juniorów, wychowawcę zawodniczek reprezentują- cych kluby I-wszo ligowe oraz byłe zawodniczki – wycho- chary dla najlepszego zawodnika, bramkarza i strzelca. wanki trenera Wójcika, sponsorów, a także wszystkich Nagrody dla drużyn zostały zakupione dzięki wsparciu widzów - miłośników piłki ręcznej. Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, zakładów pracy oraz radnych powiatowych – Iwony Wa- silewskiej oraz Zenona Zatchieja. Nagrody dla najlep- szych zawodników z drużyny Gimnazjum z Mirska ufun- dował Jan Wiśniewski – przewodniczący Koła SLD w Mir- sku. W trakcie turnieju miało miejsce również spotkanie z tre- nerem Jerzym Wójcikiem oraz jego podopiecznymi, które osiągały sukcesy na arenie ogólnopolskiej. Kolejny turniej rozegrany zostanie w hali sportowej OSiR- u we Lwówku Śląskim 24 listopada br. Rywalizować będą dziewczęta ze szkół ponadgimnazjalnych. Organizatorzy serdecznie zapraszają. Zawody rozpoczną się o godzinie 10:00. Dziękujemy za pomoc przedsiębiorcom z terenu powiatu lwóweckiego, dzięki którym w każdym z turniejów druży- W trakcie turnieju rozegrano 6 spotkań.
    [Show full text]
  • Wykaz Dróg Powiatowych (Styczeń 2020R.)
    Zarząd Dróg Powiatowych w Lwówku Ślaskim WYKAZ DRÓG POWIATOWYCH (STYCZEŃ 2020R.) Powierzchnia Bitum. + Numer Bitumiczna Tłuczniowa Gruntowa Długość L.p. Przebieg drogi utrwalona pow. Tłuczniowa Gruntowa Gmina drogi całkowita utrwalona od do od do od do od do 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Pławna – Łupki – Wleń (Wojojska Pololskiego, pl.Bohaterów Nysy, 1 2491D 0+000 17+540 17,540 17,540 Lubomierz, Wleń Kościuszki, Jeleniogórska) – Nielestno – Pilchowice – Strzyżowiec Kwieciszowice – granica powiatu 2 2492D 0+000 0+940 0,940 0,940 Mirsk Jelenia Góra granica powiatu Jelenia Góra – Grudza 3 2774D 9+360 14+290 4,930 4,930 Mirsk – Rębiszów Mirsk (Spacerowa) 4 2513D – Rębiszów – Proszowa – 0+147 11+550 11,403 11,403 Mirsk Kwieciszowice Krobica – Gierczyn – Przecznica – Rębiszów – Kłopotnica – Grudza – 5 2494D 0+000 17+720 17,720 17,720 Mirsk, Lubomierz Janice – Pasiecznik – droga krajowa nr 30 granica powowiatu Lubań – Karłowiec 6 2423D – Mirsk (Chopina, Przedmieście, Ofiar 1+680 4+815 3,135 3,135 Mirsk Oświęcimskich) Giebułtów – Giebułtówek – granica 7 2497D 0+000 2+600 2,600 2,600 Mirsk powiatu Lubań Mirsk (Mickiewicza, Graniczna) – 8 2498D Giebułtów-Augustów – granica powiatu 0+425 5+200 4,775 4,775 Mirsk Lubań 9 2462D granica powiatu Lubań – Ubocze 2+692 3+742 1,050 1,050 Gryfów Śląski granica powiatu Lubań – Giebułtów – 10 2463D 11+640 13+090 1,450 1,450 Mirsk droga wojewódzka nr 360 11 2478D granica powiatu Lubań – Karłowiec 1+836 2+310 0,474 0,474 Mirsk 12 2495D Rębiszów – Mlądz – Gierczyn 0+000 3+630 3,630 3,630 Mirsk 13 2502D
    [Show full text]
  • Budowa Geologiczna Górotworu W Dostępnych Sztolniach Rejonu Krobicy–Przecznicy
    Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, 4 pod red. P.P. Zagożdżona i M. Madziarza, Wrocław 2012 kartowanie geologiczne, górnictwo cyny, górnictwo kobaltu, kamienickie pasmo łupkowe, Krobica, Gierczyn, Przecznica Paweł P. ZAGOŻDŻON * Katarzyna D. ZAGOŻDŻON * BUDOWA GEOLOGICZNA GÓROTWORU W DOSTĘPNYCH SZTOLNIACH REJONU KROBICY–PRZECZNICY W artykule przedstawiono wyniki badań geologicznych przeprowadzonych w latach 2010–11 na obszarze dawnych kopalń rud Sn i Co w rejonie Krobicy, Gierczyna i Przecznicy. Ukazano szczegółowe mapy geolog- iczne sztolni Leopold i Rungenschen w Krobicy, sztolni kopalni St. Carol w Kotlinie oraz sztolni upadowej kopalni Anna Maria w Przecznicy. Ponadto przedstawiono uproszczone plany niewielkiego wyrobiska na polu kopalni Hudsrücken w Kotlinie i sztolni Fryderyk Wilhelm koło Przecznicy. W sztolniach udokumentowano obecność szeregu odmian łupków krystalicznych, a także rzadkiej odmi- any skalnej – granatytu. Stwierdzono obecność licznych skupień granatów, polimetalicznej mineralizacji siarczkowej oraz nacieków żelazistych, manganowych i prawdopodobnie kalcytowych. Opisano szereg zjawisk tektonicznych – stref uskokowych różnej skali i deformacji ciągłych Opisane stanowiska będą elementem podziemnej trasy turystycznej w sztolniach Leopold i Rungensche. Niektóre inne wyrobiska mogą stanowić interesujące obiekty wielodyscyplinarnych badań naukowych. 1. Wstęp W sezonach badawczych 2010–11 przeprowadzono prace ternowe w sześciu histo- rycznych obiektach podziemnych. Były to sztolnie Rungenschen i
    [Show full text]
  • Uchwała Nr XXV/327/20 Z Dnia 26 Listopada 2020 R
    DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO Wrocław, dnia 14 grudnia 2020 r. Poz. 6963 UCHWAŁA NR XXV/327/20 RADY MIEJSKIEJ GMINY MIRSK z dnia 26 listopada 2020 r. w sprawie wyznaczenie obszaru, wielkości i granic aglomeracji Mirsk Na podstawie art. 87 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 310 ze zm.) w związku z § 3 i 4 Rozporządzenia Ministra Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 27 lipca 2018 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji (Dz. U. z 2018 r. poz. 1586) Rada Miejska Gminy Mirsk uchwala, co następuje: § 1. Wyznacza się aglomerację Mirsk o równoważnej liczbie mieszkańców wynoszącej 6110 RLM z oczyszczalnią ścieków w Mirsku. § 2. Integralną częścią uchwały jest opis wielkości i obszaru aglomeracji zawierający podstawowe informacje dotyczące charakterystyki aglomeracji, stanowiący załącznik nr 1 do uchwały oraz mapa aglomeracji określająca jej granice i położenie w stosunku do najważniejszych obiektów infrastruktury i obszarów chronionych, stanowiąca załącznik nr 2 do uchwały. § 3. Niniejsza uchwała była poprzedzona rozporządzeniem Wojewody Dolnośląskiego z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji: Bielawa, Bolków, Brzeg Dolny, Chełmsko Śląskie, Krośnice, Lubawka, Lubomierz, Lwówek Śląski, Malczyce, Mirsk, Olszyna, Piechowice, Stara Kamienica, Syców, Świerzawa, Wądroże Wielkie, Złotoryja (Dz. Urz. Woj. Doln. Nr 198, poz. 3339 ze zm.), które traci moc z dniem wejścia niniejszej uchwały zgodnie z art. 565 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 310 ze zm.). § 4. Wykonanie Uchwały powierza się Burmistrzowi Miasta i Gminy Mirsk.
    [Show full text]
  • Nasz Powiat Nasza Gmina
    POWIAT JAWORSKI Wądroże Wielkie Jawor ASZ OWIAT Męcinka N P Mściwojów Paszowice NASZA GMINA Bolków INFORMATOR● SAMORZĄDOWY ● nr 9/2017 ● 31.10.2017 r. ● MIESIĘCZNIK ● ISSN 2392-182X WYDAWNICTWO BEZPŁATNE STAROSTWO POWIATOWE W JAWORZE - str. 2-4 www.powiat-jawor.org.pl W Jaworze będzie rondo Po dwóch inwestycjach zrealizowa- nia drogi wojewódzkiej nr 374 (ul. Ku- waniu tym znacznie wzrosło natężenie nych w 2016 r. przez Powiat Jaworski ziennicza) z drogą powiatową nr 2176D ruchu, a tym samym powstały ogrom- we współpracy z Dolnośląską Służbą (ul. Słowackiego). ne trudności dla kierowców. Dróg i Kolei - przebudowie ul. Wiejskiej Zabiegi o remont ulicy Kuzienniczej - W ubiegłym roku opracowaliśmy i ul. Limanowskiego, tym razem przy- oraz budowę ronda w tym newralgicz- dokumentację, a w niedługim czasie szedł czas na rondo. Powiat Jaworski nym miejscu trwały dwa lata. Powsta- chcemy rozpocząć już procedurę wy- otrzymał właśnie zgodę Zarządu Wo- nie kilka lat temu w tej części miasta „Li- boru wykonawcy tego zadania - mówi jewództwa Dolnośląskiego i ponad 900 dla”, jak również sąsiedztwo cmentarza Starosta Jaworski Stanisław Laskowski. tys. złotych na przebudowę skrzyżowa- komunalnego powoduje, że na skrzyżo- dok. na str. 3 MĘCINKA - str. 5 www.mecinka.pl Rozinwestowana Gmina Męcinka – inwestycje o wartości ponad 5 mln złotych! Projekty o wartości ponad 5,5 mi- drogi w Piotrowicach, Sichowie, Słu- ny Męcinka takie nowe pojazdy), za- liona złotych są realizowane w bieżą- pie i Chełmcu, nowe chodniki w Po- kup sprzętu medycznego do ośrodków cym roku w Gminie Męcinka, co daje mocnem, Sichowie oraz Nowej Męcin- zdrowia, budowa parkingów, wiat re- w przeliczeniu na jednego mieszkań- ce (inwestycja realizowana we współ- kreacyjnych dla mieszkańców i wiele ca 1.107 zł.
    [Show full text]
  • Molybdenite–Tungstenite Association in The
    Journal of Geosciences, 60 (2015), 149–161 DOI: 10.3190/jgeosci.197 Original paper Molybdenite–tungstenite association in the tungsten-bearing topaz greisen at Vítkov (Krkonoše–Jizera Crystalline Complex, Bohemian Massif): indication of changes in physico-chemical conditions in mineralizing system Jan Pašava1*, František veselOvský1, Milan Drábek1, Martin svOJtka2, Ondřej POur1, Josef klOMínský1, radek škODa1, Jana ĎurIšOvá2, lukáš ackerMan2, Patricie HalODOvá1, eva HaluzOvá2 1 Czech Geological Survey, Klárov 3/131, 118 21 Prague 1, Czech Republic; [email protected] 2 Institute of Geology of the Czech Academy of Sciences v.v.i., Rozvojová 269, 165 00 Prague 6, Czech Republic * Corresponding author At Vítkov, sparse molybdenite occurs within tungsten mineralization hosted by topaz greisen in orthogneiss in the envelope of the Variscan Krkonoše–Jizera granite Pluton (northern Bohemian Massif). Mineralogical study showed that sulfide mineralization started with precipitation of arsenopyrite followed by molybdenite, tungstenite, transitional Mo- and W-dominated disulfides and concluded by pyrite. Textural relationships between molybdenite and tungstenite imply that tungstenite was formed during several stages related to molybdenite bending and fracturing. Laser Ablation Inductively Coupled Mass Spectrometry (LA-ICP-MS) analyses of Re-poor (< 0.3 ppm) molybdenite showed extreme concentrations of W (up to 26 558 ppm) accompanied by Ag, As, Bi, Pb, Se, Te and other metals. Electron microprobe analyses of inclusions-free molybdenite confirmed the abundance of W (~0.5 wt. %) and tungstenite showed ~4 wt. % Mo, indicating a substitution of Mo4+ for W4+. Stability and phase relationships between molybdenite and tungstenite and locally identified transitional Mo- and W-dominated disulfidic phases suggest that tungstenite crystallization was triggered by a decrease in fO2 below WO2–WO3 buffer that followed after molybdenite precipitation.
    [Show full text]
  • Deroceras Invadens (Pulmonata: Agriolimacidae) and Other Synanthropic Slugs in the Southwest Corner of Poland
    FOLIA Folia Malacol. 23(4): 301–307 MALACOLOGICA ISSN 1506-7629 The Association of Polish Malacologists Faculty of Biology, Adam Mickiewicz University Bogucki Wydawnictwo Naukowe Poznań, December 2015 http://dx.doi.org/10.12657/folmal.023.026 AN INVASION FROM GERMANY: DEROCERAS INVADENS (PULMONATA: AGRIOLIMACIDAE) AND OTHER SYNANTHROPIC SLUGS IN THE SOUTHWEST CORNER OF POLAND JOHN M. C. HUTCHINSON*, HEIKE REISE Senckenberg Museum für Naturkunde Görlitz, Am Museum 1, 02826 Görlitz, Germany (e-mail: [email protected]) *corresponding author ABSTracT: Ten towns in the southwest corner of Poland within 57 km of the German border were surveyed for slugs. Deroceras invadens was found only in the four westernmost towns. In Zgorzelec, which was surveyed more intensively than the other towns, it occurs widely but only sporadically. Although D. invadens had been known in the adjacent German town of Görlitz since 1991, hitherto the only Polish record was from Wrocław, 140 km to the east. This pattern suggests a new colonisation across the border. Amongst the other species, one surprise was the rarity of Deroceras reticulatum in several towns, and another that Arion fuscus was common in one town but not found in any of the others. Records of Deroceras praecox extend its known range in Poland further west. Contrary to expectations from the literature, Deroceras sturanyi was adult in spring and reproducing at a small size typical of Deroceras laeve. KEY WORDS: invasive species, urban fauna, Arion distinctus, A. fasciatus, A. fuscus, A. lusitanicus, A. rufus, A. silvaticus, Boettgerilla pallens, Deroceras laeve, D. invadens, D. praecox, D. reticulatum, D. sturanyi, Limacus flavus, Limax maximus, Oberlausitz, Lower Silesia, Dolny Śląsk, life cycle INTRODUCTION Deroceras invadens Reise, Hutchinson, Schunack ing time for a species to reach pockets of suitable et Schlitt, 2011 (previously known as Deroceras pa­ habitat.
    [Show full text]
  • The Sociodemographic Profile of Women Participating in Mammography Screening in Lower Silesia
    NOWOTWORY Journal of Oncology 2017, volume 67, number 2, 89–95 DOI: 10.5603/NJO.2017.0014 © Polskie Towarzystwo Onkologiczne ISSN 0029–540X Original article www.nowotwory.edu.pl The sociodemographic profile of women participating in mammography screening in Lower Silesia Elżbieta Garwacka-Czachor, Adam Maciejczyk, Marek Bębenek Introduction. Female breast cancer is the most common malignancy worldwide. An important element of cancer control involves population-based screening, which aims to reduce related mortality. Screening programs can only serve their purpose if they are long-term and available on a mass scale; accordingly, they are deemed effective as long as they cover at least 70% of the target population. Alarmingly, the coverage of breast cancer screening in Poland is markedly lower. The purpose of this study was to determine the impact of selected sociodemographic factors on the participation of women in mammography screening. Material and methods. The study included a population of Lower Silesian women aged 50 to 69, who participated in mammography screening, and analyzed a total of 32,626 questionnaires collected by means of a diagnostic sur- vey between January 3, 2007 and December 30, 2011. Examined sociodemographic factors included the place of residence, age, educational level, and occupational status. Results. The largest group of screening participants comprised women aged 55 to 59 (30%), from Wrocław and the neighboring districts, with at least secondary education (74%), mostly old-age and disability pensioners (55%). Conclusions. Place of residence, age, education and occupation have a significant impact on the participation of Lower Silesian women in mammography screening. Age and disability pensioners aged 55–59 with at least secondary education are more likely to participate.
    [Show full text]
  • Harmonogram Mirsk 01-02.2014
    HARMONOGRAM ODBIORU ODPADÓW NA TERENIE GMINY MIRSK - stycze ń-luty 2014r. Odbiór odpadów w godzinach 06:00-20:00 SIMEKO Sp. z o.o. Jelenia Góra Dyspozytor – 75 61 57 656 Frakcja Miejscowo ść , ulica Stycze ń Luty Odpady zmieszane MIRSK - Boczna, Chopina, Ł ąkowa Graniczna, Pl. Dworcowy, Podkolejowa, 7 za św. 20 3 17 Przedmie ście, Sikorskiego Odpady zmieszane Augustów, Brzeziniec, Giebułtów wraz z przysiółkami, Karłowiec 8 za św. 21 4 18 Odpady zmieszane MIRSK - Betleja, Bohaterów znad Nysy, Cicha, Głowackiego, Ko ścielna, 8 za św. 14 21 4 11 25 Ko ściuszki Kwiatowa, Mickiewicza, Ofiar O świ ęcimskich, Ogrodowa, Prosta, Pl. 28 18 Targowy, Pl. Wolno ści, Podchor ąż ych, Sikorskiego bloki Spółdzielni Gryf, Słowackiego Wodna, Zdrojowa, Zielona Segregacja – BIO Augustów, Brzeziniec, Giebułtów wraz z przysiółkami, Karłowiec 3 za św. 6 MIRSK - Boczna, Chopina, Ł ąkowa Graniczna, Pl. Dworcowy, Podkolejowa, Przedmie ście, Sikorskiego Segregacja – BIO MIRSK - Betleja, Bohaterów znad Nysy, Cicha, Głowackiego, Ko ścielna, 3 za św. 6 Ko ściuszki Kwiatowa, Mickiewicza, Ofiar O świ ęcimskich, Ogrodowa, Prosta, Pl. Targowy, Pl. Wolno ści, Podchor ąż ych, Sikorskiego bloki Spółdzielni Gryf, Słowackiego Wodna, Zdrojowa, Zielona Segregacja - Augustów, Brzeziniec, Giebułtów wraz z przysiółkami, Karłowiec 14 11 Tworzywa sztuczne MIRSK - Betleja, Boczna, Bohaterów znad Nysy, Cicha, Chopina, Głowackiego, Graniczna, Ko ścielna, Ko ściuszki Kwiatowa, Ł ąkowa, Mickiewicza, Ofiar Oświ ęcimskich, Ogrodowa, Prosta, Pl. Dworcowy, Pl. Targowy, Pl. Wolno ści, Podchor ąż ych, Podkolejowa, Przedmie ście, Sikorskiego, Słowackiego Wodna, Zdrojowa, Zielona Segregacja –Szkło Augustów, Brzeziniec, Giebułtów wraz z przysiółkami, Karłowiec 14 Segregacja –Szkło MIRSK - Betleja, Boczna, Bohaterów znad Nysy, Cicha, Chopina, Głowackiego, 11 za św.
    [Show full text]
  • Public Aid How to Receive the Decision on Support for Your Investment?
    PUBLIC AID HOW TO RECEIVE THE DECISION ON SUPPORT FOR YOUR INVESTMENT? #MEANSSUCCESS. AUTOMOTIVE INDUSTRY VEHICLE MANUFACTURERS Special vehicles, bodies, Utility vehicles: Quads,motorcycles: trailersand special vehicle AT WSSE “INVEST-PARK” • Volkswagen Poznań (Września) • Polaris Poland (Opole) components: Who produces what and where? • EFT (Kościan) • Kegger (Bolesławiec) Detailing: Anti-vibration components: • LOG-TECH (Syców) • MTM Industries (Kalisz) • Henniges AP (Prudnik) • Bridgestone (Żarów) • Suer Polska (Kościan) Plastic components: Airbags: Hydraulic roof drives: Bodywork: • Nifco (Świdnica) • Daicel Safety System Europe (Żarów) • HOERBIGER (Bolesławiec) • Gestamp (Wrocław, Września) Seals: • Simoldes Plasticos (Jelcz-Laskowice) • Autoliv (Jelcz-Laskowice) • Turningtec (Bolesławiec) • Cooper Standard (Dzierżoniów) • 3M (Wrocław) • Fibro Poland (Oława) Batteries and electric Engine parts: drive components: • Segepo-Refa (Świebodzice) • Mercedes-Benz MP (Jawor) • POLST (Wałbrzych) • LS EV (Dzierżoniów) • Guotai-Huarong GTHR (Oława) Engines: • Caphem (Oława) • Toyota MMP (Wałbrzych) • Umicore Poland (Nysa) • Toyota MMP (Jelcz-Laskowice) • Toyota MMP (Wałbrzych) • Mercedes-Benz MP (Jawor) • Mitsui High-Tec (Skarbimerz) • Morat Swoboda Motion (Wrocław) Bushings and pistons: • Mahle (Krotoszyn) Rims: Cooling/heating system • Ronal (Wałbrzych) components: • Tristone Flowtech (Wałbrzych) • Mobile Climate Control (Oława) Brake system components: • Wabco (Wrocław) • Robert Bosch (Wrocław) Wiring: • Mando Corporation (Wałbrzych) • Kayser
    [Show full text]
  • Investment Lands Within the Wałbrzych Special Economic Zone “Invest-Park”
    INVESTMENT LANDS WITHIN THE WAŁBRZYCH SPECIAL ECONOMIC ZONE “INVEST-PARK” #MEANSSUCCESS. AUTOMOTIVE INDUSTRY VEHICLE MANUFACTURERS Special vehicles, bodies, Utility vehicles: Quads,motorcycles: trailersand special vehicle AT WSSE “INVEST-PARK” • Volkswagen Poznań (Września) • Polaris Poland (Opole) components: Who produces what and where? • EFT (Kościan) • Kegger (Bolesławiec) Detailing: Anti-vibration components: • LOG-TECH (Syców) • MTM Industries (Kalisz) • Henniges AP (Prudnik) • Bridgestone (Żarów) • Suer Polska (Kościan) Plastic components: Airbags: Hydraulic roof drives: Bodywork: • Nifco (Świdnica) • Daicel Safety System Europe (Żarów) • HOERBIGER (Bolesławiec) • Gestamp (Wrocław, Września) Seals: • Simoldes Plasticos (Jelcz-Laskowice) • Autoliv (Jelcz-Laskowice) • Turningtec (Bolesławiec) • Cooper Standard (Dzierżoniów) • 3M (Wrocław) • Fibro Poland (Oława) Batteries and electric Engine parts: drive components: • Segepo-Refa (Świebodzice) • Mercedes-Benz MP (Jawor) • POLST (Wałbrzych) • LS EV (Dzierżoniów) • Guotai-Huarong GTHR (Oława) Engines: • Caphem (Oława) • Toyota MMP (Wałbrzych) • Umicore Poland (Nysa) • Toyota MMP (Jelcz-Laskowice) • Toyota MMP (Wałbrzych) • Mercedes-Benz MP (Jawor) • Mitsui High-Tec (Skarbimerz) • Morat Swoboda Motion (Wrocław) Bushings and pistons: • Mahle (Krotoszyn) Rims: Cooling/heating system • Ronal (Wałbrzych) components: • Tristone Flowtech (Wałbrzych) • Mobile Climate Control (Oława) Brake system components: • Wabco (Wrocław) • Robert Bosch (Wrocław) Wiring: • Mando Corporation (Wałbrzych) •
    [Show full text]