Dkwaliteit Zwolle

dkwaliteit Zwolle

Programmabegroting 2009 tkwaliteit

Inhoudsopgave

1. Kerngegevens 3

2. Van Perspectiefnota naar begroting 2007 9

3. Programmabijdragen 21 Pijler Sociaal 22 Pijler Veiligheid 70 Pijler Werk en Inkomen 86 Pijler Fysiek 108 Pijler Kwaliteit van bestuur en organisatie 152

4. Verplichte paragrafen 195

5. Financiële overzichten 227

Bijlagen 241 Bijlage 1 Specificatie van de uitkomsten meerjarenraming 2009 t/m 2012 244 Bijlage 2 Verschillenanalyse uitkomsten PPN en begroting 2009 250 Bijlage 3 Uitkomsten septembercirculaire 2008 252 Bijlage 4 Overzicht reserves en Voorzieningen 256 Bijlage 5 Uitkomsten doorlichting reserves en voorzieningen 259 Bijlage 6 Extra afschrijvingen in de begroting 2009 261 Bijlage 7 Overzicht van de voorgestelde bezuinigingen in de begroting 2009 263 Bijlage 8 Lijst met afkortingen 265 Bijlage 9 Begrippenlijst 267

programmabegroting 2009 1 tkwaliteit

2 programmabegroting 2009 Programmabegroting 2009 Hoofdstuk 1 Kerngegevens tkwaliteit

4 programmabegroting 2008 tkwaliteit

Financiële kerngegevens 2009

lasten baten

18% 4% 10% 6% 24% Sociaal 13% 2% Veiligheid Gemeentefondsuitkering Werk en Inkomen Specifieke uitkeringen Fysiek Bouwgrondexploitaities Gem. belasting/tarieven 13% Grondexploitaties Kwaliteit van bestuur Ov. bijdragen derden Interne verrekeningen 43% 14% 41% 12%

beslag op algemene middelen specificatie algemene middelen

18% 45% 7% 17% Gemeentefondsuitkering

Sociaal

Veiligheid OZB Werk en Inkomen Fysiek Kwaliteit van bestuur Overig (financiering/rente- 20% 76% aftopping) 10% 7%

Financieel technische uitgangspunten Toename aantal inwoners 1.600 Toename aantal woonruimten (netto) 800 Stijging loonkosten 4,9 % Stijging prijzen van derden 2,45 % Inflatiepercentage tarieven 3,2 % Rente lang geld 4,4 % Rente kort geld 4,0 % Waarde areaal OZB per 1-1-2008: woningen 10.906 mln. niet-woningen 3.577 mln.

Begrotings- en meerjarenuitkomst 2009-2012: Overschot begroting 2009 2,9 mln. Structureel overschot meerjarenraming 0,7 mln. Budget 2009 nieuwe incidentele bestedingen 5,0 mln.

Baten en Lasten Baten 558 mln. * Gemeentefonds 120 mln. * Specifieke uitkeringen (rijksbijdragen) 71 mln. * Baten grondexploitaties 257 mln. * Gemeentelijke belastingen, heffingen etc. 62 mln. * Overige baten (waaronder reservebeschikkingen) 48 mln. 558 mln.

Lasten 558 mln. * Grondexploitaties 257 mln. * Fysieke programma´s 71 mln. * Sociale programma´s 93 mln. * Programma´s werk en inkomen 74 mln.

programmabegroting 2009 5 tkwaliteit

* Programma’s veiligheid 12 mln. * Programma´s kwaliteit van bestuur (excl. grondexploitatie) 51 mln. 558 mln.

Aandeel in algemene middelen: * Fysieke programma´s 30 mln. * Sociale programma´s 72 mln. * Programma´s werk en inkomen 16 mln. * Programma’s veiligheid 11 mln. * Programma´s kwaliteit van bestuur 28 mln. 157 mln.

Algemene middelen bestaan uit: * Gemeentefonds 120 mln. * Belastingopbrengsten (m.n. OZB) 26 mln. * Overige (m.n. rente-aftopping/financiering/reserves) 11 mln. 157 mln

Vaste activa Materiële vaste activa 341 mln. Financiële vaste activa 135 mln.

Onderhanden werk grondexploitaties 237 mln.

Eigen vermogen, voorzieningen en langlopende schulden Algemene reserve met functie van weerstandsvermogen 10 mln. Bestedingsreserve MIB 40 mln. Bestemmingsreserves met bestedingsfunctie 111 mln. Bestemmingsreserves met functie van tekortdekking 5 mln. Voorziening vastgoed 39 mln. Overige voorzieningen 4 mln. Langlopende leningen 304 mln.

Woonlastenontwikkeling Procentuele stijging OZB 3,2 % Procentuele stijging afvalstoffenheffing: * 1-persoonshuishoudens 0 % * meerpersoonshuishoudens 0 % Procentuele stijging rioolrechten 8,5 %

Onbenutte belastingcapaciteit Binnen de OZB geen limiet Binnen de afvalstoffenheffing geen Binnen de rioolrechten geen Binnen overige heffingen en leges 0,43 mln.

6 programmabegroting 2009 tkwaliteit

raming Zwolle G-27*) 01-jan-08 01-jan-09 in % in % Sociale structuur 0 t/m 14 jaar 21.493 21.800 18 17 15 t/m 34 jaar 34.184 34.400 29 28 35 t/m 64 jaar 45.931 46.700 40 41 65 jaar e.o. 14.788 15.100 13 14 totaal 116.396 118.000 100 100 autochtonen 98.642 99.700 85 77 allochtonen 17.754 18.300 15 23 totaal 116.396 118.000 100 100 alleenstaand 16.293 16.600 34 42 1-ouderhuishouden 2.707 2.700 5 6 2 phh. zonder kinderen 14.863 14.900 30 27 overige huishoudens met kinderen 14.017 14.300 28 24 overige huishoudens zonder kinderen 1.429 1.400 3 1 totaal 49.309 49.900 100 100

% huishoudens onder 105% van het sociaal minimum 8 10 % van de bevolking (15-64) in de WAO (incl. WIA, WAZ en WAJONG) 7,8 8,1 % van de bevolking (15-64) in de bijstand (WWB) 3,0 3,8 % personen met 52 weken inkomen met een midden of hoog inkomen 61 58

Fysieke structuur oppervlakte (ha) 11.928 11.928 woonruimten 55.200 56.000 % huurwoningen 49 49 % koopwoningen 51 51

Economische structuur aantal bedrijfsvestigingen (per medio 2007) 5.501 aantal banen (per medio 2007) 81.183 netto arbeidsparticipatie (werkzame beroepsbevolking in % van 15-64 64 62 jarigen) % niet-werkende werkzoekenden in de potentiële beroepsbevolking 4,0 5,4 netto oppervlakte bedrijventerreinen (ha) 568 v.v.o. kantorenvoorraad in m² (per 1-1-2007) 721.000 kwaliteit van bestuur opkomstpercentage gemeenteraadsverkiezingen 2006 59,7 54,2

*) tot de G-27-gemeenten behoren: Alkmaar, Almelo, Amersfoort, Arnhem, Breda, Deventer, Dordrecht, Eindhoven, Emmen, Enschede, Groningen, Haarlem, Heerlen, Helmond, Hengelo, Den Bosch, Leeuwarden, Leiden, Lelystad, Maastricht, Nijmegen, Schiedam, Sittard-Geleen, Tilburg, Venlo, Zaanstad en Zwolle

programmabegroting 2009 7 tkwaliteit

Ten behoeve van de grafiek voor de gemeenteraadsverkiezing

Zetelverdeling gemeenteraadsverkiezing 7 maart 2006 in % zetels PVDA 22,1 9 CDA 15,2 6 VVD 12,8 4 D66 2,5 1 GROENLINKS/DE GROENEN 11,1 5 SP 10,7 4 SWOLLWACHT 6,7 4 CHRISTENUNIE 12,8 5 PBZ 3,8 1 OVERIG 2,3

OVERIG 2% PBZ 4% CHRISTENUNIE PVDA 13% 21%

SWOLLWACHT 7%

CDA SP 15% 11%

GROENLINKS/DE VVD D66 GROENEN 13% 11% 3%

8 programmabegroting 2009 Programmabegroting 2009 Hoofdstuk 2 Van perspectiefnota tot begroting 2009 tkwaliteit

Van Perspectiefnota naar begroting

Begin 2008 hebben we stilgestaan bij de uitvoering van het opsporen van graffitispuiters en het stimuleren van graffiti op collegeakkoord onder de titel “het college halverwege”. Mede legale plekken. op basis van de resultaten van deze discussie hebben wij Zoals wij in de PPN hebben aangegeven richten wij ons op de onze lange termijn koers bepaald in de Perspectiefnota. Deze verdere ontwikkeling van het wijkgericht werken. De hoofd- begroting is de eerste jaarschijf van de uitwerking daarvan. doelen liggen op het terrein van leefbaarheid, participatie Kwaliteit voor de stad en haar bewoners is de leidraad en veiligheid. Hierbij is participatie en betrokkenheid van de geweest voor het maken van deze begroting. Met dit thema burger bij ontwikkelingen in de stad en in de eigen woon- en sluiten wij aan bij die koers. Wij hebben ons daarbij gericht op leefomgeving uitgangspunt. Onlangs hebben wij de raad de wijken, de voorzieningen en de gezondheid van de stad. geïnformeerd over de extra middelen van het rijk, die wij gedurende drie jaar in kunnen zetten voor de wijkbudgetten. Wij zijn tevreden over het pakket van maatregelen nieuw be- Op deze manier kunnen wij via het instrument wijkbudgetten leid dat we kunnen presenteren en de financiële uitkomsten de burgerparticipatie een extra impuls geven. van deze begroting. Inmiddels is de kredietcrisis actueel. Op dit moment valt niet te overzien wat de effecten daarvan op Het jaar 2009 staat in het teken van de voorbereiding van de de economie zullen zijn. Wij verwachten afwijkende ontwik- oprichting van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Uitgangs- kelingen bij de rentepercentages, op de woningmarkt, binnen punt daarbij is dat mensen dus de cliënten centraal staan en vastgoed etc. Effecten die ook van invloed zijn op de gemeen- niet de organisaties. Het is van het grootste belang dat pre- telijke financiële positie, doch de mate waarin is ongewis. ventieve en vroegtijdige aanpak van hulpverlening aan gezin- Rekening houdend met de uitkomsten van de septembercir- nen met problemen plaats vindt teneinde erger te voorkomen. culaire beschikken wij structureel over een financiële buffer. Het motto daarbij is één gezin, één plan. Bij de Perspectiefnota 2009 zullen wij meer weten over de Enkele aanvragen nieuw beleid vertonen een relatie met deze onzekerheden die nu leven en eventuele noodzakelijke maat- werkwijze. Wij hebben hiervoor nog geen middelen beschik- regelen voorstellen baar gesteld, omdat wij de aanvragen willen beoordelen in het kader van deze ontwikkelingen. Wel hebben wij middelen Kwaliteit van de directe woonomgeving en gereserveerd voor het Elektronisch Kinddossier. (EKD) voorzieningen Sport is een belangrijk speerpunt in deze collegeperiode. Van de 50 grootste gemeenten in Nederland is een ranking 2009 zal het jaar zijn van de gehandicaptensport. Op deze gemaakt op grond van de index leefbaarheid en veiligheid. manier hopen we in samenwerking met onze partners in de Zwolle staat in deze ranking hoog, wat wil zeggen dat het stad een impuls te geven aan het sporten van deze doelgroep, aantal bewoners dat in een problematische leefomgeving waarop wij in de toekomst verder kunnen bouwen. woont, verhoudingsgewijs gering is. Uiteraard is dit een goed teken voor de gezondheid van de stad en het resultaat Begin 2009 presenteren wij het masterplan voor onze van continue aandacht voor de wijken in de afgelopen jaren. sportaccommodaties, opdat wij de financiële consequenties Beschikbare GSB middelen hebben ons hiertoe mede in staat daarvan bij de PPN 2009 kunnen meenemen. Aan de heront- gesteld. Echter de monitor leefbaarheid toont ook aan dat er wikkeling van het Hoge Laar zullen we daarin ook aandacht in Zwolle kleine gebieden voorkomen waarin problemen zich besteden. In afwachting van de besluiten volgend jaar hebben concentreren. Primair moeten we deze oplossen, maar ook wij middelen uitgetrokken om exploitatieproblemen bij de moeten we alert blijven en inspanningen verrichten om de sporthallen voor 2009 op te kunnen lossen. leefbaarheid in de wijken minstens te behouden. Dit doen we zo veel mogelijk met onze partners in de stad. De BOS impuls beleeft zijn laatste jaar. Voor de opvolging van Naar ons oordeel moet er dan ook ondersteuning van het rijk deze succesvolle aanpak sluiten wij bij de structurele plannen blijven voor het onderhoud van de leefbaarheid in de wijken. van het rijk aan. Deze houden in de Brede Scholen, cultuur Op dit moment weten wij echter nog niet hoe de opvolger van en sport een structurele impuls te geven, waarbij tevens een het GSB eruit zal zien. In oktober verwachten wij hierover verbreding en verdieping van de BOS impuls wordt bewerk- een brief van het kabinet, waarover wij de raad nog voor de stelligd. behandeling van de begroting zullen informeren. In september 2008 is de bibliotheekvisie in de raad bespro- Een veel gehoorde klacht is de graffiti, zo bleek ook uit de ken. Wij hebben nog geen structurele middelen beschikbaar monitor leefbaarheid. Het gaat hierbij niet alleen om de gesteld, omdat wij willen vast houden aan ons uitgangspunt onveiligheidsgevoelens die deze oproept, maar ook om de de integrale financiële afwegingen rondom onze structurele uitstraling van de (binnen)stad. Op korte termijn zullen wij bestedingen bij de Perspectiefnota te doen. een plan presenteren dat gericht is op het schoonmaken, het In deze begroting zijn middelen uitgetrokken voor incidentele

10 programmabegroting 2009 tkwaliteit

projecten en activiteiten die passen binnen de visie. Omtrent Kwaliteit van de stad draagt bij aan de aantrekkelijkheid voor de exacte besteding zal nog overleg plaats vinden. De raad het toerisme. Het toeristisch offensief nadert zijn uitvoerings- wordt daarover nog nader geïnformeerd. fase, waardoor een extra impuls aan het toerisme kan worden gegeven. Hiertoe leveren ook de bijzondere evenementen die op het Kwaliteit van de stad programma staan in 2009, een bijdrage. De Sassenpoort bestaat 600 jaar, de landelijke opening van het bevrijdingsfes- Eind 2008 wordt de discussie over stedelijke kwaliteit gestart. tival vindt in Zwolle plaats en de nationale boomfeestdag staat Met name in onze binnenstad, maar ook in andere delen van begin 2010 op het programma. Extra en bijzondere evene- de stad, willen wij de stedelijke kwaliteit zoveel mogelijk menten waardoor Zwolle zijn kwaliteit kan laten zien. borgen en waar mogelijk verbeteren. Belangrijk daarbij is dat ontwikkelingen anno 2009 gefaciliteerd kunnen worden bin- Kwaliteit van de organisatie nen de gewenste stedelijk kwaliteit. Hoewel over smaak niet te twisten valt, verwachten wij in 2009 de nodige afspraken te Door de groei van de stad, de complexiteit van de samenleving kunnen maken teneinde een breed draagvlak te creëren voor en de decentralisatie van taken vanuit het rijk neemt de om- de ontwikkelingen in de (binnen)stad. vang van de organisatie nog steeds toe. Ondanks dat er ook krimpfactoren zijn te onderscheiden, zoals de effecten van ICT Nu het structuurplan is vastgesteld presenteren wij begin i.v.m. bijvoorbeeld thuiswerken en het afstoten van taken. De 2009 het uitvoeringsprogramma. In deze begroting zijn onder afgelopen jaren is de organisatie zodanig gegroeid dat we op andere opgenomen de natuuronderzoeken en het onderzoek korte termijn moeten uitzien naar extra kantoorruimte. Een naar de ontsluiting van Vechtpoort. Ook zal veel aandacht uit- separaat voorstel ontvangt u hierover. gaan naar het buitengebied. Aan diverse plannen zal worden Ook in de toekomst voorzien wij nog een groei van de orga- gewerkt zoals de Vechtcorridor, ruimte voor de rivier , buurt- nisatie van circa 1%. Daarom moeten we ook nadenken over schap IJsselzone. Plannen die passen binnen onze visie op onze huisvesting op lange termijn. Hierbij zullen wij de raad het buitengebied, die zal uitmonden in een bestemmingsplan. nauw betrekken

Aan de vernieuwing van de (regionale) economie hebben wij Financieel perspectief 2009-2012 de laatste jaren hard gewerkt. Wij werken met diverse partners aan het vergroten van het kennis en innovatiepotentieel. De beleidsmatige accenten die wij in deze begroting heb- Belangrijke speerpunten zijn het stimuleren van kennisover- ben aangebracht, zijn gebaseerd op het volgende financieel dracht en- vergroting en het starten van een eigen bedrijf. De perspectief 2009-2012 gemeentelijke rol is het bij elkaar brengen van partners, het aanjagen van projecten en het ondersteunen van projecten A. Structureel perspectief 2009-2012 van derden. Het project gezonde klassen komt hieruit voort. Onderstaand geven wij een toelichting op het structurele Hoewel sprake is van een meerjarige activiteit, zullen de financiële perspectief voor de komende 4 jaar. Wij beginnen investeringen die tot op heden zijn gedaan verloren gaan als met een weergave van de stand van zaken t/m de besluitvor- wij voor 2009 geen middelen uittrekken. Bij de PPN zullen wij ming over de Perspectiefnota (PPN) in juni 2008. Vervolgens de inzet van structurele middelen voor het gehele programma geven wij aan welke posten ten opzichte van de structurele dynamisering van de economie moeten bezien, hiertoe mede uitkomst in de PPN zijn gewijzigd (o.a. voordelen meicircu- gedwongen door de afbouw van de GSB middelen. laire algemene uitkering) en komen wij tot een overzicht van het structurele perspectief t/m 2012 dat als basis is genomen De bereikbaarheid van de stad draagt ook bij aan de kwaliteit voor de voorliggende begroting. De paragraaf wordt afge- van de stad. De reconstructie van de Ceintuurbaan wordt on- sloten met een beoordeling van het structurele perspectief, verminderd voortgezet. In het kader van de Spoorzone zullen waarbij wij ook de tariefsvoorstellen voor 2009 en de uitkom- wij plannen presenteren voor de multi modale vervoersknoop sten van de septembercirculaire over de algemene uitkering Zwolle. Naast deze grote infrastructurele zaken zullen wij de uit het gemeentefonds betrekken. verbetering van de ontsluiting van winkelcentrum de Dobbe aanpakken. Separaat ontvangt u hiertoe een voorstel. PPN 2009-2012 als vertrekpunt/afwikkeling PPN besluiten Samen met de Provincie werken we aan de doorstroming van In de PPN is uitgegaan van een structureel sluitende meer- het openbaar vervoer. We zien erop toe dat deze noodzakelijke jarenbegroting, inclusief een dekkingsplan voor een pakket korte termijn maatregelen goed worden afgestemd op de structureel nieuwe uitgaven oplopend tot een bedrag van planvorming in de Spoorzone. ruim € 3,7 mln in 2012. In het dekkingsplan van de PPN zitten Duurzaamheid is een belangrijk speerpunt van ons lange onderdelen die in 2009 en latere jaren nog nadere uitwerking termijnbeleid. In diverse projecten die nu lopen, wordt hieraan behoeven. Het gaat daarbij met name om de invulling van in geïntegreerd gewerkt. Ook willen wij op dit vlak stimulerend de PPN gereserveerde bedragen voor extra afschrijving en de optreden door bijvoorbeeld het toepassen van zonne-energie invulling van de in de PPN vastgelegde bezuinigingsopdracht in het stadskantoor. Voor minder draagkrachtigen ontwikke- voor 2009 ad € 1,0 mln structureel. len wij een subsidie regeling, opdat ook deze bevolkingsgroep gebruik kan maken van duurzame toepassingen in hun woning.

programmabegroting 2009 11 tkwaliteit

Het ingeboekte structurele voordeel door extra afschrijving Totaalbeeld van het structurele perspectief 2009-2012 wordt gerealiseerd alle bedragen in € 1000 t/m t/m t/m t/m In de PPN is ingezet op het realiseren van een structurele 2009 2010 2011 2012 dekking door inzet van eenmalige middelen, tot een bedrag structurele uitkomsten PPN 920 -155 496 0 van € 0,4 mln in 2009 oplopend naar € 1,18 mln structureel 2008 in 2012. In de begroting 2009 dient op dit punt de opgenomen mutaties door actualisering: € 0,4 mln structureel voor 2009 te worden afgewikkeld. In de gemeentefondsuitkering 2651 2379 1651 1588 PPN is voor het effectueren van deze extra afschrijving een (meicirculaire) bedrag van € 5 mln gereserveerd. (zie ook het incidentele saldo overige mutaties -703 -881 -950 -861 financieel perspectief). structureel perspectief in 2868 1343 1197 727 Wij stellen voor de gereserveerde € 5 mln te gebruiken voor begroting 2009 afboeking van gerealiseerde investeringen op de balanspost “wegen waterbouwkundige werken” en wel op het onder- Ter toelichting deel “hoofdinfrastructuur Stadshagen”. De daarmee te realiseren besparing op rente en afschrijving in de begroting komt De meicirculaire geeft structureel een voordeel van € 1,6 mln uit op de ingeboekte € 0,4 mln. (zie bijlage 6) In de PPN konden de uitkomsten van de in mei ontvangen circulaire over de algemene uitkering uit het gemeentefonds De bezuinigingsopdracht 2009 ad € 1,0 mln is structureel nog niet worden verwerkt. De raad is in juni over de uitkom- ingevuld sten geïnformeerd. In de PPN is besloten tot een structurele bezuinigingsronde De meicirculaire leidt in 2009 naar verwachting tot een extra ad € 1 mln, te verwerken in de begroting 2009. Deze bezui- inkomst van € 2,6 mln t.o.v. de in de PPN opgenomen raming. niging dient mede om een nog openstaande taakstelling uit Dit voordeel loopt in latere jaren terug naar € 1,6 mln. 2007 te effectueren. Wij hebben toegezegd dat in de begroting 2009 een concreet uitwerkingsvoorstel zal worden opgeno- Overige mutaties omvatten inflatie- en technische aanpas- men. singen Bij de invulling van de bezuinigingsopdracht hebben wij er Per saldo gaat het daarbij om een nadelige mutatie ter voor gekozen om de uitkeringen aan derden die voortvloeien grootte van bijna € 0,9 mln structureel. De belangrijkste oor- uit openeindregelingen buiten de bezuiniging te houden. Voor zaken voor deze nadelige uitkomst liggen in de doorwerking het overige hebben wij ingezet op het toedelen van taakstel- van de oplopende inflatie en in de door het rijk aangekondigde lingen over een breed spectrum van begrotingsprogramma´s. afschaffing van de WW premies voor werknemers per 2009 Hierbij is vooral het relatieve aandeel van een programma (deze werknemerspremie wordt nu niet afgedragen maar wel in het totaal van de (uit de algemene middelen te dekken) ingehouden op de uitbetaling aan de werknemers; bij schrap- begrotingsuitgaven bepalend geweest voor het aandeel in de pen moet dus meer worden uitbetaald zonder dat sprake is bezuinigingsopdracht van € 1,0 mln. Het uiteindelijke resul- van verlaging van afdrachten). taat hiervan is het bezuinigingsvoorstel zoals dat in bijlage 7 T.o.v. de gehanteerde technische uitgangspunten in de PPN is gespecificeerd per programma is opgenomen. een aantal percentages bijgesteld, samenhangend met de oplopende inflatie en de afschaffing van de WW premies in 2009. De begrotings- en meerjarenuitkomst 2009-2012: wijzigin- In onderstaand schema zijn de gehanteerde uitgangspunten gen ten opzichte van de ramingen in de PPN samengevat. De in de voetnoot toegelichte percentages ver- Zoals gebruikelijk kiezen wij voor ons meerjarenperspectief schillen t.o.v. de PPN. (Zie bijlagen 1 en 2 voor een gespecifi- voor een periode van vier jaar. Dit betekent dat in deze begro- ceerd overzicht met toelichting). ting evenals in de PPN het perspectief wordt geschetst voor de periode 2009-2012 op basis van de op dit moment beschik- 2009 2010 2011 2012 bare actuele informatie. jaarlijkse loonkostenstijging 4,9%¹ 3,5% 3,5% 3,0% In onderstaand schema presenteren wij de structurele index jaarlijkse prijsstijging 2,45% 2,30%² 1,55% 1,55% uitkomst t/m 2012 zoals verwerkt in deze begroting met de (index BBP*) uitkomst van de PPN als vertrekpunt. Wij maken afzonderlijk inflatiecorrectie gemeente- 3,2% 3,35%³ 2,5% 2,3% zichtbaar welke mutaties t.o.v. de berekening in de PPN zijn tarieven opgetreden, uitgesplitst naar de gevolgen van de meicircu- rente lang geld 4,40% 5,00% 5,00% 5,00% laire over de algemene uitkering uit het gemeentefonds en rente kort geld 4,00% 3,50% 3,50% 3,50% overige mutaties. Voor wat betreft de “overige mutaties” is in bijlage 2 een afzonderlijke specificatie opgenomen. Verder is * = Bruto Binnenlands Product (deze index wordt ook gebruikt van belang te melden dat de gevolgen van de eind september voor het gemeentefonds) ontvangen septembercirculaire over de algemene uitkering ¹ was in PPN 4,0% . Wordt verhoogd naar 4,9% door afschaf- uit het gemeentefonds nog niet in de voorliggende begroting fing ww premies zijn verwerkt. Uiteraard zijn die uitkomsten wel van belang ² was 1,55%. Wordt verhoogd met 0,75% door oplopende voor een actuele beoordeling van het structurele perspectief inflatieverwachting. (zie hierna). ³ was in PPN 2,5%. De verhoging met 0,85% betreft de door- In onderstaande tabel is de actuele uitkomst van de begroting werking van de hogere loonkostenstijging 2009 en van de weergegeven en vergeleken met de cijfers in de PPN: hoger geraamde prijsstijging 2010

12 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Beoordeling structureel perspectief 2009-2012 een structurele ruimte ad ca € 3 mln. De uitkomst leidt ook tot incidentele voordelen voor de jaarschijven 2008 en 2009. Het hierboven gepresenteerde perspectief laat voor het jaar Op het moment van verschijnen van de septembercirculaire 2009 een begrotingsoverschot zien van ruim € 2,8 mln. Dit be- was de begrotingsvoorbereiding nagenoeg afgerond, zodat drag wordt in 2009 uitsluitend incidenteel ingezet (zie hierna verwerking in de begroting geen haalbare zaak was zonder onder incidenteel perspectief). dat dit tot vertraging in de aanlevering van de begroting zou De meerjarenraming t/m 2012 sluit met een structureel leiden. Daarnaast is het ook gelet op de o.a. door de actuele overschot van ruim € 0,7 mln aan het eind van de periode. kredietcrisis zeer onzekere economische ontwikkeling niet Conform de ingezette lijn bij de begroting 2008 en de PPN verstandig om reeds bij deze begrotingsbehandeling besluiten van dit jaar stellen wij voor om in de komende begroting te nemen die beslag leggen op de berekende voordelen uit de geen beslag te leggen op de structurele component van het septembercirculaire. Wij stellen daarom voor nu te volstaan overschot. De bespreking van de structurele kaders schuift met kennisneming van die ruimte en in de komende PPN in conform gemaakte afspraken dan door naar de eerstvolgende 2009 de gevolgen van de septembercirculaire voor 2009 e.v. PPN in 2009. te verwerken in het financiële meerjarenperspectief (dat dan In de jaren 2010 en 2011 is er boven de structurele component reikt t/m 2013). Dat gebeurt dan samen met de uitkomst van ad € 0,7 mln nog sprake van extra overschotten met een inci- de t/m het voorjaar2009 nog te verwachten nieuwe circulaires denteel karakter; de desbetreffende bedragen zijn verwerkt in over het gemeentefonds. Het verwachte voordeel voor 2008 ad de hierna toegelichte incidentele kaders. € 0,6 mln. (begin 2009 is er pas zekerheid of dit voordeel ook daadwerkelijk wordt gerealiseerd) zal in de jaarrekening 2008 Voor een actuele beoordeling van het structurele perspectief worden verwerkt. is het ook van belang aandacht te besteden aan de tariefsontwikkeling voor de gemeentelijke dienstverlening en de B. Incidenteel financieel perspectief 2009-2012 nog niet in de financiële perspectiefberekening verwerkte uit- In onderstaand schema is een samenvattend totaalbeeld komst van de septembercirculaire over de algemene uitkering gegeven van het incidentele financiële perspectief 2009-2012. uit het gemeentefonds. Het schema is ingericht conform de opzet en benamingen waartoe in de PPN van dit jaar is besloten. Ontwikkeling gemeentelijke tarieven op hoofdlijn inflatievol- Het schema geeft inzicht in: gend • De omvang van de in de reserve Meerjarige Investeringen In de afzonderlijk uitgebrachte tarievennota is een uitvoerige en Bestedingen (MIB) voor eenmalige besteding beschik- toelichting opgenomen bij de tariefsvoorstellen 2009. De bare middelen (bovenste deel). Hier komt o.a. de opbrengst paragraaf lokale heffingen geeft een samenvattend beeld van van de uitgevoerde doorlichting van de reserves tot uit- de voorstellen. In algemene zin is naar ons oordeel sprake drukking alsmede de berekende incidentele overschotten van een beheerste tariefsontwikkeling met het toepassen voor de jaren 2009 t/m 2011. van inflatiecorrectie (in 2009 berekend op 3,2%) als leidend • Het beslag op de beschikbare middelen ter uitvoering van principe. reeds genomen raadsbesluiten (middendeel) Voor wat betreft de woonlasten voor de burger (OZB, afval- • Het beschikbare bedrag voor spaarfonds en jaarbudget- stoffenheffing en rioolrechten) stellen wij voor: ten inclusief het beslag op het spaarfonds op basis van de • de OZB met inflatiecorrectie te verhogen in de PPN van 2008 vastgestelde meerjarige bestedingen • de afvalstoffenheffing in 2009 niet te verhogen. Dit kan met (onderste deel). behoud van het kostendekkend principe door gebruikma- Conform de MIB methodiek vastgelegd in de PPN neemt in de king van gereserveerde middelen. Wij zijn van plan ook besluitvorming bij deze begrotingsbehandeling het beste- in 2010 het tarief voor afvalstoffenheffing ongewijzigd te dingsvoorstel m.b.t. het in de PPN beschikbaar gestelde jaar- laten. budget voor 2009 ad € 5 mln. een centrale plaats in. Daar- • de rioolrechten extra te verhogen conform het raadsbesluit naast is in het incidentele kader nog € 1 mln bijdrage aan de in 2006 bij de vaststelling van het Gemeentelijk Riolerings- reserve Informatie verwerkt conform de voorstellen in het plan 2006-2010. afzonderlijk aangeboden Meerjaren Programma ICT. (MPI). Aansluitend op het schema volgt een meer gedetailleerde De voordelen uit de septembercirculaire zijn nog niet in de toelichting op een aantal opgenomen posten. begrotingscijfers verwerkt Eind september is de uitkomst van deze circulaire bekend geworden. In de financiële perspectiefberekening die uitkomt op een structureel overschot in 2012 van ca € 0,7 mln. is nog geen rekening gehouden met deze circulaire. (zie bijlage 3) Met name de koppeling van het groeipercentage van het gemeentefonds aan de groei van de rijksuitgaven werkt deze keer gunstig uit. Als de werkelijke ontwikkeling van de rijksuitgaven t.z.t. ook feitelijk uitkomt op wat nu wordt geraamd ligt t/m 2012 een structureel voordeel van ca € 2¼ mln. in het verschiet. Gevoegd bij het reeds berekende structurele overschot in 2012 ad € 0,7 mln. is er dan een perspectief op

programmabegroting 2009 13 tkwaliteit

Incidenteel meerjarig kader (begroting 2009 onderdeel 2008 2009 2010 2011 2012 MIB reserve) Stand per 1/1 12.198.132 40.895.172 19.602.104 12.203.952 5.446.113 Rente toevoeging: Rente 2008: 1,5 %; 2009: 2,45 %; 182.972 1.001.932 450.848 189.161 84.415 2010: 2,3% 2011/2012: 1,55% Stand per 1-1 na rente 12.381.104 41.897.104 20.052.952 12.393.113 5.530.528 Toevoegingen: Toevoeging vanuit reservedoorlichting 2008 34.890.000 Toevoeging vanuit reservedoorlichting 2009 10.492.000 Aftopping rente-toevoeging aan reserves 2.533.000 1.250.000 1.250.000 1.250.000 1.250.000 Begrotingsoverschot 2008 1.011.000 Toekomstige jaarrekeningen en MPV´s pm pm pm pm Overschot/tekort meerjarenraming 2.868.000 1.343.000 1.197.000 727.000 af: structurele component(besteedbaar vanaf 2010) -727.000 -727.000 -727.000 Totaal toevoegingen 48.926.000 4.118.000 1.866.000 1.720.000 1.250.000

In mindering te brengen op basis van diverse reeds geno- -5.161.932 -354.000 men raadsbesluiten (zie toelichting) Bestedingsplan n.a.v. begrotingsbehandeling 2008 -10.000.000 Besluiten genomen bij PPN 2009-2012: * extra afschrijving -5.000.000 -5.000.000 * dekking zwembadinvestering -5.727.000 Totaal voor uitvoering reeds genomen besluiten -20.161.932 -5.354.000 0 0 -5.727.000 eenmalige bijdrage ICT reserve cfm voorstel MPI -1.000.000 Beschikbaar voor spaarfonds en voor jaarbudgetten 41.145.172 39.661.104 21.918.952 14.113.113 1.053.528

Vastgestelde bestedingen tl.v spaarfonds in PPN * voor uitvoering prestatieafspraken college-progr -250.000 -4.100.000 -3.750.000 * voor reeds vastgestelde cofinancieringen -5.785.000 -5.580.000 -2.805.000 -300.000 * stelpost nieuwe cofinancieringen¹ -1.000.000 -1.000.000 -1.000.000 * overige meerjarige bestedingsbesluiten -4.174.000 -3.135.000 -1.112.000 -550.000 Totaal meerjarige bestedingen spaarfonds -250.000 -15.059.000 -9.715.000 -8.667.000 -850.000

Incidentele bestedingen via jaarbudgetten * beschikbaar voor jaarbudget 2009 conform PPN 2008 -5.000.000 * jaarbudgetten 2010 e.v (besluitvorming in 2009 bij PPN) pm pm pm Totaal incidenteel jaarbudget 0 -5.000.000 0 0 0 Stand per 31/12 40.895.172 19.602.104 12.203.952 5.446.113 203.528

¹ in elk geval voor electrificatie Kamperlijn en Revalidatiebad; verdeling over de jaarschijven is indicatief; bedragen 1 jaar doorgeschoven t.o.v PPN 2008

Toelichting op posten in het incidentele perspectief

Beginstand Het genoemde bedrag ad € 12,2 mln. als beginstand 2008 is het eindbedrag zoals in de jaarrekening 2007 opgenomen.

Uitkomst van de reservedoorlichting begroting 2009 De opbrengst van de jaarlijkse reservedoorlichting wordt vooral bepaald door een aantal posten dat zich kenmerkt door sterk jaargebonden uitkomsten. Het betreft dan met name posten die de stand van de algemene reserve beïnvloeden, zoals de uitkomst van de jaarrekening, de uitkomsten MPV en de uitkomst van de Berap. Daarnaast vertoont de doorlichting van de (overige) reserves – en dan met name de reserves nog uit te voeren werken- een jaarlijks wisselende uitkomst. Voor wat betreft de totale opbrengst van de reservedoorlichting was in de jaarschijf 2009 in de PPN 2008 al een bedrag van 10,7 mln. verwerkt in verband met de toen bekende uitkomsten van de MPV 2008 (€ 10,6 mln.) en de jaarrekening 2007 (€ 0,1 mln.). Met name door het negatieve resultaat van de Berap 2008 wordt nu rekening gehouden met een lagere opbrengst, namelijk € 10,5 mln.

14 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Zie bijlage 5 voor een nadere toelichting. In deze bijlage is ook een voorstel opgenomen om een plafondbedrag vast te leggen voor de reserve inkomensdeel WWB en tevens om een bedrag van € 1 mln. uit deze reserve te gebruiken voor extra afschrijving.

Rente opbrengst Rente opbrengst eigen reserves ontstaat door de toevoeging van de rente aan de reserves af te toppen (zgn. rente aftopping tot het geldende inflatiepercentage). Deze opbrengst kan van jaar tot jaar behoorlijk fluctueren afhankelijk van het verloop van het totale volume aan reserves en de ontwikkeling van rente- en inflatiepercentages (een opbrengst uit rente aftopping is er alleen voor zover het rentepercentage hoger is dan het toegepaste inflatiepercentage). Door de oplopende inflatiepercentages is de verwachte opbrengst in de komende jaren lager dan de eerdere berekening in de PPN.

Resultaten toekomstige jaarrekeningen en MPV´s Uitgaande van het realisatieprincipe zijn geen bedragen opgenomen voor de jaarrekeningen 2008 en verder. De berekeningen in de MPV 2008 bevatten voor de komende jaren nog aanzienlijke winstverwachtingen, te weten: € 6,6 mln. bij de MPV 2009; € 8,5 mln. bij de MPV 2010; € 18 mln. bij de MPV 2011 en € 16,3 mln. bij de MPV 2012. Belangrijke kanttekening hierbij: in deze winstverwachtingen is nog slechts zeer beperkt rekening gehouden met te verwachten nadelige effecten voortvloeiend uit te realiseren inbreidings- en herstructureringsopgaven. Op grond van het toegepaste realisatieprincipe zijn deze bedragen nog niet verwerkt in het incidentele kader. Zie voor een actueel beeld overigens ook het rond deze tijd uit te brengen voortgangsbericht MPV.

Overschotten meerjarenraming Zoals reeds toegelicht bij het structurele kader gaan wij uit van uitsluitend incidentele bestemming van het geraamde begrotingsoverschot 2009. Voor de jaren daarna zijn wij ervan uitgegaan dat de structurele component in het meerjarige overschot vanaf 2010 ook structureel wordt ingevuld (€ 0,7 mln.) Het deel van de geraamde overschotten in 2010 en 2011 dat uitstijgt boven de structurele component is toegevoegd aan het incidentele kader.

Bestedingen op basis van reeds genomen raadsbesluiten Van het totaalbedrag van € 5.162.000 (2008) is de volgende specificatie te geven: doorgeschoven bestedingspost Kamperpoort -1344 Archeologisch onderzoek Kranenburg -8 doorgeschoven bestedingspost baggerplan (rbs 06/125) -809 besluit generaal pardon -130 nog beschikbaar bedrag voor fricties herijking -95 crisisopvang vrouwenopvang (begr behandeling 2007) -55 Bonjour (raadsvoorstel 08/062; jaarschijf 2009 zie bestedingsplan MIB) -250 raadsbesluit "met een goed idee voor Zwolle" (jaarschijf 2009 zie bestedingsplan MIB) -140 uitvoering raadsbesluit jongerencentrum stadshagen -300 Ontwikkelbudget projecten (ook 354 in 2010) -1580 uitvoering raadsbesluit gezonde klassen -251 voorstadhaltes Kamperlijn (jaarschijf 2009: zie bestedingsplan MIB) -200

PPN besluiten extra afschrijving ca De bedragen zijn conform de in de PPN vastgelegde bedragen. Het bedrag ad € 5 mln opgenomen in de jaarschijf 2008 is bedoeld voor in de jaarrekening 2008 te verwerken extra afschrijvingen. Om te bereiken dat primo 2009 het beoogde dekkings- effect van € 0,4 mln. structureel is gerealiseerd dient de extra afschrijving boekhoudkundig in 2008 te worden verwerkt. De objectkeuze is ter vaststelling voorgelegd in deze begroting. De administratieve verwerking wordt geautoriseerd via vaststelling van de jaarrekening 2008. Met deze extra afschrijving wordt vervolgens in de begroting 2009 een structureel voordeel van € 0,4 mln. verkregen door vervallen afschrijvings- en rentelasten. (zie bijlage 6)

Bestedingsbesluiten in de PPN ten laste van het spaarfonds De hier opgenomen bedragen zijn conform de vastgelegde bedragen in de PPN. Voor een specificatie van de diverse bestedings- rubrieken wordt verwezen naar het gespecificeerde overzicht op blz. 44 en 45 van de PPN 2008

Jaarbudgetten voor incidentele bestedingen Het jaarbudget voor 2009 ad € 5 mln is conform het in de PPN opgenomen bedrag. Voor de jaren na 2009 is – evenals in de PPN 2008- vooralsnog geen bedrag opgenomen. Bij de behandeling van de PPN 2009 zal hierover moeten worden besloten.

programmabegroting 2009 15 tkwaliteit

Incidentele bestedingsvoorstellen 2009 Vanuit de algemene middelen is een budget ad € 5 mln. gereserveerd voor incidentele nieuwe bestedingen in 2009. In de vastgelegde bestedingsregels is dit bedrag uitsluitend bedoeld voor jaargebonden eenmalige bestedingen in 2009 zonder dat daarbij sprake mag zijn van verplichtingen in latere jaren. Conform deze regel hebben wij bij het samenstellen van het bestedingspakket in beginsel geen nieuwe bestedingswensen opgenomen met een structureel of een meerjarig incidenteel karakter. Onderstaand geven wij eerst een specificatie van ons bestedingsvoorstel naar programma. Aansluitend volgt een korte toelichting op de inhoud van de bestedingsvoorstellen bij de diverse programma´s. Aan het slot van deze paragraaf geven wij nog een tweetal afzonderlijke overzichten. Allereerst van in de begroting opgenomen nieuwe bestedingen die financieel op andere wijze kunnen worden gedekt zonder beroep op het algemene budget van € 5 mln. En tot slot nog een overzicht van bestedingsvoornemens m.b.t vrouwenopvang en huiselijk geweld op grond van subsidie aanvragen die dit najaar via een afzonderlijk raadsvoorstel zullen worden afgewogen.

Toedeling gereserveerde € 5 mln.

Overzicht toedeling € 5 mln incidentele bestedingsvoorstellen 2009 Programma´s Bedrag (in € 1000) Welzijn 15 Cultuur 280 Sport 336 Integratie en inburgering 340 Onderwijs en Jeugd 123 Gezondheid en zorg 360 Openbare orde en veiligheid 180 Brandweer 64 Dynamiseren Economie 175 Toename arbeidsparticipatie 262 Volkshuisvesting 25 Monumentenzorg en archeologie 114 Groen 140 Duurzaamheid/Milieu 150 Mobiliteit en bereikbaarheid 625 Integraal beheer openbare ruimte 520 Aanpassing bestuursstijl 50 Publieke dienstverlening 175 Kwaliteit van bedrijfsvoering 1066 Totaal van de incidentele bestedingsvoorstellen 5000

Toelichting bestedingsvoorstellen per programma

Programma Welzijn (€ 15.000) • Betreft € 15.000 bijdrage aan de St. Vrijwilligerscentrale t.b.v. de beursvloer (laatste jaarlijkse bijdrage).

Programma Cultuur (€ 280.000) • Een extra bijdrage van € 80.000 voor de landelijke start van de “Nationale viering bevrijding 2009”, die in 2009 is toegewezen aan de provincie Overijssel. • Een eenmalige bijdrage van € 50.000 voor de vestiging van het Herman Brood “museum”. • Een bijdrage van € 150.000 voor de Bibliotheek. In overleg met de bibliotheek zal nog een bestedingsvoorstel worden uitgewerkt dat past binnen de lokale bibliotheekvisie.

Programma Sport (€ 336.000) • Een bijdrage van € 50.000 voor het opstellen van een renovatieplan voor het openluchtbad. • Een verzamelbudget van € 65.000 voor het oplossen van financiële knelpunten m.b.t. sportaccommodaties en met name bedoeld voor Sporthal Zwolle-zuid; Stilohal en Bewegingshuis Stadshagen. • Een bijdrage van € 151.000 aan SSZ - op grond van de nog t/m 2009 lopende stimuleringsregeling Buurt, Onderwijs en Sport- t.b.v een viertal lopende projecten. (BOS impuls) • Een stimuleringsbijdrage van € 70.000 voor ontwikkeling en uitvoering van een programma in het kader van het “Jaar van de gehandicaptensport”.

16 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Programma Integratie en inburgering (€ 340.000) • Een bijdrage van € 85.000 voor “Overijssels perspectief” t.b.v. het tot medio 2009 lopende opvangen terugkeerproject voor jonge asielzoekers. • Een bijdrage van € 130.000 voor financiële knelpunten Vluchtelingenwerk; de situatie vanaf 2010 zal opnieuw worden bezien. • Een bijdrage van € 125.000 voor DATO en DATO+ regeling. Het betreft het laatste bijdragejaar op grond van huidige regeling.

Programma Onderwijs en jeugd (€ 123.000) • Dit betreft een huisvestingsbijdrage voor het OPDC. Het is een uitwerking van een PPN besluit in het kader van de nota onderwijshuisvesting.

Programma Gezondheid en zorg (€ 360.000) • Conform het raadsbesluit van 9 juni 2008 wordt € 90.000 beschikbaar gesteld voor aanschaf AED´s. • Een bijdrage van € 82.000 aan St. de Kern voor een tweejarig project in het kader van sociaal raadsliedenwerk (laatste projectjaar). • Een bijdrage van € 175.000 voor invoering Elektronisch Kind Dossier (EKD). Het betreft een niet binnen de toegekende rijksmiddelen op te vangen kostendeel. • Een bijdrage van € 13.000 voor het maatjesproject Kamerama (doelgroep jonge vluchtelingen/inburgeraars).

Programma Openbare orde en veiligheid (€ 180.000) • Het nieuwe gebruiksbesluit leidt tot een derving van inkomsten door het vervallen van leges. De inkomstderving is berekend op € 240.000. Uitgangspunt is dat een deel (€ 60.000) wordt gecompenseerd binnen de bestaande begrotingsposten. Het bestedingsvoorstel betreft het restant van € 180.000.

Programma Brandweer (€ 64.000) • Een bijdrage van € 40.000 is bedoeld voor wettelijk verplichte rampbestrijdingsplannen. • Een bijdrage van € 24.000 is bedoeld voor – op grond van de bestaande CAO- verplicht preventief periodiek medisch onderzoek voor vrijwilligers van de brandweer.

Programma Dynamiseren economie (€ 175.000) • Een bijdrage van € 115.000 voor stimulering van economische vernieuwing, o.a. bedoeld voor het regionale programmamanagement kennis en innovatie en het ondersteunen van Kennispoort en Startersparaplu. • Een bijdrage van € 25.000 voor de organisatie en uitvoering van activiteiten ter gelegenheid van de 600 ste verjaardag van de Sassenpoort. • Een bijdrage van € 35.000 voor uitvoering van het actieprogramma 2009 dat is gebaseerd op de nota Toeristisch offensief.

Programma Toename arbeidsparticipatie (€ 262.000) • In 2009 is naar verwachting nog een bijdrage van Zwolle nodig ter grootte van € 262.000 ter afdekking van het geraamde exploitatieverlies bij WEZO.

Programma Volkshuisvesting (€ 25.000) • Een bijdrage van € 75.000 is nodig voor uitvoering van met zorginstellingen en corporaties gemaakte resultaatafspraken inzake huisvesting bijzondere doelgroepen. Het grootste deel van dit bedrag (€ 50.000) is op te vangen binnen ontvangen rijksmiddelen voor maatschappelijke opvang. Resteert een bestedingsvoorstel van € 25.000 voor dit doel.

Programma monumentenzorg en archeologie ( € 114.000) • Voor het restaureren van de fontein Van Nahuysplein is een bijdrage van € 73.000 nodig; het grootste deel van de restauratie- kosten komt ten laste van rijks- en provinciale subsidies (bij elkaar € 217.000). • Voor het restaureren van de oliemolen de Passiebloem is een bijdrage van € 41.000 nodig; het grootste deel van de restaura- tiekosten komt ten laste van rijks- en provinciale subsidies ( bij elkaar € 109.000).

Programma Groen (€ 140.000) • Een bijdrage van € 35.000 voor het realiseren van een natuurbuffer (rietmoerasgeul) tussen camping Agnietenberg en het natuurgebied Buitenwaarden Langenholte. • Een bijdrage van € 25.000 aan de Vereniging Buurtschap IJsselzone Zwolle. • Een bijdrage van € 80.000 voor het in 2009 op te stellen Groenbeleidsplan 2010-2012.

Programma Duurzaamheid en milieu (€ 150.000) • Dit bedrag is bedoeld voor een nog te ontwikkelen subsidieregeling “Duurzaam bouwen particulieren” voor één jaar. Dit als aanvullende – specifiek voor burgers bedoelde- regeling op de per 1 april 2008 van kracht geworden subsidieregeling Duur- zame energie.

programmabegroting 2009 17 tkwaliteit

Programma Mobiliteit en bereikbaarheid ( € 625.000) • Voor verbetering van het kruispunt Dobbe-Rijnlaan- Eemlaan is een bedrag ad € 790.000 nodig. Op voorwaarde dat het lukt om een externe bijdrage van € 240.000 te verwerven (bdu verkeer en vervoer) stellen wij voor een bedrag ad € 550.000 aan dit doel toe te kennen. • T.b.v. het uitwerken van concrete projecten ter bevordering van de doorstroming van de openbaar vervoer bussen is een voor- bereidingskrediet nodig van € 75.000, als bijdrage aan deze provinciale taak.

Integraal beheer openbare ruimte (€ 520.000) • Voor het aanpakken van verkeersonveilige situaties in de wijken wordt € 150.000 uitgetrokken. • Een bedrag ad € 60.000 is bedoeld voor het voorbereiden van de in 2010 in Zwolle plaatshebbende landelijke manifestatie in het kader van de nationale boomfeestdag. • Voor het vervangen van de omheining van 3 buurtweiden is € 40.000 nodig. • In 2009 zal de inhaalslag m.b.t. het vervangen van speeltoestellen worden voortgezet en zal een deel van de nog 40 aan te pakken speelplekken (van de totaal 388 speelplekken) aan de beurt komen; hiervoor is € 100.000 uitgetrokken. • Voor het schoonmaken en verwijderen van graffiti is € 150.000 in het bestedingsvoorstel opgenomen. • Een bedrag ad € 20.000 is bedoeld voor het oplossen van knelpunten m.b.t. de geluidswal aan de IJsselallee.

Aanpassing bestuursstijl (€ 50.000) • Dit bedrag is nodig voor de uitvoering van het programma “Samen maken we de stad”.

Publieke dienstverlening (€ 175.000) • In elk geval tijdens de Europese verkiezingen in 2009, maar waarschijnlijk ook in de jaren daarna, zal weer met het rode potlood moeten worden gestemd. Vanwege meerkosten is hiervoor een bedrag ad € 115.000 nodig. • Het houten deel van het hekwerk rond de algemene begraafplaats staat op instorten en moet om veiligheidsredenen worden vervangen; hiervoor is € 60.000 nodig.

Kwaliteit van bedrijfsvoering ( € 1.066.000) • Een bedrag ad € 890.000 is nodig voor het lenigen van de huisvestingsnood. Met dit bedrag zullen ±45 extra werkplekken worden gecreëerd; vindt de verhuizing van het infocentrum van het Stadhuis naar het Stadskantoor plaats en wordt de hal van het Stadskantoor heringericht. In programma 24 is deze bestedingspost nader toegelicht. • Voor het op orde krijgen van het centrale archief is na het rekenkameronderzoek en een inspectie een inhaalslag nodig. De hiermee gemoeide kosten bedragen € 176.000.

Verwerkte nieuwe bestedingen met gebruikmaking van andere financiële dekkingsmogelijkheden.

Naast de bestedingsvoorstellen ten laste van het gereserveerde budget ad € 5 mln. bevat de voorliggende begroting ook een aantal nieuwe bestedingen dat kan worden gerealiseerd door gebruikmaking van andere dekkingsmogelijkheden.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de betreffende posten.

Overzicht opgenomen nieuwe bestedingen met eigen dekking bedragen in € 1000 financiële dekking t.l.v sport en meer bewegen ouderen 30 middelen armoedebeleid onderscheiding voor kinderen 8 bestaande begrotingsposten project jonge mantelzorgers 25 reguliere middelen mantelzorg KIES project de Kern 37 middelen voortijdig school verlaten (VSV) formatie schoolmaatsch. werk de Kern 37 middelen voortijdig school verlaten (VSV) vrouwenopvang Aware 20 rijksmiddelen vrouwenopvang Haltbureau 33 brede doeluitkering SIV totaal met eigen dekking 190

Toelichting op voorstellen met eigen financiële dekking

Sport en meer bewegen ouderen (€ 30.000) • Ter uitvoering van de raadsmotie over dit thema ontvangt SWO in de periode 2008-2011 jaarlijks een bijdrage ad € 30.000 t.b.v. het sporten voor ouderen die rond het sociaal minimum leven. De financiële dekking is mogelijk binnen het hiervoor beschikbare budget in het kader van armoedebeleid.

18 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Onderscheiding voor kinderen (€ 8.000) • In 2009 is er een pilot gericht op het publiekelijk waarderen van jongeren in de samenleving.

Project jonge mantelzorgers (€ 25.000) • Betreft project van St. Vrijwilligerscentrale. Dekking is mogelijk binnen reguliere middelen voor mantelzorg (besluitvorming volgt eind 2008).

KIES project de Kern (€ 37.000) • Met dit bedrag kan het KIES project worden uitgevoerd t/m het eind van het schooljaar 2008-2009.

Formatie schoolmaatschappelijk werk bij St. de Kern (€ 37.000) • In 2008 is op grond van een motie van de raad deze aanvraag incidenteel gehonoreerd. Dit gebeurt nu ook voor 2009 .

Vrouwenopvang Aware (€ 20.000) • Continuering van deze activiteit in 2009 ten laste van ontvangen rijksmiddelen voor vrouwenopvang.

Haltbureau (€ 30.000) • De subsidie wordt in 2009 gedekt via de ontvangen brede doeluitkering SIV.

Bestedingsvoornemens die nog via een afzonderlijk raadsvoorstel zullen worden voorgelegd Dit najaar ontvangt de raad nog een afzonderlijk voorstel met af te wegen bestedingsvoorstellen in het kader van huiselijk geweld en vrouwenopvang.

Binnen het programma Gezondheid en zorg betreft het met name de bestedingsvoorstellen die in onderstaand overzicht zijn weergegeven.

bedrag in € 1000 Aanvragen Vrouwenopvang Overijssel uitbreiding capaciteit intensieve zorg 70 uitbreiding begeleid wonen 8 verhoging kwaliteit aanbod voor kinderen 42 versterking positie advies/steunpunt huselijk geweld 56 begeleid terugkeer 40 nazorg 18 coördinatie huiselijk geweld 80 preventie Zwolle 50 zorgcoördinatie slachtoffers mensenhandel 45 ST. RIAGG crisisdienst in het kader van huiselijk geweld 82 St. De Kern hulpverlening in het kader van de wet huisverbod 74 versterking struct. aanbod ambulante hulpv. huiselijk geweld 75 Totaal af te wegen bij raadsvoorstel huiselijk geweld/vo 640

De toelichting op deze aanvragen is opgenomen in het informatiepakket t.b.v. de hoorzitting over subsidie aanvragen.

programmabegroting 2009 19 tkwaliteit

20 programmabegroting 2009 Programmabegroting 2009 Hoofdstuk 3 Programmabijdragen tkwaliteit

22 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Pijler Sociaal

Het sociale gezicht van Zwolle wordt door velen bepaald, sterker nog wij streven naar ‘iedereen doet mee’.

Dat begint met een goede start, met zorg via consultatiebu- ten het zelf waarmaken. Dat betekent dat het cultuur- en het reaus, maar ook door op vroege leeftijd taalachterstanden sportbeleid zijn gericht op het beschikbaar maken en houden weg te werken. De gemeente let goed op dat jongeren niet van kwalitatieve voorzieningen, waarin mensen zich optimaal voortijdig de school verlaten of teveel drinken. Door hen goed kunnen ontwikkelen. Of bijvoorbeeld van hun overtollige te volgen en te zorgen voor veilige en goede schoolvoorzienin- kilo´s kunnen afkomen. En het betekent dat het welzijnsbe- gen. Wie als volwassene vroeger de boot heeft gemist, moet leid eerder is gericht op ondersteunen van zelfredzaamheid, in Zwolle toch nog kunnen verder leren. Wie de regie echt dan op leunen op de voorzieningen. In het integratiebeleid kwijt is over zijn leven of financiën, of bedreigd wordt door een betekent het dat mensen geholpen worden de Nederlandse partner, die wordt opgevangen en geholpen. taal te beheersen en hun medewijkbewoners zoveel mogelijk De gemeente zorgt op veel terreinen voor de kwaliteit en on- te ontmoeten. Maar ze moeten het zelf doen, de gemeente dersteuning, maar mensen en onze partners in de stad moe- biedt een steuntje in de rug.

Pijler sociaal begroting 2009

aandeel in totale lasten beslag op algemene middelen

17%

46% sociaal sociaal overig overig 54%

83%

financiering

23%

2% bijdrage derden tlv reserves tlv algemene middelen

75%

Omschrijving /programma lasten baten reserve saldo mutaties (bedragen x € 1.000) 1 Welzijn 5350 50 50 -5250 2 Cultuur 17751 552 1145 -16054 3 Sport 7453 1002 713 -5738 4 Inburgering en integratie 2683 2253 -430 5 Onderwijs en jeugd 25487 4688 719 -20080 6 Gezondheid en zorg 34500 12188 -99 -22411 Totaal 93224 20733 2528 -69963

programmabegroting 2009 23 tkwaliteit

24 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Inhoud

Programma 1 Welzijn 26

Programma 2 Cultuur 32

Programma 3 Sport 35

Programma 4 Integratie en Inburgering 40

Programma 5 Onderwijs en Jeugd 43

Programma 6 Gezondheid en Zorg 58

programmabegroting 2009 25 tkwaliteit

Programma 1 Welzijn Thema PPN Samen zorgen voor Zwolle

Beleidskader instellingen die in wijken actief zijn voorwaarden te scheppen In het Meerjaren Ontwikkelings Programma (MOP) is `Ie- om de sociale samenhang in wijken te vergroten. dereen doet mee´ één van de prioriteiten. In dat kader staat het bevorderen van de zelfredzaamheid van burgers en het In het Collegeakkoord 2006-2009 is als prestatieafspraak 3 verminderen van het beroep van inwoners op ondersteuning opgenomen dat onderzocht zal worden welke maatregelen centraal. nodig zijn om het vrijwilligerswerk te versterken. Inmiddels wordt aan de uitwerking van het plan van aanpak gewerkt. De rijksoverheid heeft de Wet Maatschappelijk Ondersteu- ning (Wmo) vastgesteld. Voor het programma welzijn zijn met Onderdelen van welzijnsbeleid voor specifieke doelgroepen, name de volgende zaken hierin van belang: zoals jeugd, allochtonen en ouderen ondergebracht bij andere Prestatieveld 1: bevorderen van sociale samenhang en leef- programma´s, namelijk programma 4, programma 5 en baarheid in dorpen, wijken en buurten. programma 6. Prestatieveld 4: ondersteunen van vrijwilligers en mantelzorgers. Relevante beleidsnota’s • Beleidsnota Welzijn en Zorg: ´Meedoen nu en later´ In het Regeerakkoord 2007 wordt sociale samenhang en • Beleidsagenda Homo-emancipatie leefbaarheid van wijken van groot belang geacht. De ambitie • Kadernotitie Accommodatiebeleid is om samen met mensen in de wijken en maatschappelijke • Actieprogramma Vrijwilligersbeleid

Programmaplan 2009

Algemeen welzijnsbeleid Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties 2010 Prestaties / activiteiten 2009

Bevorderen zelfredzaamheid en ver- Een heldere, duurzame en onderschei- In het najaar van 2008 is met de raad sterken zelfoplossend vermogen van dende visie op sociaal beleid ontwikkelen gesproken over de verdere ontwikkeling mensen. die als leidraad wordt gehanteerd. van de WMO. Vanuit deze uitgangspunten wordt begin 2009 een toekomstvisie voor Prioriteiten in programma´s stellen die het welzijnsbeleid opgesteld. bijdragen aan de doelstellingen van het MOP. In het tweede half jaar van 2009 op basis van de toekomstvisie voor welzijn en Meer integraal maken van sociaal beleid. sociaal beleid enkele concrete thema´s uitwerken in samenwerking met de betrokken partijen in het veld.

Doorontwikkelen en uitvoeren van de sociale pijler van het wijkontwikkelingsplan Kamperpoort.

26 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Het bevorderen van de sociale samen- Welzijnsvoorzieningen sluiten aan bij Subsidieafspraken met Travers over hang en leefbaarheid in wijken. (zie a.) behoeften en vraag in de wijk. de inzet van buurtopbouwwerk, sociaal cultureel werk en bezoekvrouwen om de Binnen het welzijnsbeleid is ruimte voor doelstelling te realiseren. initiatieven van burgers en worden burgerinitiatieven gestimuleerd. Inzet van welzijnswerk sluit aan bij behoeften van wijken. De score sociale cohesie (in 2003: 6,2) blijft tenminste op dat niveau. In aan- Verstrekken van incidentele subsidies dachtswijken wordt de score verhoogd. voor vrijwilligersinitiatieven conform de ´stimuleringsregeling welzijn en zorg´. Het percentage inwoners dat zich medeverantwoordelijk voelt voor de leefbaar- Subsidiering van wijkverenigingen voor heid in de buurt (in 2003: 81%) blijft activiteiten in wijken en dorpen. tenminste op dat hoge niveau. Subsidiering van jeugdland ten behoeve van activiteiten in wijken en dorpen voor kinderen in de vakantieperiode.

Toelichting programmaplan: a. Bij de middelen voor dit programmaonderdeel is naast de inzet van buurtopbouwwerk en sociaal cultureel werk , ook de inzet voor opvoedingsondersteuning, kinderwerk, jongerencentra en ambulant jongerenwerk ondergebracht. Inhoudelijk worden de laatst genoemde zaken besproken bij het programma 5.

Kengetallen Deelprogramma Welzijn 2003 2005 2007 (bron: Trendrapportage, tenzij anders aangegeven) Inwoners met gevoel van medeverantwoordelijkheid voor leefbaarheid in de buurt 81% 82% 82% Schaalscore sociale cohesie 6,2 6,4 6,2 Rapportcijfer Sfeer in de buurt 7,0 7,1 7,1 Inwoners die zeer tevreden of tevreden zijn met sociaal-culturele voorzieningen 60% 61% 70%

Kengetallen werksoorten welzijnswerk Aantal bereikte personen 2007 Volwassenenwerk 2160 Buurtopbouwwerk 3155 Bezoekvrouwen 195

Algemeen maatschappelijk werk Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Bevorderen zelfredzaamheid en pro- Consolideren en versterken van een Subsidiëring Algemeen Maatschappelijk bleemoplossend vermogen lokale basisvoorziening die professio- Werk voor onder meer de deelproducten: nele psycho-sociale hulp beschikbaar Algemeen maatschappelijk werk (pres- Verminderen van het beroep van inwo- stelt aan mensen in hun directe leef- en taties: afgesloten cliënttrajecten 1400), ners op ondersteuning. woonomgeving. Sociaal raadslieden (prestatie:2500 contacten). Consolideren en versterken van een Inzet van algemeen maatschappelijk hulpaanbod dat vraaggericht, professio- werk is goed afgestemd op de vraag. neel en goed toegankelijk is.

programmabegroting 2009 27 tkwaliteit

Kengetallen Algemeen maatschappelijke Werk 2006 2007 2008* 2009* Afgesloten cliëntentrajecten 1289 1400 1463 1400 Contacten raadslieden 3408 2500 4173 2500

* genoemde aantallen voor 2008 en 2009 zijn de afspraken in de uitvoeringsovereenkomst.

Per 1 januari 2009 schakelt De Kern over op een nieuw landelijk informatiemodel. Het nieuwe informatiemodel is meer modu- lair in plaats van procesmatig. Op dit moment is niet te voorzien wat dat precies betekent voor het aantal af te sluiten trajecten, al is wel duidelijk dat het zeker hoger zal liggen dan in 2008. 2009 zal gebruikt worden om nieuwe prestatieafspraken te maken op basis van het nieuwe informatiemodel.

Vrijwilligersbeleid Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Vrijwilligerswerk

Het ondersteunen en stimuleren van Serviceverlening aan en ondersteuning Aandacht voor ondersteuning kleine vrijwilligerswerk. van vrijwilligersorganisaties. vrijwilligersorganisaties, indien mogelijk op maat. Versterken van het vrijwilligerswerk. Ondersteunen en stimuleren van vrijwilligers in zorg en welzijn. Verder benutten van de projecten van het project Niet Leuker Wel Makkelijker. Verbeteren gemeentelijke dienstverlening t.a.v. vrijwilligersorganisaties (waar- In het kader van de maatschappelijke onder het verminderen van regels). stages: het versterken van het vrijwilligerswerk door onder meer te richten op Nulmeting: nieuwe doelgroepen vrijwilligers. De score ´vrijwilligersklimaat´ (in 2003: 5,4; 2005: 5,5) Vanwege het actuele profiel van de vrij- williger aanpassing van pr en waarde- ringsinitiatieven.

Kengetallen Kengetallen vrijwilligersbeleid 2004 2005 2006 2007 (bron: Vrijwilligerscentrale Zwolle) Bezoekers Vrijwilligerscentrale 1102 1241 1307 837 Geplaatste vacatures bij vrijwilligersvacaturebank 585 499 515 216 Organisaties die een beroep doen op de dienstverlening van de vrijwilligersvacature- 318 432 751 844 bank Aanvragen adviesgesprekken door vrijwilligersorganisaties 137 142 144 123 Aantal hulpvragen Algemene Hulpdienst 345 402 430 384 Aantal vrijwilligers Algemene Hulpdienst 130 139 132 117 Mensen die een beroep hebben gedaan op intensieve bemiddeling tot vrijwilligerswerk 132 88 60 33

28 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Homobeleid Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Toegankelijkheid van basisvoorzieningen Basisvoorzieningen zijn goed toeganke- Het in 2008 opgestelde plan van aanpak lijk voor homoseksuelen. voor het vergroten van de bespreekbaar- Preventie en signalering bij jongeren, heid van homoseksualiteit in allochtone allochtonen en ouderen. Op grond van lokale informatie wordt kring uitvoeren. Daarmee een beweging preventief aandacht besteed aan homo- in allochtone kringen in gang zetten om Tegengaan van discriminatie en geweld. seksualiteit en de acceptatie hiervan bij die bespreekbaarheid van homoseksuali- jongeren, ouderen en allochtonen. teit te vergroten.

Discriminatie en geweld ten aanzien van Afspraken met scholen en andere voor- homoseksuelen is op een laag niveau. zieningen maken om homoseksualiteit bij jongeren bespreekbaar te maken.

Toelichting programmaplan: In 2008 is Zwolle door het Ministerie gekozen als één van de koplopergemeenten voor het Homobeleid. Voor een periode van vier jaar is een koploperovereenkomst aangegaan met het rijk. De overeenkomst is aangegaan tot en met 31 december 2011. De koploperovereenkomst betreft het bevorderen van de sociale acceptatie van homoseksualiteit en Zwolle daarbij tevens als voorbeeldgemeente voor andere gemeenten fungeren. In 2009 ontvangen we van het rijk in het kader van de overeenkomst € 20.000,-. In 2009 zal de aandacht in Zwolle vooral uitgaan naar het bespreekbaar maken van homoseksualiteit in allochtone kringen.

Multifunctionele accommodaties en wijkaccommodaties Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Zorgen voor voldoende en kwalitatief Accommodaties in wijken worden zo veel Afhankelijk van besluitvorming in 2008 goede accommodaties voor maatschap- mogelijk als Multifunctionele Centra planvoorbereiding in Westenholte voor pelijke activiteiten voor zover belangheb- gerealiseerd. (Zie 6.) een gecombineerde voorziening voor bende groepen daartoe zelf niet in staat sport en wijkcentrum in de Noordschil. zijn. Dit realiseren door: Multifunctionele accommodaties en • Evenwichtige spreiding over de stad; wijken buurtcentra zijn in staat om een Het beleid en de subsidiering van accom- • Toegankelijkheid voor alle inwoners; financieel gezonde exploitatie te realise- modaties in wijken wordt op wijkniveau • Clustering en multifunctionaliteit. ren. (Zie a.) integraal beoordeeld in relatie tot de ontwikkeling van de WMO, Bredescholen, In het licht van de groei van Zwolle is een sport en zorgvoorzieningen. Zo wordt ef- derde jongerencentrum in Stadshagen ficiënt gebruik gemaakt van de middelen gerealiseerd. (Zie c.) op verschillende terreinen.

In 2010 is tenminste 65 % van de inwo- In 2009 zal het subsidiebeleid evenwich- ners tevreden over sociaal-culturele tig worden gemaakt. Het jongerencen- voorzieningen. trum Stadshagen gaat in 2009 voor het eerst haar deuren openen. Nulmeting Het aantal inwoners dat tevreden is over Een bijdrage leveren om het Dorpshuis sociaal-culturele voorzieningen is in in Windesheim uit te breiden. Daartoe 2005 61%. wordt door het bestuur een plan ontwikkeld voor een meer multifunctioneel dorpshuis dat bij de behoeften van het verenigingsleven aansluit.

programmabegroting 2009 29 tkwaliteit

Toelichting programmaplan: a. Bij de wijkcentra komen enerzijds financiële problemen voor en hebben andere centra jaarlijks een exploitatieoverschot. De voor enkele centra grote tekorten worden vooral veroorzaakt door veranderende weten regelgeving en spanning in de (om niet) verhuur voor sociale activiteiten. b. In 2009 zullen aan de hand van ontwikkelde scenario´s meer multifunctionele combinaties voor de verschillende centra worden uitgewerkt. In enkele wijken/gebieden kan mogelijk, in combinatie met ontwikkelingen op andere terreinen, een multifunctioneel centrum worden gerealiseerd, zoals in Westenholte. c. Aan het eind van 2008 is volgens planning het jongerencentrum in Stadshagen opgeleverd. In 2009 zal de programmering van start gaan waarbij jongeren (Level Z), onder begeleiding van het jongerenwerk, een belangrijke rol vervullen. Ook gaan jongeren veel van de beheertaken voor hun rekening nemen.

Kengetallen wijkaccommodaties Aantal bezoekers per jaar 2006 2007 De Pol, Zwolle Zuid 12.500 12.700 Vlasakkers, Indische Buurt 12.000 8.000 Holtenbroek 65.000 55.000 Rembrandtien, Dieze-West 15.400 10.500 Ons Eigen Huis, Kamperpoort 12.000 7.500

Vaste huurders 2006 2007 De Pol, Zwolle Zuid 10 10 Vlasakkers, Indische Buurt 3 1 Holtenbroek 17 25 Rembrandtien, Dieze-West 7 10 Ons Eigen Huis, Kamperpoort 3 0

Incidentele verhuur per jaar 2006 2007 De Pol, Zwolle Zuid 27 30 Vlasakkers, Indische Buurt 6 15 Holtenbroek 24 120 Rembrandtien, Dieze-West 13 40 Ons Eigen Huis, Kamperpoort 4 15

Aantal dagdelen open 2006 2007 De Pol, Zwolle Zuid 14 13 Vlasakkers, Indische Buurt 11 10 Holtenbroek 15 11 Rembrandtien, Dieze-West 15 12 Ons Eigen Huis, Kamperpoort 11 11

Toelichting De cijfers voor wijkaccommodaties betreffen alleen gegevens van de 5 wijkaccommodaties die beheerd worden door Travers. Daarnaast zijn er nog 11 wijkaccommodaties die onder verantwoordelijkheid van een zelfstandig bestuur vallen. De terugloop van het aantal bezoekers in 2007 is vooral een gevolg van het uitvoeren van het rookverbod. Dat was al eerder in de Pol gebeurd, en is per 2007 in alle accommodaties van Travers aangepakt. De terugloop is vooral zichtbaar bij de inloop- en ontmoetingsfunctie. Ook de andere wijkaccommodaties geven aan een terugloop van de bezoekersaantallen te zien. Bij de Vlasakkers speelt verder een rol dat deltaWonen een woning ter beschikking heeft gesteld voor de buurt, wat het aantal bezoekers van de Vlasakkers doet dalen. Jongerenwerk vindt daarbij steeds meer ambulant plaats wat ook bijdraagt aan lagere bezoekersaantallen.

30 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 5075 4963 5350 5348 5346 5344 Baten 121 50 50 50 50 50 Resultaat voor bestemming -4954 -4913 -5300 -5298 -5296 -5294 Reservemutaties: -21 50 Onderhoud wijken buurtcentra 50 Resultaat na bestemming -4975 -4863 -5250 -5298 -5296 -5294

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Naast de trendmatige aanpassingen en wijziging capaciteitsverdeling is voor ca € 0,1 mln. budget overgenomen van programma onderwijs/jeugd (5), betreffende Maxi Axie en huiswerkklassen.

Toelichting mutatie meerjarenraming Stadsuitbreiding -2 -2 -2

Besluitvorming PPN 2008 (meerjarig incidenteel): Wijkaccommodaties en Travers (doorloop 2008) -156

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 125 125 125 125

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Vrijwilligerscentrale, beursvloer -15

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Vrijwilligerswerk 204 -204 Beleid accommodaties 1136 50 -1086 Sociaal cultureel werk 2070 -2070 Algemeen maatschappelijke werk 1627 50 -1577 Wijkorganisaties 120 -120 Welzijnsbeleid 193 -193 5350 100 -5250

programmabegroting 2009 31 tkwaliteit

Programma 2 Cultuur Thema PPN Samen beleven in Zwolle

Relevante beleidsnota’s - GSB/MOP 2006-2009 - Cultuurvisie 2009 e.v. - Lokale visie bibliotheekbeleid 2009-2012

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Continueren en verder versterken van Er komt een nieuwe cultuurvisie die Vaststelling cultuurvisie 2009-2020 het in gang gezette cultuurbeleid in de loopt tot 2020. (zie a) cultuurnota 2005-2008. Besluitvorming rond huisvesting Hedon II Inzetten op het continueren en verster- Op basis van evaluatie bezien op welke Besluitvorming eventuele wijzigingen in ken van (culturele) evenementen in en wijze het nieuwe festival Zw/\rt goed het festivalbeleid. (zie b) rondom de binnenstad verankerd kan worden in de Zwolse samenleving. Vergroten van culturele potentie in Versterking van de culturele infrastruc- Zwolse producentenn en productiehuizen Zwolle tuur gericht op jongeren en makers krijgen een plaats in het cultuurbeleid via het Cultuurplan (Gnaffel, Kameropera en Fluitorkest) (zie c)

Toelichting programmaplan: a. Na vaststelling van de Cultuurnota De Basis op Orde, is de uitvoeringsnota door de Raad aanvaard, met accent op jongeren als producent en consument. Daarbij spelen de productiehuizen en werkplaatsen een belangrijke rol naast het aanbod van de instellingen. Deze cultuurnota heeft een looptijd tot 2008; per 2009 wordt het beleid neergelegd in de cultuurvisie 2009-2020. Daarin is opgenomen welke voornemens uit De Basis op Orde zijn uitgevoerd. b. Evenementen en festivals zijn belangrijk voor de levendigheid van de stad en voor de uitstraling tot buiten de stadsgrenzen; deze festivals bieden ruimte aan jonge makers en trekken ook jong publiek. In 2008 vond de eerste aflevering van het nieuwe grootschalige festival plaats. Na afloop zal er een evaluatie moeten komen met besluitvorming over het vervolg. Naar verwachting zal bij een positieve besluitvorming de provincie Overijssel gelet op de nieuwe cultuurnota een bijdrage leveren. c. Het streven is er op gericht om de makers van de kunsten in Zwolle zoveel te bieden dat zij aan de stad gebonden blijven. Dat is belangrijk voor het kunstaanbod en de activiteiten in de stad. Daarbij kunnen vernieuwende festivals een rol spelen, alsmede de productiehuizen en werkplaatsen. In de cultuurvisie 2009-2020 wordt daar aandacht aan besteed.

Meerjarige doelstelling regulier beleid Prestatie + nultmeting Activiteiten / Prestaties 2009 Instandhouden, stimuleren en versterken Met structurele subsidies de culturele Na vaststelling van de cultuurvisie 2009- van de infrastructuur en het aanbod ten instellingen in stand houden:Odeon- 2020 uitwerking in deelnotities van: behoeve van: Spiegel, Hedon, Bibliotheek, Muzerie, • Accommodatievraagstukken Biblio- • De inwoners Stedelijk Museum, De Fundatie, Eco- theek en Muzerie • De ontwikkeling van de kunsten en het drome, HCO etc. • Vaststellen Beeldende Kunstbeleid kunstaanbod Met meerjarige subsidies de evenemen- naar aanleiding van decentralisatie • De verhoging van de aantrekkelijkheid ten continuïteit bieden. rijksgelden van de stad in alle opzichten Met incidentele subsidies via de commis- • Deelname Zwolle in Participatiefonds sie Culturele Activiteiten, Podiumkunst- van het Rijk. (zie a) producties en Beeldende Kunst culturele • Realiseren ondersteunigsfunctie van activiteiten mogelijk maken. amateurkunst naar aanleiding van De amateurkunst met subsidies onder- het in 2008 uitgevoerde onderzoek steunen naar de ondersteuningsbehoefte van amateurkunstverenigingen. Uitwerken doelstelling cultuur gericht op Stijging deelname jongeren aan cultureel • Jongeren: zie cultuurvisie 2009-2020 jongeren als producent en als consument leven • In samenwerking met E&A beleid ont- Stijging aandeel werknemers binnen wikkelen de in gang gezette stijging te creatieve industrie van Zwolle vergroten • Besluitvorming Tweede zaal Hedon (collegeakkoord) • Incidentele extra inzet voor uitvoering lokale visie bibliotheekbeleid

32 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Toelichting programmaplan: a. Het Rijk heeft een nieuwe cultuurnota voor 2009-2012 met daarin een herziening van procedures. Het Rijk behartigt alleen nog de financiering van instellingen die een plaats hebben gekregen in de Basis Infrastructuur. Verdere subsidiëring van instellingen gaat via de Rijksfondsen. De Geldstroom Beeldende Kunst en Vormgeving wordt naar 35 steden gedecentraliseerd. De opvolger van het Actieplan Cultuurbeleid, het Participatiefonds zal ook via een vorm van decentralisatie naar lagere overheden gestalte krijgen. Het verzoek van de Tweede Kamer om meer oog te hebben voor de cultuur in de regio’s buiten de Randstad lijkt geen resultaat te hebben in het uiteindelijke rijksbeleid. Mede door de korting in het kader van Cultuurprofijt gaan de grote rijksgesubsidieerde instellingen erop achteruit. b. De nieuwe cultuurvisie 2009-2020 zal ingaan op de huisvesting van een aantal culturele instellingen conform de raadsbrief van mei 2008. c. In 2009 investeren wij e150.000 in twee projecten van de bibliotheek gericht op cultuurparticipatie met name van jongeren. Een digitaal bibliotheekaanbod in samenwerking met voortgezet onderwijs en ROC’s om jongeren in hun electronische leer- omgeving te bereiken en een programma mediawijsheid om een ongewenste tweedeling te voorkomen tussen inwoners die wel en inwoners die hun weg in onze steeds meer digitale samenleving niet weten te vinden. Hiermee geven wij invulling aan twee speerpunten uit de lokale visie bibliotheekbeleid 2009-2012: de bibliotheek als makelaar, bij de kernfunctie ‘warenhuis van kennis en informatie” en als ondersteuner bij de kernfunctie “centrum voor cultuur en educatie”.

Kengetallen

Instelling Activiteiten Bereik Odeon-Spiegel 410 voorstellingen 110-120.000 bezoekers Hedon 55 concerten 30.000 bezoekers 20 dance-events 10 vrije val theater-programma´s 20 filmavonden Bibliotheek Zwolle Collectie 254.000 700.000 bezoekers Bibliotheekleden 29.400 Uitleningen 1.027.000 Culturele activiteiten 120 Educatieve activiteiten De Muzerie muziek instrumentaal & vocaal (±25 instrumenten) 525 harmonie en fanfare (±10 instrumenten) 100 cursussen muziek (±25 verschillende) 420 cursussen beeldende kunst (±50 verschillende) 680 cursussen theater (±20 verschillende) 250 cursussen dans (5 verschillende) 145 cursussen multidisciplinair (5verschillende) 110 cursussen trendmatig 260 aanbod Primair onderwijs 10.000 aanbod Voortgezet onderwijs 11.800 IJsselacademie 10 publicaties per jaar Symposia en culturele activiteiten Stedelijk Museum Tentoonstellingen (±14) 27.000 bezoekers Zwolle Educatieve projecten Kortlopende activiteiten: lezingen, concerten en educatieve activiteiten publicaties bij tentoonstellingen De Fundatie Tentoonstellingen (±11) 60.000 bezoekers (locatie Zwolle) Educatieve activiteiten (incl. Nijenhuis) Historisch Centrum themapresentaties (±6) 30.000 bezoekers Overijssel arrangementspresentaties (100) gastpresentaties (±30) Ecodrome Enkele themamanifestaties 100.000 bezoekers Educatieve activiteiten Activiteiten t.b.v. natuur & milieuorganisaties

programmabegroting 2009 33 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 16894 17183 17751 17752 17753 17754 Baten 472 614 552 552 552 552 Resultaat voor bestemming -16422 -16569 -17199 -17200 -17201 -17202 Reservemutaties: 1323 1196 * reserve wachtgelden Muzerie 47 * reserve Ecodrome 67 * reserve GPA 781 * stimuleringsres podiumkunsten 250 Resultaat na bestemming -15099 -15373 -16054 -17200 -17201 -17202

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Met name trendmatige aanpassingen. Toelichting mutatie meerjarenraming: Stadsuitbreiding -1 -1 -1

Besluitvorming PPN 2008 (structureel): Cultuurhuis: subsidie bibliotheek -30 -30 -30 -30 Cultuurhuis: subsidie muzerie -160 -160 160 -160 Conciergefunctie cultuurhuis -65 -65 -65 -65 Te realiseren verlaging op subsidiebijdragen cultuurhuis 5 10 15 HCO exploitatietekort -60 -60 -60 -60 Structurele subsidie culturele activiteiten -15 -15 -15 -15 Stichting ateliers Zwolle -28 -28 -28 -28 Besluitvorming PPN 2008 (meerjarig incidenteel): Uitv. Raadsbesluit afbouw subsidie machinemuseum -20 -20 Tijdelijke subsidieverhoging machinemuseum -35 -35 Participatiefonds cultuur -90 -90 -90 -90 Totaalbudget Fluitorkest,Gnaffel,Kameroperafestival ca -225 -225 Besluitvorming PPN 2007 (structurele dekking): Efficiency museale voorzieningen 100 100 100 Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 125 125 125 125 Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Herman Brood experience -50 Landelijke start bevrijdingsfestival -80 Bibliotheek, totaalbudget voor diverse aanvragen -150

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Bibliotheken 3558 -3558 Podiumkunsten 6187 1060 -5127 Festivals 376 -376 Cultuureducatie 2529 570 -1959 Amateurkunst 362 -362 Musea 2891 67 -2824 Lokale geschiedenis 1361 -1361 Beeldende Kunst 450 -450 Beiaardier 37 -37 17751 1697 -16054

34 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Programma 3 Sport Thema PPN Samen beleven in Zwolle

Beleidskader • Het bevorderen dat Zwolle een stad is waar bijzondere en Het deelprogramma Sport kent de volgende belangrijke lan- aansprekende sportprestaties worden geleverd gere termijn doelstellingen: • Ervoor zorg dragen dat Zwolle voldoende en kwalitatief • Stimuleren dat Zwollenaren een leven lang sporten, vijf goede sportaccommodaties heeft, die evenwichtig over de dagen in de week. stad gespreid zijn • Het bevorderen van sterke, bloeiende sportverenigingen die een aantrekkelijk sportaanbod hebben en een ontmoe- Relevante beleidsnota’s tingsplaats zijn voor diverse bevolkingsgroepen • Beleidskader zwemwateronderzoek (2003 – 2004) • Speciale aandacht blijven besteden aan de doelgroepen • Nota Sportaccommodatiebeleid Zwolle (2005) jeugd, ouderen, mensen met een beperking en • Sport in Zwolle, samen beleven (2006) minderheden

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstelling regulier beleid Prestatie + Nulmeting Activiteiten / Prestaties 2009 Breedtesport (zie a) Het aantal jeugdigen dat de Beweegnorm Doorontwikkeling van SportService Stimuleren dat Zwollenaren een leven haalt stijgt jaarlijks met 2%. Zwolle: lang sporten, vijf dagen in de week. De taken en verantwoordelijkheden tus- Het percentage jongeren met overge- sen gemeente en Sportservice Zwolle Het bevorderen van sterke, bloeiende wicht in de leeftijdscategorie 0-19 jaar zijn duidelijker afgebakend, geformali- sportverenigingen die een aantrekkelijk zal niet verder stijgen. seerd en vastgelegd in een (kwalitatief en sportaanbod hebben en een ontmoe- kwantitatief meetbaar) prestatiecontract tingsplaats zijn voor diverse bevolkings- Het aantal scholen waar de jeugd binnen groepen en buiten schooltijd dagelijks kan spor- De volledige verhuur(-administratie) van ten bedraagt 90% de gemeentelijke sportaccommodaties Speciale aandacht blijven besteden aan wordt uitgevoerd door SportService de doelgroepen jeugd, ouderen, mensen Minstens 65% van de Zwolse volwassen Zwolle met een beperking en minderheden. bevolking voldoet aan de Beweegnorm. Het monitoren en creëren van randvoor- Het percentage ouderen, sociale minima waarden en mogelijkheden ten behoeve en mensen met een beperking binnen de van verdere doorontwikkeling op korte, georganiseerde sport stijgt jaarlijks met middellange en lange termijn. 5%. Subsidiëring van het bestaande uitvoe- De achterstand van allochtone jongeren ringsprogramma SportService Zwolle in de georganiseerde sport is ingelopen Subsidiëring uitvoeringsprogramma Het aantal verenigingen dat zich open- SWOZ, onderdeel sportief bewegen voor stelt voor bijzondere doelgroepen is ouderen gestegen met 10. Subsidiëring en het (laten) uitvoeren van Het aantal verenigingen dat wachtlijsten BOS-projecten kent voor jeugdleden is gereduceerd tot 0. Implementeren en uitvoeren van de subsidieregeling aangepast sporten Het aantal verenigingen met kaderpro- blemen is gereduceerd met 20%. Het uitvoering geven aan het thema voor 2009 “Jaar van de gehandicaptensport” Het aantal verenigingen dat ledengroei met activiteiten gericht op het stimuleren kent, is verhoogd met 10%. van deelname en het versterken van de infrastructuur ten aanzien van aangepast Het aantal verenigingen met financiële sporten. problemen is gereduceerd met 10%.

programmabegroting 2009 35 tkwaliteit

Meerjarige doelstelling regulier beleid Prestatie + Nulmeting Activiteiten / Prestaties 2009 25 verenigingen hebben een keurmerk. Een update van het onderzoek naar de sportparticipatie en sportbehoefte van de Zwolse bevolking (juni 2003) is uitgevoerd conform de Richtlijnen Sportdeel- name Onderzoek, waarmee inzicht wordt verschaft in de mate waarin de stimule- ringsactiviteiten op Breedtesport effect hebben gehad. Topsport Het bevorderen dat Zwolle een stad is Minimaal 4 Zwolse verenigingen en mini- Structurele financiering van het Topsport waar bijzondere en aansprekende sport- maal 4 individuele sporters acteren in de Steunpunt. prestaties worden geleverd (zie b) nationale top; Financiering, wervingsactiviteiten, Zwolle is de thuisbasis voor 4 sporteve- coördinatie en behandeling van subsidie- nementen die een plaats hebben op de aanvragen ten aanzien van Topsporteve- nationale kalender. Zwolle heeft eenmaal nementen per twee jaar een internationaal sport- evenement; Participatie in het Olympisch Netwerk IJssel-Vecht/Noord-Veluwe. Er zijn afspraken gemaakt met 5 topclubs/topsporters over het aanwenden Het ontwikkelen van criteria voor van hun kennis en expertise voor de topsportverenigingen en individuele Zwolse breedtesport en hun bijdrage aan topsporters. de promotie van Zwolle. Sportaccommodaties (zie c) Er voor zorg dragen dat Zwolle voldoende De nieuwe zwemvoorziening(en) wordt Een renovatieplan ten aanzien van het en kwalitatief goede sportaccommoda- (worden) geopend. Openluchtbad is gereed. ties heeft, die evenwichtig over de stad gespreid zijn Het gevoerde beleid heeft zowel voor de De aanbesteding van de bouw en de binnen- als de buitensport geleid tot een exploitatie van de nieuwe zwembaden goed kwalitatief en kwantitatief aanbod heeft plaatsgevonden en de bijbehorende van sportaccommodaties contracten zijn met de geselecteerde partij(en) afgesloten. Er is sprake van een evenwichtige spreiding van voldoende en flexibel inzetbare Het Masterplan sportaccommodaties voorzieningen. wordt geïmplementeerd.

Binnen de kaders van het Masterplan en de haalbaarheidsstudie is een plan voor de ontwikkeling van sportpark “Het Hoge Laar” opgesteld;

Het Johan Cruijff Court is gerealiseerd;

De aanleg van minstens één kunst- grasvoetbalveld op één van de Zwolse sportaccommodaties.

De vervanging van één kunstgrashockeyveld van MHC Tempo.

Toelichting a. Breedtesport. middels structurele co-financiering brede scholen, sport en Een van de belangrijkste speerpunten binnen het sportbeleid cultuur een structurele impuls geven door middel van zoge- is de doorontwikkeling van SportService Zwolle (SSZ). Ge- naamde combinatiefuncties. De helft van de middelen binnen zamenlijk met SSZ is gekozen voor een verdere versteviging deze regeling wordt aangewend voor sport. De Impuls Brede en inbedding van het takenpakket van SSZ en de aanpassing scholen, sport en cultuur hebben inhoudelijk overeenkomsten van de organisatie daarop. Bij de vaststelling van de PPN is met de Buurt, Onderwijs en Sport-impuls (BOS). De BOS- € 50.000,-- structureel beschikbaar gesteld om het huidige impuls heeft het mogelijk gemaakt dat Sport Service Zwolle takenpakket van SSZ te verstevigen en te vervolledigen en de op het terrein van sport en bewegen methodieken, aanpakken organisatie daarop aan te passen. en projecten heeft kunnen ontwikkelen niet alleen voor de De doorontwikkeling van SSZ is gekoppeld aan de Impuls BOS-wijken, maar ook voor de andere wijken in de stad. Dit brede scholen, sport en cultuur. Met deze regeling wil het Rijk biedt een goede basis voor de ontwikkeling van de combina-

36 programmabegroting 2009 tkwaliteit

tiefuncties uit de Impuls brede scholen, sport en cultuur en Masterplan. Het binnen de kaders van het Masterplan en in de verdere (centrale) expertisevorming op dit gebied. Naast samenwerking met de betrokken verenigingen komen tot re- het budget voor de combinatiefuncties is derhalve rekening aliseerbare plannen voor sportpark het Hooge Laar verdient gehouden met een budget ten behoeve van de expertisevor- daarbij de hoogste prioriteit. ming en –overdracht. Ook zal bij de implementatie van het Masterplan gekeken In 2009 worden de BOS-projecten die in 2006 zijn gestart worden naar de exploitatie van de sporthallen in Zwolle. De in vier Zwolse wijken (Diezerpoort, Holtenbroek, Zwolle- beheerstichtingen geven immers aan moeite te ondervinden Zuidoost en Stadshagen) voortgezet. De projecten in 2009, het de exploitatie sluitend te krijgen. De aanvragen voor extra vierde en laatste projectjaar, voor het laatst co-gefinancierd subsidie ter dekking van de exploitatietekorten, willen wij vanuit het Rijk en daarmee ook vanuit de gemeente. Voor de in afwachting van een totaalbeeld van de exploitatie van de uitvoering van deze vier jaren durende projecten worden de sporthallen en de implementatie van het Masterplan sport- benodigde gemeentelijke middelen tot en met 2009 meerjarig accommodaties incidenteel in 2009 toekennen. Ter dekking incidenteel beschikbaar gesteld. van de drie geconstateerde knelpunten op het gebied van exploitatie (sporthal Zwolle Zuid, Stilohal en bewegingshuis Aangepast sporten oftewel gehandicaptensport speelt zowel Stadshagen) is incidenteel € 65.000,-- uitgetrokken. landelijk als lokaal een steeds prominentere rol. Om in Zwolle meer aandacht te verkrijgen voor aangepast sporten, het Het realiseren van een nieuw zwembad is een prestatieaf- stimuleren van deelname en het versterken van de infrastruc- spraak uit het collegeprogramma waarover de raad inmiddels tuur voor aangepast sporten wordt beoogd 2009 uit te roepen een principe-uitspraak heeft gedaan. In 2009 wordt de aan- tot “Jaar van de gehandicaptensport”. Om onder deze noemer besteding van de bouw en de exploitatie afgerond en worden de gehandicaptensport de gewenste impuls te geven is een de bijbehorende contracten gesloten. Veel aandacht zal in programma in ontwikkeling dat in 2009 tot uitvoering wordt 2009 uitgaan naar het op een goede manier toewerken naar gebracht. Hiervoor hebben wij incidentele middelen uitge- de beëindiging van het gebruik, beheer en de exploitatie van trokken. de huidige binnenbaden. De huidige exploitant van de Zwolse binnenbaden, de Stichting Exploitatie Zwolse Zwembaden,. Voorts is voor de uitvoering van een nieuwe subsidieregeling kampt met een exploitatietekort ad € 150.000 per jaar. Dit te- voor het aangepast sporten structureel meer geld nodig, ze- kort wordt de komende jaren – tot de realisering van de pres- ker indien we aansluitend op het “Jaar van de gehandicapten- tatieafspraak uit het college akkoord – incidenteel gedekt. sport” aangepast sporten verder willen stimuleren en ondersteunen. Daarnaast worden wij steeds meer geconfronteerd Wat betreft het openluchtbad wordt het vooronderzoek naar met een veelheid aan (kleinschalige) financiële en materiële de (technische) gebreken in 2008 afgerond. Om te komen tot knelpunten bij allerhande sportverenigingen en –stichtingen. herstel van de tijdens dit onderzoek geconstateerde gebreken Bij de PPN is derhalve structureel € 50.000,-- beschikbaar dient in 2009 een renovatieplan (plan van aanpak) opgesteld gesteld om de breedtesport extra (financiële) ondersteuning te worden, waarbij de verschillende herstelmogelijkheden te bieden en de sportparticipatie te vergroten. afgewogen worden in relatie met de monumentale en archi- tectonische waarde en het specifieke karakter en functie van Tenslotte is bij de beantwoording van motie 62, ingediend het openluchtbad alsmede de overige accommodatieonderde- bij de begrotingsbehandeling 2008, toegezegd per 2009 len. De kosten voor dit renovatieplan zijn begroot op € 50.000 structureel budget op te nemen ten behoeve van Sport en incidenteel , die wij in het kader van inciidenteel nieuw beleid bewegen voor senioren. De benodigde middelen hiervoor ad. hebben uitgetrokken. € 30.000,-- worden betrokken uit het armoedebeleid (post De vereniging openluchtbad Zwolle, die zonder verdere meer bewegen voor ouderen ad € 40.000). Met SSZ en SWOZ subsidie verantwoordelijk is voor het volledige beheer en de zal afstemming plaats vinden omtrent de aanwending van de exploitatie van het zwembad, is niet draagkrachtig genoeg middelen. deze kosten te dragen. Naast de financiële consequenties uit het renovatieplan zullen wij bij de PPN terugkomen met een b. Topsport. voorstel voor het vormen van een onderhoudsfonds voor het Voor topsportevenementen wordt ingezet op het voortzetten openluchtbad van het beleid zoals dat de afgelopen jaren is geëffectueerd. Aandacht gaat daarbij met name uit naar het in stand houden, In aansluiting op het meerjaren kunstgrasprogramma wordt stimuleren en ondersteunen van de Zwolse topsportvereni- in 2009 één kunstgrasveld ten behoeve van voetbal gerea- gingen en –evenementen. Het inzetten van topsporters en liseerd, waarvoor € 300.000 is uitgetrokken. Voordat tot de topsportverenigingen ter stimulering van breedtesport en ter aanleg van de velden zal worden overgegaan komen wij met promotie van Zwolle verdient daarbij speciale aandacht. een nader voorstel hierover bij u terug. Voorts zal reguliere vervanging van het kunstgrashockeyveld van MHC Tempo c. Sportaccommodaties. plaatsvinden. Het gemeentelijk veld is begin jaren 90 aange- Het Masterplan Sportaccommodaties is één van de speer- legd en aan vervanging toe. Het betreft hier een (reguliere) punten binnen het huidige sportbeleid. Eind 2008 zullen vervangingsinvestering. de contouren van het Masterplan bekend zijn. Daarom zal 2009 vooral in het teken staan van de implementatie van het

programmabegroting 2009 37 tkwaliteit

Kengetallen

Bezoekersaantallen zwembaden (bron: Stichting Exploitatie Zwembaden Zwolle): 2004 2005 2006 2007 Hanzebad 295.422 251.788 247.692 248.594 Aa-bad 140.040 131.868 122.588 120.357 Therapiebad 30.329 29.231 27.631 28.427 Totaal 465.791 412.887 397.911 397.378

Bezoekersaantallen openluchtbad (bron: Gemeente Zwolle/Exploitatie Openluchtbad BV) 2004 2005 2006 2007 Openluchtbad 55.000 63.000 83.500 47.500

Breedtesport Sportparticipatiecijfers. Bron: “Sport in Zwolle”, onderzoek naar de sportparticipatie en sportbehoefte van de Zwolse bevolking (juni 2003). Participatiecijfer algemeen 18 t/m 64-jarigen: 77%

Leeftijd: 17 jaar en jonger 59% 18 t/m 24 jaar 85% 25 t/m 34 jaar 80% 35 t/m 44 jaar 79% 45 t/m 54 jaar 76% 55 t/m 64 jaar 63%

Etniciteit: Autochtonen 79% Allochtonen 63%

Het sportparticipatiecijfer geeft het percentage van de desbetreffende groep aan dat 12 maal per jaar aan sportbeoefening doet (volgens Richtlijnen Sportdeelname Onderzoek (RSO)).

Topsport aantal topclubs in Zwolle: 4 aantal topsportevenementen: 4

Sportaccommodaties Aantal sportaccommodaties onder gemeentelijk beheer (bron: Gemeente Zwolle)

2003 2004 2005 2006 2007 2008 Voetbalveld (kunstgras) 1 1 1 4 11 12¹ Voetbalvelden 37 37 37 34 34 34 Hockeyvelden (gras) 1 0 0 0 0 0 Hockeyvelden (kunstgras) 1 1 1 1 1 1 Korfbalvelden 4 2 2 2 3 3 Halfverharde handbalvelden 2 2 2 2 2 2 Trainingsvelden 20 20 20 20 12 11¹ Atletiekbanen 1 1 1 1 1 1 Honkbalveld 1 1 1 1 1 1 Softbalveld 1 1 1 1 1 1 Rugbybeld 0 0 0 0 1 1 Gymnastieklokalen 30 30 30 30 30 30 Sportzalen 4 4 4 4 4 4 totaal 103 100 100 100 101 101

Toelichting: ¹ In 2008 is het trainingsveld van SVI (wedstrijdafmetingen) omgebouwd van een natuurgrasveld naar een kunstgrasveld.

38 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 6605 6805 7453 7853 7853 7853 Baten 1391 814 1002 1002 1002 1002 Resultaat voor bestemming -5214 -5991 -6451 -6851 -6851 -6851 Reservemutaties: 309 330 * onderhoud sportvoorzieningen 472 * reserve dekking kap.lasten econ inv. 241 Resultaat na bestemming -4905 -5661 -5738 -6851 -6851 -6851

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008 Naast trendmatige aanpassingen en wijziging kapitaallasten is de rijksbijdrage BOS impuls ad € 176.000 geraamd. De gemeentelijk bijdrage voor BOS wordt bij eerste wijziging op de begroting geraamd (zie onder). Voor voorbereidingskosten zwembaden is € 260.000 verwerkt ten laste van de reserve sportacommodaties.

Toelichting mutatie meerjarenraming: Stadsuitbreiding -400

Besluitvorming PPN 2008 (structureel): Zwembaden -1187 Sportservice -50 -50 -50 -50 Subsidies Swol 1894, breedtesport, aangepast sporten -50 -50 -50 -50 BOS en impuls brede scholen (350 - 100 andere dekking) -250 -250 -250 -250

Besluitvorming PPN 2008 (meerjarig incidenteel): Bijdrage in exploitatietekort zwembaden -150 -150 Kunstgrasvelden -300

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 26 26 26 26

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Renovatie(plan) openluchtbad -50 Totaalbudget (sporthal ZZ, Stilohal, bewegingshuis SH) -65 BOS-impuls -151 Jaar van de gehandicapten sport -70 Sport en bewegen ouderen -30 Dekking via Armoedebeleid 30

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Breedtesport 897 177 -720 Topsport 140 -140 Sportaccommodaties 6580 1704 -4876 7617 1881 -5736

programmabegroting 2009 39 tkwaliteit

Programma 4 Inburgering en Integratie Thema PPN Samen zorgen voor Zwolle

Beleidskader tities Antillianen en Arubanen (2009 – 2017), “Antillianen en Arubanen vooruit in Zwolle” in voorbereiding die eind 2008 Uitgangspunt van inburgering en integratie is dat iedereen aan de Raad zullen worden voorgelegd. participeert in de Zwolse samenleving. Inburgering heeft als Deze laatste twee notities zijn nog in de conceptfase. In eerste doel de persoon zodanig toe te rusten dat hij in staat is om instantie zouden beide nota´s in het begin van 2008 gereed zelfstandig in de samenleving te functioneren. Integratie gaat zijn maar de Tweede Kamer heeft nog geen besluit genomen een stap verder: enerzijds wordt van nieuwkomers verwacht over de financiële middelen die gemeenten zullen ontvangen. dat zij bereid zijn te integreren en anderzijds moet de Ne- De jaren 2008 en 2009 staan in het teken van het Generaal derlandse samenleving die integratie mogelijk maken. Drie Pardon. Dat betekent dat een grote groep statushouders zich kernbegrippen staan hierbij centraal: Toerusting (beheersing in Zwolle zullen vestigen. De inburgering van statushouders is Nederlandse taal), Toenadering (integratie is tweerichtings- voor Zwolle niet nieuw, maar het grote aantal en daardoor de verkeer) en Toegankelijkheid (van instellingen en organisa- forse druk op de voorzieningen maakt het bijzonder. ties). Relevante beleidsnota’s Inburgering wordt gezien als een eerste stap op weg naar • Integratie is van ons allemaal. Beleidsnota Integratie integratie en participatie. De gemeente voelt zich verantwoor- (2008 – 2010) delijk voor die inburgeraars die ondersteuning nodig hebben • Inburgering, Samenleven in Zwolle: nota voor invoering op weg naar integratie met het uiteindelijke doel een volwaar- Wet Inburgering (2006) dige plek in de samenleving te krijgen. Daarbij is het streven • Lokale Inburgeringsagenda. Zwolse uitwerking van het om een voor de inburgeringsplichtige zo hoog mogelijk niveau Deltaplan Inburgering (2008) van inburgering te behalen, passend bij de capaciteiten van • Nota uitvoering “Generaal Pardon in Zwolle” inburgeringsplichtige. • Projectplan Re-integratie Generaal Pardon; Oog voor elkaar (2008) In juni 2008 is de beleidsnotitie integratie 2008-2010 door de • Koersplan 2008 raad vastgesteld en op dit moment zijn de nieuwe beleidsno-

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Verbetering beheersing Nederlandse taal 65% van de inburgeraars die de gemeen- Opstarten van 200 inburgeringstrajecten en kennis van de Nederlandse samenle- te Zwolle een aanbod doet heeft, na een - Voortzetten/afronden van de lopende ving onder etnische minderheden. traject van maximaal 24 maanden, het trajecten uit 2007 en 2008. inburgeringsexamen behaald.1 - Het ontwikkelen van en uitvoering geven aan beleid gericht op de wer- 80% van de inburgeraars die de gemeen- ving van inburgeringsbehoeftigen. te Zwolle een aanbod doet, is tevreden - Het ontwikkelen van en uitvoering over de dienstverlening van de Gemeente geven aan beleid ten aanzien van Mid- Zwolle. den- en Oost-Europese (MOE) immigranten. 70% van de inburgeraars die de gemeente Zwolle een aanbod doet, is tevreden Realiseren reguliere huisvestings-taak- over de dienstverlening van de door de stelling (hoogte 2009 onbekend) Gemeente Zwolle gecontracteerde uit- voerders van inburgeringstrajecten. Ontwikkelen en realiseren van interven- Ontwikkelen van een toolkit voor klanten ties om succesvolle uitstroom te verho- waarmee zij zich goed kunnen oriënteren gen. en presenteren op arbeidsmarkt. Uitvoering Lokale Inburgeringsagenda: - Het persoonlijk inburgeringsbudget (PIB) inzetten om meer maatwerk en eigen verantwoordelijkheid te bewerkstelligen.

1 Onvermijdelijke uitval vanwege verhuizingen, overlijden of langdurige ziekte wordt niet meegerekend.

40 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 - Integreren van de taken uit de Wet Inburgering in het gezamenlijke dienstverleningsontwerp en de bijbehorende activiteiten van de Zwolle Werkt Academie. - Implementatie Participatiebudget (bundeling budgetten re-integratie, educatie en inburgering). Zie programma 9. Participatie van burgers die vallen onder De prestaties die in het kader van de ver- Op basis van de uitkomsten van het het Generaal Pardon. betering beheersing Nederlandse taal en project ´Re-integratie Generaal Pardon´ kennis van de Nederlandse samenleving vervolgacties formuleren en uitvoeren onder etnische minderheden zijn ge- met als doel: zoveel mogelijk Zwollena- noemd, gelden ook voor de inburgerings- ren die op grond van de Pardonregeling plichtingen met een pardonregeling. (Generaal Pardon) een verblijfsdocument hebben verkregen op de arbeidsmarkt te Kinderopvang is geen belemmering voor laten participeren. start en voortgang inburgeringstrajecten. Voortzetten extra begeleiding inburgeraars bij het regelen van formele kinderopvang. De activiteiten rondom kinderopvang worden op één centraal punt binnen de gemeente ondergebracht. Op deze manier kan de regeling kinderopvang beter worden benut. Het verbeteren van de sociaal-economi- In 2010 is de sociaal-economische en Uitvoeren van de aanvullende notitie sche en sociaal-culturele integratie van de sociaal-culturele integratie van al- Integratiebeleid. Daarbij wordt specifiek allochtone en autochtone Zwollenaren lochtone inwoners van Zwolle naar het ingezet op de prioriteiten: oordeel van allochtonen en autochtonen • Taalbeheersing verbeterd ten opzichte van 2004 • Sociale contacten • Spreiding Uitvoering van de nota “Integratie is van ons allemaal”. In het kader van deze nota worden de volgende activiteiten uitgevoerd:: • Integratieraad mogelijkheden bieden, waardoor het mogelijk wordt gemaakt hun taken verder in te vullen middels de opzet van een databank; • blijven inzetten op ontmoeting tussen allochtone en autochtone bevolkingsgroepen. Huisvesting en inburgeren van voorma- Voor 1 januari 2010 hebben circa 250 Circa 65 GP´ers krijgen woonruimte, lig vluchtelingen die in het kader van statushouders passende woonruimte volgen een traject of zijn aan het werk. het Generaal Pardon een status hebben gekregen. Alle GP´ers hebben werk of Dit wordt gerealiseerd door het aanbie- gekregen. volgen een passend inburgeringstraject. den van woonruimte in overleg met de Zwolse corporaties en het aanbieden van duale inburgeringstrajecten. Problemen van en met, met name jonge Inbedden van de projecten “Een spiegel In 2009 worden de projecten:”Een spiegel Antillianen en Arubanen, sterk terug- liegt niet” (terugdringen schooluitval liegt niet” (ESLN) en “On Track Again” dringen en werkloosheid) en “On Trakc Again” (OTA) in de bestaande Zwolse hulpverle- (terugdringen criminalteit en schooluit- ningsstructuren ingebed. val). Minimaal 30 A/A jongeren worden ESLN begeleidt voortijdig schoolverla- aan werk geholpen en de schooluitval ters en leerplichtige leerlingen, op een en criminaliteit wordt naar gemiddelde outreachende wijze, terug naar school waarden teruggedrongen. en/of opleiding. Het opvangen van minimaal 5 Antil- Het opvangen van minimaal 3 Antilliaan- liaanse jongeren in het kader van het se jongeren in het project “Take Off” woon-werken-leren projecten “Take Off”, Laten vaststellen van een nieuwe notitie uitgevoerd door het Leger des Heils Antillianenbeleid. • Heroriëntatie op de Zwolse A/Anpak • Continuering brede regie Inbedden van specifieke aandacht voor A/A jongeren in bestaande voorzieningen.

programmabegroting 2009 41 tkwaliteit

Toelichting programmaplan: • Potentiële inburgeringsplichtigen zijn niet verplicht om a. Voor de periode 2007-2009 geldt de volgende prognose een trajectaanbod te accepteren. voor het aantal in te zetten voorzieningen in het kader van • Het aantal potentiële inburgeringsplichtigen dat kan de van de Wet Inburgering (WI) en de Regeling Vrijwillige worden vrijgesteld / ontheven van de inburgeringsplicht Inburgering (RVI): is hoger dan verwacht. • 393 trajecten voor uitkeringsgerechtigde inburgeraars; Om die reden steken we voor 2009 in op 200 te starten • 393 trajecten voor oudkomers zonder inkomsten uit inburgeringstrajecten. Realisatie hiervan is wel mede af- werk of uitkering; hankelijk van landelijke en lokale wijzigingen in het beleid. • 60 trajecten voor oudkomers met kleine banen; • 225 handhavingsbeschikkingen en kennisgevingen. b. Zwolle maakt deel uit van een landelijke werkgroep “ 21Antillianengemeenten”. Deze werkgroep heeft recht- De werving van inburgeraars is tot dusver vooral gericht streeks contact met de minister over Rijksbeleid en mid- op de doelgroep inburgeringsplichtigen. Veel potentieel in- delen. De gemeenten zijn nog steeds in afwachting van het burgeringsplichtigen blijken niet in aanmerking te (willen) nieuwe rijksbeleid en de financiële middelen. Tot en met komen voor een traject via de gemeente. De belangrijkste 2008 is de helft van de middelen (o.b.v. cofinanciering) voor oorzaken zijn: het Antillianenbeleid afkomstig van het Rijk. Het is van be- • Zij hebben een baan. De combinatie tussen werk en een lang om te weten of de minister deze wijze van financieren inburgeringstraject blijkt in de praktijk lastig te realise- voortzet voordat nieuw beleid op lokaal niveau ontwikkeld ren. wordt.

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 3054 2521 2683 2684 2685 2686 Baten 1640 2085 2253 2253 2253 2253 Resultaat voor bestemming -1414 -436 -430 -431 -432 -433 Reservemutaties: 98 Resultaat na bestemming -1316 -436 -430 -431 -432 -433

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: De toename van de lasten en baten heeft met name betrekking op de Wet Inburgering. Toelichting mutatie meerjarenraming: Stadsuitbreiding -1 -1 -1

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Overijsselsperspectief -85 Vluchtelingenwerk -130 Dato/Dato+ -125

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Nieuwkomersbeleid 2234 2203 -31 Zelforganisatie minderheden 339 50 -289 Ontwikkelingssamenwerking 110 -110 2683 2253 -430

42 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Programma 5 Onderwijs en Jeugd Thema PPN Samen werken en leren in Zwolle

Beleidskader Onderwijs Relevante beleidsnota’s • Binnenboord, plan van aanpak Voortijdig Schoolverlaten Lokaal onderwijs is erop gericht dat alle jongeren in Zwolle 2005 – 2009 een duurzame economische en sociale startpositie bereiken, • Raadsvoorstel Jongerenpunt in werkplein de Lure (augus- die aansluit bij hun persoonlijke talenten. De onderwijs-in- tus 2006) stellingen maken de slogan “geen kind van school zonder een • Bestuurlijk Arrangement afgesloten met de minister van startkwalificatie” waar. Vreemdelingenzaken en Integratiebeleid, juni 2005 Ook voor (jong) volwassenen zijn voldoende mogelijkheden • Inkoopbeleid educatie 2007 om zich via het onderwijs te ontwikkelen en om achterstan- • Zwolle Kampen Netwerkstad: Boegbeeld “Zorgen voor de den in te halen (Leven Lang Leren). toekomst” Doorgaande leer en zorglijnen binnen het onderwijs onder- • Notitie “Onderwijs en zorg basis voor kwalificatie en werk”, steunen zoveel mogelijk de schoolcarrière van de jongere en ambities van de Stuurgroep VSV regio IJssel Vecht voor de voorkomen hiermee het voortijdig schoolverlaten. periode 2008-2011 Een sterke regionale en lokale zorgen onderwijsstructuur is • Notitie “Klaar voor de Start..?!”, ambities van 12 gemeen- hierbij belangrijk. ten in de regio IJssel Vecht voor samenwerking op het Om goede startkwalificaties voor de arbeidsmarkt te realise- terrein van de leerplicht/RMC ren werken onderwijsinstellingen, bedrijfsleven en gemeente • Masterplan Onderwijshuisvesting (december 2003) nauw met elkaar samen. Hiermee is de aansluiting tussen • Actualisatie Masterplan Onderwijshuisvesting (oktober onderwijs en arbeidsmarkt naadloos geregeld en zorgt voor 2007) wederzijdse impulsen. • Beleidskader Onderwijsachterstandenbeleid 2007-2010 Adequate onderwijshuisvesting en samen met het onderwijs (juli 2007) creëren van een veilige schoolomgeving vormen belangrijke • Beleidskader voor de Zwolse Brede School 2006-2010 randvoorwaarden voor goed onderwijs. (februari 2007) • Plan van aanpak opzet studentenbeleid (mei 2007)

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen (GSB/MOP) Meerjarige prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Voor- en vroegtijdige educatie (VVE) Voorkomen en verminderen van onder- Op 31 december 2009 nemen 155 3-jari- Op 1 oktober 2009 nemen 175 3-jarigen wijsachterstanden gen uit de doelgroep* deel aan een VVE uit de doelgroep deel aan een VVE pro- programma. Per 1 oktober 2006 bedroeg gramma. het aantal 3 jarigen uit de doelgroep dat deelnam aan een VVE programma 87. Op 1 oktober 2009 is er geen wachtlijst (zie a) voor 3-jarigen voor VVE geïndiceerde peuters. * Kinderen behoren tot de doelgroep als ze voldoen aan één of meer van de Kwaliteitverbetering VVE door: volgende criteria: • alle VVE-leidsters zijn gekwalificeerd; • achterstand in de Nederlandse taal • 4 dagdelen voor doelgroeppeuters. • verzorgende ouder spreekt niet goed Nederlands Ontwikkelen nieuw beleidskader voor • achterstand in communicatie VVE/peuterspeelzaalwerk/ kinderopvang. Oplevering najaar 2009. Schakelklassen Met het rijk is afgesproken dat 60 leerlin- In 2007 en 2008 hebben meer dan 40 gen in 2010 een jaar lang deelgenomen leerlingen deelgenomen aan een scha- hebben aan een schakelklas kelklas. De doelstelling verwachten wij in 2009 te halen. (zie b)

programmabegroting 2009 43 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen (GSB/MOP) Meerjarige prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Voortijdig schoolverlaten (VSV) Preventie: Het voorkomen van voortijdig schoolver- Van alle VSV-ers haalt in 2009 75% via Eind 2009 is het aantal VSV-ers met laten door: herplaatsing in onderwijs of leerwerktra- 20% verminderd ten opzichte van het • het bieden van een aantrekkelijk ject alsnog een startkwalificatie. schooljaar 2005/2006 (doelstelling uit onderwijsaanbod; het convenant VSV). Elke VSV-er wordt • het realiseren van een sluitende zorg- In 2009 maakt iedere jongere tot 23 jaar perspectief geboden richting startkwali- structuur in en rond het onderwijs en zonder baan gebruik van een werkerva- ficatie, leerbaan of werk. Hiertoe worden het bieden van zorg op maat; ringsplaats (stage) of participatieproject de afspraken binnen het jongerenpunt • goede handhaving van de Leerplicht- (collegeakkoord). verder uitgewerkt en geconcretiseerd. En wet, waardoor alle leerplichtige worden instrumenten (zoals de middelen jongeren in beeld zijn. volwasseneneducatie) gericht ingezet. In 2011: 100% dekking van Zorg- en Door middel van activiteiten, zoals de Adviesteams voor de leeftijdsgroep 12 tot doorstroomacties, de Ziektemelding 23 jaar. Als Signaal (ZAS) en de buurtnetwerken wordt getracht signalen over mogelijke problemen zo vroeg mogelijk op te vangen. Leerplicht en RMC worden daarna adequaat en gericht ingezet om uitval te voorkomen en, indien er al uitval is, teruggeleiding naar school te realiseren.

Tevens vindt afstemming plaats met de activiteiten die de scholen uitvoeren in het kader van de programmagelden VSV.

In 2009 worden regionaal afspraken gemaakt over de minimale (kwaliteits) eisen waaraan ZAT´s moeten voldoen, bij zowel PO, als VO en MBO. De gemeente vervult daarbij een regierol. Het aantal ZAT´s wordt minimaal gehandhaafd en waar nodig uitgebreid. Er wordt een concrete verbinding gelegd met de ontwikkeling van het Centrum voor Jeugd en Gezin.

In 2009 wordt de implementatie van het project Ziekteverzuim als signaal op het VO verder doorgevoerd. Tevens zal onderzocht worden of het project ook effectief is voor het MBO. Geen leerling zonder startkwalificatie In 2009 wordt een verbinding gelegd tus- van school. sen de verschillende mentoringprojecten Aantal (t.o.v. de doelgroep voortijdig in het onderwijs. schoolverlaters) allochtone en autochto- Concrete activiteiten voor Inburgering en ne scholieren dat herplaatst is en alsnog Integratie. (zie programma 4) een startkwalificatie haalt.

44 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen (GSB/MOP) Meerjarige prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Terugdringen van de problemen van en Verminderen van het aantal Antilliaanse Concrete activiteiten zie programma 4. met Antilliaanse en Arubaanse jongeren voortijdige schoolverlaters; een reduc- In 2009 wordt gestart met de projecten tie van de oververtegenwoordiging ten die vallen onder de programmagelden opzichte van de totale leeftijdsgroep VSV van het ministerie. Hoewel de ge- met 50% (Bestuurlijk Arrangement). meente daarin formeel geen partij is, zal Nulmeting VSV’ers (2006, peildatum de voortgang worden bewaakt en zullen 1 november) we waar nodig/wenselijk ondersteuning Aantal VSV’ers: 295, waarvan 114 alloch- bieden. toon (38%) en 181 autochtoon (62%) Aantal herplaatste VSV’ers is 123 (42%) In 2009 zal het nieuwe beleid ontwikkeld waarvan: worden op het gebied van VSV. Dit beleid • reguliere scholing: 50 (14 allochtoon zal breed opgezet worden, starten in de en 36 autochtoon) leerplichtperiode en doorlopen tot en • niet reguliere scholing 7 (2 allochtoon met het behalen van een startkwalificatie en 5 autochtoon) (en verkrijgen van werk). In het najaar zal • regulier werk: 55 (11 allochtoon, de nota gereed zijn 44 autochtoon) zorg: 11 (7 allochtoon, 4 autochtoon) (Zie c) Volwasseneneducatie Het bieden van educatieve activiteiten Stedelijk resultaat 31-12 2009 In 2009 volgen 75 (jong) voor volwassenen (vanaf 18 jaar) ter 2007-2009 (cumulatief) volwassenen een VAVO traject. verhoging van het scholingsniveau en Aantal succesvol afgeronde trajecten: ter verbetering van het maatschappelijk • VAVO : 225 In 2009 volgen 30 voortijdig schoolver- functioneren. • breed maatschappelijk fuctioneren/ laters een traject dat hen toe leidt naar toeleiding vervolgonderwijs of ar- vervolgonderwijs of arbeidsmarkt. beidsmarkt: 90 In 2009 volgen 240 volwassenen een tra- Aantal deelnemers aan trajecten: ject op sociale redzaamheid en/of breed • sociale redzaamheid: 300 maatschappelijk functioneren. • breed maatschappelijk functioneren: 180 • breed maatschappelijk functioneren/ sociale redzaamheid: 240 Met ingang van 1 januari 2009 zijn de Met ingang van 1 januari 2011 treedt het Op 1 april 2009 is er: bestaande schotten tussen de budget- participatiebudget landelijk in werking. • één visie op participatie waarbij de ten voor inburgering, re-integratie en In Zwolle zal dat op 1 januari 2009 zijn klant centraal staat. volwasseneneducatie weggenomen. omdat Zwolle deel uitmaakt van de 24 • analyse en definiëring van de klant- Volwasseneneducatie gaat deel uitmaken gemeenten in het voortraject. groepen binnen het participatiebudget van het participatiebudget. zijn afgerond • de prestaties zijn opnieuw gedefinieerd op klantgroepniveau • de besluitvorming over integrale inzet van de verschillende geldstromen op basis van de visie op participatie. • de besluitvorming over positionering en interne bedrijfsvoering van volwasseneneducatie is afgerond. (zie d) De komende jaren wordt extra aandacht Eind 2010 zullen 90 volwassenen uit de In 2009 zullen minimaal 30 personen aan de aanpak van laaggeletterdheid in groep laaggeletterden een cursus heb- uit de klantgroep laaggeletterden een Zwolle ben gevolgd en voldoen aan de doelen alfabetiseringscursus volgen. Dit in navolging van de landelijke aanpak die daaraan gesteld zijn. van het ministerie van OC&W. Nulmeting per 1-1-2007 is voor alle bovengenoemde trajecten: • VAVO (1 november 2006): 39 deelnemers • ingekochte trajecten voor sociale redzaamheid en/of breed; maatschappelijk functioneren: 174 deelnemers; • ingekochte trajecten NT2: 0 deelnemers.

programmabegroting 2009 45 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen (GSB/MOP) Meerjarige prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Lokaal Onderwijs Het onderwijs is erop gericht dat alle jon- In 2008 wordt samen met het onderwijs In 2009 wordt de Lokale Educatieve geren in Zwolle een duurzame economi- de meerjarige prestaties voor de thema’s Agenda verder vorm gegeven. De onder- sche en sociale startpositie bereiken, die van de lokale educatieve agenda vastge- werpen aansluit bij hun persoonlijke talenten. steld. Onderwijsachterstandenbeleid (incl. VVE Ook voor (jong) volwassenen zijn vol- en ouderparticipatie) doende mogelijkheden om zich via het In 2011 is het voor alle jongeren in het integratie/segregatie onderwijs te ontwikkelen en achterstan- voortgezet en middelbaar beroepson- doorgaande leer- en zorglijnen;zullen in den in te halen. derwijs mogelijk om in het kader van ieder geval worden uitgewerkt. maatschappelijke stage praktijkervaring op te doen. Eind 2008 is in overleg met het voortgezet onderwijs een aanpak van maatschappelijke stages ontwikkeld. VMBO Het realiseren van een sterk VMBO, Afhankelijk van de locatiekeus zal in de In 2009 is de locatie van het bijzonder waarbij de twee VMBO clusters op onder- periode t/m 2011 de huisvesting voor VMBO-cluster (Talentstad) bekend en zijn delen nauw met elkaar samenwerken. het bijzonder VMBO-cluster (Talentstad) de voorbereidingen voor de realisatie van worden gerealiseerd. de nieuwe huisvesting gestart. Deze samenwerking richt zich o.a. op Nulmeting: in 2008 is de huisvesting van De realisatie van beide VMBO-clusters, regionale versterking van het VMBO- het openbare VMBO-cluster (het Diezer waarbij samenwerking tussen deze clus- aanbod in relatie tot het vervolgonderwijs college) gereedgekomen. ters van gemeentewege krachtig wordt en de economische en arbeidsmarktont- ondersteund, wordt verbonden met de wikkelingen. beleidsontwikkeling VSV. In 2009 wordt door middel van een goede en efficiënte doorstroomactie VMBO- MBO een zo groot mogelijke doorstroom van leerlingen van VMBO naar MBO bewerkstelligd. Onderwijshuisvesting Adequate en flexibel vormgegeven Elk jaar vindt actualisatie van het Mas- In 2009 wordt gestart met de implemen- huisvesting, die is afgestemd op onder- terplan Onderwijs-huisvesting plaats, tatie van de nieuwe systematiek voor het wijsvernieuwingen, leerlingaantallen en waarbij de t/m 2008 gevolgde systema- opstellen van het Masterplan Onderwijs- specifieke behoeften per onderwijssoort. tiek zal worden geoptimaliseerd. huisvesting. De komende jaren wordt duidelijk In het eerste kwartaal van 2009 zijn de gemaakt of en zo ja in hoeverre door- eerste resultaten bekend van het haal- decentralisatie van (onderdelen van) de baarheidsonderzoek inzake doordecen- onderwijshuisvesting gewenst is. tralisatie. Mogelijkerwijs leidt dat in 2009 tot vervolgonderzoeken die inzet van extra financiële middelen zullen vergen. Zonodig wordt daar in de Berap 2009 op teruggekomen. Bij onderwijshuisvesting is duurzaam In Stadshagen wordt nieuwbouw van de bouwen een uitgangspunt. derde openbare basisschool voorbereid en wordt nieuwbouw van De Schatkamer afgerond.

In Zwolle-Zuid wordt de realisatie voorbereid van de herhuisvesting van de basisscholen De Klokbeker, De Marke- steen en De Ark.

Voor het OPDC Het Lumeijn worden voorbereidingen getroffen voor de bouw van een nieuwe gymzaal.

Uitvoering van fase 1 van het Huisves- tingsplan De Twijn is gestart (renovatie c.a. locatie Boterdiep). In de tweede helft van 2009 moet de gecombineerde huisvesting van de Ambelt en de Twijn in het voormalige Deltion gebouw aan de Dr. Hengeveldweg gerealiseerd zijn.

46 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen (GSB/MOP) Meerjarige prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Brede School Stimulering vorming Zwolse Brede scho- Op 31 december 2009 zal de gemeente In 2008 zijn de nieuwe criteria voor het len (keurmerk) als educatief middelpunt Zwolle 14 Brede Scholen hebben. keurmerk opgesteld en in 2009 zal de in de wijken. algemene subsidieverordening worden aangevuld met een hoofdstuk ‘Zwolse Brede School’ en zal de tweejaarlijkse monitor meer aan de Zwolse situatie worden aangepast en worden uitgevoerd. In 2008 geeft Zwolle uitvoering aan het In 2009 gaan we hiermee verder. Onder convenant m.b.t. de regeling Impuls andere zullen we hiervan 10 combinatie- Brede Scholen, sport en cultuur. functies realiseren. De precieze inhoud van deze functies zullen we nog nader moeten bepalen. (zie e) Zorgstructuur primair onderwijs Het versterken van de aansluiting tussen Elke school voor primair onderwijs kan In 2009 wordt het aantal buurt-netwer- de interne en externe zorgstructuur, in 2011 in de eigen wijk deel nemen aan ken (10) gecontinueerd. waardoor elke leerling zorg krijgt die hij een buurtnetwerk 0 tot 12 jaar. of zij nodig heeft om de schoolloopbaan In 2009 wordt het aantal scholen dat goed te kunnen doorlopen. In 2011 is de verbinding tussen de buurt- gebruik kan maken van het schoolmaat- netwerken en het Centrum voor Jeugd schappelijk werk (22) gehandhaafd ten en Gezin gerealiseerd. opzichte van 2008. Dit betekent dat de uitbreiding gehandhaafd blijft (financiering vanuit VSV budget). (zie f en g) In 2011 kan elke school voor primair onderwijs gebruik maken van het school- In 2009 wordt een regionaal voorstel maatschappelijk werk. gemaakt met betrekking tot de structurele inbedding van Zorg- en adviesteams (ZAT´s) op de scholen (PO, VO en MBO). Nulmeting 2007: Hierbij gaat het om inhoud en financiën. • aantal buurtnetwerken 0 tot 12 jaar: 8 Er wordt een duidelijke verbinding met • Inzet schoolmaatschap-pelijk werk: het CJG gelegd. 16 scholen In 2009 wordt vanuit het budget VSV ook het programma KIES voortgezet. Dit programma draait op 8 scholen en is bedoeld voor kinderen in echtscheidings- situaties. Het programma is als kort- durend project opgezet met provinciale middelen en voorziet in een behoefte. Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt De doelstelling is: In 2009 is er intensief contact tussen Binnen het beleidsveld VSV is er binnen Iedere jongere heeft een startkwalificatie bedrijfsleven en onderwijs, waarin de gede diverse ontwikkelingen aandacht voor meente de rol van makelaar en aanjager de aansluiting met de arbeidsmarkt. De Geen enkele jongere in de bijstand speelt. gemeente zal daarin een voortrekkersrol spelen. Deze zal geïnitieerd worden in Een gegarandeerd goed aanbod op de In 2009 heeft iedere jongere tot 27 jaar het nieuw te ontwikkelen beleid op VSV. arbeidsmarkt, voorkomen of aanpakken een traject met perspectief. (zie eerder) van mismatch, niet alleen voor jongeren maar ook voor een bredere doelgroep (de In 2009 is er een goed functionerend en Zie voor uitgebreid overzicht activitei- verloren categorie in de WWB (tussen de inspirerend Regionaal Platform Arbeids- ten programma 9, onderdeel “sluitende 35 en 45 jaar) markt (RPA). aanpak jongeren tot 27 jaar”. Opleidingen die hun onderwijs maximaal afstemmen op het verwerven van een Zie voor uitgebreid overzicht activiteiten kansrijke positie op de arbeidsmarkt programma 9, onderdeel “benutting Een zo goed mogelijke afstemming tus- werkgeversnetwerk en lokale infrastruc- sen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. tuur”.

programmabegroting 2009 47 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen (GSB/MOP) Meerjarige prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Hoger Onderwijs Het doel is om de economische en maat- In 2008 is de basis gelegd voor de schappelijke ontwikkeling van Zwolle en ontwikkeling van een visie op het hoger de daarbij horende regio te bevorderen onderwijs. en versterken. Het is de bedoeling om gezamenlijk met de scholen voor Hoger Onderwijs en andere relevante partners is 2009 te komen tot een breed gedragen visie. De oplevering van de visie is afhankelijk van de ambitie, die eind 2008 door alle partners zal worden uitgesproken. Studentenbeleid Het binden en activeren van studenten Zwolse studenten van 18-23 jaar voelen Het studentenbeleid zal onderdeel gaan aan de stad. zich in 2009 meer betrokken bij de stad. uitmaken van de te ontwikkelen visie op het hoger onderwijs. Zwolle wordt meer en meer een studen- tenstad. Het aantal in Zwolle studerende en wonende jongeren is toegenomen.

Er moet voldoende en gevarieerd aanbod gecreëerd worden. Op het gebied van (jongeren) huisvesting, werkgelegenheid en vooral op recreatief en cultureel gebied. In 2006 is er beter inzicht in de vragen en behoeften van studenten in Zwolle. In 2009 vinden er jaarlijks vier – mede of uitsluitend op HBO-studenten- gerichte festivals in Zwolle plaats.

In 2009 is bekend hoeveel studenten een eigen bedrijf starten.

Toelichting programmaplan a. VVE Voor de indicator VVE zijn als gevolg van nieuwe wetgeving, waardoor gemeenten alleen nog verantwoordelijk zijn voor voor- schoolse educatie, nieuwe prestatieafspraken gemaakt. Voor VVE krijgen we de komende jaren extra middelen om de toeleiding en de kwaliteit te verbeteren. Onze inzet richt zich ook op een goede indicatie en registratie van doelgroeppeuters. b. Schakelklassen Door de late totstandkoming van weten regelgeving voor de schakelklassen konden gemeenten in het schooljaar 2006-2007 nog nauwelijks beginnen met de inrichting van schakelklassen. Om die reden heeft het rijk aangegeven dat het schooljaar 2006-2007 gebruikt kan worden als een voorbereidingsjaar en wordt het schooljaar 2009-2010 meegeteld voor de beoordeling van de totale prestatie aan het einde van de GSBIII periode. c. Voortijdig schoolverlaten Bij de midterm review heeft het rijk aangegeven niet meer af te rekenen op de uitsplitsing allochtoon/autochtoon bij de indicator VSV. Wel moet er beleidsinformatie worden verschaft over de ontwikkeling en samenstelling allochtoon/autochtoon gedurende de GSBIII periode. Op het gebied van voortijdig schoolverlaten is door versterking van de zorgstructuur in en rond de scholen en de vorming van het Jongerenpunt De Lure een flinke stap voorwaarts gezet. Doordat 2006 het jaar van de nulmeting is, kan pas in 2008 meer worden gezegd over de effecten van deze maatregelen. Landelijk en ook in Zwolle is de conclusie van het tot nu toe gevoerde VSV beleid dat het maar beperkt geleid heeft tot het verminderen van het aantal jongeren dat de school verlaat. Om die reden willen wij in de komende periode een meer gedifferentieerde benadering van de groep voortijdig schoolverlaten ontwikkelen (risicojongeren en opstappers), meer inzet op het voorkomen van schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten in het MBO en meer nadruk op de aansluiting onderwijs- arbeids- markt. We zullen daartoe in 2009 nieuw beleid gaan ontwikkelen. De bestrijding van voortijdig schoolverlaten is een speerpunt van het kabinet en daarom heeft het Rijk diverse maatregelen genomen en middelen ter beschikking gesteld om in 2011 een reductie van 40% te hebben bewerkstelligd. In de regio IJssel Vecht hebben alle scholen ingetekend op die reductiue. De gemeente zal als regisseur de voortgang van de maatregelen bewaken en interveniëren waar nodig.

48 programmabegroting 2009 tkwaliteit

d. Volwasseneneducatie Voor educatie zijn pas vanaf de periode 2007-2009 afspraken gemaakt in het kader van GSB III. Met ingang van de inwerkingtreding van de Wet Inburgering per 1 januari 2007 zijn de middelen voor educatie toegevoegd aan de brede doeluitkering GSB III. Door de invoering van de nieuwe Wet Inburgering per 1 januari 2007 is nog onduidelijk hoeveel NT2 trajecten in 2008 vanuit educatie moeten worden ingekocht voor niet inburgeringsplichtigen. Zwolle maakt deel uit van de 24 gemeenten in het voortraject voor het participatiebudget. Het is de bedoeling dat dit budget met ingang van 1 januari 2009 wordt ingevoerd. In een plan van aanpak is aangegeven wat hiervoor nodig is en welke doelstellingen bereikt worden. Met het ontschotten van participatiebudgetten wordt beoogd een bijdrage te leveren aan het vergroten van arbeidsparticipatie, succesvolle inburgering en het bevorderen van maatschappelijke participatie. De gemeenten binnen de regio IJssel Vecht die samen afspraken maken over volwasseneneducatie is de aanpak van laaggeletterden tot speerpunt benoemd voor de komende jaren. De beide ROC’s hebben in opdracht van de gemeente een wervings- plan geschreven en voeren trajecten uit. e. Brede School In 2007 is de kadernotitie Brede School herzien. Dit betekent dat per augustus 2008 meer middelen beschikbaar komen en dat er vanaf dat moment een aantal nieuwe Zwolse Brede Scholen kan worden ondersteund. Als gevolg van het regeerakkoord komen er wellicht aanvullend financiële middelen voor de brede school ontwikkeling, waardoor ook de ambitie naar boven kan worden bijgesteld. In 2008 heeft Zwolle een convenant getekend over het inzetten van combinatiefuncties t.b.v. de onderwijs-, sporten cultuursector. f. Eerste opvang Per 1 augustus 2007 worden de rijksmiddelen voor exceptionele groei eerste opvang net als de reguliere middelen voor onderwijs in het kader van eerste opvang rechtstreeks aan de schoolbesturen verstrekt. g. Onderwijsverzorging/schoolbegeleiding Het gemeentelijk deel voor schoolbegeleiding is in 2007 geheel afgebouwd. De vrijkomende middelen vormen het LOF (Lo- kaal Onderwijs Fonds). De kaders voor besteding zijn opgenomen in de nota Onderwijsachterstandenbeleid 2007-2010. De middelen dienen te worden besteed aan bestrijding of voorkoming van onderwijsachterstanden of zorg in het onderwijs. Vanaf 2009 zal dit fonds € 480.000,-bevatten. Het rijksdeel voor schoolbegeleiding wordt vanaf 1 augustus 2007 rechtstreeks aan de schoolbesturen verstrekt.

Kengetallen

Tabel 1: Totaal overzicht leerlingen, scholieren en studenten dat in Zwolle onderwijs volgt.

Bron: CFI, bewerking de Loos Monitoring 2003/2004 2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 Primair onderwijs totaal 11.953 11.839 11.965 12.144 12.439 Basisonderwijs 9.953 10.098 10.252 10.449 10.719 Speciaal basisonderwijs 873 866 851 818 790 Regionaal Expertisecentra - Primair onderwijs 1.127 875 862 877 930

Voortgezet onderwijs totaal 12.482 12.393 12.253 12.386 12.049 Regionaal Expertisecentra - Voortgezet onderwijs 603 645 678 690 712 Praktijkonderwijs 286 293 287 276 276 Brugjaren 4.598 4.465 4.345 4.286 4.198 VMBO 2.760 2.588 2.540 2.490 2.269 HAVO/VWO 4.235 4.402 4.403 4.644 4.594

Beroepsonderwijs (BBL en BOL) 19.929 19.303 19.890 20.569 21.486

Hoger beroepsonderwijs (voltijd) 12.895 13.871 15.195 15.634 16.462 Hoger beroepsonderwijs (deeltijd/duaal) 3.257 3.292 3.688 3.707 3.588

programmabegroting 2009 49 tkwaliteit

Nota bene: Beleidskader Jeugd * het voormalig VSO-MLK is tot het praktijkonderwijs gerekend; het voormalige SVO-LOM is toegerekend tot het Beleidskader voor het jeugdbeleid is de door de raad vastge- VMBO; stelde visienotitie Jeugdbeleid 2005 –2009. Dit beleidskader telt een drietal prioriteiten: * in dit overzicht zijn alle leerlingen in de eerste twee jaren Prioriteit 1: Binden en activeren van jongeren (12 tot 23 jaar) van het voortgezet onderwijs ingedeeld in ‘brugjaren’ met Prioriteit 2: Iedere jongere doet mee uitzonderring van het praktijkonderwijs en het voormalige Prioriteit 3: Integraal veiligheidsbeleid; voorkomen en bestrij- speciaal voortgezet onderwijs; alle brugklassen derde den van jeugdcriminaliteit´ leerjaar zijn in dit overzicht toegedeeld aan het HAVO/VWO; De ambitie van het jeugdbeleid richt zich vanuit deze prioritei- in de overzichten betreffende het voortgezet onderwijs ten onder meer op het stimuleren van de ontwikkelingskan- worden deze aantallen nader gespecificeerd; sen, het voorkomen van achterstanden, het stimuleren van de zelfredzaamheid van jongeren om daarmee de deelname van * tellingen van expertise centra met combinatie primaire én jongeren aan de samenleving te vergroten. voortgezette fase worden zonodig verdeeld op grond van de leeftijd van de kinderen; Alhoewel het jeugdbeleid breder is dan de wettelijke taken is de gemeentelijke wettelijke verantwoordelijkheid voor het * vanaf 2004/2005 zijn alleen Zwolse locaties van expertise jeugdbeleid vastgelegd in de Wet Maatschappelijke onder- centra meegeteld. Tot en met 2003/2004 zijn locaties van steuning en dan met name in prestatieveld 2 (op preventie het Ambelt (expertise centra) in Apeldoorn, Nunspeet, gerichte ondersteuning bieden aan jongeren met problemen Steenwijkerland, Deventer en Kampen niet onderscheiden met opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden). en toegerekend aan Zwolle. Dit prestatieveld verwijst naar de functies van het preventief jeugdbeleid op gemeentelijk niveau. De kadernota Welzijn en * gebruikte afkortingen: Zorg 2006-2009 is hiervoor het beleidskader. VMBO = voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs en praktijkonderwijs Relevante beleidsnota’s HAVO = hoger algemeen voortgezet onderwijs • Beleidsnotitie ten behoeve van de invoering van de Wet VWO = voorbereidend wetenschappelijk onderwijs Basisvoorziening Kinderopvang BBL = Beroepsbegeleidende Leerweg • Notitie Peuterwerk in Zwolle 2007 BOL = Beroepsopleidende Leerweg • Jeugd en jongerenregeling • Voor en door jongerenregeling • Meerjarenprogramma Jeugdcriminaliteit 2006 – 2009 • Aanpak Loverboys 2006 – 2009 en preventieplan slachtoffers loverboys 2008-2009

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen (GSB/MOP) Meerjarige prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Jeugd en veiligheid Voorkomen en bestrijden van jeugdcri- Het relatieve aantal minderjarige ver- Uitvoering van het meerjarenprogramma minaliteit dachten is in 2008 gestabiliseerd ten Jeugdcriminaliteit 2006-2009; opzichte van 2004 (6,3%). Wij streven naar een daling tot 6,0% in 2009. Uitvoering van diverse activiteiten conform het meerjarenprogramma jeugdcri- De scores van de in Zwolle-Zuid geprio- minaliteit riteerde risicofactoren zijn gestabiliseerd in 2009 ten opzichte van 2004; Uitvoering stedelijk CtC-onderzoek (zie a) De score jeugdcriminaliteit (zoals gemeten in het stedelijke CtC-onderzoek) is Evaluatie ´CtC Zwolle-Zuid´ en ´Zwolle- gestabiliseerd in 2009 ten opzichte van Zuid op Straat´ aan de hand van de 2004. uitkomsten van het stedelijk CtC-onderzoek. De score op daderschap (zoals gemeten in het jeugdonderzoek) is in 2008 Initiëren nieuw meerjarenprogramma gestabiliseerd ten opzichte van 2004 (In Jeugdcriminaliteit (zie ook programma 2004: daderschap 21% van de 12 t/m 17- 7a) jarigen, in 2008: 13%).

50 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen (GSB/MOP) Meerjarige prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Voorkomen en bestrijden van loverboy- Hulpverlening problematiek Het aantal meldingen bij Bureau Jeugd- Uitvoering raadsbesluit integrale aanpak zorg voor wat betreft loverboyproblema- Loverboys 2006 – 2009 met onder meer tiek is in 2009 gedaald ten opzichte van de onderdelen preventie, hulpverlening 2003 (2003: 102; 2007: 41). en opvang van slachtoffers en opsporing en vervolging van verdachten Preventie In de periode 1 juli 2008 – 31 december Uiterlijk bij de behandeling van de be- 2009 hebben 240 leerlingen van het groting 2010 voorstellen doen voor een ZMLK, ZMOK- en praktijkonderwijs het vervolg/inbedding van de aanpak (incl. Marietje Kessels project gevolgd financiering) vanaf 1-1-2010. In de periode 1 juli 2008 – 31 december Realiseren van een regionale samenwer- 2009 hebben 25 groepen in Zwolle van kingsovereenkomst aanpak Loverboys het MBO (niveau 1 en 2) en jeugdhulpver- met de gemeenten en de belangrijk- lening en jongerenwerk de theatervoor- ste kernpartners waarmee de Zwolse stelling omtrent loverboyproblematiek aanpak loverboys een regiobrede aanpak gezien. wordt. In totaal is 25% van de scholen (Basis- onderwijs en voortgezet onderwijs) in 2009 actief aan de slag gegaan met de ´gouden regels´ voor internetgebruik. In 2009 gebruiken meer scholen in Zwol- le het preventiepakket ´Stay in Love´ dan in het schooljaar 2005/2006 (0-meting 2005/2006: 3 scholen). In 2009 zijn op 6 voortgezet onderwijs- scholen preventieaktiviteiten loverboys georganiseerd via het Scharlaken Koord. Kinderopvang Verstrekken tegemoetkomingen voor de Het tijdig en op een juiste en cliëntge- Kinderopvang wordt onderdeel van een kosten kinderopvang. richte wijze behandelen van aanvragen nieuw beleidskader kinderopvang/peu- om tegemoetkomingen in de kosten van terspeelzaalwerk/ VVE. kinderopvang. Het mogelijk maken dat mensen als Het tijdig en op een juiste en cliëntge- gevolg van sociale of medische redenen richte wijze verstrekken van tegemoet- gebruikmaken van kinderopvang. komingen (subsidies) aan burgers die als gevolg van een sociale of medische reden gebruik (moeten) maken van kinderopvang. Met Kinderopvang Plus kinderen extra Handhaven Kinderopvang Plus. ondersteunen en stimuleren waarvan de ontwikkeling wordt bedreigd door gedragsproblemen, ontwikkelachter- standen en/of problemen in de opvoe- dingssituatie. Peuterwerk Peuterwerk is een basisvoorziening Peuterspeelzaalwerk wordt onderdeel voor kinderen van 2,5 tot 4-jarigen met van een nieuw beleidskader kinderop- een goede spreiding over de stad en vang/peuterspeelzaalwerk/ VVE. bereikbaar voor alle peuters. Bovendien is peuterwerk een belangrijke schakel in het voorkomen van breuken in de doorgaande zorgen leerlijnen. En in het vroegtijdig signaleren van achterstanden en risicokinderen. In de Piramide- peuterspeelzalen wordt hieraan extra aandacht gegeven. Clustering van en samenwerking tussen kindervoorzieningen wordt gestimuleerd, waarbij maatwerk per wijk uitgangspunt is. Peuterwerk als basisvoorziening behouden en investeren in doorgaande lijnen.

programmabegroting 2009 51 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen (GSB/MOP) Meerjarige prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Het ambitieniveau 1,5 als minimum behouden waarbij per groep van 16 peuters 1 professionele leidster en 1 betaalde groepshulp of assistent werkzaam zijn. Jongerenbeleid Inzet jongerenwerk in de domeinen vrije Inzet van jeugd- en jongerenwerk voor Het stimuleren van koppelwerk tussen tijd en wijk. sociaal-culturele activiteiten is in 2009 het jongerenwerk en de politie. goed afgestemd op de vraag van jongeren Helderheid over de ondersteunende taak Aandacht voor inzet jongerenwerk in van het jongerenwerk. de Kamperpoort en aandacht voor de weerbaarheid van meiden, met name in Zwolle-Zuid. Rolverdeling jongerenwerk, politie en wijkzaken bij overlast van jeugdgroepen is duidelijk (handleiding aanpak overlast jeugdgroepen). Het realiseren van het jongerenwerk in het nieuwe jongerencentrum in Stads- hagen. Zoveel mogelijk en een zo groot mo- Zwolse jongeren van 12-23 jaar voelen Uitvoering van diverse activiteiten con- gelijke diversiteit aan jongeren in onze zich in 2009 meer betrokken bij de stad. form de notitie jeugdparticipatie 2005- gemeente betrekken bij het jeugdbeleid. In 2009 is het niveau van jeugdparticipa- 2009 Het burgerpanel is hierbij een belangrijk tie, gemeten door het jeugdparticipatie- instrument. meetinstrument, met één niveau geste- Heroriëntatie op de notitie jeugdpartici- gen (Nulmeting in 2004: Op een schaal patie en op bovenstaande instrumenten met zes niveaus scoort Zwolle een 2,5). ter voorbereiding op nieuw te voeren beleid vanaf 2010. Opvoedingsondersteuning en Ontwikke- lingsstimulering Het bieden van op preventie gerichte In 2011 is er in Zwolle tenminste één Uitvoering van het in 2008 voorgenomen ondersteuning van jeugdigen met proble- Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) raadsbesluit ´CJG´ en de daarin ge- men met opgroeien en van ouders met gerealiseerd , waar alle kinderen, jeug- noemde deelprojecten en activiteiten. problemen met opvoeden (Wmo presta- digen en hun ouders en professionals tieveld 2) terecht kunnen voor informatie, advies en hulp bij opgroeien opvoedvragen. In 2009 is een samenwerkingsover- Realisatie van een regionale samenwer- eenkomst gesloten tussen de regio- kingsovereenkomst CJG in de 2e helft gemeenten en de regionaal werkende van 2009 met gemeenten en regionale organisaties binnen het CJG waarmee de zorgpartners waarin de werkprocessen, werkprocessen in het CJG naadloos op de rollen en de posities van de bij het elkaar aansluiten. CJG betrokken regionale organisaties zijn uitgewerkt. In 2010 maken tenminste de 5 meest bij Realisatie van een convenant VIS-2 in Zwolse jeugdigen en/of gezinnen betrok- 2009 met de organisaties die in Zwolle ken organisaties gebruik van het Vangnet het meest betrokken zijn bij jeugdigen Informatie Samenwerking Systeem en/of gezinnen. (VIS2). (zie 6) In 2011 zijn voor de leeftijdsgroep 4-18 In beeld brengen van het huidige (stede- jaar weerbaarheidsprogramma´s be- lijke) aanbod van relevante interventies schikbaar voor kinderen en jeugdigen en voor ouders en de (verwachtte) resultaten daarvan. Uitvoering van het voorgenomen convenant Provincie-gemeenten Jeugdagenda 2009-2011

52 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Toelichting programmaplan a. Jeugd en Veiligheid Het CtC-onderzoek was gepland voor 2008, maar is doorgeschoven naar 2009. Aangezien het CtC-onderzoek wordt gebruikt om een tweetal prestaties bij de GSB doelstelling ´Voorkomen en bestrijden van jeugdcriminaliteit´ te meten, zal dit worden gemeld bij het rijk.. Over 2008 zijn dus geen gegevens beschikbaar met betrekking tot de scores van de in Zwolle-Zuid geprioriteerde risicofactoren. Door het vooralsnog ontbreken van politiecijfers op dit onderdeel geldt dit ook voor het aantal misdrijven. b. Opvoedingsondersteuning en ontwikkelingsstimulering VIS2 ondersteunt de signalering van (meervoudige) problemen en de regie bij het aanpakken van meervoudige problemen. Het convenant zal in ieder geval gesloten moeten worden tussen de GGD, Thuiszorginstellingen, Algemeen Maatschappelijk Werk, Bureau Jeugdzorg en gemeente. De Provincie wenst nog in 2008 het zgn. convenant ´Jeugdagenda 2009 -2011´ af te sluiten met de regiogemeenten. De jeugdagenda is een vervolg op het provinciale actieprogramma Jeugdbeleid-Jeugdzorg 2005-2008 en beoogd ´nieuwe´ afspraken te maken om tot een goede afstemming van het preventief jeugdbeleid van de gemeente en de provinciale jeugdzorg te komen.

Kengetallen

Percentage kinderen en jongeren naar leeftijdsgroep

wijken totaal aantal 0 - 3 jaar 4 - 11 12 - 17 18 -24 0 - 24 jaar toe - / inwoners per jaar jaar jaar 1-1-2008 1-1-2007 afname 1-1-2008 in 2007 Binnenstad 2.857 2,7 2,2 2,0 19,0 738 682 56 Diezerpoort 9.212 4,9 5,2 3,2 16,3 2.733 2.654 79 Wipstrik 6.142 5,6 9,3 6,2 6,9 1.719 1.677 42 Assendorp 12.269 5,2 6,7 4,0 16,5 3.982 3.893 89 Kamperpoort-Veerallee 2.746 4,2 8,3 4,4 21,7 1.061 1.004 57 Poort van Zwolle 386 5,4 8,5 6,0 9,1 112 105 7 Westenholte 5.106 5,4 11,4 8,6 7,6 1.682 1.699 -17 Stadshagen 17.090 10,1 14,2 5,7 5,3 6.043 5.451 592 Holtenbroek 9.260 5,9 7,7 5,8 13,8 3.074 3.131 -57 Aalanden 13.198 3,8 8,2 7,4 7,0 3.475 3.511 -36 Vechtlanden 1.035 1,8 9,3 9,7 7,7 295 314 -19 Berkum 4.417 3,5 9,2 6,9 6,7 1.165 1.159 6 Marsweteringlanden 1.086 4,3 9,9 13,4 7,7 383 378 5 Schelle 15.640 4,3 11,4 11,1 8,0 5.451 5.564 -113 Ittersum 15.081 5,0 11,5 8,9 8,7 5.158 5.194 -36 Soestweteringlanden 871 2,9 8,3 9,0 6,2 229 233 -4 Totaal 116.396 5,5 9,6 6,9 10,1 37.300 36.649 651

Per 1 januari 2008 heeft Stadshagen de meeste inwoners van alle Zwolse wijken. Tevens is dit de wijk met het hoogste aandeel 0-11 jarigen. Bijna een kwart van de inwoners in Stadshagen is jonger dan 12 jaar. De 12 – 17 jarigen komen verhoudingsgewijs vooral voor in de wijken Marsweteringlanden (13,4%) en Schelle (11,1%). In absolute aantallen heeft Schelle het grootste aantal 12 – 17 jarigen, namelijk 1735. Relatief gezien wonen de meeste 18 – 24 jarigen in Kamperpoort – Veerallee. Ook in de Binnenstad, Assendorp, Diezerpoort en Holtenbroek wonen verhoudingsgewijs veel jongeren van 18 – 24 jaar. Echter, in absolute aantallen wonen de meeste 18 – 24 jarigen in Assendorp, te weten 2029. Kijken we naar de groei per wijk van het aantal 0 – 24 jarigen in 2007 dan zien we vooral een sterke toename in de wijk Stads- hagen. Ook in Assendorp en Diezerpoort nam het aantal 0-24 jarigen toe. De sterkste afname zien we in de wijken Schelle en Holtenbroek.

programmabegroting 2009 53 tkwaliteit

Jeugdcriminaliteit

Kengetallen Jeugdcriminaliteit (cijfers Politie IJsselland) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Aantal unieke gehoorde Zwolse minderjarige verdachten 261* 251* 261* 216* 312* 289 282 Aantal 12-17 jarigen in Zwolle per 1 jan. van ieder jaar 7.619 7.685 7.870 7.958 8.003 7.925 8.003 Relatieve aantal minderjarige verdachten t.o.v. alle 12-17 3,4%* 3,3%* 3,3%* 2,7%* 3,9%* 3,6% 3,5% jarigen

De begroting van 2007 meldde hier andere aantallen. Registratie van Politie IJsselland is voortdurend in ontwikkeling. Door betere registratiemethoden ontstaan ook betrouwbaardere cijfers. Deze nieuwe cijfers verschillen daarom van de cijfers die in voorgaande programmabegrotingen zijn gebruikt; maar geven een realistischer beeld. De cijfers over 2007 worden door Politie IJsselland in september 2008 bij de gemeente aangeleverd.

In het Jeugdonderzoek wordt jongeren gevraagd of ze in de afgelopen 12 maanden wel eens hebben gestolen, vernield, ge- spijbeld, bedreigd, gepest, geslagen, etc. Onderstaande tabel geeft aan welk percentage van de jongeren hier een bevestigend antwoord op geeft.

Kengetallen jeugdcriminaliteit (cijfers Jeugdonderzoek) 2000 2004 2008 Daderschap minderjarigen 16% 21% 13%*

*Dit cijfer is afkomstig uit het concept Jeugdonderzoek 2008

30. Heb jij in de afgelopen 12 maanden iets van het onderstaande gedaan? = 12 tot en met 17 jaar =

niets van het onderstaande gedaan iets anders gedaan iemand ongewenst betast iemand geslagen of geschopt 2008 anderen gepest 2004 anderen bedreigd 2000 iets beklad / graffiti aangebracht opzettelijk iets vernield iets anders gestolen fiets of een brommer gestolen

O&S 2008 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Onderstaande tabel geeft de scores op de probleemgedraging jeugdcriminaliteit zoals die stedelijk is gemeten in het kader van Communities that Care.

% Zw olse jongeren van 12-18 jaar dat aangeeft dit gedaan te hebben

deelgenomen aan een vechtpartij 14

met de politie in aanraking gekomen 10

iets op straat vernield 10

iets uit een w inkel gestolen 7

iets op school gestolen 5

heeft iemand in elkaar geslagen 5

neemt soms tot regelmatig een w apen mee 4

gestolen spullen verkocht 1

iemand bedreigd voor geld 0

% 0 2 4 6 8 10 12 14 16 Bron: CTC 2004

54 programmabegroting 2009 tkwaliteit

In Zwolle-Zuid zijn in het kader van Communities that Care vijf risicofactoren geprioriteerd op basis van de wijkanalyse en het daar gehouden jeugdonderzoek. De scores op deze risicofactoren zijn tot dusver als volgt.

Schaalscores risicofactoren, o.b.v. onderzoek onder jongeren in Zwolle-Zuid, van 12-18 jaar

18 Vroeg begin van probleemgedrag 27

30 Weinig binding met de wijk 29

20 Gebrek aan organisatie in de wijk 33

30 Problemen met gezinsmanagement: discipline 28

26 Problemen met gezinsmanagement: toezicht 25

% 0 5 10 15 20 25 30 35 Bron: CTC 2004 Zwolle Zuid 2000

De scores variëren van 0 tot 100. Hoe hoger de score, hoe sterker de factor in een bepaalde wijk aanwezig is. Gaat het om risicofactoren dan moet een hoge score als negatief worden geïnterpreteerd. Gaat het daarentegen om beschermende factoren dan is een hoge score gunstig.

De scores op daderschap zoals dat gemeten is onder jongeren in het gemeentelijk jeugdonderzoek 2008, in vergelijking met 2004.* (* Deze cijfers komen uit het concept jeugdonderzoek 2008)

Hulpverlening en opvang slachtoffers loverboys Signalen van meiden die mogelijk betrokken zouden zijn bij loverboyproblematiek dan wel waarbij geconstateerd wordt dat zij een verhoogd risico hierop lopen worden doorgegeven aan een werkgroep die daarmee in een vroeg stadium risicosituaties kan onderkennen en snel hulp kan bieden. Hiermee wordt in veel gevallen daadwerkelijke uitbuiting voorkomen. De werkgroep heeft vanaf 1 januari 2003 tot en met 31 juni 2008 in totaal 275 meldingen gehad van meiden die een verhoogd risico liepen om slachtoffer te worden dan wel daadwerkelijk mogelijk reeds slachtoffers waren. Bespreking van deze meldingen in de werkgroep heeft uiteindelijk geleid tot in totaal 126 gerealiseerde hulpverleningstrajecten voor meiden die een (verhoogd) risico liepen om slachtoffer te worden van loverboys dan wel daadwerkelijk al slachtoffer waren. Daarnaast is er voor 39 meiden in die periode een tijdelijke opvangplaats gerealiseerd. In totaal is dus in de aangegeven periode aan 165 meiden daadwerkelijk hulp verleend.

programmabegroting 2009 55 tkwaliteit

70 60

40 2003-1 30 2003-2 20 2004-1 2004-2 10 2005-1 0 2005-2 2006-1 2006-2 2007-1 Aantal meldingen 2007-2 2008-1

Totaal aantal hulpverlening/opvang Aantal gerealiseerde opvangplaatsen Aantal gerealiseerde hulpverleningstr...

Opsporing en vervolging van verdachten en veroordeling van daders van loverboypraktijken De coördinator loverboys van de politie ontvangt meldingen vanuit de wijkteams, andere politieregio’s, uit de werkgroep hulpverlening slachtoffers Loverboys en van het meldpunt Loverboys. Naar aanleiding van de binnengekomen meldingen vind onderzoek plaats. De opsporingshandelingen hebben tot doel voldoende aanwijzingen te vinden om te komen tot een verdachte in de zin van het wetboek van strafvordering, zodat tot strafrechtelijke vervolging zou kunnen worden overgegaan. Het Openbaar Ministerie vervolgd waar mogelijk altijd verdachten van mensenhandel en dus ook loverboys.

35 2003-1 30 2003-2 2004-1 25 2004-2 20 2005-1 2005-2 15 2006-1 2006-2 10 2007-1 5 2007-2 2008-1 0 Aantal juridische Aantal vervolgde Aantal veroordeelde verdachten verdachten daders

In de periode 1 januari 2003 tot en met 31 juni 2008 hebben de opsporingshandelingen geleid tot 21 verdachten in de zin van de wet. In de periode 1 januari 2003 tot en met 31 juni 2008 zijn in totaal 14 verdachten vervolgd door het Openbaar Ministerie. Uit- eindelijk heeft dit in die periode geleid tot 9 veroordelingen van loverboys. Daarnaast zijn in die periode loverboys waar mogelijk ook vervolgd voor andere delicten.

56 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 21557 22426 25487 26564 26483 26707 Baten 5171 4246 4688 4688 4688 4688 Resultaat voor bestemming -16386 -18180 -20799 -21876 -21795 -22019 Reservemutaties: -48 12 * res. nog uit te voeren werken ON 462 * reserve sportaccommodaties 172 * reserve dekking kapitaallasten 85 Resultaat na bestemming -16434 -18168 -20080 -21876 -21795 -22019

Toelichting verschil 2007 t.o.v. 2008: Naast de trendmatige aanpassingen, stadsuitbreiding en wijziging kapitaallasten is € 0,1 mln. budget overgegaan naar programma 1 Welzijn. De rijksbijdrage RMC en de besteding daarvan verhogen de baten en lasten. De 2e tranche voor de Brede School ad € 0,1 mln. is verwerkt (PPN 2007), evenals een eenmalige bijdrage voor Brede School ad € 390.000 t.lv. reserve nog uit te voeren werken ON.

Toelichting mutatie meerjarenraming: Stadsuitbreiding -923 238 -64 Stelpost vervangings- en verplichte investeringen onderwijs -154 -157 -160

Besluitvorming PPN 2007 (structureel): Onderwijshuisvesting -255 -255 -255 Besluitvorming PPN 2008 (structureel): Onderwijshuisvesting Masterplan (excl. VO stadshagen) -720 -720 -720 -720 Jongerencentrum Stadshagen -175 -175 -175 -175 Peuterspeelzaalwerk -100 -100 -100 -100 Besluitvorming PPN 2008 (meerjarig incidenteel): Brandveiligheid schoolgebouwen -500 -443 Onderwijshuisvesting -254 -297 -138 Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 60 60 60 60 Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Onderwijshuisvesting OPDC -123

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Onderwijshuisvestingsbeleid 12876 12 -12864 Onderwijs-/studentenbeleid 595 -595 Brede school 1187 734 -453 Educatiebeleid 1174 1105 -69 Leerlingenvervoer 1281 -1281 Bewegingsonderwijs 1677 402 -1275 RMC/leerlplicht/VSV 2674 1479 -1195 Onderwijs achterstandenbeleid 1423 945 -478 Jeugd en veiligheid 724 659 -65 Jongerenbeleid 418 72 -346 Opvoedingsonderst./-ontwikkeling 56 -56 Kinderopvang 181 -181 Peuterwerk 1222 -1222 25488 5408 -20080

programmabegroting 2009 57 tkwaliteit

Programma 6 Gezondheid en zorg Thema PPN Samen zorgen voor Zwolle

Beleidskader Programmaplan 2009 Het verbeteren of behouden van de gezondheid voor alle Zwollenaren staat centraal in het gezondheidsbeleid waar- A. Gezondheidsbevordering (Wet Collectieve Preventie van het bevorderen van gelijke kansen op gezondheid en het Volksgezondheid) voorkomen van ziekten onderdeel uitmaken. Op dat beleidsterrein bestaan nog al wat wettelijke kaders. Enerzijds de Wet Relevante beleidsnota’s Collectieve Preventie Volksgezondheid (Wcpv) en anderzijds • Nota Samenwerken aan een gezonde stad; lokaal gezond- de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo). Deze wetten heidsbeleid 2008-2011 zijn vertaald in de kaderstellende nota´s. • Plan van aanpak bevorderen gezond gewicht 2006-2009 • Alcoholmatigingsprogramma jeugd 2007-2011 Regio IJs- selland • Plan van aanpak Jeugd, alcohol en verenigingen Zwolle- Kampen Netwerkstad. • Raadsbesluit collectieve preventie geestelijke gezondheidszorg in de Wmo • Welzijn en Zorg ‘Meedoen nu en later’ 2006-2009

Meerjarige doelstellingen (GSB/MOP) Prestaties 2011 Prestaties / activiteiten 2009 Het verbeteren of behouden van de In samenwerking met partners op lokaal, In het eerste kwartaal van 2009 zullen de gezondheid voor alle Zwollenaren, het regionaal en het Rijk realiseren van inte- beleidsbeslissingen op andere terreinen bevorderen van gelijke kansen op ge- graal gezondheidsbeleid op stedelijk en dan het terrein van de volksgezondheid zondheid en het voorkomen van ziekten. waar mogelijk op wijkniveau, waaronder waarop de gemeente het volksgezond- het realiseren van de doelstellingen die heidsbelang moet afwegen en/of (beter) voor de speerpunten in de nota lokaal wil afwegen zijn voorbereid waarbij gezondheidsbeleid 2008 -2011 zijn gefor- tevens is aangegeven langs welke weg muleerd (zie a). dat kan worden bereikt.

In samenhang en afstemming met het project ‘ Gezonde Klassen’ is de GGD bij 25% van de Zwolse basisscholen 1 dag aanwezig geweest om de kwaliteit van het binnenmilieu te onderzoeken/meten. Op basis van de resultaten hebben deze scholen een advies van de GGD ontvangen over hoe het binnenmilieu van de school kan worden verbeterd. De deelnemende scholen ontvangen ook een lespakket over dit thema voor de midden- en bovenbouw.

In 2009 zal de inzet van Automatische Externe Defibrillatoren (AED’s) in Zwolle worden geïntensiveerd conform optie II uit de notitie Onderzoek AED’s Zwolle van april 2008.

Eind 2009 wordt de eerste voortgangsrapportage uitvoering nota lokaal gezondheidsbeleid aan de raad aangeboden.

58 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen (GSB/MOP) Prestaties 2011 Prestaties / activiteiten 2009 Een goed functionerende integrale In 2011 is wordt de integrale jeugdge- Zie prestatie a. en b. onder ‘Opvoedings- jeugdgezondheidszorg om een gezonde zondheidszorg 0-19 jaar en het overig ondersteuning en ontwikkelingsstimule- ontwikkeling van 0-19 jarigen te bevor- aanbod van opvoedingsondersteuning ring’ in het programma 5 deren aan kinderen/jeugdigen en hun ouders geïntegreerd aangeboden via het Cen- Eind 2009 werken de JGZ- instellingen trum voor Jeugd en Gezin met het Elektronisch Kind Dossier (EKD) Speerpunt nota lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011: • Bevorderen van een gezond gewicht Uitgaande van de trend in de periode Van alle kinderen die door de JGZ 0-19 (inclusief diabetes) bij 0-19 jarigen 1999 tot en met 2004 van 11% naar 15% jarigen worden onderzocht, is bekend en de verwachte verdere groei van het hoeveel er een (on)gezond gewicht heb- aantal 0-19 jarigen met overgewicht ben stelt Zwolle zich ten doel om het aantal jongeren met overgewicht in 2009 lager In wijken waar het aantal 0-19 jarigen te laten zijn dan 19% met overgewicht hoger is dan gemiddeld in Zwolle, is voor ouders van alle 4-19 jarigen een collectief preventieprogramma beschikbaar (GSB)

Voor 75% van Zwolse 0-19 jarigen met (dreigend) overgewicht worden één of meer individuele gezondheidsinterven- ties ingezet (GSB)

Medio 2009 zijn in overleg met betrokken partners bij het project ´Samen gezond` de doelstellingen geformuleerd en een plan van aanpak opgesteld voor de uitvoering van dit speerpunt in 2010 en 2011. Speerpunt nota lokaal gezondheidsbeleid 2008-2011: • Afname van het problematisch De omvang van de groep 12-24 jarigen In 2009 wordt door de gemeente Zwolle alcoholgebruik onder jongeren die alcohol drinkt zal in 2011 met 15% de lokale en regionale regie gevoerd over zijn afgenomen t.o.v. 2003 (in Zwolle in de uitvoering van het regionale alcohol- 2003: 72%, dus in Zwolle in 2011: 61%) matigingsprogramma jeugd 2007- 2011 in de regio IJsselland. De gemiddelde startleeftijd waarop voor Zwolle-Kampen Netwerkstad: In 2009 het eerst alcohol wordt gedronken is in wordt samen met de gemeente Kampen Zwolle in 2011 met tenminste 1 jaar ver- en partners door de gemeente Zwolle hoogd ten opzichte van 2007 (0-meting uitvoering gegeven aan het plan van aan- bekend in najaar 2008). pak ´Jeugd, alcohol en verenigingen´. De omvang van de groep 12-24 jarigen Zwolle: Lokaal wordt in 2009 onder die regelmatig grote hoeveelheden alco- meer inhoudelijk uitvoering gegeven aan hol drinkt is in Zwolle in 2011 met 25% ´Meer dan een biertje´ en de door de gedaald ten opzichte van 2007 (0-meting raad aangenomen motie ´extra middelen bekend in najaar 2008). alcohol en jeugd´ met name gericht op alcohol en opvoeding. (zie c) Speerpunt nota lokaal gezondheidsbeleid In 2011: 100% dekking van Zorg-en Zie deelprogramma 5a onder Voortijdig 2008- 2011: adviesteams voor de leeftijdsgroep 12 tot schoolverlaten. • bevorderen gezonde ontwikkeling van 23 jaar (zie 6). kinderen en jongeren Zie deelprogramma 5b onder Opvoedon- In 2011 is er in Zwolle tenminste één dersteuning en ontwikkelingsstimule- Centrum voor Jeugd en Gezin, waar alle ring. kinderen, jeugdigen en hun ouders voor Op basis van de nieuwe Wet Publieke informatie, advies en hulp bij opgroeien Gezondheid is invoering van het EKD in opvoedvragen terecht kunnen. door de JGZ instellingen verplicht. De integrale JGZ 0-19 jaar maakt onder- In de Regio IJssel-Vecht starten de JGZ deel uit het CJG instellingen naar verwachting begin 2009 met het invoeren van het EKD (zie In 2011 zijn voor de leeftijdsgroep 4-18 toelichting). jaar weerbaarheidstrainingen beschikbaar. Zie deelprogramma 5b.

programmabegroting 2009 59 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen (GSB/MOP) Prestaties 2011 Prestaties / activiteiten 2009 Speerpunt nota lokaal gezondheidsbeleid In de nota geformuleerde doelstellingen: 2008-2011: • Voorkomen van depressie bij ouderen De urgentie van het probleem depres- Voortzetting van de activiteiten die de sie en eenzaamheid bij ouderen onder RIAGG Zwolle uitvoert in het kader van de de aandacht brengen en bij betrokken collectieve preventie. regionale en lokale partijen. Uiterlijk 1 juli 2009 presenteren de GGD Het inzichtelijk maken van hiaten en en RIAGG Zwolle een plan van aanpak, knelpunten in de zorgketen rondom waaronder de concretisering van de in de depressiepreventie bij ouderen. nota gezondheidsbeleid geformuleerde doelstellingen. Dit plan wordt onder- De ketenzorg sluitend maken, het bereik steund door de overige organisaties van preventieve interventies verhogen en die in Zwolle bij de zorg voor ouderen eenzaamheid en depressie onder oude- betrokken zijn. ren terugdringen

Toelichting programmaplan: van Zorg Advies Teams (ZAT´s) op de basisscholen wat moet worden bezien in het kader van de ontwikkeling van a. Gezondheidsbeleid het CJG. Het gezondheidsbeleid is de laatste jaren enorm in bewe- Het gebruik van een Elektronisch Kind Dossier (EKD) in de ging vooral als gevolg van deels gewijzigde inzichten in de Jeugdgezondheidszorg wordt wettelijk verplicht gesteld aanpak van preventie van gezondheidsproblemen en daar- per 1 januari 2009 op grond van de Wet Publieke Gezond- mee wijzigingen in het landelijk preventiebeleid. Het rijk heid. Onlangs is bekend geworden dat de JGZ instellingen kiest voor een sterkere regie vanuit de landelijke overheid, uiterlijk eind 2009 moeten werken met het EDK. waarbij wordt ingezet op het stellen van landelijke priori- Het EKD heeft tot doel de papieren dossiers van de JGZ te teiten (roken, schadelijk alcoholgebruik, overgewicht, dia- digitaliseren. Deze digitalisering moet er toe leiden dat de betes en depressie), meer toespitsen op risicogroepen, het overdracht van gegevens beter kan plaatsvinden, risico´s bevorderen van een gezonde leefstijl, samenhangend en eerder te signaleren zijn en kinderen en jeugdigen beter integraal beleid, een settinggerichte aanpak (wijk, school, gevolgd kunnen worden. Daarmee is het EKD een belang- sport, werk en zorg), preventie in de zorg en bestuurlijke rijk instrument om de zorg rondom het kind/jeugdige en vernieuwing o.a. vast te leggen in de Wet Publieke Gezond- gezin te optimaliseren en de jeugdgezondheidszorg in staat heid die onder meer de Wmo zal vervangen. te stellen om effectief en efficiënt te opereren binnen – en Deze ontwikkelingen betekent eens te meer dat preven- bij te dragen aan de zorg rondom jeugd en gezin. tie een gedeelde verantwoordelijkheid is van burgers, De gemeenten zijn bestuurlijk verantwoordelijk om te gemeente, rijk, zorgverzekeraars, provincie en aanbieders. zorgen voor de invoering van een digitaal JGZ pakket bij de Elke partij heeft zijn eigen verantwoordelijkheid. De rol van JGZ instellingen. In de Regio IJssel-Vecht hebben de JGZ de gemeente daarbij is enerzijds te zorgen voor een ade- instellingen, op verzoek van alle regiogemeenten, geza- quate uitvoering van de eigen wettelijke taken op grond van menlijk een plan van aanpak en begroting voor de invoe- de Wmo en anderzijds zich actief op te stellen als partij die ring van het EKD opgesteld. De planning is er op gericht partners in stad en regio met elkaar verbindt en daardoor dat de regio gemeenten nog voor het einde van 2008 een meerwaarde creëert in het bevorderen van de gezond- besluit kunnen nemen over de invoering van het EKD. heidssituatie van inwoners van Zwolle. Dit uitgangspunt c. Alcoholmatiging jeugd sluit tevens aan bij de doelstelling `de burger als produ- In aanvulling op de provinciale middelen 2007 voor alco- cent van zijn eigen welzijn` en het programma `Samen holmatiging jeugd regio IJsselland waarover de raad in het maken we de stad’ . voorjaar 2008 reeds een besluit heeft genomen, heeft de Voornoemde ontwikkelingen zijn in de lokale nota gezond- provincie Overijssel ook voor de jaren 2008, 2009, 2010 en heidsbeleid 2008-2011 verwerkt. Er is voor gekozen om de 2011 elk jaar € 100.000 gereserveerd ter ondersteuning nota te beperken tot enkele concrete, realistische en haal- van het regionale alcoholmatigingsprogramma jeugd regio bare doelstellingen bij een beperkt aantal speerpunten. IJsselland 2007-2011 en met name voor het opstarten en b. Speerpunt ‘ Bevorderen gezonde ontwikkeling van kinde- implementeren van innovatieve regionale activiteiten. De ren en jongeren’ provincie Overijssel wil hierover in bestuurlijk overleg af- Volgens het Kabinet dient in het Centrum voor Jeugd en spraken maken. Ten behoeve van de 2e tranche provinciale Gezin een geïntegreerd aanbod tot stand te komen van middelen (2008, in te zetten in 2009) is inmiddels overleg in ieder geval de Jeugdgezondheidszorg (0-19 jaar) en geïnitieerd tussen regiogemeenten, gemeente Zwolle opvoedondersteuning (de 5 functies van prestatieveld 2 van en Provincie om te komen tot een regionaal gedragen de WMO) en is dit aanbod geschakeld met de provinciale voorstel. Als uitkomst van dit proces zal de raad in het jeugdzorg en de zorg in en om het onderwijs. De activitei- najaar 2008 een voorstel worden voorgelegd om hiermee ten hieromtrent worden beschreven in het programma 5 . het budget ook beschikbaar te maken voor de regio. De In de nota gezondheidsbeleid is opgenomen het realiseren uitvoering van dit voorstel vindt vervolgens plaats in 2009.

60 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Eén van de onderdelen van het voorstel zal zich richten Het Rijk heeft bij de start van de Wmo reeds aangegeven dat op ontwikkeling en uitvoering van een methodiek in een de verwachting was dat steeds meer taken naar de Wmo zul- aantal gemeenten waaronder Zwolle als het gaat om het len worden gedecentraliseerd. Voor 2009 heeft het Rijk beslo- bereiken van ouders die via de reguliere methodieken niet ten (centrum)gemeenten te compenseren voor het wegvallen bereikt worden. van delen van de ondersteunende begeleiding in de AWBZ. De functie ondersteunende begeleiding voor bepaalde groe- B. Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) pen is per 2008 weggevallen (2008 was een overgangsjaar). Gemeenten worden als gevolg hiervan met een aanvullende Beleidskader zorgvraag geconfronteerd, waarvoor het Rijk ter compensatie Wij geven ook in 2009 uitvoering aan de beleidsnota Welzijn aanvullende middelen ter beschikking zal stellen. en zorg 2006 – 2009. Adequaat Intussen willen wij de samenwerking met de overige zorgfi- uitvoeren van de Wmo enerzijds en de doorontwikkeling van nanciers (zorgkantoor, provincie, zorgverzekeraar) zo vorm de negen prestatievelden staan hierbij centraal. gaan geven dat het mogelijk wordt de hulpverlening beter te organiseren. De veranderingen in de financiering zal voor- Het uitgangspunt van de Wmo is ‘Iedereen doet mee’. Het lopig nog wel aanhouden, de verwachting is bijvoorbeeld doel is de participatie aan de samenleving en de zelfredzaam- dat veel zorgtaken naar (centrum)gemeenten zullen worden heid van de burgers te vergroten. Daarbij wordt prioriteit gedecentraliseerd. Wij willen het nu al mogelijk maken voor gegeven aan preventie en het signaleren van kwetsbare een instelling om, met behulp van zo veel mogelijk financie- groepen om te voorkomen dat zij een beroep moeten doen op ringsbronnen, een integraal hulpaanbod aan te bieden aan ondersteuning en zorg. Daarom stimuleren wij initiatieven op mensen met meerdere problemen. In 2009 starten wij daarom het terrein van zorg, mantelzorg, nieuwe vormen van vrijwil- met een pilot in één van de Zwolse wijken. ligerswerk en bevorderen daarbij een goede verbindingen tussen formele en informele zorg. Relevante beleidsnota’s Samen met partners in de stad zetten wij in op het versterken • Beleidsnota Welzijn en Zorg 2006-2009 van de dwarsverbanden tussen welzijn en zorg en een inte- • Raadsbesluit Ontwikkeling Wmo-beleid Zwolle grale aanpak op het terrein van wonen, welzijn en zorg. (februari 2008) • Evaluatie Wmo-loket (oktober 2008)

Meerjarige overige Meerjarige prestaties Prestaties / activiteiten 2009 beleidsdoelstellingen Adequaat uitvoeren van de Wmo, ade- Uitvoering geven aan de beleidsnota Wel- In het voorjaar organiseren wij een con- quaat implementeren en uitvoeren van zijn en Zorg 2006-2009 Doorontwikkeling ferentie over de voortgang van de Wmo nieuwe taken van de prestatievelden (zie a)

Voorbereiden van een nieuw beleidskader voor de uitvoering van de Wmo voor de periode 2010-2013 (realisatie eind 2009) (zie b)

Uitvoering en doorontwikkeling pilots Wmo (zie c)

Op basis van besluitvorming in het najaar 2008, in 2009 de compensatiemiddelen voor het wegvallen van ondersteunende begeleiding in de AWBZ optimaal besteden (zie d) Het mogelijk maken van integrale, ont- In het eerste kwartaal van 2010 is een In het eerste kwartaal van 2009 start een kokerde hulpverlening in multiprobleem- (tussen)evaluatie gereed van de sociale sociale pilot in één van de wijken van situaties. pilot Zwolle. De vraag wordt daarin be- Zwolle. Voor een aantal woningen (flat) antwoord of de nieuwe vorm van hulp- wordt één hulpverleningsorganisatie in verlening betere resultaten oplevert. staat gesteld met een klein team van stevige professionals integrale hulpverlening aan multiprobleemsituaties te geven. (zie e) Het geven van informatie, advies en In het eerste kwartaal 2009 vaststellen cliëntondersteuning notitie cliëntondersteuning Wmo. Het realiseren van een integrale aanpak Meerjarige resultaatafspraken op het De resultaatafspraken zoals uitgewerkt op het terrein van wonen, welzijn en zorg terrein van wonen, welzijn en zorg in het programma huisvesting bijzondere doelgroepen uitvoeren

programmabegroting 2009 61 tkwaliteit

Toelichting programmaplan: stellen, op basis waarvan vanaf 2009 activiteiten kunnen worden uitgevoerd door de betreffende instellingen. a. Wmo conferentie e. Integrale aanpak op het terrein van wonen, welzijn en zorg In het voorjaar van 2009 (februari/maart) willen wij een Het platform wonen-welzijn-en zorg Zwolle is een sa- conferentie organiseren rondom de voortgang van de Wmo. menwerking tussen woningbouwcorporaties, welzijns- en De uitkomsten van de conferentie worden gebruikt als zorginstellingen en gemeenten. Het platform heeft een input voor de landelijke evaluatie van de Wmo en voor de functie in het uitwisselen van informatie en het creëren van vormgeven van een nieuw beleidskader Welzijn en Zorg overzicht van alle lopende initiatieven, trends en ontwik- voor de periode 2010-2013. kelingen op het gebied van wonen, welzijn en zorg in de b,. Nieuw beleidskader Wmo 2010-2013 stad. Daarnaast maakt het platform concrete, meerjarige Op grond van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning resultaatafspraken op het terrein van wonen, welzijn en (Wmo) is de gemeente verplicht één keer per vier jaar een zorg voor de middellange termijn. De resultaatafspraken Wmonota op te stellen. zoals uitgewerkt in het programma huisvesting bijzondere Wij gaan daarom een nieuw beleidskader voorbereiden doelgroepen is hiervan een duidelijk voorbeeld. voor de uitvoering van de Wmo in de periode 2010-2013. Daarbij wordt aandacht gegeven aan de samenhang met Prestatievelden Wmo het beleid ten aanzien van wijkgericht werken, arbeid en inkomen, gezondheid, integratie, schuldhulpverlening en Prestatieveld 4 Wmo: Mantelzorg / informele zorg armoedebeleid. c. Pilots Wmo Prestatieveld 4 betreft het ondersteunen van mantelzor- In 2008 zijn de pilots Wmo voor het eerst van start gegaan. gers, daar onder begrepen steun bij het vinden van adequate De eerste ervaringen hiermee worden gebruikt voor de oplossingen,indien zij hun taken tijdelijk niet kunnen waarne- verdere doorontwikkeling van de Wmo pilots. men, alsmede het ondersteunen van vrijwilligers; (artikel 1 lid d. Nieuwe middelen voor het wegvallen van onderdelen van 1 g4 Wmo). De invulling van het lokale vrijwilligersbeleid staat ondersteunende begeleiding in de AWBZ beschreven in het begrotingsprogramma. Mantelzorgers ne- Eind 2007 heeft het kabinet besloten de functie ondersteu- men een groot deel van de informele zorg voor hun rekening. nende begeleiding in de AWBZ op basis van psychosociale Zonder mantelzorg zouden veel meer mensen een beroep grondslag op te heffen per 1 januari 2008. Het jaar 2008 moeten doen op de professionele zorg. Veel mantelzorgers gold als overgangsjaar, waarin meer duidelijkheid is geko- kunnen hun inspanningen alleen volhouden als ze deze af men over de doelgroepen die de gevolgen van deze maat- en toe eens uit handen kunnen geven aan vrijwilligers of de regelen ondervinden en de hoogte van de middelen die ter professionele zorg. Om ervoor te zorgen dat de mantelzorgers compensatie van de gevolgen voor gemeenten beschikbaar niet overbelast raken, hun waardevolle werk kunnen blijven komen. Er blijken verschillende doelgroepen te zijn die doen en volwaardig kunnen deelnemen aan de maatschappij, de gevolgen (zullen) ondervinden, het rijk heeft echter is ondersteuning van hen zeer belangrijk. besloten slechts voor de doelgroepen uit de maatschappelijke opvang, vrouwenopvang én voor ontregelde gezinnen Relevante beleidsnota’a compensatiemiddelen beschikbaar te stellen. • Notitie mantelzorgondersteuning In samenwerking met het veld bereiden wij besluitvorming • Actieprogramma Vrijwilligerswerk 2006-2009 voor. De raad zal eind 2008 een beleidskader moeten vast-

Meerjarige doelstellingen Meerjarige prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Ondersteunen van mantelzorgers Uitvoering geven aan de beleidsnota Meer bekendheid geven aan het Steun- ondersteunen van mantelzorgers. punt Informele Zorg en daarmee meer bekendheid genereren voor de moge- Voortbouwen op de bestaande infrastruc- lijkheden van mantelzorgondersteuning. tuur ten aanzien van mantelzorgonder- (zie a) steuning.

Het vergroten van het bereik van mantel- Verbinding maken met het Wmo-loket. zorgondersteuning. Nieuwe beleidsnota mantelzorgondersteuning gereed (o.a. op basis van het in 2008 gehouden onderzoek onder mantelzorgers). (zier b) Het stimuleren van informele zorg Het stimuleren van de vrijwillige inzet Subsidiëren vrijwiliigersinitiatieven in de van burgers, zowel in informeel en on- zorg. georganiseerd verband als in georganiseerd verband;

Het versterken van de samenhang tussen formele en informele zorg

62 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Toelichting a. Steunpunt Informele Zorg De hoofdproducten van het Steunpunt Informele Zorg zijn het bieden van mantelzorgondersteuning en het organiseren van vrijwillige inzet in de thuissituatie (vrijwillige thuiszorg). Daarmee vergroot steunpunt voor mensen die zorgafhankelijk zijn de mogelijkheid om thuis te blijven wonen door het bieden van mantelzorgondersteuning en de inzet van vrijwillige zorg in de thuissituatie. Het Steunpunt Informele Zorg voorziet in de behoefte aan ondersteuning bij het geven en ontvangen van informele zorg. b. Kwetsbare groepen mantelzorgers Wij willen de komende jaren extra aandacht hebben voor de jonge mantelzorgers, de allochtone mantelzorgers en mantelzorgers van mensen met een psychiatrische stoornis. Gebleken is dat deze groepen extra kwetsbaar zijn en dat specifieke maatregelen op het gebied van mantelzorgondersteuning noodzakelijk zijn.

Prestatieveld 5 Wmo: Ouderen- en gehandicaptenbeleid / Voorzieningen voor mensen met een beperking

Prestatieveld 5 van de Wmo handelt over het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijk verkeer en van het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem. Het gaat daarbij om algemene maatregelen en voorzieningen die de doelgroep ten goede komen zonder dat die doelgroep een individueel beroep op de gemeente behoeft te doen.

Relevante beleidsnota’s • Nota ouderenbeleid 2002 – 2005 • Nota Ouderenhuisvesting 2002 • Nota Gehandicaptenbeleid is integratiebeleid

Meerjarige doelstellingen (GSB/MOP) Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Verbeteren van de toegankelijkheid van De uitkomsten van het onderzoek naar SWO participeert met haar functie oude- het aanbod van voorzieningen op het eenzaamheid onder ouderen vertalen in renadvisering in de Wegwijzer (Wmo- terrein van wonen, zorg en welzijn door doelen en heldere prestaties. loket). informatie, advies en ondersteuning. Het aanbod van activiteiten sluit nog De spreiding en mate van activiteiten Consolideren van laagdrempelige ont- beter aan op de behoefte aan activiteiten, afstemmen op de behoefte van wijken. moetingen van ouderen in de wijk met name sport en beweging.

Ouderenbeleid wordt gepositioneerd bin- Het doen van onderzoek naar eenzaam- nen het WMO beleid heid onder ouderen in minstens 2 wijken.

Verlenen van extra subsidie voor sport en bewegen. (zie toelichting)

Binnen de gemeentelijke organisaties wordt bij beleidsontwikkeling binnen alle disciplines aandacht geschonken aan mensen met een beperking.

Toelichting Per 1 januari 2008 is de nota armoedebeleid in werking getreden. Deze nota heeft een looptijd tot 2011. Gedurende deze looptijd is een jaarlijks budget beschikbaar voor sporten voor ouderen die rond het sociaal minimum leven. De middelen uit het armoedebeleid worden beschikbaar gesteld mits ze ten goede komen aan ouderen met een inkomen rond het sociaal minimum. We willen daarom in de periode 2008-2011 extra subsidie toekennen aan SWO Zwolle van 30.000 euro. Hiermee geven wij invulling aan motie 316 over sport en bewegen voor ouderen.

Prestatieveld 6 Wmo: Individuele voorzieningen

Dit prestatieveld voorziet in het verlenen van voorzieningen aan mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en aan mensen met een psychosociaal probleem ten behoeve van het behouden en het bevorderen van hun zelfstandig functioneren of hun deelname aan het maatschappelijke verkeer;

Relevante beleidsnota’s • Verordening individuele voorzieningen maatschappelijke ondersteuning (2006)

programmabegroting 2009 63 tkwaliteit

• Besluit maatschappelijke ondersteuning (2006) • Verstrekkingenboek individuele voorzieningen maatschappelijke ondersteuning (2007)

Meerjarige overige Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 beleidsdoelstellingen Het verlenen van voorzieningen aan In 2009 is 85% van de klanten die De verordening en het verstrekkingen- mensen met een beperking of een gebruik maakt van de individuele boek individuele voorzieningen zijn in chronisch psychisch probleem en aan voorzieningen Wmo tevreden over 2008 geëvalueerd en wijzigingen worden mensen met een psychosociaal pro- de manier waarop de wet wordt vanaf 2009 ingevoerd. bleem ten behoeve van het behouden uitgevoerd. en het bevorderen van hun zelfstandig Het klant tevredenheidonderzoek indivi- functioneren of hun deelname aan het Er is een adequate toegang tot de duele voorzieningen Wmo wordt jaarlijks maatschappelijk verkeer. individuele voorzieningen Wmo herhaald.

Het Meldpunt Wmo wordt in 2009 gecontinueerd. De klachtenprocedure rondom het Wmo vervoer wordt in 2008 geëvalueerd en wijzigingen worden vanaf 2009 ingevoerd. In 2009 wordt het instrument vraag- verheldering ingezet voor een verdere professionalisering van het Wmo loket.

In 2008 worden 2 Wmo pilots voorbereid en in 2009 uitgevoerd rondom persoonlijke dienstverlening. Het betreft de pilot hulp bij het bood- schappen doen en een wijkpilot Wwb en Wmo. Doel is het versterken van het voorliggende voorzieningenniveau.

Eind 2009 vindt de aanbesteding van het Wmovervoer plaats.

In 2009 wordt een gewijzigde eigen bijdrage regeling voor individuele voorzieningen ingevoerd (zie a)

Toelichting a. Aanbesteding Hulp bij het Huishouden De huidige raamovereenkomsten met 10 zorgaanbieders lopen eind 2009 af met de mogelijkheid van een verlenging. Als gevolg van aangekondigde wetswijzigingen in de Wmo bestaat er een reële kans dat de lopende overeenkomsten in een eerder stadium ontbonden worden en aanbesteed moet worden.

Prestatievelden 7, 9 en 9: Maatschappelijk opvang, vrouwenopvang, bestrijden huiselijk geweld, verslavingsbeleid en openbare geestelijke gezondheid

Relevante beleidsnota’s • Beleidsagenda Vrouwenopvang en Huiselijk geweld 2005-2009 (raadsbesluit 13 juni 2005) • Beleidsagenda 2005 - 2009 Maatschappelijke Opvang en Ambulante Verslavingszorg Regio Zwolle (raadsbesluit 13 juni 2005), inclusief voortgangsberichten van september 2006 en september 2007 • Stedelijk Kompas Zwolle (raadsbesluit 26 maart 2007, collegebesluit 12 mei 2008) • Overheveling OGGz van AWBZ naar Wmo (raadsbesluit 30 oktober 2006) • Collegeakkoord prestatieafspraken 1 en 2 (raadsbesluit 10 april 2006), raadsbesluiten met betrekking tot Herberg en geclusterde voorziening (najaar 2006) • Plan van aanpak Zwerfjongeren (najaar 2003) en raadsbrief zwerfjongeren (ter informatie geagendeerd voor raad 13 juni 2005)

64 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen (*) Meerjarige prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Het (ten behoeve van de centrumge- In 2009 zijn 4 extra systeemplaatsen In de uitvoeringsovereenkomst 2009 van meenteregio Zwolle) tijdelijk bieden van gerealiseerd voor crisisvrouwenopvang de gemeente Zwolle en de Vrouwenop- onderdak en begeleiding aan vrouwen (nulmeting eind 2004: 6 systeemplaat- vang Overijssel wordt opgenomen dat het die, al dan niet gedwongen, de thuis- sen, uitbreiding tot 10 vanaf 1/4/2007 niveau van 10 (bovenregionale) systeem- situatie hebben verlaten in verband met gerealiseerd). plaatsen crisisvrouwenopvang en het problemen van relationele aard of geweld regionaal advies- en steunpunt huiselijk De aanwezigheid van een regionaal geweld minimaal blijft gehandhaafd in advies- en steunpunt huiselijk geweld 2009. (vanaf 1-1-2007 gerealiseerd voor de hele centrumgemeenteregio). Zie toelichting. Uitvoeren van de beleidsagenda vrouwenopvang – huiselijk geweld 2005-2009 regio Zwolle; Zorgdragen voor een zorgvuldige overheveling van de AWBZ-middelen ondersteunende begeleiding op psycho-sociale grondslag ten aanzien van vrouwenopvang. Het voorkomen en bestrijden van huise- Aanwezigheid van een convenant tussen Lokaal uitvoering geven aan het conve- lijk geweld lokale partijen betrokken bij de aanpak nant integrale aanpak huiselijk geweld van huiselijk geweld (gerealiseerd). regio IJssel-Vecht waaronder: (zie a) • een preventieve en vroegtijdige aanpak • ketencoördinatie en/of casemanage- ment • een cliëntvolgsysteem • beleidsmatige regie. Verder uitvoering geven aan: • implementatie wet tijdelijk huisverbod • het plan van aanpak huiselijk geweld Zwolle-Kampen Netwerkstad • het thema ´allochtonen en huiselijk geweld´ (in overleg met de integratieraad). Uitvoering van de regionale aanpak Kindermishandeling (RAAK). In 2009 zal per subregio (Noord-Veluwe en IJssel- Vecht) een project coördinator worden aangesteld. Verbeteren van de doorstroming in de Gemiddelde verblijfsduur in laagdrempe- Gemiddelde verblijfsduur in laagdrempe- maatschappelijke opvang (GSB) lige opvang en crisisopvang in 2014 is 70 lige opvang en crisisopvang is ten hoog- Met een persoonsgerichte benadering nachten. ste gelijk aan nulmeting uit 2003. (zie b) komen tot betere zorg, minder daklozen (nulmeting 2003: gemiddelde verblijfs- en minder overlast (Stedelijk Kompas duur gerekend over alle voorzieningen: (SK)). 86,1 nacht) Alle 250 daklozen in Zwolle zitten in 2014 Uitwerken van het activiteitenplan 2009 in een traject Stedelijk Kompas Zwolle (gereed najaar Voor minimaal 60% van de 250 daklozen 2008). (zie c) is huisvesting én dagbesteding geregeld. Acties bepalen en uitvoeren die noodza- In 2009 is dakloosheid als gevolg van kelijk zijn in het geval Zwolle structureel huisuitzetting tot minder dan 30% van minder rijksmiddelen ontvangt. het niveau van 2005. Dakloosheid als gevolg van detentie of afwenteling door andere instellingen komt (vrijwel) niet meer voor In 2014 is overlastgevend gedrag van daklozen teruggebracht naar 75% van het niveau in 2007 Bij een toenemend beroep op de maat- Het aantal afwijzingen bij de crisisopvang Het aantal afwijzingen bij de crisisopvang schappelijke opvang dit opvangen met van het Leger des Heils wegens plaats- van het Leger des Heils wegens plaats- (terugval)preventie en uitstroom gebrek is in 2014 niet hoger dan 50. gebrek is in 2009 niet hoger dan 70. Nulmeting in 2003 123 afwijzingen wegens plaatsgebrek.

programmabegroting 2009 65 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen (*) Meerjarige prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Realiseren nieuwe locaties voor voorzie- In 2011 is de geclusterde voorziening Uiterlijk 1 april 2009 is een plan gereed ningen maatschappelijke opvang gerealiseerd. voor de tijdelijke huisvesting gereali- (College Akkoord) seerd voor de activiteiten aan de Pan- Bonjour wordt gelijktijdig in 2011 geslo- nenkoekendijk tijdens de bouw van de ten. geclusterde voorziening. Uiterlijk 1 april 2009 is door een kwar- In 2011 zijn de belangrijkste voorzienin- tiermaker de invulling voor de geclus- gen adequaat gehuisvest. terde voorziening bepaald. Uiterlijk 1 april 2009 is een locatie voor Nulmeting: er zijn geen definitieve de tijdelijke huisvesting van 17 hostel- locaties voor Herberg en geclusterde plekken gekozen. voorziening. Eind zomer 2009 wordt de Herberg op een definitieve plek geopend. Kwalitatieve verbetering van de regi- In de periode tot en met 2014 wordt In 2009 verschijnt de vierde stedelijke stratie van doelgroepen en de monito- jaarlijks een stedelijke monitor Zorg vóór monitor Zorg vóór Overlast. ring (GSB/ SK) Overlast gepresenteerd. zie ook programma 7) Nulmeting eind 2005 is de eerste proeve van de stedelijke monitor OGGz (“Cijfers in beeld”) verschenen. De persoonsgerichte aanpak verbreden In 2014 is de terugval vanuit (ambulant) In 2009 is een vertaling naar de gehele naar de gehele regio en de totale groep zelfstandig wonen maximaal 50% regio van centrumgemeente gerealiseerd kwetsbare personen (SK). Daarbij zo veel Voorjaar 2009 is het programma aange- mogelijk komen tot een versterking van vuld met doelstelling(en) voor de gehele bemoeizorg. groep kwetsbaren Verbeteren van het bereik van de ambu- In 2009 heeft de Tactus Groep 2,33 cli- In de voortgangsrapportage beleids- lante verslavingszorg (GSB) ënten in behandeling per 1.000 agenda maatschappelijke opvang/ inwoners. verslasvingszorg (najaar 2009) wordt een Nulmeting in 2003 2 cliënten per 1.000 nieuwe doelstelling geformuleerd voor inwoners. de periode tot en met 2014. (*): tussen haakjes is aangegeven of de doelstelling onderdeel uitmaakt van het Grote Steden Beleid (GSB), collegeakkoord (CA) of Stedelijk Kompas Zwolle (SK).

Toelichting a. Vrouwenopvang en huiselijk geweld Onderscheid kan gemaakt worden tussen het bieden van vrouwenopvang en het beleid ter bestrijding van huiselijk geweld. Vrouwenopvang is het tijdelijk bieden van onderdak en begeleiden van vrouwen die, al dan niet gedwongen, de thuissituatie hebben verlaten in verband met problemen van relationele aard of geweld (artikel 1 lid 4d Wmo). Het beleid ten aanzien van het bestrijden van huiselijk geweld is veel meer een lokale gemeentelijke taak waar voor alle gemeenten in de regio een eigen verantwoordelijkheid hebben. De rijksoverheid verstrekt aan de centrumgemeente Zwolle een specifieke uitkering ten behoeve van beleid op het terrein van vrouwenopvang (artikel 20 lid 2 Wmo). Sinds 1-1-2009 zijn ook de middelen voor het regionale Advies- en steunpunt huiselijk geweld hierin opgenomen. De gemeente Zwolle is verplicht in het kader van deze specifieke uitkering te overleggen over de besteding van die uitkering met de omringende gemeenten (artikel 20 lid 5 Wmo). Op 17 juli 2008 heeft de centrumgemeente Zwolle bericht ontvangen van het ministerie van VWS dat de centrumgemeente extra (structurele) rijksmiddelen (ca. € 400.000 per jaar) krijgt toegekend voor de hele regio vanaf 2008 voor uitbreiding vrouwenopvang, versterking Advies- en steunpunten huiselijk geweld en hulp en opvang van tienermoeders. In het 4e kwartaal 2008 ontvangt de centrumgemeente daarnaast middelen voor uitvoering van de hulpverlening (o.a. aan daders) vanwege de invoering van de wet huisverbod, mits de wet wordt vastgesteld op 30 september 2008 door de Eerste Kamer. De invoering van de wet huisverbod wordt in dat geval verwacht per 1-1-2009. Na overleg met het ministerie van VWS (rijksverplichting), de centrumgemeente Enschede (vanwege het feit dat de bovenregionale voorzieningen gezamenlijk worden gesubsidieerd) en de regiogemeenten (Wmo-verplichting) zal de raad naar verwachting eind oktober 2008 een voorstel ontvangen over de inzet van de rijksmiddelen voor de regio. In dit voorstel zullen de aanvragen nieuw beleid van Vrouwenopvang Overijssel, RIAGG en AMW de Kern worden afgewogen. Wij zullen er in ieder geval voor zorgdragen dat Aware wordt opgenomen in deze structurele middelen conform de wens van de raad. In het raadsvoorstel zullen ook nieuwe GSB-prestaties worden voorgelegd. Het opnemen van nieuwe GSB-prestaties is een eis van de rijksoverheid aan de GSB-gemeenten die tevens centrumgemeente vrouwenopvang zijn. In het voorjaar 2008 heeft de centrumgemeente Zwolle tevens bericht ontvangen van het programmaministerie van Jeugd en Gezin over de regionale aanpak kindermishandeling (zgn. RAAK-aanpak). Het programmaministerie stelt de centrumgemeente Zwolle € 250.000 incidenteel voor de periode 2008-2010 beschikbaar voor het aanstellen van (een) projectcoördinator(en). Na overleg met de regiogemeenten (Wmo-verplichting) in september 2008 zal de raad naar verwachting eind oktober 2008 een voorstel ontvangen over de inzet van deze middelen. Onderdeel van dit voorstel zijn nieuwe presta-

66 programmabegroting 2009 tkwaliteit

ties die vervolgens kunnen worden gemonitord door de raad via de reguliere beleidscyclus. b. Verdeelsleutel rijksmiddelen maatschappelijke opvang, verslavingsbeleid en OGGz De raad is op verschillende momenten geïnformeerd over de discussie rond de verdeelsleutel van de rijksmiddelen voor maatschappelijke opvang, verslavingsbeleid en OGGz. Wij blijven aandacht houden voor de mogelijke gevolgen voor Zwolle. Het rijk is voornemens stappen te gaan zetten om de verhouding tussen rijksmiddelen en gemeentelijke middelen meer gelijk te gaan trekken. Dit betekent mogelijk een beperkte vermindering van rijksmiddelen voor Zwolle. De staatssecretaris van VWS heeft in augustus 2008 de Tweede Kamer laten weten een besluit over een nieuwe verdeling per 2010, in november 2008 te willen nemen. c. Stedelijk Kompas Zwolle De gemeenteraad heeft het Stedelijk Kompas Zwolle vastgesteld. Inhoudelijk en financieel heeft VWS eind juni 2008 ingestemd. Met het zorgkantoor wordt in de tweede helft van 2008 een gezamenlijk zorginkoopbeleid vorm gegeven. De raad wordt via jaarlijkse voortgangsrapportages (najaar) op de hoogte gehouden. Gelijktijdig zal de voortgangsrapportage beleidsagenda maatschappelijke opvang - ambulante verslavingszorg 2005 – 2009 aan de raad worden aangeboden. In deze laatste rapportage zal in 2009 worden ingegaan op de wijze waarop het beleid voor de periode 2010 en verder zal worden bepaald.

programmabegroting 2009 67 tkwaliteit

Kengetallen

Inwoners centrumgemeenteregio 2005 2006 2007 2008 Aantal inwoners regio IJssel-Vecht (exclusief Raalte, Olst-Wijhe en 354.397 356.503 358.526 360.953 Heerde) – per 1 januari Aantal inwoners regio Noord- Veluwe – per 1 januari 162.151 162.361 163.024 163.355

Huiselijk geweld

Huiselijk Geweld (bron: politie) 2004 2005 2006 2007 Aantal misdrijven 197 236 220 219 Per 1.000 inwoners 1,8 2,1 1,9 1,9

Vrouwenopvang

Vrouwenopvang (bron: Vrouwenopvang Overijssel) 2006 2007 Lokale voorzieningen (Zwolle) Ambulante hulpverlening (aantal cliënten in Zwolle) 36 40 Regionale voorzieningen (regio Zwolle) Aantal unieke inkomende contacten Advies en steunpunt huiselijk geweld 193 432 Aantal doorverwijzingen Advies en steunpunt huiselijk geweld 24 104 Aware (aantal kastjes / aantal cliënten) 5 / 12 5 / 5 Bovenregionale voorzieningen (regio Zwolle en regio Enschede) Telefonische contacten Meldpunt Opvang 1786 1314 Afwijzingen Meldpunt Opvang (´geen plaats´) 772 515 Plaatsingen bij de Vrouwenopvang Overijssel (aantal vrouwen / kinderen) 198 / 247 180 / 207 Crisisopvang (aantal systemen / opgevangen vrouwen / opgevangen kinderen / bezettingsgraad / 8 / 128 / 161 10 /132 / gem. verblijfsduur) / 98,1% / 167 22,3 dagen 93% / 24 dagen 24-woonvoorziening met partiële begeleiding (aantal systemen / aantal opgevangen systemen / 17 / 77 / 102 20 / 82 / aantal opgevangen kinderen / aantal opgevangen personen / bezettingsgraad) / 179 / 93% 98/ 180 - 129% 90,1% - 144,8% Anoniem adres (aantal systemen (aantal systemen / aantal opgevangen systemen / aantal opgevan- 4 / 11 / 14 / 4/ 11/ 11 gen kinderen / aantal opgevangen personen / bezettingsgraad) 25 / 73% / 22 78,3% Begeleid wonen (aantal systemen / aantal opgevangen systemen / aantal opgevangen kinderen / 14 / 44 / 68 11 / 20 / 31 aantal opgevangen personen / bezettingsgraad) / 112 / 71% / 51/ 15% - 99,3% - 95% Begeleid wonen tienermoeders ((aantal systemen / aantal opgevangen tienermoeders / aantal 6 / 13 / 13 / 6 / 11 / 11 opgevangen kinderen / totaal aantal opgevangen personen / bezettingsgraad / gemiddelde verblijfs- 26 / 96,4% / 22 / 95,8% / duur) 337 dagen 293 dagen Algemeen Cliënttevredenheid vrouwenopvang 8 8,26 Cliënttevredenheid ASHG (´ werkwijze is goed´) 95-100% 100%

Maatschappelijke opvang / verslavingszorg / OGGZ 2006 Aantal daklozen Zwolle 250 Aantal daklozen regio 375 Aantal kwetsbare personen Zwolle 500 Aantal kwetsbare personen regio 750

68 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 31577 33018 34500 34628 34756 34884 Baten 11260 11717 12188 12188 12188 12188 Resultaat voor bestemming -20317 -21301 -22312 -22440 -22568 -22696 Reservemutaties: 24 * res. nog uit te voeren werken ON -99 Resultaat na bestemming -20293 -21301 -22411 -22440 -22568 -22696

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: De baten en lasten nemen met name toe als gevolg verhoging Brededeoluitkering MO/VB/VO. Daarnaast stijgen de lasten door trendmatige aanpassingen stadsuitbreiding. Toelichting mutatie meerjarenraming: Stadsuitbreiding -128 -128 -128

Besluitvorming PPN 2008 (meerjarig incidenteel): Geclusterde voorziening/DeHerberg -1200 Jeugd, alcohol en gezin -30 -30 -30 Vrouwenopvang -55 Kwartiermakers GGZ -85 -85 -85 Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Aanschaf AED's -90 De Kern Sociale Raadslieden -82 Electronisch kinddossier -175 Maatjesproject Kamerama -13

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Gezondheidsbeleid 3351 1442 -1909 Geldleningen Isala / 't Zandt 299 342 43 Ouderenbeleid 1483 102 -1381 Vervoersvoorziening WVG 4115 42 -4073 Woonvoorziening WVG 2231 126 -2105 Externe advisering 476 -476 Gehandicapten parkeerkaarten 51 30 -21 Rolstoelen 1298 60 -1238 Gehandicaptenbeleid 108 -108 Maatschapp.opvang/verslavingsbel 10526 8632 -1894 Beleid meervoudige problematiek 1180 -1180 Huishoudelijke hulp 9481 1412 -8069 34599 12188 -22411

programmabegroting 2009 69 tkwaliteit

70 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Pijler Veiligheid

Zwolle is een veilige stad en dat moet zo blijven. Mensen mogen van hun gemeente verwachten dat problemen worden aangepakt en de veroorzakers niet ongeremd hun gang kunnen gaan.

Of het nu gaat over jongerenoverlast, drugsoverlast, daken Van de gemeente mag ook worden verwacht dat er adequate thuislozen of mensen die hun partner slaan, repressie alleen rampenbestrijdingsplannen klaar liggen, die met regelmaat is niet voldoende. Vanuit verschillende disciplines werken wij worden geoefend. Dat wordt gecontroleerd of alle brand- in samenwerking met de partners in de stad aan het oplossen kranen onder de trottoirs werken. Dat alle hulpdiensten op van de problemen. Dat is een effectiever aanpak. Ook kan het elkaar zijn afgestemd en op tijd ter plaatse zijn. En omdat wel snel onveilig voelen terwijl het dat niet is. Dat kan komen voorkomen beter is dan genezen, let de gemeente goed op door graffiti of door overlast, door slechte verlichting of som- het naleven van de regels voor brandveiligheid. Bijvoorbeeld bere tunnels. Ook daar kan de gemeente wat aan doen. Met van studentenkamers of horeca-interieurs. metingen houdt de gemeente goed de vinger aan de pols.

Pijler veiligheid begroting 2009

aandeel in totale lasten beslag op algemene middelen

2% 7%

veiligheid veiligheid overig overig

98% 93%

financiering

8% 0%

bijdrage derden reserves tlv algemene middelen

92%

Omschrijving /programma lasten baten reserve saldo mutaties (bedragen x € 1.000) 7a Openbare orde en veiligheid 2.832 946 -1.886 7b Brandweer 9.364 10 -9.354 Totaal 12196 956 -11240

programmabegroting 2009 71 tkwaliteit

72 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Inhoud

Programma 7a Veiligheid 74

Programma 7b Brandweer 82

programmabegroting 2009 73 tkwaliteit

Programma 7a Veiligheid Thema PPN Samen leven in Zwolle

In het programma Veiligheid worden 3 ambities onderschei- na enkele jaren toename) en aantasting openbare orde. Deze den: minder criminaliteit, minder overlast en een veilige stijging is conform de landelijke tendens. Ook de stijging van leefomgeving met effectieve rampenbestrijding. Aan deze overlastincidenten valt op. De aanpak voor 2009 zal daarom ambities s hieronder afzonderlijk aandacht besteed. onder andere op deze terreinen worden geconcentreerd. In het Criminaliteit- en Veilig-heidsbeeld 2008 constateert de Ambitie 1: Minder Criminaliteit politie de volgende speerpunten voor 2009, zoals: • Aanpak uitgaansgerelateerde overlast (geen wijziging) Beleidskader • Jeugdoverlast – uitwerking koppelwerk Het Zwolse integrale veiligheidsbeleid omvat drie ambities • Drank- en drugsgebruik onder jongeren (geen wijziging) (het tegengaan van criminaliteit en overlast, alsmede het • Overlast dak- /thuislozen en verslaafden beheersen van een veilige fysieke omgeving), een dertiental • Sociale problematiek . doelstellingen en een breed scala van daaraan gekoppelde inspanningen. Relevante ontwikkeling: In 2008 is gestart met het realiseren Vaak is veiligheid onderdeel van een integrale aanpak (jeugd, van her regionale veiligheidshuis (regio IJsselland), waar- Stedelijk Kompas, huiselijk geweld, wijkgericht werken) bij onze gemeente samenwerkt met onder meer Deventer, waardoor het bijdraagt aan het realiseren van doelstellingen, de politie, Openbaar Ministerie en diverse zorgpartners. De waarvoor ook vanuit andere beleidsterreinen inspanningen Provincie heeft hiervoor subsidie verstrekt aan het Openbaar worden verricht. Uitgangspunt is een beleidscyclus met de Ministerie. Dit zal in 2009 resulteren in een operationeel partners in veiligheid. Aan de hand van de criminaliteits- veiligheidshuis. Deze ontwikkeling sluit nauw aan bij bijvoor- cijfers worden de door de raad vastgestelde doelstellingen beeld het Stedelijk Kompas. gewaardeerd en waar nodig nieuwe inspanningen (activiteiten en projecten) in gang gezet om deze doelstellingen te halen, Relevante beleidsnota’s mede aan de hand van het evalueren van de lopende inspan- • MOP Zwolle 2005 – 2009 (raadsbesluit november 2004) / ningen. Grote Steden Beleid 2005 – 2009 • Raadsbrief Bijsturing Veiligheidsbeleid d.d. 14 mei 2007 Het veiligheidsbeleid voor het jaar 2009 is voor een belangrijk • Integraal Horecabeleid 2007 deel bepaald door de afspraken die met het rijk zijn gemaakt • Collegeakkoord prestatieafspraken 1 en 2 (raadsbesluit 10 in het kader van het Grote Stedenbeleid 2005-2009 (GSB-III). april 2006), raadsbesluiten met betrekking tot Herberg en Dit betekent dat veel bestaande inspan-ningen (projecten geclusterde voorziening (najaar 2006) en activiteiten) veiligheid worden voortgezet om de met het • Stedelijk Kompas Zwolle (raadsbesluit 26 maart 2007) rijk afgesproken doelstellingen te halen. Zwolle ligt wat dat • Integrale aanpak huiselijk geweld Regio IJssel Vecht (col- betreft goed op koers. legebesluit 15 juni 2004) Voor een uitgebreider beschrijving van de inspanningen • Meerjarenprogramma Jeugdcriminaliteit 2006-2009 verwijzen wij naar het u eerder toegezonden concept-Veilig- • Aanpak Loverboys 2006 – 2009 en preventieplan slachtof- heidsplan 2009, het concept-Uitvoeringsprogramma 2009 en fers loverboys 2008-2009 de Gezamenlijke beleidsprioriteiten 2009 openbaar ministe- • Beleidsvisie Externe Veiligheid (2007) rie, politie en gemeente. • Rampenplan en Regionaal Beheersplan Rampenbestrij- ding 2005-2008 Uit het Lokaal Criminaliteits- en Veiligheidsbeeld (LCVB) • Beleidsagenda 2005 - 2009 Vrouwenopvang en Huiselijk 2008 blijkt dat veel misdrijven een daling te zien geven, met Geweld Regio Zwolle (raadsbesluit 13 juni 2005) als belangrijkste uitzondering geweldsdelicten (stabilisatie

74 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Afname van diverse categorieën misdrij- In 2009 zijn de hierna genoemde misdrij- Samen met politie en Openbaar Ministe- ven ven afgenomen t.o.v. 2003 (GSB): rie worden de afspraken 2009 uitgevoerd over de gezamenlijke prioriteiten bij de Daling van misdrijven: 2003 2010: integrale aanpak van criminaliteit en • Woninginbraken 0,89 0,75 overlast, en wordt de prioritering voor • Voertuigcriminaliteit 1,72 1,50 2010 vastgelegd (matrix) • Diefstal (brom)fietsen 2,21 1,75 Er worden diverse activiteiten uitgevoerd • Diefstal uit bedrijven 12,13 10,50 die bijdragen aan de afname van crimi- • Winkeldiefstal 57,99 52,00 naliteit, zoals: • Aantasting openbare • Veiligheid op Straat orde/ruimte 1,84 1,72 • Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan • het tegengaan van zakkenrollerij • de AFAC (bestrijding van fietsendiefstal) • inzet op het Keurmerk Veilig Wonen • het ondersteunen van ondernemers- initiatieven bij het tegengaan van winkeldiefstal. • Veiligheid bedrijventerrein Hessenpoort I • de inzet van stadswachten • inzet mobiele camera’s op hotspots • cameratoezicht (zie d) De nadruk van het cameratoezicht komt te liggen op niet live uitkijken van de beelden tijdens uitgaansnach- ten. Het camerapro-ject wordt uitgevoerd door een project-groep waarin vertegenwoordigers van de politie en de gemeente zitten. Wij streven er- naar het systeem in 2009 operationeel te hebben. • Winkelcriminaliteit In 2009 wordt gestart met de aanpak van winkelcriminaliteit in de Bin- nenstad en in Zwolle Zuid. Voor het winkelcentrum Holtenbroek wordt ingezet op het behalen van de tweede ster in het kader van het Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO) • Wijkveiligheidsacties Deze acties worden opgenomen in de GBT-werkplannen. • Monitoring In 2009 wordt voor het eerst de integrale veiligheidsmonitor, die landelijk is ontwikkeld, in Zwolle uitgevoerd, Afname van criminaliteit en overlast door Tussen 2005 en 2009 krijgen alle veel- De beproefde methodiek inzake de aan- veelplegers plegers van de casusgroep (55) en alle pak van zeer actieve veelplegers wordt jeugdige veelplegers (6) een traject aan- voortgezet en wordt nu ook toegepast op geboden. 80% van deze trajecten wordt de jeugdige delinquenten. met goed gevolg doorlopen (zie a). Verder wordt ingezet op het inkopen en aanbieden van (begeleidings-)trajecten voor de doelgroep.

programmabegroting 2009 75 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Het voorkomen en bestrijden van huise- Aanwezigheid van een convenant tussen Lokaal uitvoering geven aan het conve- lijk geweld lokale partijen betrokken bij de aanpak nant integrale aanpak huiselijk geweld van huiselijk geweld (gerealiseerd) regio IJssel-Vecht waaronder: (zie c). • een preventieve en vroegtijdige aanpak • ketencoördinatie en/of casemanage- ment • een cliëntvolgsysteem • beleidsmatige regie. Verder uitvoering geven aan: • implementatie wet tijdelijk huisverbod • het plan van aanpak huiselijk geweld Zwolle-Kampen Netwerkstad • het thema ´allochtonen en huiselijk geweld´ (in overleg met de integratieraad). Jeugd en veiligheid Het relatieve aantal minderjarige ver- Uitvoering van het meerjarenprogramma Voorkomen en bestrijden van jeugdcri- dachten in 2008 is gestabiliseerd ten Jeugdcriminaliteit 2006-2009; minaliteit opzichte van 2004 (6,3%). Wij streven • Uitvoering van diverse activiteiten naar een daling tot 6,0% in 2009. conform het meerjarenprogramma jeugdcriminaliteit . De scores van de in Zwolle-Zuid geprio- • Uitvoering stedelijk CtC-onderzoek riteerde risicofactoren zijn gestabiliseerd • Evaluatie ´CtC Zwolle-Zuid´ en in 2009 ten opzichte van 2004; ´Zwolle-Zuid op Straat´ . • Initiëren nieuw meerjarenprogramma De score jeugdcriminaliteit (zoals geme- Jeugdcriminaliteit ten in het stedelijke CtC-onderzoek) is gestabiliseerd in 2009 ten opzichte van 2004. (zie d)

De score op daderschap (zoals gemeten in het jeugdonderzoek) is in 2008 gestabiliseerd ten opzichte van 2004 (In 2004: daderschap 21% van de 12 t/m 17- jarigen, in 2008: 13%). Vermindering van de criminaliteit onder Wat betreft Antilliaanse jongeren worden Antilliaanse jongeren van 12 tot 25 jaar. in 2009 de projecten:”Een spiegel liegt Er wordt gestreefd naar een reductie van niet” (ESLN) en “On Track Again” (OTA) de oververtegenwoordiging ten opzichte uitgevoerd. Wij willen een nieuwe visie op van de totale leeftijdsgroep met 30%. Antillianen- beleid ontwikkelen. Voorkomen en bestrijden van loverboy- Hulpverlening Uitvoering raadsbesluit integrale aanpak problematiek Het aantal meldingen bij Bureau Jeugd- Loverboys 2006 – 2009 met onder meer zorg voor wat betreft loverboyproblema- de onderdelen preventie, hulpverlening tiek is in 2009 gedaald ten opzichte van en opvang van slachtoffers en opsporing 2003 (2003: 102; 2007: 41). en vervolging van verdachten.

Preventie Uiterlijk bij de behandeling van de • In de periode 1 juli 2008 – 31 de- begroting 2010 zullen wij een voorstel cember 2009 hebben 240 leerlingen doen voor een vervolg/inbedding van van het ZMLK, ZMOK- en praktijk- de aanpak (inclusief financiering) vanaf onderwijs het Marietje Kessels project 1-1-2010. gevolgd • In dezelfde periode hebben 25 groe- In 2009 zullen wij in overleg treden met pen in Zwolle van het MBO (niveau de regiogemeenten in IJsselland met als 1 en 2) en jeugdhulpverlening en doel te komen tot een regionale aanpak, jongerenwerk de theatervoorstelling ook in relatie tot de (regionale) zorg voor omtrent loverboyproblematiek gezien. slachtoffers van mensenhandel. • In totaal is 25% van de scholen (Ba- sisonderwijs en voortgezet onderwijs) in 2009 actief aan de slag gegaan met de ´gouden regels´ voor internetgebruik.

76 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 • In 2009 gebruiken meer scholen ihet preventiepakket ´Stay in Love´ dan in 2007 (0-meting 2007: 3). • In 2009 zijn op 6 voortgezet onderwijs- scholen preventieaktiviteiten loverboys georganiseerd via het Scharla- ken Koord.

Toelichting programmaplan: taal 2008 rijksmiddelen voor uitvoering van de hulpverlening (o.a. daders) vanwege de invoering van de wet huisverbod in a. Veelplegers het vooruitzicht worden gesteld. Bij vaststelling van de wet De veelplegeraanpak wordt als onderdeel van het beleid in de Eerste Kamer (geagendeerd voor 30 september 2008) ex-gedetineerden meegenomen in de ontwikkeling van het wordt de invoering van de wet verwacht per 1-1-2009. Na Stedelijk Kompas en het veiligheidshuis. overleg met de regiogemeen-ten zal de gemeenteraad in het najaar 2008 een voorstel ontvangen op welke wijze deze rijks- b. Cameratoezicht middelen het meest effectief kunnen worden ingezet voor de In de binnenstad staan op dit moment 11 camera’s van de regio om de uitvoering van de wet te optimaliseren. Daarnaast gemeente. Deze camera’s zijn geplaatst in en rondom het uit- ontvangt de gemeente ook een bijdrage in het gemeentefonds gaansgebied in de binnenstad. In overleg met de politie geven voor de (juridische) uitvoeringskosten van de wet (onder- wij de volgende fasering aan voor uitbreiding van de camera’s steuning burgemeester). in de binnenstad: • Uitgevoerd in 2007: bestaande systeem vervangen d. Jeugd en Veiligheid • 2008: uitbreiding op hotspotlocaties: dit zal n.a.v. politiecij- Het CtC-onderzoek was gepland voor 2008, maar is door- fers gebeuren. geschoven naar 2009. Aangezien het CtC-onderzoek wordt • Beoogd vervolg 2009 en verder: afgesloten gebied: door gebruikt om een tweetal prestaties bij de GSB doelstelling het uitgaansgebied en de uitvalswegen af te sluiten met ´Voorkomen en bestrijden van jeugdcriminaliteit´ te meten, camera’s zal iedereen in de binnenstad op beeld worden moet hiervoor nog wel toestemming van worden verkregen vastgelegd. Uit onderzoeken blijkt dat cameratoezicht van het Rijk. Over 2008 zijn dus geen gegevens beschikbaar alleen maar effectief is, indien het wordt toegepast in een met betrekking tot de scores van de in Zwolle-Zuid geprio- afgesloten gebied. riteerde risicofactoren. Door het vooralsnog ontbreken van politiecijfers op dit onderdeel geldt dit ook voor het aantal c. Aanpak huiselijk geweld misdrijven. In de zomer 2008 heeft de centrumgemeente Zwolle bericht ontvangen van het ministerie van VWS waarin in het 4e kwar-

Kengetallen Tabel misdrijven en incidenten gewogen Misdrijven en incidenten gewogen Bron. Politie IJsselland, bewerking Onderzoek & Statistiek

Misdrijven Gemeente Zwolle 2004 2005 2006 2007 Diefstal/inbraak woning 0,9 0,7 0,6 0,6 Voertuigcriminaliteit 1,3 1,1 1,0 0,8 Diefstal van brom-, fietsen 2,3 1,9 1,8 1,3 Diefstal/inbraak bedrijven 17,1 12,9 16,7 9,4 Winkeldiefstal 63,4 53,7 46,1 41,0 Overige vermogensdelicten 1,5 1,4 1,4 1,3 Zedendelicten 0,1 0,1 0,1 0,1 Geweldsdelicten 0,9 1,0 0,9 0,9 Aantasting openbare orde 1,6 1,7 1,8 1,7 Illegale handel 0,4 0,3 0,4 0,4 Overige misdrijven 0,8 0,9 0,9 0,9 Incidenten Gemeente Zwolle Overlast incidenten 7,4 7,0 7,5 7,1 Milieu incidenten 1,2 1,0 1,2 1,1 Branden incidenten 0,5 0,6 0,7 0,6 Gewonden in het verkeer 0,1 0,1 0,1 0,1 Doden in verkeer 0,0 0,0 0,0 0,0

programmabegroting 2009 77 tkwaliteit

Jeugdcriminaliteit

Kengetallen jeugdcriminaliteit (cijfers Jeugdonderzoek) 2000 2004 2008 Daderschap minderjarigen 16% 21% 13%*

*Dit cijfer is afkomstig uit het concept Jeugdonderzoek 2008

Huiselijk geweld

Huiselijk Geweld (bron: politie) 2004 2005 2006 2007 Aantal misdrijven 197 236 220 219 Per 1.000 inwoners 1,8 2,1 1,9 1,9

Ambitie 2: Minder overlast

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Met een persoonsgerichte benadering Opvang is beschikbaar voor tenminste Actualiseren activiteitenprogramma Ste- komen tot betere zorg, minder daklozen 90% van de acuut overlastgevenden (zon- delijk Kompas en uitvoeren van activitei- en minder overlast der woonadres/niet woninggebonden ten op basis van het Stedelijk Kompas. (onderdeel van een integrale aanpak; zie ook programma 6) Alle 250 daklozen in Zwolle zitten in 2014 In samenwerking met de politie actieve in een traject (Stedelijk Kompas) aanpak van top-25 meest overlastgeven- de daken thuislozen. Voor minimaal 60% van de 250 daklozen is huisvesting én dagbesteding geregeld In 2009 verschijnt de derde stedelijke (Stedelijk Kompas) monitor Zorg vóór Overlast

Bijhouden en zonodig aanscherpen van In 2009 afspraken maken met betrokken afspraken met corporaties en overige partners (OM, politie, Reclassering, e.d.) partijen ter voorkoming van huisuitzet- ten aanzien van zorg en, zo nodig, opvang ting. na detentie.

Dakloosheid als gevolg van detentie of afwenteling door andere instellingen komt (vrijwel) niet meer voor (Stedelijk Kompas)

In 2014 is overlastgevend gedrag van daklozen teruggebracht naar 75% van het niveau in 2007 (Stedelijk Kompas)

Vanaf 2010 zal de monitor Stedelijk Kompas over de resultaten en voortgang op de doelstellingen van het Stedelijk Kompas Zwolle rapporteren.

78 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Beheersmaatregelen overlast Het totaal aantal meldingen ernstige Uitvoering beheersplannen accommoda- overlast niet woninggebonden is in 2009 ties Ketenaanpak Zorg vóór Overlast. lager dan 15 (GSB) Het actualiseren en concretiseren van be-heersplannen is daarbij doorlopend Opvangvoorzieningen die een rol spelen punt van aandacht. In 2009 zal de komst in de Ketenaanpak Zorg voor Overlast van de Herberg leiden tot een nieuw zijn niet populair in wijken en buurten. beheersplan. De effectieve wijze van beheer van de accomodaties dient dan ook te worden Meldpunt Ernstige Overlast: In 2009 zal gecontinueerd, zodat de overlast voor de de dienstverlening worden gecontinueerd omgeving zoveel mogelijk wordt voorkomen. Wijkgerichte aanpak: betrekken burgers Burgers moeten meer verantwoordelijk- Vergroten van de sociale cohesie en de Op basis van de trendboekjes per wijk heid nemen en krijgen voor hun eigen leefbaarheid in wijken als voorwaarde wordt een gedifferentieerde inzet be- welzijn en leefklimaat voor het gevoel van veiligheid in de wijk. paald op activiteiten die bijdragen aan het terugdringen van gevoelens van onveiligheid, onderling wantrouwen en overlast. Daaruit voortvloeiende acties worden opgenomen in de GBT werkplannen. Dit programma is een logisch vervolg op Dit is Zwolle. De inzet van minimaal 40 daken thuislozen voor het onderhoud van de omgeving van de maatschappelijke opvanglocaties wordt aangehaakt bij de uitvoering van de beheersplannen Zorg vóór Overlast.

Het project buurtbemiddeling is een onmisbare schakel in de aanpak van en het voorkomen van overlast. In 2009 wordt ingezet op verdere professionalisering.

Bewonerstoezichthouders: in de wijken waar het project draait, zal het aantal toezichthouders worden uitgebreid. Dit is inmiddels gebeurd in de Aalanden en Dieze. Tevens wordt onderzocht of in wijken waar nog geen toezichthouders functioneren, dit alsnog gerealiseerd kan worden.

Ambitie 3: Veilige fysieke leefomgeving en effectieve rampenbestrijding

Beleidskader externe veiligheid

• De Beleidsvisie Externe Veiligheid is in 2007 door de raad vastgesteld. De beleidsvisie zorgt voor borging van het thema in de gemeentelijk organisatie en spreekt zich uit over het gewenste risiconiveau. Tevens zijn een aantal activiteiten benoemd. • De gemeentelijke beleidsinvulling voor basisveiligheid is: • Voldoen aan normen voor plaatsgebonden risico • Gebiedsgericht invulling geven aan groepsrisicobeleid • Veiligheidsdoelstellingen passend bij de typering van het gebied • Zoveel mogelijk anticiperen op de landelijke beleidsontwikkelingen die een ongunstige invloed kunnen hebben op de veiligheidssituatie in Zwolle met als doel het bewaken van een optimaal veiligheidsniveau.

programmabegroting 2009 79 tkwaliteit

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Rampenbestrijding / Crisisbeheersing De betrokken organisaties zijn in 2009 De komende invoering van de Wet op (zie a) voorbereid op effectief gezamenlijk de veiligheidsregio´s in 2009 zal een optreden bij rampenbestrijding/ crisisbe- aanpas-sing van gemeentelijke plannen heersing. vergen. Naar verwachting verdwijnt een aantal gemeentelijke planvormen en komt daar-voor een regionaal crisisplan in de plaats.

De herstructurering van de gemeentelijke kolom is in 2008 afgerond: • in 2009 zal het accent liggen op oefenen in de nieuwe context, die deze herstructurering met zich meebrengt • de modeldeelprocessen zijn in 2008 aangepast. De gemeentelijke processen zullen in 2008-´09 aan de hand van deze modellen worden geactualiseerd en de betrokken functionarissen zullen op hun rol worden voorbereid • in 2009 zal een bijgesteld opleidings- en oefenplan worden vastgesteld.

De verplichte onderdelen van de risicocommunicatie krijgen inhoud op basis van dan vigerende wetgeving.

Er zal invulling worden gegeven aan crowdmanagement bij het bevrijdingsfes-tival 2009, de halve marathon van Zwolle en het stratenfestival.

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Externe veiligheid Veiligheidsdoelstellingen zijn gebiedsge- Gebiedsgerichte uitwerking Beleidsvisie Beleid Externe Veiligheid in gronduitgifte richt ingevuld Externe Veiligheid geborgd Locaties voor nieuwe PR-contouren zijn aangewezen EV is geïntegreerd in beleid gronduitgifte Externe veiligheid Risicobronnen zijn bekend, overzicht is Basisgegevens zijn actueel Signaleringskaart risicobronnen is actueel PR contouren LPG is beperkt, limitatie geïntegreerd in gemeentelijk informatie- doorzet systeem PR contouren overige bedrijvigheid is beperkt Externe veiligheid Risiconiveaus voldoen aan normen (PR Verantwoordingsplicht wordt consequent Evaluatie verantwoordingsplicht wettelijk, GR beleid) toegepast Definitie onderscheid kwetsbaar en Wettelijk voorgeschreven saneringen zijn beperkt kwetsbare objecten uitgevoerd Methode ten aanzien van personendicht- Bestemmingsplannen gecontroleerd op heden is vastgesteld latente sanering Definiëring (beperkt) kwetsbare objecten Verankering personendichtheden

80 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Externe veiligheid Niveau van hulpverlening optimaliseren/ Onderzoek bepalen optimale inzetniveau Programma Brandweer continueren hulpdiensten Optimalisatie bluswatervoorziening Intensieve samenwerking met bedrijven(terreinen) Externe veiligheid Niveau van zelfredzaamheid optimalise- Optimalisatie vluchtmogelijkheid Programma Brandweer en Vergunningen ren invloedsgebied explosie Optimalisatie schuilmogelijkheid invloedsgebied toxisch Onderzoek bouwkundige mogelijkheden en toepassen

Toelichting programmaplan: a. Rampenbestrijding • In het kader van rampenbestrijding/crisisbeheersing wordt gewerkt aan crowd-management. Doel daarvan is het bevorderen van de veiligheid bij grootschalige evenementen. Dit levert een betere multidisciplinaire voorbereiding van dergelijke evenementen op en concrete veiligheidsafspraken met organisatoren. • Daarnaast zal terrorismebestrijding meer vorm moeten krijgen. Hiermee verschuift de klassieke rampenbestrijding meer en meer naar crisisbeheersing. • Inspelen op toenemende juridisering en mondigheid van de burgers bij fysieke veiligheid. Hierop kan worden ingespeeld met risicocommunicatie, waarmee de zelfredzaamheid van de burger wordt versterkt.

programmabegroting 2009 81 tkwaliteit

Programma 7b Brandweer Thema PPN Samen leven in Zwolle

Relevante beleidsnota’s • Brandweerwet 1985 • Arbowet • Landelijke leidraden Brandweer • Verordening Brandveiligheid en Hulpverlening 2005 • Beleidsplan Brandweer 2006 – 2010 • Beleidsplan opleiden en oefenen

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Zorgen voor voldoende repressieve dek- Eind 2010 zijn twee posten (kazernes) Nadere uitwerking en besluitvorming king van de gemeente, door realisatie gerealiseerd op de juiste locaties (Mars- over de locatie van post Noord. van het postenmodel uit het Beleidsplan weg en in nabijheid kruising Middelweg, 2006 - 2010. Hiermee wordt tevens vol- Zwartewaterallee,) volgens het Twee- Voorbereiden van nieuwbouw post Noord. daan aan de landelijke richtlijnen. postenmodel van bureau SAVE. (zie a)

Conform het beleidsplan voldoen aan Uitvoering geven aan de 24- en 21-uurs- operationele prestaties volgens bereke- bezetting ning van bureau SAVE, ergo 90% van de uitrukken arriveert binnen de gestelde tijd. Een goede (versterkte) invulling van het Eind 2010 voldoet de gemeente Zwolle Bijdrage leveren aan ontwikkelingen, proactieve werkveld (zie b) aan de eisen van de Regio IJssel-Vecht zoals A28 zone, Hanzelijn, Spoorzone, op het gebied van proactie. winkelcentrum Zwolle-Zuid.

Inzet bij grootschalige evenementen.

Vernieuwen inzetstrategieën. Verbeteren van de kwaliteit van de regio- Eind 2010 wordt intensiever samenge- Een trekkende rol vervullen in de regionale brandweerzorg (zie c) werkt met partners in de regio IJssel- nale pilot ‘Gezamenlijk Inkopen’. Vecht Uitvoeren afspraak overgang comman- dant in dienst van de Veiligheidsregio In het burgemeestersoverleg (17 sept 2007) zijn nadere doelen vastgesteld Ondersteunen werkgroep van secretaris- sen en commandanten bij het uitwerken van de `Veelbelovende projecten´ Bij audit 2009 (door Regionale brand- Gericht oppakken van juist díe contro- weer) is het percentage items waarbij lepunten, die genoemd worden in het Zwolle voldoende of goed scoort, toege- auditplan. nomen van 58% naar 70%. ARBO / Risico-inventarisatie &evaluatie Systeem opzetten voor info van risicovol- Invoeren mobiele datacommunicatie. eisen voldoen voor objectpreparatie le objecten en plaatsing op voertuigen

Indien mogelijk (middelen) extra aan- Invulling geven aan het Plan van Aanpak valsplannen en bereikbaarheidskaarten objectpreparatie realiseren Evaluatie proces toezicht ten aanzien van Rapport rekenkamer Evaluatie rapport kwaliteit, de rolverdeling en relatie tot objectpreparatie publiekszaken versus brandweer

82 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Verbetering van de kwaliteit van de In 2009 laat het medewerkers-tevreden- Uitvoeren fase 2 van het plan van aanpak lokale brandweerzorg (zie d) heidsonderzoek (MTO) zien dat er voor- van de “Warme RI&E”, (de risico-inven- uitgang is geboekt in de arbeidsvreugde tarisatie van specifieke Zwolse panden van de medewerkers. op de Arbo

In 2010 voldoet het repressieve (vrijwil- Uitvoering van het meerjaren oefenen lige) personeel aan de nieuwe landelijke opleidingsbeleidsplan 2009-2012 richtlijnen voor wat betreft de geoefendheid. Registratie geoefendheid repressief personeel op basis van getoonde vaardig- heid en niet op basis van aanwezigheid. Vastleggen in digitaal oefenpaspoort. De Brandweer Zwolle beschikt over Meewerken aan het opstellen van een een operationeel informatiesysteem regionaal plan voor mobiele datacom- waarmee in de voertuigen belangrijke, municatie. relevante informatie wordt ontsloten. Invulling geven aan het meerjarenbeleid Eind 2009 wordt het beleidsplan 2011- Uitwerking beleidsplan brandweer brandweer 2011-2015 2015 geleverd, welke in de begroting van 2011 wordt opgenomen Inverdienen exploitatie oefengebouw, verwerkt in korting 2009 Voorbereiden van repressief personeel Vanaf 2008 wordt invulling gegeven aan Beleid ‘secundaire loopbaan’ voor re- op tweede loopbaan op mbo-niveau, (na de Cao-verplichting voor secundair loop- pressief personeel verder uitwerken en uitstroom of arbeids-ongeschiktheid). baanbeleid vaststellen.

De Intake van medewerkers uitvoeren en starten met de opleidingen van het tweede loopbaanbeleid Verbeteren kwaliteit preventieve brand- Binnen de gestelde tijd (als back office) Afstemmen met afdeling Publiekszaken weerzorg de afdeling Publiekszaken adviseren over geven van adviezen

Toelichting programmaplan: a. De doelstelling volgt uit het in begin 2007 vastgestelde meerjaren beleidsplan Brandweer 2006 – 2010. De brandweer moet in het dekkingsgebied (operationele grenzen) binnen de normtijden bij de incidenten aankomen. De dekkingskwaliteit wordt uitgedrukt in procenten. De kwaliteit is afhankelijk van een juiste positie van de posten (kazernes) in de stad en van de bezetting. Medio 2007 is de nieuwe kazerne aan de Marsweg gerealiseerd. In de loop van 2007 is richting gegeven en een voorbe- reidingskrediet verleend aan het uitwerken van een locatie voor de tweede kazerne in het noorden van de stad. b. Tijdens de audit door de regio bleek dat in Zwolle, net als in veel andere gemeenten, het werkveld pro-actie achterop was geraakt bij de overige ontwikkelingen. Dit werkveld is minder zichtbaar voor de buitenwereld, maar legt wel het fundament voor veel (on)veilige situaties in de stad en in het werk. Reden genoeg om daar de komende jaren de extra capaciteit op in te zetten. c. De concept- Wet op de Veiligheidsregio´s is medio 2007 naar de Tweede Kamer gestuurd. Om de rampenbestrijding in Nederland binnen twee jaar op orde te hebben moet de brandweer in elke regio per 1 januari 2010 aan wettelijk vastgelegde kwaliteitseisen voldoen. Bij een regionale crisis of ramp krijgt de voorzitter van de veiligheidsregio doorzettingsmacht. Wat hierin voor de Brandweer vooral van belang is, is het verbeteren van de kwaliteit van de brandweerzorg lokaal en binnen de regio en het versterken van de samenwerking binnen de regio. In 2008 is beleid geformuleerd voor opleiden en oefenen op basis van onder andere de nieuwe landelijke Leidraad Oefenen. Deze leidraad wordt naar verwachting in 2009 geformaliseerd via het Besluit Kwaliteit Brandweerpersoneel. d. Als gevolg van CAO-onderhandelingen is het systeem Functioneel Leeftijds Ontslag (FLO) voor repressief personeel her- vormd. Samen met de medewerkers met een bezwarende functie zal een opleidingstraject worden vastgesteld. Medewerkers die ná 1 januari 2006 in dienst zijn gekomen worden daardoor in staat gesteld na 20 dienstjaren een 2e loopbaan op MBO-niveau te beginnen. Medewerkers die toen al in dienst waren worden in staat gesteld om na arbeidsongeschiktheid een tweede loopbaan te beginnen. Er zijn mogelijkheden voor co-financiering (A&O-fonds) voor het maken van beleid voor deze secundaire loopbanen.

programmabegroting 2009 83 tkwaliteit

Kengetallen

Prestatie indicatoren Plan Plan 2006 2007 2008 2009 Preventie en preparatie Aantal adviezen • bouwvergunningen 286 254 275 275 • evenementen 265 66 60 60 • kamerverhuur 76 64 50 50 • gebruiksvergunningen door brandweer geadviseerd 85 39 50 50 • periodieke controles complexe objecten met een gebruiksvergunning. 289 - 300 100 Declarabele adviesuren afdeling 9162 - 9200 9200 Productieve uren per fte, per jaar 1173 - 1200 1350 Percentage adviesaanvragen afgehandeld binnen 21 dagen 77% 88% 90% 90% Gecontroleerde brandkranen op o.a. bereikbaarheid en werking 2202 2561 1700 1700 (Zwolle heeft 3500 brandkranen) Percentage beschikbare en actuele (maximaal 2 jaar) bereikbaarheidskaarten 97% 97% 95% 95% (benodigd 350 stuks) Aantal actuele (maximaal 2 jaar) rampenbestrijdingsplannen (benodigd 58 stuks) 0 1 1 3 Aantal bezochte (relevante) wijkbijeenkomsten 4 3 5 5 Repressie Percentage voorgeschreven oefentijd repressief personeel - - 90% 100% Percentage dekking van de stad/tijdigheid binnen normtijden* 80% 80% >90% >90% * Vanaf 1 oktober 2007 zijn er twee posten operationeel, waarvan er een permanent (24/7) en een bijna permanent bezet is. Meting vindt vanaf 2008 plaats volgens de SAVE-methode. Deze methode kent normen per type gebouw.

84 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 11092 10833 12196 12207 12218 12229 Baten 604 822 956 956 956 956 Resultaat voor bestemming -10488 -10011 -11240 -11251 -11262 -11273 Reservemutaties: -218 Resultaat na bestemming -10706 -10011 -11240 -11251 -11262 -11273

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Naast trendmatige aanpassingen zijn de volgende aanpassingen verwerkt, gevolgen veiligheidsregio en hogere kosten in verband met eindheffing FLO overgangsrecht (fiscaal) bij gede. betaald verlof brand weerpersoneel.

Toelichting mutatie meerjarenraming: Stadsuitbreiding -11 -11 -11

Besluitvorming PPN 2008 (structureel): Brandweerkazerne Noord -324 -324 -324 Dierenwelzijn -80 -80 -80 -80 BIBOB en formatie OOV -150 -150 -150 -150 Mobiele datacommunicatie Brandweer (invest. € 121.000) -72 -72 -72

Besluitvorming PPN 2008 (meerjarig incidenteel): Uitvoering beleidsplan brandweer -150 -150

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: Openbare orde en veiligheid 14 14 14 14 Brandweer 69 69 69 69

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Gevolgen gebruiksbesluit -180 Ontwikkeling rampbestrijdingsplannen -40 Preventief periodiek onderzoek Brandweer -24 Afbouw bijdrage Haltbureau -33 Dekking via BDU / SIV rijksgelden 33

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo APV openbare ruimte 556 163 -393 Veiligheid 320 160 -160 Integrale veiligheid 1263 368 -895 Gebruiksvergunning 409 255 -154 Advisering brandveiligheid 130 -130 Paraatheid brandweerpersoneel 8445 -8445 Regio brandweer 800 10 -790 subtotaal 11923 956 -10967 Dierenasiel 273 -273 12196 956 -11240

programmabegroting 2009 85 tkwaliteit

86 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Pijler Werk en inkomen

De economie in en rond Zwolle levert ons werkgelegenheid en inkomen, stages en kennis op. De economische positie van Zwolle verdient onze voortdurende aandacht. Het klimaat om te ondernemen moet gunstig zijn en blijven. Zwolle wil het ondernemers daarom makkelijker maken zaken te doen met de gemeente.

De gemeente zorgt voor goede wegen en bereikbare bedrij- zelfrespect en ontwikkeling, maar ook voor de stad. Daarvoor venterreinen, maar levert ook via een schone en fraaie bin- is uiteraard in veel gevallen ondersteuning nodig via bijscho- nenstad een bijdrage aan het succes van ondernemers. Toe- ling, inburgering of re-integratie. Jongeren mogen helemaal risme en winkelend publiek vormen immers een belangrijke niet langs de kant staan, maar moeten leren of werken of een bron van inkomsten. De gemeente wil bovendien de ontwik- combinatie van die twee. Doelgroepen die alleen deels kun- keling van de kenniseconomie stimuleren. Het samenbrengen nen meedoen vanwege een beperking of vanwege hun leeftijd van kennis, vernieuwende ideeën en bedrijven in Kennispoort of gezinssituatie, krijgen maatwerk. Het aantal mensen dat levert een belangrijke bijdrage daartoe. langdurig van een bijstandsuitkering moet rondkomen, moet verder worden teruggedrongen. Daarbij zullen mensen met Mensen die nu nog langs de kant staan en wel kunnen meervoudige problematiek vanuit meerdere disciplines wor- werken, moeten weer aan de slag. Dat is belangrijk voor hun den benaderd.

Pijler werk en inkomen begroting 2009

aandeel in totale lasten beslag op algemene middelen

13% 10%

werk en inkomen werk en inkomen overig overig

87% 90%

financiering

22%

1% bijdrage derden reserves tlv algemene middelen

77%

Omschrijving /programma lasten baten reserve saldo mutaties (bedragen x € 1.000) 8 Dynamiseren economie 1956 1036 6 -914 9 Toename arbeidsparticipatie 23625 23009 -616 10 Bijstandsverlening en armoedebestrijding 47858 33493 567 -13798 Totaal 73439 57538 573 -15328

programmabegroting 2009 87 tkwaliteit

88 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Inhoud

Programma 8 Dynamisering economie 90

Programma 9 Toename arbeidsparticipatie 99

Programma 10 Bijstandsverlening en armoedebestrijding 104

programmabegroting 2009 89 tkwaliteit

Deelprogramma 8 Dynamiseren economie Thema PPN Samen leven en werken in Zwolle

Beleidskader Relevante beleidsnota’s Belangrijkste opgave voor 2009 is het verbinden en zo moge- • Nota economisch beleid 2005-2009 lijk koppelen van kennis-en innovatie aan ondernemerschap • Structuurplan Zwolle 2020 (waaronder startende bedrijven en MKB) en arbeidsmarkt. Dit kunnen we als gemeente niet alleen. Zwolle is wel een Voor de inhoudelijke verdieping belangrijke speler in het regionale veld. Wij zoeken dan ook • Perspectief kantorenmarkt Zwolle nadrukkelijk onze medespelers, zoals de regiogemeenten, • Kadernota detailhandel provincie, ondernemersverenigingen, individuele bedrijven, • Beleidsnota Hotels kennisinstellingen en andere intermediaire organisaties, op. • Toeristisch offensief Samen met deze partijen willen we projecten ontwikkelen en • Nota evenementenbeleid uitvoeren. • Marketing en acquisitiestrategie voor de werklocaties • Kennis- en innovatieprogramma regio Zwolle: ´samen slim, samen sterk´ • Startende ondernemers: ´nieuwe kansen voor Zwolle´

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Realiseren van voldoende vestigingslocaties voor bedrijven en instellingen Verbeteren aanbod nieuwe bedrijventer- Eind 2009 is planologisch geregeld: Uitvoeren strategische programmering reinen • Hessenpoort II, 100 ha netto van economische functies • Opvolger Marslanden G 40 ha netto Bijdrage leveren aan strategische inbreidingsnotitie woningbouw en bedrijvigheid

Opstellen visie op bedrijventerreinen

Vaststellen van en start uitvoeren plan van aanpak Voorst

Uitvoeren ontwikkelplan de Vrolijkheid

Uitvoeren Masterplan Marslanden: afronden revitalisering en opstellen bestemmingsplan

In relatie tot het structuurplan en ´Ruim- te voor de Vecht´ uitwerking geven aan Hessenpoort 3

Uitgifte woon-werkkavels op de Schol- tensteeg (zie a) Verminderen aantal verouderde bedrij- Eind 2009 is het aantal verouderde venterreinen bedrijventerreinen afgenomen met 55 ha (GSB III outputafspraak met EZ) (bruto) • Voorst 40 ha • Marslanden 15 ha Uitgifte kantoorterreinen In de periode 2005-2009 opname van Actualisatie ´perspectief kantoren- 135.000 m2 kantoren markt´

Opstellen bestemmingsplan Voorster- poort

90 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Stimuleren vernieuwing economie Vergroten innovatief vermogen bedrijfs- Ondersteunen project Zwolle Kennis- Ondersteunen en deelnemen aan activi- leven poort. Dit moet eind 2009 leiden tot de teiten Kennispoort (GSB III outputafspraak met EZ) realisering van minimaal 6 kenniskringen. Nulmeting 2004: 1 Stimuleren nieuw ondernemerschap Bepalen aantal startende ondernemin- Uitwerken boegbeeld vernieuwing eco- gen als percentage van het totale aantal nomie ZKN bedrijven. Dit percentage moet in Zwolle • uitvoeren regionaal kennis en innova- hoger zijn dan landelijk. tieprogramma ´samen slim, samen sterk´ • regionaal verbreden van het programma • aanstellen programmamanager • opstellen uitvoeringsprogramma

Samen met externe partners stimuleren van activiteiten stichting Kreatieve Indu- strie Zwolle (KIZ)

Deelname aan startersparaplu

Deelname aan starters ABC

Samen met het Regionaal Bureau Zelf- standigen deelnemen aan de startersdag van de kamer van koophandel

Realiseren microkrediet financierings- faciliteit Verbeteren digitale bereikbaarheid Eind 2009 is de aanbestedingsronde van Uitvoeren marktmeesterrol breedband (GSB III outputafspraak met EZ) het vraagbundelingstraject, gericht op het aansluiten van (semi)publieke instel- Deelname aan provinciaal programma lingen op een fysiek netwerk dat voorziet ICT diensteninnovatie Overijssel breed- in de huidige en toekomstige behoefte band diensten afgerond. Stimuleren verglazing primair onderwijs in Zwolle en Kampen

Onderzoeken verglazing Kamperpoort (zie b) Voeren van een offensief arbeidsmarktbeleid Terugdringen van het aantal beroepssec- Opstellen arbeidsmarktanalyse in regio- Terugdringen mismatch op de arbeids- toren met een verwacht groot vraagover- naal verband markt schot. Deelname aan Zwolle Werkt Academie

Actie banenoffensief werkgevers

Voeren secretariaat Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid

Uitbouwen samenwerking met Werkloket de Lure bij de acquisitie van bedrijven

Samen met Regionaal Bureau Zelfstan- digen, UWV en CWI uitvoering geven aan ´ondernemend de uitkering uit´

Realiseren gezamenlijk starterspunt (1 loket) (zie c)

programmabegroting 2009 91 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Verbeteren dienstverlening aan ondernemers Toename tevredenheid ondernemers Eind 2009 moet het rapportcijfer dat Uitvoeren ´mijn bedrijvenloket´ over de gemeentelijke dienstverlening Zwolle heeft gekregen van bedrijven (GSB III outputafspraak met EZ) en instellingen voor de gemeentelijke Continueren: dienstverlening aan ondernemers mini- • gestructureerd overleg met maal een 6,3 zijn. • ondernemersverenigingen • accountmanagement • bouwplanbegeleiding • overlegplatform transport • en distributie • afstemmingsoverleg • deelname aan bouwberaad • communicatie/voorlichting • over voor ondernemers • belangrijke zaken (zie d) Aansluiting bij het nationaal elektronisch Zwolle sluit aan bij het nationaal elektro- loket nische bedrijvenloket van het ministerie (GSB III outputafspraak met EZ) van Economische Zaken. (is gerealiseerd) In 2009 heeft de gemeente een digitaal ondernemersloket (prestatieafspraak collegeakkoord) Versterken van de positie van Zwolle als Prestatie 2009: Uitvoeren binnenstadsmonitor regionaal koopcentrum In 2009 uitbreiding van het aantal winkel- locaties in de binnenstad met 5.000 m² Implementeren Centrummanagement ´nieuwe stijl´

Onderzoeken mogelijkheden ondernemersfonds

Vaststellen programma van eisen winkel- voorzieningen Stadshagen 2.

Vaststellen en start uitvoeren visie Thomas a Kempisstraat / Vechtstraat als onderdeel van de wijkaanpak Dieze

Besluitvorming over uitbreiding woonboulevard

Opstellen/wijzigen bestemmingsplan tbv de komst van IKEA In 2009 toevoeging van 40.000 m² vrije- Onderzoek verplaatsing Ijsselhallen tijds- en uitgaansvoorzieningen (zie e) Versterken van de positie van Zwolle als toeristische stad Vergroten aantal dagbezoeken Het aantal bezoeken aan Zwolle is eind Uitvoeren toeristisch offensief (GSB III outputafspraak met EZ) 2009 met 5% gestegen tot 4.424.700. Implementeren nieuw kampeerbeleid Participeren in project Hanzesteden Participeren in attractie Graaf van Sas- sendonk. Opstellen Uitvoeringsplan ´ontdek de IJsseldelta´ Uitvoeren subsidieverordening evenementenbeleid Particperen in provinciaal project ´´proef de pure provincie Overijssel´ (zie f) Vergroten bekendheid van Zwolle als Eind 2009 is het aantal informatiecontac- toeristische stad ten van de VVV met 25 % toegenomen

92 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Toename aantal overnachtingen (sche- Eind 2009 is het aantal overnachtingen in pen) in passantenhavens met 15 % toegenomen De passantenhavens Toename aantal overnachtingen in hotels Eind 2009 is het aantal overnachtingen in Zwolse hotels gestegen met 30 % Het uitbouwen van de bestaande evene- Eind 2009 is het aantal evenementen met menten en de ontwikkeling van nieuwe regionale of landelijke uitstraling toege- evenementen met regionale of landelijke nomen met 2 uitstraling Nulsituatie in 2004:3 evenementen Beter vermarkten van de stad Zwolle Meetbare doelstellingen hangen nauw Opstellen prestatieovereenkomst met Samenhang realiseren tussen evene- samen met de doelstellingen bij het Zwolle Marketing menten, toerisme, stadspromotie onderdeel toerisme Implementatie merk Hessenpoort

Uitwerking merk Voorsterpoort

Evaluatie marketing- en acquisitiestrategie van de werklocaties

Organisatie van en deelname aan net- werkevenementen

Voeren van gezamenlijke (met Kampen) acquisitie van bedrijven in de logistieke sector (zie g)

Toelichting programmaplan 2009 en de middelen voor het ondersteunen van projecten van Het economische onderdeel in ´de kracht van Zwolle, meerja- derden, het laten verrichten van onderzoeken, het maken van ren ontwikkelingsprogramma (MOP) 2005-2009´ loopt 1 op 1 promotiemateriaal etc. Deze jaarlijkse middelen (exclusief met het deelprogramma ´dynamiseren economie´. ambtelijke capaciteit) bedragen € 100.000, waarvan ongeveer € 27.000 specifiek voor toerisme is. Daarnaast is er jaarlijks Voor het realiseren van de projecten/activiteiten kunnen we een budget voor het verrichten van onderzoek en (beperkte) putten uit de financiële middelen die we van het Rijk ontvan- ondersteuning projecten op het gebied van het bevorderen gen voor de uitvoering van het MOP (de zogenaamde brede van de arbeidsmarkt. (€ 27.000). doeluitkering economie), de provinciale GSB middelen en de Onder de eigen middelen vallen ook de niet structurele ´eigen´ begrotingsmiddelen. ´vastgoedmiddelen´ (ad € 125.000 ) die worden ingezet (2007- 2009) bij het uitvoeren van de marketing- en acquisitiestrate- Brede doeluitkering economie (BDU); risicoanalyse gie van de Zwolse werklocaties. In het kader van GSB III krijgen we voor de uitvoering van ons MOP 2005-2009, onderdeel economie € 1.840.400. Een groot Grondexploitaties deel van de BDU economie is echter al uitgegeven dan wel Voor de ontwikkeling van Hessenpoort I en II evenals voor via raadsvoorstellen belegd. Zoals het er nu naar uitziet zijn Voorsterpoort, Marslanden G en Oosterenk-Watersteeg lopen er na 2009 geen externe GSB middelen economie meer. Dit is grondexploitaties. een problematische situatie. Onze eigen begrotingsmiddelen zijn namelijk niet voldoende om de ambities op economisch Bezuinigingstaakstelling gebied waar te maken. Separaat wordt de raad geïnformeerd Het programma dynamiseren economie heeft een bezuini- over het vervolg van het GSB. Bij de eerstkomende PPN zul- gingstaakstelling gekregen van € 14.000. De volgende bezui- len wij aan deze situatie aandacht besteden. In 2009 doet zich nigingsposten zijn aangemerkt. een tekort aan middelen voor voor de speerpunten kennis- en • beëindiging lidmaatschap aan innovatie, startersbeleid en toeristisch beleid. Hiervoor heb- Nederland Distributieland € 4.000 ben wij incidentele middelen uitgetrokken. • bezuiniging op budget onderzoek/advies/projecten, Provinciale GSB middelen niet zijnde toerisme € 5.000 Voor de periode 2005-2009 ontvangen we jaarlijks € 40.000 • bezuiniging op budget van de Provincie voor de uitvoering van de gezamenlijke ac- onderzoek/projecten arbeidsmarkt € 5.000 quisitie (met Kampen) van bedrijven. Onderstaand beperken we ons tot een korte toelichting over ´Eigen´ begrotingsmiddelen de meest in het oog sprekende nieuwe activiteiten dan wel ac- De eigen begrotingsmiddelen (voor economie en toerisme) tiviteiten/acties waarvoor we een beroep doen op aanvullende bestaan uit de ambtelijke capaciteit van de medewerkers financiële middelen in het kader van nieuw beleid.

programmabegroting 2009 93 tkwaliteit

a. realiseren van voldoende vestigingslocaties voor bedrijven het regionale programmanagement kennis en innovatie, en instellingen eventuele middelen voor de procesbegeleiding van kansrijke In het structuurplan is gekozen voor een twee- sporenstra- projecten uit het innovatieprogramma, het ondersteunen van tegie van inbreiding- en uitbreiding. Er zal gemeentebreed Kennispoort (en nog eventuele andere kennisprojecten), het een strategische inbreidingsnotitie gemaakt worden. De input ondersteunen van de Startersparaplu, uitvoeren gezamenlijke voor het onderdeel bedrijvigheid wordt geleverd vanuit het coachingstrajecten met leden van de Startersparaplu, uitvoe- programma dynamiseren economie. ren van ´events´,voor starters. Daarnaast zal in 2009 een visie op de bedrijventerreinen Het realiseren van een eventuele micro-kredietfinancierings- verschijnen en ook de nota Actualisatie van de kantorenmarkt faciliteit is hierbij niet inbegrepen. is in 2009 gereed. De gemeente heeft (ambtelijk) zitting in het Stichtingsbestuur In het kader van ´Ruimte voor de Vecht´ en de eventuele van Kreatieve Industrie Zwolle. Naast toezicht op financiën omlegging van de N340 zal duidelijk moeten worden hoe hebben we een adviserende taak. Potentiële acties en activi- Hessenpoort 3 er uit gaat zien en welke omvang Hessenpoort teiten dienen door de creatieve onderwijsinstellingen/bedrij- 3 gaat krijgen. Het gaat hierbij om maximaal 10 ha voor de ven zelf op touw te worden gezet. kleinere bedrijven. In 2009 zullen ook de eerste kavels aan de Zuidzijde van de Naast het uitvoeren van de marktmeesterrol voor breedband Scholtensteeg worden uitgegeven. Het gaat hierbij om een Zwolle zullen we in 2008 t/m 2011 participeren in het provinci- bedrijfskavel gekoppeld aan een woning. ale programma ICT diensteninnovatie Overijssel. Zwolle-Kampen Netwerkstad, de provincie Overijssel, de re- b. stimuleren vernieuwing economie gio Twente, Deventer Stedendriehoek en het Telematica Insti- Met het ministerie van EZ hebben we in 2005 een prestatieaf- tuut nemen deel. Doel van het programma is het ontwikkelen spraak gemaakt betreffende het aantal kenniskringen. Duide- en implementeren van breedbanddiensten ten behoeve van lijk is dat we de doelstelling van 6 kenniskringen ruimschoots maatschappelijke sectoren. Partners vullen gezamenlijk het gehaald hebben. In 2007-2008 zullen 22 kenniskringen programmamanagement in. Vanuit de provincie is 5,5 miljoen plaatsvinden. Kennispoort Zwolle noemt zelf als streefgetal euro beschikbaar. Hier moet dan wel een, nu nog onbekend, 10-12 kenniskringen per jaar in de periode 2008-2010. We bedrag aan cofinanciering tegenover staan. willen dit aantal dan ook als nieuwe doelstelling hanteren. . Tevens willen we de verglazing van het primair onderwijs Duidelijk wordt ook dat het gelukkig niet alleen bij kennis- stimuleren in navolging van de succesvolle uitrol van Breed- kringen is gebleven. Bij het aantreden van dit college, zijn we band Zwolle. Doelstelling is de mogelijkheden van moderne een inhaalslag begonnen op het thema vergroten kennis- en ICT dienstverlening ook voor het primair onderwijs binnen de innovatiepotentieel van Zwolle en regio, Belangrijke speer- gemeentelijke grenzen beschikbaar te stellen. punten zijn het stimuleren van kennisoverdracht en kennisva- Tot slot willen we onderzoeken in hoeverre bij de aanpak/ lorisatie en het stimuleren dat meer mensen een eigen bedrijf herstructurering van Kamperpoort een aansluiting (van de beginnen. Onze rol ligt vooral in het stimuleren en aanjagen woningen) via glasvezel mogelijk/haalbaar is. van projecten en/of het bij elkaar brengen van partijen en/of het ondersteunen van projecten van derden. Centraal hierbij c. voeren van een offensief arbeidsmarktbeleid staat de uitvoering van kennis- en innovatieprogramma Het voeren van een offensief arbeidsmarktbeleid kan alleen ´samen slim samen sterk´ Dit doen we niet alleen, maar in maar door een samenwerking tussen de disciplines eco- netwerkstadverband Zwolle-Kampen. De provincie Overijssel nomie, sociale zaken en onderwijs. Programma 9 gaat hier en de Stichting Kennispoort Zwolle (waarvan we program- dieper op in. Onderstaand de belangrijkste aandachtspunten malid zijn) spelen hierbij ook een voorname rol. Een eerste voor het programma ´dynamiseren economie´. succes is al binnen via het project ´gezonde klassen´. In 2009 zal een arbeidsmarktplan voor de regio opgesteld Kenmerkend voor beide thema´s is dat de gemeente Zwolle worden. Hiervoor heeft Zwolle, als voorhoedegemeente niet de bepalende speler is (dat zijn de bedrijven, onderwijs- bij regionale samenwerking op arbeidsmarktgebied, een instellingen en potentiële starters), maar wel een belangrijke subsidie gekregen van het ministerie van Sociale Zaken en rol speelt in het behalen van goede resultaten. Belangrijk Werkgelegenheid. Arbeidsmarktbeleid houdt immers niet bij hierbij is het leggen van verbindingen en het verknopen van de gemeentegrens op. verschillende initiatieven. Dit betekent handelen en samen- Daarom is er het regionale platform arbeidsmarkt waarvan werken met vele externe partijen in een netwerk. Soms Zwolle voorzitter (en secretaris) is. Deelnemende partijen betreft het een aanjagende rol, ook naar regiogemeenten. zijn: VNO-NCW, MKB, FNV, CNV, CWI, UWV, Hogeschool De aanjagende rol wat betreft starters, kenniscirculatie en Windesheim, ROC´s Deltion, Landstede en Groene Welle, innovatie brengt met zich mee dat externe partijen logischer- provincie Overijssel en de gemeenten Steenwijk, Hardenberg, wijs denken dat de gemeente dit ook belangrijke economische Raalte en Zwartewaterland. Op basis van de uitkomsten van thema´s vindt. Een andere logische vervolgstap is dat externe de analyse wordt binnen het samenwerkingsverband regio organisaties van de gemeente dan ook een financiële bijdrage IJssel-Vecht een plan van aanpak opgesteld om de match verwachten voor medefinanciering van goede projecten. tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt in de regio te Belangrijke activiteiten waarvoor in 2009 incidentele mid- verbeteren en hiermee de participatiegraad van de burgers te delen zijn uitgetrokken betreffen de Zwolse bijdrage voor verhogen.

94 programmabegroting 2009 tkwaliteit

In RPA verband zullen in 2009 ook de laatste stappen onder- elders in Europa via het één-loket op hetzelfde niveau op de nomen worden om de werkgeversloketten in de regio IJssel- gemeentelijke informatie en diensten kan inloggen als de Vecht aan elkaar koppelen. Tevens wordt een gezamenlijk Zwolse ondernemer. Met bovengenoemd project wordt ook dienstverleningsconcept richting werkgevers ontwikkeld. uitvoering gegeven aan het in december 2005 gesloten convenant stroomlijning dienstverlening met EZ. Vanuit de Zwolle Werkt Academie (ZWA) bieden het CWI/UWV en de gemeente een integraal aanbod van dienstverlening aan e. versterken van de positie van Zwolle als regionaal koopcen- werkzoekenden en werkgevers. Doel is een resultaatgerichte trum integrale en ontschotte maatwerkdienstverlening aan zowel In 2009 staat de implementatie van Centrummanagement werkzoekenden als werkgevers. In 2009 moet de realisatie Nieuwe Stijl op de rol. Deze vorm van samenwerking, t.b.v. van het eerste gezamenlijke businessplan, waarin o.a. pres- het economisch optimaal functioneren van de binnenstad, taties worden vastgelegd die door de keten moeten worden verlangt een structurele financiering en een bijdrage van gerealiseerd een feit zijn. alle partners. In het bijzonder voor de inzet van een externe In relatie hiermee willen we het werkgeversnetwerk benutten centrummanager en de uitvoering van het programma 2009 om verder uitvoering te geven aan het banenoffensief naar maar ook 2010 zijn gemeentelijke middelen nodig. In totaal de werkgevers. De intentieverklaringen die ondertekend zijn hebben we € 250.000 (meerjarig incidenteel) bij de perspec- door bedrijven en diverse andere partijen moeten doorver- tiefnota 2009 uitgetrokken. Vanuit de andere partijen wordt taald worden naar de regio een bedrag van € 20.000 beschikbaar gesteld.

Op de werkvloer zal de samenwerking tussen de accountma- De mogelijkheden voor het oprichten van een stads breed on- nagers van E&A en het Werkloket verder verstevigd worden. dernemersfonds worden in 2009 (en 2008) onderzocht. Dit kan De vraag vanuit het bedrijfsleven zal centraal staan. Daar- alleen maar op basis van een vraag vanuit het (georganiseer- naast zal in 2009 een plan worden gemaakt waarin beschre- de) bedrijfsleven is. De wens van een ondernemersfonds komt ven staat op welke wijze binnen de gemeente Zwolle de werk- vooral van de ondernemers in de binnenstad. Zij hebben de geverscontacten ´gestroomlijnd´ kunnen worden.. In eerste Gemeente Zwolle gevraagd mee te denken over de mogelijk- instantie gaat het om afstemming van de werkprocessen heden. De Kamer van Koophandel onderzoekt het draagvlak en uniformiteit van handelen van de bestaande ´loketten´: en formuleert in overleg met de ondernemers(verenigingen) bedrijvenloket, werkloket, Regionaal Bureau Zelfstandigen, en de Gemeente Zwolle een voorstel. Op zijn vroegst kan het Vergunningen. Doel is de ondernemer zo efficiënt en effectief ondernemersfonds begin 2010 operationeel zijn. De voeding mogelijk van dienst te zijn: heldere procedures en doorlooptij- van het ondernemersfonds loopt namelijk via de gemeente- den (zie ook onderdeel d verbeteren dienstverlening). lijke belastingen.

Samen met het Regionaal Bureau Zelfstandigen, UWV en CWI In 2009 zal besluitvorming moeten plaatsvinden over het zal uitvoering gegeven worden aan ´ondernemend de uitke- definitieve winkelprogramma voor Stadshagen 2. ring uit´. Zo zal er een gezamenlijk starterspunt komen voor Voor het winkelgebied Thomas a Kempisstraat/Vechtstraat mensen die vanuit een uitkeringssituatie een eigen bedrijf zal uitvoering gegeven worden aan de opgestelde visie. Dit zal willen starten. gebeuren in nauwe samenhang met de hele visie voor de wijk Diezerpoort. d. verbeteren van de dienstverlening aan ondernemers Wat betreft de grootschalige detailhandel: in 2009 zal be- De gemeente Zwolle maakt werk van haar dienstverlening. sluitvorming plaatsvinden over de eventuele uitbouw van de Eén van de doelstellingen is dat eind 2009 het Zwolse onder- woonboulevard. Tevens zal in 2009 gewerkt worden aan de nemersklimaat minimaal een 6,3 scoort in de benchmark van planologische procedures om de komst van IKEA mogelijk te het ministerie van EZ. We zijn op de goede weg met een 6,2 in maken. 2007. Een tweede doelstelling is dat Zwolle voor het einde van 2009 f. versterken van de positie van Zwolle als toeristische stad een digitaal bedrijvenloket heeft. Laatstgenoemde sluit aan De doelstelling van het totaal aantal bezoeken aan de stad bij de prestatie-afspraak van het college en de afspraken in (prestatieafspraak met het ministerie van EZ) wordt gevolgd het kader van Digitaal Perspectief. In 2009 moet het pro- in het jaarlijkse onderzoek van NBTC-NIPO Research naar het ject ´Mijn Bedrijvenloket´ gereed zijn. Dit project haakt in Toeristisch bezoek aan steden. Uit het laatste onderzoek (van op bestaande projecten als het digitaal omgevingsloket en 2007) bleek dat we onze doelstelling van een toename van 5% DIMPACT. nog niet gehaald hebben, het toeristisch bezoek vertoont zelfs een vermindering. Navraag bij de verantwoordelijke onder- ´Mijn Bedrijvenloket´ biedt ondernemers de mogelijkheid om zoeker wees uit: “Voor de meeste steden is ten opzichte van via het DigiD voor bedrijven digitaal in contact te treden met 2003 de bezoekfrequentie gedaald. een oorzaak hiervan durf de accountmanager en via dit directe kanaal vragen te stellen, ik niet te geven, wellicht dat het weer hier invloed op heeft dossierinformatie op te vragen, diensten aan te vragen. Het gehad. Wij raden aan om vooral naar de bezoekersaantallen ´Mijn Bedrijvenloket´ wordt een landelijk geïmplementeerde te kijken. Het aantal bezoeken kan worden vertekend door tool en staat in verbinding met landelijke sites van VROM en personen die erg vaak een stad bezoeken en het ene jaar wel EZ (´Antwoordvoorbedrijven.nl`). Dit project sluit aan op de en het andere jaar niet in de steekproef zitten.” Europese Dienstenrichtlijn die voorschrijft dat ondernemers We stellen voor het advies van NBTC-NIPO Research over

programmabegroting 2009 95 tkwaliteit

te nemen en de doelstelling voor 2009 te herdefiniëren naar provinciale campagne op te zetten die een breed palet aan 1.369.200 bezoekers zijnde het aantal bezoekers in 2003 initiatieven laat zien, verspreid over de gehele provincie. plus 5%. Hiervoor moeten we wel toestemming krijgen van het ministerie van EZ. In 2007 zijn in ieder geval 1.427.000 In de nieuwe subsidieverordening wordt één budget voor bezoekers geteld. Dit is een toename van 4,2%. We zitten dus evenementen aangekondigd, gedekt uit bestaande middelen. in de goede richting, maar er is nog wel heel wat werk aan de De totale omvang van dit budget dient circa € 550.000 te be- winkel. dragen op basis van de toegekende subsidiebeschikkingen in de afgelopen jaren en naar verwachting in de komende jaren. In 2007 is de, in samenwerking met de stuurgroep Toerisme, De structureel beschikbare budgetten zijn niet voldoende om opgestelde nota Toeristisch offensief vastgesteld. In 2008 zijn alle evenementen te ondersteunen. Via incidenteel beleid is en worden plannen opgesteld voor de uitvoering van de nota. tijdens de vorige perspectiefnota´s voorzien in het tekort. Plannen die in 2009 en verder in uitvoering moeten komen Structureel is in de periode 2009-2012 jaarlijks een additio- voor de realisatie van het in de nota vastgelegde toeristisch neel budget ad € 80.000 nodig. Dit bedrag hebben we aange- beleid. De bestaande middelen zijn hiervoor ontoereikend. vraagd (meerjarig incidenteel) bij de perspectiefnota 2008. Daarom zijn voor 2009 aanvullende incidentele middelen (€ 35.000) uitgetrokken. Eventuele aanvragen voor structu- g. beter vermarkten van de stad Zwolle rele financiering na 2009 zullen in relatie met het beëindigen In 2008 is besloten de activiteiten van de VVV, Zwolle Stads- van de GSB middelen in de perspectiefnota 2009 aan de orde marketing en het evenementenbureau bijeen te brengen in komen. Zwolle Marketing. In het businessplan van de nieuwe organisatie is een gemeentelijk bijdrage opgenomen van in totaal In 1995 is het project “Hanzesteden langs de IJssel” gestart. € 450.000,- . Deze bijdrage is voor de jaren 2009 tot en met Het voornaamste doel was en is het genereren van econo- 2011. Na 2011 neemt de gevraagde bijdrage van de gemeente misch rendement voor de regio op basis van een nieuw te af tot € 400.000,-. In de ´oude´ situatie ontvingen de drie or- ontwikkelen toeristische merk: De Hanze. Eind 2006 liepen de ganisaties gezamenlijk € 390.000,- aan subsidie. De dekking huidige afspraken met Bureau Hanzesteden af. Uit de evalu- van de subsidies door de gemeente voor deze drie organi- atie van het Bureau Hanzesteden bleek dat de deelnemers saties was echter deels structureel (€ 340.000,-) en deels een vervolg willen geven aan de Hanzesteden. Vanaf 2009 is incidenteel (€ 50.000) geregeld. Op basis van het business- de financiering nog niet geregeld. Zwolle staat aan de basis plan is besloten de bijdrage van de gemeente structureel te van de Hanze nieuwe tijd. Het is daarom van belang dat de maken en te zetten op € 400.000,-. Wij hebben dan ook bij de bijdrage voor de Hanzesteden organisatie een structureel perspectiefnota 2008 structurele middelen aangevraagd van € karakter krijgt. Hiervoor is jaarlijks € 24.000 nodig. In de 60.000,- per jaar. perspectiefnota 2008 zijn dan ook structurele middelen ad Omdat een belangrijk deel van de subsidie bijdrage van de ge- € 24.000 per jaar beschikbaar gesteld. meente in de oude situatie ging zitten in de personele lasten / overhead en minder in out of pocket kosten (concrete acties) Wat betreft Graaf van Sassendonk: in 2008 is de tv-serie is verder voorgesteld om het budget tijdelijk voor een periode ´Wie is de mol junior’ uitgezonden. Alle afleveringen speel- van drie jaar te verhogen ten behoeve van deze concrete den in Zwolle. Voortbordurend op deze tv-serie is in 2008 acties. De uitdaging voor de nieuwe organisatie is verder om een computerspel en een interactief spel/speurtocht door in de toekomst een efficiëntere bedrijfsvoering te realiseren de stad Zwolle e.o. ontwikkeld. Zowel het computerspel als om mede daardoor meer te kunnen investeren in campagnes het interactieve spel/speurtocht worden in de periode 2009 (out of pocket kosten). Daarnaast dienen de bijdragen van – 2010 verder doorontwikkeld. Het doel is een betere positie bedrijven en maatschappelijke partners structureel te worden te verwerven in het marktaandeel van toeristische bezoeken verhoogd. Omdat deze ombuiging niet in 1 jaar kan worden van gezinnen met kinderen in de leeftijd van 6 – 14 jaar, de gerealiseerd is ervoor gekozen om voor een periode van drie toeristische bezoeken te verlengen en bestedingen te verho- jaar voor de out of pocket kosten incidenteel een bedrag bij gen. Aan de Gemeente Zwolle wordt een bijdrage gevraagd te dragen van € 50.000,- per jaar. Omdat het om incidentele van € 55.000 voor 2009 en € 50.000 voor 2010. In de perspec- bijdrage gaat en voor een meerjarige periode valt dit in de tiefnota hebben we deze meerjarige incidentele bedragen. categorie meerjarig incidenteel. Dit is al aangevraagd bij de Externe financiering bedraagt in 2009 € 135.000 en in 2010 perspectiefnota 2008. € 90.000. De Sassenpoort bestaat in 2009 600 jaar. De Sassenpoort ‘Zwolle Hoofdstad van de Smaak 2008’ is een pilot voor een is een belangrijk symbool met historische waarde voor de breed provinciaal traject dat vanaf 2009 tot en met 2011 alle stad Zwolle. Landelijk gezien is het een zogenaamd `top 100 vernieuwende initiatieven en projecten rondom zintuiglijke monument´. De Rijksgebouwendienst is formeel eigenaar. beleving binnen Overijssel in de schijnwerper zet onder het Het goed onder de aandacht brengen van deze mijlpaal in motto ‘Proef de pure provincie Overijssel’. Zwolle Hoofdstad 2009 zal bijdragen aan stadspromotie (Zwolle Marketing), van de Smaak 2008’ is de aftrap van een marketingcampagne toeristische promotie (Toerisme, Hanze, Monumenten) en van de stad Zwolle, waarbij de stad zich profileert samen met binnenstadspromotie (Centrummanagement). Dit is een een- haar regio rondom allerlei verschillende aspecten van smaak. malige kans die naar onze mening opgepakt moet worden. De Deze campagne zal breed worden ingezet in de periode tot uitvoering loopt via een prestatieovereenkomst met de nieuwe en met 2013. Ambitie is om voor Overijssel een meerjarige organisatie Zwolle Marketing.

96 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Het beleid voor de marketing- en acquisitiestrategie van de werklocaties heeft een looptijd tot en met 2009. Eind 2009 zal dan ook een evaluatie gereed moeten zijn van de lopende strategie. Op basis van de uitkomsten zullen de jaren erna nieuwe acties op touw worden gezet.

Kengetallen

Aantal arbeidsplaatsen 2004 76.952 2005 77.300 2006 79.960 2007 81.160

Aantal bedrijven, inclusief landbouw 2004 4.693 2005 5.010 2006 5.156 2007 5.440 (bron BIRO en onderzoek en statistiek).

Bedrijventerrein, verkochte ha: 2004 8,6 2005 10,2 2006 8,9 2007 10,0 (het betreft de verkopen waarbij de akte bij de notaris is gepasseerd).

Kantoren, oplevering nieuwbouw m² 2004 14.600 2005 18.000 2006 58.500 2007 0

Aantal startende bedrijven als percentage van het totaal aantal bedrijven in Zwolle en Nederland Jaar Zwolle % Nederland % 2004 6.9 6.9 2005 8.9 8.2 2006 6.9 8.1 2007 9,9 8,8

programmabegroting 2009 97 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 3026 2091 1956 1956 1956 1956 Baten 4010 670 1036 1036 1162 1162 Resultaat voor bestemming 984 -1421 -920 -920 -794 -794 Reservemutaties: 44 6 * reserve nog uit te voeren werken ON 6 Resultaat na bestemming 1028 -1415 -914 -920 -794 -794

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Met name trendmatige aanpassingen en hoger dividend Essent ad € 0,6 mln. Toelichting mutatie meerjarenraming: Verlaging ged. incidenteel hoger dividend Essent -126

Besluitvorming PPN 2008 (structureel): Stadsmarketings en evenementenbureau -60 -60 -60 -60 Hanzesteden -24 -24 -24 -24

Besluitvorming PPN 2008 (meerjarig incidenteel): Digitaal ondernemersloket -297 Dekking: MPI/ICT bandbreedte 297 Samenvoeging SESZ/SMZ/VVV -50 -50 -50 Centrummanagement -125 -125 Verhoging evenementenbudget -80 -80 -80 -80 Graaf van Sassendonk -55 -50

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 14 14 14 14

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Stimulering vernieuwing economie -115 600 Jaar Sassenpoort -25 Toeristisch offensief -35

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Economisch beleid en progr. 481 -481 Relatiebeheer/Acquisitiebeleid 437 -437 Marketing en promotie 258 -258 Evenementen 169 -169 Toeristisch beleid 455 6 -449 Economische deelnemingen 156 1036 880 1956 1042 -914

98 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Programma 9 Toename arbeidsparticipatie Thema PPN Samen leren en werken in Zwolle

Beleidskader • Het Voorbereidingstraject Participatiebudget is gestart. Ons uitgangspunt is dat iedere burger kan participeren in de Beleidsmatig en organisatorisch bereiden we ons voor op samenleving. De eenheid Sociale Zaken en Werkgelegenheid de ontschotting van de participatiebudgetten (re-integratie, biedt, samen met haar partners, intensieve ondersteuning inburgering en educatie). In de eerste fase staan het op maat aan haar cliënten met als hoogste doel werk of, als ontwikkelen van één visie op participatie en het analyseren dat niet haalbaar is, een andere manier van participatie in de van trajecten en klantgroepen centraal. samenleving. We willen kansarme groepen kansrijker maken en duurzame Relevante beleidsnota’s uitstroom bevorderen. Om dit te bereiken doen we meer zelf • Collegeakkoord 2006 – 2010 (via het Jongerenpunt, Werkloket en de Zwolle Werkt Acade- • Koersplan 2008 SoZaWe mie), kopen minder re-integratietrajecten in en intensiveren • Nota ´Goed partnerschap: hét recept voor duurzame de samenwerking met onze partners in de stad. arbeid en participatie 2007 – 2010 • Operationeel ontwerp Zwolle Werkt Academie In relatie met de PPN: (2008, conceptversie 0.5) • Integrale dienstverlening vanuit de Zwolle Werkt Acade- • Plan van aanpak Voorbereidingstraject Participatiefonds mie: werkzoekenden en werkgevers worden vanuit één (maart 2008) loket (gemeente, CWI en UWV) bediend. • Bestuursakkoord Rijk en Gemeenten (2007) • Op basis van de afspraken die gemaakt zijn tijdens de regionale participatietop en de uitkomsten van de regionale en lokale arbeidsmarktanalyse (gemeenten, CWI, UWV, WEZO, bedrijfsleven, onderwijsinstellingen) vraag en aanbod op de arbeidsmarkt beter op elkaar afstemmen en de mismatch in de toekomst zoveel mogelijk voorkomen.

Programmaplan 2009

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Eén geïntegreerd en ontschot klantpro- Vanuit de Zwolle Werkt Academie (ZWA) Realisatie van het eerste gezamenlijke ces. bieden het CWI/UWV en de gemeente businessplan Werkplein de Lure (samen een integraal en ontschot aanbod van met CWI/UWV), waarin o.a. prestaties maatwerkdienstverlening aan werkzoe- worden vastgelegd die door de keten kenden. moeten worden gerealiseerd.

Cliënten die zich melden bij de service- desk (nieuwe instroom), nemen uiterlijk binnen 48 uur deel aan een intensief (werk)activeringsprogramma van maximaal 3 maanden (ZWA) en worden voorzien van een tijdelijk inkomen.

Cliënten die zich melden bij de service- desk en niet kunnen deelnemen aan een intensief (werk)activerings-programma van maximaal 3 maanden (ZWA), worden binnen 2 weken voorzien van een passend re-integratietraject.

De uitstroom van WW´ers en WWB´ers in het kader van de ZWA (in de eerste 3 maanden na instroom) is 70%. Voor de 30% van de mensen die niet aan het werk zijn na ZWA wordt een sluitende aanpak gerealiseerd.

programmabegroting 2009 99 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Het hebben van kinderen vormt geen De activiteiten rondom kinderopvang belemmering voor deelname aan een worden op één centraal punt binnen de (werk)activeringsprogramma. gemeente ondergebracht. Op deze manier kan de regeling kinderopvang beter worden uitgevoerd. Afname van het aantal WWB-uitkeringen Afname van het aantal thuiswonende met 600 t.o.v. eind 2006. personen met een WWB-uitkering jonger dan 65 jaar met 225.

80% van het bestaande cliëntenbestand M.i.v. 1-1-2009 zetten wij intensievere wordt intensief begeleid door de consu- begeleiding in voor het zittende bestand lenten werk. om het bijstandsvolume te verminderen. Hierbij benutten wij de mogelijkheden van het werkdeel. Participatie. Iedereen participeert naar vermogen Maatwerk aan die doelgroepen die • Alle dak -en thuislozen met een extra aandacht en steun nodig hebben: WWB-uitkering die niet volledig zijn jongeren, jonggehandicapten (Wajong), ontheven hebben een maatwerktra- uitkeringsgerechtigden 45+, alleenstaan- ject. den, alleenstaande ouders, (startende) • Actieve deelname vanuit de uitvoering zelfstandig ondernemers, inburgeraars. aan het Stedelijk Kompas. • Uitvoering specifiek project t.b.v. re-integratie alleenstaande ouders. • Uitvoering specifiek project t.b.v. re-integratie 45+. • Samenwerking met De Werkelaar intensiveren. • Inburgeraars (zie programma 4).

Volledige ontschotting van de participa- Implementatie Participatiebudget. (zie a) tiebudgetten: re-integratie, inburgering en educatie. Integraal beleid WWB en WMO. Uitvoering project WWB-WMO. Resultaten: • Uitkeringsgerechtigden gaan aan het werk in hun eigen wijk; ze verlenen diensten op het gebeid van wonen, zorg en welzijn. • Deze diensten worden aangeboden aan de mensen in diezelfde wijk, die hulp nodig hebben op één of meerdere van deze terreinen (WMO cliënten) waardoor ze langer zelfstandig kunnen blijven wonen. • Het bevorderen van sociale samenhang in de wijk. Sluitende aanpak voor jongeren tot 27 Intensieve samenwerking vanuit één Elke jongere zonder baan, in ieder geval jaar. visie door alle interne en externe betrok- tot 23 jaar, richt zich op het behalen van kenen met als doelstelling het voorko- een startkwalificatie (minimaal mbo-2 men van schooluitval en het behalen van diploma) en/of heeft een leerbaan of een startkwalificatie. regulier werk.

Evaluatie van de werkwijze en resultaten van het Jongerenpunt. Op basis van de uitkomsten hiervan een vervolgplan opstellen met daarin: inhoud (visie, doelstellingen, activiteiten/projecten, resultaten), werkprocessen (wie is wanneer aanspreekpunt en verantwoordelijk) en organisatie (fysieke plek, structuur).

100 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Het doelperspectief voor elke jongere in de uitkering is duidelijk.

Van 90% van het totale bestand uitkeringsgerechtigde jongeren is inzichtelijk of er sprake is van wel of geen startkwalificatie.

Door gezamenlijke intake de instroom van nieuwe cliënten beperken: 40% van de jongeren die zich melden voor een WWB-uitkering vraagt uiteindelijk geen uitkering aan. Samen met onderwijsinstellingen, zorg- Iedere jonggehandicapte volgt een traject Uitvoeren van het actieplan waarin en welzijnsinstellingen en het bedrijfs- dat een duurzaam perspectief biedt op beschreven staat hoe we gezamenlijk leven er voor zorgen dat zoveel mogelijk een reguliere baan, WSW-baan, opleiding (CWI/UW, gemeente) jonggehandicapten jonggehandicapten (Wajong) optimaal of een andere vorm van participatie intensiever gaan begeleiden naar een kunnen participeren in een vorm van reguliere baan, WSW-baan, opleiding of werk die past bij hun talenten en waarbij andere vorm van participatie. rekening gehouden wordt met hun be- perkingen. Benutting werkgeversnetwerk en lokale Eén centraal optimaal bereikbaar In RPA verband (Regionaal Verband infrastructuur. servicepunt voor werkgevers binnen de Arbeidsmarktbeleid IJssel-Vecht) laatste gemeente Zwolle en de regio stappen ondernemen om de werkgeversloketten in de regio IJssel-Vecht aan elkaar koppelen. Ook wordt een gezamenlijk dienstverleningsconcept richting werkgevers ontwikkeld. De uitstroom vanuit het Werkloket bedraagt minimaal 120 cliënten. De ZWA kan gebruik maken van de werkgeverscontacten van het Werkloket. Vergroten naamsbekendheid onder werkgevers door het opstellen van een plan van aanpak, waarin onder meer opgenomen: minimaal 250 bedrijfsbe- zoeken per jaar en het organiseren van minimaal 4 presentaties/ workshops per jaar voor werkgevers. Aantal plaatsingen van mensen met een WSW-indicatie verhogen: minimaal 8% van het totaal aantal plaatsingen.1 Plan waarin beschreven staat op welke wijze binnen de gemeente Zwolle de werkgeverscontacten ´gestroomlijnd´ kunnen worden. Betrokken afdelingen: E&A, Vergunningen, RBZ, Wijkzaken en het Werkloket. De gemeente is voortrekkersgemeente Zwolle neemt het voortouw om tot een arbeidsmarktbeleid. regionaal arbeidsmarktbeleid te komen. Hiertoe worden werkgevers, werknemers, onderwijs, CWI/UWV bij elkaar gebracht en concrete prestatieafspraken gemaakt.

1 In de periode april t/m juli 2008 betreft het 16 personen (vanuit de WEZO) van de in totaal 307 geplaatste personen (5% van het totaal).

programmabegroting 2009 101 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Committment (´goed partnerschap´) Op basis van de arbeidsmarktanalyse met alle relevante partners uit de regio wordt, binnen het samenwerkingsver- t.a.v. de aanpak van (langdurig) werklo- band IJssel-Vecht, een plan van aanpak zen. opgesteld om de match tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt in de regio te verbeteren en hiermee de participatiegraad van burgers te verhogen.

N.a.v. de resultaten vanuit 5 branchegerichte expertmeetings een betere aansluiting tussen vraag en aanbod bewerkstelligen

Ontwikkelen branchegerichte mensont- wikkelkolom (re-integratieladder). In eerste instantie voor die branches die tijdens de Participatietop een intentie- verklaring hebben getekend.

Voeren van het secretariaat Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid.

Uitvoeren van een pilot waarbij periodiek een aanbodskrant aan werkgevers in de regio IJssel-Vecht wordt verstuurd. Het op vrijwillige basis aanbieden van De modernisering van WSW verder vorm Implementatie/uitvoeren modernisering een reguliere dienstbetrekking voor geven. Op regionale en integrale wijze WSW: mensen met een psychische, lichame- wordt de strategie gevormd. De ge- • Versterken integrale aanpak WSW, lijke of verstandelijke arbeidshandicap. meentelijke opgave voor regie, financiën WMO en WWB. en sociale verhoudingen zullen hierbij • Uitwerken van de cliëntenparticipatie centraal staan. in samenwerking met de regio en de WSW-raad. • Vergroting van het aantal mensen dat begeleid werkt door het stimuleren van het gebruik van persoonsgebon- den budget (pgb) • Realisatie van ´de beweging van binnen naar buiten´. • Inzicht in aantal en diversiteit van WSW-geïndiceerden

Uitvoeren door WEZO van de verbete- ragenda: • Dit leidt tot verlaging van het financi- ële tekort. Het verwachte tekort bedraagt € 354.000 waarvan het Zwolse deel (€ 262.000) is opgenomen in het incidentele bestedingsplan. • Gemeentelijke afname van re-inte- gratiediensten evalueren en waar mogelijk uitbreiden.

Toelichting programmaplan: a Het Participatiebudget biedt ruimte voor integrale beleidsvorming en -uitvoering, maatwerk voor de klant en minder administratie. Resultaten implementatie Participatiebudget: • Eén visie op participatie. • Analyse en definiëring van de klantgroepen afgerond. • Prestaties gedefinieerd op klantniveau. • Besluitvorming integrale inzet van de verschillende geldstromen afgerond. • Besluitvorming afgerond over positionering van het Participatiebudget en de interne bedrijfsvoering. • Aanzet gegeven voor de ombuiging van het huidige inkoopbeleid naar het inkoopbeleid binnen het Participatiebudget. • De interne bedrijfsvoering voor het Participatiebudget gereed.

102 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 10237 10969 23625 23625 23625 23625 Baten 8502 10356 23009 23009 23009 23009 Resultaat voor bestemming -1735 -613 -616 -616 -616 -616 Reservemutaties: 878 Resultaat na bestemming -857 -613 -616 -616 -616 -616

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Naast trendmatige aanpassingen zijn de rijksbijdrage WWB (werkdeel) en de hiermee corresponderende lasten verlaagd. Daarnaast is in het kader van de modernisering WSW de doorbetaling van de ontvangen rijksbijdrage WSW ad € 15 mln. geraamd.

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 4 4 4 4

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Bijdrage Wezo in exploitaitetekort -262

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Aansluiting onderwijs/arbeidsmarkt 68 -68 Trajecten (WWB) 7619 7619 0 Kinderopvang 685 281 -404 Sociale werkvoorziening 15253 15109 -144 23625 23009 -616

programmabegroting 2009 103 tkwaliteit

Programma 10 Bijstandsverlening en armoedebestrijding Thema PPN Samen leren en werken in Zwolle

Beleidskader • Besluit van de raad van 27 juni 2005: vaststelling “Iedereen doet mee, actieplan armoedebestrijding 2006-2009”; Ons uitgangspunt is kwetsbare burgers weerbaar maken. • Communicatieplan Inkomensondersteunende maatregelen Deze doelstelling is de titel van ons armoedebeleid. An- 2006-2009 “Iedereen kan het weten” (collegebesluit van11 dere doelstelling van het armoedebeleid is het verlenen van juli 2006); gerichte inkomensondersteuning. Onderdeel van het totale • Kadernota Armoede- en participatiebeleid 2008-2011 “Van armoedebeleid is schuldhulpverlening, waarvan de kernwoor- kwetsbaar naar weerbaar” (raadsbesluit 26 november den zijn: meer vraag- en resultaatgericht, klant centraal en 2007) preventief. • Actieplan schuldhulpverlening “Uit ’t het krijt naar stabiliteit” (raadsbesluit van 11 december 2006). Relevante beleidnota´s: • Besluit van de raad van 16 februari 2004 met betrekking tot de invoering van de Wet werk en bijstand (Nota Wwb);

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen regulier Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 beleid Het op een juiste en cliëntgerichte wijze Afname van het aantal thuiswonende Afname van het aantal thuiswonende behandelen van aanvragen uitkeringen personen met een WWB-uitkering jonger personen met een WWB-uitkering jonger en bijkomende werkzaamheden dan 65 jaar met 600 t.o.v. eind 2006. dan 65 jaar met 225.

Vereenvoudiging van de procedure toe- kenning bijzondere bijstand (onder meer door standaardisering).

Handhaving streefcijfers afhandelings- termijnen : • 85% van de aanvragen kosten levens- onderhoud WWB wordt binnen 8 weken afgehandeld; • 95% van de aanvragen kosten le- vensonderhoud BBZ, Ioaw/z en Wwik wordt, afhankelijk van de regeling, binnen 8 of 13 weken afgehandeld.; • 80% van de aanvragen Bijzondere Bijstand wordt binnen 8 weken afgehandeld; • 95% van de beëindigingsonderzoeken wordt binnen 3 maanden afgehandeld. • 95% van de aanvragen langdurig- heidstoeslag wordt binnen 8 weken afgehandeld.

Continuering Hoogwaardig Handhaven, door: • Preventie door klantgerichte dienstverlening en verbetering van de voorlichting i.s.m RCF Overijssel; • Effectieve terug- en invordering bij fraude;

Verbeteren van de inspraak door het inwinnen van advies bij de cliëntenraad voorafgaand aan een collegebesluit.

104 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen regulier Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 beleid Het voorkomen dat personen als gevolg Het, in het kader van armoedebestrij- Het uitvoeren van de maatregelen van de van financiële redenen niet aan het ding, langs twee beleidslijnen, verster- kadernota armoedebeleid. In 2009 wordt maatschappelijk leven kunnen deelne- ken van de weerbaarheid van mensen daarbij m.n. ingezet op: men • Bevorderen bewegen door jongeren 90% van de doelgroep is bekend met de (ondersteunen BOS-projecten en gemeentelijke maatregelen in het kader Jeugdsportfonds); van de armoedebestrijding. • Bevorderen culturele participatie jongeren (d.m.v. stichting Meedoen); • Continueren van de computerregeling; • Continueren inkomensondersteuning chronisch zieken en 65plussers; • Continuering vakantieregeling; • Bevorderen van de gezondheid (i.s.m GGD) • Bevorderen bewegen van ouderen (i.s.m SWO); • Het continueren van de collectieve zorgverzekering; • Terugdringen niet-gebruik van voorzieningen (door voorlichting, bestandskoppelingen, samenwerking met de SVB, vereenvoudiging aanvraag bijzondere bijstand);

Permanente aandacht voor voorlichting en communicatie door: • Mondelinge voorlichting: doelgerichte inzet voorlichterspool; • Voorlichting i.s.m de Belastingdienst onder niet gebruikers van huurtoeslag, zorgtoeslag) • Formulierenhulp; • Vereenvoudiging van aanvraagproce- dures • Uitbreiding communicatiekanalen (m.n. Omroep Zwolle) Het terugdringen van niet-gebruik, o.m. door bestandsvergelijk met gegevens van de Belastingdienst. Verlenen van hulp en preventie ten Opzetten van trajecten of geven van ad- Aan alle Zwollenaren met financiële pro- behoeve van een stabielere of schulden- viezen voor elke gemotiveerde schulden- blemen wordt hulp geboden met één van vrije toekomst door integraal aanbod van baar uit Zwolle of regio. de producten van SHV zoals budgetbe- kredieten, schuldregeling, budgetbeheer De wachttijden voor aanvragen blijven heer, betalingsregelingen, budgetadvies en psychosociale hulpverlening. beperkt tot een redelijke termijn. en herfinancieringen.

Verrichten van 175 heronderzoeken voor mensen die een schuldbemiddeling doorlopen bij de SHV.

In het kader van de vernieuwing zullen ongeveer 1050 regio-bewoners en Zwollenaren in budgetbeheer worden opgenomen waaronder, afhankelijk van financiën, eventueel ook daken thuislozen.

Aan 65 Zwollenaren zal budgetcoaching worden aangeboden om de terugweg naar financiële zelfstandigheid te bevorderen.

programmabegroting 2009 105 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen regulier Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 beleid Verstrekken van 5 uitgestelde leningen ad maximaal € 2.000 aan zelfstandig wonende jongeren tot 27 jaar zonder startkwalificatie.

Sociaal krediet verlenen aan 100 mensen met een financieel probleem waaronder ook herfinancieringen zijn begrepen voor problematische schulden.

Samenwerking met instellingen die bij de schuldenproblematiek betrokken zijn, verstevigen door een sociaal-juridisch platform op te richten.

Het aantal huisuitzettingen verminderen en herhuisvesting versnellen door een nieuw convenant met de woningbouwcorporaties Kengetallen

Overzicht aantallen uitkeringen (per uitkering) Werkelijke aantallen Geprognosticeerde aantallen Volumes per ultimo 2007 2008 2009 WWB <21 25 25 25 Wwb 21 - 65 2204 2138 1900 Wwb >65 176 190 205 Wwb EV 42 50 50 Wwb tot. 2447 2403 2180 Bbz 6 10 10 Ioaw 32 32 32 Wwik 69 70 70 Ioaz 8 10 10 Vvtv 1 0 0 Totaal 2563 2525 2302

NB: In deze aantallen weerspreekt de ambitie om, ondanks macro-economische ontwikkelingen, door te gaan met het verlagen van het bijstandsvolume. In de financiële begroting is uitgegaan van een conservatieve ontwikkeling van de daling van het bijstandvolume. Overzicht aantallen schulphulpverlening Product Totaal Totaal Prognose Prognose 2006 2007 2008 2009 Tel. Aanmelding 1.309 1.242 1.350 1.300 Aanvraag SHV 751 730 1000 * 1.170 Actieve schuldbemiddelingen 152 149 165 190 Bestand BBR 735 842 850 1.050 Bestand BBV 29 28 30 30 Heronderonderzoek schuldbemiddeling Nvt Nvt Nvt * 175 Betalingsregelingen Nvt Nvt Nvt * 250 Melding corporatie 18 36 40 20 Traject en budgetbegeleiding 209 99 200 * 0 Budgetcoaching Nvt Nvt Nvt * 65 Budgetadviesgesprek voor re-integratie 40 39 40 100 WSNP-zaken (bestand) 129 180 150 150 WSNP-verkl. 327 299 265 250 Bestand Leningen 44 35 100 100 Saldo leningen € 173.707 € 135.000 € 280.000 € 280.000

106 programmabegroting 2009 tkwaliteit

NB: in het jaar 2009 zullen we naar verwachting, afhankelijk Het aantal mensen in budgetbeheer zal toenemen. Nu is het van instemming met het nog voor te leggen specifieke raads- aantal mensen in het budgetbeheer (bestandcijfer) ongeveer voorstel, werken op de vernieuwde wijze. Het cijfer 1.170 bij 70 procent van de aanmeldingen. We verwachten een stijging aanvragen SHV staat in 2009 voor het aantal te verwachten van ongeveer 30 procent op de instroom. intakes die niet altijd hoeven te resulteren in schuldregelin- De activiteit traject/budgetbegeleiding sloot niet goed aan gen. Betalingsregelingen is een nieuw product voor mensen en wordt in de vernieuwde schuldhulpverlening niet langer die geen gebruik kunnen maken van een schuldregeling. gebruikt. Budgetcoaching komt daarvoor in de plaats.

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 48243 47518 47858 47899 47940 47981 Baten 36489 34278 33493 33493 33493 33493 Resultaat voor bestemming -11754 -13240 -14365 -14406 -14447 -14488 Reservemutaties: -1083 28 Reserve WWB inkomensdeel -68 Reserve nog uit te voeren werken SZ 635 Resultaat na bestemming -12837 -13212 -13798 -14406 -14447 -14488

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Met name trendmatige aanpassingen en stadsuitbreiding. Toelichting mutatie meerjarenraming: Stadsuitbreiding -41 -41 -41

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 84 84 84 84

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Kwijtschelding 842 26 -816 Algemene bijstand 38425 30418 -8007 BBZ/BOB 942 952 10 IOAW/IOAZ 761 580 -181 Wet Inkomensvoorz.Kunstenaars 825 728 -97 Armoedebestrijding 3974 868 -3106 Schuldhulpverlening/kredietverl. 635 173 -462 Budgetbeheer 1226 211 -1015 WSNP 296 172 -124 47926 34128 -13798

programmabegroting 2009 107 tkwaliteit

108 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Pijler Fysiek

Wonen en bouwen in Zwolle vereist regie. De gemeente voert die regie, zonder nu direct altijd opdrachtgever te zijn, maar beslist wel waar er mag worden gebouwd. Ook hier weer bewaakt de gemeente het evenwicht van het totaal en daarmee de kwaliteit van het leefklimaat.

Zwolle moet immers groen blijven, de lucht schoon, geluid- vereist veel en goede samenwerking met tal van partijen en hinder beperkt en de historische identiteit gewaarborgd. Er is aandacht voor duurzaamheid. Wanneer het gaat om bedrijfs- nog steeds een grotere vraag naar huizen dan er beschikbaar huisvesting is vooral bereikbaarheid een belangrijk aan- zijn. Daarnaast werken allerlei trends in op de aard van de dachtspunt van de gemeente. Naast werken en wonen is ook behoefte. Vergrijzing vraagt bijvoorbeeld om een toename ontspannen en recreëren noodzakelijk voor mensen. Zwolle van het aanbod van aangepaste woningen. Woningproductie zorgt dat het ook in dat opzicht aantrekkelijk blijft.

Pijler fysiek begroting 2009

aandeel in totale lasten beslag op algemene middelen

13% 19%

fysiek fysiek overig overig

87% 81%

financiering

42%

bijdrage derden reserves 52% tlv algemene middelen

Omschrijving /programma lasten baten reserve saldo mutaties (bedragen x € 1.000) 11 Volkshuisvesting 7260 6358 -902 12 Monumentenzorg en archeologie 1007 5 -1002 13 Recreatie 0 14 Groen 394 -394 15 Algemeen mobiliteitsbeleid/bereikbaarheid 8047 8584 -1010 -473 16 Duurzaamheid/milieu 3206 251 -2955 17 Integraal beheer openbare ruimte 44834 21074 668 -23092 18 Ruimtelijke plannen 1559 -180 -1739 Totaal 66307 36272 -522 -30557

programmabegroting 2009 109 tkwaliteit

110 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Inhoud

Programma 11 Volkshuisvesting 112

Programma 12 Monumentenzorg en archeologie 117

Programma 13 Recreatie 119

Programma 14 Groen 122

Programma 15 Algemeen mobiliteitsbeleid en bereikbaarheid 126

Programma 16 Duurzaamheid en milieu 131

Programma 17 Integraal beheer openbare ruimte 142

Programma 18 Ruimtelijke plannen 148

programmabegroting 2009 111 tkwaliteit

Programma 11 Volkshuisvesting Thema PPN Samen leven in Zwolle

Beleidskader • Verstedelijkingsconvenant met rijk en provincie (december 2004) Kenmerkend voor de gemeentelijke inzet op het terrein van • Woonvisie (april 2005) volkshuisvesting is het accent op regievoering, zonder zelf (fi- • Woonprogramma 2008 (mei 2008) nancieel risicodragend) opdrachtgever te zijn voor de beoogde • Convenant Partners in de Stad (actualisatie maart 2008) veranderingen in de woningvoorraad (bouw, sloop, verbete- • Structuurplan 2020 ring, verkoop etc.). De feitelijke investeringen in die woning- • Programma’s, (project-) overeenkomsten en (ruimtelijke) voorraad zijn derhalve niet op de gemeentebegroting terug te plannen voor de grotere woningbouwprojecten (bijvoor- vinden, afgezien van de inzet van het ISV- en BLS-budget. beeld Stadshagen)

Relevante beleidsnota’s • Meerjarig ontwikkelingsprogramma 2005-2009 ‘De Kracht van Zwolle’

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties 2010 Prestaties / activiteiten 2009 Betere balans tussen vraag en aanbod op Nieuwbouw (oplevering) van 4.450 wo- Oplevering van 900 woningen, waarvan: het gebied van wonen ningen, in bepaalde differentiaties naar Uitbreiding: 450 eigendom, prijs en locatie. Inbreiding: 450 Verstedelijkingsopgave waarmaken (wo- Per 22 juli 2008 is de stand van zaken dat (zie a). ningbouwprogrammering) er 3.180 woningen zijn opgeleverd. Verbeteren doorstroming door opvoeren Opstellen Meerjaren Woon Programma bouwproductie. 2009; gereed 1e kwartaal (zie b).

Samenwerking met marktpartijen en corporaties continueren (zie c).

Opstellen marktmonitor over 2008 (zie d).

Uitvoeren stimuleringssubsidie woningbouw met BLS-subsidie (zie e).

Programmamanagement (zie f). Sloop en andere onttrekkingen: 375 De sloop van de woningen in de Trap- woningen. jeswijk gaat in 2009 gestaag door. Dit geschiedt door corporaties (zie g) Verkoop van 400 huurwoningen. Verkoop van ca. 130 woningen veelal in Aa-landen en Zwolle-Zuid. Geschiedt door corporaties (zie h). Ingrijpende woning verbetering (> Voor 2009 worden niet op grote schaal € 50.000) en verbeteren duurzaamheid ingrijpende woningaanpassingen uitge- van ca 150 woningen. voerd door de corporaties (zie i). Doelgroepenbeleid ouderen Nieuwbouw van ca 125 volledig toegan- Oplevering van 49 volledig rolstoeltoe- kelijke woningen. gankelijke woningen in Werkeren, 22 zorgappartementen (Delta Wonen) en 27 appartementen Het Hoge Huis (SWZ (zie j). Ca 25% van de nieuwbouwwoningen is Circa 30% van de te realiseren wonin- geschikt voor ouderen. gen in 2009 is gestapeld en daarnaast geschikt voor ouderen (zie k).

112 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties 2010 Prestaties / activiteiten 2009 Realisatie van specifieke seniorencom- Opleveren van: plexen. • Centrum-Zuid, 47 seniorenappartementen. • De Aloë, 58 seniorenappartementen • Betje Wolffstraat, 4 seniorenappartementen. • Werkeren, Het Hoge Huis, 27 seniorenappartementen (zie l). Opplussen bestaande woningen. In 2009 worden 100 woningen door de corporaties opgeplust. Er wordt in dit kader extra aandacht besteed aan de relatie met het verduurzamen van de bestaande voorraad. (zie m). Beleid bijzondere doelgroepen Realisatie van woonvormen voor bijzon- De behoefte aan woonvoorzieningen voor dere doelgroepen (mensen met psychia- begeleid wonen verwerken in meerjarige trische handicap, jeugdzorg, verstande- prestatieafspraken corporaties (zie n). lijke beperking, lichamelijke beperking). Doelgroepenbeleid studenten Structurele toevoeging van studenten- Opleveren van: eenheden. • Holtenbroek vlek 09 “Hiphouse”, 32 eenheden • Diezerstraat / Korte Smeden: 15 studio’s. (zie o). Incidentele / tijdelijke studenteneenhe- In het kader van de prestatieafspraken den: 200 stuks. met de corporaties is afgesproken dat als de wachttijden oplopen (langer dan 6 maanden) gezocht wordt naar snel te realiseren oplossingen (zie p). Doelgroepenbeleid starters Aandeel goedkoop is minimaal 27%, de Het aandeel goedkoop in 2009 bedraagt mogelijkheid dit percentage op te voeren 23% (zie q). wordt bekeken. Continuering van de uitgifte van startersleningen (zie r). Doelgroepenbeleid woonwagens Aanleg nieuwe woonwagenlocaties en Aanleg nieuwe standplaatsen door aanpak bestaande woonwagenlocaties: corporaties in Stadshagen (Werkeren). Opstarten van een discussie met de corporaties over de toekomst van het woonwagenbeleid. Doelgroepenbeleid woonschepen Uitbreiding ligplaatsen voor woonsche- Afronden opstellen uitvoeringsplan op pen. basis van de Waterwoonvisie (zie s).

Voorzieningen bij bestaande ligplaatslo- caties kwalitatief op peil brengen.

Saneren te verplaatsen woonschepen.

Toelichting programmaplan daarbij, zeker voor de wat langere, termijn een duidelijke relatie met het structuurplan. a. In het MOP en in het verstedelijkingsconvenant met het rijk c. De samenwerking met de marktpartijen wordt verder is een taakstelling van 4.450 woningen voor periode 2005 uitgebouwd langs twee sporen. Enerzijds wordt op pro- t/m 2009 opgenomen. In 2009 worden naar verwachting jectniveau steeds nauw samengewerkt met de marktpar- zo´n 900 woningen opgeleverd. Dit ligt net iets boven het tijen bij het opstellen van de programma’s van eisen en gemiddelde van 890 woningen per jaar. Per 22 juli 2008 zijn de stedenbouwkundige plannen, zodat de kennis van de er vanaf januari 2005 3.180 woningen opgeleverd. Hiermee marktpartijen optimaal kan worden benut om het aanbod lopen we precies op koers. De verwachting is dat de gehele goed te laten aansluiten bij de vraag. Anderzijds wordt in MOP-taakstelling zal worden gehaald. het Concilium (vereniging van gemeente en marktpartijen) b. Het meerjarige woningbouwprogramma dat wordt opgeno- gewerkt aan de doelstelling van de vereniging: versnellen men in het Meerjaren Woonprogramma, wordt afgestemd van de woningbouwproductie, door projecten te evalueren met de Meerjaren Prognose Vastgoed en ter vaststelling en adviezen te geven voor het wegnemen van belemmerin- aan de raad voorgelegd. In het jaarlijkse woningbouw- gen en door marktonderzoek. programma wordt de woonvisie verder uitgewerkt. Er ligt De samenwerking met de corporaties komt tot uitdrukking

programmabegroting 2009 113 tkwaliteit

in het convenant Partners in de Stad; dit convenant wordt l. Onder dit onderdeel zijn de woningen vermeld die specifiek voor 2009 opnieuw geactualiseerd. voor senioren zijn bestemd en waarvan de oplevering in d. Samen met het Concilium wordt in 2009 opnieuw een 2009 te verwachten is. marktmonitor opgesteld. De gemeentelijke bijdrage komt m. De gemeente heeft een flink budget beschikbaar voor het ten laste van het reguliere onderzoeksbudget volkshuis- opplussen van woningen in de bestaande voorraad. De vesting. corporaties hebben aangegeven dat er in 2009 zo´n 100 e. Op basis van het verstedelijkingsconvenant wordt voor de woningen opgeplust zullen worden. periode 2005 t/m 2009 een BLS-budget van ongeveer 3 n. In 2008 heeft de gemeente samen met corporaties en miljoen euro verwacht. In 2009 zal op basis van het Besluit zorginstellingen de toekomstige vraag naar (woon)voor- Locatiegebonden subsidie een bestedingsvoorstel worden zieningen voor bijzondere doelgroepen in kaart gebracht. gemaakt en aan de raad worden voorgelegd. Dit in het kader van het project ´huisvesting bijzondere f. Het instrument programmamanagement wordt ingezet doelgroepen´. Er zijn prestatieafspraken vastgelegd tussen voor de bewaking van bouwproductie. Hierbij gaat het niet gemeente, corporaties en zorginstellingen. Als vervolgstap alleen om aantallen te bouwen woningen, maar ook om de worden in 2009 met de corporaties meerjarige afspraken doelstellingen ten aanzien van differentiatie van prijs, type, gemaakt over het toevoegen van extra capaciteit voor bij- huur/koop en inbreiding/uitbreiding. Elk kwartaal wordt zondere doelgroepen. een voortgangsrapportage opgesteld, op basis waarvan het o. De indruk bestaat dat de vraag naar nieuwbouwprojecten beleid kwantitatief en kwalitatief kan worden bijgestuurd. voor studentenhuisvesting minder groot is dan in de afge- g. Omtrent de sloop van woningen zijn in het MOP2 ‘taak- lopen periode werd aangenomen. stellende’ afspraken opgenomen. Het gaat hierbij echter p. Bedacht moet worden dat de wachttijden voor studen- niet om een door de gemeente te initiëren of te betalen tenwoningen vooral door de verhouding tussen vraag en activiteit. Er is dan ook geen bedrag voor opgenomen op de aanbod worden bepaald en niet zozeer door de toewijzings- gemeentebegroting. systematiek van studentenwoningen. h. Bij de opname in het MOP2 van de ‘taakstellende’ verkoop q. Het Meerjaren Programma Woningbouw 2005-2009 geeft van 400 huurwoningen in de periode 2005 tot en met 2009 aan dat het aandeel goedkoop gemiddeld rond de 27% uit- is aangegeven dat het niet gaat om een doel op zich, maar komt, maar jaarlijks sterk varieert. Mede naar aanleiding een middel voor de corporaties om de benodigde middelen van de marktmonitor en de discussie met de marktpartijen te verwerven voor voortdurende ‘verversing’ van het eigen is in het Meerjaren Programma Woningbouw 2006 – 2010 woningbestand. Bij de prestatie-afspraken wordt gekeken een ophoging van het percentage goedkope woningen naar de benodigde goedkope voorraad. Mede afhankelijk aangekondigd. De prognose van medio 2008 toont een van het aantal goedkope nieuwbouwwoningen worden gemiddelde van ruim 30% goedkoop over de MOP2-periode afspraken gemaakt over het aantal verkopen. Het kan zijn 2005 t/m 2009. Hierbij is als bovengrens voor ‘goedkoop’ dat de MOP doelstelling dan wordt aangepast. een jaarlijks wijzigend bedrag aangehouden , dat in 2008 i. Bij ingrijpende woningverbetering gaat het om ingrepen voor koopwoningen € 150.000 bedraagt en voor huurwo- van tenminste € 50.000 per woning. Het gaat hierbij om het ningen € 491 (jan-juni) cq € 499 (juli-dec). Deze bedragen verbeteren en verduurzamen van de woning. Het grens- zijn afgeleid van de NHG-normen voor modale inkomens, bedrag van € 50.000 wordt gedurende de MOP2-periode respectievelijk de aftoppingsgrens voor de huurtoeslag niet geïndexeerd. In het MOP2 is een taakstelling van 150 voor 2-persoonshuishoudens. Ongeveer 87% van de in ingrijpende woningverbeteringen voor de periode 2005 t/m 2009 op te leveren goedkope woningen is een huurwoning, 2009 opgenomen. De gemeente heeft hier geen initiërende de rest is goedkope koopwoning. of uitvoerende rol, vandaar dat hiervoor geen bedrag is r. Het gaat hier om de uitgifte van startersleningen op grond opgenomen in de gemeentebegroting. Een deel van de van de Verordening VROM-startersleningen, vastgesteld in taakstelling zou in de Trapjesbuurt gerealiseerd worden, de raadsvergadering van 7 mei 2007. De regeling is op maar dit vindt geen doorgang aangezien de gehele Trapjes- 1 juni 2007 in werking getreden. Per 1 juli 2008 is de maxi- buurt zal worden gesloopt en deels al is gesloopt. male koopsom waarvoor een starterslening kan worden j. In het MOP2 is een taakstelling opgenomen van 125 volle- verkregen verhoogd naar € 200.000. dig toegankelijke woningen in de gehele vijfjarige planperi- s. De Waterwoonvisie is in december 2007 door de raad vast- ode. Dit komt neer op 25 van dergelijke woningen per jaar. gesteld. In deze visie wordt ingegaan op de verschillende Voor 2009 zijn 49 rolstoeltoegankelijke woningen gepland. mogelijkheden voor wonen aan en op het water. Hierbij k. Er kan onderscheid worden gemaakt tussen voor senioren wordt ook gekeken naar de uitbreiding van de ligplaatsen geschikte woningen en woningen die specifiek voor oude- voor woonschepen en het walgebruik. ren zijn bestemd. In beginsel kan elke gestapelde woning die met een lift bereikbaar is als ‘geschikt voor senioren’ worden beschouwd.

114 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Woningbouwprogrammering Deelname aan het Woningschap Regio Zwolle (de gemeente Zwolle verzorgt eveneens de uitvoering van de werkzaamheden van het Woningschap) (zie a). Woningexploitatie toegelaten instellingen Bewaking garantiestellingen financiering (sociale) woningbouw (zie b). Doelgroepenbeleid Subsidieverstrekking aan NIROV en VAC (zie c) Stedelijke Vernieuwing (ISV) Subsidieverstrekking particuliere woningverbetering: project Hoogstraat/ Kleine Baan. Het subsidieplafond is op hetzelfde bedrag vastgesteld als in 2007. Subsidieverstrekking restauratie gemeentelijke monumenten; zie deelprogramma 12 (Archeologie en monumentenzorg). Subsidieverstrekking voor het opplussen van woningen. Huurtoeslag Op verzoek van de Belastingdienst wordt in circa 50 gevallen een passendheids- advies verstrekt indien een huurder ver- huist naar een dure woning en daarvoor huurtoeslag aanvraagt (zie d). Uitvoering regeling kamerverhuur Behandeling van aanvragen voor een (huisvestingsverordening 1996 en bouw- onttrekkingsvergunning en aanvragen verordening) voor een exploitatievergunning(inclusief de verlengingsaanvragen), toezicht op naleving van de verordening en handhaving in geval van overtredingen (zie e). Bestuursdwang Uitvoeren bestuursdwang (zie f).

Toelichting programmaplan a. De gemeente verzorgt de uitvoering van de werkzaamheden van het Woningschap Regio Zwolle en krijgt daarvoor een vergoeding van het Woningschap. Het gaat om werkzaamheden in het kader van Sociale Koopsector (SKS) en Sociale Huursector(SHS). b. Zie het Overzicht van Gewaarborgde Geldleningen in het Bijlagenboek van de begroting 2009 voor een specificatie van de hier- bedoelde garantiestellingen. c. De Subsidieverordening Stedelijke Vernieuwing is in 2007 gewijzigd. Het voor deze regeling gereserveerde budget gehandhaafd op het niveau van 2007 en volledig gereserveerd voor de verbetering van eigen woningen in de Hoogstraat/Kleine Baan. d. De behandeling van aanvragen voor een huurtoeslag geschiedt met ingang van 1 januari 2006 door de Belastingdienst. Alleen het geven van passendheidsadviezen (“fiatteren”) voor aanvragen waarbij de huur van de woning boven de zogenaamde aftoppingsgrens ligt, blijft in handen van de gemeente. Deze taak is met ingang van 2008 ondergebracht bij het subsidieloket van de eenheid Ontwikkeling. e. Betreft de uitvoering van de gemeentelijke regelgeving voor kamerverhuurpanden (onttrekkingsvergunning en exploitatievergunning): eenheid Publiekszaken. f. Betreft de toerekening van kosten van bestuursdwang aan het deelprogramma volkshuisvesting.

programmabegroting 2009 115 tkwaliteit

Kengetallen

Kengetallen 2003 2004 2005 2006 2007 • Aantal woonruimten per 31/12 volgens O&S/Zebra 48.995 50.076 51.006 51.811 52.487 • Aantal huishoudens per 31/12 46.572 46.909 47.619 48.639 49.309 • Voorraad corporatiewoningen per 31/12 17.517 17.840 17.942 nnb nnb • WOZ-waarde tot € 100.000 [%] 41% 41% 12% 12% 5% • WOZ-waarde van € 100.000 tot 150.000 [%] 40% 40% 28% 25% 22% • WOZ-waarde € 150.000 en meer [%] 19% 19% 60% 62% 73% • Woningproductie, zoals opgegeven aan het CBS 544 940 930 967 918 waarvan inbreiding 16% 25% 21% 53% 37% • Woningsloop, zoals opgegeven aan het CBS 162 212 37 91 176 • Aantal verkochte woningen (NVM-gegevens) 1 1.284 1.505 1495 1.462 1.429 • Gemiddelde verkoopprijs verkochte woningen € 198.000 € 208.000 € 205.000 € 206.000 € 209.000 (NVM-gegevens) • Aantal dagen dat een woning gemiddeld te koop 55 dagen 70 dagen 88 dagen 90 dagen 72 dagen staat (NVM-gegevens) • Aantal voor verhuur beschikbaar gekomen 1.271 1.725 2.038 1.822 nnb corporatiehuurwoningen • Gemiddelde wachttijd voor een 24 maanden 19 maanden 20 maanden nnb corporatiehuur-woning

Nnb=nog niet bekend

1 De NVM-gegevens betreffen ¾ van het aantal transacties bestaande woningen in Zwolle; exclusief verkoop nieuwbouwwoningen.

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 8084 7517 7260 7260 7260 7260 Baten 7427 6521 6358 6358 6358 6358 Resultaat voor bestemming -657 -996 -902 -902 -902 -902 Reservemutaties: -220 Resultaat na bestemming -877 -996 -902 -902 -902 -902

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Met name trendmatige aanpassingen en bijstelling rente-ontvangsten/-kosten van woningbouw.

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 8 8 8 8

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Huisvesting bijzondere doeleinden -75 Waarvan dekking via Brededoeluitkering MO/VB/VO 50

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Bijzondere doelgroepen 435 53 -382 Kamerverhuur 111 92 -19 Bestuursdwang 83 30 -53 Woningbouwprogrammering 286 -286 Beleid stedelijke vernieuwing 624 588 -36 Doelgroepenbeleid 126 -126 Woningexpl. toegelaten instell. 5595 5595 0 7260 6358 -902

116 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Programma 12 Monumentenzorg en archeologie Thema PPN Samen leven in Zwolle

Beleidskader beschermen, behouden en onderzoeken van archeologische waarden. Historische waardevolle objecten leveren een belangrijke bijdrage aan de (kwaliteit van) de leefomgeving en aan het Relevante beleidsnota’s historisch besef. Het archeologisch erfgoed draagt bij aan het • Beleidsplan voor Monumentenzorg en Archeologie (2000) inzicht over het ontstaan van onze stad en omgeving en over • Archeologiebeleid gemeente Zwolle (2008) de bewoners en hun gebruiken. Het is vaak de enige bron • Monumentenverordening 2004 van onze geschiedschrijving. Het beleid is daarom gericht • Subsidieverordening stedelijke vernieuwing op de instandhouding van historisch waardevolle objecten, stedenbouwkundige en landschappelijke structuren en op het

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Veiligstellen van archeologische waarden Het Archeologiebeleid gemeente Zwolle De nieuwe Erfgoedverordening wordt ter wordt uitgevoerd (zie toelichting a). besluitvorming voorgelegd.

De ´excessieve kosten regeling´ wordt ter besluitvorming voorgelegd.

Archeologisch waardevolle gebieden zijn In alle nieuwe bestemmingsplannen opgenomen in het bestemmingsplan (zie wordt, indien nodig, een archeologische toelichting b). dubbelbestemming opgenomen.

Er zijn in 2015 geen achterstanden meer Er verschijnen 3 tot 4 rapporten van in uitwerking van opgravingen van voor opgravingen van voor 2001. 2001 (zie toelichting c).

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Duurzaam instandhouden van monu- Er wordt toegezien op de zorgvuldige Ca. 30 monument-eigenaren/ beheer- mentale waarden omgang met monumentale waarden (zie ders worden begeleid bij hun restaura- toelichting d). tie-/verbouwingsplan.

Ca. 20 monumenteigenaren/ beheerders ontvangen een gemeentelijke onder- houds- of restauratiesubsidie. Ook niet-verhuurde monumenten in ge- Onderhoud aan ca. 10 objecten n.a.v. meentelijk bezit verkeren in goede staat inspectie uit het beschikbare onder- van onderhoud (zie toelichting e). houdsbudget.

De restauratie van de korenmolen Win- desheim wordt afgerond.

De restauraties van oliemolen de Passie- bloem en de fontein op het Van Nahuys- plein worden opgestart. De gemeentelijke monumentenlijst wordt Ca. 40 gebouwen worden na inventa- geactualiseerd (zie toelichting f). risatie aangewezen tot gemeentelijk monument.

programmabegroting 2009 117 tkwaliteit

Toelichting programmaplan Monumenten d. Door de grote concentratie van monumentale waarden en Archeologie de te verwachten ontwikkelingen in de binnenstad gaat de a. Het archeologiebeleid Zwolle regelt de implementatie van aandacht voor een belangrijk deel hiernaar uit. de Wet op de archeologische monumentenzorg (2007) en e. Restauratie van de fontein op het Van Nahuysplein en de nadere uitwerking daarvan. oliemolen de Passiebloem is noodzakelijk. Om de restau- b. Zwolle op Orde bepaalt de volgorde en het tempo van de raties mogelijk te maken zijn rijkssubsidie en provinciale bestemmingsplannen. subsidies verkregen. c. In 2003 is een begin gemaakt met een inhaalprogramma f. Binnen de huidige gemeentelijke monumentenlijst ligt om opgravingen van voor 2001 uit te werken. Voor 2003 het accent op gebouwen uit de periode 1850 tot 1940. De waren daarvoor geen middelen beschikbaar. De inhaalslag noodzaak wordt, ook bij de gemeenteraad, breed onder- is geraamd op 12 jaar mensjaren werk en moet in 2015 kend om deze lijst te actualiseren middels inventarisatie gereed zijn. en uitbreiding. Daarbij wordt ingestoken op een brede burgerparticipatie.

Kengetallen

1-1-2004 1-1-2005 1-1-2006 1-1-2007 1-1-2008 Aantal archeologische monumenten 1 1 1 1 1 aantal monumenten op rijkslijst 455 458 460 460 460 aantal monumenten op gemeentelijke lijst 281 290 307 308 311

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 968 958 1007 1007 1007 1007 Baten 93 5 5 5 5 Resultaat voor bestemming -875 -958 -1002 -1002 -1002 -1002 Reservemutaties: 63 Resultaat na bestemming -812 -958 -1002 -1002 -1002 -1002

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Trendmatige aanpassingen en verhoging ad € 40.000 in verband met uitvoering wettelijke taak op het gebied bescherming archeologisch erfgoed.

Besluitvorming PPN 2008 ( meerjarig incidenteel): Inventarisatie uitbreiding gem. monumentenlijst -40 -40 -40 Archeologie (bedrag ineens voor meerdere jaren) -300

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 6 6 6 6

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Restauratie fontein Van Nahuysplein -73 gemeentelijk aandeel na Restauratie oliemolen De Passiebloem -41 aftrek bijdrage derden

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Monumentenzorg 708 5 -703 Archeologie 299 -299 1007 5 -1002

118 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Programma 13 Recreatie Thema PPN Samen leven in Zwolle

Beleidskader • Buurtweiden en Wijkboerderijen, vastgesteld december 1993 In de Recreatievisie (2004) worden de ambities tot 2016 • Ligplaatsenbeleid recreatievaartuigen, vastgesteld mei geformuleerd. Als algemene ambitie is aangegeven dat de ge- 1995 meente er naar streeft de hoeveelheid voorzieningen mee te • Beter met Bos en Recreatie, vastgesteld 20 december 1994 laten groeien met de recreatiebehoeften van de stad. Andere • Kwaliteitsimpuls Langenholte, vastgesteld Coördinatie ambities zijn het vergroten van de recreatieve belevings- en Commissie Hasselt-Zwolle 2004 gebruikswaarde van het ‘blauwe’ netwerk, het afstemmen van • Programma Noordelijke Stadsrand Zwolle (augustus 2006); de binnenstedelijke recreatie op veranderende behoeften en • SNIP2A-besluiten “Dijkverlegging Westenholte” en “Schel- wensen, het optimaliseren van de kwaliteit van het routenet- ler- en Oldeneler Buitenwaarden” (juli 2007); werk en het zorgen voor een divers recreatief aanbod. Het • Ontwikkelingsvisie Buurtschap IJsselzone Zwolle, vastge- bestaande beleid ten aanzien van de dierenweiden wordt steld d.d. 8 december 2003; geactualiseerd. • Ontwikkelingsvisie Zandwetering, vastgesteld d.d. 20 december 2005; Relevante beleidsnota’s • Ontwikkelingsperspectief en Uitvoeringsprogramma Natio- • Recreatievisie, vastgesteld november 2004 naal Landschap IJsseldelta (2006); • Speelruimte in Zwolle, vastgesteld juli 2000 • Structuurplan 2020, vastgesteld juni 2008

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Het bieden van voldoende recreatiemo- Recreatief netwerk van wandel- fiets- en Aanleg gelijkheden in en om de stad. ruiterpaden vergroten (mede voor de • fietsverbinding Westerveldse Aa on- doelgroep senioren) in de periode 2009- derdeel Nieuwe Vecht-Roodhuizerpad 2013. (i.k.v. FC Zwolle) en fietsverbinding Gooseveldpad - Kuyerhuislaan. • fietsverbinding tussen waterretentie Zalné en Herfterlaan. (zie a)

Bijdragen aan planvorming en genereren van middelen voor recreatiepaden en voorzieningen binnen de volgende projecten: • Kwaliteitsimpuls Langenholte • Noordelijke Stadsrand • Nationaal Landschap IJsseldelta • Koploperproject dijkverlegging Westenholte in combinatie met nieuw landgoed Vreugdenrijk • Koploperproject Scheller- en Oldene- ler buitenwaarden • Buurtschap IJsselzone • Zandwetering en Molenpolder • Ruimte voor de Vecht (zie b) Promotie recreatiegebieden (in 2009 zijn de recreatiegebieden beter bekend bij de inwoners van Zwolle). Zwemplassen. De in 2008 opgestelde Ontwikkelingsvi- De drie zwemplassen functioneren goed sie met uitvoeringsprogramma voor de (bezoekersaantallen blijven constant of Wijthmenerplas wordt verder uitgewerkt stijgen) en de inrichting is afgestemd op (zie c). de behoefte.

programmabegroting 2009 119 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Vergroten recreatieve mogelijkheden in Wijkboerderij Stadshagen Aanbieden van sociaal-culturele /natuur- Stadshagen. (realiseren wijkboerderij in 2009/2010). educatieve activiteiten (inhuren). (zie d) Start bouw definitieve wijkboerderij. (zie e). Zwemplas Milligerplas. De inrichting van het zwemgedeelte (in 2007 is de aanleg van de zwemplas van de plas alsmede de inrichting van Milligerplas in Stadshagen voltooid). de oostkant van de Millgerplas wordt afgerond. (zie f) Bieden van voldoende speelmogelijkhe- Speelvoorzieningen Planvorming en zo mogelijk realisatie den voor jeugd van 0 -18 jaar. (In 2009 is het aantal speelvoorzienin- van een stadsdeelskatebaan in Stadsha- (voor instandhouding zie programma 17 gen uitgebreid conform "Speelruimte in gen. Integraal Beheer Openbare Ruimte). Zwolle" en speelruimtekaarten 0 - 18 jarigen). Afronden aanleg avontuurlijk speelterrein in park Wezenlanden.

Aanleg speelplekken 0 - 12 jarigen in Stadshagen (Werkeren), (zie g)

Toelichting programmaplan d. In 2009 worden bij Landstede uren natuurgerichte sociaal culturele activiteiten ingehuurd voor de wijkboerderij in a. Onderdeel van het project Westerveldse Aa is een wandel- Stadshagen. fietsverbinding langs de Aa. Dit pad wordt in delen aange- e. De bouw van de definitieve wijkboerderij zal worden gelegd. In 2007 is een start gemaakt met het mogelijk maken start, nadat de bouwvergunning is afgegeven. De bouwaan- van de aanleg van de fietsverbinding tussen de Nieuwe vraag wordt naar verwachting najaar 2008 door Landstede Vecht en het Roodhuizerpad (in het kader van het project ingediend. FC Zwolle). Dit deel zal worden afgerond. Voorts zal de f. Door de discussie over de watervilla’s in de Milligerplas verbinding tussen het Gooseveldpad en de Kuyerhuislaan is de afronding van de recreatieve inrichting van de plas worden gerealiseerd. uitgesteld. Zodra de discussie is afgerond, naar verwach- b. De aanleg van recreatievoorzieningen maakt onderdeel ting eind 2008, zal de oostkant van de Millgerplas worden uit van grote (groen) projecten. Vanuit recreatie wordt een ingericht (inclusief wandelpad). Wanneer de locatie voor bijdrage geleverd aan de planvorming. De financiering van het laatste zanddepot bepaald is, kan ook het zwemge- de recreatieonderdelen kan deels meegenomen binnen deelte worden voltooid. Het toevoegen van recreatievoor- de exploitatie van de bedoelde projecten en binnen het zieningen, zoals horeca, is afhankelijk van particuliere ILG; maar voor een deel echter niet. Om die reden is het initiatieven. De totale afwerking van de plas (met name het genereren van middelen als activiteit opgenomen. Zie ook noordelijk gedeelte) wordt gekoppeld aan de realisatie van programma 14). Stadshagen 2. c. In de Ontwikkelingsvisie zal een uitvoeringsprogramma g. Wanneer de middelen van € 75.000,-- beschikbaar worden worden opgenomen. Afhankelijk van de aard van de projec- gesteld, wordt de planvorming afgerond voor de stads- ten (recreatief of commercieel) en de beschikbare midde- deelskatebaan in Stadshagen. De jeugd zal door een inter- len zal een start met de uitvoering worden gemaakt. netsite betrokken worden bij de inrichting van de baan.

120 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Kengetallen

2007 2008 Dierenweiden 12 buurtweiden onveranderd 3 wijkboerderijen 3 gemeentelijke dierenweiden Totaal 16.8 ha Tuincomplexen 3 jeugdtuinen onveranderd 13 nutstuinen 2 volkstuinen 11 particuliere complexen Totaal 12,5 ha (excl. particuliere gronden) Zwemplassen Agnietenplas, onveranderd Wijthmenerplas Milligerplas Totaal 140 ha (incl. water)

Fiets-, wandel en ruiterpaden ca 32,5 km vrij liggend fietsen wandelpad Toegevoegd ca. 1 km onverhard wandel- en in het buitengebied met 2 fietsen voetveren ruiterpad in Struinwaard en onderdoorgang ca 20 km ruiterpad A28; vrijliggende fietspaden Schellerdijk en Oldeneelpad zijn verbreed. Speelvoorzieningen 382 speelplekken en 1210 toestellen 380 speelplekken en 1225 toestellen 10 skatebanen 10 skatebanen

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Op dit programma zijn geen budgetten op basis van bestaand beleid geraamd. De budgetten voor beheer recreatie zijn opgenomen onder programma integraal beheer openbare ruimte.

programmabegroting 2009 121 tkwaliteit

Programma 14 Groen Thema PPN Samen leven in Zwolle

Beleidskader • Ontwikkelingsvisie Buurtschap IJsselzone Zwolle, vastgesteld d.d. 8 december 2003; In het Groenbeleidsplan, het Structuurplan en de verschil- • Ontwikkelingsvisie Zandwetering, vastgesteld d.d. 20 lende andere onderstaande beleidsnota’s worden de groene december 2005; ambities geformuleerd. De algemene ambitie is de met de • Ontwikkelingsperspectief en Uitvoeringsprogramma groei van de stad verdere uitbouw van een kwalitatief en Nationaal Landschap IJsseldelta (2006); kwantitatief goed ontwikkelde groenstructuur die ten dienste • Programma Noordelijke Stadsrand Zwolle (augustus 2006); staat van een optimaal gebruik door de bevolking en een hoge Concept landschapsplannen Stadsbroek en Westenholte natuur- en beeldkwaliteit heeft. Daarbij wordt aansluiting (eind 2008); gezocht bij de opgaven vanuit onder meer de beleidsvelden • Advies SNIP3 “Dijkverlegging Westenholte” projectontwerp recreatie en milieu (o.a. water). Zwolle staat (inter)nationaal (april 2008) ; hoog aangeschreven om zijn groen (Groenste stad van Europa • Advies SNIP3 “Scheller- en Oldeneler Buitenwaarden” in 2006), het is de opgave deze verdienste duurzaam vast te projectontwerp (juli 2008); houden en te vermarkten. Groen draagt in belangrijke mate • Nota Binnenstadsparken 1999 (leidraad voor verdere uit- bij aan een in vele opzichten gezonde stad (goed microkli- werking per park); maat, betere luchtkwaliteit en een ruimte voor bewegen, • Beleidslijn Revitalisering Westerveldse Aa 2006 (leidraad spelen, ontmoeten, rust en ontspanning). Ook leidt een hoog- voor beekherstel); waardige groenstructuur tot een gunstig vestigingsklimaat. • Beter met Bos en Recreatie, vastgesteld d.d. 20 december 1994 (en vervolgbesluiten); Relevante beleidsnota’s • Landschapsbeheersplan Zwolle, vastgesteld 1983; • Structuurplan 2020, vastgesteld juni 2008; • Concept Startdocument Masterplan Ruimte voor de Vecht • Groenbeleidsplan 1998-2010, vastgesteld d.d. 30 maart (vaststelling eind 2008). 1998; Op groenbeheer toegesneden beleidskaders zie Deelpro- • Ontwikkelingsplan Deelgebied Hasselt-Zwolle, vastgesteld gramma 17 Integraal beheer openbare ruimte. d.d. 9 september 2002; • Kwaliteitsimpuls Langenholte, vastgesteld Coördinatie- commissie Hasselt-Zwolle 2004;

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties + Nulmeting Activiteiten / Prestaties 2009 Verbetering grootschalig groen in de stad Park de Wezenlanden (herinrichting 15 Realisatie en afronding deelprojecten 3, ha) 11, 14 en 17 (zie a).

Voorbereiding en gedeeltelijke uitvoering van deelprojecten 8, 10, 12, 13, 16 en 20 (zie b). Parklandschap Berkum - Wijthmen Uitgifte buitenplaatsen 2e fase Zwolse (aanleg 8 ha natte natuur en 10 ha bos) Buiten (Wijthmen (expl.) (zie c).

De aanleg van 13 ha groen in het kader van het beekherstelplan Westerveldse Aa ten noorden van de Kuijerhuislaan (zie d).

Planuitwerking en mogelijke start aanleg beekherstelplan Westerveldse Aa ten zuiden van de Kuijerhuislaan (zie e).

De realisatie van Kievitsbloemterrein Gerenvonder (zie f).

122 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties + Nulmeting Activiteiten / Prestaties 2009 Stadshagen - Mastenbroek Start uitvoering projecten conform de (aanleg 35 ha natte natuur, 15 ha stede- inrichtingsplannen voor de Noordelijke lijk groen, 20 ha plas en oevers) Stadsrand Zwolle / Uitvoeringsprogr. Nationaal Landschap IJsseldelta (w.o. natuurcompensatie Stadshagen) (zie g).

Bijdragen aan het uitvoeringstraject “Dijkverlegging Westenholte” (trekker Waterschap) in combinatie met nieuw landgoed Vreugderijk. Het afronden van planologische procedures (zie h). Vechtcorridor – Langen-holte (aanleg 6 Vechtcorridor Zwolle wordt opgepakt bin- ha bos / struweel en 7 ha natte natuur nen het provinciale project ‘Ruimte voor als struinwaard) de Vecht’. De gemeente draagt bij aan het opstellen van het Masterplan ’Ruimte voor de Vecht’ (zie i).

Uitvoering onderdelen kwaliteitsimpuls Langenholte, ondersteunen Werkgroep Landschap, uitvoering natuurbuffer G- veld Agnietenberg (zie j). Buurtschap IJsselzone Zwolle 500 ha Vereniging Buurtschap IJsselzone voert bedrijfsplan 2009 uit (o.a. verdere fondsen contractvorming). Bijdragen aan het uitvoeringstraject “Uiterwaardvergraving Scheller- en Oldeneler Buitenwaarden” (trekker Waterschap) en het afronden van planologische procedures (zie k)

Toelichting programmaplan f. De ontwikkeling van Gerenvonder (Marslanden) tot water- a. Voor park de Wezenlanden worden in 2009 aangelegd cq bergings- en natuurgebied zal door het waterschap Groot afgerond deelprojecten: 3 Wandelpad over de dijken, 17 Salland worden opgepakt. De gemeente zal hieraan in het Avontuurlijk speelterrein, 14 Nieuwe brug naar eiland en kader van ILG 2008-2013 een bijdrage verlenen. Het gebied deelproject 11 Route langs de dijk. heeft grote potenties voor de wilde Kievitsbloem. b. De in PPN goedgekeurde € 450.000 zal na vaststelling g. De inrichtingsplannen voor de Noordelijke Stadsrand zul- begroting 2009 worden ingezet voor voorbereidende en len eind 2008 klaar zijn en bestuurlijk door de raad moeten –gedeeltelijk- uitvoerende werkzaamheden ten behoeve worden vastgesteld. Daarna volgt het daadwerkelijk uitvoe- van deelproject 8 Fietspad Wipstrik-Assendorp (brug- ren van projecten (grondverwerving, bestemmingsplanwij- verbinding met Wipstrik), deelproject 10 Kanalenzone zigingen en besteksvorming); bij eenvoudige projecten kan (noordelijk deel), deelproject Horecapaviljoen, deelproject de schop mogelijk eind 2009 de grond in. Mede conform 13 Ingang Alferinkweg, deelproject 16 Rand Alferinkweg en het Uitvoeringsprogramma Nationaal Landschap IJssel- deelproject 20 Wijkboerderij. delta (NLIJ) zal in 2009 dan aan verschillende deelprojecten worden gewerkt: c. De uitgifte van buitenplaatsen in project Zwolse Buiten • A1.1 Herstel Ruimzichtkreek en Lange Riete (voorheen Beter met Bos en Recreatie) lopen door in 2009. • B2.8 Gefaseerde uitvoering inrichtingsplan voor uitloop- gebied ‘Westenholte-’s Heerenbroek’; d. Realisatie is doorgeschoven van 2008 naar 2009, voor de • B2.9 Gefaseerde uitvoering inrichtingsplan voor uitloop- Revitalisering van de Westerveldse Aa is in 2007 een plan gebied Stadsbroek. opgesteld voor 13 ha beekherstel ten noorden van de Kuij- • A2.9 Gefaseerde uitvoering van plan Integrale aanpak erhuislaan. Dit is in 2008 verder uitgewerkt voor aanbeste- natuurcompensatie met de gelden voor natuurcompen- ding. Financiering is gedekt uit ILG 2007, subsidie Water satie Stadshagen . en bijdragen van het Waterschap en de gemeente. Het De gemeentelijke cofinanciering voor deze projecten is omvat aanleg van natuurvriendelijke oevers, waterberging, geregeld binnen de PPN (o.a. NLIJ en Boegbeeld Stads- natuurweiden, bosjes en recreatieve voorzieningen. randen). e. Voor de Revitalisering van de Westerveldse Aa ten zuiden h. Uitgaande van een positief besluit op SNIP3-advies door van de Kuijerhuislaan kan planvorming verder worden de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat start de opgepakt nu dekking uit onder meer “ILG 2008-2013” gere- voorbereiding en uitvoering van de dijkverlegging Westen- geld is. holte door Waterschap Groot Salland. De Provincie zal het

programmabegroting 2009 123 tkwaliteit

initiatiefnemerschap overdragen aan het waterschap. De erfpachter van de Agnietenberg, op de grens met het re- gemeente spant zich in voor een optimale planologische servaat van Landschap Overijssel een natuurbuffer aan te procedure en inhoudelijke bijdrage aan de verdere uitwer- leggen. Gemeentelijke cofinanciering wordt gedekt uit het king van de plannen, inclusief de realisatie van het nieuwe Restantkrediet Ontwikkelingsplan Hasselt Zwolle, deels landgoed Vreugderijk. ILG en een eigen bijdrage (incidenteel nieuw beleid). i. Eind 2008 zal het door de provincie geïnitieerde Startdo- k. Samen met Vereniging Buurtschap, worden activiteiten cument Masterplan Ruimte voor de Vecht zijn behandeld en projecten binnen het gebied afgestemd en geïnitieerd. in de raden van Hardenberg, Ommen, Dalfsen en Zwolle Het bedrijfsplan 2009 van de Vereniging is leidend. De alsmede in de algemene besturen van de betrokken water- verwachting is dat i.v.m. Ruimte voor de Rivier en drink- schappen. Op basis hiervan werken de partijen gezamen- waterwinning van Vitens een kleine kavelruil uitkomst lijk aan de opstelling van het Masterplan in voorjaar 2009. kan bieden om tot een betere landbouwkundige situatie te De ‘Vechtcorridor Zwolle’ zal daarin naar verwachting een komen en enige voorzieningen mogelijk te maken. prominente plek krijgen, aangezien partijen nadrukkelijk kansen zien in een integrale ruimtelijke kwaliteitsslag van l. Uitgaande van een positief besluit op SNIP3-advies door de ‘toegang’ tot het Vechtdal Overijssel (in samenhang staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat, start het bezien met N340 / Hessenpoort / Vechtpoort). Waterschap Groot Salland met de voorbereiding en uitvoering van “Uiterwaardvergraving Scheller en Oldeneler j. Kleinschalige grondverwerving en grondruil zal perspec- Buitenwaarden”. De gemeente zal het initiatiefnemerschap tief moeten bieden op het realiseren van voorstellen uit overdragen aan het waterschap. De gemeente spant zich in de Kwaliteitsimpuls Langenholte. De uitspraak van de voor een optimale planologische procedure en inhoudelijke Raad van State verplicht de gemeente om samen met de bijdrage aan de verdere uitwerking van de plannen.

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Activiteiten / Prestaties 2009 lingen In standhouden en verbeteren bestaand Zie programma 17 (zie b) Vermarkten groenprijs Entente Florale stedelijke groen. Europe Voorbereiding nationale boomfeestdag 2010 (zie a). Groenreconstructies als gevolg van Niet primair vanuit het groen geïniti- Projecten binnen andere programma´s ruimtelijke ontwikkelingen eerde ruimtelijke activiteiten die wel van o.a. ruimtelijke plannen en volkshuisves- invloed zijn op het (stedelijk) groen. ting, zoals: • Diezerpoort • Spoorzone (zie c) Begeleiding particuliere Rood voor groen Begeleiding Landgoed Vreugderijk. Procesbegeleiding tijdens activiteiten initiatieven (vaststellen bestemmingsplan) Visieontwikkeling grote groen gebieden Voor alle grote groengebieden bestaan Geen activiteiten gepland voor beheers- beheersvisies. visies groengebieden. Actualisatie van beleid voor het buitenge- Opstellen Landschapsontwikkelingsplan bied en groen in de stad is wel oppor- als bouwsteen Ontwikkelingsvisie en tuun. Bestemmingsplan Buitengebied (zie d). Voorbereiding actualisatie Groenbeleids- plan.

Toelichting programmaplan b. Groen maakt ook onderdeel uit van het programma 17. Hier a. Het verkrijgen van nationale en internationale waardering wordt het groenbeheer beschreven. Hieronder valt ook het voor het Zwolse Groen door deelname aan Entente Florale beleid dat voor beheer noodzakelijk is (bomenbeleid, beleid (Europe) heeft in de ruime regio een positieve uitstraling ecologisch beheer, FSC-certificering bosbeheer, EKO-keur- op het (groene) imago van Zwolle. De verkregen prijzen merk stadskwekerij, etc.). moeten blijvend worden benut om Zwolle ook op (inter)-nationaal niveau bekend te houden als ‘groene aantrekkelijke c. Onder de begeleiding ruimtelijke ontwikkelingen wordt woon- en werkstad’. verstaan het inspelen op ruimtelijke ontwikkelingen met Zwolle heeft op eigen verzoek de Viering van de Nationale een raakvlak aan het groene beleidsveld (bijvoorbeeld de Boomfeestdag toegewezen gekregen voor het jaar 2010, Spoorzone). locatie Oude Mars. Dit zet de groene stad weer op de nationale kaart. Hiervoor hebben wij extra middelen via incidenteel nieuw beleid uitgetrokken.

124 programmabegroting 2009 tkwaliteit

d. In 2009 wordt het Landschapsontwikkelingsplan samen met de gemeente Kampen en Zwartewaterland opgesteld. Dit plan dient ondermeer om het Instrument Groen Blauwe Diensten inhoud te kunnen geven en het is noodzakelijk voor het nieuw op te stellen Bestemmingsplan(en) Buiten- gebied.

Kengetallen areaal stedelijk groen: ± 655 hectare (d.i. excl. begraafplaatsen, sportterreinen en dierenweiden). areaal bos/recr. gebied: ± 230 hectare (d.i. excl. Wijthmenerplas, Milligerplas en Agnietenplas).

Hier is in 2007 aan toegevoegd: Hier is in 2008 aan toegevoegd - 6 ha boscoulissen Hessenpoort - 4 ha bos bij Wijthmen (Zwolse Buiten) - 4 ha Struinwaard Berkum (eigendom Landschap Overijssel)

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 1115 370 394 394 394 394 Baten 312 0 0 0 Resultaat voor bestemming -803 -370 -394 -394 -394 -394 Reservemutaties: -412 Resultaat na bestemming -1215 -370 -394 -394 -394 -394

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Trendmatige aanpassingen.

Besluitvorming PPN 2008 (meerjarig incidenteel): Park Weezenlanden -450 -450 -450 ILG (looptijd t/m 2013) -300 -300 -300 -300 Nationaal Landschap -100 -100 -100

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Uitvoering natuurbuffer Agnietenberg -35 Bijdrage buurtschap Ijsselzone Zwolle -25 Nieuw Groenbeleidsplan 2010-2012 -80

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Groenbeleidsplan 394 -394 394 0 -394

programmabegroting 2009 125 tkwaliteit

Programma 15 Algemeen mobiliteitsbeleid en bereikbaarheid Thema PPN Samen mobiel in Zwolle

Beleidskader Relevante beleidsnota’s • “Kwaliteit binnen bereik”, Gemeentelijk Verkeers- en ver- De hoofddoelstelling voor het Mobiliteitsbeleid van de Ge- voerplan (GVVP, strategienota en uitvoeringsnota) (2001) meente Zwolle luidt als volgt: • “Zwolle Bereikbaar” (2004) “Wij willen de kwaliteiten van Zwolle als bereikbare en ge- • “Stimuleringsplan Verkeersveiligheid” (2003) zonde stad vasthouden door, naast de noodzakelijke uitbrei- • “Koersdocument Fietsparkeren” (2004) ding van de infrastructuur, de samenleving te mobiliseren • “Koersdocument Parkeren” (2004) om de groeiende vraag naar mobiliteit om te buigen in een • “Samenwerkingsagenda Overijssel” (provincie, 2007). duurzame richting.” • “Fietsstratenplan Zwolle” (2006)

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties 2010 Prestaties / activiteiten 2009 Bereikbaarheid & infrastructuur Het handhaven en verbeteren van de Reconstructie van de Ceintuurbaan Uitvoering kruispunt Dr. Van Heesweg - autobereikbaarheid van de stad (Bajonet, aansluiting A28 Zwolle Noord Ceintuurbaan – Tesselschadestraat en Kruispunt met Dr. Van Heesweg en (zie a). Dr. Spanjaardweg). (prestatieafspraak collegeakkoord) Uitvoering bajonet Meppelerstraatweg- Ceintuurbaan - Oude Meppelerweg (zie b). Realisatie van de hoofdinfrastructuur Uitvoering Westerholterallee fase 1b, Stadshagen (HIS) deel I en II (behalve 2 en 3, inclusief brug over het Zwolle- gedeelte rond Breezicht en Westerhol- IJsselkanaal (zie c). terallee fase 3) Planvorming fietsbrug over de Blaloweg (zie d).

Planvorming voorstadhalte aan Kam- perlijn (zie ook onder kopje “openbaar vervoer”) (zie e). In 2009 zijn de financiële middelen voor HIS deel III geregeld (prestatieafspraak Meerjarige afspraken maken met de collegeakkoord). provincie Overijssel in het kader van de DBU-verkeer en vervoer (zie f). Bereikbaarheid & parkeren Het autoluw maken van de binnenstad Opheffen betaald straatparkeren in de Opheffen betaalde parkeerplaatsen binnenstad behalve 100 parkeerplaatsen Eekwal, Thorbeckegracht, Badhuiswal, voor kort betaald parkeren (medio 2015) Kamperstraat en Blijmarkt (zie g).

Planvorming Nieuwe Markt en Potgieter- singel (zie g). Adequaat pollersysteem t.b.v. de Bin- Aanbesteding en aanleg nieuw pollersy- nenstad steem (zie h).

126 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Toelichting programmaplan e. In 2009 zal de planvorming worden afgerond en zullen de benodigde procedures worden doorlopen. Realisatie staat a. In het najaar van 2008 zal worden gestart met de recon- gepland voor 2010-2011. structie. Daarvoor is een krediet verleend. De uitvoering f. Eind 2008 of begin 2009 zal naar verwachting de financie- loopt door tot 2010. ring van de HIS rond zijn. b. Als de benodigde grondverwerving kan worden afgerond, g. In 2009 zal verdergegaan worden met het autoluw maken zal eind 2008 worden gestart met de reconstructie. Er is van de Binnenstad in de vorm van het opheffen van betaal- een krediet verleend. De uitvoering loopt door tot in 2010. de parkeerplaatsen. Hierbij wordt het Bereikbaarheidsplan c. De uitvoering is reeds gestart en zal, binnen het vastge- Binnenstad als basis gebruikt. Het gaat in 2009 om de stelde krediet, doorlopen in 2009. Eekwal, Thorbeckegracht, Badhuiswal, Kamperstraat en d. Naar verwachting zal de planvorming in 2009 worden de Blijmarkt. afgerond en zal de uitvoering kunnen worden voorbereid. h. In 2009 zal op basis van een Europese aanbesteding een Uitvoering naar verwachting in 2010. nieuw pollersysteem worden aangeschaft en geplaatst.

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Algemeen mobiliteitsbeleid Adequaat gemeentelijk beleid Opstellen uitvoeringsplan 2009-2012 van Het bevorderen van een goede en veilige de mobiliteitsvisie (zie a). afwikkeling van het verkeer dat nood- Onderzoek verkeer “Binnen de Buiten- zakelijk is voor sociaal-economische ring” (zie b). activiteiten, waarbij alle vormen van Regionale samenwerking t.a.v. bereik- samenwerkingsagenda met Rijk, Provin- verkeershinder zo veel mogelijk beperkt baarheid regio Zwolle cie en buurgemeenten op basis van de worden (GVVP, 2001). “samenwerkingsagenda West-Overijssel” (zie c). Participatie in boegbeeld Integrale bereikbaarheid van de netwerkstad Zwolle- Kampen (zie d). Participatie in de uitvoering van de ZSM II-maatregelen voor de A28 (zie e). Dynamisch verkeersmanagement (BREZ) (zie f). Participeren in planstudie N35 (zie g). Participeren in mer N340 (zie h). Infrastructuur Uitvoeren meerjarig investeringspro- Voorbereiding en planprocedures recon- Het zorgdragen voor een zodanig ade- gramma infrastructuur structie IJsselallee (zie i). quate en functionele infrastructuur dat Reconstructie kruispunt Dobbe-Rijnlaan- een goede bereikbaarheid en verkeers- Eemlaan (zie j). veiligheid gewaarborgd is. Planvoorbereiding reconstructie Roelen- weg Oost, inclusief doortrekken fietspad Stadshagen-Binnenstad (zie k). Mobiliteitsmanagement Ontwikkelen beleid Opstellen koersdocument Mobiliteitsma- Het slimmer organiseren van mobiliteit nagement (zie l). Uitvoering pilot mobiliteitsmakelaar Oosterenk (zie m). Openbaar Vervoer Verbetering haltes toegankelijkheid Afronding eerste en uitvoering tweede Het bevorderen van het gebruik van het Openbaar vervoer (collegeakkoord) tranche verbetering toegankelijke bus- openbaar vervoer haltes (zie n). Realisatie extra haltes Kamperlijn + verbetering openbaar vervoersontslui- Opstellen uitvoeringsprogramma door- ting Voorsterpoort (prestatieafspraak stroming openbaar vervoer (zie o). collegeakkoord) Planvoorbereiding en procedures WRO Kamperlijn (inclusief elektrificatie en de Uitvoering project Spoorzone voorstadhaltes Voorsterpoort, Veerallee, Stadshagen en Werkeren) (zie p).

Uitwerking van de structuurvisie voor de Spoorzone (zie ook programma 18) (zie q).

programmabegroting 2009 127 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Fietsbeleid Het bevorderen van het fietsgebruik Het stimuleren van de fiets als het Opstellen fietsmarketingplan nieuwe vervoermiddel tot 7,5 kilometer en het inwoners (zie r). handhaven van het fietsaandeel in de Uitvoering project “het nieuwe fietsen” vervoerwijzekeuze op 40% (zie s). Aanleg fietsstraat Van Karnebeekstraat – Schellerweg (zie ook programma 17) (zie t). Voorbereiding realisatie fietsbrug langs de Kamperlijn over de Blaloweg. (zie ook onder HIS). (zie u). Voorbereiding aanlanding fietsbrug langs de spoorbrug van de Hanzelijn over de IJssel (zie v). Uitbreiding fietsenklemmen Binnenstad (zie w). Onderzoek tijdelijke bewaakte fietsenstalling Melkmarkt/Grote markt (zie x) Parkeren Bieden van voldoende parkeergelegen- Uitvoeren van de uitgangspunten uit het Start herijking van het koersdocument heid en de organisatie van parkeren koersdocument hoofdlijn van parkeren. parkeren (zie y) (zie aa.) Realisatie liftpartij parkeergarage Die- zerpoort (zie z). Verkeersveiligheid Verbeteren van de verkeersveiligheid op 45% minder doden en 30% minder Uitvoeren uitvoeringsprogramma Ver- het Zwolse wegennet ziekenhuisgewonden in 2020 tov 2002., keersveiligheid 2008/2009. (Zie 66.) Dit waarbij de acties zich primair richten op betreft: de kwetsbare verkeersdeelnemers. Educatieve projecten, zoals: ‘Verkeers- markt Voortgezet Onderwijs en de scoot- mobielcursus;

infrastructurele projecten, zoals reconstructie Kranenburgweg, verbeteren voetgangersoversteekplaatsen (Zie cc.) en afronding van de aanleg van de 30km/u zones.

Ook wordt een pilot “aanpak veilige schoolomgeving” uitgevoerd. Dit is zowel infrastructureel al educatief.

Toelichting programmaplan: waterstaat projecten opgezet en uitgevoerd om de bereikbaarheid van de regio te waarborgen. a. Met de groei van de stad zal de verkeersdruk op de bin- e. In 2009/2010 zullen naar verwachting de werkzaamheden nenring en de wijken rond het centrum verder toenemen. worden verricht. De gemeentelijke kosten worden ge- In 2009 zal onderzoek worden verricht naar de toekomstige dekt uit het restantkrediet voor de benuttingmaatregelen verkeersstructuur van het gebied rond de binnenstad. 1e fase van de A28 (€ 110.000) b. Op basis van de behandeling door de gemeenteraad van de f. Eén van de onderdelen van BREZ (Bereikbare REgio Mobiliteitsvisie zal een speerpunt worden geselecteerd dat Zwolle-Kampen) is dynamisch verkeersmanagement. Het in 2009 zal worden uitgewerkt. betreft primair een project van de Provincie. De gemeente c. Ook in 2009 zal in het kader van de uitvoering van de Nota is een belangrijke partner. Mobiliteit en de Netwerkanalyse worden samengewerkt g. Het betreft een project van Rijk en Provincie waarin de met het Rijk, de Provincie en de overige gemeenten in gemeente participeert. West-Overijssel. h. Het betreft een project van de Provincie waarin de ge- d. De gemeente Zwolle participeert in het Boegbeeld Inte- meente participeert, deels als bevoegd gezag voor het grale Bereikbaarheid van ZKN. Hierin worden samen met Besluit-MER. de Provincie Overijssel, de gemeente Kampen en Rijks- i. In 2009 zal de planvorming plaatsvinden en zullen de beno-

128 programmabegroting 2009 tkwaliteit

digde procedures worden gestart. Uitvoering in 2010. Hiervan maakt een fietsbrug onderdeel uit. De gemeente j. In 2008 zijn de genomen maatregelen geëvalueerd met de draagt financieel bij aan de aanlanding van de fietsbrug. betrokkenen. In 2009 zullen aanvullende maatregelen wor- w. In het kader van het bereikbaarheidsplan Binnenstad zal den genomen. Daarover zal separaat nog besluitvorming een uitbreiding van het aantal fietsenklemmen in de Bin- plaatsvinden. nenstad plaatsvinden k. In 2009 zal gestart worden met de herinrichting van de x. Onderzocht zal worden in hoeverre een tijdelijke bewaakte Roelenweg-Oost. Het gaat om de rotonde bij de Schut- fietsenstalling in het gebied Melkmarkt, Grote Markt, Oude tevaerkade en de Roelenweg tussen de rotonde en de Vismarkt gerealiseerd kan worden in afwachting van de fietsoversteek ten westen van de afrit van de A28. definitieve stalling als onderdeel van de Bankenlocatie. l. Het speerpunt mobiliteitsmanagement is het eerste speer- y. In 2009 zal een evaluatie van het parkeerbeleid plaats- punt van de mobiliteitsvisie dat uitgewerkt wordt. Het doel vinden en waar nodig de parkeernota “koersdocument hiervan is om op een slimme wijze mobiliteit te regisseren. Hoofdlijn van parkeren”, die in 2004 is vastgesteld, worden m. In 2009 wordt naar verwachting de proef met de mobili- aangepast. Aan twee nieuwe onderdelen wordt momenteel teitsmakelaar in Oosterenk, waarin de gemeente samen reeds gewerkt namelijk een onderzoek naar bewonersga- met de Ondernemersvereniging OVB en de Provincie parti- rages in schil- en herstructureringswijken en parkeren op cipeert geëvalueerd. Op basis hiervan zal besloten worden bedrijventerreinen. De uitkomsten hiervan kunnen in de of hiermee wordt doorgegaan en of dit ook op grotere nieuwe parkeernota worden opgenomen. schaal in Zwolle wordt toegepast. z. De liftpartij aan de Diezerpoortgarage wordt medio 2009 in n. In 2009 zal een groot aantal haltes worden aangepast gebruik genomen. Deze zal, in combinatie met de voet- aan de nieuwe eisen van toegankelijkheid voor mensen gangersbrug naar de Spiegel, de aantrekkelijkheid van de met een functiebeperking. In 2008 is daar een start mee garage verbeteren. gemaakt. Het programma loopt door tot en met 2010. aa.De parkeerbalans voor de Binnenstad zal opnieuw worden o. De Provincie heeft onderzoek laten doen naar de moge- bepaald en een parkeerdruk meting zal worden uitgevoerd lijkheden om de geconstateerde doorstromingsproblemen in de Binnenstad en de schilwijken. te verminderen. In 2009 zal dat onderzoek door gemeente bb.In 2008 is een nieuw verkeersveiligheidsplan vastgesteld. Zwolle en de provincie worden uitgewerkt. In 2009 zal die verder worden uitgevoerd. p. Zie punt e onder de GSB/MOP-doelstellingen van dit be- cc.Verbetering van de fietsoversteek over de Veerallee grotingsprogramma. krijgt m.b.t. de infrastructurele verkeersveiligheid in q. In 2009 zullen de plannen voor de deelgebieden worden 2009 prioriteit. uitgewerkt. Vooral de uitwerking van het gebied Spoorzo- ne-centraal is voor het openbaar vervoer van groot belang. r. De gemeente participeert in een landelijke pilot met 3 Kengetallen andere steden van het fietsberaad om door middel van marketing het gebruik van de fiets te bevorderen. De proef Bezetting fietsparkeren 2007 in Zwolle richt zich op nieuwe inwoners van met name Maagjesbolwerk 2005 15.679 100% Stadshagen. Maagjesbolwerk 2006 20.549 131% s. Zwolle heeft subsidie van SenterNovem in het kader van Maagjesbolwerk 2007 22.638 144% mobiliteitsmanagement ontvangen voor het project “het nieuwe fietsen”. Doel hiervan is om na te gaan welke inno- Meerminneplein 2005 76.643 100% vaties op het gebied van de fiets in Zwolle kunnen worden Meerminneplein 2006 97.698 127% toegepast. Meerminneplein 2007 100.923 132% t. In 2009 zullen de Van Karnebeekstraat en de Schellerweg worden omgevormd tot fietsstraat (zie ook begrotingspro- Pletterstraat 2005 27.754 100% gramma 17). Pletterstraat 2006 38.306 138% u. Zie punt d onder de GSB/MOP-doelstellingen van dit be- Pletterstraat 2007 39.709 143% grotingsprogramma. v. Naar verwachting wordt in 2009 een aanvang genomen met de bouw van de spoorbrug in de Hanzelijn over de IJssel.

programmabegroting 2009 129 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 29459 8089 8047 8147 8247 8347 Baten 13741 8281 8584 8584 8584 8584 Resultaat voor bestemming -15718 192 537 437 337 237 Reservemutaties: 14903 -400 * reserve parkeren -1010 Resultaat na bestemming -815 -208 -473 437 337 237

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Het nadelig effect is het gevolg van de raming van de kapitaallasten voor de infrastructuur Ceintuurbaan. Hiertegenover staat een vrijval voor hetzelfde bedrag onder de stelposten (programma 26). Daarnaast is afbouw jaarlijkse winstafdrachtparkeren ad € 0,1 mln. verwerkt.

Toelichting mutatie meerjarenraming: Afbouw winstafdracht parkeren -100 -100 -100

Besluitvorming PPN 2008 (meerjarig incidenteel): Infrastructuur Burg. Roelenweg -1100 Ceintuurbaan -3750 Voorstadhaltes -1800 Toegankelijkheid haltes OV -150 -150 Ijsselallee -1400 -1600 Uitvoering initiatiefvoorstel raad mbr gratis OV -120 -120 Aanlanding fietsbrug Hanzelijn -250 Mobiliteitsvisie infrastructuur -100 -100 -100 -100

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Kruising Dobbe-Rijnlaan-Eemlaan -790 Deels dekking via BDU provincie 240 Doorstromingsmaatregelen OV bus -75

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Verkeer en vervoer 235 -235 Verkeersveiligheid 220 72 -148 Infrastructuur 1079 -1079 Parkeerbeleid 891 1880 989 Parkeren exploitatie 8234 8234 0 10659 10186 -473

130 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Programma 16 Duurzaamheid/Milieu Thema PPN Samen leven in Zwolle

A. Duurzaam stedelijk beheer, inclusief zijn onderscheiden, analoog aan het structuurplan 2020. Per geluid, lucht en externe veiligheid gebiedstype zijn milieudoelstellingen gedifferentieerd en vastgesteld via de sectorale beleidsnota´s. Doel is milieukwa- Beleidskader liteit te realiseren die past bij het gebiedstype. Relevante beleidsnota’s Luchtkwaliteit De luchtkwaliteit in Zwolle is inzichtelijk, bekend en wettelijk Algemeen aanvaardbaar. Zwolle moet een gezonde stad zijn en blijven. • Milieuvisie (2006) Knelpunten (normoverschrijdingen) zijn voor 2010 opgelost en • Meerjarig ontwikkelingsprogramma 2005-2009 nieuwe knelpunten worden voorkomen. • Gebiedsgericht werken aan milieu (2008)

Geluid Geluid Zwolle wil een dynamische stad zijn met geluidsniveaus die • Nota Industriegeluid (2007); passen binnen de wettelijke grenswaarden. Er zijn alleen • Geluidscontour rond de spoorwegen (oktober 2005); geluiden die passen bij de functie van een gebied. • Sanering Verkeerslawaai; Megabeschikking vastgesteld (juli 2000); Externe Veiligheid • Beleidsregel vaststellen Hogere waarden Wet geluidhinder Zwolle voldoet aan de normen voor het plaatsgebonden risico. (2007); Er wordt gebiedsgericht invulling gegeven aan het groepsrisi- • Geluidsprogramma 2009-2012 (2008 in ontwikkeling) cobeleid. De veiligheidsdoelstellingen zijn als gevolg daarvan passend bij de typering van het gebied. Er wordt zoveel Lucht mogelijk geanticipeerd op de landelijke beleidsontwikkeling • Rapportages luchtkwaliteit 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, die een ongunstige invloed kunnen hebben op de veiligheids- 2006 en 2007 situatie in Zwolle met als doel het bewaken van een optimaal • Beleidsregel luchtkwaliteit in ruimtelijke plannen (juni veiligheidsniveau. 2005); • Luchtkwaliteitsplan, deel I en II (2006/2007) Klimaatbeleid en duurzaam bouwen De gemeente heeft, binnen haar mogelijkheden, een maxima- Externe veiligheid le inspanning geleverd aan de verwezenlijking van de klimaat- • Plan van aanpak externe veiligheid vastgesteld door B&W doelstelling voor 2020, zijnde: op 22 april 2003; • een reductie van 30% van de CO2-emissie, afhankelijk • Uitkomsten Themamiddag college vastgesteld door B&W van de economische groei, in 2020 ten opzichte van 1990, op 7 december 2004; conform de landelijke doelstelling, als verwoord in het • GUEV Zwolle 2005-2006 vastgesteld door B&W op 12 juli nationale werkprogramma Schoon en Zuinig; 2005; • 3 % besparing per jaar op de energie die binnen de ge- • MEVO Provincie Overijssel 2006-2010; meentegrenzen wordt gebruikt • Beleidsvisie Externe Veiligheid (2007); • 20 % van de energie die binnen de gemeentegrenzen wordt • Gebiedsgerichte uitwerking Beleidsvisie Externe Veiligheid gebruikt is duurzaam opgewekt (2008 in ontwikkeling); • ofwel door duurzame opwekking binnen de gemeente • ofwel door participatie van de gemeente en/of lokale orga- Klimaatbeleid en duurzaam bouwen nisaties in opwekking elders (windpark, biomassacentrale • Beleidsvisie Windenergie, vastgesteld door Raad op e.d.) 8 maart 2004; • Energiebeleidsplan “Energie in Zwols beleid”, vastgesteld Principes van Duurzaam Bouwen worden structureel toege- door Raad op 5 juli 2004; past bij de stedelijke ontwikkeling van Zwolle. • Klimaatprogramma 2007-2008 (2007). • Beleidsvisie Duurzaam Bouwen (2007). Gebiedsgericht milieubeleid Milieu-inbreng in ruimtelijke projecten geschiedt via de werkwijze gebiedsgericht werken aan milieu. Gebiedstypes

programmabegroting 2009 131 tkwaliteit

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties 2010 Prestaties / activiteiten 2009 Verbetering van de geluidsisolatie bij de Sanering van 113 woningen als opge- Doelstelling is bereikt zgn. A- en railwoningen nomen in de A- en raillijst (2005-2009); (GSB resultaatafspraak 23) Verbetering van de binnenstedelijke Voor NO2 wordt voldaan aan de grens- Zie meerjarige overige doelstellingen luchtkwaliteit waarden. Voor PM10 wordt gestreefd naar zo min mogelijk overschrijdingen, het Rijk is hiervoor in eerste instantie verantwoordelijk

Geluid

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Afname geluidshinder in bestaande Afronden saneringsoperatie A- en rail- Afmelding VROM, hogere waarden vast- woningen lijst gesteld (zie a). Uitvoeren schermenproject Mimosas- (zie b). traat Projectvoorstellen nieuwe schermenpro- Aanvraag schermenproject spoorlijn jecten bij BSV Zwolle-Deventer (zie c). Onderzoek naar geluidhinder in Zwolle Programma verbetering geluidkwaliteit bestaande bouw (zie d). Structureel toepassen stiller wegdek bij onderhoud Adequate klachtenafandeling (registratie Procesbeschrijving klachtenbehandeling + behandeling) gereed (zie e). Geluidssituatie bij bedrijventerreinen Zonebeheer gezoneerde bedrijventerrei- Zonebeheersplan Voorst vastgesteld, up-to-date nen actueel voorbereiding overige terreinen (zie f).

Zonebeheersplan opstellen, beginnen bij Voorst Voorkomen nieuwe geluidgehinderden Vergunningverlening conform Nota indu- Evaluatie Nota Industriegeluid (zie g). striegeluid

RO volgens normering Beleid Hogere Waarden

Akoestisch ontwerpen bij planvorming

Luchtkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Toewerken naar schoon vervoer in Zwolle Inzet bij concessieverlening openbaar Voorbereiding concessieverlening busvervoer vervoer met provincie (zie h). Toewerken naar een schoon eigen wa- Uitrol aardgasnetwerk, 2 vulpunten (zie genpark i).

Toewerken naar schoon personenvervoer Deelname ethanolproef Connexxion (zie j). Onderzoek gedifferentieerd parkeertarief Uitwerking wagenparkscan (zie k). Onderzoek Milieuzone 1 project, op burgers gericht, bewustwording luchtkwaliteit (en klimaat) (zie l).

Afronden verkeerscirculatieonderzoek binnenstad (zie m).

132 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Verbeteren doorstroming Verbeteren doorstroming Ceintuurbaan/ (zie m). IJsselallee

Onderzoek verkeersscirculatie binnenstad Verminderen intensiteit autoverkeer Regulier beleid uitvoeren OV en Fiets Geen prestatie voor 2009, regulier beleid Inzet groen ter verbetering van de lucht- Onderzoek inzet groen Onderzoek inzet groen (zie o). kwaliteit Bij bedrijvigheid vervoersmanagement Afspraken met bedrijven over vervoers- Aansluiting bij initiatieven vanuit mobili- stimuleren management teit en klimaatbeleid (zie p). Normen luchtkwaliteit randvoorwaarde Structurele aandacht in planvormings- Gerealiseerd in RO proces

Projectbureau milieu-verkeer voor afstemming

Externe Veiligheid

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Veiligheidsdoelstellingen zijn gebiedsge- Gebiedsgerichte uitwerking Beleidsvisie Beleid Externe Veiligheid is in gronduit- richt ingevuld Externe Veiligheid gifte geborgd (zie q).

Locaties voor nieuwe PR-contouren zijn aangewezen

EV is geïntegreerd in beleid gronduitgifte Risicobronnen zijn bekend, overzicht is Basisgegevens zijn actueel Signaleringskaart risicobronnen is actueel geïntegreerd in gemeentelijk informatie- PR contouren LPG is beperkt, limitatie systeem (zie r). doorzet

PR contouren overige bedrijvigheid is beperkt Risiconiveaus voldoen aan normen (PR Verantwoordingsplicht wordt consequent Evaluatie verantwoordingsplicht (zie s). wettelijk, GR beleid) toegepast Definitie onderscheid kwetsbaar en be- Wettelijk voorgeschreven saneringen zijn perkt kwetsbare objecten (zie t). uitgevoerd Methode ten aanzien van personendicht- Bestemmingsplannen gecontroleerd op heden is vastgesteld (zie u). latente sanering Definiëring (beperkt) kwetsbare objecten

Verankering personendichtheden Niveau van hulpverlening optimaliseren/ Onderzoek bepalen optimale inzetniveau Zie programma 7b continueren hulpdiensten

Optimalisatie bluswatervoorziening

Intensieve samenwerking met bedrijven(terreinen) Niveau van zelfredzaamheid optimalise- Optimalisatie vluchtmogelijkheid in- Zie programma 7b en 23 ren vloedsgebied explosie

Optimalisatie schuilmogelijkheid invloedsgebied toxisch

Onderzoek bouwkundige mogelijkheden en toepassen

programmabegroting 2009 133 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Gemeentelijke organisatie is toegerust Centrale coördinatie is belegd Verdere borging beleidsvisie Externe Veiligheid in de organisatie (zie v). Verantwoordelijkheden zijn verdeeld Gemeentelijk Uitvoeringsprogramma Beleidscyclus wordt doorlopen Externe Veiligheid 2010 is vastgesteld (zie w). Anticipatie nieuwe wetgeving, waar nodig doorvertalen Anticipatie maatlat Externe Veiligheid (zie x).

Anticipatie basisnet gevaarlijke stoffen (zie y).

Klimaatbeleid en Duurzaam Bouwen

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Reductie van 30% CO2-uitsoot in 2020 Eigen gebouwen Deelname project “Naar een duurzame t.o.v. 1990 • Nieuwbouw realiseren met 50% voorraad” met gemeentelijk gebouw (zie 3% Energiebesparing per jaar verscherpte EPC + voldoen aan beleid z). 20% is duurzaam opgewekt GPR Gebouw Principes duurzaam bouwen worden • Bestaande bouw, 3% besparing per Afsluiten energiepact met corporaties toegepast jaar + voldoen aan beleid GPR Be- voor de aanpak (verduurzaming) van de staande bouw bestaande sociale voorraad (zie aa).

Woningen Er komt een bijdrageregeling voor • Nieuwbouw; EPL 8 tot 9 + voldoen aan het treffen van energiemaatregelen in beleid GPR Gebouw de bestaande particuliere voorraad. • Bestaand; verbetering met 2% ener- (doelgroep = huishoudens met een laag giebesparing, uitgedrukt in Ener- inkomen) (zie bb). gielabel + voldoen aan beleid GPR Bestaande bouw Visieontwikkeling + programmering A28- zone, Diezerpoort, Spoorzone, Hessen- Utiliteit poort, Noordereiland (zie cc). • Nieuwbouw; realiseren met 25% verscherpte EPC + voldoen aan beleid Aansluiting bij organisatievoorstel duur- GPR Gebouw zaam dienstenbedrijf voor wat betreft • Bestaand; verbetering met 2% Koude/Warmte-opslag (zie dd). energiebesparing, uitgedrukt in Energielabel+ voldoen aan beleid GPR Verdere implementatie GPR Gebouw (zie Bestaande bouw ee).

20% duurzaam opgewekt Ontwikkeling energieloket (zie ff). • duurzaam gebruik ondergrond • toepassing windenergie Windenergie Tolhuislanden (zie gg) • toepassing biomassa Monitoringssysteem operationeel (zie Structurele samenwerking bedrijventer- hh). reinen

Mobiliteit • verduurzaming brandstoffen • vervoersmanagement bij bedrijven • aantrekkelijke modal split in RO

134 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Gebiedsgericht milieubeleid

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Milieu-inbreng in ruimtelijke projecten Implementatie werkwijze gebiedsgericht Uitwerking Milieugebiedsvisie A28-zone geschiedt via de werkwijze gebiedsge- werken aan milieu en Spoorzone, programma per (fase) richt werken aan milieu. Gebiedstypes project (zie ii). zijn onderscheiden, analoog aan het Milieu-inbreng expliciet gedurende het structuurplan 2020. Per gebiedstype planvormingsproces Opstellen Milieugebiedsvisie Vechtpoort zijn milieudoelstellingen gedifferen- (zie jj). tieerd en vastgesteld via de sectorale Gedifferentieerde milieudoelen vastge- beleidsnota´s. Doel is milieukwaliteit te steld via sectorale beleidsnota´s Reguliere inbreng in 0 en 1 fase projec- realiseren die past bij het gebiedstype ten/initiatieven (zie kk).

Verdere implementatie methode (zie ll).

Toelichting programmaplan i. Zwolle heeft met de provincie Overijssel een intentieovereenkomst getekend in het kader van de “Aardgaskaravaan” a. De saneringsoperatie A- en raillijst is nagenoeg afgerond. teneinde het netwerk voor aardgasvulpunten uit te breiden. De laatste fase is het melden dat bij VROM dat de operatie Zwolle faciliteert geïnteresseerde partijen. Samenwerking afgerond is. De geluidswaarden op basis waarvan is bevindt plaats met onder andere de Rova; paald dat er al dan niet sanering nodig is dient te worden j. Ethanol is één van de brandstoffen die mogelijk als ver- vastgesteld, zodat helder is met welke waarden is gewerkt, vanger kan dienen van fossiele brandstoffen. Connexxion in verband met eventuele toekomstige wijzigingen en de provincie Overijssel gaan de komende jaren een b. VROM heeft voor de Mimosastraat en omgeving (Oude Am- proef doen met een aantal bussen. De proef vindt in Zwolle bachtsschool en Spoorzone) een subsidie voor een scher- plaats. Zwolle faciliteert menproject gehonoreerd. In 2009 wordt verder gewerkt k. Er wordt verder gewerkt aan het verduurzamen van het aan de voorbereiding en het ontwerp van het project Zwolse wagenpark c. Ook zullen de mogelijkheden worden onderzocht voor l. Burgers spelen een belangrijke rol bij de verbetering van een schermenproject langs de spoorlijn Zwolle-Deventer de luchtkwaliteit en zijn in principe de eerst aangewezen (Zwolle-Zuid). De leefomgevingskwaliteit van een groot veroorzaker. Zwolle zal jaarlijks een project uitvoeren, in gebied kan hiermee worden verbeterd samenwerking met de discipline mobiliteit, gericht op het d. In 2008 is een geluidsonderzoek uitgevoerd langs de vergroten van de bewustwording en stimulering van het Zwolse hoofdwegen. Doel is inzichtelijk te krijgen in hoe- gebruik van alternatief vervoer en/of –brandstoffen verre er nog afwijkingen zijn met de normstelling vanuit m. Begonnen is met een verkeerscirculatieplan binnenstad. het gebiedsgericht milieubeleid. Er zal naar aanleiding van Aanleiding is het knelpunt aan de Stationsweg. Het onder- het onderzoek een programma worden gemaakt om de zoek wordt op een hoger abstractieniveau uitgevoerd en in kwaliteit te verbeteren. Middelen voor eventuele maatrege- relatie met de Spoorzone om te voorkomen dat er afwente- len zijn niet beschikbaar ling plaatsvindt op andere wegen of gebieden e. Het proces van klachtenbehandeling op het gebied van ge- n. Zie m. luid verdient verbetering. Hier zal een procesbeschrijving o. Groen langs wegen kan een filterende werking hebben worden ontworpen en intern worden vastgesteld voor luchtkwaliteit, waardoor het achterliggende gebied f. Zwolle beschikt over een Nota industriegeluid. Deze sluit schoner wordt. Onderzocht zal worden, in samenwerking gezoneerde bedrijventerreinen uit, omdat het geluidsas- met de discipline groen, of er voor Zwolle mogelijkheden pect is geregeld in de Wet geluidhinder. Beleid in het kader zijn voor toepassingen van gezoneerde bedrijventerreinen is een breed gedragen p. Vervoersmanagement is een onderwerp waaraan vanuit wens, onder andere vanuit het bedrijfsleven. De zonering de discipline Mobiliteit aandacht wordt besteed. Hierbij zal wordt nu nog veelal opgevat als blackbox. Ten behoeve van aangesloten worden bij, eventueel verbreed naar klimaat- transparantie zal een zonebeheersplan worden opgesteld. beleid In eerste instantie als pilot (nationaal is er nog weinig er- q. In de gebiedsgerichte uitwerking externe veiligheid is varing mee) voor het bedrijventerrein Voorst. Mogelijk zal beleid geformuleerd waar welke mate van risicoruimte later opschaling plaatsvinden naar andere terreinen aanwezig is en hoe deze kan worden ingevuld. Ten behoeve g. De Nota industriegeluid is inmiddels 2 jaar oud en zal wor- van de juiste toepassing hiervan, de regie hierop, is het van den geëvalueerd. Eventuele aanpassingen zullen worden belang dat er bij uitgifte van grond voor bedrijven of andere voorgelegd doeleinden in de buurt van risicobronnen rekening wordt h. Komende jaren verleent de provincie Overijssel de conces- gehouden met dit aspect. Hiertoe zal een beleidsregel wor- sie in verband met het openbaar busvervoer. Zwolle is niet den opgesteld in samenwerking met betrokken disciplines het bevoegd gezag, maar kan wel invloed uitoefenen Waar r. De signaleringskaart is een belangrijke bron van informa- nodig zal zij dit doen met het oog op doelstellingen in het tie. Hierop staan alle risicobronnen in Zwolle. Van belang is kader van luchtkwaliteit en klimaatbeleid dat deze structureel actueel wordt gehouden en opvraag-

programmabegroting 2009 135 tkwaliteit

baar is in het gemeentelijk informatiesysteem als aanvulling op de subsidieregeling van het Rijk. Doel- s. De verantwoordingsplicht dient te worden uitgevoerd groep zijn de huishoudens in de lagere inkomensklassen. bij vergunningverlening en ruimtelijke plannen in geval Hiervoor hebben we in het kader van incidenteel nieuw van een toename van het groepsrisico door het plan. De beleid middelen uitgetrokken. werkwijze hiervoor is geen keurslijf. Gemeenten gaan hier cc.Voor een aantal gebieden liggen er goede kansen voor verschillend mee om. Zwolle hanteert haar werkwijze nu een hoge duurzaamheidsgraad. Voor deze gebieden wordt enkele jaren. Middels een evaluatie zal beoordeeld worden een visie opgesteld teneinde de kansen te inventariseren of de werkwijze aanpassingen behoeft en er voor te zorgen dat de kansen daadwerkelijk wor- t. Er bestaat soms onduidelijkheid over wanneer een object den verzilverd. Hier speelt onder andere het Duurzame als kwetsbaar of als beperkt kwetsbaar moet worden Diensten Bedrijf een rol. Gedacht wordt aan de A28-zone, beschouwd. De wet laat enige ruimte. Het verschil hiertus- de Spoorzone, Diezerpoort, Hessenpoort en Noordereiland. sen kan van invloed zijn op de haalbaarheid van plannen. Het resultaat is een visie, een programma en een voorstel Daarom zal scherp geformuleerd moeten worden wat voor realisatie. hieronder in Zwolle wordt verstaan dd.Het Duurzame Diensten Bedrijf is een gedachte die is u. In onderzoeken moeten personendichtheden worden voortgekomen uit de Visie op de Ondergrond. Het heeft tot meegenomen. Hiervoor bestaan verschillende methoden doel belangen te behartigen van eindgebruikers. Bodem- die tevens tot verschillende uitkomsten leiden. Vanuit energie (Koude/Warmte-opslag (KWO) is een van de pijlers eenduidigheid is het van belang afspraken te maken over uit de visie. Aan de realisatie van de KWO potenties kan de uitgangspunten het Duurzame Diensten Bedrijf een impuls geven als de v. De beleidsvisie Externe Veiligheid wordt verder geïmple- initiator, realisator en exploitant van grootschalige KWO- menteerd in de organisatie. Doel is te komen tot een pro- systemen. ces van continue verbetering, conform de principes vanuit ee.Met GPR Gebouw wordt nu enige tijd gewerkt. De im- de kwaliteitszorg plementatie vraagt nog tijd, zodat 100% dekking wordt w. Jaarlijks wordt een uitvoeringsprogramma opgesteld, verkregen. waarin de activiteiten voor het komende jaar worden om- ff. Burgers spelen een belangrijke rol bij de uitvoering van schreven. Dit past in hetgeen is beschreven onder v. klimaatbeleid. Er is een veelheid aan informatie aanwezig, x. Nationaal wordt gewerkt aan een Maatlat Externe Veilig- maar veelal versnipperd. Het energieloket heeft tot doel heid. Dit moet gezien worden als een norm waaraan een de burger van A tot Z te begeleiden naar verduurzaming organisatie moet voldoen. Ook hier kan de parallel worden van de woning. Informatie wordt verstrekt , verwijzing naar getrokken met kwaliteitszorg. Beoordeeld moet worden, de juiste instanties, beoordeling van offertes, etc. vinden wanneer de maatlat wordt uitgevaardigd, in hoeverre plaats. Zwolle voldoet en zo niet, welke maatregelen getroffen gg.Het project windenergie in Tolhuislanden is inmiddels moeten worden. vergevorderd. Er wordt verder aan gewerkt in 2009 y. Het Basisnet vervoer gevaarlijke stoffen is nog in ontwik- hh.Monitoring van beleid is belangrijk om te zien wat de keling. Dit proces wordt door Zwolle gevolgd en waar effecten zijn. Klimaatbeleid is een terrein waarop effect- mogelijk beïnvloed, ter beperking van toekomstige risico´s monitoring mogelijk is. Er kan bijgehouden worden wat voor ruimtelijke ontwikkeling de CO2-uitstoot is, hoeveel energie er wordt gebruikt, etc. z. Het project “Naar een Duurzame Voorraad” is gericht Zwolle zal middels een computerprogramma gaan moni- op het prestatiegericht werken naar een verbetering van toren welke resultaten worden bereikt. Door middel van bestaande woningen, scholen en utiliteitsgebouwen op het grafieken, tabellen en figuren kunnen deze gepresenteerd gebied van duurzaamheid. Het is een vergelijkbaar project worden aan de doelgroepen. waar Zwolle enige jaren geleden aan heeft deelgenomen ii. Voor de Spoorzone en de A28-zone zijn milieugebiedsvisies en dat geleid heeft tot het gebruik van GPR Gebouw. Ook opgesteld. Dit zijn resultaten van de definitiefase. Nu is het dit project wordt door dezelfde organisaties getrokken. van belang deze visie door te vertalen, zodanig dat zij in Nu gaat het om GPR Bestaande bouw. Ook corporaties de ontwerpfase kunnen worden toegepast. Hiertoe zullen en schoolbesturen zullen worden gestimuleerd deel te beide visies worden geoperationaliseerd in een programma nemen. Voor Zwolle gaat het om het opdoen van ervaring jj. Voor Vechtpoort zal een milieugebiedsvisie worden opge- met het instrument teneinde het mogelijk als beleid op te steld, zodat tijdig inzichtelijk is welke kwaliteit gereali- nemen en uiteraard het verduurzamen van de bestaande seerd moet worden en welke bijzondere kansen er zijn voor voorraad in Zwolle. een hoog resultaat aa.Met corporaties wordt in 2009 een energiepact gesloten. kk.Er wordt structureel gebiedsgericht gewerkt aan milieu. Hierin worden afspraken gemaakt over de prestaties die Dit betekent dat in 100% van de gevallen milieu een (gede komende jaren geleverd gaan worden in de bestaande biedsgerichte) inbreng levert bij startnotities en projectop- sociale voorraad. Het genoemde onder z. hoort hierbij. Er drachten zal gezamenlijk een aanpak worden ontwikkeld, waarbij ll. De methode voor gebiedgericht werken wordt verder geïm- Zwolle met name het particuliere deel voor haar rekening plementeerd. Voor milieumedewerkers betekent dit vooral zal nemen. dat zij de methode beheersen en toe kunnen passen. bb.Er komt in 2009 een subsidieregeling “Duurzaam bouwen Voor de overige doelgroepen betekent het vooral dat hen particulieren” voor het treffen van energiemaatregelen in duidelijk is wat zij in welke fase moeten vragen en kunnen de bestaande particuliere voorraad. De regeling is bedoeld verwachten aan milieu-inbreng.

136 programmabegroting 2009 tkwaliteit

B. Bodem Beleidskader De kwaliteit (chemisch, fysisch, biologisch) van bodem en grondwater is geschikt voor de gewenste functies aan maaiveld en in de (diepe) ondergrond. De bodemsaneringsoperatie is betaalbaar en daardoor uitvoerbaar, waardoor gewenste ontwikkelingen in de stad niet langer stagneren door bodemverontreiniging. De ondergrond draagt bij aan een duurzame ontwikkeling van Zwolle.

Relevante beleidsnota’s Landelijk: • (circulaire) wet bodembescherming • besluit bodemkwaliteit • wet stedelijke vernieuwing/ ISV Lokaal/regionaal: • visie op de ondergrond, vastgesteld door de raad op 6 oktober 2007 • bodembeleidsplan Zwolle, vastgesteld door de raad op 9 sept. 2002 • gezamenlijk bodembeleidsplan Overijssel, vastgesteld door de raad op 9 sept. 2002 • Beslisdocument Bevoegd Gezag Wet Bodembescherming, vastgesteld door de Raad op 7 april 2003

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties 2010 Prestaties / activiteiten 2009 De kwaliteit (chemisch, fysisch, bio- Bescherming drinkwaterwinning Engelse Bodemsanering Integrale Variant Zwolle, logisch) van bodem en grondwater is Werk. waarvan in 2009: geschikt voor de gewenste functies aan • monitoring maaiveld en in de (diepe) ondergrond. Vastleggen van ondergrondse functies • verdere bescherming drinkwaterwin- volgens nieuwe Wro. ning • lozing Implementatie van de Visie op de Onder- • saneringsplan opstellen grond in diverse ruimtelijke projecten. Opstellen ontwerp Structuurvisie In beeld brengen spoedeisende locaties Ondergrond op basis van de Visie op de Ondergrond. Monitoring voormalige stortplaatsen Opstellen 3 realisatieplannen ondergrond voor ruimtelijke projecten.

Op 10 locaties (nader) onderzoek naar spoedeisendheid.

Monitoringsronde Westerveld.

Screening overige voormalige stortplaatsen in het kader van NAVOS (nazorg voormalige stortplaatsen) Bodemsaneringsoperatie is betaalbaar Ontwerp voor een gebiedsgerichte sane- Ontwerp gebiedsgerichte sanering ring van het gebied Zwolle Centraal, met Zwolle Centraal. combinaties van koude-warmte opslag en grondwatersanering. Definitieve afkoopregeling en (project) fonds ondergrond. Afkoopregeling voor diepe grondwater- verontreinigingen en instellen (project) fonds ondergrond

Uitvoering bodemsaneringsoperatie / ISV Uitvoering ISV bodemprogramma 2005- Bodemsanering Dellen Wuijts Fase 2, programma (MOP) bodemsanering 2009: waarvan in 2009: voortzetten monitoring. • 5 afgeronde saneringen (project doorlopend uit ISV I) • 48 bodemonderzoeken • 3.040 m2 gesaneerd oppervlak Bodemsanering Hertenstraat: afspraken • 4.870 m3 gesaneerde grond maken met derden over sanering diepe • 5.090.200 m3 gesaneerd grondwater grondwater (zie a)

programmabegroting 2009 137 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties 2010 Prestaties / activiteiten 2009 De ondergrond draagt bij aan een duur- Opzet voor een duurzaam dienstenbedrijf Organisatievoorstel duurzaam diensten- zame ontwikkeling van Zwolle. ondergrond. bedrijf en afhankelijk van voorstel ook de (zie b) implementatie. Onderzoek naar mogelijke combinaties van technieken en bronnen van duur- Onderzoek naar de mogelijkheden zame energie. asfaltcollectoren in de Ceintuurbaan en IJsselallee. Ruimtelijke uitwerking van de Visie op de Ondergrond voor gebieden zoals voor Nader onderzoek naar de combinatiemo- Vechtpoort. (WAVE) gelijkheden voor grondwatersanering en koude-warmte opslag.

Nader onderzoek naar de mogelijkheden in Zwolle voor het SOGAS concept.

Inrichtingsplan Emmertochtsloot (WAVE)

Meerjarige overige Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 beleidsdoelstellingen De kwaliteit (chemisch, fysisch, bio- Actueel bodembeleidsplan en bodembe- Afronden procedure voor vaststelling logisch) van bodem en grondwater is heerplan. geactualiseerd bodembeleidsplan en geschikt voor de gewenste functies aan bodembeheerplan. (opgesteld in 2008) maaiveld en in de (diepe) ondergrond Efficiënte invoer en beheer van bodem- gegevens. Beheer bodemloket.

Uitvoeren van de taken Bevoegd Ge- Jaarlijkse audit kwaliteitszorgsysteem zag Wet bodembescherming conform bodem. Normblad 8002 (kwaliteitszorgsysteem bodem), zie ook programma 24 Grondstromencoördinatie en beheer vir- tuele grondbank waarin vraag en aanbod Monitoring en verantwoording taken Be- op langere termijn worden afgestemd. voegd Gezag Wet bodembescherming. Opstellen jaarlijkse bestuursrapportage Zorgvuldige omgang met grondstromen bodem voor VROM. en zoveel mogelijk hergebruik van licht verontreinigde grond. Realisatie definitief gemeentelijk depot voor tijdelijke opslag van verontreinigde grond. Bodemsaneringsoperatie is betaalbaar Marktpartijen stimuleren om te saneren Stimuleren en begeleiden 6 particulieren en wordt uitgevoerd en bedrijven m.b.t. aanpak van bodemverontreiniging.

Bedrijvenregeling: afhandelen beschik- kingsaanvragen.

Toelichting programmaplan: a. Door landelijke beleidsontwikkelingen zijn de oorspronkelijke meerjarige GSB / MOP doelstellingen verbreed van het onderzoeken en saneren van gevallen van bodemverontreiniging (uitvoering ISV programma Bodem 2005-2009) naar een integrale aanpak van de ondergrond, zoals in de Zwolse Visie op de Ondergrond. b. De ondergrond beslaat meerdere beleidsvelden. In dit programma-onderdeel zijn vooral de bodemgerelateerde onderwerpen weergegeven.

138 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Kengetallen

Outputindicator Totale program- Waarvan ISV Waarvan SEB Waarvan in 2008 Totale werkvoor- ma 2005-2009 (naar rato) raad, vastgesteld op 1 jan 2004 (exclusief saneringen door derden) Aantal afgeronde saneringen 30* 5* 25 6 28** (evaluatie) Aantal onderzoeken • Historisch/Oriënterend 46 46 0 9 778 • Historisch t.b.v. spoed 100 • Aanvullend t.b.v. spoed 40** • Nader onderzoek 7 2 5 2 60*** Verontreinigd oppervlak (m2) 33740 3040 30700 ISV 3000 nvt SEB 6140 Verontreinigde grond (m3) 86370 4870 81500 ISV 4750 nvt SEB 16300 Verontreinigd grondwater (m3) 5341800 5090200 251600 ISV 300200 nvt (waarvan 300000 project IVZ) SEB 50320 Bodemprestatie eenheden 2429570 2053730 375840 ISV nvt (bpe´s) 137.330

(waarvan 120.000 project IVZ) SEB 75.168

TOTAAL 212.498

* exclusief 4 evaluaties van eerder uitgevoerde saneringen ** hierin is doorloop vanuit voorafgaande fasen niet meegenomen *** hierin is een deel van de doorloop vanuit voorafgaande fasen (meegenomen)

programmabegroting 2009 139 tkwaliteit

C. Watermanagement Beleidskader Zwolle is beschermd tegen overstromingsgevaar en kent geen ernstige wateroverlast. De waterkwaliteit voldoet aan de doelstellingen die zijn afgesproken in de Europese Kaderrichtlijn Water en is afgestemd op het gewenste gebruik door mens, plant en dier. De ruimtelijke kwaliteit van water wordt goed benut. (Afvalwater en beheer en onderhoud via Programma 17; Groen-blauwe (uitvoerings)projecten via Programma 14)

Relevante beleidsnota’s Landelijk • Ruimte voor de Rivier • Waterbeleid 21e eeuw, • Europese Kaderrichtlijn Water Lokaal/regionaal: • Infiltratiebeleid Regenwater vastgesteld 2006 • Stedelijk Waterplan deel 1 Watervisie, vastgesteld 2007 • Stedelijk Waterplan deel 2 Analyse en uitvoeringsstrategie, vastgesteld 2008 • Stedelijk Waterplan deel 3 Uitvoeringsprogramma, vastgesteld 2008 • Visie op de Ondergrond, vastgesteld 2007

Programmaplan 2009

Meerjarige overige Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 beleidsdoelstellingen Bescherming tegen overstromingsgevaar Onderzoek naar (toekomstige) knelpun- (zie a) en tegengaan van ernstige wateroverlast ten voor waterberging in het stedelijk ge- Nader onderzoek wateroverlast Zwolle bied als gevolg van klimaatverandering Centrum.

Monitoring wateroverlast d.m.v. klach- tenregistratie en enquêtes. De waterkwaliteit voldoet aan de doel- Uitvoeren van quickscans waterkwaliteit Quickscan Diezerpoort. stellingen van de Kaderrichtlijn Water voor Zwolse wijken, het opstellen van en is afgestemd op het gewenst gebruik uitvoeringsplannen en meewerken aan Opstellen van uitvoeringsplannen Zwol- door mens, plant en dier. het provinciaal stroomgebiedbeheers- le-Noord, Westenholte en Diezerpoort. plan om de kwaliteitsdoelstellingen te bereiken. Onderzoek naar helofytenfilter Zwolle Zuid.

Deelname aan Regionaal Ambtelijk Over- leg Kaderrichtlijn Water om bij te dragen aan het provinciaal stroomgebiedbe- heersplan.

Monitoring waterkwaliteit en oevervege- tatie. Ruimtelijke kwaliteit van water wordt Vergroten van het gebruik en de positieve Bepalen van de taakstelling voor ruimte- goed benut. beleving van water in de leefomgeving lijke kwaliteit. Ondernemers en burgers zijn zich Opstellen en uitvoeren van een com- Uitvoeren watercommunicatieplan. bewust van Zwolle als waterrijke ge- municatieplan water, instellen van een meente, van de mogelijkheden van het gemeentelijk waterloket en voorlichting Opzetten waterloket. water in hun (leef)omgeving en van wat en educatie zij kunnen doen om het water schoon te helpen houden.

Toelichting programmaplan: a. Prestatie / activiteiten 2009 zijn conform het Uitvoeringsprogramma Water (deel 3 Stedelijk Waterplan).

Kengetallen Beleidsindicatoren worden tweede helft 2008 opgesteld.

140 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 2656 2930 3206 3207 3208 3209 Baten 488 251 251 251 251 251 Resultaat voor bestemming -2168 -2679 -2955 -2956 -2957 -2958 Reservemutaties: -47 Resultaat na bestemming -2215 -2679 -2955 -2956 -2957 -2958

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Met name trendmatige aanpassingen en herverdeling capaciteit. Toelichting mutatie meerjarenraming: Stadsuitbreiding -1 -1 -1

Besluitvorming PPN 2008 (meerjarig incidenteel): Uitvoering milieubeleid -100 -100

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad €1 mln.: 29 29 29 29

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Subsidieregeling duurzaam bouwen particulieren -150

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Waterbeleid 163 -163 Milieu bodem 207 -207 Bodembeheer 666 251 -415 Geluid, lucht, externe veiligheid 281 -281 Milieuverg./toezicht en handhaving 1505 -1505 Duurzaam stedelijk beheer 384 -384 3206 251 -2955

programmabegroting 2009 141 tkwaliteit

Programma 17 Integraal Beheer Openbare Ruimte Thema PPN Samenleven in Zwolle

Beleidskader • Pluspunten in het groen, d.d. 2005, geactualiseerd in 2006 • BOR Beheer openbare ruimte, d.d. 2002, verkort vastge- Het beheer en onderhoud van de openbare ruimte is gericht legd in de BOR-gids d.d. 2005 op het in stand houden en verbeteren van de bestaande voor- • Beheerplan Wijthmenerplas 2005 - 2020 zieningen in die openbare ruimte. Dit om bij te dragen aan het • Beleidsregel Kappen en Compenseren (incl. groenonder- realiseren van leefbare en duurzame wijken. De voorzienin- houd in het broedseizoen) d.d. 2005, geactualiseerd in 2006 gen moeten in goede staat worden gehouden. Dat betekent • Garantieregeling oud papier, geactualiseerd in 2005 onderhoud, reiniging en zo nodig vervanging of aanpassing; • Beheersvisie park Aalanden 2005 - 2015, d.d. 2005 voldoen aan niveau BOR basis +. • Kadernota onderhoud wegen, d.d. 2005 Voor het gebruik van de openbare ruimte moeten allerlei ac- • Actieplan Havens, d.d. 2005 tiviteiten die daar plaatsvinden in goede banen worden geleid. • Openbaar Verlichtingsplan Binnenstad Zwolle d.d. 2005 Denk aan de voetganger die zonder parkeerregulering overal • Kadernota gem. reclamebeleid ‘Reclame voor reclame’ auto’s op zijn pad zou vinden of aan de belemmering van het 1998, geëvalueerd in 2004 verkeer door een evenement. • Standplaatsenbeleid, d.d. 2004 • De speelruimte kaarten d.d. 2004 Relevante beleidsnota’s • ECO-certificering bomen d.d. 2004 • Nota dierenwelzijn (wordt opgesteld door raadswerkgroep, • Renovatieplan Licht op Groen 2002 - 2020, vastgesteld bij is nog niet vastgesteld) begroting 2003 • Beheerplan Milligerplas 2008 – 2018 (planning: vaststelling • Beheersvisie Engelse werk / Spoolderbos 2003-2013, d.d. door college eind 2008) 2003 • Beheerplan Spelen 2008 – 2018 (planning: vaststelling • Beheerplan Zandhove-Bickenrade 2001 - 2011 d.d. 2001 door college eind 2008) • Beheerplan 2001-2010 Bossen Zwolle Zuidoost d.d. 2001 • Beleidsplan Verkeersveiligheid “Verkeersveiligheid voor • Beheerplan 2001-2010 Bossen Zwolle Noordoost d.d. 2001 elkaar”, 2008 – 2018 d.d. 2008 (door college vastgesteld, • FSC-certificering bosbeheer d.d. 2001 nog niet door de raad vastgesteld) • Bijstelling openbare verlichting, d.d. 1999 • Grasbeheer 2008 – 2017, d.d. 2008 • Hondenbeleid, d.d. 1998 • Gemeentelijk afvalstoffenplan 2007 – 2011, d.d. 2007 • Beleidsplan Gladheidbestrijding 2007 - 2013, d.d. 2007 Verordeningen • Beheerplan Westerveld inclusief Holtenbroekerbos, d.d. • Destructieverordening d.d. 1978 (geactualiseerd in 2006) 2007 • Bomenverordening, d.d. 2001 (geactualiseerd in 2005) • Beheer en gebruik Manifestatieveld Park de Wezenlanden, • Marktverordening, d.d. 2001 (geactualiseerd in 2005) d.d. 2007 • Afvalstoffenverordening, d.d. 1998 (geactualiseerd in 2005) • De legger der wegen, Zwolle, d.d. 2005, geactualiseerd in • Wegsleepverordening, d.d. 2004 2007 • Telecommunicatieverordening, d.d. 1999 • Nota onderhoud openbare ruimte in kader art 212 verorde- • Regeling openstelling bruggen, d.d. 1994 ning Gemeentewet d.d. 2006 • Het sortimentsboek beplantingen d.d. 2006 In ontwikkeling • Gemeentelijk Rioleringsplan 2006 - 2010 (GRP), d.d. 2006 • Beleidsregel bomen en overlast • Het baggerplan gemeente Zwolle, d.d. januari 2002, geac- • Beheerplan Civiele Kunstwerken tualiseerd in 2006 • Openbaar Verlichtingsplan 2009 - 2018

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties 2010 Prestaties / activiteiten 2009 Verbetering van de kwaliteit van de In 2010 heeft de openbare ruimte in de Beheer en onderhoud openbare ruimte (semi) openbare ruimte in de Binnenstad Binnenstad een hoge onderhoudskwali- conform BOR systematiek boven kwaliteit en het meubilair kent een zeer hoge teitsniveau basis +. kwaliteit (ontwikkelingsprogramma binnenstad 2015). In stand houden verbeterde kwaliteit in Na afronding fysieke projecten met een Beheer en onderhoud openbare ruimte de Binnenstad hoge kwaliteit in de binnenstad blijft de conform BOR systematiek boven kwali- kwaliteit hoog teitsniveau basis +

142 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Inzichtelijk beheer en onderhoud volgens In 2009 is de BOR systematiek 'ingebur- beheer en onderhoud op basis van de de BOR systematiek gerd' (intern, maar ook bij bestuur en BOR systematiek op kwaliteitsniveau burgers) basis +

In alle wijken 3 x per jaar een BOR schouw uitvoeren

actualiseren BOR gids Instandhouden & verbeteren van de In 2009 is de openbare ruimte van Zwolle Beheer grote groengebieden en recrea- kwaliteit van de bestaande openbare grotendeels op kwaliteitsniveau Basis + tieplassen op grond van beheersvisies en ruimte. Dit betreft groen, water, wegen, *( zie a) beheersplannen verkeersvoorzieningen, recreatieplassen, speelvoorzieningen en voorzieningen in Straatreiniging en onkruidbeheer op het groen. Dit gaat van beschermen & verharding verbeteren van de ecologische kwaliteit tot het verbeteren van de verkeersveilig- Inspecteren van alle kunstwerken (1 x in heid. de 2 jaar); De beweegbare kunstwerken (bruggen) worden jaarlijks geïnspec- teerd. Onderhoud is afhankelijk van uitkomst inspectie. In 2011 is een groot deel van het achter- Opstellen en uitvoeren Werkplan 2009 in stallig onderhoud aan bomen en hees- kader Licht op Groen. ters door reconstructie weer hersteld Bestaande kwaliteit en kwantiteit van de Opstellen beleidsregel bomen en over- Zwolse bomenvoorraad blijft in stand last

VTA-boominspectie (risicobomen) + uitvoeren van de maatregelen die uit de inspectie komen.

Iepen en Kastanjes controleren op ziektes. Zieke Iepen vervangen. Bij een aantal zieke kastanjes preventieve maatregelen toepassen

Opstellen en uitvoeren Werkplan Kappen en Compenseren In 2011 zijn de stadsgrachten uitgebag- Gefaseerd uitvoeren van het baggerplan gerd. Zwolle; baggeren Singelgracht inclusief het Zwarte Water tot aan de keersluis en de beide kruispunten met de overige wateren

Voorbereiden baggeren Nieuwe Vecht, Almeloos kanaal en Koelwaterkanaal Uitvoeren wegonderhoud op grond van Programmeren en uitvoeren onderhoud de Kadernota Onderhoud Wegen wegen op basis van de prioritering in de kadernota en de beschikbare middelen; Winterse gladheid door sneeuw en ijzel Uitvoeren uitvoeringsplan gladheidbe- zoveel mogelijk voorkomen strijding 2008/2009

Opstellen uitvoeringsplan gladheidbestrijding 2009/2010

Opstellen beheerplan openbare verlichting Verbeteren van de verkeersveiligheid uitvoeren uitvoeringsplan verkeersveiligheid 2008/2009

programmabegroting 2009 143 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen In 2011 zijn alle speeltoestellen veilig Zo mogelijk afronden inhaalslag. Van de (voldoen aan attractiebesluit) en goed totaal 388 speelplekken moeten er nog onderhouden (beheer en onderhoud is 40 worden aangepakt. structureel geregeld) Uitvoering geven aan beheer en onderhoud conform beheerplan Spelen 2008-2018 Bewaken gebruik openbare ruimte Afgeven ingebruikgevingen voor tijdelijk gebruik van de openbare ruimte

Toezicht op hondenoverlast en reclame

Groot onderhoud omheining buurtweiden

Uitvoeren project graffiti Betrokkenen zo goed mogelijk infor- In 2009 kan iedereen op Internet infor- De wegwerkzaamheden in Zwolle en meren over de bereikbaarheid van en in matie vinden over wegwerkzaamheden in omgeving, inclusief routeplanner die Zwolle Zwolle en de regio hiermee rekening houdt, staan op www. bereikbaarheidzwolle.nl, Dit gebeurt in 2005: info Zwolle tekstueel samenwerking met o.a. provincie, RWS 2006: info gevisualiseerd op kaart en regiogemeenten 2007: info regionaal 2008: info provinciaal Versterken van de samenwerking

Technische mogelijkheden van GPS, SMS e.d. onderzoeken In stand houden en verbeteren van het Eind 2010 voldoen de Zwolse rioolstel- Uitvoeren GRP 2006/2010 afvalwatersysteem voor huishoudens en sels aan de wettelijke basisinspanning bedrijven, streven naar maximale beperking van verontreiniging door afvalwater In 2010 lozen we 50% minder vuil op het oppervlaktewater Afstemmen van gebruik en werken in Om graafincidenten te voorkomen en vei- In verband met de op handen zijnde de ondergrondse openbare ruimte; Wet ligheidsrisico’s te beperken zijn in 2009 grondroerdersregeling een digitaal Informatie-uitwisseling Ondergrondse alle gemeentelijke kabels en leidingen systeem ten behoeve van kabels en Netten uitvoeren; opstellen visie onder- in Zwols grondgebied bekend en digitaal leidingen opzetten grondse infrastructuur. beschikbaar

In kader volksgezondheid zorgdragen In 2011 lopen we in de pas met andere Uitvoeren GAP 2007-2011 voor de afvalinzameling van huishoudens stedelijkheidsklasse 2 gemeenten qua en bestrijding van plaagdieren. Tevens normen voor bronscheiding (einddoel is Huishoudelijk afval wordt ingezameld streven naar maximale afvalscheiding voldoen aan de landelijke normen voor (ROVA) stedelijkheidsklasse 2) Bestrijding plaagdieren incl. destructie kadavers In het kader van het dierenwelzijn zorgen Een dierenwelzijnsbeleid met structurele uitvoeren dierenwelzijnsbeleid voor een respectvolle behandeling van dekking van de uitvoeringskosten dieren, waaronder de opvang van zwerf- dieren. Jaarlijks worden, door het Zwols die- Subsidiëring dierenasiel renasiel, de zwerfhonden en –katten opgevangen en goed verzorgd in het dierenasiel In stand houden warenmarkten Op behoefte toegesneden markten Exploitatie markten In stand houden voorzieningen t.b.v. de Adequate voorzieningen ten behoeve van Exploitatie havens beroeps- en pleziervaart beroeps- & pleziervaart Brugbediening

144 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Slagvaardig herstel van kleine fysieke Klachten en meldingen worden binnen 3 Civiel service onderhoud gebreken in de wijk; schoon, heel en vei- x 24 uur behandeld lig; zichtbaar, herkenbaar en aanspreek- Groen service onderhoud baar voor wijkbewoners Communicatie over planmatig onderhoud

Toelichting programmaplan a. Dit is het gevolg van: 1. de prijsstijgingen van producten en diensten van externe aannemers, 2. de tariefsverhoging van het Expertise centrum, die slechts gedeeltelijk wordt gecompenseerd door de inflatiecorrectie / prijspeilcompensatie, 3. de bezuinigingsronde (2008), wordt het steeds moeilijker de openbare ruimte grotendeels op kwaliteitsniveau basis + te onderhouden.

Kengetallen

Indicator Kwaliteit Openbare Ruimte

De BOR systematiek - vastgelegd in de BOR gids II - maakt de kwaliteit van de openbare ruimte meetbaar en inzichtelijk. Voor 2006 is Basis+ de kwaliteit waar we naar streven; basiskwaliteit voor alle openbare ruimte aangevuld met elementen van hoge kwaliteit; de zgn. plussen.

Indicatoren groen

Areaal stedelijk groen ± 655 ha Areaal bos / recreatiegebieden ± 236 ha totaal 891 ha, dit is meer dan 1000 voetbalvelden

Het ‘groen’ betreft diverse ongelijksoortige indicatoren zoals: 62.500 bomen, 56 km hagen, 52 ha heesters, 1.289 afvalbakken, 1.449 banken, 25,54 ha halfverhardingen, 131 ha vijvers, 557 ha gras (gazon + ruig gras), 2883m1 hekken, 1232 speeltoestellen etc.

Indicatoren afval (kg/inwoner)

2003 2004 2005 2006 2007 landelijke norm sted.klasse 2 Gft-afval 87.3 85.8 86.0 71.0 84,5 85 Oud Papier 51.4 58.1 54.1 55.0 58.7 75 Glas 19.2 17.1 16.0 17.0 22,3 23 Textiel 3.8 3.2 3.6 3.5 3,7 5 KGA - 1.5 1.5 1.5 1,6 2 Restafval 327.2 339.6 323.8 292.0 329,7

Indicatoren openbare ruimte

2005 2006 2007 meldingen hondenoverlast 112 95 108 meldingen reclame 48 31 32

programmabegroting 2009 145 tkwaliteit

Indicatoren civiel beheer

areaal op 31-12-2007 onderhoud 2007 vervanging of vernieuwing absoluut % asfalt 2.407.000 m² 70.000 m² 2,9 elementen (klinkers e.d.) 3.741.000 m² 40.000 m² 1 overig (betonpaden e.d) 63.000 m² 0 0 totaal verharding 6.211.000 m² 110.000 m² 1,8 dit is 617 km wegen en 123 km vrijliggende fietspaden 655 km riolering dit zijn circa 17 rondjes Zwolle

areaal op 31-12-2007 kunstwerken 22 beweegbare bruggen 123 vaste bruggen hout 100 vaste bruggen overig 63 duikers 27 tunnels (m.n. fietstunnels) 3 sluizen straatmeubilair 23.650 lichtpunten 24.926 lampen 5.150 verkeersborden 2.800 rijwielklemmen 145 straatnaamborden abri’s

percentage inwoners (zeer) tevreden

speelmogelijkheden kinderen 2007 2005 straatverlichting 2003 onderhoud wegen en 2001 fietspaden 1999 1997 groenvoorziening

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

146 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 49768 42097 44834 45123 45343 45551 Baten 19946 20296 21074 21074 21074 21074 Resultaat voor bestemming -29822 -21801 -23760 -24049 -24269 -24477 Reservemutaties: 695 315 * egalisatiereserve rioleringen -481 * egalisatiereserve afvalstoffenheffing 631 * reserve onderhoud Wythmenerplas -32 * reserve onderhoud Kleine Veer -11 * reserve civiele infrastructuur 561 Resultaat na bestemming -29127 -21486 -23092 -24049 -24269 -24477

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: De toename van de baten en lasten is m.n. het gevolg van trendmatige aanpassingen, stadsbreidingsposten en capaciteitsverdeling. De marktopbrengsten liggen € 30.000 lager.

Toelichting mutatie meerjarenraming: Stadsuitbreiding -289 -220 -208

Besluitvorming PPN 2008 (meerjarig incidenteel): Baggeren -1875 -1875 -1875

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 194 194 194 194

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Aanpak verkeersonveilige situaties 2009 -150 Geluidswal Ijsselallee -20 Nationale viering boomfeestdag 2010 in Zwolle -60 Omheining buurtweiden en wijkboerderijen -40 Inhaalslag vervanging speeltoestellen -100 Doorstart aanpak graffiti -150

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Groenbeheer 11434 168 -11266 Wegen/verkeersvoorzieningen 11907 1029 -10878 Riolering 6247 6491 244 Afval/reiniging 13109 14272 1163 Wijkbeheer 1591 -1591 Toezicht en reclame 406 244 -162 APV openbare ruimte 224 29 -195 Markten en Havens 1268 861 -407 46186 23094 -23092

programmabegroting 2009 147 tkwaliteit

Deelprogramma 18 Ruimtelijke plannen Thema PPN Samen leven in Zwolle

Beleidskader

Met het vaststellen van het Structuurplan Zwolle 2020 is het ruimtelijk beleid voor de komende jaren op hoofdlijnen helder. Het Structuurplan integreert de verschillende beleidsvelden en doet daarover ruimtelijk relevante uitspraken. Meer in detail gelden nog de beleidsplannen als het Groenbeleidsplan, de Mobiliteitsvisie het Ontwikkelingsprogramma binnenstad, de Welstandsnota en de Woonvisie. Een aantal hiervan zal de komende jaren herzien worden. Door de invoering van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening zullen bestemmingsplannen bij de verdere ontwikkeling van stad en omgeving meer aandacht krijgen.

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Verbeteren structuur en kwaliteit open- Waardering bezoekers gestegen Afronden procedures Bankenlocatie bare ruimte binnenstad (zie a). Openbaar gebied heringericht Afronden procedures Rodetorenplein (zie b). Bouw appartementen Potgietersingel (zie c). Uitvoeren veilige oversteek Burgemees- ter Drijbersingel (zie d). Autoluw maken: Thorbeckegracht (20pp), Badhuiswal (20pp), Kamperstraat (8pp), Blijmarkt (7pp) en Eekwal (5 pp) (zie e). Herinrichting Nieuwe Markt (zie f). Herziening Structuurplan Vastgesteld Structuurplan Uitvoeringsprogramma Structuurplan vastgesteld begin 2009 (zie g). Starten met natuuronderzoeken en stu- die ontsluiting Vechtpoort (zie h). Visie Zwolle Kampen Netwerkstad Verdere verkenning en voorbereiding boegbeelden: • IJsseldelta • Noordelijke stadsrand • Bereikbaarheid • Stationsomgeving Zie i).

Toelichting programmaplan Voor de Bankenlocatie loopt in 2009 de bezwarenprocedure voor de bouwen sloopvergunning door. Daarnaast lopen de procedures voor het verzoek tot aanwijzing als gemeentelijk monument en als rijksmonument. De verwachting is dat in 2009 het beroep bij de rechtbank wordt behandeld. Start bouw is dan voorzien in 2010. • De herinrichting van het Rodetorenplein wordt in 2009 afgerond. Afhankelijk van het verloop van procedures kan de bouw van de Oostwand Rodetorenplein in 2009 starten. • Afhankelijk van het verloop van bezwarenprocedures kan de start van de bouw van 28 appartementen aan de Potgietersingel in 2009 plaatsvinden. • Om aan te sluiten bij de aanleg van de brug naar de Tanerij wordt de oversteek van de Burgemeester Drijbersingel aangepast. • Op verschillende locaties in de binnenstad worden parkeerplaatsen verwijderd (in relatie tot het autoluw maken van de binnenstad) en krijgen deze locaties een nieuwe bestemming. Het betreft hier geen integraal herinrichtingproject, maar een wijziging van de bestemming van deze plekken in het openbaar gebied. In 2009 staan de Thorbeckegracht (20pp), Badhuiswal (20pp), Kamperstraat (8pp), Blijmarkt (7pp) en Eekwal (5 pp) op het programma. • Voor de Nieuwe Markt worden herinrichtingsplannen opgesteld. De uitvoering van de werkzaamheden start ook in 2009. • Het Uitvoeringsprogramma is een separaat document waarin alle programma´s op elkaar zijn afgestemd, een financiële doorrekening aanwezig is van ontwikkelingen in de stad en een model is ontwikkeld waarbij varianten snel en doeltreffend zijn te analyseren. De totale cashflow is zichtbaar gemaakt en het dekkingsvraagstuk is in beeld gebracht. In het Uitvoerings- programma wordt de volgorde van de verschillende projecten bepaald. Door het Uitvoeringsprogramma jaarlijks te herijken, is het een flexibel instrument waarmee goed ingespeeld kan worden op actuele situaties. De programma’s en projecten uit

148 programmabegroting 2009 tkwaliteit

het Structuurplan kunnen niet los gezien worden van de programma’s en projecten die al in de “pijplijn” zitten. Het Uitvoe- ringsprogramma Structuurplan brengt alle programma’s en projecten in beeld en heeft dan ook een belangrijke relatie met het Stedelijk Programmeren. • In 2009 starten wij met de natuuronderzoeken voor de locaties Dijklanden, Stadsbroek en IJsselvizier A. Deze onderzoeken lopen enkel jaren door, tot na 2010, zodat ze een goed beeld geven. Voor de locatie Vechtpoort beginnen wij allereerst met een onderzoek naar de mogelijke ontsluiting. • De boegbeelden bevinden zich in verschillende fasen. De strategische boegbeelden (IJsseldelta zuid, Bereikbaarheid en Stati- onsomgevingen) veelal in de visiefase. Andere, meer uitvoeringsgerichte boegbeelden (Nationaal Landschap en Stadsranden) zullen in 2009 de eerste concrete resultaten laten zien.

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Ontwikkelen/versterken ruimtelijke Visies incl. programma’s opgesteld voor Stedelijk Programmeren: continue pro- programma’s ontwikkelingsgebieden ces (zie a). Spoorzone: Integrale Structuurvisie vastgesteld (zie b) Diezerpoort: Ontwikkelingsvisie vastgesteld (zie c). Wythmenerplas: Ontwikkelingsvisie vastgesteld (zie d). Vechtpoort: Onderzoek ontsluiting Zwartewaterpoort/Industrieweg: Vast- stellen visie (zie e). Beleidskader Buitengebied Voorontwerp bestemmingsplan buitengebied opgesteld Vaststellen dorpsontwikkelingsvisie Wythmen (zie f). Inrichtingsschets Spoolde opgesteld (zie g) Adequate ruimtelijke kaders Actualisatie RO beleid Welstandsnota geactualiseerd 14 bestemmingsplannen geactualiseerd 3 bestemmingsplannen vastgesteld, 3 in in kader Zwolle op orde procedure (zie h). Actualisatie bestemmingsplannen in Opstellen bestemmingsplan Voorster- kader van lopende ontwikkelingen poort Bestemmingsplan Vrolijkheid in procedure Opstellen bestemmingsplannen Diezer- poort. Opstellen Bestemmingsplan Campus Windesheim Opstellen Bestemmingsplan Isala- Rechtbank Diverse kleinere actualisaties, wijzigingen en aanpassingen van bestemmingsplannen Particuliere initiatieven Voor de complexe ruimtelijke initiatieven zijn SpvE’s vastgesteld, de minder complexe zullen worden begeleid tot een vergunning aanvraag (zie i).

programmabegroting 2009 149 tkwaliteit

Toelichting a. Stedelijk Programmeren is een continu proces waarin beleidsprogramma’s, locaties en financiën aan elkaar worden gekoppeld. Zo zal in de ontwikkelingsvisies voor de Spoorzone etc. stedelijk programmeren onderdeel zijn en zal het uitvoeringsprogramma Structuurplan en de MPV hierop aansluiten. b. Voor de Spoorzone zullen wij in 2008 diverse onderzoeken hebben afgerond en voor de drie deelgebieden een visie hebben opgesteld, resulterend in een Integrale Structuurvisie met daaraan gekoppeld een uitvoeringsprogramma. c. De ontwikkelingsvisie Diezerpoort bieden wij begin 2009 ter vaststelling aan. Dit is een samenhangende visie voor de deelprojecten op sociaal, economische en ruimtelijk gebied. d. De ontwikkelingsvisie voor de Wythmenerplas bieden wij begin 2009 ter vaststelling aan. Deze visie geeft een ruimtelijk en programmatisch kader voor nieuwe initiatieven en ontwikkelingen. e. Voor de omgeving Industrieweg aan het Zwartewater zullen wij de ruimtelijk-programmatische visie ter vaststelling aanbieden. f. Voor Wythmen stellen wij een dorpsontwikkelingsvisie op. Wij bieden u deze eind 2009 ter vaststelling aan. g. Voor Spoolde maken wij een inrichtingsschets waarin bebouwing en groene ruimte geïntegreerd zijn. h. In het kader van Zwolle op Orde zullen in 2009 drie bestemmingsplannen ter vaststelling worden aangeboden: Marslanden, Holtenbroek en Zwolle Zuidoost. De bestemmingsplannen voor Assendorp en Voorst zijn ambtelijk voorbereid en zullen in procedure zijn gebracht. i. Voor gewenste ruimtelijke ontwikkelingen zullen nieuwe bestemmingplannen worden opgesteld. Nb. Door de invoering van de nieuwe Wro vervallen de art. 19 procedures en zullen veel zogenaamde postzegelplannen worden gemaakt.

Kengetallen

Aantal vigerende bestemmingsplannen: 285 Bestemmingsplannen in voorbereiding (excl. Zwolle op orde): 25

2004 2005 2006 2007 t/m 1 sept Bestemmingsplannen vastgesteld 12 9 12 4 Aantal gevoerde artikel 19 lid 1 WRO procedures 60 50 15 5 Aantal genomen voorbereidingsbesluiten 19 24 12 8

150 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 4226 1461 1559 1559 1559 1559 Baten 1368 Resultaat voor bestemming -2858 -1461 -1559 -1559 -1559 -1559 Reservemutaties: 321 -160 * Egalisatieres. bestemmingsplannen -180 Resultaat na bestemming -2537 -1621 -1739 -1559 -1559 -1559

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Met name trendmatige aanpassingen en capaciteitsverdeling.

Besluitvorming PPN 2008 (meerjarig incidenteel): Binnenstad -850 -850 Bestemmingsplan buitengebied -300 -225 -225 Zwolle op orde -180 -180 -180

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 13 13 13 13

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Ruimtelijke kaders 1644 -1644 Studies voor planvorming 95 -95 1739 0 -1739

programmabegroting 2009 151 tkwaliteit

152 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Pijler Kwaliteit van bestuur en organisatie

De gemeente is er voor de burgers en dat moet uit alles blijken. De investering van de kwaliteit van de dienstverlening werpen hun vruchten af.

Het bestuur van de gemeente vraagt om een goede plan- gewerkt. Dat gemeentelijke grond en vastgoed optimaal ning, goedwerkende procedures en een adequate ambtelijke worden ontwikkeld en benut. Dat het makkelijker wordt via ondersteuning. Aan het functioneren van het college en raad internet informatie te vinden of zaken te doen met de ge- wordt constant aandacht gegeven. Dat ambtenaren hun meente. En dat er goede samenwerking en overleg is met plannen en ideeën goed toetsen aan de realiteit in wijken en buurgemeenten en andere bestuurslagen. Zoals provincie, buurten is uitgangspunt van onze manier van werken. Aan rijk en waterschappen. verdere inbedding van beginspraak in werkprocessen wordt

Pijler kwaliteit bestuur begroting 2009

aandeel in totale lasten beslag op algemene middelen

9% 45% 26%

kwaliteit van bestuur kwaliteit van bestuur grondexploitatie overig overig 46% 74%

financiering specificatie algemene middelen

13% 3% 7% 0% 17% bijdrage derden gemeentefonds grondexploitatie ozb reserve reserves/financiering tlv algemene middelen 76% 84%

Omschrijving /programma lasten baten reserve saldo mutaties (bedragen x € 1.000) 19 Raad en raadsgriffie 2009 -2009 20 Intensivering communicatie 1336 -1336 21 Leefbaarheid en wijkgericht werken 2699 315 -2384 22 Aanpassing bestuursstijl 3749 -3749 23 Publieke dienstverlening 9784 7611 186 -1987 24 Kwaliteit van bedrijfsvoering 9322 1278 1487 -6557 25 Exploitatie gronden en vastgoedbeheer 262905 260628 1908 -369 26 Financiering en algemene dekkingsmiddelen 8577 158080 -4025 145478 Totaal 300381 427912 -444 127087

programmabegroting 2009 153 tkwaliteit

154 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Inhoud

Programma 19 Raad en Griffie 156

Programma 20 Intensivering communicatie 163

Programma 21 Wijkgericht werken en leefbaarheid 167

Programma 22 Bestuursstijl 171

Programma 23 Publieke dienstverlening 175

Programma 24 Kwaliteit van bedrijfsvoering 182

Programma 25a Exploitatie gronden 187

Programma 25b Vastgoedmanagement 190

Programma 26 Financiering en algemene dekkingsmiddelen 192

programmabegroting 2009 155 tkwaliteit

Programma 19 Raad en Griffie Thema PPN Overig

Relevante nota’s • Wet dualisering gemeentebestuur - Gemeentewet – • Motie 118 – begrotingsbehandeling 2006 – • Reglement van orde van de Raad • Commissiereglement

Programmaplan Raad 2009

Meerjarige doelstellingen Prestaties 2010 Prestaties / activiteiten 2009 Vergaderstructuur Het op een effectieve en efficiënte wijze Een goed en transparant democratisch De agendacommissie heeft een belang- gestalte geven aan een goed en transpa- bestuur vindt zijn basis in een effectieve rijke taak in het monitoren van de nieuwe rant democratisch bestuur, gestoeld op en efficiënte vergaderstructuur, die niet vergaderopzet en geeft - indien noodza- duale uitgangspunten en verhoudingen alleen voor raadsleden, maar ook voor kelijk- het presidium tussentijds advies zoals die wettelijk zijn vastgelegd. burgers helder in elkaar steekt. over mogelijke aanpassingen. De agen- De vergaderstructuur stond centraal op dacommissie heeft binnen een bepaalde De doelstelling moet leiden tot: de raadsretraite van september 2007. bandbreedte vrijheid van handelen om • Een grotere betrokkenheid van de Tijdens deze retraite heeft de Raad niet structurele knelpunten op te lossen. Zwolse burgers bij de politiek; richtinggevende uitspraken gedaan over Bij structurele afwijkingen wordt advies • Het versterken van het vertrouwen in een nieuwe vergaderopzet, zowel qua uitgebracht aan het presidium. de politiek; structuur als cultuur. Op grond van deze • Het versterken van de positie van uitspraken is uitwerking gegeven aan De uitgangspunten van het Ned. Debat de raad in beleidsprocessen en de nieuwe opzet, waarbij een scheiding Instituut zijn richtsnoer voor het raads- totstandkoming producten uit de wordt aangebracht in informatievoorzie- debat op hoofdlijnen. Elke fractie heeft jaarcyclus. ning, meningsvorming en besluitvorming een inspanningsverplichting om op deze • Een heldere besluitvorming. in de vorm van afzonderlijke rondes. De wijze het debat in te gaan. De door de nieuwe opzet heeft als werktitel “het griffie samengestelde korte handleiding, Raadsplein” en is vastgelegd bij raadsbe- gebaseerd op het materiaal van het Ned. sluit d.d. 17 maart 2008. Vooralsnog gaat Debat Instituut, is op aanvraag beschik- het om een proefperiode van een één baar. jaar. Deze werkwijze moet de volgende resultaten opleveren: een scherper In het voorjaar van 2009 wordt door het politiek debat; een grotere betrokken- Ned. Debat Instituut een opfriscursus heid van de stad (burgers, organisaties gehouden. etc.);meer tijd voor fractieoverleg tussen de verschillende rondes; meer verga- Ook voor 2009 staat een raadsretraite op derdiscipline en uiteindelijk tijdwinst het programma. Voor de zomervakan- opleveren voor bezoeken in de stad. tie wordt de nieuwe vergaderstructuur geëvalueerd aan de hand van criteria die door de raad in 2008 zijn vastgesteld.

Tevens verdient het aanbeveling om in brede zin naar de werkwijze van de raad te kijken. Het gaat dan niet alleen om cultuur en structuuraspecten, maar ook om de samenwerking met het college en ambtelijke organisatie. Om op deze onderdelen zicht te krijgen kan de quick scan van het Actieprogramma lokaal bestuur worden gebruikt.

Zowel de evaluatie als de uitkomsten van de quick scan vormen input voor de in september 2009 te houden raadsretraite. De uitkomsten moeten o.a. leiden tot een definitief over de vergaderstructuur.

156 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen Prestaties 2010 Prestaties / activiteiten 2009 Cultuur Eind 2007 is de gedragscode voor de raad In 2009 zal rond het begrip “cultuur” vastgesteld. De code is in belangrijke mogelijk een kernwaarden discus- mate gericht op het integer handelen sie plaatsvinden. Voor deze discussie van het raadslid. Het cultuuraspect komt wordt deskundige leiding ingehuurd. Het in de code nog onvoldoende uit de verf, resultaat van deze discussie zal worden omdat het minder makkelijk in regels is opgenomen in de gedragscode. te vangen. Het verdient aanbeveling hier een verdere uitwerking aan te geven via De plv. voorzitter zal twee keer per jaar een discussie over kernwaarden. Welke of zoveel vaker als nodig is, via de agen- kernwaarden staan voor de raad centraal dacommissie, aan het presidium rap- en kan daar ook naar gehandeld worden? porteren over het cultuuraspect tijdens Deze activiteit is vergelijkbaar met de in vergaderingen van het raadsplein. 2007 gehouden training rond integriteit. - De plv. voorzitter heeft o.m. als taak het “volgen” van de heersende cultuur in de raad en hier aandacht voor te vragen. De agendacommissie dient in dit kader als klankbord voor de plv. voorzitter.

Duale rollen van de raad Voor de democratische besluitvorming Een actieve rol van de raad in het betrek- is de betrokkenheid van burgers es- ken van burgers bij het raadsplein. sentieel. Hiervoor is nodig dat burgers inzicht hebben in besluitvorming en het Het actueel houden van de Termijn- beleid waar het omdraait, namelijk de agenda, waarbij het accent ligt op de wezenlijke politieke keuzevraagstuk- positie van de raad aan de voorkant van ken die aan de orde zijn. Dit vraagt om het beleidsproces. De agendacommissie zichtbare politiek. Hieraan kan gestalte bewaakt de uitvoering van deze agenda gegeven worden via een heldere invul- en adviseert het presidium hierover. ling van de volksvertegenwoordigende, kaderstellende en controlerende rol. Deze invulling kan in belangrijke mate via het raadsplein gestalte krijgen, om daarmee de betrokkenheid van de stad bij de besluitvorming te vergroten. Ook kan op deze wijze de Termijnagenda een meer aansprekende rol krijgen door “de stad”, via de informatieronde, reeds aan de voorkant van het beleidsproces te horen.

Het presidium heeft aangegeven te wil- Agendering in het presidium van het len spreken over het ambitieniveau van ambitieniveau van de raad in het de raad, als het gaat om de invulling van perspectief van het omgaan met de duale de duale rollen. De ondersteuning vanuit rollen. Dit laatste in relatie tot de mate de griffie dient hierop aan te sluiten. van ondersteuning vanuit de griffie.

De raad heeft aangegeven dat produc- De betrokkenheid van de raad bij de ten uit de beleidscyclus die aan de raad totstandkoming van de beleidscyclus worden aangeboden meer dienen aan te zal vergroot moeten worden, o.m. bij de sluiten op wensen en behoeften van de perspectiefnota, programmabegroting en raad. Dit is tot nu toe onvoldoende uit de het budgetrecht van de raad. Het afstem- verf gekomen. mingscomité zal hier een adviserende rol in hebben.

programmabegroting 2009 157 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen Prestaties 2010 Prestaties / activiteiten 2009 Wijkanalyses In de loop van 2004 is de vorige raad De wijkgesprekken dragen duidelijk bij gestart met het houden van wijkgesprek- aan de invulling van de volksvertegen- ken, die leiden tot een bestuursopdracht woordigende en kaderstellende rol en aan het college. Mede aan de hand van zullen dan ook in 2009 een vast onder- deze bestuursopdrachten stelt het col- deel vormen van de werkzaamheden lege een wijkanalyse op die aan de raad van de raad. Voor 2008 staan de wijken ter vaststelling wordt aangeboden. De Wipstrik en Berkum op het programma. ervaringen van de raad met deze wijkgesprekken zijn zeer positief en vraagt dan ook om continuering van deze activiteit.

Communicatie Met het vaststellen van het externe com- Een bijdrage te leveren aan de inhoud municatiebeleid voor de raad in 2005 van de wekelijks uit te brengen raads- wordt gefaseerd gewerkt aan het vorm- wijzer. geven van dit beleid. In de eerste fase lag het accent op de basale communicatie Actief deel te nemen aan de jaarlijkse – het vergroten van kennis over de raad. ontmoetingsdag Hoewel deze fase is gerealiseerd zal het raadsplein nog veel aandacht vragen qua Continuering van het project de raad op communicatie. school. Echter uit het 2007 gehouden onderzoek moet geconcludeerd worden, dat de imagoverbeterende activiteiten in relatie bekendheid van de raad niet is toegeno- tot positionering en profilering van de men. raad. Op grond van de uitkomsten van het onderzoek heeft het presidium in 2007 Begin 2009 vindt het tweejaarlijks aangegeven dat raadscommunicatie een onderzoek plaats naar het imago en de zaak van lange adem is. En in te zetten bekendheid van de raad. op uitbreiding van de raadswijzer, mede omdat blijkt dat huis-aan-huis bladen Eind 2009 evaluatie burgerinitiatief. goed scoren onder respondenten als het gaat om nieuws uit de raad. Onderzoek naar mogelijkheden voor Tweejaarlijks vindt een onderzoek plaats versterking van de informele momenten naar het imago en de bekendheid van de tijdens het raadsplein. raad. De imagoverbeterende activiteiten, zoals de ontmoetingsdag, sluiten aan bij de tweede fase van het externe communicatiebeleid, waar het gaat om de positionering en profilering van de raad. Voor 2009 zal dit verder worden uitgewerkt. Het project de raad op school zal in 2009 verder gestalte krijgen. Het inspraakhalfuur voor de burgers plus het koffiedrinken met burgers voldeed niet aan de verwachtingen. Aan de hand van de ervaringen met het raadsplein zal nagegaan worden hoe het informele moment hierin verstrekt kan worden. Aan het eind van de vorige raadsperiode is gestart met de introductie van het burgerinitiatief. Ervaringen met een tweetal burgerinitiatieven in 2008 hebben geleid tot aanpassing van de verordening. Gelet op deze aanpassing verdient het aanbeveling om de eerder voorgenomen evaluatie uit te stellen tot eind 2009.

158 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Programmaplan Griffie 2009

Meerjarige doelstellingen Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Doelstelling griffie Vergaderstructuur en cultuur De griffie ondersteunt de raad op een Basistaak van de griffie is het vorm en Voorbereiding van het raadsplein, zowel zodanige professionele en klantvriende- inhoud geven aan de vergaderstructuur, qua informatie, meningsvorming als be- lijke wijze dat de raad zijn duale rollen op zowel logistiek als adviserend, middels sluitvorming. Het gaat om 30 avonden. een goede, eigen wijze kan vormgeven en het secretariaat van de raad, het raads- invullen. Aan het eind van de raadsperi- pleinen. Ondersteuning van voorzitter van de ode is de duale werkwijze gemeengoed, De griffie heeft een initiërende rol rich- raad, de plv. voorzitter en de raadsplein- voor zowel raad en griffie als college en ting college en ambtelijke organisatie voorzitters. organisatie. waar het gaat om het vorm en inhoud Het zou een miskenning van de wer- geven aan de nieuwe politieke verhou- Ondersteuning bij het formuleren van kelijkheid zijn om het vorm en inhoud dingen, amendementen en moties en de toetsing geven van de nieuwe politieke verhou- daarvan. dingen geheel op het conto van griffie en raad te schrijven. De positie van de raad Voorbereiden, toetsen, bewaken besluit- als hoogste bestuursorgaan is in haar vorming. functioneren onlosmakelijk verbonden aan het college van B&W en de ambte- Ondersteuning bij het maken van initia- lijke organisatie. Zowel van het college tiefvoorstellen. als de ambtelijke organisatie mag eveneens een belangrijke bijdrage verwacht Loketfunctie voor de raad en burgers; worden, waar het gaat om het vorm en inhoud geven aan de nieuwe politieke Monitoring van het aantal vergaderuren verhoudingen. i.v.m. de gekozen doelstelling.

In het kader van het raadsplein is een De griffie bereidt de vergadering voor en belangrijke taak weggelegd voor de adviseert de agendacommissie over bo- agendacommissie met de volgende vengenoemde taken middels een 25-tal taken: vergaderingen. • het voorbereiden van de agenda’s voor zowel informatie, meningsvormende Het ondersteunen van de raad bij het als besluitvormingsronde doorvoeren van verbeteringen in het • het opstellen van een vergaderrooster debat in samenwerking met de Ned. voor het raadsplein; Debat Instituut. E.e.a. als vervolg op in • het adviseren van het presidium over de 2007 gehouden debattrainingen. Voor de werkwijze van het raadsplein; de raadsleden wordt een vervolgtraining • het doen van procedurevoorstellen opgezet. aan het presidium; • het rapporteren aan het presidium Voor de zomervakantie evaluatie van het over de voortgangsbewaking van raadsplein met het oog op de behande- moties, amendementen, toezeggingen ling tijdens de raadsretraite in septem- en schriftelijke vragen; bewaking van ber 2009. de jaarplanning van het college en de jaarplanning van de raad. Het presidium bepaalt de werkzaam- De griffie bereidt de vergaderingen heden van raad en commissies en heeft voor en adviseert over de taken van het daarbij de volgende taak: presidium, hetzij via de agendacommis- • het bepalen van de werkzaamheden sie hetzij rechtstreeks. Het presidium van het raadsplein; vergadert 7x per jaar. • het aansturen van de werkzaamheden van het raadsplein; • het opstellen van de jaaragenda van de raad; • het evalueren van het functioneren van het raadsplein; • het voorbereiden van de begroting van de raad; • zorgdragen voor de communicatie over het raadsplein.

programmabegroting 2009 159 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Cultuur Cultuurverbetering is voor deze raadspe- Ondersteuning van de plv. voorzitter riode een belangrijke doelstelling. De plv. bij “de cultuurtaak”o.a. in de vorm van voorzitter van de raad is eigenaar van het evaluatieverslagen. begrip “cultuurverbetering” en heeft in dat verband een evaluatietaak, in nauw Voorbereiden van een discussie over overleg met de agendacommissie. kernwaarden en de uitkomsten daarvan Evaluatieverslagen gaan via de agenda- verwerken in de gedragscode voor de commissie naar het presidium, overeen- raad. komstig de afspraak. Overleg In het kader van bovenstaande activitei- Voorbereiding van de verschillende over- ten vindt vanuit de griffie: legvormen • wekelijks overleg plaats met de burgemeester; • wekelijks overleg met de gemeentesecretaris; • Zes wekelijks met burgemeester en gemeentesecretaris • Zes wekelijks burgemeester en plv. voorzitter • Zes wekelijks met plv. voorzitter

Duale rollen van de raad Inhoud geven aan de politieke of termijn- De griffie bereidt een notitie voor over agenda is een goed hulpmiddel bij het het ambitieniveau van de raad als het plannen van de werkzaamheden van de gaat om de invulling van de duale rollen, raad, maar tevens van groot belang voor in relatie tot het ondersteuningsniveau het bepalen van de eigen agenda en de vanuit de griffie. daaruit voorvloeiende activiteiten die in- De in maart 2007 door de raad vastge- vulling geven aan de verschillende rollen. stelde termijnagenda geeft niet alleen de Daarnaast speelt in het plannen van termijn aan waarop beleidsonderwerpen werkzaamheden ook de nieuwe dynami- worden behandeld, maar vraagt ook om sche agenda een belangrijke rol. de instrumenten die de raad wil hanteren bij zijn volksvertegenwoordigende rol in de vorm van hoorzittingen, consulte- rende bijeenkomsten met bewoners, organisaties en bedrijfsleven, conferenties, expertmeetings, vergaderen op locatie, werkbezoeken andere gemeenten. De griffie geeft hier een uitwerking aan en legt dit voor aan het presidium. De griffie draagt zorg voor een goede positionering van de raad in de verschillende beleidsprocessen. Heeft overleg met de gemeentesecretaris over in te zetten ambtelijke capaciteit en de termijn waarop producten door het college geleverd worden. Aan de hand van de termijnagenda maakt de griffie een werkplan, waarin uitwerking wordt gegeven aan de positie van de raad aan de voorkant van het beleidsproces. In een samenwerkingsverband tussen griffie en concernstaf zal een nadere uitwerking gegeven worden aan de betrokkenheid van de raad bij de beleidscyclus. De griffie gaat na welke activiteiten uit het actieprogramma lokaal bestuur een bijdrage kunnen leveren aan de kwalitatieve verbetering van de invulling

160 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Afstemmingscomité Het afstemmingscomité heeft tot taak Voorbereiding vergaderingen en advise- om zorg te dragen voor de afstem- ring aan het comité, middels een viertal ming en coördinatie van de processen vergaderingen per jaar. die gericht zijn op de control binnen de gemeente, zoals vastgelegd in de Advies aan het presidium over de wijze Gemeentewet en de daarop gebaseerde waarop de betrokkenheid van de raad bij verordeningen. En zorg te dragen voor de de beleidscyclus kan worden vergroot. aansturing van het jaarlijkse proces van de accountantscontrole. Daarnaast is door de raad de evaluatie van de beleidscyclus bij de commissie gelegd. Wijkanalyses Voorzetting van de activiteiten Voorbereiding en organisatie, in samen- van de raad in het kader van de werking met de eenheid Wijkzaken, van wijkanalyses. wijkgesprekken, die moeten uitmonden in een kaderstellende opdracht aan het college, via een raadsvoorstel. Via het proces van een voorbereidend gesprek met sleutelfiguren uit de wijk, het wijkgesprek zelf en een terugkoppeling naar de wijk van de opdracht aan het college en de reactie van het college daarop.

Voor 2008 staan de wijken Wipstrik en Berkum op het programma. Communicatie Uitvoering geven aan het door de raad Het wekelijks uitbrengen van de raads- in 2005 vastgestelde communicatieplan, wijzer. mede in relatie tot de uitkomsten van het Het up to date houden van de website en onderzoek naar de bekendheid van de hier meer bekendheid aan geven raad in 2007 De wekelijkse nieuwsbrief voor de raad Publicitaire aandacht voor het burgerinitiatief en evaluatie van het burgerinitiatief eind 2009. Uitwerking van imagoverbeterende activiteiten in relatie tot positionering en profilering van de raad. Voorbereiding jaarlijkse ontmoetingsdag van de raad met de stad. Verzorging publiciteit rond wijkgesprekken en andere activiteiten van de raad die voortvloeien uit de termijnagenda. Vervolg van het project “De raad op school” Uitvoering tweejaarlijks onderzoek naar bekendheid en imago van de raad. Ontwikkelen foldermateriaal. Werkgeverscommissie De commissie is belast met de werkge- Voorbereiding en advisering middels een versrol van de griffie, zoals is vastgelegd viertal vergaderingen per jaar. bij verordening. Rekenkamercommissie De rekenkamercommissie heeft tot Voorbereiding vergaderingen en advise- taak het uitvoeren of doen uitvoeren van ring middels een achttal vergaderingen. beleidsevaluatieonderzoeken van het Het jaarlijks uitbrengen van een onder- gemeentelijk beleid, gericht op doelma- zoek. tigheid en doeltreffendheid. In de vorige raadsperiode is de afspraak gemaakt voor een heroriëntatie op de rekenkamercommissie in de zin van rekenkamer of rekenkamercommissie. Deze heroriëntatie zal voor de aanvang van de nieuwe raadsperiode moeten plaatsvinden.

programmabegroting 2009 161 tkwaliteit

Meerjarige doelstellingen Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Avondscholen De griffie is in de vorige periode gestart Het organiseren van 4 avondscholen. met avondscholen om informatie te verschaffen over belangrijke onderwerpen die annex zijn met het raadswerk. Dit kunnen inhoudelijke zaken zijn, maar kunnen ook op het terrein van vorming en training liggen. Onderzoek Organisatie en ondersteuning van raads- Indien van toepassing. onderzoeken. Raadsretraite Voorbereiding en organisatie van een Voorafgaand aan de raadsretraite zal het raadsretraite in 2009 raadsplein geëvalueerd worden en zal een quick scan plaatsvinden. De uitkom- Uitvoering quick scan. sten van beide onderwerpen worden op de raadsretraite besproken. Contact fracties De griffie wil evenals in de vorige periode Bezoek 9 fracties. jaarlijks een bezoek aan de fracties brengen. Voor 2008 zal dit gecontinueerd worden.

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 1907 1915 2009 2009 2009 2009 Baten 42 0 0 0 Resultaat voor bestemming -1907 -1873 -2009 -2009 -2009 -2009 Reservemutaties: 33 Resultaat na bestemming -1874 -1873 -2009 -2009 -2009 -2009

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Trendmatige aanpassingen, hogere uitvoeringskosten en vervallen eenmalige dekking raadsnotulist. Bij de PPN is hiervoor € 40.000 structureel budget beschikbaar gesteld (zie onder).

Besluitvorming PPN 2008 (structureel): Griffiebudget -40 -40 -40 -40

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 15 15 15 15

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Raad 1245 -1245 Rekenkamer 54 -54 Raadsgriffie 711 -711 2010 0 -2010

162 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Programma 20 Intensivering Communicatie Thema PPN Overig

Beleidskader • Communicatie over niet-aanvaard beleid is geoorloofd mits informatie feitelijk van aard en zakelijk van toon is, de Kader voor de activiteiten is het beleidsplan communicatie gemeente herkenbaar is als afzender, de inhoud centraal ´De som der delen 2006 – 2010´. staat en niet de persoon van de bestuurder, er gecom- Een korte samenvatting van de uitgangspunten: municeerd wordt in een redelijke verhouding tot die van andere actoren en duidelijk wordt aangegeven in weke fase • Burgers hebben recht op communicatie met en informatie de beleidsontwikkeling zich bevindt van de gemeentelijke overheid • Alle informatie wordt actief digitaal openbaar gemaakt • Communicatie ondersteunt goed democratisch bestuur • De centrale afdeling Communicatie is belast met de ont- • Communicatie is een volwaardig en integraal onderdeel wikkeling van het communicatiebeleid, ziet toe op samen- van het beleidsproces hang en borgt de kwaliteit van de communicatie. • Communicatie is volledig, juist, tijdig en effectief • Er is een communicatietoets voor nieuw beleid • Voorgenomen beleid wordt actief uitgedragen naar groe- • Er wordt een pro-actief mediabeleid gevoerd, met 24 uur pen die (nog) niet actief communiceren met de Gemeente per dag gegarandeerde bereikbaarheid. Zwolle.

Programmaplan 2009

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Burgers optimaal informeren over en Tijdige en effectieve en dus pro-actieve Communicatietoets betrekken bij het beleid en de ontwikke- advisering van college en ambtelijke In 2008 is de communicatietoets inge- ling van Zwolle organisatie voerd. In 2009 wordt het resultaat en het effect geëvalueerd. Bijdrage aan maximaal draagvlak voor (voorgenomen) beleid Beginspraak De notitie Beginspraak (2008) zal ook Juiste weergave van beleid in de media in 2009 de basis zijn voor het effectief organiseren van beginspraak. Het inspi- Arrangeren van effectieve (visuele en ratieboek (eerste kwartaal 2009 gereed) fysieke) podia om beleid te toetsen en uit vormt de basis voor diverse activiteiten te dragen gericht op medewerkers en samenwer- kingspartners. Versterking van de communicatiege- voeligheid van gemeentepersoneel dat Virtueel Zwolle beeldbepalend is De basisapplicatie is in 2008 gereed gekomen. In 2009 zullen de eerste ruimte- Betere informatievoorziening binnen de lijk plannen online staan. organisatie door actiever gebruik te ma- In 2010 zullen alle daarvoor in aanmer- ken van interne communicatiemiddelen king komende plannen visueel inzichtelijk worden gemaakt. Projectleiding van gemeentelijke en wijkgerichte projecten Dialoog met de stad Ook in 2009 is het belangrijk om, naast projecten gezamenlijk op te pakken volgens SMWDS, ook daadwerkelijk als gemeente aanwezig te zijn in de samenleving.

programmabegroting 2009 163 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Bevorderen van een positieve beeldvor- Ondersteunen van een krachtige posi- Zwolle Marketing ming in samenwerking met de partners tionering van Zwolle door middel van De organisatie Zwolle Marketing is een uit de stad citymarketing feit. Per 1 november 2008 is er een direc- teur aangesteld die valt onder het RBT Stimuleren en organiseren van evene- Vechtdal IJseldelta. menten Gemeente Zwolle en RBT hebben een prestatieovereenkomst opgesteld. Vormgeven van de dialoog tussen stad en In 2010 is de organisatie op volle toeren bestuur aan de slag. Voor een aantal evenementen en ge- Projectleiding van communicatieprojec- beurtenissen is deze organisatie in te ten die passen binnen het werkgebied schakelen (met bijbehorende budgetten), van corporate communicatie maar natuurlijk heeft de gemeente ook de opdracht daar waar mogelijk de stad Bewaking en verdere ontwikkeling van de Zwolle te profileren. Voor de komende huisstijl jaren is de branding SMAAK gekozen. Dit gaan we in al onze activiteiten zo goed Coördinatie van opinie- en communica- mogelijk vertalen. tieonderzoek, inclusief monitoring van Activiteiten in 2009 die onder de vlag van het collegebeleid via het Burgerpanel Stadsmarketing vallen zijn (al dan niet door ons zelf of door Zwolle Marketing) Relatiemarketing uitgevoerd: • Zwolle International • Zwolle Culinair • FC Zwolle stadion • Leontien´s Ladies Ride • Zomerkermis • Sassenpoort 600 jaar • Ambassadeursbeleid invulling geven samen met Zwolle Marketing • Diverse relatiebeheer en acquisitie activiteiten met de afdeling E&A coör- dineren en afstemmen.

Samen maken we de stad In september/oktober 2008 krijgt de campagne “Doe mee, denk mee” een vervolg. De campagne is dan vooral gericht op het verwerven van ´crowd´. Tevens is er een communicatiekalen- der ontwikkeld waarin alle activiteiten vermeld staan. Er wordt actief richting media gecommu- niceerd over behaalde successen en potentieel succesvolle projecten worden in diverse uitingen ondersteund. Daar waar mogelijk wordt Samen maken we de Stad onder de aandacht gebracht. Denk bijv. aan het buitenconcert afgelopen zomer met het Orkest van het Oosten. Banie- ren waren goed zichtbaar en ook in de woordvoering is benadrukt dat dit een schoolvoorbeeld is van SMWDS.

164 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Voor volgend jaar is een aantal zaken al gepland: • grote oploop organiseren voor de stad rond april • mijlpijlen van diverse projecten com- municatief ondersteunen (bijv. Zwols Beurtschip) • advertenties • nieuwsbrief verder vormgeven • buiten Zwolle deze wijze van met elkaar omgaan ´vermarkten´

Overige activiteiten Naast de veelal jaarlijks terugkerende activiteiten, zoals de vele herdenkingen en vieringen, Nieuwjaarsreceptie en diner, internationale contacten (Han- zedagen), koninklijke en gemeentelijke onderscheidingen, zijn er volgend jaar wel een paar bijzondere, soms voorbereidende, activiteiten: • De start nationale viering bevrijding Overijssel 2009. • Introductie onderscheiding voor kinderen (juni 2009) • Opening stadion FC Zwolle (voorjaar 2009) • Opening Deltion College (voorjaar 2009) • Voorbereidingen Veteranendag 2010 • Voorbereidingen Nationale Boom- feestdag 2010 (maart 2009, Zwolle) • 600 jaar Sassenpoort Introductie van een volledig vernieuwde Realisatie nieuwe Zwolle.nl In 2008 is het project met beperkte finan- website ciële middelen van start gegaan. Begin 2009 wordt de beheersapplicatie en een ‘empty site‘ geïmplementeerd. In 2009 wordt de rest van het project opgeleverd. (zie MPI) vanaf 2010 zal structurele groei van content en functionaliteiten plaats vinden. Visie op communicatie Nieuw beleidsplan vanaf 2009 In 2009 zal een nieuw communicatiebe- leidsplan worden opgesteld en vastgesteld.

Kengetallen

Persberichten Tot 1 september 2008 zijn er 362 persberichten verzonden.

Website Het aantal bezoekers aan www.zwolle.nl neemt jaarlijks met zo’n 20% toe. Een uitschieter was er in 2006 toen kon een toename van 50% niet worden verklaard. Gemiddeld komen er in 2008 60.000 bezoekers per maand naar de website.

programmabegroting 2009 165 tkwaliteit

Bezoeken per maand 2008 maand bezoeken unieke bezoekers eenmalige terugkerende hits bezoekers bezoekers januari 189.302 55.700 41.538 14.162 7.531.977 februari 168.484 53.618 40.327 13.291 7.674.108 maart 218.413 60.147 43.949 16.198 8.122.155 april 240.869 56.796 41.867 14.929 7.937.658 mei 219.244 62.253 46.915 15.338 7.226.847 juni 173.666 70.421 54.982 15.439 6.937.353 juli 135.360 49.625 38.590 11.035 5.932.551

Bezoeken per maand 2007 maand bezoeken unieke bezoekers eenmalige terugkerende hits bezoekers bezoekers januari 204.381 49.576 36.331 13.245 12.014.764 februari 186.260 51.552 38.466 13.086 10.176.834 maart 224.537 53.626 39.665 13.961 11.336.016 april 213.420 46.935 35.118 11.817 9.291.422 mei 243.885 57.914 43.513 14.401 8.925.540 juni 286.954 56.676 42.021 14.655 7.177.024 juli 301.903 46.817 34.191 12.626 6.561.506 augustus 250.807 47.230 34.887 12.343 5.998.766 september 187.083 49.610 37.097 12.513 6.743.734 oktober 178.213 49.763 37.391 12.372 6.850.594 november 178.410 52.486 39.979 12.507 6.639.384 december 168.550 48.559 36.902 11.657 5.775.521

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 1276 1169 1336 1336 1336 1336 Baten 1 40 Resultaat voor bestemming -1275 -1129 -1336 -1336 -1336 -1336 Reservemutaties: 109 Resultaat na bestemming -1166 -1129 -1336 -1336 -1336 -1336

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Naast trendmatige aanpassingen en capaciteitsverdeling is op grond van PPN 2007 € 100.000 voor stadsmarketing verwerkt.

Besluitvorming PPN 2008 (structureel): Nieuwjaarsreceptie -20 -20 -20 -20

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 10 10 10 10

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Onderscheiding voor kinderen 8 Dekking binnen bestaande budgetten -8

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Promotie en PR 575 -575 Voorlichting 568 -568 Communicatieprojecten 193 -193 1336 0 -1336

166 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Programma 21 Wijkgericht werken en leefbaarheid Thema PPN Samen leven in Zwolle

Beleidskader Relevante beleidsnota’s • Nota Kansrijk in de wijk Voor de komende jaren liggen de hoofddoelen van het wijkge- • Convenant wijkgericht werken 1998 richt werken op het terrein van leefbaarheid, • Plan van aanpak Zwolse Variant voor het wijkgericht participatie en veiligheid. Hiervoor richt de organisatie zich werken, 2000 op: • Nota integraal veiligheidsbeleid 1. het verzorgen van samenhang tussen wat de gemeente en • Raadsbesluit Ketenaanpak Zorg voor Overlast de partners in de wijk doen. (signaleren en verbinden) • Raadsbesluit Plan van aanpak Dit is Zwolle 2. het voorkomen en oplossen van problemen (creëren van • Plan van aanpak Holtenbroek schoon en heel maatwerk en slagkracht) • Raadsbesluit experiment wijkbudgetten 3. realiseren van een grotere inbreng van bewoners (stimuleren van participatie en activering) Door wijkgericht werken kunnen signalen uit de wijk worden meegenomen bij nieuw beleid waardoor het beleid meer aansluit bij de wensen en kansen in de wijken.

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Burgers moeten meer verantwoordelijk- Wijkanalyses zijn een gemeentelijk in- Het proces voor de wijkanalyse Zwolle- heid nemen en krijgen voor hun eigen strument voor het maken van keuzes, op zuid loopt naar verwachting nog door welzijn en leefklimaat: “de burger is basis van een feitelijke stand van zaken 2009. Voor 2009 zal gestart worden met producent van zijn eigen welzijn”. Ver- in de wijk en bieden een productieve de trajecten voor de wijken Wipstrik en minderen van het beroep van inwoners confrontatie tussen wijkbelangen en Berkum. van Zwolle op ondersteuning door de stedelijk beleid en uitvoering. Wijkanaly- gemeente Zwolle en het bevorderen van ses worden mede gemaakt op basis van hun zelfredzaamheid door: een door de gemeenteraad opgestelde • het realiseren van basisvoorzieningen opdracht n.a.v. gesprekken met wijkbe- als uitgangspunt te nemen en voor het woners en (convenants-)partners in de overige te streven naar flexibiliteit van wijk. voorzieningen in wijken gebaseerd op kennis van een wijk en de noodzake- lijkheid van de voorziening. • Daarbij vooral in te zetten op preventie en signalering van kwetsbare groepen om te voorkomen dat zij een beroep doen op ondersteuning en zorg. • Het uitgangspunt te hanteren dat het zelfoplossend vermogen en de kracht van inwoners van Zwolle aanwezig is dan wel versterkt wordt.

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Voor Zwolse wijken is er een budget Onlangs hebben wij u gemeld dat er waarover bewoners als opdrachtgever vanuit het rijk in 2008, 2009 en 2010 kunnen beschikken om activiteiten te jaarlijks € 300.000,-- beschikbaar wordt kunnen uitvoeren ter verbetering van gesteld t.b.v. bewonersbudgetten. Voor leefbaarheid, veiligheid en sociale sa- de besteding van de gelden bewoners- menhang in de eigen buurt of wijk. budgetten 2008 is een voorstel reeds aan u voorgelegd. Voor 2009 is € 477.600,-- beschikbaar voor wijkbudgetten. Voor de aanwending zal aan de raad nog een voorstel worden voorgelegd

programmabegroting 2009 167 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Voor alle Zwolse wijken is er een budget Premie-op-actie-budgetten beschikbaar voor bewonersinitiatieven Vanwege de ruime mogelijkheden die ter verbetering van leefbaarheid, veilig- vanuit het rijk nu worden geboden stellen heid en sociale samenhang wij voor het budget premie-op-actie weer terug te brengen op het ( geïndexeerde) niveau van 2007. Ook buiten de aangewezen wijkbudgetgebieden kunnen zo burgerinitiatieven worden ondersteund en deze budgetten spelen een belangrijke rol bij de follow-up activiteiten in wijken waar wijkbudgetten hebben plaats gevonden. In alle stadsdelen kunnen bewoners met Wijkservicepunten vragen, tips en/of klachten over de leef- Alle stadsdelen worden nu bediend baarheid in de woonomgeving terecht in vanuit een decentrale werkplek een locatie die tevens de werkplek is van wijkmanagers en wijkbeheerders. Voor lagere inkomensgroepen bestaat de Doe-het-zelf-garage Floresstraat mogelijkheid tegen een geringe vergoeding zelf aan de eigen auto te sleutelen, waarbij tevens overlast in de woonomgeving wordt voorkomen

Kengetallen

Score sociale cohesie t/m 2007

7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 elde buurt Indische Dieze-Oost Dieze-West Holtenbroek stadsgemidd Kamperpoort

1999 2001 2003 2005 2007

Rapportcijfer leefbaarheid

8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 elde buurt Indische Dieze-Oost Dieze-West Holtenbroek stadsgemidd Kamperpoort

1999 2001 2003 2005 2007

168 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Score verloedering 1999 2001 2003 2005 2007 Stadsgemiddelde 4,6 4,5 4,8 4,6 4,8

Voelt u zich wel eens onveilig in de eigen buurt? 1999 2001 2003 2005 2007 Stadsgemiddelde 24% 20% 24% 28% 27%

Overlast door omwonenden (komt vaak voor) 1999 2001 2003 2005 2007 Stadsgemiddelde 9% 9% 8% 8% 8%

Voelt zich medeverantwoordelijk voor leefbaarheid

100 80 60 40 20 0

Wipstrik Berkum Veerrallee Aalanden BinnenstadDieze-westDieze-oost Assendorp Stadshagen Kamperpoort Westenholte Holtenbroek Buitengebied Indische buurt Ittersum/Geren Schelle/Oldeneel stadsgemiddelde

1999 2001 2003 2005 2007

Gemeente doet voldoende om bewoners te betrekken

80 70 60 50 40 30 20 10 0

Wipstrik Berkum Veerallee Aalanden Binnenstad Dieze-Oost Assendorp Dieze-West WestenholteStadshagenHoltenbroek Indische buurt Kamperpoort Ittersum/GerenBuitengebieden Schelle/Oldeneel stadsgemiddelde

1999 2001 2003 2005 2007

programmabegroting 2009 169 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 2383 2692 2699 2701 2703 2705 Baten 358 363 315 315 315 315 Resultaat voor bestemming -2025 -2329 -2384 -2386 -2388 -2390 Reservemutaties: 17 Resultaat na bestemming -2008 -2329 -2384 -2386 -2388 -2390

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Trendmatige aanpassingen en verlagen baten en lasten Brededoeluitkering SIV. Toelichting mutatie meerjarenraming: Stadsuitbreiding -2 -2 -2

Besluitvorming PPN 2008 (meerjarig incidenteel): Wijkbudgetten -100 -100 -100 -100

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 19 19 19 19

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Wijkmanagement 2209 -12 -2221 Leefbaarheid en wijkveiligheid 490 327 -163 2699 315 -2384

170 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Programma 22 Bestuursstijl Thema PPN Ontwikkelingen en kwaliteit van de organisatie

In dit programma zijn een viertal thema´s opgenomen: • Lobby en netwerken • Strategische samenwerkingsverbanden in regionaal, landsdelig en landelijk verband • Grote Stedenbeleid • Ontwikkelingen beleidscyclus inclusief dualisering

Relevante beleidsnota’s • Positionpaper Lobby • WGR kadernotitie Regio IJsselvecht • Netwerkstadvisie Zwolle-Kampen • Raadsvoorstel Samen maken we de stad • MOP deel B

Programmaplan 2009

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Samen maken we de stad Aan het eind van 2009 is een werkwijze In 2009 wordt het gedachtegoed van ontwikkeld waarbij de gemeente verant- SMWDS verder uitgedragen in de stad. woordelijkheden deelt met partners in de stad. Gemeente en partners trekken In het voorjaar wordt samen met samen op om van Samen maken we de partners opnieuw een grootscheepse Stad (SMWDS) het profielkenmerk van netwerkbijeenkomst georganiseerd naar Zwolle te maken. het voorbeeld van Ateliers Samen maken we de Stad op 31 oktober 2007.

In de ambtelijke organisatie wordt zowel op concernniveau als op het niveau van de eenheden een vervolg gegeven aan de inmiddels lopende activiteiten, opdat het werken in de geest van SMWDS steeds vanzelfsprekender wordt.

De rol van de gemeente als ‘verbinder’ krijgt op stedelijk niveau en op wijkniveau steeds meer vorm. De website Samen maken we de Stad vervult daarbij een belangrijk hulpmiddel dat door burgers en organisaties met een idee voor Zwolle veelvuldig wordt gebruikt.

De ideeënmakelaar vervult een stimule- rende en faciliterende rol voor burgers.

Aan het eind van 2009 is er zicht op wat Samen maken we de Stad voor Zwolle betekent en hoe daar in de volgende collegeperiode, na de verkiezingen in maart 2010, op voortgeborduurd kan worden. Daarmee wordt de fase van oriëntatie en aftasten afgerond en wordt de omslag gemaakt naar continuïteit en verankering in reguliere werkprocessen. Daarom hebben wij in het kader van incidenteel nieuw beleid een budget voor 2009 gereserveerd.

programmabegroting 2009 171 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Informatievoorziening Optimalisering van het Bestuursinforma- Uitwerking en implementatie van het tiesysteem (BIS). verbetervoorstel stukkenstroom (intern) Onderzoek naar mogelijke verbeteringen in de zoekfunctie van BIS t.b.v. raad en externen. (Her)Oriëntatie op de centrumfunctie van Zwolle participeert in 2009 in de ope- De Raad neemt in het najaar een besluit Zwolle m.b.t. rationeel geworden Veiligheidsregio over de vorming van de GGD regio IJs- .regio rond Zwolle IJsselland selland .landsdelig Met medewerking van Zwolle is op 1 januari 2010 de GGD regio IJsselland opgericht De Raad zal voorstellen voorgelegd krijgen voor vorming van regionaal over- Er is een platform gevormd voor perio- leg. Over de voortgang zal aan de Raad diek overleg met regiogemeenten. gerapporteerd worden.

Een onderzoek naar alliantievorming met gemeenten in NoordOost Nederland is afgerond Participatie in regionale en sectorale Deelname in: Naast lopende zaken worden activitei- samenwerkingsverbanden (zie a) • WGR – Regip IJssel-Vecht ten gericht op de transformatie naar de • Stedenkring Zwolle – Emsland GGD-regio IJsselland uitgevoerd • VNG • G27 De lobby voor het realiseren van de vergroting van de wegcapaciteit van de E232 wordt in 2009 voortgezet.

Er vindt structurele deelname plaats in landelijke en provinciale bestuurlijke commissies van de VNG

Actieve participatie in dit samenwerking- verband van grote steden in Nederland in de sociale, fysieke en economische pijler voor kennisdeling en maximale deelname in het rijks-stedenbeleid. Een prominente plaats voor Zwolle op In 2009 ontvangt Zwolle financiële bijdra- Het subsidieloket heeft op basis van een landelijk en regionaal niveau gen voor ontwikkelingen binnen de stad. quick scan beleidsterreinen geselecteerd (Spoorzone, bereikbaarheid in de stad, waar subsidieopbrengsten te verwachten wijkontwikkeling) (zie b) zijn.

Op 1 april zijn projectvoorstellen ingediend voor het aanvragen van EFRO subsidie. Zwolle heeft een plaats in nieuw te vor- Op bestuurlijk en ambtelijk niveau wordt men rijksbeleid. continu gewerkt aan netwerkrelaties met provincie en rijk om invloed uit te oefenen op flankerend overheidsbeleid. Zwolle Kampen Netwerkstad Samen met de gemeente Kampen en de In 2009 wordt verder uitvoering gegeven provincie Overijssel wordt gewerkt aan aan het realiseren van de 7 vastgestelde de uitvoering van de vastgestelde ontwik- boegbeelden. Hiervoor is o.a. het aan- kelingsvisie. Daarnaast wordt bezien of jaagbudget van € 400.000 bedoeld. De de samenwerking ook op andere fronten concrete bestedingsvoorstellen zullen kan of moet worden uitgebouwd voor de begrotingsbehandeling separaat aan de raad worden voorgelegd

172 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Grote Stedenbeleid (GSB) Herorientatie op het nieuwe stedenbeleid Eindevaluatie MOP 2005-2009 na 2009. Ontwikkeling nieuwe (lichte) sturings- en financieringssystematiek voor het Stedenbeleid van het rijk op basis van de kaders vanuit het rijk.

Benutten van kansen die het nieuwe stedenbeleid biedt (relatie met lobby- en netwerken) Beleidscyclus Onderdelen van beleidscyclus verbete- Ten behoeve van de collegeonderhande- ren. lingen in 2010 zullen wij de programma’s doorlichten. Hierbij komen ook onderwerpen als samenstelling van programma’s en flexibilisering aan de orde. Dualisering van de begroting De organisatie zal in overleg met de por- Gesprekken starten om het ambitieni- tefeuillehouder financiën en een verte- veau te bepalen en hierop volgend een genwoordiging van de raad nagaan welke plan van aanpak opstellen. structuur veranderingen er mogelijk zijn om de beleidscyclus verder te dualiseren Toelichting programmaplan a. Regio Gemeente Zwolle participeert in regionale en sectorale samenwerkingsverbanden om haar positie indirect te versterken: • Vanuit de Wet Gemeenschappelijke regelingen (WGR) neemt de gemeente deel aan de Regio IJssel-Vecht. In 2009 betreft het de uitvoering van de wettelijke taak mbt volksgezondheid. Voor wat betreft de wettelijke taken mbt

brandweer,rampenbestrijding en geneeskundige hulp- b. Stedenbeleid verlening wordt geparticipeerd in de Veiligheidsregio Na drie perioden van GSB, is het systeem toe aan een IJsselland herijking. Het rijk stelt mede aan de hand van de adviezen • Het lobbyplatform E 232 is gericht op de vergroting van van de commissie d´Hondt en Lodders een nieuw (ac- de wegcapaciteit van de E232, het verlengde van de A37. tief) stedenbeleid voor. Dit heeft consequenties voor de Hiervoor is een tijdelijke samenwerking aangegaan met sturings- en financieringssystematiek. Het MOP (tevens het Duitse district Emsland. De verwachting is dat in prestatieconvenant met het rijk) loopt eind 2009 ook af. 2009 de lobby succesvol kan worden afgesloten, waarna Separaat wordt de raad geïnformeerd over de ontwikkelin- de samenwerking wordt ontbonden. gen rond het GSB. • De VNG vormt een belangrijke schakel tussen de gemeenten en het rijk. Zij vertegenwoordigt en verdedigt de belangen van de gemeenten. Zwolle participeert in verschillende landelijke en regionale commissies.

programmabegroting 2009 173 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 3782 3616 3749 3635 3631 3622 Baten 3 0 0 0 Resultaat voor bestemming -3779 -3616 -3749 -3635 -3631 -3622 Reservemutaties: -314 Resultaat na bestemming -4093 -3616 -3749 -3635 -3631 -3622

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Trendmatige aanpassingen en aanpassing budget v/m wethouders. Toelichting mutatie meerjarenraming: Stadsuitbreiding -8 -8 -8 Aanpassing budget pensioen v/m wethouders 122 12 17

Besluitvorming PPN 2008 (meerjarig incidenteel): Boegbeelden ZKN -400 Uitvoering raadsbesl. 'Met een goed idee voor Zwolle' -140 G-27 lidmaatschap -30 Projectbureau Zwolle-Kampen -74 -74 -74 Adviescommissie bezwaarschriften -90 -90

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 29 29 29 29

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Samen maken we de stad -50

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Burgermeester en wethouders 2903 -2903 Functionele commissies 846 -846 3749 0 -3749

174 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Programma 23 Publieke dienstverlening Thema PPN Overig

Beleidskader en voeten aan en leveren zowel maatschappelijke baten (be- Dienstverlening aan burgers en ondernemers is voor ons tere dienstverlening) als economische voordelen (efficiëntere van groot belang. In de Visie op dienstverlening hebben wij procesinrichting). onze ambities op dit terrein geformuleerd: de klant meer centraal, meer elektronische dienstverlening, makkelijker Relevante beleidsnota’s en toegankelijker, minder regels en meer samenwerken. Om • Visie “Dienstverlening in Zwolle: betrouwbaar en profes- deze ambities te realseren is goede ICT-ondersteuning een sioneel” (2006) voorwaarde. Evenals een heroriëntatie op de wijze waarop • Digitaal Perspectief / Programmaplan e-gemeente (her- wij omgaan met onze rol bij regelgeving en handhaving en de zien in 2007) wijze waarop wij de burgers betrekken bij ons beleid. De sub- • Handhaven is regel (2004) programma’s deregulering en e-gemeente geven hier handen • Gedogen is uitzondering (2004)

Programmaplan 2009

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Realiseren van een goede kwaliteit van De klant meer centraal: De klant meer centraal: publieke dienstverlening, In 2010 is 80% van onze klanten tevreden uitvoering diverse klanttevredenheids- waarin de klant meer centraal staat, over de kwaliteit van onze dienstverle- onderzoeken (o.a. naar de individuele ning (rapportcijfer > 7) voorzieningen WMO, schuldhulpverlening waarin meer wordt ingezet op elektroni- en baliebezoekers Stadskantoor). In het sche dienstverlening, In 2010 werkt en communiceert de ge- onderzoek onder baliebezoekers willen meente meer vanuit het perspectief van we minimaal een 7,7 scoren. waarin we streven naar minder regels, de klant Van de bezoekers aan de publieksba- lie komt minimaal 50% op afspraak. die gemakkelijker en toegankelijker is Daarvan hoeft 95% niet langer dan 5 minuten te wachten. Van de klanten met en vrije inloop wordt 90% binnen 15 minuten geholpen. waarbij we meer samenwerken. Implementatie van minimaal 12 nieuwe servicegaranties Realiseren integraal aanbod van dienstverlening aan werkzoekenden en werkgevers vanuit de Zwolle Werkt Academie samen met UWV/CWI (zie programma 9) Uitvoeren WMO-pilots persoonlijke dienstverlening (zie programma 6) Dienstverlening aan ondernemers (zie programma 8) Vervolg communicatiecampagne dienstverlening (zie b) Helder communiceren Permanente aandacht voor communicatie op het gebied van bijstandsverlening (zie programma 10) Verbetering interne dienstverlening ter ondersteuning van externe dienstverlening en servicegaranties (o.a. door continue dialoog met interne klanten, jaarlijkse Service Level Agreements, klanttevredenheidsonderzoek onder interne klanten)

programmabegroting 2009 175 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Meer e-dienstverlening Medio 2009 is 75% van de producten van Het project e-loket rondt in de 1e helft de gemeente Zwolle digitaal beschikbaar van 2009 de implementatie van de 120 electronische formulieren en transacties Eind 2009 behandelt de gemeente Zwolle af. elektronisch berichtenverkeer gelijk als Project invoeren omgevingsvergunning fysiek berichtenverkeer conform wettelijke bepalingen (invoeringsdatum 1-1-2010) In 2009 voorziet e-dienstverlening in de Uitvoeren “Mijn bedrijvenloket” (zie behoefte van onze klanten en maakt 30% programma 8). Zoals al gemeld in de MPI van onze klanten gebruik van internet 2008 is de streefdatum voor deze doel- voor gemeentelijke producten. stelling verschoven naar eind 2009 i.v.m. randvoorwaardelijke investeringen in de technische infrastructuur. Vernieuwing van de website Zwolle.nl

Organisatiebreed gebruik van basisregi- Implementatie van kanaalsturing en het straties meten van het daadwerkelijke gebruik van internet op productniveau. Centraal aansturen / in elkaar schuiven van de businesscases van de verschillende basisregistraties (zie toelichting)

Deregulering Regels: minder en anders: Ideeënmanagement en het innovatieprogramma leveren voor de deregulering In 2010 zijn de door de gemeente van minstens twee gemeentelijke pro- beïnvloedbare administratieve lasten ducten een implementeerbaar idee op. voor burgers en ondernemers met 25% Implementatie van dereguleringsvoor- gedaald stellen vanuit het SIRA-rapport (zie e) Verder uitvoeren van het plan van aanpak deregulering, waaronder het doorlichten van de verordeningen en het realiseren van een opleidingsaanbod op het gebied van deregulering. Door inzet van (pre-)mediation komen tot 50% alternatieve afdoeningen van bezwaarschriften van de Algemene Kamer (zie toelichting) 75% van de bezwaarschriften wordt binnen de wettelijke termijn behandeld. Voorbereiding omgevingsvergunning (zie e) Vanaf 1 januari 2009 heeft Zwolle een Per 1 januari participeren 9 bestaande telefonisch servicecentrum TSC), waar gemeentelijke servicenummers in het we 80% van de informatievragen direct TSC (14038). afhandelen. Monitoring van de doelstelling om 80% van de informatievragen direct af te handelen. Eind 2009 is de dienstverlening in het TSC uitgebreid met andere telefoonnum- mers dan de servicenummers en met producten en diensten van de Rijksover- heid.

Makkelijker en toegankelijker (zie d) Realiseren van een geautomatiseerde koppeling van de registratie van klantcontacten via telefoon, internet en e-mail. Dit kanaaloverstijgende inzicht in klantcontacten is randvoorwaarde voor een goed functionerend kcc.

176 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen In 2010 heeft Zwolle een multichannel In januari 2009 start een pilot om de bur- klantcontactcentrum waar mensen te- gertelefoontjes die binnenkomen bij de recht kunnen voor informatie, ongeacht publiekstelefoon van de provincie Over- het kanaal dat ze kiezen ijssel af te handelen in het telefonisch servicecentrum Zwolle. Op basis van de resultaten daarvan worden in de loop van 2009 definitieve afspraken gemaakt met de Provincie. Meer samen In 2010 heeft de gemeente 10 conve- Samenwerking met externe partners bij nanten met partners over gezamenlijke de implementatie van het Masterplan dienstverlening Kranenburg

In 2010 werken gemeentelijke diensten Met Provincie, waterschappen en andere integraal en waar mogelijk samen met gemeenten komen tot een dienstverle- ketenpartners ningsovereenkomst over de uitvoering van de WABO

Met Locosensus de mogelijkheden voor verdere samenwerking onderzoeken

I.s.m. de Islamitische gemeenschap wordt in 2009 een plan gemaakt voor de uitbreiding van het Islamitische deel van de begraafplaats Kranenburg

Eén centraal servicepunt voor werkgevers binnen de gemeente Zwolle en de regio . (zie programma 10) Een bijdrage leveren aan een veilige en Vanuit de visie op dienstverlening en het Uitvoeren handhavingsprogramma 2009 leefbare omgeving in Zwolle door op programma “Samen maken we de stad” met als accenten: professionele wijze invulling te geven aan willen we: • toezicht op de naleving van het ge- het toezicht en de (integrale) handha- bruiksbesluit ving van regelgeving op het gebied van Een adequaat niveau van toezicht en • project toezicht gevelreclame bin- bouwen, milieu, openbare ruimte en handhaving realiseren, waarbij wordt nenstad markten & havens voldaan aan de eisen van het Besluit • meer toezicht op hondenoverlast Kwaliteitseisen Handhaving en de 6 principes van goed toezicht. Verminderen van de toezichtslast door: • deelname aan het Rijksprogramma “Vernieuwend Toezicht” in de horeca • integraal toezicht en handhaving bij nieuwe projecten

Bij toezicht door inzet van gerichte instrumenten waar mogelijk naleefgedrag te stimuleren.

Ingericht zijn op integrale handhaving van de omgevingsvergunning Bij toezicht instrumenten inzetten die Adequaat invulling geven aan toezicht na zich meer richten op stimuleren van deregulering van de APV naleefgedrag. Integraal toezien en handhaven door Signaalfunctie naar beleid en regelge- betere interne en externe samenwerking ving actief en structureel invullen Realiseren van: Correcte en snelle afhandeling van: Modelmatige uitvoering WOZ in verband Goede kwaliteit van de (modelmatige) Bezwaarschriften en beroepen tegen met jaarlijkse herwaardering waardering van onroerende zaken belastingaanslagen

Correcte en tijdige oplegging van aansla- Verzoeken om kwijtschelding gen gemeentelijke belastingen en hef- invorderingsprocedures fingen, met als doel het minimaliseren van het aantal bezwaarschriften

programmabegroting 2009 177 tkwaliteit

Toelichting programmaplan c. Meer elektronische dienstverlening Met het verschijnen van Digitaal perspectief in 2006 is gestart a. Algemeen met het programma E-gemeente Zwolle. Sindsdien zijn er de We zijn nu 2 jaar aan het werk met het realiseren van de nodige veranderingen gekomen in het Zwolse programma, ambities uit de Visie op dienstverlening. We boeken goede maar ook in de context van het programma. Landelijke ont- voortgang, al is ook hier de praktijk vaak weerbarstiger dan wikkelingen laten zien dat door de stortvloed aan initiatieven we vooraf denken. De ambities blijven overeind, maar soms de implementatie vaak stroef verloopt. Wel is het programma moeten we iets meer tijd nemen om ze uit te voeren. in een andere fase gekomen. Werden 2006 en 2007 nog ge- In de programmabegroting van 2008 hebben we al aange- kenmerkt door het opstarten, 2008 en zeker 2009 zijn de jaren geven dat het realiseren van de ambities op het gebied van waarin de eerste resultaten zichtbaar worden. De daarop dienstverlening sterk afhankelijk is van het (slagen van) een volgende jaren 2010-2012 staan in het teken van verbreding groot aantal ICT-projecten. Dat is nog steeds het geval en en vooral van de noodzakelijke organisatieverandering. Nu onder punt c en in het MPI gaan we daar verder op in. gaat het nog om beperkte procesveranderingen. In de latere Daarnaast constateren we dat we met de uitvoering van het jaren zijn substantiële organisatieveranderingen nodig om programma dienstverlening in een fase komen, waarin de met name de ambities van “de overheid heeft antwoord” (zie visie die we hebben geformuleerd, steeds meer handen en onder punt e) waar te kunnen maken. voeten moet krijgen in het dagelijks werk van medewerkers, De belangrijkste bijstellingen in dit programma ten opzichte door de hele organisatie heen. Waardering van de dienstverle- van de programmabegroting/MPI 2008 zijn als volgt samen te ning door klanten (burgers en bedrijven) is het enige resultaat vatten. dat telt. Dat vergt een zorgvuldig proces van presentaties, 1. Focus aanbrengen in het programma door prioriteit te ge- discussies in de organisatie en het betrekken van managers ven aan betere e-dienstverlening en betere communicatie en medewerkers bij het vertalen van de ambities inaar de uit- tussen bestuur/organisatie en samenleving voering van het dagelijkse werk. Dit proces is in 2008 gestart 2. Aanpassen van ons programma e-gemeente aan het en wordt in 2009 voortgezet. recent vastgestelde Nationale Uitvoeringsprogramma. In dit uitvoeringsprogramma zijn de prioriteiten van het Rijk b. De klant meer centraal limitatief benoemd. * Servicegaranties In 2008 zijn de eerste zeven zogenaamde servicegaranties In 2008 en 2009 staat het programma (ondanks de priorite- ingevoerd. Daarmee krijgt de klant vooraf een garantie voor ring) nog steeds onder druk en is de haalbaarheid een risico. bijvoorbeeld de termijn waarbinnen hij een antwoord op een Wij zoeken naar de balans tussen ambitie en haalbaarheid. aanvraag kan verwachten. De uitvoering van deze eerste tranche verloopt redelijk, al zijn er m.n. op het punt van het Het inrichten van basisregistraties is een belangrijke voor- registreren van afhandeltermijnen nog verbeteringen nodig. waarde om onze ambities op het gebied van e-dienstverlening In 2009 worden nieuwe servicegaranties ingevoerd, m.n. op te realiseren. In 2008 is al hard gewerkt aan de inrichting van het gebied van het aanvragen van uittreksels en verklaringen, de basisregistraties GBA (persoonsgegevens), BAG (adres- vergunningen, uitkeringen en subsidies. In totaal gaat het om sen en gebouwen) en NHR (bedrijven). In 2009 worden de minimaal 12 nieuwe servicegaranties. Daarbij zal m.n. aan- datadistributie en de beheerorganisatie ingericht en worden dacht gegeven worden aan de communicatie en registratie. afspraken gemaakt over verantwoordelijkheden, ontsluiting, * Communicatie het gewenste kwaliteitsniveau e.d. In 2009 wordt een vervolg gegeven aan de communicatiecampagne over de gemeentelijke dienstverlening. Er is een d. Makkelijker en toegankelijker fotoserie ontwikkeld als basis voor alle communicatie vanuit Om deze ambitie te realiseren willen we rond 2012 een het programma dienstverlening en de projecten die daaruit klantcontactcentrum (kcc) operationeel hebben. Landelijk is voortvloeien. De communicatiemiddelen die gericht zijn op de hiervoor het concept “Antwoord” ontwikkeld. In dit concept interne doelgroepen hebben vooral als doel te informeren, te is het kcc als volgt omschreven : het kcc wordt het unieke inspireren en aan te zetten tot gedragsverandering (“iedere portaal waar burgers, bedrijven en instellingen via diverse ka- ambtenaar een dienstverlener”). Voor communicatie naar nalen terecht kunnen voor alle producten en diensten van de externe doelgroepen wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt overheid en daarmee samenhangende producten en diensten van bestaande communicatiekanalen. van de ketenpartners. Binnen Publiekszaken is in 2008 een pilot “Helder commu- Die verschillende kanalen zijn balie, telefoon, internet, post niceren” gestart. Deze bestaat uit een training om eigen- en mogelijk in de toekomst te ontwikkelen kanalen. Onder tijdser en duidelijker te schrijven, een “Schrijfwijzer” en het producten en diensten van “de overheid” worden ook produc- herschrijven van standaardbrieven en beschikkingen. Deze ten en diensten van andere overheden, uitvoeringsorganisa- pilot sluit goed aan bij het traject “Duale stukken schrijven”, ties e.d. verstaan. waarbij vanuit dezelfde principes is gewerkt (m.n. kort en lezersgericht schrijven). “Helder communiceren” wordt in 2009 uitgebreid naar andere afdelingen binnen Publiekszaken en naar andere eenheden.

178 programmabegroting 2009 tkwaliteit

De realisatie van het telefonisch servicecentrum per 1 januari tijd die is ontstaan benutten we door vanaf 1 januari 2009 op 2009 is een belangrijke eerste stap op weg naar het kcc. de afdeling Vergunningen al te gaan werken volgens de Wabo Daarvoor moet o.a. verder gewerkt worden aan een geauto- en de klant meer centraal te zetten. In deze tussenstap gaan matiseerde koppeling van de registratie van klantcontacten we de vergunningen van de gemeente coördineren. Interne via telefoon, internet en e-mail. Dit kanaaloverstijgende procedures worden beter op elkaar afgestemd en er komt één inzicht in klantcontacten is randvoorwaarde voor een goed aanspreekpunt voor de aanvrager. Ná de inwerkingtreding van functionerend kcc. de Wabo komen hier dan de vergunningen van de provincie en Verder wordt in 2009 een begin gemaakt met “kanaalsturing”: het waterschap bij. hoe kunnen we klanten “verleiden” om gebruik te maken van het optimale kanaal om zaken te doen met de gemeente? Eind 2008 heeft Staatssecretaris van Bijleveld het startsein In het groeipad naar het kcc werken we samen met o.a. de gegeven voor het coördinatiepunt (pre-)mediation. Dit is een gemeenten Emmen en Enschede. Zaken als inventarisatie van nieuwe manier van conflictoplossen, waarin premediation en klantvragen en het opstellen van functieprofielen worden met mediation worden ingezet bij een (dreigend) conflict. elkaar uitgewisseld en gezamenlijk uitgewerkt. Bij het coördinatiepunt kunnen medewerkers van de gemeente Zwolle terecht voor informatie en advies over (pre-) e. Regels: minder en anders mediation. Het coördinatiepunt kan daarnaast helpen bij de In 2009 wordt verder gewerkt aan de uitvoering van het plan vraag of een mediation zinvol is en bij het doorverwijzen naar van aanpak deregulering langs de drie sporen van regels, een mediator. processen en cultuur. Eén en ander maakt deel uit van een klantgerichte aanpak bij In 2008 heeft bureau SIRA een 60-tal gemeentelijke produc- de behandeling van bezwaarschriften. Waar mogelijk worden ten doorgelicht op administratieve en bestuurlijke lasten. geschillen informeel opgelost; afhankelijk van de situatie kan Volgens SIRA kunnen de administratieve lasten voor burgers ook gekozen worden voor allerlei andere oplossingsmoge- en ondernemers met zeker 20% omlaag. Inmiddels is gestart lijkheden voordat een bezwaarprocedure start. Zo kan een met vormgeving van het implementatietraject, dat in ieder (keukentafel-)gesprek, buurtbemiddeling of mediation een geval ook nog in 2009 zal doorlopen. verdere formele behandeling van een bezwaarschrift voorko- Andere gemeenten in de regio laten ook een soortgelijke men. D.m.v. effectieve conflicthantering wordt de klantgerich- doorlichting uitvoeren. De Kamer van Koophandel stimuleert te dienstverlening verbeterd en kunnen de administratieve dit. Wij nemen deel aan een Stuurgroep die een “ambassa- lasten behoorlijk worden verlicht. De Zwolse aanpak geldt in deursfunctie” vervult in dit project. het land als “best practise”. Zwolle is pioniergemeente in het kader van de zogenaamde Taskforce Wallage, die administra- De inwerkingtreding van de Wabo (Wet algemene bepalingen tieve lastenvermindering nastreeft. omgevingsrecht) is verschoven naar 1 januari 2010. De extra

Kengetallen

2007 1e helft 2008 begroting 2009 Aantal klanten Publieksbalies Stadskantoor 90.000 53.000 92.000 Informatiecentrum Stadhuis 12.500 7.100 PM1 Telefoontjes Burgerzaken / Belastingen 70.000 32.500 60.0002 Telefoontjes Informatiecentrum Stadhuis 4.600 1.900 PM Wachttijden % klanten publieksbalies < 15 minuten geholpen (vrije inloop) 86% 86% 90% Gemiddelde wachttijd publieksbalies bij vrije inloop 7 min. 7 min. 7 min. % klanten dat op afspraak wordt geholpen 30% 35% 50% % klanten op afspraak < 5 minuten geholpen 86% 93% 95% Gemiddelde wachttijd publieksbalies voor klanten op afspraak 2 min. 1 min. 10 sec 1 min. Kwaliteit / klanttevredenheid Score behaald in jaarlijks klanttevredenheidsonderzoek balie Stadskantoor 7,6 7,6 7,7 Score behaald in kwaliteitsonderzoek telefonische dienstverlening 8,1 n.n.b. 8,2 Burgerzaken / Belastingen Elektronische dienstverlening Aantal beschikbare formulieren op www.zwolle.nl 109 111 140 Aantal transactiemogelijkheden op www.zwolle.nl 44 48 90

programmabegroting 2009 179 tkwaliteit

Vergunningen / Toezicht & Handhaving 2007 1e helft begroting 2008 2009 Bouw aantal bouwvergunningen 1.021 619 1.150 aantal constructieberekeningen bouw 916 533 1.000 aantal berekeningen prestatienorm 47 8 25 aantal controlebezoeken bouw 3.705 1.488 3.400

Milieu aantal milieuvergunningen 144 52 100 aantal milieucontroles 402 225 450 aantal bedrijveninventarisaties 22 15 30

Parkeren aantal parkeervergunningen 9.000 9.200 9.500

APV Openbare ruimte aantal reclamevergunningen (niet zijnde bouwvergunningen) 50 32 55 aantal handhavingsacties openbare ruimte 63 345 500 aantal kapvergunningen 130 69 130

APV Openbare Orde en Veiligheid aantal vergunningen drank- en horeca 101 101 150 aantal evenementenvergunningen 354 242 300 aantal gecontroleerde evenementen 28 18 30 aantal controles bij bedrijven 239 78 200 aantal handhavingsacties bij bedrijven 2 9 20

Kamerverhuur aantal onttrekkingsvergunningen 5 1 5 aantal exploitatievergunningen 20 12 aantal controles 86 131 PM

Gebruiksvergunningen aantal gebruiksvergunningen 14 25 10 aantal controles 81 11 PM

Afval aantal behandelde afvalklachten 1.491 1.171 1.600 aantal processen verbaal / bestuursrechtelijke optredens 219 59 200

Reclame aantal behandelde reclameklachten 32 47 40 aantal handhavingsacties reclame 49 0 50

Hondencontrole aantal behandelde klachten 108 82 120 aantal opgemaakte processen verbaal 56 27 60 aantal projectmatige wijkcontroles 4 1 4

1 In de loop van 2009 zal het Informatiecentrum verhuizen naar het Stadskantoor. Het is moeilijk in te schatten wat de gevolgen hiervan zijn voor de bezoekersaantallen 2 Het servicenummer voor Burgerzaken en Belastingen gaat in 2009 op in het telefonisch servicecentrum, en het is nog niet duidelijk of deze telefoontjes apart geregistreerd gaan worden. 3 Eind 2008 treedt het gebruiksbesluit in werking. Hierdoor vervalt en vermindert het aantal vergunningen volgend jaar sterk. Het aantal controles is op dit moment nog niet bekend.

180 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 10126 9163 9784 9816 9848 9880 Baten 7071 7215 7611 7611 7611 7611 Resultaat voor bestemming -3055 -1948 -2173 -2205 -2237 -2269 Reservemutaties: 4 8 * reserve verkiezingen -1 * reserve ICT 75 * egalisatiereserve begraafplaatsen 112 Resultaat na bestemming -3051 -1940 -1987 -2205 -2237 -2269

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Met name trendmatige aanpassingen op zowel de lasten als de baten in verband met kostendekkend heid tarieven/leges. Toelichting mutatie meerjarenraming: Stadsuitbreiding -33 -33 -33

Besluitvorming PPN 2008 (structureel): Kosten Geo informatie -100 -100 -100 -100

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 11 11 11 11

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Achterstallig onderhoud begraafplaatsen -60 Stemmen met potlood -115

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Reisdocumenten 1251 1158 -93 Rijbewijzen/eigen verklaringen 512 717 205 Naturalisatie 89 35 -54 Verklaringen 247 246 -1 Burgerlijke stand 714 249 -465 Verkiezingen 347 130 -217 Begravingen 1151 956 -195 Info-centrum gemeente 275 -275 Overige publieke dienstverlening 109 98 -11 Bouw 4771 4339 -432 Geo-informatie 449 -449 9915 7928 -1987

programmabegroting 2009 181 tkwaliteit

Programma 24 Kwaliteit van bedrijfsvoering Thema PPN Overig

Beleidskader de permanente ontwikkeling van de organisatie en de mensen die het succes van onze organisatie bepalen. Naast voort- Voor een verdere ontwikkeling van de gemeentelijke organi- zetting, uitvoering en verdere ontwikkeling van bestaande satie werken we langs 3 sporen: activiteiten, zal het komend jaar specifiek aandacht worden • Burger centraal besteed aan de volgende punten. • Samen maken we de stad • Kostenbewust en lenig Werving gekwalificeerd personeel Het eerste aandachtspunt is het vinden en behouden van goed Dit realiseren we via de beleidsprogramma´s in deze be- gekwalificeerd personeel. De krapte op de arbeidsmarkt zal groting, maar ook de bedrijfsvoering zoals verwoord in dit ook Zwolle als werkgever treffen. Meer dan ooit moeten wij programma, levert een bijdrage aan deze sporen. medewerkers weten te binden en te boeien. Dit vraagt van de De doelstellingen van “de burger centraal” zijn uitgewerkt organisatie een pro actieve houding en een onderscheidend programma 23. De doelstellingen voor Samen maken we de vermogen ten opzichte van andere werkgevers. De gemeente stad vindt u in programma 22. De doelstellingen van Kosten- Zwolle is met haar HRM-beleid koploper in gemeenteland. bewust en lenig worden in dit programma vermeld. Bekroning in 2007 met het Investors in People certificaat Deze drie sporen beogen alle drie een structurele verande- en in 2008 met de 1e plaats in het Beste Werkgeversonder- ring in de manier van werken van alle ambtenaren te bezoek Intermediair Non-Profit maakt het mogelijk om ons te werkstelligen. In de praktijk zijn vele voorbeelden zichtbaar onderscheiden. Deze positie behouden en benutten in onze waarbij medewerkers zich de vraag stellen hoe de klant beter wervingscampagne is dus belangrijk. Daarnaast zal in 2009 in bediend kan worden, hoe partners daar een (andere) rol in het bijzonder de focus gelegd worden op toekomstig lastig te kunnen spelen, en hoe we (ons gedeelte van) het werk zo slim vervullen vacatures. mogelijk inrichten. Onderstaand geven we een overzicht van de ontwikkelingen en doelen op het gebied van bedrijfsvoe- Diversiteit ring. Deze dragen allemaal bij aan één of meerdere sporen. Een tweede aandachtspunt in 2009 vormt het realiseren van een evenwichtige en representatieve opbouw van ons perso- Huisvesting neelsbestand, vanuit de visie dat een pluriforme organisatie De afgelopen jaren heeft de organisatie een personele groei de stad beter kan dienen. De gemeente Zwolle wil werken aan laten zien van gemiddeld 2%. Dit heeft tot gevolg dat de een laagdrempelige en tolerante organisatie waar verschillen huidige huisvesting niet meer toereikend is. Op verschil- tussen mensen worden omarmd (etniciteit, sekse, leeftijd, lende momenten zijn voorstellen ingediend ter leniging van arbeidshandicap). Dit wil Zwolle doen vanuit een breed gedra- de problematiek. Deze hebben nog niet geleid tot gerichte gen visie dat diversiteit bijdraagt aan een krachtige, inventieve besluitvorming. en klantgerichte organisatie. In 2009 zal aandacht worden Wel zullen we in 2009 een proces afronden om gezamenlijk te besteed aan het delen van deze visie en aan het vergroten komen tot een visie op de gewenste huisvesting -aard en om- van het bewustzijn dat diversiteit meerwaarde heeft voor de vang- op lange termijn (10 jaar). Deze visie wordt gebaseerd organisatie. Er is voor gekozen om in 2009 de focus met name op de richting waarin de organisatie zich zal ontwikkelen: zo- te richten op het aantrekken en behouden van jongeren en wel de positie van de gemeenteorganisatie in de samenleving allochtone Nederlanders. Het streven om ook het aandeel als de interne processen en werkwijzen. De sporen SMWDS arbeidsgehandicapten en vrouwen in hogere leidinggevende en kostenbewust en lenig hebben hiermee grote raakvlakken. functies te vergroten, blijft uiteraard van kracht. De periode tot de volgende collegevorming wordt hiervoor benut. Verandervaardigheden Ter overbrugging is gezocht naar tijdelijke mogelijkheden Een derde aandachtspunt voor 2009 vormt het vergroten van om extra huisvesting te creëren. Uit afweging van verschil- de verandervaardigheden. De organisatie en de mensen daar- lende varianten blijkt dat hergebruik van de achterhal van binnen staan voor vele uitdagingen en veranderingen: snelle, het stadhuis de beste optie is. Het is de goedkoopste variant efficiënte, zorgvuldige dienstverlening (o.a. via digitalisering); en organisatorisch de meest eenvoudige. Tegelijk met de toenemende interne en externe samenwerking; andere en herinrichting van de achterhal loopt ook de verhuizing van flexibelere samenwerkingsvormen. Het adequaat managen het infocentrum naar het Stadskantoor. Separaat zal de raad van het proces van deze veranderingen vraagt een heldere hierover worden geïnformeerd. Wij hebben voor deze maatre- visie op de wijze waarop we veranderprocessen aanpakken. gelen incidentele middelen uitgetrokken. Bekeken wordt welke visie het beste past en welke verandervaardigheden dit vraagt van leidinggevenden en medewer- Human Resource Management kers. Het Human Resource Management richt zich ook in 2009 op

182 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Proces- en informatiemanagement Het thema Check-up kent een aantal thema´s, die successie- De organisatie heeft de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in velijk tot ontwikkeling, besluitvorming en uitvoering worden diverse disciplines van de organisatieontwikkeling. We mer- gebracht. ken dan ook dat we de bakens kunnen maar ook moeten ver- zetten. De ambities op het terrein van betere dienstverlening, Thema productiviteit de verdergaande digitalisering en diverse landelijke ontwik- Status: afgerond. De begrotingswijzigingen zijn gemaakt. kelingen waar we bij aan willen sluiten maken zichtbaar dat Belangrijk element hiervan is een ondergrens is van de mini- het managen van processen en informatie steeds belangrijker maal te maken productieve uren van 1350 uren. wordt. Processen stoppen niet bij de afdelings- of eenheids- Tevens is de verwachte opbrengst van €500.000 per 1/1/2008 grens. Vaak stoppen processen niet eens meer binnen de gerealiseerd eigen organisatie. We doen steeds meer samen met andere partijen. Dit vergt goed inzicht in en sturing op processen. We Thema processen gaan het procesmanagement versterken om er voor te zorgen In 2008 zijn in het kader van deregulering 80 processen ge- dat de processen worden ingericht volgens de logica van de analyseerd op administratieve lasten voor burgers, bedrijven klant en daarmee in betere dienstverlening resulteren. In en ambtelijk apparaat. Op basis van de uitkomsten van een 2008 is gestart met een initiatief dat gericht is op het verster- top-tien wordt nu verder gegaan. ken van het bewustzijn in de organisatie van het belang van Er is reeds een stimuleringsprogramma gestart om gemeen- procesmanagement. In 2009 gaan we procesmanagement tebreed procesverbetering of -innovatie een natuurlijk on- voor enkele diensten concreet in de praktijk brengen. derdeel van het dagelijks werk te laten worden. Het effect zal Met name door de vele investeringen in het kader van het zijn dat in 2009 een gemeentebrede groslijst (rijp en groen) programma e-gemeente wordt het belang van informatie- van ideeën zal ontstaan, waarin met name een beroep ge- management steeds manifester. Is informatie nu nog vaak daan wordt op de kennis, professionaliteit en ambitie van de specifiek gericht op één product of dienst en de klanten medewerkers . Uit deze groslijst zal op systematische wijze van die producten, straks moet informatie op een uniforme een aantal ideeën (10 -20) nader op hun merites beoordeeld wijze worden verzameld en beheerd. We zien dit ontstaan worden en tot uitvoering geleid worden. bij de basisregistraties. We zien dit echter ook bij de informatie over producten die b.v. op internet toegankelijk wordt Thema overhead gemaakt. Deze informatie moet uit dezelfde bron komen als 2008 is gebruikt om een gemeentebrede benchmark uit te de informatie die medewerkers aan de telefoon of achter de voeren. Uit deze vergelijking met ruim 100 andere gemeentes balie gebruiken om vragen van klanten over producten te komt naar voren dat Zwolle een heel gemiddelde bezetting beantwoorden. Dit vergt een zeer professioneel informatie- kent. Gemiddeld op hoofdlijnen: grootte ambtelijk appa- en kennismanagement. De noodzakelijke veranderingen in raat, verhouding apparaat en uitbestede uitvoerende taken. proces- en informatiemanagement zullen een flinke impact Gemiddeld op het niveau van fte’s per beleidsterrein en fte’s hebben op de organisatie. Voeg daaraan toe de ambities van per soort ondersteuning. In 2009 zal dit onderzoek naar twee “Overheid heeft Antwoord” om te komen tot een klant contact sporen een nadere uitwerking krijgen: centrum en het wordt duidelijk dat we aan de vooravond staan • waarom wijken een achttal onderdelen af van het gemid- van substantiële aanpassingen in de organisatie. Daarmee delde (waarvan 2 positief en 6 negatief)? Conclusies zullen bedoelen we niet per definitie structuurveranderingen maar in de lente van 2009 gereed zijn. juist het flexibeler en meer procesgeoriënteerd omgaan met • hoe komen we van gemiddeld naar excellent (wat zijn de de bestaande organisatiestructuur. Dit vergt een goed door- best-practices bij ander gemeentes en onder welke condi- dachte visie op de veranderaanpak. Het HRM programma gaat ties is dat haalbaar voor Zwolle)? hieraan bijdragen zodat de investeringen vanuit de andere disciplines goed zullen landen in de organisatie. Thema cultuuruitingen De drie sporen beogen een gemeentebrede gedragsverande- Check-up ring. Voor de check-up beogen we een efficiëntere en doel- De check-up beoogt een efficiëntere en doelmatige arbeids- matige arbeidsorganisatie. Dat wordt bereikt door hieraan organisatie (hoe doen we het) te stimuleren, met een stevige continu en consistent aandacht te besteden. financiële opbrengst. Dit levert een forse bijdrage aan het Daarnaast zal meer concreet een aantal, als negatief ervaren, spoor Kostenbewust en lenig. Het lijnmanagement heeft zich uitingen van cultuur aangepakt worden, zoals het mailverkeer nadrukkelijk verbonden aan het managen van het spannings- (het roemruchte cc’-en), selectiever omgaan met het ge- veld tussen organisatieontwikkeling en financiële opbrengs- bruik en inhoud van ‘vergaderen’, het veelvuldig opslaan van ten. De eerste besluiten in de check-up beginnen daadwer- dezelfde documenten door verschillende mensen (met alle kelijk hun effect te krijgen, zowel inhoudelijk als financieel, foutkans van dien). De aanpak is dat we deze verschijnselen (zie hiertoe de financiële meerjarenraming). In termen van benoemen en bespreekbaar maken, zodoende het bewustzijn gedragsverandering wordt merkbaar dat termen als kosten- vergroten en het gedrag veranderen. bewust, inverdieneffecten, procesinnovatie, overheadreductie en productiviteitsverhoging meer en meer opgeld doen. Deze Shared service centra signalen geven het vertrouwen dat de check-up een blijvend Op dit gebied hebben we goede ervaringen met de een- effect krijgt bij het vergroten van de alertheid van de organi- heid Advies & Faciliteiten. In 2008 is de concentralisatie van satie voor kostenbewust en lenig handelen. financiële administraties afgerond. De eenheid Sociale zaken

programmabegroting 2009 183 tkwaliteit

levert regionale diensten in regioverband (bijstandsverstrekking, re-integratie, schuldhulp). We werken samen met andere steden in Dimpact-verband. Er lopen onderzoeken naar samenwerking groenen grijs-onderhoud met omliggende gemeenten (WZ) alsmede inning van belastingen door Locosensus (PZ). We gaan samenwerken onder het 014038-nummer van het telefonisch servicecentrum. Dit bouwen we uit naar het gemeenteoverstijgende klantcontactcentrum. In regionaal verband worden de mogelijkheden voor gezamenlijke voorzieningen geinventariseerd.

Onderzoeken Conform de onderzoeksverordening 213a laat het college jaarlijks een onderzoek doen naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van het door het college gevoerde bestuur. Afgelopen jaren hebben we in dit kader alle eenheden doorgelicht. De een- heidsmanagers hebben op basis van de rapportages verbeteringen gerealiseerd. Voor 2009 en verder zullen we nog in 2008 een onderzoeksplan opstellen. De onderzoeken zullen zich niet zozeer richten op de eenheden, als wel op klantgerichte processen.

Programmaplan 2009

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Huisvesting In 2009 is de strategische visie op huis- Een gezamenlijk proces regisseren met vesting opgesteld. directie, college en raad om stapsgewijs te komen tot een visie. In 2009 worden extra werkplekken Realisatie van ±45 extra werkplekken gecreëerd zodat er tijd is om een lange Verhuizing van het infocentrum van het termijn oplossing te ontwikkelen. Stadhuis naar het Stadskantoor, herinrichting hal Stadskantoor. Tijdig beschikken over goed gekwalifi- Onderscheidend imago als aantrekke- Activiteiten gericht op doorontwikkeling ceerd personeel, waarbij de focus in 2009 lijke werkgever benutten, behouden en van het succesvolle Zwolse HRM-beleid ligt op (te verwachten) lastig te vervullen uitbouwen (heel 2009). Concreet: en het vermarkten hiervan. vacatures • Behouden toppositie als beste werk- Uitvoering geven aan het ´onderzoek gever bij benchmarks non profit orga- wervingsknelpunten´. nisaties en behouden IiP-certificering • Doorontwikkelen vernieuwde arbeids- marktcommunicatie o.a. gericht op moeilijk te vervullen functies (eerste helft 2009) Beschikken over een divers samenge- Uiterlijk eind 1e kwartaal 2009 is er een Activiteiten gericht op bewustwording steld personeelsbestand vanuit de visie gedeelde visie op diversiteit. bij management (en medewerkers) en dat diversiteit bijdraagt aan een krach- instroom van jongeren en allochtonen. tige, inventieve en klantgerichte organi- Aandeel jongeren en allochtonen is per satie. ultimo 2009 toegenomen. Het ontwikkelen van een visie op een Eind 2009 is er een gedeelde visie op de Via bijeenkomsten en d.m.v. onderzoek veranderaanpak bij organisatieverande- aanpak van veranderprocessen bij orga- naar huidige veranderaanpak bij orga- ringen. nisatieontwikkelingen nisatieveranderingen, een voorstel voor een visie uitwerken en intern bespreken. Proces- en informatiemanagement In 2009 is er een gezamenlijke procesar- Het ontwikkelen van de architectuur chitectuur bepaald. wordt voorgezet. In 2009 is er een gedeelde visie op pro- cessturing. Er is een instrument voor procesdoor- lichting ontwikkeld en in gebruik. Inbedden procesinnovatie in dagelijks 100 ideeën tot procesverbetering Gemeentebreed stimuleren van kosten- werk. 20 procesdoorlichtingen bewust en lenig werken conform het plan 10 aanmerkelijk verbeterde processen van aanpak (najaar 2008) Reductie overhead 8 onderzoeken uitgevoerd 8 onderzoeken uitvoeren naar opvallende verschillen tussen de Zwolse praktijk en andere organisaties uit de benchmark. Adviezen formuleren. Besluiten vertalen naar te ondernemen stappen en deze in gang zetten. Oplossen ongewenste cultuuruitingen 3 concrete als negatief ervaren uitingen Verzamelen van als negatief ervaren van cultuur zijn aanmerkelijk verbeterd. cultuuruitingen. Top drie benoemen en deze tot verbetering leiden.

184 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Meerjarige overige beleidsdoelstel- Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 lingen Financiële opbrengst conform meerja- Het vertalen van bovenstaande presta- renbegroting ties naar inverdieneffecten en concrete sturing op deze effecten. Archivering Beantwoording aan wettelijke eisen Oplossen van de bij het rekenkamer onderzoek geconstateerde en door de inspectie bevestigde achterstand bij de archivering van de projectdossiers.

Kengetallen en indicatoren Check up:

Streven 2005 2006 2007 2008 2009 in 2011 Ingeboekte besparing (bruto) € 0,8 mln € 1,4 mln € 2,5 mln

Totale formatie 1.066 1.074 1.097 1.110 1.123 + 1.150 ontwikkeling checkup nvt nvt nvt reeds besloten niet geregistreerd 21- te onderzoeken 9- overige ontwikkelingen mbt groei, taken en samenwerking 57 netto groei 8 23 13 13 27

Noten 1 De ontwikkelingen zijn indicatief en exclusief de “flexibele capaciteit” door stagiairs, inhuur en contractanten. Ontwikkelingen in het werkaanbod worden daar als eerste opgevangen. 2 De formatie is geen exacte voorspeller van het aantal benodigde werkplekken en huisvesting. Aspecten als flexibele capaciteit, parttime werken, kantoorconcept en medegebruik wegen mee. 3 M.i.v. 2008 worden formatiemutaties geregistreerd naar aard tbv de informatievoorziening.

programmabegroting 2009 185 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 16684 13118 9322 9322 9322 9322 Baten 8582 1649 1278 1278 1278 1278 Resultaat voor bestemming -8102 -11469 -8044 -8044 -8044 -8044 Reservemutaties: 916 2879 * reserve onderhoud gebouwen 897 * reserve dekking kap.l. econ.inv. 87 * reserve vastgoed 328 * reserve rechtspositionele verpl. 175 Resultaat na bestemming -7186 -8590 -6557 -8044 -8044 -8044

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Het verschil t.o.v. 2008 is m.n. het gevolg van de in 2008 nog niet in de uurtarieven verrekende hogere loonkosten (CAO afspraken).Met ingang van 2009 zijn de hogere loonkosten wel in de uurtarieven verwerkt en derhalve aan de betreffende programma’s toeregerekend.

Besluitvorming PPN 2007 (structureel): ICT in relatie tot publieke dienstverlening -500 -500 -500 -500

Besluitvorming PPN 2007 (structureel): Duurzame bedrijfsvoering/energiebesparing -20 -20 -20 -20

Structurele dekkingsmaatregelen (PPN 2007): Opbrengst check up (netto) 345 680 680

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 71 71 71 71

ICT reserve -1000

Incidentele nieuwe bestedingen 2009: Huisvesting ambtelijke organisatie -890 Inhaalslag uitvoering Archiefwet -176

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Directie 682 -682 Kabinetszaken 176 -176 Rechtstreekse apparaatskosten 5483 10 -5473 Saldi kostenplaatsen 3195 2969 -226 Werken voor derden 1258 1258 0 10794 4237 -6557

186 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Programma 25a Exploitatie gronden Thema PPN Overig

Beleidskader Daarnaast worden er op projectniveau ook projectkaders (programma, kwaliteit, fasering, geld) vastgesteld. De hoofdlijnen van het grondbeleid zijn door de raad vastge- Deze uitgangpunten vormen de beleidskaders voor de exploi- legd in de Nota Grondbeleid 2004. tatie gronden. Binnen de hierin opgenomen beleidskaders heeft het college een aantal nadere uitwerkingen ter hand genomen Relevante beleidsnota’s (grondprijzennota, Strategische ontwikkelingsvisie, etc). • Nota Grondbeleid 2004, vastgesteld 21 juni 2004 In de loop van 2008 zal de Nota Grondbeleid 2008 worden • Nota Grondbeleid 2008, deze zal begin 2009 aan de ge- afgerond en ter besluitvorming aan de gemeenteraad worden meenteraad ter besluitvorming worden voorgelegd. voorgelegd. Alhoewel de “wettelijke verplichting” stelt dat • Strategische ontwikkelingsvisie, vastgesteld (B&W) 31 gemeente elke vier jaar hun Nota Grondbeleid moeten actu- oktober 2005 aliseren, wordt de Nota Grondbeleid 2008 een integrale en • Nota Grondprijzen 2008, vastgesteld (B&W) 29 januari 2008 compleet nieuwe Nota ingegeven door: • Nota Grondvoorraadbeleid (beleidsnotitie inzake het afsto- a. De resultaten van de evaluatie van de ervaringen van deze ten van gemeentelijke cultuurgronden (nniegg)), vastge- kaderstellende Nota Grondbeleid 2004, als opmaat naar de steld 26 maart 2007 Nota Grondbeleid 2008; • Tussentijdse resultaatneming bij grondexploitaties, vastge- b. Nieuwe weten regelgeving die leidt tot het herijken van steld 26 maart 2007 het grondbeleid. Denk hierbij aan de nieuwe Wet op de • Verfijning richtlijnen voor tussentijdse resultaatneming, Ruimtelijke Ordening, inclusief de Grondexploitatiewet en vastgesteld 17 maart 2008 het kostenverhaal, de richtlijnen inzake aanbestedings- • Meerjaren Prognose Vastgoed 2008 (MPV-2008), vastge- richtlijnen en staatsteun, etc. steld 19 mei 2008 c. Ontwikkeling van nieuw beleid op diverse onderdelen. Hierbij wordt vooral gedacht aan onderwerpen als erfpacht, grondprijzen, grondvoorraadbeleid, stedelijk verwervingsbeleid, vastgoedmanagement, privaatrechtelijk handhaven, (duurzaam) pachtbeleid, etc.

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties 2010 Prestaties / activiteiten 2009 MPV jaarlijks Grondprijzennota 2009 vaststelling B&W eind 2008

Meerjaren Prognose Vastgoed 2009 (mei 2009)

Tussentijdse Rapportage MPV-2009 (september 2009) (zie toelichting op het programmaplan) Ontwikkelingsstrategie jaarlijks Strategisch verwervings-/grondbeleid voor het stedelijke gebied (B&W december 2007, gekoppeld aan MPV-2008) (Tijdelijke) beheer gronden c.a. Beheer van circa 748 ha grondbezit (Nnieg-gronden), en concretisering beleid voor afstoten van gemeentelijke cultuurgronden Exploitatie gronden c.q. gronduitgiften Uitgifte van voldoende bouwgrond voor voor de realisatie van programma´s op de realisatie/ontwikkeling van: het gebied van woningbouwbouw, werk- • 1.492 woningen (inclusief overpro- gelegenheid (bedrijven- en kantoorter- grammering) reinen) en overige voorzieningen • 15,02 ha bedrijventerreinen • 20.500 m² bvo kantoren • 43.600 m² voorzieningen

programmabegroting 2009 187 tkwaliteit

Toelichting programmaplan Binnen de eerste twee administratieve eenheden vindt nog een verdere onderverdeling plaats naar: Onder het deelprogramma exploitatie gronden vallen activi- • Woningbouwprojecten teiten van exploitaties en toekomstige exploitaties (het zoge- • Bedrijventerreinen en kantoren naamde onderhanden werk). Het betreft de productgroepen: • Herstructurering • Strategisch bezit (de zogenaamde Nnieg-gronden = nog • Combinatieprojecten niet in exploitatie genomen gronden) • Particuliere grondexploitaties • Grondexploitatieprojecten (in exploitatie genomen gronden, binnenkort af te sluiten complexen én toekomstige grond- Voor een nadere specificatie en onderverdeling van de diverse exploitaties/voorbereidingskredieten) projecten wordt verwezen naar tabel 7 in paragraaf 7.2 van het MPV 2008. De uitgangspunten van het grondbeleid zijn financieel vertaald in de Meerjaren Prognose Vastgoed (het MPV) die jaar- Voor een beleidsinhoudelijk toelichting op de projecten wordt lijks gelijktijdig met de jaarrekening wordt uitgebracht. Op ba- verwezen naar de MPV-2008. sis van de resultaten van het voorafgaande jaar wordt daarin Beleidsvoornemens worden vaak vertaald naar stedelijke pro- verantwoording afgelegd over het gevoerde financiële beleid jecten met een grondexploitatie. Deze worden zoals gezegd en het beheer van Vastgoed, onder andere door de relatie meegenomen bij het MPV. Daarbij worden tevens de bijbeho- te leggen tussen datgene wat begroot was en datgene wat rende risico´s gekwantificeerd. werkelijk gerealiseerd is. Het MPV is daarmee een belangrijk brondocument voor zowel de Perspectiefnota en de jaarreke- Het geheel van de risico-inschattingen wordt meegenomen ning, alsook voor de begroting. Op basis van de zogenoemde bij de bepaling van het benodigde weerstandvermogen van de jaarschijven – gebaseerd op de gezamenlijke grondexploi- Reserve Vastgoed. De kwantificering en becijfering hiervan taties c.a. – uit de MPV wordt inzicht geboden in de begrote vindt plaats binnen de MPV. inkomsten en uitgaven van Vastgoed. Ook de risico´s en de De inhoudelijke beleidsafweging voor projecten met vermogenspositie worden in de MPV nadere toegelicht. Met een grondexploitatie vindt plaats binnen de betreffende de vaststelling door uw Raad van het MPV 2008 (19 mei 2008) programma´s. De doorvertaling van het beleid en de con- wordt de jaarschijf 2009 opgenomen in de begroting 2009 (zie sequenties van deze beleidskeuzes worden integraal ver- hierna). antwoord in de MPV. Indien een beleidskeuze consequenties heeft voor een grondexploitatie en deze exploitatie als gevolg Strategisch bezit van de beleidskeuze dient te worden herzien zal deze sepa- Onder strategisch bezit worden gronden verstaan die de raat aan het bestuur worden voorgelegd. gemeente in eigendom heeft voor toekomstige grondexploitatieprojecten of compensatiedoeleinden. Binnen de gemeente Nniegg / staat van baten en lasten Zwolle beter bekend als de Nnieg-gronden; de nog niet in Voor de toelichting op het negatieve resultaat op de staat van exploitatie genomen gronden. baten en lasten wordt verwezen naar de besluitvorming over In 2007 is een beleidsnotitie vastgesteld, waarin het beleid in- de MPV-2008. zake het afstoten van gemeentelijke cultuurgronden (Nniegg), is vastgelegd. Bezuinigingstaakstellingen Uit de herijkingtaakstelling II zijn voor Vastgoed nog twee Programmering bezuinigingen opportuun: De in de grondexploitaties vertaalde programmering betreft • Verkoopresultaat van € 100.000 op jaarbasis van af te de programma´s op het gebied van woningbouw, kantoren, stoten gemeentelijke panden; bedrijfsterreinen en voorzieningen. De beleidsmatige keuzes • Verkoopresultaat van € 40.000 op jaarbasis voor af te sto- rondom de programmering vinden plaats binnen de desbe- ten groen en reststroken treffende programma´s. Na vaststelling van de beleidsmatige (zie beslispunt 5 van de MPV 2006); keuzes dienen deze als uitgangspunt voor de diverse grond- • Voor 2009 dient vanuit het programma exploitatie gron- exploitaties. Vanuit verschillende fysieke disciplines wordt den een bezuiniging doorgevoerd te worden van € 15.000. gewerkt aan verbetering van de programmering, zodat een Deze zullen worden ingelost door voor 2009 een afdracht betere afstemming verkregen kan worden tussen aanbod van niet € 100.000 als verkoopresultaat voor af te stoten van en behoefte aan ruimte. De toelichting op de individuele panden door te voeren, maar € 115.000. programma-onderdelen treft u aan onder de desbetreffende programma´s.

Administratieve indeling complexen De administratieve complexen c.q. projecten zijn onderverdeeld in de volgende administratieve eenheden: • In exploitatiegenomen complexen • Binnenkort af te sluiten complexen • Nog niet in exploitatie genomen gronden • Erfpachtgronden en recht van opstal

188 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Kengetallen Programma 2008 Omzet Projecten

Vanuit het MPV-2008 zijn voor het onderdeel “Exploitatie Investeringen € 109,72 miljoen gronden” voor 2008 de navolgende kengetallen voorhanden: • € 31,60 miljoen verwerving (niet fase gebonden uitvoering) • € 8,76 miljoen voorbereidingskosten Programma 2008 Grondproductie • € 37,03 miljoen bouwen woonrijp maken Woningbouw (voorbereidingen realisatiefase) Start bouw (=gronduitgifte) van circa 1.492 woningen. • € 19,23 miljoen bijdragen en financiële producten • 1.558 toevoeging door nieuwbouw gemeentelijke en • € 3,95 miljoen kostenstijging particuliere ontwikkelingen • € 9,15 miljoen rente • 66 te amoveren woningen Hierbij is gerekend met een mate van overproductie om Inkomsten € 135,02 miljoen hiermede stagnaties en uitval van plannen te kunnen opvan- • € 128,47 miljoen grondverkopen gen, teneinde te kunnen voldoen aan de gewenste ambitie om • € 3,65 miljoen bijdragen/subsidies ed. circa 900 woningen. • € 2,90 miljoen opbrengstenstijging

Bedrijventerreinen Overig Gronduitgifte van circa 15,02 ha. • Nniegg Kosten € 2,28 miljoen • 5,07 ha Hessenpoort I Opbrengsten € 1,59 miljoen • 5,00 ha Hessenpoort II • Erfpachtgronden Kosten € 0,15 miljoen • 2,98 ha Marslanden G Opbrengsten € 0,58 miljoen • 0,34 ha Marslanden Zuid • Recht van opstal Kosten € 0,07 miljoen • 1,63 ha Vrolijkheid Opbrengsten € 0,13 miljoen • Strategische aankopen € 5,00 miljoen Kantoren • Anticiperende aankopen € 2,50 miljoen Gronduitgifte voor de bouw realisatie van 20.500 m² bvo kantoren, waarvan 3.500 m² op de gemeentelijke locatie Ooste- renk-Watersteeg, en 17.000 m² particulier programma.

Voorzieningen Gronduitgifte van circa 43.600 m² • 25.092 m² commerciële voorzieningen • 18.508 m² niet-commerciële voorzieningen:

programmabegroting 2009 189 tkwaliteit

Programma 25b Vastgoedmanagement Thema PPN Overig

Beleidskader

De hoofdlijnen van het Vastgoedmanagement bestaan uit het marktconform verhuren en beheren van de bij de afdeling Vastgoed ondergebrachte gebouwen, evenals het zorg dragen voor het, uit de verhuur-verplichtingen voortvloeiende, onderhoud c.a.

Relevante beleidsnota’s • Meerjaren Prognose Vastgoed 2008 (MPV-2008), vastgesteld 19 mei 2008 • Nota grondprijzen 2008, vastgesteld (B&W) 29 januari 2008 • Strategische ontwikkelingsvisie, vastgesteld (B&W) 31 oktober 2005 • Gemeentelijk verhuurbeleid, vastgesteld (B&W) 28 juli 1987

Programmaplan 2009

Meerjarige doelstellingen GSB/MOP Prestaties Prestaties / activiteiten 2009 Het in stand houden van het betreffende Uitvoering dagelijks en meerjaren-on- gemeentelijke Vastgoed resp. het vol- derhoud conform de jaarlijks geactuali- doen aan privaatrechtelijke verhuurders- seerde onderhoudsplanning verplichtingen. Clustering van het beheer van gemeen- Conform plan van aanpak gefaseerde telijk Vastgoed aanlevering van college- c.q. directie- voorstellen Meerjaren Prognose gebouwen (MPG) Meerjaren Prognose Gebouwen 2009 jaarlijks (zie toelichting).

Toelichting programmaplan

Het programma Vastgoedmanagement richt zich op het op bedrijfsmatige basis beheren/verhuren c.a. van gebouwen en gronden die eigendom zijn van de gemeente. Uitgangspunt daarbij is de huurwet en het commerciële huurwaardeprincipe, waarbij sturing plaatsvindt volgens het principe van een (marktconforme) exploitatie. Het gaat hier hoofdzakelijk om het zogenaamde “eindbeheer” van stedelijk vastgoed. De eindbeheer activiteiten worden gerang- schikt volgens de thema´s: a. beheer / verhuur gebouwen b. beheer / verhuur / (huurafhankelijk) recht van opstal / erfpacht van diverse percelen gronden. c. participatie in Verenigingen van Eigenaren.

Het beheer / verhuur van gebouwen betreft de marktconforme verhuur van circa 123 panden (met daarin ruim 145 huurders) met een permanent karakter. Vastgoedmanagement is opdrachtgever aan het Expertisecentrum afdeling Bouw- en Installaties voor bouwkundige ingrepen en het dagelijks- en meerjarenonderhoud. (Zie ook de paragraaf kapitaalgoederen.)

Verder wordt incidenteel een bestaand gebouw verbouwd/uitgebreid of nieuwbouw gerealiseerd voor een specifieke functie, zoals recentelijk het theater de Spiegel en wijkcentrum Holtenbroek en het thans in aanbouw zijnde Jongerencentrum Stadsha- gen.

Ten laste van de jaarlijks beschikbaar te stellen budgetten wordt het dagelijkse (verhuurders)onderhoud uitgevoerd en ook het meerjarenonderhoud conform een 10-jarige onderhoudsplanning. Fluctuaties in het meerjarenonderhoud kunnen worden opgevangen ten laste van de reserve/voorziening nr. ON 13 “onderhoud verhuurde panden”.

De gemeentelijke panden (met uitzondering van reguliere onderwijsgebouwen) worden gefaseerd onder gebracht bij de beheerder van het gemeentelijk vastgoed; de eenheid Ontwikkeling, afdeling Vastgoed. Een logische fasering om te komen tot concentratie is de volgende: I. de gebouwen van A&F en de Brandweer (inmiddels gerealiseerd per 1 januari 2007) II. gebouwen (onderkomens en gebouwde parkeeraccommodaties) van Wijkzaken (besluit vierde kwartaal 2008)

190 programmabegroting 2009 tkwaliteit

III. de gebouwen van Maatschappelijke Ontwikkeling (besluit eind 2009) IV. de monumenten van het Expertisecentrum (besluit eind 2009) Per onderdeel zal in overleg met de betreffende afdeling/eenheid een voorstel worden uitgewerkt en een college- c.q. directie- besluit worden gevraagd.

Het voornemen om voor (een groot gedeelte van) de door de gemeente beheerde gebouwen een méérjarig onderhoudsperspec- tief op te stellen (MPG) is tweeledig. Enerzijds is er behoefte aan inzicht in de financiële consequenties op (middel)lange termijn en anderzijds komt er met de MPG een instrument beschikbaar op basis waarvan beleidskeuzes ten aanzien van de gebou- wenportefeuille kunnen worden gemaakt en consequenties van die keuzes inzichtelijk zijn. Qua methodiek en opbouw wordt gestreefd naar aansluiting bij de Méérjaren-prognose Vastgoed (MPV), waarbij beleidsuitgangspunten, transparantie, efficiency, rollen en verantwoordelijkheden belangrijke bouwstenen zijn.

Kengetallen

2005 2006 2007 2008 2009 Aantal permanent verhuurde panden 133 138 131 128 123

De WOZ waarde van de 123 verhuurde panden bedraagt per ultimo 2007 circa 142 miljoen euro. De boekwaarde van genoemde panden bedraagt ultimo 2007 circa 89 miljoen euro. De verzekerde (herbouw)waarde van de panden bedraagt circa 220 miljoen euro. m² grond in erfpacht per eind van het jaar 1.060.000 1.060.000 1.060.000 Boekwaarde per m² erfpachtgrond €.3,49 €.3,49 €.3,49

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 74898 202467 262905 262905 262905 262905 Baten 91980 200513 260628 260628 260628 260628 Resultaat voor bestemming 17082 -1954 -2277 -2277 -2277 -2277 Reservemutaties: -8130 1667 * reserve vastgoed 1698 * reserve dekking kapitaallasten 210 Resultaat na bestemming 8952 -287 -369 -2277 -2277 -2277

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: De budgetten voor de grondexploitaties zijn gebaseerd op het MPV. De budgetten voor verhuurde panden zijn trendmatig aangepast.

Besluitvorming PPN 2008 (meerjarig incidenteel): * Brandveiligheid gemeentelijke panden -500 -461

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 15 15 15 15

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Strategisch bezit NNIEGG 10012 10052 40 Voorbereidingsprojecten 246712 244742 -1970 Verhuurde panden eindbeheer 5827 7388 1561 Verhuurde grond eindebeheer 108 108 0 Erfpacht 298 298 0 Opstalrecht 136 136 0 263093 262724 -369

programmabegroting 2009 191 tkwaliteit

Programma 26 Financiering en algemene dekkingsmiddelen

Algemene dekkingsmiddelen: - overheveling specifieke uitkering ‘kostenverrekening en De belangrijkste algemene dekkingsmiddelen zijn de uit- gegevensuitwisseling WOZ’ ad € 446.000 naar het gemeen- keringen uit het gemeentefonds en de ozb opbrengst op tefonds. woningen en niet-woningen. Daarnaast worden algemene - korting in verband met beoogde taakstelling vermindering middelen verkregen uit overige belastingen (m.n. precariobe- bestuurslasten - € 50.000. lasting), reserveverrekeningen en rente-aftoppingsgelden van - aanvullende vergoeding voor huiselijk geweld ad € 2.000 reserves. - gefaseerde afbouw eenmalig ontvangen middelen extra financiële armslag ten behoeve van activiteiten op het ter- Ontwikkelingen gemeentefondsuitkeringen: rein van schuldhulpverlening – € 28.000 (in 2008 € 132.000. Voor 2009 wordt via het gemeentefonds – op basis van de ontvangen). meicirculaire 2008 - een inkomst verwacht van € 120 mln., - vergoeding voor elektronisch kinddossier € 35.000 (jaar- waarvan ruim € 9,6 mln. als integratie-uitkering WMO. Ten schijf 2009). opzichte van de begroting 2008 is de algemene uitkering met - vergoeding voor anti-discriminatievoorzieningen € 41.000. ongeveer € 9 mln. toegenomen, met name als gevolg van de De ontvangen middelen voor bovengenoemde taakmutaties sterk toegenomen accresramingen op het gemeentefonds. De zijn voorlopig budgettair neutraal verwerkt door het opnemen toename van het accres is voor een groot deel toe te schrijven van een uitgaafstelpost, in afwachting van nader te ontwikke- aan de loon/prijsbijstelling op de rijksbegroting, de ombuigin- len beleid over de aanwending van de middelen. gen en intensiveringen van het coalitieakkoord en de gevolgen van het bestuursakkoord 2008-2011. Behoedzaamheidsreserve Bij het bepalen van de inkomst via de algemene uitkering De omvang van het gemeentefonds wordt voor een belangrijk is aangenomen dat 65% (het gemiddelde over de afgelopen deel bepaald door de normeringsmethodiek. De norme- jaren) van de door het rijk ingestelde behoedzaamheidsre- ringsmethodiek houdt in dat de ontwikkeling (accres) van het serve tot uitkering zal komen. (Voor Zwolle € 0,95 mln.) De gemeentefonds gekoppeld is aan de (netto gecorrigeerde) behoedzaamheidsreserve is door het rijk ingesteld om op rijksuitgaven. Voor 2009 wordt op grond van de meicirculaire voorhand in te spelen op te verwachten onderuitputting op de een accres verwacht van 5,41%. rijksuitgaven. Op basis van de Voorlopige Rekening van het rijk (in maart volgend op het begrotingsjaar) wordt de defini- Met ingang van 1 augustus 2008 is de Financiële Verhoudings- tieve hoogte van de uitkering van de behoedzaamheidsreserve Wet gewijzigd en is de decentralisatieuitkering geïntrodu- bepaald. ceerd. De decentralisatieuitkering maakt onderdeel uit van de gemeentefondsuitkeringen, maar kent een aparte verdeling. Naast de risico’s in de hiervoor genoemde ontwikkelingen De invoering van deze uitkering is het gevolg van de vermin- wordt in de risicoparagraaf ingegaan op de overige jaarlijks dering van het aantal specifieke uitkeringen van het rijk. De terugkerende risico’s met betrekking tot de algemene uitke- decentralisatieuitkering is evenals de andere gemeentefonds- ring. uitkeringen vrij besteedbaar. De meerjarige ontwikkeling van de algemene uitkering is in Met ingang van 2009 ontvangt Zwolle middelen via de de- bijlage ‘specificatie uitkomsten meerjarenraming 2009-2012’ centralisatieuitkering Beeldende kunst en vormgeving ad opgenomen.. jaarlijks € 150.000 voor de jaren 2009 t/m 2012. De middelen zijn voorlopig voor dit doel geoormerkt. Gemeentelijke belastingen De OZB tarieven zijn verhoogd met 3,2% inflatiecorrectie. Naast bovengenoemde mutaties wordt de inkomst via de Vanaf het belastingjaar 2008 dienen de gemeenten jaarlijks algemene uitkering beïnvloed door taakmutaties en ontwik- nieuwe WOZ-beschikkingen te versturen waarbij de waarde- kelingen verdeelstelsel. In 2009 zijn de volgende taakmutaties peildatum één jaar eerder ligt. De definitieve cijfers worden in de algemene uitkering verwerkt: eind van dit jaar verwacht. Met ingang van het belastingjaar - vergoeding voor kinderopvang inburgeraars € 38.000 2009 wordt de Onroerende Zaak Belasting op grond van lan- - vergoeding voor versterking kwaliteit en toezicht kinderop- delijke regelgeving berekend naar percentages van de waarde vang € 21.000 van de onroerende zaak. Op het moment dat de percentages - vergoeding voor maatschappelijke stages € 126.000 definitief kunnen worden vastgesteld zullen wij een raads- - vergoeding in verband met decentralisatie langdurigheids- voorstel voorleggen waarin een cijfermatige onderbouwing toeslag € 312.000 van de OZB percentages is opgenomen. - korting in met verwachte efficiencyvoordelen door samenwerking werk en inkomen - € 197.000.

192 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Overige algemene dekkingsmiddelen: en ROVA) zijn onder de betreffende programma’s 8 en 17 De reserveverrekeningen bestaan met name uit: verwerkt. - onttrekking de egalisatiereserve BTW-compensatiefonds Het financieringsresultaat bedraagt € 1,6 mln. voordelig en € 0,475 mln., is nader toegelicht in de treasuryparagraaf en bijlagenboek - onttrekking aan de reserve afkoop regeling LVS/WI 2009. € 0,21 mln. - onttrekking aan de reserve tekortdekking € 0,77 mln. Stelposten Uit rente-aftoppingsgelden is per saldo een inkomst geraamd Onder de stelposten zijn een aantal posten, onder andere in van € 2,3 mln., waarvan € 1,1 mln. wordt aangewend als afwachting van nadere besluitvorming, geparkeerd die nog structureel dekkingsmiddel en € 1,2 wordt toegevoegd aan aan de verschillende programma’s moeten worden toege- de ruimte voor incidentele bestedingen 2009 (via de reserve rekend. Deze toewijzing vindt voorzover mogelijk bij eerste bestedingsplan/MIB). wijziging op de begroting plaats. In het bijlagenboek van de programmabegroting 2009 is een Financiering nadere specificatie van de stelposten opgenomen. Onder deze noemer worden de uit algemene deelnemingen (ABN AMRO/Bouwfonds, BNG) verkregen inkomsten en de Onvoorzien financieringsresultaat op rente verantwoord. De inkomsten De post onvoorzien (incidenteel) bedraagt € 500.000. uit overige deelnemingen (o.a. Vitens, WMO beheer, Essent

Kengetallen

Aandeel Zwolle in gemeentefonds 0,78 % Effect 1 % aanpassing accres gemeentefonds 1,0 mln.

Aandeel in totaal algemene dekkingsmiddelen ad € 157 mln. * algemene uitkering gemeentefonds 76 % * opbrengst OZB 17 %

Totale WOZ waarde per 1-1-2008: * woningen 10.906 mln. * niet woningen 3.577 mln. Aantal WOZ-objecten: * woningen 54.200 * niet woningen 5.200

Aantal op te leggen belastingaanslagen 60.000 Aantal aanslagen parkeerboetes 13.000 Aantal aanslagen precariobelasting 950

Rentepercentage lang geld 2009 4,4 % Rentepercentage kort geld 2009 4,0 %

programmabegroting 2009 193 tkwaliteit

Financieel overzicht (bedragen x € 1.000)

Budget o.b.v. bestaand beleid rekening begroting meerjarenraming 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Lasten 3363 4847 8577 10984 13403 15715 Baten 144446 147648 158080 161031 163841 167524 Resultaat voor bestemming 141083 142801 149503 150047 150438 151809 Reservemutaties: -5685 -3626 * rentetoevoeging aan reserves -4605 * egalisatiereserve BCF 475 * reserve bestedingsplan/MIB -1168 * reserve tekortdekking 767 * reserve afkoop LVS/WI 210 * reserve WOZ taxaties 296 Resultaat na bestemming 135398 139175 145478 150047 150438 151809

Toelichting verschil 2009 t.o.v. 2008: Naast de trendmatige- en volume (m.n. algemene uitkering en ozb) aanpassingen zijn de gevolgen van de meicirculaire 2008 van het gemeentefonds verwerkt. Voor precario is een meeropbrengst van € 50.000 op benzinestations verwerkt. Toelichting mutatie meerjarenraming: Doorwerking vanuit voorgaande jaren 10 Algemene uitkering gemeentefonds 2071 1578 2441 OZB areaal 870 1232 1242 Nominale ontwikkelingen (stelpost loon/prijsaanpassing) -2920 -2760 -2480 Stelpost overheveling rijkstaken + overig 273 209 43 Saldo stelposten kapitaallasten (vrijval; vervangingsinv.) 240 132 125

Structurele dekkingsmaatregelen (PPN 2008): Inzet eenmalige middelen (in relatie met zwembad) 380 Stelpost lagere kap.lasten door extra afschrijving 400 800 800 800

Aandeel in bezuinigingstaakstelling ad € 1 mln.: 59 59 59 59

Nadere specificatie programmabudget 2009: lasten baten saldo Uitkering gemeentefonds 119755 119755 Reserve verrekeningen 5732 1452 -4280 Rente-aftopping 2303 2303 Uitvoering Wet WOZ 2477 1296 -1181 Belastingen (m.n. OZB) 562 26945 26383 Invordering 451 5 -446 Algemene deelnemingen 17 149 132 Ov. financ./bespaarde rente res./vo 21 8307 8286 Stelposten 5109 135 -4974 Onvoorziene uitgaven 500 -500 14869 160347 145478

194 programmabegroting 2009 Programmabegroting 2009 Hoofdstuk 4 Verplichte paragrafen tkwaliteit

196 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Inhoud 4.1 Paragraaf Lokale heffingen 198

4.2 Paragraaf Weerstandsvermogen 201

4.3 Paragraaf kapitaalgoederen 210

4.4 Treasuryparagraaf 214

4.5 Paragraaf verbonden partijen 221

4.6 Paragraaf Grondbeleid 225

programmabegroting 2009 197 tkwaliteit

4.1 Paragraaf lokale heffingen

In de separaat bijgevoegde tarievennota 2009 worden het tarievenbeleid, de ontwikkelingen op het gemeentelijk belastinggebied en de voorgestelde aanpassingen 2009 rondom de belastingen, leges, retributies en privaatrechtelijke tarieven uitvoerig belicht. Als algemene regel geldt dat de gemeentelijke belastingen en tarieven met het inflatiepercentage worden aangepast. Voor 2009 is dit bepaald op 3,2%. Het inflatiepercentage is bepaald aan de hand van het gemiddeld gewogen percentage voor de gemeentelijke loonkostenontwikkeling en prijzen van derden (loon-/prijsverhouding is 50:50) en gecorrigeerd met eventuele nacalculatie over voorgaande jaren. Het inflatiepercentage 2009 is als volgt bepaald: Voorlopig percentage 2009 3,0% Bijstelling percentage 2008 0,2% Inflatiepercentage 2009 3,2% Deze al jaren gehanteerde correctiemethode leidt ertoe dat – met enige vertraging – de feitelijke inflatie wordt doorberekend in de gemeentelijke tarieven. Ter informatie de uitkomsten (na correcties) in de voorgaande jaren:

Inflatiepercentage gemeentelijke tarieven 2004 - 2009

4 3

% 2 1 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 jaren Woonlastenontwikkeling De OZB tarieven worden met het inflatiepercentage van 3,2% verhoogd. De tarieven voor de afvalstoffenheffing worden niet verhoogd en blijven in 2009 staan op: - € 204,02 voor een éénpersoonshuishouden en - € 255,03 voor een meerpersoonshuishouden. NB We zijn van plan om ook in 2010 de tarieven voor afvalstoffenheffing ongewijzigd te laten. Het tarief voor de rioolrechten stijgt met 8,49%1. Hierbij is uitvoering gegeven aan het raadsbesluit over het Gemeentelijk Rioleringsplan 2006-2010 om de tarieven naast de inflatie met ca. 5,1% te laten stijgen. Het rioolrecht 2009 wordt € 112,65.

Overzicht procentuele mutatie van de woonlasten per waardecategorie van de woning.

gebruiker/huurder eigenaar eigenaar/gebruiker waarde 1-pers.huish. meerpers.huish. (verhuurder) 1-pers.huish. meerpers.huish. € 150.000 0,0 0,0 5,3 2,8 2,6 € 250.000 0,0 0,0 4,7 3,0 2,8 € 400.000 0,0 0,0 4,2 3,1 2,9

Overige tariefsontwikkelingen/-voorstellen: Met betrekking tot de overige gemeentelijke tarieven worden de volgende uitzonderingen op de algemene regel van inflatiecorrectie (3,2%) voorgesteld: • De tarieven voor de parkeerbelastingen te verhogen met 9%. • De tarieven voor abonnementen parkeeraccommodaties en vergunningen voor bedrijven te verhogen met 13,2%. • De minimale inworp van parkeerbelasting wordt verlaagd van € 0,50 naar € 0,20 en daarnaast worden de tarieven afgerond op € 0,20 per aantal minuten. • De tarieven voor reinigingsrechten worden niet verhoogd. • De tarieven toeristenbelasting worden niet verhoogd. • De leges Telecommunicatieverordening stijgen met 67%. • De leges voor het huwelijk worden extra verhoogd met € 10. • De leges voor een principeaanvraag projectbesluit worden verhoogd naar 40% van de procedurekosten van een reguliere aanvraag bij bestemmingsplannen van 10 jaar en jonger en 20% bij bestemmingsplannen ouder dan 10 jaar.

1 Dit percentage is opgebouwd uit inflatiecorrectie 3,2%, gemeentelijk rioleringsplan 5,13% en 0,16% inflatie over percentage gemeentelijk rioleringsplan.

198 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Overzicht opbrengst gemeentelijke tarieven 2009 (bedragen x € 1.000)

Soort belasting/tarief Raming Volume- Tariefmutatie Raming be- begroting mutatie inflatie- overige groting 2008 2008 correctie 1. Onroerende-zaakbelasting 24.734 1.005 791 26.530 2. Baatbelasting 8 8 3. Precariobelasting 276 50 9 335 4. Toeristenbelasting 65 7 72 5. Leges APV 186 6 192 6. Leges Burgerzaken 1.679 -6 1.673 7. Bouwleges 4.070 130 130 4.330 8. Leges regulering kamerverhuur 70 2 -92 0 1) 9. Gebruiksvergunningen 247 8 -150 105 1) 10. Havengelden 422 12 434 11. Warenmarktrechten 373 -43 12 342 12. Rioolrechten 5.910 64 189 313 6.476 13. Begraafplaatsrechten 817 17 834 14. Parkeergelden 7.008 111 7.119 15. Afvalstoffenheffing/reinigingsrechten 12.048 202 12.250 16. Fiscalisering parkeerboetes 642 40 21 703 17. Sporttarieven 592 22 15 629 18. Brandweerrechten 14 1 15 19. Overige leges/rechten 24 18 1 43 Totaal 59.185 1.470 1.214 221 62.090 1) Op grond van het gebruiksbesluit zijn de opbrengsten voor leges kamerverhuur en gebruiksvergunningen vervallen c.q. naar beneden bijgesteld. Onder de incidentele bestedingen 2009 is de opbrengstderving ad € 240.000 meegenomen.

Opbrengstverhouding OZB woningen/niet-woningen (in %)

Gebruikers- Eigenaars- Totaal deel deel Woningen *) 46 46 Niet woningen 23 31 54

*) Met ingang van 2006 heeft het rijk de OZB gebruikersbelasting op woningen afgeschaft.

Kwijtschelding Voor mensen met de laagste inkomens bestaat de mogelijkheid van een gehele of gedeeltelijke kwijtschelding van de geheven belasting. Dit is het geval als aan de voorwaarden voor kwijtschelding van de invorderingswet is voldaan. De gemeente Zwolle hanteert de 100% bijstandsnorm. Dit is het wettelijk maximum. In 2009 verwachten wij 3500 aanvragen waarvan 2625 volledige toewijzingen en 75 gedeeltelijke toewijzingen. In de begroting 2009 is een budget ad € 618.000 voor kwijtschelding opgenomen.

Wet Waardering Onroerende Zaken (WOZ) Vanaf het belastingjaar 2008 dienen de gemeenten jaarlijks nieuwe WOZ-beschikkingen te versturen waarin de waardepeilda- tum één jaar eerder ligt. De definitieve cijfers worden eind van dit jaar verwacht. Met ingang van het belastingjaar 2009 wordt de Onroerende Zaak Belasting (OZB) op grond van landelijke regelgeving berekend naar een percentage van de waarde van de onroerende zaak. Op het moment dat de percentages definitief kunnen worden vastgesteld zullen wij een raadsvoorstel voorleggen waarin een cijfermatige onderbouwing van de OZB percentages is opgenomen.

Het kabinet heeft op 24 juni jl. het wetsvoorstel aanvaard waarmee de WOZ-waarde wordt opgenomen in het stelsel van basisregistraties. Het streven is erop gericht de basisregistratie per 2009 operationeel te laten zijn. Met de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) zal de basisregistratie WOZ een belangrijke rol gaan vervullen binnen de informatievoorziening over vastgoedgegevens.

programmabegroting 2009 199 tkwaliteit

Overige ontwikkelingen als een bezwaarschrift wordt ingediend in de periode van 1 januari t/m 19 november, dan beslist de heffingsambtenaar 1. Invoering Wet dwangsom en beroep bij niet tijdig beslis- binnen dat kalenderjaar op het bezwaarschrift. sen: Wordt een bezwaarschrift ingediend in de periode van De overheid wil burgers een effectief rechtsmiddel geven 20 november t/m 31 december van een kalenderjaar, dan tegen te trage besluitvorming door het bestuur. De Wet dient uitspraak te worden gedaan binnen zes weken. dwangsom en beroep regelt dat burgers recht hebben op een dwangsom als de overheid niet binnen de wettelijke termijn 2. Verbreding rioolheffing. beslist. De wet treedt uiterlijk 1 januari 2010 in werking. Op 1 januari 2008 is de Wet gemeentelijke watertaken in De burger kan na afloop van de beslistermijn de overheid in werking getreden. In deze wet wordt de verbreding van gebreke stellen. Wanneer de overheid binnen twee weken niet het gemeentelijke rioolrecht tot een bestemmingsheffing alsnog beslist, moet zij per dag een dwangsom betalen totdat geregeld. Er geldt een overgangstermijn van twee jaar om het besluit alsnog is genomen. De dwangsom begint met € 20 over te schakelen van de huidige rioolrechten naar de nieuwe en kan na 42 dagen oplopen tot maximaal € 1.260. Voor de rioolheffing. In de tarievennota van 2008 is aangegeven dwangsom is geen rechterlijke uitspraak nodig. Ook maakt dat in 2008 gekeken zal worden naar de invulling van de de wet het mogelijk rechtstreeks beroep bij de rechter in te nieuw geformuleerde watertaken en de wijze waarop deze stellen tegen het niet tijdig nemen van een beslissing door de gefinancierd kunnen worden. Tot op heden is gebleken dat de overheid. wet voor de gemeente Zwolle geen extra werkzaamheden op De hoofdregel met betrekking tot de wettelijke afhandelter- het gebied van waterbeheer met zich meebrengt. Van extra mijnen voor bezwaarschriften is dat een bestuursorgaan be- kosten is tot op dit moment dan ook nog geen sprake. In 2009 slist binnen zes weken na ontvangst van het bezwaarschrift. zal een nadere evaluatie volgen. Voor belastingbezwaren geldt (vooralsnog) een uitzondering:

200 programmabegroting 2009 tkwaliteit

4.2 Paragraaf Weerstandsvermogen

Inleiding

Deze paragraaf bevat de inventarisatie van de weerstandscapaciteit alsmede van de risico’s die de gemeente loopt. Op basis van beide inventarisaties wordt aan het eind van de paragraaf het weerstandsvermogen beoordeeld. De beleidskaders voor het risicomanagement, de te hanteren uitgangspunten bij het samenstellen van de risicomatrix en de kaders voor het beoordelen van het weerstandsvermogen – en dan in het bijzonder de hoogte van de algemene concernreserve- zijn vastgelegd in de 4 jaarlijkse nota weerstandsvermogen en risicomanagement. De nota is medio 2007 door de raad vastgesteld en heeft een looptijd tot medio 2011. Conform de door de raad vastgestelde beleidskaders heeft een calculatie plaatsgevonden van de geïnventariseerde risico´s met augustus 2008 als peilmaand. De volledige becijfering –in de vorm van een risicomatrix – alsmede achterliggende informatie bij een aantal risicoposten liggen vertrouwelijk ter inzage. Aan het eind van deze paragraaf geven wij een cijfermatig totaalbeeld van de uitkomsten en relateren we deze aan de aanwezige weerstandscapaciteit en dan met name aan de beschikbare algemene concernreserve.

Weerstandscapaciteit

De weerstandscapaciteit is het totaal aan middelen waarover de gemeente beschikt om niet begrote financiële tegenvallers –incidenteel of structureel- op te vangen. Evenals die tegenvallers kan ook de weerstandscapaciteit worden onderverdeeld in incidenteel en structureel. Incidentele weerstandscapaciteit is aanwezig in de vorm van begrotingsposten voor onvoorzien en aanwezige reserves met een weerstandsfunctie. Structurele weerstandscapaciteit betreft de middelen die permanent ingezet kunnen worden om tegenvallers in de exploitatie op te vangen, zonder dat dit ten koste gaat van de uitvoering van bestaande taken. Het gaat dan –naast herschikkingsmogelijkheden binnen bestaande budgetten- om de onbenutte belastingen hef- fingscapaciteit van de gemeente. In onderstaande tabel is een actueel overzicht gegeven van de weerstandscapaciteit van de gemeente Zwolle (bedragen x € 1.000.--)

Weerstandscapaciteit exploitatie Structureel Structureel Incidenteel Incidenteel begroot voor 2009 begroot voor 2008 begroot voor 2009 begroot voor 2008 Onbenutte belastingcapacteit: - ozb Pm¹ Pm¹ - afvalstoffenheffing 0 0 - rioolrechten 0 0 - leges/heffingen 430 350 Post onvoorzien 0 0 500 500 Algemene reserve concern 10.000 10.000 Specifieke risicoreserveringen 2.560² 2.900³ Totalen 430 350 13.060 13.400 ¹ De hoogte van de OZB tarieven kan door de gemeente zelf worden bepaald ² specificatie: 0,36 mln WMO; 1,9 mln inkomensdeel WWB (na aftrek 1,0 mln voor extra afschrijving) en 0,3 mln voor BTW risico´s ³ specificatie: 0,6 mln WMO; 2,0 mln inkomensdeel WWB; 0,3 mln BTW risico´s

Toelichting op de weerstandscapaciteit

Onroerende-zaakbelasting (OZB), afvalstoffenheffing en rioolrechten M.b.t. de afvalstoffenheffing zijn de mogelijkheden om een deel van de kosten van straatreiniging mee te nemen in de kostprijs voor afvalstoffenophaal reeds verwerkt in de begroting, conform eerdere besluitvorming hierover. Voor wat betreft de OZB is het bepalen van de hoogte van de OZB tarieven sinds 2008 weer volledig een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Wel is het zo dat de macro ontwikkeling van de OZB opbrengst voor het totaal van de gemeenten gebonden is aan een door het rijk jaarlijkse bepaald percentage.

Leges en andere heffingen Voor zover de hoogte van leges en andere heffingen niet gebonden is aan landelijk vastgestelde tarieven, is het beleid zoveel mogelijk gericht op 100% kostendekking. Zowel bedrijfseconomische factoren (vraaguitval) als draagvlak (relatieve hoogte tarieven

programmabegroting 2009 201 tkwaliteit

in vergelijking tot andere gemeenten) en beleidsinhoudelijke F. Verzekeringsrisico´s argumenten geven in de praktijk een begrenzing aan het G. Risico´s vergunningverlening volledig benutten van de aanwezige onbenutte capaciteit. In H. Risico´s vastgoed de begroting 2009 – zie de tarievennota bij deze begroting- is I. Overige risicoposten de onbenutte capaciteit opgelopen naar ca € 0,43 mln; de toename is met name toe te schrijven aan een afnemende Voor de posten die zijn vermeld onder A t/m E zijn in de risico- kostendekkendheid van de markttarieven. matrix concrete risicobedragen opgenomen met een taxatie van de risicokans. Voor zover niet vertrouwelijk zijn deze ook Onvoorziene uitgaven in onderstaande teksten vermeld. Jaarlijks wordt in de begroting een post opgenomen van € T.a.v. de posten onder F, G en I is volstaan met vermelding van 500.000 voor incidentele onvoorziene uitgaven die zich kunnen aanwezige risico´s in de risicomatrix. Er is voor deze posten voordoen bij de begrotingsuitvoering. onvoldoende basis om per post een concreet risicobedrag in de risicomatrix op te nemen (PM posten). Wel is voor het Algemene reserve concern totaal van de PM risico´s in de risicomatrix een stelpost Deze reserve is bedoeld als een algemene weerstandsca- opgenomen. paciteit voor het afdekken van risico´s zoals die hierna zijn Het risicobedrag m.b.t. vastgoedexploitatie wordt afgestemd beschreven. op de uitkomsten van de laatste MPV. Conform de besluitvorming bij de perspectiefnota 2006 is de normomvang van deze reserve gebaseerd op een bedrag van A. Algemene en specifieke uitgaafrisico´s € 10 mln. In de door de raad medio 2007 vastgestelde nota weerstandsvermogen en risicomanagement is de normering Renteramingen verder uitgewerkt en als bepaling toegevoegd dat met dit De invloed van rentemutaties op onze begroting is met name bedrag minimaal 50% en maximaal 100% van het in de gerelateerd aan de omvang van het financieringstekort; de risicomatrix berekende netto risicobedrag moet zijn afgedekt. omvang van te herfinancieren langlopende leningen en de Aan het slot van de weerstandsparagraaf relateren wij de omvang van eigen financieringsmiddelen. Voor de begroting normomvang aan de uitkomst van de risicocalculatie. 2009 wordt uitgegaan van renteniveaus van 4,4% lang en 4,0 % kort. In de risicomatrix is het effect van 1% extra rentestij- Specifieke risicoreserveringen ging verwerkt. Voor een aantal beleidsterreinen (WMO en WWB inko- De kans op tegenvallers t.a.v. renteramingen neemt toe, mensdeel) bevat de begroting 2009 een aantal specifieke indien de volgende situaties zich gelijktijdig gaan voordoen: risicoreserveringen. T.a.v. de risicoreservering WWB inko- stijgende rente; toenemende inflatie (de rente aftopping mensdeel bevat deze begroting het voorstel (zie bijlage 5 levert dan minder op) en snellere besteding van verleende uitkomsten reservedoorlichting) om ingaande de jaarrekening kredieten (de op voorhand geraamde “onderuitputting” van 2008 de maximale omvang van de reserve te baseren op het rentebudget vanwege vertraging in de feitelijke besteding een onderbouwde risicoberekening die aansluit op de van investeringskredieten komt dan onder druk te staan). uitgangspunten vastgelegd in de nota Weerstandsvermogen en risicomanagement. Het plafondbedrag komt volgens die Loon- en prijsontwikkeling aan de uitgavenkant van de berekening voor 2008 en 2009 uit op € 2,8 mln. Een eventueel begroting surplus boven dit plafond wordt verrekend met de algemene Als graadmeter voor de invloed van loon- en prijsmutaties middelen; dat geldt evenzeer voor exploitatie nadelen die de op de uitgavenkant van onze begroting is aan te houden dat reserve beneden het nulpunt zouden brengen. 1% mutatie voor de algemene middelen een voor- of nadeel Er is ook een beperkte afzonderlijke risicoreservering oplevert van ca. € 1,3 mln. beschikbaar voor fiscale afwikkeling van BTW. In de begroting 2009 is rekening gehouden met een De risico afdekking voor vastgoedexploitatie vormt een loonkostenstijging inclusief sociale lasten van 4,9 %. Voor de integraal onderdeel van de jaarlijkse vermogenscalculatie in prijsontwikkeling 2009 is rekening gehouden met een stijging de MPV (zie verder de paragraaf grondbeleid). van 2,45 %.

Risico´s Gesubsidieerde arbeid bij peuterwerk M.b.t de gesubsidieerde arbeid is er een financieel risico bij Niet alle risico’s zijn relevant voor het weerstandsvermogen. de peuterspeelzalen (subsidie Travers). Travers moet extra In dit kader gaat het om substantiële risico’s met een kans op regulier betaalde krachten inhuren ter compensatie van financieel verlies dat niet of niet goed meetbaar is en waarde vertrekkende gesubsidieerde groepshulpen. Conform voor geen verzekering kan worden afgesloten of anderszins de besluitvorming bij de PPN zijn in de begroting extra een voorziening kan worden getroffen. Voor de inventarisatie middelen voor peuterwerk opgenomen. Tezamen met een van de risico’s hanteren wij de volgende onderverdeling: aantal bedrijfsmatige oplossingen bij Travers zijn daarmee A. Algemene en specifieke uitgaafrisico´s de structurele tekorten bij het peuterwerk opgelost. Deze B. Algemene en specifieke opbrengstrisico´s tekorten waren voornamelijk ontstaan door de uitstroom van C. Open eind risico´s ID/WIW-ers. Resteert nog een risico voor de uitstroom van D. Schadeclaims ongeveer 10 ID/WIW-ers op de reguliere peuterspeelzalen. E. Garantstellingen Het risico is daarmee teruggebracht tot circa € 200.000,-.

202 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Wijkaccommodaties Inburgering / generaal pardon Er is een financieel risico door de mogelijke uitstroom van Op grond van de Wet Inburgering zijn voor de jaren 2007 tot beheerders die vanuit gesubsidieerde arbeid bij verschillende en met 2009 middelen toegekend, waaruit mede de appa- wijkcentra in dienst zijn. In 2007 was er geen uitstroom, zodat raatskosten van de afdeling Inburgering worden gefinancierd. hier geen compensatie voor nodig was. Voor de huidige ID/ De Wet Inburgering werkt met een outputfinanciering. Bij rea- WIW´s bij ondermeer wijkaccommodaties zijn tot en met 2010 lisatie van de trajecten met de daarbij behorende deelname extra middelen uitgetrokken. Na afloop van deze periode, dat aan het examen door de inburgeraar kan de bijbehorende wil zeggen per 2011, ontstaat een groter financieel risico. rijksbijdrage worden gerealiseerd. De afrekening van de met Daarnaast zijn de exploitaties bij enkele wijkaccommodaties het ministerie overeengekomen trajecten over de periode een probleem. Ook de beschikbare middelen voor het 2007 tot en met 2009 vindt op zijn vroegst in 2010 plaats. onderhoud van wijkcentra is onvoldoende. Het beleid en Indien de gemeente haar trajecten realiseert zal de dekking de subsidiering van wijkcentra wordt aan een heroriëntatie voor de trajectkosten en apparaatskosten voor de afdeling onderworpen. Daarbij zullen de uitgangspunten moeten voldoende moeten zijn. Mocht de realisatie achterblijven dan aansluiten bij de ontwikkelingen in het kader van de WMO. zal voor de kosten naar een andere dekking moeten worden De oplopende tekorten bij wijkcentra van Travers zijn door gezocht. Het risico bestaat dus dat deze dekking wegvalt. Het efficiencymaatregelen tot staan gebracht. De overige is momenteel niet mogelijk om deze risico´s uit te drukken tekorten, deels samenhangend met het niet in rekening in een bedrag, gezien een aantal ontwikkelingen, waarover (kunnen ) brengen van werkelijke kosten voor gesubsidieerde landelijk pas op zijn vroegst in het laatste kwartaal 2008 activiteiten, worden bij de heroriëntatie betrokken. een besluit wordt genomen (wet participatiefonds, verplicht accepteren aanbod ca.). Hanzebad/Aabad Gezien de bouwtechnische staat van de zwembaden, Hanze- HCO bad en Aabad, bestaat het risico uit meerkosten voor (groot) Het HCO kent een aantal moeilijke exploitatie jaren na de onderhoud (€ 0,5 mln met laag risico). opening van de nieuwbouw. Haar financiële positie is precair. Het risico wordt beperkt door het waar mogelijk beperken van In de PPN is rekening gehouden met een structurele subsidie het onderhoud gelet op de nieuwbouwplannen met uiteraard verhoging van € 60.000,=. Daarnaast zal het HCO middels als randvoorwaarde dat geen afbreuk wordt gedaan aan (meerjarige) maatregelen trachten haar vermogenspositie veiligheid en hygiëne. Daarnaast wordt het financiële risico weer positief om te zetten. beperkt door de aanwezige onderhoudsreserve bij de SEZZ.. B. Algemene en specifieke opbrengstrisico´s Stilo sporthal Gezien de bouwtechnische staat van de Stilo sporthal, Ontwikkeling van de algemene uitkering bestaat het risico uit meerkosten voor energie en /of (groot) Belangrijke structurele risicoposten m.b.t de algemene onderhoud. uitkering zijn: 1. De risico’s van het verdeelsysteem. De uitkomst van dit De Spiegel systeem per gemeente is en blijft slechts beperkt voor- De Spiegel draait nu haar derde seizoensperiode. Dit is spelbaar. het laatste jaar van de aanloopperiode. De verwachte groei 2. De koppeling van het gemeentefonds aan de ontwikkeling van het aantal bezoekers is in de eerste twee seizoenen van de netto rijksuitgaven. Iedere wijziging van de rijks- gerealiseerd. In deze periode is naast De Spiegel ook Odeon uitgaven met € 1.-- leidt globaal tot € 0,20 wijziging in het opgeknapt, inclusief het Filmhuis. Hierdoor is het bezoekers- gemeentefonds. aantal ook toegenomen. Daarnaast is het beleid gericht op Er is sprake van een doorlopend risico dat de ontwikkeling de opbouw van een nieuwe organisatie. Ook hiervoor is bij van de rijksuitgaven, en daarmee ook de uitkering uit het de start een aanloopperiode begroot. De schaalvergroting en gemeentefonds, anders verloopt dan in de begroting is de benodigde professionalisering is niet eenvoudig geweest verondersteld. voor de bedrijfsvoering. Het risico in de bedrijfsvoering wordt In de risicomatrix wordt het risicodeel van de algemene beperkt aangezien De Spiegel deze aanloopperiode dient op uitkering gesteld op 2% van het geraamde bedrag. te kunnen vangen via haar eigen vermogen. Volumerisico´s opbrengstramingen Sociale werkvoorziening Deze doen zich voor bij de OZB en bij diverse eigen heffingen De Wezo Gr is aandeelhouder van de Wezo NV. In september zoals bouwleges, leges burgerzaken, markt-/havengelden. 2007 is de raad geïnformeerd over de plannen om van de Ook het volume van geraamde dividenden is te zien als een Wezo NV per 2010 een financieel gezond ´mensontwikkel´- risicopost. bedrijf te maken. Uit de meerjarenbegroting van de WEZO Het risicodeel op deze posten is in de risicomatrix gesteld op blijkt dat in 2008 en 2009 een gemeentelijke bijdrage ter 10% van de geraamde bedragen. afdekking van een nadelig saldo noodzakelijk is. Die bijdragen zijn in de begrotingen 2008 en 2009 opgenomen. Omdat de Maatschappelijke opvang/ verslavingsbeleid/ OGGz verbetermaatregelen nog niet volledig gerealiseerd zijn, is het De staatssecretaris van VWS heeft 15 augustus 2008 de denkbaar dat deze minder resultaat hebben dan verwacht. Dit Tweede Kamer per brief laten weten met ingang van 2010 risico is in de risicomatrix verwerkt. een nieuwe verdeling van de rijksmiddelen maatschappelijke

programmabegroting 2009 203 tkwaliteit

opvang/ verslavingsbeleid/ OGGz over de 43 centrumgemeen- en een deel zal vergunningen meldingsvrij worden. Het ten te willen gaan toepassen. Dit betekent een jaar uitstel ten gevolg hiervan is dat de aard van de werkzaamheden en de opzichte van de eerdere planning. De basis voor een nieuwe legesopbrengsten zullen wijzigen. Voor 2009 zijn de financiële verdeling moet gevonden worden in het onderzoek dat Ce- gevolgen meegenomen in de begroting, de gevolgen voor de beon momenteel doet naar een vraaggestuurd verdeelmodel. jaren daarna zijn voorlopig op pm gezet. Dit zal meegenomen Er is nog overleg tussen VNG en VWS gaande. Het is nog niet worden bij de PPN 2010. bekend welke overgangsregeling zal worden toegepast. Voor Zwolle is vooralsnog onduidelijk hoe de toepassing van een Bezwaren OZB en leges nieuwe verdeelsleutel zal uitpakken. In eerdere varianten was Er loopt een aantal specifieke bezwaar/beroepsprocedures sprake van de mogelijkheid van een voordeel van ongeveer € betreffende het heffen van OZB en de hoogte van de 350.000, maar ook van de mogelijkheid dat structureel meer bouwleges in relatie tot gemaakte kosten. Zie verder de dan € 1 miljoen zou moeten worden ingeleverd. vertrouwelijke informatie. De financiële onzekerheid is verder vergroot door het besluit om onderdelen van de ondersteunende begeleiding Controles belastingdienst uit de AWBZ met ingang van 2009 over te hevelen naar Bij controles is er een risico op naheffingen dan wel terugvor- centrumgemeenten. Het gaat hier om delen van de onder- deringen van gedeclareerde cq in aftrek steunende begeleiding die worden ingezet ten behoeve van de gebrachte bedragen. Momenteel loopt er een controletraject maatschappelijke opvang en vrouwenopvang. In 2009 worden rond de in 2003 gedeclareerde bedragen bij het landelijke de middelen toegevoegd aan de specifieke uitkeringen MO/ btw-compensatiefonds. Gelet op de ervaringen bij andere VZ/OGGz en VO. Voor de maatschappelijke opvang heeft de gemeenten is er op dit onderdeel sprake van een hoog staatssecretaris van VWS ons laten weten in 2009 een bedrag terugbetalingsrisico. van ruim € 1,1 miljoen te zullen overmaken. Met ingang van 2010 worden de middelen vervolgens over de centrumge- C. Open eind risico´s meenten verdeeld volgens de nieuwe verdeelsleutel. Indien Een aantal regelingen kenmerkt zich door een open eind dezelfde verdeelsleutel wordt toegepast, die nu van kracht karakter. Als inwoners van Zwolle voldoen aan de criteria is, ontvangt Zwolle vanaf 2010 bijna € 350.000 minder dan in kunnen zij hierop een beroep doen, ook al zou dat leiden tot 2009 (opgenomen als risicopost). Het college zal de raad nog een overschrijding van het gemeentelijk budget. Als regel in 2008 nader informeren over de inzet van deze middelen in wordt in de risicomatrix 10% van het in de begroting opgeno- 2009. men bedrag als risicopost meegeteld.

WRZV sporthallen Leerlingenvervoer Hoewel op dit moment sprake is van een sluitende exploitatie Er is structureel extra geld beschikbaar gesteld. Op basis is het toekomstperspectief voor de Stichting Sporthal WRZV van meerjarige contracten is het de verwachting dat dit nu onzeker. Dit geeft een financieel risico op negatieve exploitatie voldoende is. Er blijft natuurlijk een risico gezien het een ontwikkelingen met voor de gemeente een betalingsrisico openeind regeling betreft. m.b.t. de verschuldigde jaartermijnen en de af te lossen huurschuld. Daarnaast is de garantie voor de rekening WMO courant ad € 40.000,-- als risicopost te beschouwen. Als gevolg van ontwikkelingen in het landelijk beleid, zal het kabinet in 2008 nadere keuzes gaan maken, op onder andere Realisatie GSB 3 afspraken het gebied van: Vanuit het GSB krijgt de gemeente gelden van het rijk. Indien • de verdere scheiding tussen zorg (Awbz) en ondersteu- de gemeente de doelstellingen uit het convenant niet reali- ning (Wmo) waaronder het vervallen van de aanspraak op seert bestaat het risico van terugbetaling. Verwacht wordt dat ondersteunende begeleiding op basis van een somatische de vastgelegde prestaties geleverd worden en dat het risico of psychosociale grondslag; van terugbetaling van gelden gering is. • de verwachte invoering van het Volledig Pakket Thuis per 1 januari 2009 wat ten laste gaat van het landelijke Wmo Dienstverlening burgerzaken budget; Eventuele landelijke invoering van “plaats onafhankelijke • de voorgestelde vermindering van de inzet van Alfahulpen. dienstverlening” (d.w.z: diensten hoeven niet meer in de eigen Hierdoor kan de gemeente worden geconfronteerd met een gemeente te worden afgenomen) brengt nieuwe kansen maar toenemend beroep op maatschappelijke ondersteuning ook risico´s met zich mee. De gevolgen en het eventuele waarvoor zij wellicht niet apart wordt gecompenseerd. tijdstip van invoering zijn op dit moment onbekend. De groei en vergrijzing van de bevolking en een betere voorlichting leiden tot meer aanvragen om voorzieningen Gebruiksvergunningen en kamerverhuur vanuit de Wmo. Volgens de laatste berichten van het Ministerie is de Voor de Wmo/individuele voorzieningen is rekening gehouden huidige planning dat op 1 november 2008 het nieuwe met het algemene risico zoals dat voor elke openeind regeling gebruiksbesluit in werking zal treden. Het aantal gevallen van toepassing is. dat gebruiksvergunning- of exploitatievergunningplichtig is zal door dit besluit waarschijnlijk sterk afnemen. Een deel Ter nadere toelichting bij het bovenstaande: wordt meldingsplichtig, een deel blijft vergunningplichtig Het kabinet werkt aan een verdere scheiding tussen zorg

204 programmabegroting 2009 tkwaliteit

(Awbz) en ondersteuning (Wmo). De regering is van mening D. Schadeclaims dat ondersteuning in een aantal gevallen ook buiten de Awbz gevonden kan worden. Het beroep op ondersteunende Planschade begeleiding werd bijvoorbeeld eerder vaak opgevangen Er zijn 16 planschadeverzoeken in behandeling; verder is binnen het netwerk van de cliënt of er kon worden volstaan sprake van 33 nog niet in behandeling genomen verzoeken. met huishoudelijke verzorging in het kader van de gezinsver- Verwacht mag worden dat ook in 2009 burgers van Zwolle zorging. planschadeverzoeken zullen indienen. Wellicht leidt een De functie ondersteunende begeleiding in de Awbz op basis gedeelte hiervan tot schade vergoeding. Deels worden de kos- van psychosociale grondslag is per 1 januari 2008 opgeheven. ten opgevangen binnen projecten cq. het budget planschade. Het jaar 2008 gold als een overgangsjaar, waarin meer duide- Hogere claims kunnen echter niet opgevangen worden . lijkheid is gekomen over de doelgroepen, die de gevolgen van Dit geldt ook voor een aantal schadekwesties/claims die in deze maatregelen ondervinden. Daarnaast is er ook duidelijk- de fase van bezwaar en beroep zijn beland. Zie voor concrete heid gekomen over de hoogte van de middelen, die ter informatie de stukken die vertrouwelijk ter inzage liggen. compensatie van de gevolgen voor gemeenten beschikbaar komen. Er blijken verschillende doelgroepen te zijn, die de Overige schadeclaims gevolgen (zullen) ondervinden. Het Rijk heeft echter besloten Er is sprake van een aantal lopende schadeclaims met een slechts voor de doelgroepen uit de maatschappelijke opvang, risico op financieel verlies voor de gemeente. Zie de vertrou- vrouwenopvang en voor ontregelde gezinnen, compensatie welijke specificaties. beschikbaar te stellen. Cliënten met ondersteunende begeleiding op somatische Potentiële schadeclaims grondslag zullen in elk geval vanaf 2009 in eigen c.q. • Bij het uitvoeren van werkzaamheden in de openbare particuliere kring een oplossing moeten vinden. Voor zover ruimte loopt de gemeente een toenemende kans op dit leidt tot een toenemend beroep op ondersteuning vanuit schadeclaims, omdat bedrijven inkomsten mislopen door gemeenten (b.v. huishoudelijke hulp, algemeen maatschap- slechte bereikbaarheid. In het bijzonder wanneer projec- pelijk werk), worden gemeenten daarvoor niet apart ten langer duren dan enkele werkdagen. gecompenseerd. • De juridisering van de samenleving neemt toe en daarmee wordt het risico dat de brandweer door burgers aanspra- Kwijtschelding kelijk wordt gesteld voor geleden schade groter. Investeren Dit risico maakt onderdeel uit van de regelingen met een in de ontwikkeling van de brandweer is ook op dit gebied open eind karakter. Ondanks dat er in 2007 iets meer is noodzakelijk. kwijtgescholden dan begroot schatten we dit risico nog steeds als laag in. E. Verstrekte geldleningen en garantstellingen

Wet Werk en Bijstand Verstrekte geldleningen In het bestuursakkoord tussen rijk en gemeenten ´Samen Wegens verstrekte leningen is begin 2009 nog sprake van aan de slag´ is de komende jaren een daling van het bijeen schuldrest van ca. € 128 mln. Voor het grootste deel standsvolume met 75.000 afgesproken. Voor Zwolle is dat 600. hiervan, ca. € 102 mln leningen aan woningbouwcoörporaties, Het akkoord kent ook een bonus/malus-regeling. De verdere is het risico nagenoeg nihil vanwege de constructie van het uitwerking hiervan evenals de effecten van vele ontwikkelin- Waarborgfonds Sociale Woningbouw. gen op het macro-budget is met onzekerheden omgeven. Het Ook voor de bijna € 3 mln.verstrekte leningen in het kader kan voor de gemeente positief uitvallen. Het betekent ´winst´ van bijstand ligt het risico elders, i.c. bij het Rijk. voor de gemeente indien de daling hoger is dan ongeveer Bij de resterende ruim € 23 mln schuldrestanten ligt het 360. De kans dat Zwolle een lagere daling heeft dan 360 is, risico voor het tijdig ontvangen van rente en aflossing volledig gezien de ambities om het bijstandsvolume met 600 te laten bij onze gemeente. Het gaat daarbij om: dalen klein. Mocht dit echter wel gebeuren, bijv door macro- • bijna € 9 mln. leningen verstrekt aan NV Wonen economische factoren, dan betreft dit financieel gezien een boven winkels, waarvan onze gemeente voor 50% verlies van ongeveer € 13.000 per bijstandsgerechtigde. Wel aandeelhouder is. is het van belang dat de Zwolse ontwikkelingen voorlopen op • ruim € 6 mln. leningen verstrekt aan zorginstellingen. de landelijke ontwikkelingen. Het risico bij deze regeling is, • bijna € 6 mln. verstrekte leningen, vaak achtergesteld, zoals dat voor elke open eind regeling geldt, gesteld op 10%. in het kader van economische deelnemingen. • ca. € 3 mln. leningen verstrekt in het kader van ouderen- Bijzondere bijstand en armoedebestrijding beleid en aan enkele organisaties op het terrein van de Gezien de doelgroepuitbreiding naar 115% en de uitwerking sport. van het Generaal Pardon is er sprake van een risico. Het risico bij deze regeling is, zoals dat voor elke openeind Ons zijn op dit moment geen signalen bekend van betrokken regeling geldt, gesteld op 10%. organisaties die niet aan hun verplichtingen zouden kunnen voldoen. Vandaar dat in de risicomatrix volstaan is met het verwerken van het risico van deze leningen in het opgenomen totaalbedrag voor PM-posten.

programmabegroting 2009 205 tkwaliteit

Garanties voor geldleningen F. Verzekeringsrisico´s Onze gemeente heeft zich mede garant gesteld voor de betaling van rente en aflossing op leningen volgens onderstaande Risico’s beheer openbare ruimte specificatie. Met name bij voorzieningen in de openbare ruimte is er Ca. € 567 mln van de garanties betreft leningen aan wo- sprake van een risico op financiële schade die niet door een ningbouwcoörporaties. Deze leningen zijn in eerste instantie verzekering wordt gedekt. gegarandeerd door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw In dit verband zijn vooral de volgende risicogebieden te ( WSW ). Ten aanzien hiervan hebben deelnemende gemeen- noemen: ten, samen met het Rijk, een zogenoemde achtervangfunctie. • onderhoud wegen, verharding, bruggen, verlichting, be- Mocht het WSW in financiële problemen geraken,dan zijn bording, gladheidbestrijding;x gemeenten en Rijk gehouden achtergestelde leningen te • onderhoud havens, watergangen, bermen; verstrekken aan het WSW ter oplossing van de financiële • onderhoud bomen, speelwerktuigen; problemen. Een dergelijke situatie heeft zich nog nimmer • onderhoud riolering voorgedaan en is op dit moment ook niet te verwachten. • kabels en leidingen in de openbare ruimte. De gemeente is verzekerd voor die gevallen, waarin de Een schuldrestant van ruim € 1 miljard betreft garantie van gemeente naar derden onrechtmatig handelt, of in het geval leningen aan particulieren in het kader van woningbouw cq. van wegbeheer, wegmeubilair een gevaarlijke situatie laat woningverbetering. ontstaan of heeft laten ontstaan. Voor wegbeheer, leidingbe- Ongeveer € 34 mln. hiervan betreft oude garanties ten heer geldt risico aansprakelijkheid, hetgeen betekent dat als aanzien waarvan we het risico zeer gering achten. De er zich een gevaar voordoet en men hiervan schade lijdt, de gerealiseerde stijging van de huizenprijzen moet ruim gemeente in beginsel aansprakelijk is. Voor zaak- en letsel- voldoende zijn, bij (gedwongen) verkoop in voorkomend geval, schade is het eigen risicobedrag € 5.000 per gebeurtenis. het schuldrestant van meestal “slechts” enkele tienduizenden Voor vermogensschade is dit € 12.500 per gebeurtenis. euro’s te dekken. Onveilige situaties, die zijn ontstaan door het gebruik van de Het schuldrestant van door onze gemeente gegarandeerde wegen, worden uiteraard met voorrang hersteld. Dergelijke geldleningen verstrekt aan particulieren door het Nationaal situaties moeten dan wel bij ons bekend zijn. Er kunnen Restauratiefonds ( NRF ), bedraagt ruim € 3,8 mln. In totaal is zich kortstondig onveilige situaties voordoen, omdat ze nog sprake van ca. 70 betrokken particulieren; 3 daarvan hebben niet als zodanig zijn geconstateerd. Dit risico wordt nog een gezamenlijk schuldrestant van ca. € 1,5 mln. Onze vergroot doordat structureel onderhoud van onder meer gemeente kan aangesproken worden voor de helft van het de elementenverharding in verband met het te beperkte totale schuldrestant ofwel ca. € 1,9 mln. We beoordelen het budget achterwege blijft. In de praktijk blijkt het risico mee te risico als licht. vallen. In de afgelopen jaren hebben zich geen calamiteiten Het overgrote deel van deze portefeuille betreft het voorgedaan. schuldrestant van leningen die via het Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW), met de Nationale Hypotheek Garantie, aan De gemeente is eigen risicodrager waar het gaat om inwoners van onze gemeente zijn verstrekt. Het Rijk en de technische kunstwerken (tunnels, viaducten etc.). Alle gemeenten vervullen ook hier de zgn. achtervangfunctie; zij technische kunstwerken worden minimaal eens per 2 jaar kunnen ieder voor 50% worden aangesproken op financiële geïnspecteerd op de aspecten heel en veilig. Wat betreft de tekorten van dit waarborgfonds. Een simulatie, met als 2 onverzekerde parkeerdekken (Emmawijk/Noordereiland): uitgangspunt de situatie op de woningmarkt in de jaren 1978 deze zijn bovengronds, niet gesloten en bestaan voornamelijk – 1987, toonde aan dat het fonds allerminst toereikend is de uit een betonnen constructie waarvan de risico’s voor brand alsdan optredende verliezen op te vangen. Rijk en gemeenten laag wordt ingeschat. Brand kan wel ontstaan door een zouden dan aangesproken worden om een bedrag van ca. € geparkeerd voertuig. De schade die dit eventueel veroorzaakt 1 miljard te dekken. Tegen deze achtergrond heeft VNG de wordt verhaald op de veroorzaker (mits verzekerd). In het huidige premie ter discussie gesteld evenals de maximale geval van brandschade kan ook inkomstenderving optreden. koopsom van € 265.000,= waarvoor via WEW garantie kan De parkeerapparatuur van de gemeentelijke parkeergarages/ worden verkregen. In de loop van 2008 zou hierover uitsluitsel terreinen is onder de brand c.q. uitgebreide gevarenverzeke- komen; op dit moment is ons daarvan nog niets bekend. Het ring meegenomen. De betaalautomaten voor straatparkeren lijkt reëel, tegen de achtergrond van de thans stagnerende zijn niet verzekerd. In de budgetten is een post opgenomen economische groei, te veronderstellen dat de woningmarkt in voor kosten van vandalisme/schade. ons land niet geheel gevrijwaard zal blijven van soortgelijke problemen als in Amerika en Engeland. Met het oog daarop Brandweervoertuigen zijn wij van mening dat sprake is van een latent risico dat we Een deel van de brandweervoertuigen is WA verzekerd dus nauwlettend moeten volgen. zonder casco dekking. Dit impliceert een risico op financieel Tot slot is nog sprake van een schuldrest van ruim € 11 mln. verlies bij schadegebeurtenissen. betreffende leningen aan diverse organisaties in onze stad waarvoor onze gemeente 100% garant staat. Het risico daarop G. Risico´s vergunningverlening aangesproken te worden beoordelen wij over het algemeen als licht. In enkele gevallen is sprake van een hoger risico; Zie de vertrouwelijke informatie. voor nadere specificatie wordt verwezen naar de risicomatrix.

206 programmabegroting 2009 tkwaliteit

H. Achtervangfunctie resultaten vastgoed gevorderd stadium en lijkt het er op dat de grondverwerving minnelijk kan worden gerealiseerd. Voor het wegvak tussen Het risico bestaat met name uit fluctuaties in de tijd. Indien de Van Heesweg en de Meppelerstraatweg zijn de gesprekken op de korte termijn risico´s worden omgezet in daadwerkelijk met de aanliggende grondeigenaren opgestart. geprognosticeerde verliezen dan zal daarvoor op de balans een voorziening moeten worden opgenomen. Voor zover op Hessenpoort II hetzelfde moment niet of onvoldoende verwachte winsten De uitgaven en de inkomsten van Hessenpoort II zullen niet balanstechnisch kunnen worden gerealiseerd kan op dat conform de MPV 2008 verlopen. moment -zonder achtervang vanuit de algemene middelen- Hiervan is o.a. de oorzaak dat het bestemmingsplan nog het eigen vermogen van vastgoed negatief worden. geen definitieve goedkeuring heeft. Het bestemmingsplan Op basis van de in de rekening 2007 verwerkte resultaten en zal waarschijnlijk dit jaar nog door de Raad van State worden de uitkomsten van de MPV 2008 hebben wij geconcludeerd dat goedgekeurd. een specifieke weerstandsreservering voor grondexploitaties Van de geraamde uitgaven zal naar verwachting slechts 20% binnen de algemene concernreserve niet noodzakelijk is. worden uitgegeven In de paragraaf grondbeleid zijn de uitkomsten van de MPV Van de geraamde verkopen zal naar verwachting 60% worden 2008 samengevat vermeld. gerealiseerd. Indien het bovenstaande werkelijk wordt gerealiseerd heeft dit voor de exploitatie een positieve invloed I. Overige risicoposten op de post rente. Omdat de uitgifte in Marslanden op zijn einde loopt zal de Algemeen: de hierna toegelichte risico´s zijn verwerkt in het vestiging van bedrijven zijn geconcentreerd in de risicomatrix opgenomen totaalbedrag voor PM-posten. op de Hessenpoort. Hierdoor kan waarschijnlijk in de toekomst de uitgifteprognose in positieve zin worden bijgesteld, Accommodatie Oosterenk en omgeving hetgeen uiteraard in de post rente tot uitdrukking zal komen. De door de Europese Commissie gestelde vragen inzake de investering in het stadion zijn al enige tijd geleden beant- Kamperpoort project woord. Aan het verzoek om informatie door de Europese In dit project zijn een aantal aandachtspunten/risico´s aan de Commissie is voldaan. Er is nog geen reactie gekomen vanuit orde. de Europese Commissie. In verband met de informatievraag Dit betreft de tijdige realisatie van de parkeergarage binnen van de Europese Commissie zijn/worden aanvullende kosten deelproject Willemspoort in verband met de wegvallende gemaakt waarmee in de projectbegroting geen rekening openbare parkeercapaciteit in de binnenstad (Noordereiland); was gehouden. Deze kosten worden uit de post onvoorzien hierbij speelt ook de problematiek van de Europese aanbeste- bekostigd. Het risico bestaat dat de aanvullende kosten de ding. post onvoorzien overtreffen. Met de ontwikkelaar van Willemspoort, Multi Vastgoed b.v., is overeenstemming bereikt over de koopsom van de door Multi Kunstgrasvelden te verwerven grond en over de aanbesteedproblematiek. De Uit de aanbesteding van de aanleg van het kunstgrasveld gemeente wenst de parkeergarage in eigendom, exploitatie in 2008 blijkt dat deze aanleg duurder wordt dan tot nu toe en beheer te houden. Daartoe zal de gemeente de parkeer- werd berekend. Het risico bestaat dat het budget voor 2009 te garage zelf realiseren (aanbesteden/bouwen). Uitgangspunt beperkt is voor de aanleg van kunstgrasvelden. is de ingebruikname van de parkeergarage voor 1 januari 2012. Volgens planning is dat mogelijk waarbij er wel van Onderwijshuisvesting wordt uitgegaan, dat de parkeergarage (tijdig) in gebruik Binnen het traject Masterplan onderwijshuisvesting blijkt dat wordt genomen voorafgaand aan de oplevering van het gehele er frictie ontstaat tussen de gehanteerde normbedragen en project. de gestegen bouwkosten. Dit kan leiden tot een dilemma. T.a.v. de huisvesting van De Ambelt en De Twijn is nog overleg Wonen boven winkels gaande met TCN ; er is een risico op meerkosten. Geconstateerd kan worden dat de doelstelling om in de periode tot 2010 een aantal van 160 woningen te realiseren, Ceintuurbaan en IJsselallee niet wordt gehaald. Het onderzoeken van de haalbaarheid, Voor de realisatie van de Ceintuurbaan en de IJsselallee zijn het overleg met eigenaren, huurders en andere betrokken diverse subsidies en bijdragen van derden verkregen. Een partijen vergt in de praktijk veel tijd. Dit is door de complexi- aantal van deze subsidies is gebonden aan termijnen voor teit nauwelijks te beïnvloeden. realisatie. De bijdrage uit het RMF (voor de Ceintuurbaan € 6 Het niet halen van de doelstelling heeft geen directe financi- miljoen, voor de IJsselallee € 1 miljoen) moet voor het eind ële gevolgen. Besluitvorming vindt per project plaats. van 2010 zijn uitgegeven, anders vervalt de subsidie van het Rijk. De belangrijkste risicofactor is de benodigde grond- Zwembaden verwerving. Bij de Bajonet loopt een arbitragezaak rond de Bij de te kiezen aanbestedingsstrategie is de formele positie benodigde verwerving. Op dit moment is het nog niet duidelijk van SEZZ in het geding. SEZZ claimt een exploitatierecht. of er tot overeenstemming kan worden gekomen, of dat tot Uitoefening van dat recht kan leiden tot een juridische onteigening moet worden overgegaan. Voor de deelprojecten procedure, waarvan de afloop moeilijk voorspelbaar is. Het Van Heesweg en Spanjaardweg zijn de gesprekken in een ver- risico van vertraging is dan ook aanwezig.

programmabegroting 2009 207 tkwaliteit

Een tweede risico in het kader van de aanbesteding is of is van stijgende bouwkosten en wellicht stijgende rente, voldoende belangstelling uit de markt gegenereerd kan doorzetten, dan gaan renteverliezen aan de kostenkant een worden. In het traject van aanbesteding zal zorgvuldig worden rol spelen. Aan de opbrengstenkant zullen opbrengsten later geopereerd met zo nodig inwinnen van extern advies. De binnenkomen dan verwacht. Dit kan leiden tot een financieel inschatting van de marktsituatie voor bouw en exploitatie van knelpunt. Ten opzichte van de planning loopt de woningbouw het nieuwe zwembad vormt een belangrijk element bij de vertraging op. keuze van de aanbestedingsvorm. Baggeren Noordereiland Het baggeren van de stadsgrachten is in 2007 begonnen. De Evenals in de MPV-2007 wordt ook nu rekening gehouden met Thorbecke- en Achtergracht zijn bijna klaar. Daarna worden de risico´s voor: de overige stadsgrachten gebaggerd. Bij het baggeren wordt • Vergoeding afkoop eeuwigdurende sanering € 1.600.000 de gemeente mogelijk geconfronteerd met extra kosten • Indexatie saneringssubsidie € 500.000 voor het afvoeren van baggerspecie die niet voor hergebruik € 2.100.000 geschikt is. • Wijziging ruimtegebruik en programma van de Bolwerken • Concurrentiepostie t.o.v. andere binnenstedelijke projec- ICT ten, afhankelijk van forcering in de herontwikkeling In de komende jaren verwachten we grote ontwikkelingen op • Parkeren (Sloop parkeerdek) ICT gebied. Dit gaat gepaard met een toenemend risico op Om deze risico´s te voorkomen dan wel te beperken schade door uitval van systemen, fouten in software waardoor (risicomanagement) is de provincie voor het verkrijgen van onjuiste gegevensverwerking, virussen, onbedoelde inbreuk de subsidie i.c. afkoop voor de eeuwigdurende sanering in op systemen e.d. gesprek met het ministerie van VROM. Vooralsnog wacht de Hoewel middels beveiligingen, servicecontracten, uitwijkcon- gemeente op terugkoppeling van de provincie. Indien hierop tracten, organiseren van achtervang bij leveranciers e.d. al geen afdoende antwoord wordt verkregen, zal een gemeente- het mogelijke wordt gedaan om de veiligheid en continuïteit te lijke lobby worden ingezet. waarborgen is het risico op schade niet uit te sluiten. In het MPI is een globale risico-analyse opgenomen. Voormalige Deltionlocaties In januari 2008 is het college akkoord gegaan met de FLO-ontwikkelingen Brandweer structuurvisie A28. De resultaten hiervan zijn in de MPV De FLO-ontwikkelingen leveren de volgende risico´s op: 2008 verwerkt. Het college heeft een programma en plan- Het uitbetalen van de bijdragen volgens de levensloopregeling ning vastgesteld. Teneinde de risico`s te beheersen is het is uitbesteed aan Loyalis. Hiervoor is € 200.000 gereserveerd van belang om het afgesproken programma te realiseren, in de begroting. Op basis van in september 2007 aangeleverde binnen de afgesproken tijd. Eind 2007 heeft het college uit gegevens van Loyalisis is becijferd dat voor 2008 en 2009 een een oogpunt van beheersing van kosten een coördinator tekort van € 60.000 optreedt en dat in de jaren daarna de aangesteld. Deze coördinator bewaakt de voortgang van de € 200.000 voldoende is. ontwikkeling van de vrijkomende Deltionlocaties en zorgt er Het tweede risico vormt de omscholing voor een tweede voor dat de vrijkomende locaties tijdelijk worden verhuurd loopbaan. Volgens de CAO afspraken is de gemeente verant- dan wel gesloopt. woordelijk voor het opstellen en uitvoeren van het loopbaanbeleid. Afhankelijk van de keuzes in dit beleid, afhankelijk Bankenlocatie van subsidiemogelijkheden (A+O-fonds) en afhankelijk van de Het project heeft vertraging opgelopen doordat naast een kosten van de opleidingen is een budget voor het loopbaan- aanvraag om aanwijzing als gemeentelijk monument, ook beleid noodzakelijk. Het ´eigen´ opleidingsbudget van de een aanvraag als rijksmonument is ingediend. Deze aanvraag brandweer is bestemd voor training van repressieve taken en heeft wel een schorsende werking. Tegen een afwijzing van biedt hiervoor geen ruimte. Een voorstel over de invulling van dit verzoek is beroep mogelijk. De benodigde procedures voor het loopbaanbeleid wordt nog voorbereid. o.a. bouwen sloopvergunning worden voor zover mogelijk voorbereid en opgestart, zodat de vergunningen na afronding Bedrijfsrisico’s expertisecentrum van de aanvragen om aanwijzing als monument zo snel De restauratie van de molen Windesheim, volgens planning mogelijk kunnen worden verleend. eind 2008 gereed, kan onverwachte tegenvallers laten zien. De krapte op de arbeidsmarkt komt sinds het 4e kwartaal Woningbouw Stadshagen I 2007 tot uiting in een prijsexplosie van de tarieven inhuur De bouwproductie staat onder druk. De ontwikkelaars van hoger gekwalificeerde medewerkers en een verminderd nemen meer tijd voor het ontwerpproces en ook de stijgende aanbod van geschikte medewerkers. Deze krapte kan het ook bouwkosten hebben een negatieve invloed op de voortgang moeilijker maken om de vacatureruimte van de vaste formatie van de bouwproductie. Stadshagen I zal dan ook niet in 2010 bezet te houden c.q. in te vullen. Het risico op inkoop inhuur gereed zijn maar pas in 2011 zal de laatste grote bouwvlek ligt geheel bij het Expertisecentrum. In geval worden opgeleverd. projectgebonden wordt ingekocht, worden extra kosten in overleg met de opdrachtgever opgenomen in de prijsstelling Woningbouw Stadshagen II van het Expertisecentrum. Indien de huidige marktomstandigheden, waarbij sprake

208 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Bomen Vandalisme Iepen, kastanjebomen en risicobomen worden gecontroleerd. Niet alleen met oud en nieuw, maar gedurende het gehele Bij constatering van de iepziekte dient de iep direct vervangen jaar worden we meer en meer geconfronteerd met vanda- te worden vanwege kans op infectie van gezonde bomen. Wat lisme en diefstal. Van pure vernieling van straatmeubilair de kastanjeziekte betreft worden er preventieve maatregelen door vuurwerk, tot het stelen van doelen etc. genomen. De potentiële risicobomen, ± 12.000 stuks, worden om de 2 jaar geïnspecteerd ; de “echte” risicobomen, ± 800 Wet Ruimtelijke Ordening (WRO) stuks, worden elk jaar gecontroleerd. De processie rups rukt Per 1 juli 2009 is de nieuwe WRO in werking getreden. De op en ook in Zwolle worden wij hiermee geconfronteerd. definitieve tekst van de nieuwe wet werd pas in juni bekend. De wet leidt tot andere ruimtelijke procedures waaraan naar Storm verwachting meerkosten zijn verbonden. Het is nog niet te De afgelopen jaren worden we door de weersverandering overzien of een en ander binnen de bestaande budgetten is op steeds vaker geconfronteerd met stormschade. Schade te vangen. In het resterende deel van 2008 worden gegevens wordt vaak veroorzaakt door bomen, die in hun val e.e.a. verzameld waarmee in de loop van 2009 duidelijk zal worden kunnen beschadigen. Het blad blijft tegenwoordig langer of sprake is van een eventueel tekort. aan de bomen, waardoor deze langere tijd gevoelig zijn voor stevige stormen (een boom zonder blad kan veel meer wind Beoordeling weerstandsvermogen verdragen). Conform de door de raad vastgestelde beleidskaders heeft Risico’s van niet gehonoreerde aanvragen vervangingsin- een calculatie plaatsgevonden van de geïnventariseerde vesteringen risico´s met augustus 2008 als peilmaand. De uitkomsten –in Het in de begroting beschikbare budget voor de dekking van de vorm van een risicomatrix met achterliggende onderbou- kapitaallasten van vervangingsinvesteringen in de openbare wingen- liggen vertrouwelijk ter inzage. ruimte staat onder druk. Niet alle aanmeldingen voor vervan- In totaliteit is een risicobedrag gecalculeerd van ca € 16,9 gingen zijn binnen het beschikbare budget op te vangen. Dat mln waarvoor geldt dat de beschikbare weerstandscapaciteit leidt in 2009 voor een aantal objecten tot uitstel of schrappen binnen de algemene middelen –dus de algemene concernre- van vervangingen. Het uitgangspunt hierbij is dat de veiligheid serve- dienst doet als directe risicodrager. Bij de berekening niet in het geding mag komen. Wel is er een risico op extra van dit bedrag zijn de uitgangspunten gehanteerd zoals reparaties. Concreet zijn de effecten als volgt: vastgelegd in de door de raad medio 2007 vastgestelde nota • De vervanging van speeltoestellen wordt getemporiseerd. weerstandsvermogen en risicomanagement. • De volgende tranche vervanging straatverlichting binnen- In vergelijking tot de peiling in de voorgaande risicomatrixen stad wordt met een jaar uitgesteld. De straatverlichting is de volgende ontwikkeling waar te nemen (waarbij wordt wat minder bedrijfszeker, er zal meer gerepareerd opgemerkt dat ingevolge de medio 2007 nieuw vastgestelde moeten worden beleidskaders de berekeningsgrondslagen van de metingen • De vervanging van houten bruggen in Zwolle zuid wordt vanaf september 2007 op onderdelen afwijken van eerdere uitgesteld. Als reparatie niet meer mogelijk is en een brug metingen): niet veilig meer is zal deze worden afgesloten.

RisicoBe- dekkings- Procentuele aandelen posten met: drag percentage Hoog ris. midden ris. laag ris. algemene concernreserve Peiling augustus 2005 17 mln 55% 20% 65% 15% Peiling april 2006 17 mln 55% 20% 65% 15% Peiling augustus 2006 16,5 mln 60% 35% 50% 15% Peiling april 2007 14,7 mln 68% 31% 48% 21% Peiling september 2007 16,6 mln 60% 45% 36% 19% Peiling maart 2008 15,9 mln 63% 46% 34% 20% Peiling augustus 2008 16,9 mln 59% 36% 39% 25%

De actuele uitkomst ligt in lijn met vorige peilingen. Het relatieve aandeel van hoog risicoposten is wat afgenomen t.o.v de 2 vorige peilingen.

Getoetst aan de vastgelegde lijn in de nota weerstandsvermogen en risicomanagement is de benodigde stand van de algemene concernreserve te bepalen op € 10 mln. Gerelateerd aan het berekende risicobedrag is met dit bedrag een risicodekking aanwezig van 59%. Dit voldoet aan de vastgestelde norm dat het aanwezige weerstandsbedrag in de algemene concernreserve minimaal 50% moet bedragen van het berekende risicobedrag.

programmabegroting 2009 209 tkwaliteit

4.3 Paragraaf Kapitaalgoederen

Inleiding Financiële consequenties beleidsdoel: Voor het wegonderhoud op BOR basis+ niveau is jaarlijks ± Met het onderhoud van kapitaalgoederen in de openbare € 8 mln. nodig. Met het beschikbare budget kan slechts een ruimte is een omvangrijk deel van de begroting gemoeid. deel van het benodigde wegonderhoud worden uitgevoerd. Er In deze paragraaf is aangegeven vanuit welk beleidskader is ± € 3.4 mln. beschikbaar (dit is niet voor vegen en gladheid- wordt gewerkt, wat de financiële consequenties zijn om de bestrijding). Hiervoor is in de kadernota onderhoud wegen beleidsdoelen uit te voeren en wat de financiële gevolgen zijn een prioritering opgenomen. Met het systeem als instrument voor de begroting 2009. Dit is gedaan voor: en de prioritering uit de kadernota wordt het wegonderhoud • Wegen geprogrammeerd. Getracht wordt de beschikbare middelen • Riolering zodanig in te zetten dat de risico’s door de verder oplopende • Infrastructurele kunstwerken onderhoudsachterstand zo veel mogelijk worden beperkt. • Water • Groen Financiële vertaling in de begroting: • Speelvoorzieningen In 2009 is per saldo circa € 6.9 mln. gemoeid met het product • Gebouwen in eigendom van de gemeente wegen, waarvan ± € 3.4 mln. voor het feitelijk/technische onderhoud van de Zwolse wegen. Op 14-01-’02 is bij raadsbesluit de BOR systematiek vastgesteld; het Beheersysteem Openbare Ruimte. Dit is een Riolering methodiek die de totale kwaliteit van de openbare ruimte Beleidskader: meetbaar en inzichtelijk maakt. De winst daarvan is dat • het Gemeentelijk Rioleringsplan 2006-2010 (GRP). Dit een beter inzicht kan worden gegeven in de keuzes voor de geeft aan hoe wij invulling geven aan onze wettelijke zorg- kwaliteit van de openbare ruimte en de consequenties van die plicht (Wet Gemeentelijke Watertaken) voor een doelma- keuzes. We hebben gekozen voor het BOR kwaliteitsniveau tige inzameling en transport van het op ons grondgebied ‘basis+’, gericht op het wegwerken van ‘laag’, aangevuld geproduceerde afvalwater. met bijzondere elementen van een hoge kwaliteit. ‘Basis’ is onderhoud en beheer met het rapportcijfer 6, een sobere Stand van zaken: standaard. De ‘plus’ staat voor extra’s; zogenoemde pareltjes Om de uitgaven aan onderhoud, adviezen, verbetermaatre- of blikvangers. Deze worden met name in het groen gereali- gelen en kapitaallasten te dekken wordt rioolrecht geheven. seerd en staan in de inventarisatie ‘ Pluspunten in het groen’. De opbrengst van de rioolheffingen en de overige inkomsten (bijdragen derden) dekken de uitgaven 100%. Om de stijging De tariefsverhogingen van o.a. het Expertise centrum, de van de kosten voor het rioolrecht voor de burger te egaliseren afdeling Uitvoering en externe aannemers worden slechts (en dus incidentele afwijkingen van de in de tarieven deels gecompenseerd door de inflatiecorrectie / prijspeilcom- verwerkte uitgaven op te vangen) wordt sinds 1996 gebruik pensatie. Als deze tendens zich doorzet, zal dit ten koste gaan gemaakt van de egalisatiereserve tarieven Rioleringen. De van kwaliteitsniveau basis +. financiering van nieuwe aanleg van rioleringen in woon- en werkgebieden vindt geheel plaats via de grondexploitatie. Op grond van de op 1-1-2004 in werking getreden verordening artikel 212 Gemeentewet is de nota onderhoud openbare Het noodzakelijk onderhoud aan de riolering kan met de ruimte opgesteld. Hierin staan de wijze waarop het onder- beschikbare middelen plaatsvinden. Er is geen achterstallig houd en beheer van de openbare ruimte is georganiseerd en onderhoud. Bij het vervangen van riolen die in het grondwater de doelen die worden nagestreefd. De huidige nota heeft een liggen moet bronbemaling worden toegepast. Bij het ont- looptijd tot 2010. trekken van grondwater bestaat de mogelijkheid dat ernstige bodemverontreinigingen zich kunnen verplaatsen. Om dit te Wegen voorkomen moeten duurdere uitvoeringstechnieken worden Beleidskader: toegepast. • De kadernota onderhoud wegen d.d. 2005 Financiële consequenties beleidsdoel: Stand van zaken: In de planperiode 2006-2010 wordt in totaal ruim € 29 miljoen Jaarlijks worden de binnenstad en de hoofdinfrastructuur besteed aan de gemeentelijke rioleringszorg. Deze uitgaven geïnspecteerd. De overige wegen worden eens in de 2 jaar betreffen de kapitaallasten verband houdende met renovaties, geïnspecteerd. Met het wegbeheerssysteem (Mi2 wegen) en vervangingen en verbeteringen aan het riool. de prioritering in de kadernota onderhoud wegen wordt het jaarlijkse wegonderhoud geprogrammeerd. Financiële vertaling in de begroting: Van de bovenstaande € 29 mln. komt 5.6 mln. voor rekening

210 programmabegroting 2009 tkwaliteit

van het jaar 2009. Daarnaast geven we aan het dagelijks Water beheer van het riool ± € 2.2 mln. (exclusief kapitaallasten) uit. Het gaat hier om watergangen, sloten, bermen, bermsloten Voor wat betreft de tariefsontwikkeling in 2009 en de egali- en beschoeiingen. satiereserve verwijzen wij naar de afzonderlijk uitgebrachte tarievennota 2009. Beleidskaders: het baggerplan gemeente Zwolle van januari 2002 (juni 2006 Infrastructurele kunstwerken geactualiseerd) Het gaat hier om bruggen, tunnels, kades, havens, sluizen, remmingswerken, waterkeringen en de muziektent As- Stand van zaken: sendorp. Op de meeste Zwolse watergangen en sloten ligt de zogenaamde schouwplicht/keur (snijschouw), die ons wettelijk is Beleidskaders: opgelegd. Er zijn geen landelijke of Zwolse kaders/richtlijnen inzake het Het technische onderhoud van beschoeiingen e.d. gebeurt beheer/onderhoud civiele kunstwerken. op basis van “Zwolse kennis en ervaring”. Ook hier geldt: inspectie minimaal eens in de 2 jaar. De nadruk van de Stand van zaken: inspecties ligt op de aspecten heel, veilig en stabiliteit. De Op grond van een eenvoudig beheersysteem wordt een inspecteur noteert de geconstateerde “schade” en in overleg globale onderhoudsplanning opgesteld. met de stedelijk beheerder worden de schades beoordeeld en maatregelen vastgesteld. De veiligheid en stabiliteit Binnen de BOR-systematiek is de technische staat van bepalen de prioriteit van de maatregel(en). De omvang van de tunnels, viaducten, hoofdbruggen, havens, sluizen, rem- uit te voeren maatregelen wordt bepaald door het reguliere mingswerken en waterkeringen buiten beschouwing gelaten. onderhoudsbudget (± € 80.000). De reden hiervoor is dat de onderhoudskosten per kunstwerk sterk kunnen verschillen. De beheerkosten kunnen alleen Financiële consequenties beleidsdoel: na gedetailleerde inspecties worden vastgesteld. Wel zijn Om alle vervuilde bagger in het stedelijk gebied op te ruimen de BOR-doelstellingen m.b.t. ‘verzorging’ van toepassing. is volgens het geactualiseerd baggerplan € 47 mln. nodig. Dat wil zeggen dat alle kunstwerken op basis van “Zwolse Wanneer de achterstallige onderhoudspecie is verwijderd kennis en ervaring” worden beheerd en onderhouden moeten structurele middelen beschikbaar komen om het (technisch). Alle kunstwerken worden minimaal eens per uitvoeren van baggerwerk in het reguliere onderhoud mee te 2 jaar geïnspecteerd, op de aspecten heel en veilig. De kunnen nemen. inspecteur noteert de geconstateerde “schade” en in overleg met de stedelijk beheerder worden de schades beoordeeld en Financiële vertaling in begroting: maatregelen vastgesteld. De ‘veiligheid’ bepaalt de prioriteit In 2007 en 2008 zijn de Thorbeckegracht en Achtergracht van de maatregel(en). De omvang van de uit te voeren uitgebaggerd, in 2009 wordt gestart met de Singelgracht. maatregelen wordt bepaald door het jaarlijks beschikbare Zoals ook in de uitwerking van het collegeakkoord staat, onderhoudsbudget. Grootschalige renovaties worden niet betreft het baggeren een ontwikkeling die in gang is gezet uit het onderhoudsbudget gefinancierd, maar incidenteel en die we willen continueren. Op 1 december 2006 hebben aangevraagd/toegekend. de Gemeente, de Provincie en het Waterschap voor de jaren 2008 en verder een intentieovereenkomst gesloten. De Met het eenvoudige kunstwerkenbeheersysteem en de onderhoudskosten voor de Gemeente zullen over 4 jaar in invoering van het BOR is de behoefte om het beheer en totaal € 7.500.000 bedragen (2008 t/m2011). Gedurende deze onderhoud planmatiger aan te pakken groter geworden. De 4 jaar is per jaar een bedrag van € 1.875.000 gereserveerd. nadruk ligt nu niet alleen op de technische kanten van het In 2009 is per saldo circa € 580.000 beschikbaar voor onder- onderhoud, maar ook de verzorging en de beeldkwaliteit houd (snijschouw watergangen). leggen een claim op de beschikbare budgetten. Het is van belang om te werken met een meerjaren plan kunstwerken. Groen In jaarlijkse uitvoeringsprogramma’s wordt dan een voorstel Beleidskaders: gedaan welke concrete maatregelen kunnen worden uitge- • de beleidsregel Kappen en Compenseren d.d. 2005 voerd en welke niet. • het renovatieplan Licht op Groen, d.d. 2002 • de nota Binnenstadsparken Zwolle, d.d. 1999 Financiële aspecten: • het Groenbeleidsplan (GBP) 1998 – 2010 d.d. 1998 In 2009 is voor de kunstwerkenzorg circa € 1.5 mln. (inclusief • het Landschapsbeheerplan (LBP), d.d. 1983 € 448.000,- kapitaallasten) beschikbaar. Hiervan wordt het dagelijkse beheer en onderhoud uitgevoerd. Binnen het Stand van zaken: huidige budget is zeer beperkte financiële ruimte aanwezig Alle ‘groeninformatie’ van kaart (calques) is in het digitale voor verzorging van de kunstwerken (aspect ‘schoon’) of groenbeheerssysteem (Mi2 groen) opgenomen, dat op zal voor het ‘optimaal’ benutten van de mogelijkheden van het gaan in Geopoort. Zo is al het groen in Zwolle inzichtelijk en beheersysteem. De beschikbare middelen worden in eerste met een interne raadpleegfunctie opvraagbaar. Ook wordt het instantie ingezet voor het verwijderen van (aanstootgevende) programma gebruikt om de uitvoering van het groenonder- graffiti en het voorkomen van gevaarlijke situaties. houd beter te programmeren.

programmabegroting 2009 211 tkwaliteit

Alle potentiële risicobomen ( ± 12.000 stuks) worden om de Financiële vertaling in begroting: 2 jaar geïnspecteerd en zo nodig worden maatregelen getrof- In de begroting 2009 is € 707.000 structureel budget fen (afhankelijk van de inspectie). De ‘echte’ risicobomen opgenomen, waarvan € 332.000 voor kapitaallasten van reeds (± 800 stuks) worden elk jaar gecontroleerd (VTA-keuring). gerealiseerde vervangingsinvesteringen en € 375.000 voor regulier onderhoud. Sinds de ontdekking van de Kastanjeziekte is geïnspecteerd In de begroting 2009 is verder € 100.000 incidenteel extra hoeveel van de ongeveer 1500 Zwolse kastanjebomen zijn budget toegekend voor vervanging van speeltoestellen. aangetast met de ‘nieuwe’ kastanjeziekte. Circa de helft is besmet. Getracht wordt door preventiemaatregelen de ziekte Gebouwen onder controle te krijgen. Verwijderen en herplant is in deze fase van de ziekte nog niet wenselijk. De te beheren gebouwen zijn onderstaand in een aantal categorieën onderverdeeld. Financiële consequenties beleidsdoel: In 2002 is het renovatieplan ‘Licht op Groen’ opgesteld. Sportaccommodaties Volgens dit plan is jaarlijks € 250.000 (incl. BTW) nodig De staat van de gemeentelijke binnen- en buitensportaccom- om het onrendabele groen om te bouwen tot rendabel/ modaties is redelijk tot goed. Met betrekking tot de sportac- efficiënt groen (gedurende 17 jaar). Met ingang van 2003 is commodaties spelen de volgende ontwikkelingen. ± € 110.000,- hiervoor structureel beschikbaar gesteld. In de in 2009 uit te brengen PPN zal afweging plaatsvinden van Sportpark Het In 2009 wordt gestart met de implementatie een meerjarige aanvraag vanaf 2010 voor Licht op Groen Hooge Laar van het Masterplan Sportaccommodaties. (€ 140.000,- extra per jaar). Het binnen de kaders van dit Masterplan en in samenwerking met de betrokken Financiële vertaling in begroting: verenigingen komen tot realiseerbare In de begroting 2009 is ± 9.1 mln. (inclusief kapitaallasten à plannen voor sportpark het Hooge Laar € 210.000,-) opgenomen voor regulier groenonderhoud, te verdient daarbij de hoogste prioriteit weten stedelijke beplanting, buitengebieden, gras, stedelijke Kunstgras In 2008 is één kunstgrasveld aangelegd tuinen en voorzieningen in het groen. bij voetbalvereniging SVI in Zwolle-Zuid. In de begroting 2009 wordt voorgesteld om Speelvoorzieningen middelen beschikbaar te stellen voor de Beleidskaders: aanleg van één kunstgrasveld. • Beheerplan Spelen 2008-2018 (in ontwikkeling) Planvorming 2e Door vertraging in de aanleg van de 1e fase • De 12+ kaarten; speelruimtekaarten voor 12 jaar en ouder fase sportpark is dit enigszins in de tijd vooruitgeschoven. (in ontwikkeling) Stadshagen Vanaf het najaar 2008 is gestart met een • De speelruimtekaarten d.d. 2004 (voor de leeftijds- eerste verkenning naar sportontwikkelin- categorie 0 tot 12 jaar). gen. In 2009 krijgt dit een vervolg. • De Nota Speelruimte in Zwolle d.d. juli 2000. Sportpark VSW In 2009 wordt een extra speelveld aangelegd • Het Besluit Veiligheid Attractie- en speeltoestellen; Windesheim en nieuwe kleedkamers gerealiseerd. sinds maart 1997 van kracht. Zwembaden Het realiseren van een nieuw zwembad is een prestatieafspraak uit het collegepro- Stand van zaken: gramma waarover de raad inmiddels een Sinds 2000 worden de speelplekken voor 0 tot 12 jarigen aan- principe-uitspraak heeft gedaan. In 2009 gepakt. In eerste instantie om te voldoen aan het attractiebe- wordt de aanbesteding van de bouw en de sluit. Sinds 2004 is de volgorde van aanpassing aangegeven exploitatie afgerond en worden de bijbeho- in de speelruimtekaarten. In 2009 zal de inhaalslag worden rende contracten gesloten. Veel aandacht zal in 2009 uitgaan naar het op een goede voortgezet en zal een deel van de laatste 40 speelplekken (van manier toewerken naar de beëindiging van de totaal 388 speelplekken) worden aangepakt. het gebruik, beheer en de exploitatie van de huidige binnenbaden. Voor jongeren van 12 jaar en ouder zijn de laatste jaren Sportpark In 2009 wordt het kunstgrasveld van MHC diverse voorzieningen gerealiseerd zoals pannakooien, Marslanden Tempo ’41 vervangen. skatebanen, verharde veldjes en jop’s. De aanleg van deze voorzieningen is met incidentele middelen gefinancierd Cruijff Court In 2009 wordt een Johan Cruijff Court (nieuw beleid, wijkbudgetten, subsidies e.d.). Voor het aangelegd en in gebruik genomen. onderhoud ervan is geen structureel budget beschikbaar, terwijl de voorzieningen erg onderhoudsgevoelig zijn. Voor de Onderwijsgebouwen 12+ voorzieningen zal beleid worden opgesteld in de vorm van Alle onderwijsgebouwen van het primair onderwijs worden 12+ speelruimtekaarten. onderhouden door de respectievelijke schoolbesturen, Zowel voor de speelplekken voor 0 tot 12 jarigen als voor waarbij ruwweg de kosten van het buitenonderhoud op basis de 12 plussers zal de financiële situatie voor beheer en van de Verordening Onderwijshuisvesting wordt gedeclareerd onderhoud inzichtelijk worden gemaakt en een beheer en bij en bekostigd door de gemeente Zwolle. onderhoudsplan worden opgesteld. Het voortgezet onderwijs is zelf verantwoordelijk voor het

212 programmabegroting 2009 tkwaliteit

onderhoud. Hiervoor ontvangen de betreffende schoolbestu- Mede hierom is extra budget nodig om aan deze wettelijke ren rechtstreeks middelen van het Rijk. voorgeschreven onderhoudsverplichtingen te voldoen. De jaarlijks optredende schommelingen in het onderhoud Verhuurde panden en panden t.b.v. huisvesting gemeentelijk kunnen nog enkele jaren worden opgevangen uit de reserve personeel1 “meerjarig onderhoud verhuurde panden” resp. “meerjarig onderhoud huisvestingspanden personeel gemeente Zwolle”. Beleidskader: Maar door bovengeschetste oorzaken en vooral meerdere Het onderhoud van de verhuurde gebouwen van Vastgoed grote vervangingsinvesteringen in de komende jaren zal deze vindt plaats op basis van 10-jarige onderhoudsplanningen. reserve over enkele jaren uitgeput zijn.

Stand van zaken: Financiële vertaling in de begroting: Het bijhouden van de onderhoudsplanningen is een continu Naast het knelpunt van de brandveiligheidseisen voor proces. Momenteel dient nog van enkele panden, zoals bijv. gemeentelijke panden (in 2008 en 2009 voor schouwburg Odeon en de panden van het Honours College, € 0,5 mln. opgenomen) heeft bovengeschetste situatie in 2009 de planning geactualiseerd te worden i.v.m. de recentelijk nog geen directe gevolgen. Het knelpunt van de restauratie uitgevoerde verbouwingen. Deze achterstand zal naar buitenkant v/m statenzaal aan de Diezerstraat 80 is inmiddels verwachting in 2008/2009 worden ingelopen. opgelost omdat door de RACM en de Provincie Overijssel een flinke bijdrage in de kosten is toegezegd. Financiële consequenties beleidsdoel: Wel zal in 2009 op basis van de eind 2008 behandelde Meer- Het jaarlijks beschikbare budget voor zowel het dagelijks jaren Prognose Gebouwen een afweging moeten plaatsvinden onderhoud als het planbare meerjaren-onderhoud begint in om extra geld toe te kennen, op basis van de gecompleteerde toenemende mate tekorten te vertonen. Voor het Stadhuis en en geactualiseerde meerjarenplanningen, met het doel Stadskantoor geldt dat met name voor het planbare onder- alle panden in een redelijk tot goede staat van onderhoud houd ondanks de structurele impuls met 0,3 mln. per 2008. te houden. In de raadsbrief van 21 mei 2007 “vervolg op Deze tekorten zullen zich de komende jaren nadrukkelijker beantwoording motie 113 onderhoud gemeentelijke panden” manifesteren. Met het stellen van prioriteiten en het scherp is hierop al dieper ingegaan. Het betreft hier wettelijke aanbesteden van “pakketten” schilderwerk en vervangen verplichtingen waartoe een eigenaar/verhuurder op basis van dakbedekking is het tot op heden gelukt om de panden op een de huurwet is genoodzaakt deze uit te voeren. Daarnaast is redelijk onderhoudsniveau te houden. een deel van de verhuurde gebouwen Rijksmonument (zoals Bij de jaarlijkse indexering van de budgetten wordt echter bijv. de Broerenkerk, het museum aan de Blijmarkt, diverse geen rekening gehouden met de steeds verder toenemende panden in het Cele-Centrum). regelgeving op het gebied van: Instandhouding en goed onderhoud van deze panden is uit - ARBO eisen waaronder dakvalbeveiligingsvoorzieningen het oogpunt van het cultuur-historisch erfgoed eveneens - Legionella inventarisatie en daaruit voortvloeiende noodzakelijk. preventieve maatregelen - NEN 3140 keuring van elektrische installaties Overig - CV-ketelkeuring (boven 130 kW) - Voorkoming van wateraccumulatie op platte daken Alle gebouwen in bezit van onze gemeente, zijn verzekerd - Energieprestatie certificaten middels een Uitgebreide GevarenVerzekering (UGV).

1 In beheer bij de afdeling Vastgoed, exclusief de onderkomens voor buiten- dienstmedewerkers waarvoor het beheer bij de eenheid Wijkzaken ligt.

programmabegroting 2009 213 tkwaliteit

4.4 Treasuryparagraaf

Een belangrijk uitgangspunt van de Wet Financiering aangevuld met kort-lopende financieringsmiddelen. Decentrale Overheden ( FIDO ) is het beheersen van risico’s. Voor een juiste kostprijsberekening van producten c.q. Dit uitgangspunt is terug te vinden in een tweetal randvoor- projecten brengen we wel de bespaarde rentekosten, wegens waarden waaraan het treasurybeleid moet voldoen, namelijk.: het aanwenden van de interne financieringsmiddelen, in • Het opnemen en uitzetten van gelden en het verlenen van de begroting tot uitdrukking; enerzijds als rentelast op de garanties zijn uitsluitend toegestaan voor de uitoefening kostenplaats “Rente en afschrijving”, anderzijds als rentebate van de publieke taak. bij het product: Financiering. • Uitzettingen en het gebruik van derivaten dienen een pru- Afwijkingen tussen de geraamde en de werkelijke standen van dent karakter te hebben en mogen niet zijn gericht op het reserves / voorzieningen zijn van invloed op de (geraamde) genereren van inkomsten waarbij de kans op overmatige hoeveelheid aan te trekken externe financieringsmiddelen. risico’s wordt vergroot. Zijn de werkelijke standen van reserves / voorzieningen Daarnaast bevat FIDO verplichtingen tot het transparant en hoger dan trekken we minder geldleningen aan. Is sprake inzichtelijk maken van het lokale treasurybeheer. Hiertoe van minder reserves / voorzieningen dan geraamd, zullen we dient de gemeente te beschikken over twee instrumenten op meer financieringsmiddelen moeten aantrekken. het gebied van treasury, te weten: In een normale rentestructuur is voor kort-lopende a. Het Treasurystatuut; waarin de beleidsmatige infrastruc- financieringsmiddelen minder rente verschuldigd dan voor tuur van treasury is vastgelegd en lang-lopende financieringsmiddelen. Uit dien hoofde is onze b. de Treasuryparagraaf; waarmee we in de begroting de (be- strategie erop gericht zoveel mogelijk te financieren met leids-)voornemens weergeven en in de rekening daarover kort-lopende middelen. Met het oog op de daaraan verbonden verantwoording afleggen. renterisico’s bij vrij plotseling stijgende rentetarieven, stelt FIDO hieraan een, zogenoemde, kasgeldlimiet van 8,5% van We voorzien in de gemeentelijke financieringsbehoefte via het het begrotingstotaal. gebruik maken van interne en externe financieringsmiddelen. Onderstaand overzicht geeft een beeld van het eigen vermo- De interne financieringsmiddelen bestaan uit de gemeen- gen en de aangetrokken financieringsmiddelen op 1 januari telijke reserves en voorzieningen. De externe financierings- van genoemde jaren. middelen zijn de opgenomen lang-lopende geldleningen,

Reserves / Voorzieningen; langen kortlopende schulden per 1 januari van genoemd jaar

350,0

300,0

250,0

200,0 x € 1 miljoen 150,0

100,0

50,0

0,0 werk.2006 werk.2007 begr.2008 begr.2009

reserves / voorzieningen

leningen o/g > 1 jaar

leningen o/g < 1 jaar

214 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Het daadwerkelijk aantrekken van lang-lopende financieringsmiddelen is met name afhankelijk van de voortgang van de uitvoering van investeringen en van het verloop van de aan- en verkopen van Vastgoed. In de praktijk blijkt dat investeringen trager verlopen dan we bij de ramingen in het kader van de begroting inschatten. Deze vertraging leidt er toe dat we in werkelijkheid meestal aanzienlijk minder nieuwe geldleningen aantrekken dan we op begrotingsbasis voorzien. Op het rentevoordeel dat hierdoor o.a. ontstaat wordt in de begroting geanticipeerd middels de stelpost: Niet-benodigde kapitaalslasten ad. € 1.845.000,= ( € 1.445.000,= rentelasten en € 400.000,= afschrijvingslasten ).

Als gesteld financieren we zoveel mogelijk met kort-lopende financieringsmiddelen; we calculeren hiervoor 4,0% in 2009. Eerst indien we de kasgeldlimiet benaderen, oriënteren we ons nader op een mogelijke consolidatie (aantrekken van lang-lopende financieringsmiddelen ter verlaging van de kort-lopende schuld). Het daadwerkelijke tijdstip voor consolidatie bepalen we uiteindelijk mede op grond van de liquiditeitsprognose, de rente-ontwikkelingen, onze rentevisie en andere relevante (vermoedelijke) ontwikkelingen op de gelden kapitaalmarkt.

Het volgende overzicht geeft een beeld van de financieringsbehoefte op basis van de voorliggende begroting en van de wijze waarop we daarin denken te gaan voorzien.

Financiering

( bedragen x € 1 miljoen ) werkelijk 2007 begroting 2008 begroting 2009 Financieringsbehoefte: - investeringen 408 469 476 - onderhanden werk / grondexpl. 119 244 237 - Af: alg.voorziening Vastgoed -33 -37 -39 494 676 674 Financieringsmiddelen: - algemene reserves 51 44 10 - bestemmingsreserves 136 128 157 waarvan elders belegd -3 -3 -3 - voorzieningen 23 4 4 - aangetrokken langlopende geldleningen 266 303 304 473 476 472

Financieringstekort: 21 200 202 Gefinancierd c.q. te financieren als volgt: - batig saldo vorig jaar 4 0 0 - aan te trekken leningen > 1 jaar 150 146 - leverancierskrediet 3 10 10 - krediet in rekening-courant 14 40 46 0 0 0

We prognosticeren voor het begrotingsjaar 2009 dus een financieringstekort van € 202 mln. Op begrotingsbasis veronderstellen we dit financieringstekort tot een bedrag van € 10 mln. te financieren met leverancierskrediet; overigens tot het bedrag van de kasgeldlimiet, € 46 mln., te financieren met kort-lopende financieringsmiddelen en het restant ad. € 146 mln., te financieren met aan te trekken lang-lopende financieringsmiddelen. We veronderstellen hierbij dat de inkomsten in het jaar toereikend zijn de structurele uitgaven te kunnen betalen. Gespreid in de tijd zal dat niet altijd het geval zijn; verschillen betekenen een mutatie in het rekening-courant saldo. Als hiervoor reeds aangegeven verlopen investeringen meestal trager dan vooraf ingeschat; ook is nog sprake van inkomende geldstromen wegens grondtransacties. In werkelijkheid zullen we dus (veel) minder lang-lopende financieringsmiddelen aantrekken dan in dit overzicht voorzien.

programmabegroting 2009 215 tkwaliteit

Bij integrale financiering, zoals onze gemeente dat als uitgangspunt hanteert, worden de te betalen rentekosten aan (de boekwaarde van) investeringen toegerekend via een, zogenoemd, rente-omslagpercentage. Het rente-omslagpercentage dat onze gemeente hanteert is gebaseerd op het, deels voorgecalculeerde, 24-maands gemiddelde voor een 10-jarige lineaire lening bij BNG. Dit betekent in de praktijk dat ons rente-omslagpercentage enigszins na-ijlt op de actuele marktrente. Voor 2009 is het percentage bepaald op 4,4%, gelijk aan de omslagrente in 2008. Het verloop van het rente-omslagpercentage in de loop der jaren laat zich als volgt weergeven:

Verloop percentage omslagrente 6 5,5 5,6 5,3 5 5,1 5,1 4,8 4,5 4,4 4,3 4,4 4,4

percentage 4 4,1 3,5 3

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

in jaar Deze verrekenmethode van rente houdt in dat er afwijkingen zullen ontstaan tussen de werkelijk betaalde rente en de aan investeringen toegerekende rente. Bij een marktrente die lager is dan de omslagrente zal dit leiden tot een voordelig verschil; bij een marktrente die hoger is dan de omslagrente tot een nadelig verschil. Het renteresultaat wordt verder beïnvloed door (tijdelijke) financiering met leverancierskrediet en met kort-lopende financieringsmiddelen, waarvan het rentepercentage sterk fluctueert. Het verschil tussen de geraamde rentelasten en de aan investeringen toegerekende rente boeken we ten gunste / laste van de exploitatierekening, onder het programma: Financiering.

Gemakshalve veronderstellen we dat de structurele uitgaven kunnen worden betaald uit de reguliere inkomsten in de loop van het jaar. Daarnaast ontstaan forse uitgaande en inkomende geldstromen wegens investeringen in materieel, uitvoering van projecten, aan- en verkopen van gronden e.d. Met de hierna grafisch weergegeven liquiditeitsprognose verkrijgen we enig inzicht omtrent de vermoedelijke behoefte aan financieringsmiddelen in de loop van 2009. Met inachtneming van hetgeen hiervoor aan de orde kwam omtrent financierings- strategie kunnen we hieraan ontlenen dat we, ter consolidatie van de vlottende schuld (overschrijding van de kasgeldlimiet), in de loop van 2009, ( lang-lopende ) financieringsmiddelen zullen moeten aantrekken tot een bedrag van ca. € 20 mln. We merken hierbij op dat in deze prognose rekening is gehouden met een reeds aangegane geldlening ad. € 5 mln. ( 50 jr. fixe, rente 4,045% ), waarvan de (uitgestelde-) storting op 2 maart 2009 zal plaatsvinden. De uitkomsten van deze liquiditeitsprognose worden in belangrijke mate bepaald door uitgaven wegens investeringen en uitgaven / inkomsten wegens grondtransacties. Afwijkingen in deze transacties ten opzichte van de raming, zowel in omvang van de bedragen als in de tijd, leiden al snel tot forse afwijkingen in de liquiditeitsprognose. Met de beleidsrapportage en in de jaarrekening informeren wij u omtrent de werkelijke hoeveelheid aangetrokken langen kort-lopende financieringsmiddelen in de loop van 2009.

216 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Liquiditeitsplanning 2009

schuldpositie in rkng.crt. BNG x € 1 mln. 70 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december -5 -10 -15 Verwacht verloop tijdens de maanden

Kasgeldlimiet BNG kredietlimiet schuldpositie in rkng.crt. BNG

Rentetoerekening aan (geraamde) investeringen door middel van een rente-omslagpercentage, houdt in dat er afwijkingen ontstaan tussen de geraamde c.q. werkelijke rentelasten en de aan de boekwaarde van investeringen toegerekende rente. Dit renteresultaat brengen we ten gunste / ten laste van de exploitatierekening, programma: Financiering. In de voorliggende begroting ramen we een voordelig renteresultaat van ruim € 1,6 mln.. Dit voordelig renteresultaat vloeit per saldo voort uit: a. een door Treasury te ontvangen bedrag wegens toe te rekenen rente aan ( geraamde ) investeringen van ca. € 26,2 mln. ; b. een door Treasury te betalen bedrag wegens rente voor extern aangetrokken financieringsmiddelen van ca. € 16,1 mln. en c. een door Treasury te betalen bedrag wegens vergoeding voor interne financieringsmiddelen van ca. € 9,1 mln. ( € 6,7 mln. rente reserves / voorzieningen; € 2,3 mln. rente-aftopping ) d. een verschil tussen doorberekende omslagrente en vaste (annuïtaire) percentages aan de producten ad ca € 0,6 mln. In werkelijkheid valt dit resultaat meestal fors lager uit vanwege vertraging in de investeringen en dus (veel) minder toe te rekenen rente. Als gezegd is hierop reeds geanticipeerd middels de stelpost: Niet-benodigde kapitaalslasten.

De kosten van geld, rente, fluctueren sterk. Zowel op de geldmarkt (voor kort-lopende financieringsmiddelen) als de kapitaalmarkt (voor lang-lopende financieringsmiddelen), is sprake van voortdurend wisselende rentepercentages. Kort-lopende financieringsmiddelen trekken we hoofdzakelijk aan via onze rekening-courant met BNG; we betalen daarvoor een geringe opslag boven het (dagelijks wisselende) percentage waartegen banken elkaar geld lenen. Indien we lang-lopende financieringsmiddelen willen aantrekken vragen we tenminste 3 aanbieders offerte te doen en kiezen daaruit de economisch meest voordelige aanbieding.

De ECB heeft zojuist het rentepercentage waartegen ze kort-lopende financieringsmiddelen aan banken beschikbaar stelt, verhoogd tot 4,25%. ECB zag zich hiertoe verplicht met het oog op haar voornaamste doelstelling: De inflatie in de Eurozone beneden, maar in ieder geval zo dicht mogelijk bij, de 2% te houden. Verhoging van de rente wordt geacht een ongunstige uitwerking op economische ontwikkelingen te hebben. Ondanks haar primaire doelstelling, verwachten we, met het oog op de zeer gematigde ontwikkeling van de economie in de Eurozone, dat ECB het rentepercentage niet snel verder zal verhogen. Enigszins teruglopende inflatie kan er wellicht begin 2009 toe leiden dat ECB het rentepercentage neerwaarts aanpast; in eerste instantie met 0,25%, één of enkele maanden later wellicht nogmaals met 0,25%.

Als eerder aangegeven hebben wij, op basis van onze rentevisie in mei 2008, de reken-rente voor kort-lopende financieringsmiddelen in de begroting 2009 bepaald op 4,0%. Het rentepercentage voor lang-lopende financieringsmiddelen bedraagt op dit moment bijna 5 % (voor een 10-jarige fixe-lening).

programmabegroting 2009 217 tkwaliteit

Gelet op de vertraging in de economie is de verwachting dat dit percentage op korte termijn enigszins zal dalen. In de loop van 2009, bij een aantrekkende economie, zal de rente voor lang-lopende financieringsmiddelen weer wat gaan oplopen. Het omslagrentepercentage in de begroting 2009 hebben we, volgens eerder geschetste methode, bepaald op 4,4%.

In onze meerjarenprognose houden we op dit moment rekening met de volgende rentepercentages: • voor kort-lopende financieringsmiddelen: 3,5% • voor lang-lopende financieringsmiddelen: 5,0% Basis hiervoor is onze rentevisie in combinatie met de meerjarige trend van deze percentages in de afgelopen 10 jaar.

FIDO bepaalt de renterisiconorm op 20% van de vaste schuld; ofwel het bedrag waarover we in enig jaar renterisico lopen, mag niet hoger zijn dan 20% van de totale vaste schuld. Doel hiervan is het beheersen van renterisico op vaste schuld, voornamelijk door spreiding van de looptijden van aangetrokken lang-lopende financieringsmiddelen. Het renterisico voor onze gemeente in de komende periode laat zich als volgt weergeven:

Renterisico vaste schuld / renterisiconorm ( bedragen x € 1.000 ) Nummer Omschrijving 2008 2009 2010 2011

Basisgegevens renterisico op vaste schuld: 1a Renteherziening op vaste schuld o/g 8.632 0 15.602 11.619 1b Renteherziening op vaste schuld u/g 8.632 0 10.102 11.619 2 Per saldo renteherziening op vaste schuld ( 1a - 1b ) 0 0 5.500 0

3a Nieuw aan te trekken vaste schuld 15.000 20.593 15.000 15.000 3b Nieuw te verstrekken geldlening > 1 jr. 0 0 0 0 4 Netto nieuw aangetrokken vaste schuld ( 3a - 3b ) 15.000 20.593 15.000 15.000

5 Te betalen aflossingen 15.286 14.422 17.365 22.837

6 Herfinanciering ( laagste van 4 en 5 ) 15.000 14.422 15.000 15.000

Renterisico op vaste schuld 7a Bedrag renterisico ( 2 + 6 ) 15.000 14.422 20.500 15.000 7b Percentage renterisico 4,9% 4,7% 6,6% 4,9%

Renterisiconorm 8 Vaste schuld per 1 januari van het boekjaar 304.734 304.448 310.619 308.254 9 Percentage renterisiconorm (wettelijk) 20,0% 20,0% 20,0% 20,0% 10 Bedrag toegestane renterisiconorm 60.947 60.890 62.124 61.651

Toets renterisiconorm voor gemeente Zwolle: (Wettelijk) Toegestane renterisico op vaste schuld ( 10 ) 60.947 60.890 62.124 61.651 Renterisico op vaste schuld gemeente Zwolle ( 7 ) 15.000 14.422 20.500 15.000 Over - c.q. onderschrijding renterisiconorm ( 10 - 7 ) 45.947 46.468 41.624 46.651

Nieuw aan te trekken vaste schuld (3a) schatten we terughoudend in; de verwachting is dat inkomsten wegens grondtransacties in Stadshagen de komende periode een aanzienlijke inkomstenstroom zal betekenen.

218 programmabegroting 2009 tkwaliteit

De spreiding van de aflossingen in de komende jaren, betreffende geldleningen o/g ten behoeve van algemene financiering, laat zich als volgt weergeven:

Aflossingen in de loop der jaren

35.000.000

30.000.000

25.000.000

20.000.000

15.000.000 Af te lossen bedrag

10.000.000

5.000.000

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025

Af te lossen in het jaar

Af te lossen bedrag

Middels navolgende overzichten, geven we u nog inzicht betreffende het verloop van het saldo van opgenomen geldleningen en door ons aan derden verstrekte geldleningen alsmede het kredietrisico waarvan ter zake sprake is.

Geldleningen O/G (incl. bijstandsleningen) in kader Begroting 2009 Omschrijving Bedragen Gemiddeld Invloed op omslagrente x € 1.000 rentepercentage Stand per 1 januari 2009 304.448 4,70% Vermoedelijk aan te trekken in 2009 20.593 4,90% geen; zie methodiek bepaling jaarlijks rente-omslagpercentage Reguliere aflossingen -14.422 4,99% geen; zie methodiek bepaling jaarlijks rente-omslagpercentage Vervroegde aflossingen 0 Rente-aanpassingen ( oude percentage ) 0 Rente-aanpassingen ( nieuwe percentage ) 0

Stand per 31 december 2009 310.619 4,76%

Geldleningen U/G (incl. bijstandsleningen) in kader Begroting 2009

Omschrijving Bedragen Gemiddeld Invloed op omslagrente x € 1.000 rentepercentage Stand per 1 januari 2009 128.288 5,45% Vermoedelijk te verstrekken in 2009 593 3,47% geen; zie methodiek bepaling jaarlijks rente-omslagpercentage Reguliere aflossingen -4.617 5,39% geen; zie methodiek bepaling jaarlijks rente-omslagpercentage Vervroegde aflossingen 0 Rente-aanpassingen ( oude percentage ) 0 Rente-aanpassingen ( nieuwe percentage ) 0

Stand per 31 december 2009 124.264 5,38%

programmabegroting 2009 219 tkwaliteit

Overzicht kredietrisico in kader Begroting 2009

Uitgegeven geld op 010109 Uitgegeven geld op 311209 Risicogroep Bedragen In % Bedragen In % (in afnemende mate van risico) x € 1.000 van totaal x € 1.000 van totaal Gemeenten / provincies 0,00% 0,00% Woningcoörporaties 101.878 79,41% 99.348 79,95% Semi-overheidsinstellingen 6.291 4,90% 5.400 4,35% Financiële instellingen (minimaal A-rating) 0,00% 0,00% Bijstandsleningen 2.710 2,11% 2.869 2,31% Overigens publieke taak 11.651 9,08% 11.092 8,93% Niet publieke taak 5.758 4,49% 5.555 4,47%

TOTAAL 128.288 100,00% 124.264 100,00%

Begin 2008 zijn wijzigingsvoorstellen betreffende FIDO bij de Tweede kamer ingediend. Naar het zich laat aanzien zal definitieve besluitvorming eerst plaatsvinden in de loop van 2009. De wijzigingen zullen alsdan ingaan per 2010. Evaluatie van FIDO, die per 2001 van kracht werd, leerde dat deze naar behoren functioneert en de financieringsfunctie heeft verbeterd. Enkele technische wijzigingen acht men noodzakelijk. Voor gemeenten belangrijke wijzigingen betreffen de renterisiconorm en de kasgeldlimiet. Bepaling van de renterisiconorm wordt eenvoudiger; daarmee verbetert eveneens de sturingsfunctie. Inzake de kasgeldlimiet vervalt de verplichting per kwartaal te rapporteren aan de toezichthouder; voor ons: Provincie Overijssel. Eerst in geval van (vermoedelijke) overschrijding van de limiet gedurende 3 achtereenvolgende kwartalen, dienen we de toezichthouder in te lichten. Vermeldenswaard zijn verder nog: a. een verbod op het verstrekken van hypotheek aan eigen personeel en b. het in het leven roepen van de mogelijkheid een Europese boete wegens overschrijding van het EMU-saldo, naar rato door te berekenen aan de lagere overheden.

Tot slot van deze Treasuryparagraaf herinneren we nog even aan SEPA (Single Euro Payments Area); het nieuwe betaalsysteem dat in de komende periode ingevoerd gaat worden in de landen die de euro als betaalmiddel hanteren. Doel van SEPA is een einde te maken aan de bestaande verschillen tussen nationale betalingsinstrumenten en verwerkingsstructuren binnen het gebied dat de euro als betaalmiddel hanteert. Qua veranderingen en invloed wordt deze operatie vergelijkbaar geacht met de invoering van de euro. Het invoeren van SEPA heeft ingrijpende gevolgen voor onze (financiële-) administratie c.a. Noodzakelijke aanpassingen daarvan kunnen mogelijk forse kosten met zich brengen.

220 programmabegroting 2009 tkwaliteit

4.5 Paragraaf verbonden partijen

In de paragraaf verbonden partijen besteden wij aandacht aan Voor de begrotingsbehandeling 2009 zal de Nota verbonden derden, rechtspersonen (verbonden partijen), waarmee de partijen aan de raad worden aangeboden. Hierin wordt gemeente Zwolle een bestuurlijke en financiële band heeft. een beleidskader geschetst, zowel voor nieuwe verbonden Verbonden partijen betreffen (participaties in) deelnemingen, partijen als bestaande. In de nota is eveneens alle onder- gemeenschappelijke regelingen, stichtingen en verenigingen. staande informatie opgenomen, evenals informatie uit de Van bestuurlijk belang is sprake wanneer de gemeente op rekening 2007. Dit om een compleet overzicht te geven van enigerlei wijze zeggenschap heeft, hetzij door een zetel in alle relevante punten per verbonden partij. het bestuur of door stemrecht. Onder financieel belang wordt verstaan dat de gemeente middelen ter beschikking heeft Op grond van de voorliggende nota verbonden partijen zijn de gesteld die ze kwijt raakt ingeval van faillissement van de volgende rubrieken aan deze paragraaf toegevoegd, te weten: verbonden partij of dat de gemeente voor een bepaald bedrag 1. de visie op deze partijen in relatie tot de realisatie van de aansprakelijk wordt gesteld als de verbonden partij zijn/haar doelstellingen die in het programmadeel zijn opgenomen. verplichtingen niet nakomt. 2. de beleidsvoornemens omtrent de verbonden partij (en).

Deelname in gemeenschappelijk regelingen: Verbonden partij Bestuurlijk belang/ Financieel belang Visie tov doelstelling Beleidsvoornemens participatie Regio IJssel- In totaal nemen 12 Het aandeel van Zwolle Zwolle neemt deel in In 2009 wordt de transfor- vecht gemeenten deel aan de in de gemeentelijke bij- de Regio IJsselVecht op matie naar een GGD regio gemeenschappelijke drage is ca. 26%, oftewel basis van verlengd lokaal IJsselland voorbereid die regeling. Het DB bestaat € 1,9 mln. bestuur. Belangrijkste per 1 januari 2010 van uit 5 leden. Zwolle levert beleidsterrein betreft kracht moet zijn. de voorzitter van DB en gezondheidszorg. AB. Veiligheidsregio In totaal nemen 12 Het aandeel van Zwolle in Verplichte deelname Op 1 januari 2009 gaat IJsselland gemeenten deel aan de de gemeentelijke bijdrage van de gemeente op de Regionale Brandweer gemeenschappelijke is ca €1 mln. grond van de Wet op de en de GHOR over naar de regeling. Het DB bestaat Veiligheidsregio’s per Veiligheidsregio IJssel- uit 5 leden. Zwolle levert 1 januari 2009. land. de voorzitter van het DB en het AB. Regionale In totaal nemen 9 De uitvoering van de De gemeenschappelijke - Intensiveren van de Sociale Recher- gemeenten deel aan de sociale recherche is in regeling is ontstaan om regionale samenwerking che gemeenschappelijke handen van de gemeente redenen van efficiëncy, op het gebied van sociale regeling. De stemverhou- Zwolle. De kosten worden kwaliteitsborging en zekerheidsfraude; ding voor het Bestuurlijk verrekend o.b.v. het uniforme aanpak met - Meer aandacht voor Overleg is bepaald op aantal uitkeringsgerech- betrekking tot de sociale preventie ten aanzien van basis van het aantal tigden per 31-12. zekerheidsfraude. fraude; uitkeringsgerechtigden Aandeel Zwolle: 57% - Samenwerking binnen per gemeente, met gemeente met andere een maximum van 3 bijzonder opsporings- stemmen. Zwolle heeft 3 ambtenaren. stemmen van de 16. Woningschap In totaal nemen 7 De uitvoering van het Voor het Woningschap, N.v.t. Regio Zwolle gemeenten aan de Woningschap wordt door waaraan geen nieuwe regeling deel. Zwolle verzorgd. De rijksbudgetten BWS Zwolle heeft 2 uitvoeringskosten worden worden toegekend, is vertegenwoordigers in door de deelnemende alleen het bestaande het algemeen bestuur, gemeenten betaald. beleid in beeld. Dit betreft waarvan 1 in het dagelijks Aandeel Zwolle: 64% voor het Woningschap bestuur. het renteresultaat tussen langlopende vorderingen en verplichitngen.

programmabegroting 2009 221 tkwaliteit

Verbonden partij Bestuurlijk belang/ Financieel belang Visie tov doelstelling Beleidsvoornemens participatie WEZO GR 5 gemeenten participeren De gemeenten staan ga- De WEZO vormt een De banden met de WEZO in de GR. Zwolle heeft 2 rant voor de door de GR onmisbare schakel in de worden verstevigd in re- van de 6 stemmen. aangegane geldleningen. keten Werk, Participatie gionaal verband, teneinde Inzake de nieuwbouw van en Reïntegratie. de nieuwe WSW vorm de WEZO mag de GR max. te geven, het financieel een lening van €16,5 mln. gehalte te verstevigen en aangaan. klanten de mogelijkheden Ontwikkeling: De ´oude´ van de WEZO te bieden. huisvesting van de Wezo is verkocht. Historisch 50% gemeente Zwolle Jaarlijkse bijdrage HCO is bezig verbeterin- Rijk heeft Bestuursak- Centrum en 50% Ministerie van ad € 1,3 mln. Zwolle gen in bedrijfsvoering koord gesloten met Overijssel (HCO) OcenW draagt voor 40% bij in de door te voeren. Er is IPO omtrent intentie jaarlijkse exploitatie en een structureel tekort, tot decentralisatie van het ministerie voor 60%. waarvoor bijdrage is deel rijkstaak naar de Ontwikkelingen 2008: gevraagd aan RIjk en provincies per 2011. Doorvoeren van gewenste Gemeente. Het aandeel organisatorische en gemeente is opgenomen programmatische ontwik- bij PPN 2009. Van het Rijk keling in nieuwe opzet. nog geen duidelijkheid.

Deelname in vennootschappen: Verbonden partij Bestuurlijk belang/ Financieel belang Visie tov doelstelling Beleidsvoornemens participatie Nv Bank Via stemrecht op aande- 149.097 aandelen à € 2,50 Doelen zijn: - vanNederlandse len: 0,27% nom. - invloed op dienstverle- Gemeenten Dividenduitkering in ning en kostenniveau 2008 was € 260.000. - rendement. Voor de uitkering in 2009 en verder verwacht BNG structureel lager dividend. Wij rekenen met € 100.000. Een superdividend zoals in 2006 en 2007 is niet meer aan de orde. NV Essent Via stemrecht op aande- 355.645 aandelen à € 1 Doelen van de deelne- len: 0,24% ,-- nom. Dit is 0,24% van ming: de aandelen. - invloed op dienstverle- Verwachte dividenduitke- ning en tarieven ring in 2009: 0,24% van € - rendement 380.000 = ruim € 900.000. Ontwikkeling: De AvA heeft Essent toestemming gegeven tot verkoop van het Produc- tie- en leveringsbedrijf. NV Vitens Via stemrecht op 46.329 gewone aandelen Doelen van de deelne- aandelen: à € 1,- nominaal. Dit is ming: * gewone aandelen: ruim 1%. - invloed op dienstverle- 1,04% Boekwaarde € 10,-- per ning en tarieven aandeel. - rendement Geraamd dividenduitkering in 2009: € 2,5 * 46,329 aandelen = 116.000 (in 2008 was dit € 140.000). Achtergestelde lening € 2.841.720 met een rente van 4,9%% in 2007.

222 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Verbonden partij Bestuurlijk belang/ Financieel belang Visie tov doelstelling Beleidsvoornemens participatie NV Wadinko Via stemrecht op aande- 100 aandelen à € 100,-- Bevorderen economische len: 4,18% Dividenduitkering in 2008 ontwikkeling in Overijs- was eenmalig € 390.000. sel. Geraamde uitkering 2009: € 0,- NV ROVA Via stemrecht op aande- 1.326 aandelen A à Doelen van de deelne- len: 19%. € 113,45 nominaal. ming: Daarnaast nog 968 - invloed op dienstverle- B-aandelen en 76 ning en tarieven C-aandelen. Geraamd dividend 2009 € 530.000. In 2008 was het dividend € 1,2 mln. Sindsdien zijn de tarieven verlaagd. Achtergestelde geldlening € 2,3 mln. (rentevergoeding 8%: € 185.000) Dienstverleningsovereen- komst m.b.t. afvalverwij- dering en reiniging. NV WEZO Geen zeggenschap. 1.719 certificaten van Zie WEZO GR Zie WEZO GR Alleen WEZO GR is aandelen á € 1.000 aandeelhouder. nominaal, Waarvan Zwolle 74% van het totaal. Dividenuitkering: voorlopig niet aan de orde. Ecodrome Vergadering van com- In 1996 € 7,3 mln. als Ecodrome voldoet aan de In 2009 start het Zwolle CV manditaire vennoten: commanditair vennoot afspraken gemaakt in de overleg over de toekomst Gemeente Zwolle 3 stem- ingebracht. subsidie- overeenkomst. (contract loopt tot 2012). men; Libéma vastgoed BV Jaarlijkse bijdrage in 2 stemmen; Gezamenlijke exploitatie ad € 0,96 mln. deelnemende Zwolse bedrijven 1 stem. Zuiderzeehaven Participatie is in Inbreng als commanditair Doel: versterking van de Via een samenwer- Ontwikkelings- beide gevallen 16,7% vennoot € 237.500 en economische structuur kingsovereenkomst zijn maat-schappij obv PPS constructie 50% achtergestelde lening van Zwolle en Kampen. de rechten en plichten CV en Zuiderzee- publieke- en 50% private € 0,67 mln. De ontwikkeling van de vastgelegd. De samen- haven Beheer BV sector Deelname aandelen ZZH, een watergebonden werkingsovereenkomst beherend vennoot 30 bedrijventerrein op eindigt als alle kavels op aandelen á € 100,-- = Kampens grondgebied is bedrijventerrein ZZH zijn € 3.000. Geen opbrengst één van de acties. Voor uitgegeven uit rente op kapitaalver- de gemeente Zwolle van strekking en voorlopig groot belang omdat wij geen dividend. geen watergebonden bedrijventerreinen meer hebben. Daarom de gezamenlijke ontwikkeling via PPS

programmabegroting 2009 223 tkwaliteit

Verbonden partij Bestuurlijk belang/ Financieel belang Visie tov doelstelling Beleidsvoornemens participatie NV Wonen boven 50% participant, Deelneming gestort ad De NV heeft als doelstel- Project Diezerstraat 103 winkels woningstichting Delta € 0,68 mln. Het ver- ling het versterken en omgeving (Boven Wonen participeert voor strekte aandelenkapitaal van de woonfunctie in Jan) wordt begin 2009 de overige 50%. zal worden besteed t.b.v. de Zwolse Binnenstad opgeleverd. de continuïteit van de in het algemeen en in Start uitvoering volgende NV en conform besluit leegstaande verdiepingen projecten: Jufferenwal worden aangewend boven winkels in het 11-17 en Diezerstraat 6 als werkkapitaal. Het bijzonder. Belangrijke eind 2008/begin 2009. bedrag is daarom volledig nevendoelstellingen zijn Haalbaarheid diverse afgeboekt en er wordt het versterken van de projecten in onderzoek. geen rekening gehouden levendigheid en de met dividenduitkering. leefbaarheid, sociale Ontwikkeling 2008: Er veiligheid, de zicht- en worden geldleningen belevingskwaliteit en het aangegaan t.b.v. monumentale herstel in uitvoeringskredieten. In de Binnenstad. 2008 zal volgende locatie worden voorbereid.

Deelname in stichtingen en verenigingen: Verbonden partij Bestuurlijk belang/ Financieel belang Visie tov doelstelling Beleidsvoornemens participatie Stichting admi- Zwolle als participant 48.000 certificaten van DataLand is het grootste Verdere kwaliteits- en nistratiekantoor is vertegenwoordigd in aandelen Dataland B.V. à intergemeentelijk efficiencyverbeteringen Dataland de certificaathouders- € 0,10 samenwerkings-verband door ingebruikname van vergadering Dienstenovereenkomst op het gebied van de basisregistraties. voor aanlevering gebouw- vastgoed-informatie. gegevens. Meer dan 315 gemeenten 20% van de opbrengst laten hun gemeente- die Dataland maakt op lijke vastgoedgegevens door Zwolle aangele- toegankelijk maken verde gegevens komt ten voor marktpartijen door gunste van de algemene DataLand. middelen Coöpera- Vertegenwoordiging in Lidmaatschapsbij- Investeren in e- De resultaten van de tieve vereniging algemene vergadering en drage € 1.000 per jaar + dienstverlening is te duur samenwerking moeten Dimpact UA deelname in de raad van bijdrage ad € € 1,20 per en risicovol voor een in de 2e helft van 2008 commissarissen. inwoner. individuele gemeente. zichtbaar worden. Daarna Samen-werking met dient de langere termijn- andere gemeenten in strategie m.b.t. DIMPACT DIMPACT verband is van bepaald te worden. strategisch belang. Stichting Gemeente Zwolle is als Eenmalige subsidie Het versterken van de Op 31 maart 2010 dienen Kreatieve lid vertegenwoordigd van 30.000 euro (ter samenwerking tussen de volgende prestaties industrie Zwolle in het AB en DB van de cofinanciering van de regulier bedrijfsleven, de gerealiseerd te zijn: stichting KIZ. provinciale subsidie van creatieve sector en het 1) Projectbureau/ In de stichting KIZ nemen 150.000 euro). onderwijs. opdrachtenpool naast de gemeente Looptijd 31 maart 2010 SKIZ kan bijdrage leveren 2) Coachpool Zwolle, de KvK Zwolle, aan het versterken van 3) Presentatie van 5 onderwijsinstellingen de creatieve sector en 10 best practices (o.a. Windesheim, de werkgelegenheid in 4) Realisatie van Landstede, Artez), MKB deze sector bovenpro- startevent/ regio IJsselvecht en VNO portioneel laten doen evenementen NCW Midden deel. toenemen. 5) Organiseren van SKIZ past in het deelpro- lezingen, prijsvraag, gramma 8 Dynamiseren excursies, alumnidagen. economie, onderdeel B. Stimuleren vernieuwing economie.

224 programmabegroting 2009 tkwaliteit

4.6 Paragraaf Grondbeleid

De gemeenteraad van Zwolle heeft in haar vergadering van 21 Missie Zwols Grondbeleid juni 2004 de Nota Grondbeleid vastgesteld. Deze Nota wordt in De missie van het Zwolse grondbeleid is indirect en direct 2008 geactualiseerd en ter vaststelling aan de gemeenteraad (volgend en sturend) bijdragen aan een evenwichtige aangeboden. Primaire aanleiding voor deze actualisatie is de duurzame stedelijke ontwikkeling van Zwolle in kwaliteit en verplichting om als gemeente te kunnen beschikken over een kwantiteit. Nota Grondbeleid die niet ouder is dan 4 jaar. De visie op het Zwolse grondbeleid wordt in de Nota Grondbeleid beschreven via doelen en wijze van inzet van In de loop van 2008 zal de Nota Grondbeleid 2008 worden instrumenten. afgerond en ter besluitvorming aan de gemeenteraad worden voorgelegd. De Nota Grondbeleid 2008 wordt een integrale en Agenda voor het grondbeleid compleet nieuwe Nota ingegeven door: In de Nota Grondbeleid 2004 zijn enkele onderwerpen a. De ervaringen die opgedaan zijn met deze kaderstellende aangestipt, die om een nadere uitwerking hebben gevraagd: nota (evaluatie); • Wijziging wet en regelgeving, waarbij in ieder geval rele- b. Nieuwe weten regelgeving; vant lijken: c. Ontwikkeling nieuw beleid (bijvoorbeeld erfpacht, grond- • Wijziging Wet voorkeursrecht gemeenten; prijzen, grondvoorraadbeleid, stedelijk verwervingsbeleid, • Aangekondigde Grondexploitatiewet; vastgoedmanagement, privaatrechtelijk handhaven, (duur- • Diverse wijzigingen in de Europese regelgeving; zaam) pachtbeleid, etc.). • Consequenties Nota Ruimte voor het grondbeleid. • Regionale samenwerking In de Nota Grondbeleid 2004 zijn de uitgangspunten als • Betekenis invoering parkmanagement voor grondbeleid kaders voor het grondbeleid van de gemeente Zwolle vastge- • Benodigde uitrusting van de afdeling Vastgoed, afronding legd. Hierbij is door de gemeenteraad expliciet uitgesproken grotendeels in 2004 en 2005 dat: • Hoofddoelstelling van het grondbeleid is om binnen ge- Voor de wijziging van weten regelgeving zijn we uiteraard stelde doelen van ruimtelijke ordening en beleidssectoren afhankelijk van de behandeling in de Kamer. De nieuwe Wet (met inzet van juridische en financiële instrumenten) de ruimtelijke ordening (met daarin opgenomen de Grondexploi- gewenste verandering van het grondgebruik voor verschil- tatiewet) is inmiddels van kracht. De regionale samenwerking lende functies te realiseren; is een traject dat de komende (vier) jaren aandacht behoeft. • Jaarlijks aan de gemeenteraad een Meerjaren Prognose Met als onderlegger de uitgangspunten, zoals die in de Nota Vastgoed (MPV) wordt aangeboden; Grondbeleid 2004 zijn gedefinieerd, is onderzocht op welke • Het college jaarlijks vertrouwelijk een ontwikkelingsstra- onderdelen de afdeling Vastgoed zich in de komende jaren tegie vaststelt; verder moet ontwikkelen. Dat heeft geleid tot het benoemen • Bij het verwervingsbeleid een onderscheid wordt gemaakt van drie belangrijke speerpunten, te weten: in strategisch-, anticiperend- en actief verwervingsbeleid a. Verder ontwikkelen van de organisatie en administratieve en in de ontwikkelingsstrategie wordt vastgelegd in welke organisatie; gebieden een strategisch en anticiperend verwervingsbe- b. Opbouwen van het instrumentarium; leid zal plaatsvinden; c. Kennisopbouw en -borging. • Jaarlijks aan de gemeenteraad op basis van een door het De afgelopen jaren hebben in het teken gestaan van de college vastgestelde ontwikkelings-strategie een voorstel verdere professionalisering van de afdeling Vastgoed, zoals in tot beschikbaar stellen van een krediet voor strategische de drie hiervoor genoemde speerpunten is bedoeld. verwervingen en voor anticiperende verwervingen wordt aangeboden; In de Nota Grondbeleid 2004 is verder gedefinieerd hoe • Het grondprijsbeleid op functionele grondprijzen en met gemeten kan worden of het grondbeleid van Zwolle voldoende uitzondering van sociale woningbouw en maatschappelijke transparant is en blijft. Aan de hand van de in het onder- voorzieningen op basis van marktwaarde wordt gebaseerd; staande kader verwerkte maatstaven kan de Gemeenteraad • Bij toepassing van een faciliterend grondbeleid participatie beoordelen of nog aan de eisen van transparantie wordt in een gemeenschappelijke grondexploitatie maatschappij voldaan. Telkens is cursief aangegeven in hoeverre reeds aan nadrukkelijk als optie open gelaten wordt. de betreffende maatstaf is voldaan:

Zoals aangegeven wordt binnenkort de Nota Grondbeleid Aan transparantie wordt voldaan indien: 2008 afgerond, welke na vaststelling door de raad de Nota 1. Beschikt wordt over een actuele Nota Grondbeleid (niet Grondbeleid van 2004 zal vervangen. ouder dan 4 jaar); Met de vaststelling door de raad van de Nota Grondbeleid 2004 is hieraan in eerste instantie voldaan. Aangezien deze

programmabegroting 2009 225 tkwaliteit

niet ouder mag zijn dan 4 jaar, wordt nog voor het einde liere Initiatieven en het Handboek Projectmatig Werken van het jaar een geactualiseerde Nota Grondbeleid aan de zijn hierop afgestemd. Verder heeft de raad met de Notitie raad voorgelegd. “Bevoegdheden bij ruimtelijk projecten” (raadsbesluit 2. Beschikt wordt over een jaarlijks geactualiseerde Meerja- 18-02-2008) ingestemd met onder andere haar rol in het ren Prognose Vastgoed waarvan de gehanteerde financi- planontwikkelingstraject. eel-economische en programmatische uitgangspunten 10. Wordt beschikt over een vastgestelde budgettering voor (een actueel programmaplan) zijn afgestemd met de kosten voorbereiding en toezicht waarmee in de grond- organisatie, en waarvan de inhoud ten grondslag ligt aan exploitaties wordt gerekend en bekend is hoe hoog de de (beleidsmatige) toelichting in de programmarekening werkelijke kosten van voorbereiding en toezicht zijn; en programmabegroting; Deze normering is opgesteld en is inmiddels verwerkt Inmiddels is voor de vijfde keer op rij de MPV uitgebracht in de afzonderlijke grondexploitaties. Met een jaarlijkse en vastgesteld door de raad, en wel op 19 mei 2008. In evaluatie zal worden bepaald of deze normering bijstelling 2008 is er voor de derde keer een tussentijdse rapportage behoeft. MPV uitgebracht. 11. De verschillen tussen in de begroting geraamde omzet 3. Er een helder beleid voor grondverwerving en gronduit- (kosten en opbrengsten) en gerealiseerde omzet (jaarreke- gifte is; ning) van Vastgoed verklaarbaar zijn. Zowel beleidsmatig (Nota Grondbeleid, MPV en strategi- Deze verklaring is opgenomen in de jaarrekening en MPV. sche ontwikkelingsvisie) alsmede organisatorisch (met het Daarnaast zal voortaan met de tussentijdse rapportage vastleggen van de aan- en verkoopprocedures in zoge- MPV een tussentijdse verschilanalyse worden opgesteld. naamde Administratieve Organisaties) zijn de grondver- wervingen en gronduitgiften beschreven. Meerjaren Prognose Vastgoed 4. Er een exploitatieverordening is die voldoet aan actuele De financiële vertaling van het grondbeleid vindt in de jaarlijks weten regelgeving; te actualiseren Meerjaren Prognose Vastgoed (MPV) plaats. De exploitatieverordening van 2004 is geactualiseerd en In de op 19 mei 2008 vastgestelde MPV-2008 is de financiële op 27-11-2006 door de raad vastgesteld. Vanwege het in positie van Vastgoed en de opbouw van het weerstandsvermo- werking treden van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening gen opgenomen. (onderdeel grondexploitatiewet) is inmiddels de exploita- Voor het bepalen van de uiteindelijke vermogenspositie van tieverordening ingetrokken. Vastgoed (ofwel het bedrijfsresultaat) zijn drie pijlers van 5. Jaarlijks de uitgangspunten ter bepaling van grondprijzen belang: worden vastgesteld; • De uiteindelijke resultaten van de diverse in uitvoering Inmiddels is voor de derde keer op rij de Nota Grondprij- zijnde en binnenkort in exploitatie te nemen complexen, zen opgesteld. Voortaan zal telkens voor het einde van het inclusief de resultaten van de waardering van grondvoor- jaar de Nota Grondprijzen voor het daaropvolgende jaar raad; worden opgesteld. • De risico’s van vastgoedontwikkelingen, de exploitatie en 6. Beschikt wordt over een beleidsagenda grondbeleid het beheer van gronden; waarin onderwerpen die op het gemeentelijk grondbeleid • De stand en ontwikkelingen van de Reserve Vastgoed (en afkomen staan geagendeerd; voorzieningen). Zie toelichting hiervoor. Uitgangspunt bij de opbouw van het weerstandsvermogen is, 7. De accountant bij de beoordeling van de meest recente dat de hoogte van de Reserve Vastgoed c.q. vermogenspositie programmarekening constateert dat in deze rekening een minimaal moet kunnen voorzien in de afdekking van risico’s juiste weergave wordt gegeven van de vermogenspositie en voorzienbare exploitatietekorten (voorziening). van Vastgoed, en de aanwezige risico’s adequaat zijn be- Dit alles om een voldoende financiële buffer te hebben voor schreven; een verantwoorde continuering van de bedrijfsvoering. In navolging op de controle van voorgaande jaren is ook de rekening 2007 en de MPV-2008 als onderlegger voorzien Cijfermatige samenvatting MPV-2008 van een goedkeurende accountantsverklaring. (peildatum 31-12-2007) 8. De planeconomische functie voor de beoordeling van Voor een uitvoerige opbouw van de hoogte van de vermogens- stedenbouwkundige plannen beschikt over een door de positie en het weerstandvermogen Vastgoed wordt verwezen organisatie geaccepteerd normatief kader waarmee de be- naar de op 19 mei 2007 in de raad behandelde MPV-2008. oordeling van de prijs-kwaliteitverhouding van de plannen mogelijk is; Samenvattend van de MPV-2008 is als volgt: Met het Handboek Planontwikkeling Openbare Ruimte zijn -Resultaten complexen en gronden € 99,46 miljoen + zowel normeringen voor gronden ruimtegebruik alsmede -Risico´s vastgoedontwikkelingen € 94,85 miljoen -/- kwaliteitsnormeringen voor aanleg en onderhoud van het - Reserve Vastgoed + Voorziening € 64,99 miljoen + openbaar gebied vastgelegd.. Totaal vermogensresultaat per 31-12-2007 € 69,60 miljoen + 9. De relaties tussen beslismomenten projectmatig werken Afdracht aan concernreserve € 10,60 miljoen -/- en beslismomenten grondexploitatie op elkaar zijn afge- Totaal gecorrigeerde vermogensresultaat € 59,00 miljoen + stemd; Deze momenten zijn op elkaar afgestemd en geïmplemen- teerd in de huidige werkwijze. Ook het Protocol Particu-

226 programmabegroting 2009 Programmabegroting 2009 Hoofdstuk 5 Financiële overzichten tkwaliteit

228 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Inhoud 5.1 Overzicht van baten en lasten 230

5.2 Totaaloverzicht baten en lasten programma´s 232

5.3 Overzichten Brede Doel Uitkeringen (BDU) 233

5.4 Bestedingsplan provinciale GSB-middelen 2005-2009 240

programmabegroting 2009 229 tkwaliteit

5.1 Overzicht van baten en lasten

Omschrijving/programma Lasten baten saldo (bedragen x € 1.000) Pijler Sociaal 1 Welzijn 5350 50 -5300 2 Cultuur 17751 552 -17199 3 Sport 7453 1002 -6451 4 Inburgering en integratie 2683 2253 -430 5 Onderwijs en jeugd 25487 4688 -20799 6 Gezondheid en zorg 34500 12188 -22312 Totaal pijler sociaal 93224 20733 -72491

Pijler Veiligheid 7 Veiligheid 12196 956 -11240 Totaal pijler veiligheid 12196 956 -11240

Pijler Werk en inkomen 8 Dynamiseren economie 1956 1036 -920 9 Toename arbeidsparticipatie 23625 23009 -616 10 Bijstandverlening en armoedebestrijding 47858 33493 -14365 Totaal pijler werk en inkomen 73439 57538 -15901

Pijler Fysiek 11 Volkshuisvesting 7260 6358 -902 12 Monumentenzorg 1007 5 -1002 13 Recreatie 0 14 Groen 394 -394 15 Algemeen mobiliteitsbeleid/bereikbaarheid 8047 8584 537 16 Duurzaamheid/milieu 3206 251 -2955 17 Integraal beheer openbare ruimte 44834 21074 -23760 18 Ruimtelijke plannen 1559 -1559 Totaal pijler fysiek 66307 36272 -30035

Pijler Kwaliteit van bestuur 19 Raad en raadsgriffie 2009 -2009 20 Intensivering communicatie 1336 -1336 21 Leefbaarheid en wijkgericht werken 2699 315 -2384 22 Aanpassing bestuurstijl 3749 -3749 23 Publieke dienstverlening 9784 7611 -2173 24 Kwaliteit van bedrijfsvoering 9322 1278 -8044 25 Exploitatie gronden en vastgoedbeheer 262905 260628 -2277 26 Financiering en alg. dekkingsmiddelen 7052 642 -6410 Totaal pijler kwaliteit van bestuur 298856 270474 -28382

Subtotaal programma's 544022 385973 -158049

230 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Omschrijving/programma Lasten baten saldo (bedragen x € 1.000) Algemene dekkingsmiddelen 1. Lokale belastingen (OZB, precario ca.) 1009 26945 25936 2. Algemene uitkeringen 119755 119755 3. Dividend 17 149 132 4. Saldo financieringsfunctie 8287 8287 5. Saldo compensabele BTW en uitkering 0 BTW compensatiefonds 6. Overige algemene dekkingsmiddelen 2303 2303 Subtotaal algemene dekkingsmiddelen 1026 157439 156413

Onvoorzien 500 -500

Resultaat voor bestemming 545548 543412 -2136

Reservemutaties 12564 14700 2136

Resultaat na bestemming 558112 558112 0

Specificatie reservemutaties per programma: 1 Welzijn 50 50 2 Cultuur 1145 1145 3 Sport 165 878 713 4 Inburgering en integratie 0 5 Onderwijs en jeugd 720 720 6 Gezondheid en zorg 99 -99 7 Veiligheid 0 8 Dynamiseren economie 6 6 9 Toename arbeidsparticipatie 0 10 Bijstandverlening en armoedebestrijding 68 635 567 11 Volkshuisvesting 0 12 Monumentenzorg 0 13 Recreatie 0 14 Groen 0 15 Algemeen mobiliteitsbeleid/bereikbaarheid 2612 1603 -1009 16 Duurzaamheid/milieu 0 17 Integraal beheer openbare ruimte 1352 2019 667 18 Ruimtelijke plannen 180 -180 19 Raad en raadsgriffie 0 20 Intensivering communicatie 0 21 Leefbaarheid en wijkgericht werken 0 22 Aanpassing bestuurstijl 0 23 Publieke dienstverlening 132 317 185 24 Kwaliteit van bedrijfsvoering 1472 2961 1489 25 Exploitatie gronden en vastgoedbeheer 189 2097 1908 26 Financiering en alg. dekkingsmiddelen 6295 2269 -4026 Subtotaal mutaties reserves 12564 14700 2136

Resultaat na bestemming 558112 558112 0

programmabegroting 2009 231 tkwaliteit

5.2 Totaaloverzicht baten en lasten programma’s 2007 - 2009 vóór reservebestemming

Omschrijving/programma lasten baten saldi rekening begroting begroting rekening begroting begroting begroting (bedragen x € 1.000) 2007 2008 2009 2007 2008 2009 2009 Pijler Sociaal 1 Welzijn 5075 4963 5350 121 50 50 -5300 2 Cultuur 16894 17183 17751 472 614 552 -17199 3 Sport 6605 6805 7453 1391 814 1002 -6451 4 Inburgering en integratie 3054 2521 2683 1640 2085 2253 -430 5 Onderwijs en jeugd 21557 22426 25487 5171 4246 4688 -20799 6 Gezondheid en zorg 31577 33018 34500 11260 11717 12188 -22312 Totaal pijler sociaal 84762 86916 93224 20055 19526 20733 -72491

Pijler Veiligheid 7 Veiligheid 11092 10833 12196 604 822 956 -11240 Totaal pijler veiligheid 11092 10833 12196 604 822 956 -11240

Pijler Werk en inkomen 8 Dynamiseren economie 3026 2091 1956 4010 670 1036 -920 9 Toename arbeidsparticipatie 10237 10969 23625 8502 10356 23009 -616 10 Bijstandverlening en armoedebestrij- 48243 47518 47858 36489 34278 33493 -14365 ding Totaal pijler werk en inkomen 61506 60578 73439 49001 45304 57538 -15901

Pijler Fysiek 11 Volkshuisvesting 8084 7517 7260 7427 6521 6358 -902 12 Monumentenzorg 968 958 1007 93 5 -1002 13 Recreatie 0 14 Groen 1115 370 394 312 -394 15 Algemeen mobiliteitsbeleid/bereik- 29459 8089 8047 13741 8281 8584 537 baarheid 16 Duurzaamheid/milieu 2656 2930 3206 488 251 251 -2955 17 Integraal beheer openbare ruimte 49768 42097 44834 19946 20296 21074 -23760 18 Ruimtelijke plannen 4226 1461 1559 1368 -1559 Totaal pijler fysiek 96276 63422 66307 43375 35349 36272 -30035

Pijler Kwaliteit van bestuur 19 Raad en raadsgriffie 1907 1915 2009 42 -2009 20 Intensivering communicatie 1276 1169 1336 -1336 21 Leefbaarheid en wijkgericht werken 2383 2692 2699 358 363 315 -2384 22 Aanpassing bestuurstijl 3782 3616 3749 3 -3749 23 Publieke dienstverlening 10126 9163 9784 7071 7215 7611 -2173 24 Kwaliteit van bedrijfsvoering 16684 13118 9322 8582 1649 1278 -8044 25 Exploitatie gronden en vastgoedbeheer 74898 202467 262905 91980 200513 260628 -2277 26 Financiering en alg. dekkingsmiddelen 3363 4847 8577 144446 147648 158080 149503 Totaal pijler kwaliteit van bestuur 114419 238987 300381 252440 357430 427912 127531

Totaal vóór bestemming 368055 460736 545547 365475 458431 543411 -2136

Reservemutaties 78783 12617 12565 82334 14922 14701 2136

Totaal na bestemming 446838 473353 558112 447809 473353 558112 0

232 programmabegroting 2009 tkwaliteit

5.3 BDU economie

Overzicht financiële verantwoording Brede doeluitkering economie. Thema/Activiteit raad- of budget rekening rekening rekening begroting begroting B&W besl. totaal 2005 2006 2007 2008 2009 totaal Beschikking ministerie d.d.: 26-10-2005 Kenmerk: OI/REB/CGB 2055263.b88 voor periode 2005-2009

Ontvangsten: Rijksbijdrage 1.840.400 368.080 367.795 368.080 368.080 368.365 1.840.400 Beschikbaar 1.840.400 368.080 367.795 368.080 368.080 368.365 1.840.400

Bestedingen: Vestigingslocaties * Verminderen aantal oude bedrijventerreinen - Masterplan plus duurzame versterking rb 05/006 450.000 15.381 153.383 -14.454 200.000 95.690 450.000 bedrijventerrein Marslanden (rb. 2005/006) - Bedrijventerrein Voorst bw 11-10-05 435.000 6.658 37.645 7.608 103.089 280.000 435.000 - Bedrijventerrein Vrolijkheid bw 16-1-07 15.000 15.000 15.000

Vernieuwing economie * Vergroten kennisoverdracht van onderwijs naar bedrijfsleven en omgekeerd - Innovatieteam 2005 bw 14-6-05 20.000 20.000 20.000 - Innovatieteam 2007 bw 15-5-07 20.000 20.000 20.000 - Kennispoort bw 28-2-06 10.000 10.000 10.000 - Kennispoort (aanvulling) bw 5-9-06 8.000 8.000 8.000 - Kennispoort bw 25-3-08 42.000 42.000 42.000 * Verbeteren digitale bereikbaarheid - Breedband Zwolle 1e fase bw 31-5-05 90.000 90.000 90.000 - Breedband marktplaats bw 8-11-05 80.000 18.073 18.798 8.035 17.547 17.547 80.000 - Nog nader te bepalen 0

Dienstverlening aan ondernemers * Toename tevredenheid ondernemers over de gemeentelijke dienstverlening - Bijdrage opbouw MKB-Ijsselvecht bw 14-6-05 10.000 10.000 10.000 - Marketing/acquisitie strategie werklocatie rb 29-1-07 150.000 58.306 46.694 45.000 150.000 * Aansluiting bij het nationaal electronisch loket - Pva Impuls deregulering bw 16-5-06 25.000 5.688 19.312 25.000 - Nog nader te bepalen 65.000 25.000 40.000 65.000 - Oormerken voor nettering BTW 0

Toerisme (en binnenstad) * Versterken van de positie van Zwolle als toeristische stad - Evenementenbeleid /-bureau (rb. rb 28-2-05 385.400 113.246 134.585 102.500 35.069 385.400 2005/021) - Momentum /Stichting Cultuurtoerisme bw 1-11-05 8.000 6.400 1.600 8.000 Oost-Ned - Internationale melkschapen vakdagen bw 21-3-06 3.000 2.400 600 3.000 - Toeristisch Overstap Punt bw 30-5-06 7.158 7.158 7.158 - Subsidie Hanzesteden bw 08-5-07 8.600 8.600 8.600 - Infozuil NS Station bw 16-1-07 8.000 8.000 8.000 - Nog nader te bepalen 242 242 242 Totaal bestedingen 1.840.400 269.758 382.099 221.353 488.953 478.237 1.840.400

Saldo verrekening met voorziening of balanspost 0 98.322 -14.304 146.727 -120.873 -109.872 0

Stand per 31/12 0 98.322 84.018 230.745 109.872 0

programmabegroting 2009 233 tkwaliteit

BDU fysiek

Overzicht financiële verantwoording Brede doeluitkering fysiek. Thema/activiteit raad- of budget rekening rekening rekening begroting begroting begroting B&W besl. totaal 2005 2006 2007 2008 2009 2010 totaal Beschikking ministerie d.d.: 16-6-2005 / 17-11-2005 Kenmerk: nr. 2005-52740 / nr. 2005-504347

Bedrag: 1.605.407 1.571.309 1.577.240 1.976.468 2.206.281 201.600 9.138.305

Ontvangsten: Bijdrage rijk stadsvernieuwing 2.372.489 Bijdrage rijk herstructurering 62,2% 3.045.721 998.318 977.115 980.802 1.226.527 1.444.533 131.067 5.758.603 Bijdrage rijk cultuur-historie 340.393 Bijdrage rijk groen (1,9%) 179.173 31.062 30.402 30.517 37.466 44.126 6.150 179.173 Bijdrage rijk geluid (12,2%) 1.133.000 196.418 192.246 192.972 240.573 283.333 28.007 1.133.000 Bijdrage rijk bodem 923.700 0 Bijdrage rijk bodem Vinac 23,7% 1.266.000 379.609 371.546 372.949 467.342 550.409 46.988 2.189.700 1.605.407 1.571.309 1.577.240 1.971.908 2.322.401 212.211 9.260.476 Blokkering "voorgenomen net- -225.326 -98.595 -116.120 -10.611 -225.326 tering" rijksbijdrage 5%

Correctie subsidies part.woning- 103.155 103.155 103.155 verb. < 2006 t.g.v. ISV2 Totaal beschikbaar 9.138.305 1.605.407 1.571.309 1.577.240 1.976.468 2.206.281 201.600 9.138.305

Bestedingen

SV / cultuur-historie / herstructurering: Subsidies particuliere 524.000 113.277 15.566 156.000 156.000 83.157 524.000 woningverbetering PZ Particuliere won.verbetering 100.000 63.550 36.450 100.000 Kleine Baan Apparaatkosten uitvoering 52.275 10.746 20.559 20.970 52.275 part.won. PZ Apparaatkosten stedelijke 326.073 76.027 83.670 85.343 81.033 326.073 vernieuwing Beleid stedelijke vernieuwing 223.873 6.096 122.269 47.281 48.227 223.873 Subsidie onderhoud 480.000 55.663 103.337 53.000 212.000 monumenten EC Bijzonder projecten 218.000 50.000 268.000 monumenten EC: • Stadsherstelproject 2006 Hofvliet 50.000 50.000 50.000 • Stadsherstelproject 2006 bw 09-07 75.000 25.000 50.000 75.000 Thorbeckegracht • IJsseldelta bw 04-07 7.000 7.000 7.000 • Stadsherstelproject 2005 Inr. 100.000 100.000 100.000 Werkeren Bijdrage Wonen-boven-Winkels rb 06 / 084 250.000 250.000 250.000 Monumentenbijdrage spinhuis rb 16-08-07 200.000 200.000 200.000 Monumentenbijdrage herinrichting 150.000 150.000 150.000 Sassenpoort Ontwikkelingsprogramma rb 05 / 103 1.001.405 385.061 616.344 1.001.405 Binnenstad Grondexploitatie Kamperpoort rb 06 / 029 1.435.000 1.435.000 1.435.000 Trapjeswoningen Holtenbroek b&w 22-3-05 82.570 17.725 40.079 24.766 82.570 Rotonde Obrecht/Mozartln Hbr. 1 b&w 28-6-05 15.021 15.021 15.021 Nog toe te wijzen projecten 563.388 187.796 187.796 187.796 563.388

234 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Thema/activiteit raad- of budget rekening rekening rekening begroting begroting begroting B&W besl. totaal 2005 2006 2007 2008 2009 2010 totaal

Groen (GIOS): Herinrichting park de Weezenlan- rb 04 / 093 180.000 133.887 46.113 180.000 den

Geluid: Geluidsanering A-28-zone 43.303 13.914 29.389 43.303 Voorbereiding Zwolle/Deventer 200.000 4.923 95.077 100.000 200.000 Luchtkwaliteitsplan rb 22/05/07 157.000 651 56.349 100.000 157.000 Nog toe te wijzen projecten 732.697 244.232 244.232 244.232 732.697 geluid & lucht

Bodem: Dellen Wuyts Stadshagen Nog toe te wijzen projecten 2.189.700 729.900 729.900 729.900 2.189.700

Totaal bestedingen 9.138.305 551.694 2.362.519 311.854 2.760.651 1.825.468 1.326.118 9.138.304

Saldo verrekening met voorziening of balanspost 1.053.713 -791.209 1.265.386 -784.184 380.813 -1.124.518 1

Stand per 31/12 1.053.713 262.504 1.527.890 743.706 1.124.519 1

programmabegroting 2009 235 tkwaliteit

BDU SIV onderdeel INTEGRATIE

Overzicht financiële verantwoording Brede doeluitkering SIV onderdeel integratie.

Thema/activiteit budget 2005 2006 2007 2008 2009 totaal totaal rekening rekening rekening begroting begroting Beschikking ministerie dd.: 02-09-2005 02-10-2006 10-07-2007 10-07-2007 10-07-2007 Kenmerk: 0000205060 0000308061 2007067717 2007067717 2007067717

Bedrag: 1.434.608 1.179.200 1.503.358 1.304.837 1.304.837

Ontvangsten: Rijksbijdrage 2.613.808 1.434.608 1.179.200 2.613.808 Reserve nieuwkomers 26.738 26.738 26.738 Rijksbijdrage WI 4.113.032 1.503.358 1.304.837 1.304.837 4.113.032 Totaal ontvangsten 6.753.578 1.461.346 1.179.200 1.503.358 1.304.837 1.304.837 6.753.578

Bestedingen: Inburgering: * Trajectkosten nieuwkomers 49.807 118.563 172.565 340.935 * Trajectkosten oudkomers 45.720 210.761 39.460 295.941 * Trajectkosten Wet Inburgering 48.538 844.615 776.261 1.669.414 * Apparaatskosten 687.874 833.641 648.302 607.333 919.867 3.697.017 * Te verrekenen/vrijval 750.271 750.271 Totaal bestedingen 6.753.578 783.401 1.162.965 908.865 1.451.948 2.446.399 6.753.578

Saldo voorziening / balanspost 0 677.945 16.235 594.493 -147.111 -1.141.562 0

236 programmabegroting 2009 tkwaliteit

BDU SIV onderdeel MO/VB/VO

Overzicht financiële verantwoording Brede doeluitkering SIV onderdeel MO/VB/VO.

Thema/activiteit budget 2005 2006 2007 2008 2009 totaal totaal rekening rekening rekening begroting begroting Beschikking ministerie dd.: 22-11-2005 05-12-2006 12-12-2007 Kenmerk: 0000263733 0000381509 2007122127

Bedrag: 6.002.799 6.109.694 7.917.831

Ontvangsten: Rijksbijdrage 36.481.615 6.002.799 6.109.694 7.917.831 8.009.392 8.441.899 36.481.615 Totaal ontvangsten 36.481.615 6.002.799 6.109.694 7.917.831 8.009.392 8.441.899 36.481.615

Bestedingen: Maatschappelijke opvang/ verslavingszorg/vrouwenopvang Bestedingen d.m.v. subsidieverstrekking aan: * CWZW Leger des Heils 12.987.467 2.538.267 2.512.548 2.657.839 2.623.385 2.655.428 12.987.467 Overijssel * Vrouwenopvang Overijssel 8.702.975 1.647.103 1.745.395 1.757.565 1.748.956 1.803.956 8.702.975 * CAD Regio Zwolle 5.369.079 1.759.024 1.828.998 1.781.057 5.369.079 * Tactuc verslavingszorg 3.801.798 1.872.774 1.929.024 3.801.798 * GGD Noord-West Veluwe 86.457 13.450 73.007 86.457 * Stichting De Bres 25.468 12.253 13.215 25.468 * Evangelisch Begeleid Cen- 1.382.795 209.858 215.524 221.128 358.464 377.821 1.382.795 trum De Schuilplaats * Evangelische Begeleide 381.363 126.087 126.000 129.276 381.363 Woonvormen * Arcuris, Maatschappelijke 2.210.822 711.222 730.000 769.600 2.210.822 opvang * RIAGG Zwolle 765.693 290.664 231.270 243.759 765.693 * RIBW 878.071 283.083 289.673 305.315 878.071 * GGD Gelre Ijssel 153.405 74.686 78.719 153.405 * IrisZorg 1.564.585 761.726 802.859 1.564.585 * Zwolse Poort 500.040 18.112 234.629 247.299 500.040 * Stelpost Stedelijk Kompas + 2.683.837 1.077.534 829.312 776.992 2.683.837 rest beleidsc. * Uren maatschappelijke 376.056 115.000 85.358 175.698 376.056 ontwikkeling

Waarvan t.l.v. gemeentelijke -5.388.296 -1.014.465 -1.061.986 -1.256.034 -1.100.841 -954.970 -5.388.296 middelen

Totaal bestedingen 36.481.615 6.002.799 6.109.694 7.917.831 8.009.392 8.441.899 36.481.615

Saldo voorziening / balanspost 0 0 0 0 0 0 0

programmabegroting 2009 237 tkwaliteit

BDU SIV GIS/veiligheid/leefbaarheid en VSV

Overzicht financiële verantwoording Brede doeluitkering sociaal onderdeel VSV en GIS/veiligheid/leefbaarheid

Thema/activiteit raad- of bijgest. 2005 2006 2007 2008 2009 totaal nog te B&W besl. budget ontvan- totaal rekening rekening rekening begroting begroting gen/ besteden Beschikking ministerie voor dd.: 22-11- 05-12- 12-12- 2005 2006 2007 Kenmerk: 2005- 2006- 2007- 263733 381509 122127

Bedrag: 1.510.346 2.270.893 3.735.647

Ontvangsten: Rijksbijdrage: * Voortijdig School Verlaten 1.466.100 293.220 293.220 293.220 293.220 293.220 1.466.100 0 * Onderwijsachterstanden 2.602.500 348.840 471.241 837.216 945.203 2.602.500 0 * Educatie 3.343.548 1.133.558 1.104.995 1.104.995 3.343.548 0 * Aanval op uitval 100.000 100.000 100.000 0 * GIS/Veiligheid/Leefbaarheid) 7.384.253 1.217.127 1.528.833 1.803.275 1.454.617 1.380.401 7.384.253 0 * Gezond in de stad 120.603 34.353 43.125 43.125 120.603 0 Totaal ontvangen 15.017.004 1.510.347 2.270.893 3.735.647 3.733.173 3.766.944 15.017.004 0

Bestedingen: Voortijdig School Verlaten rb 2005/149 1.466.100 293.220 293.220 293.220 293.220 293.220 1.466.100 0 Onderwijs achterstanden 2.602.500 464.245 788.196 404.856 945.203 2.602.500 0 Educatie 3.343.548 238.264 2.000.289 1.104.995 3.343.548 0 Aanval op uitval 100.000 72.249 27.751 100.000 0

GIS (Veiligheid/Leefbaarheid) * Huiselijk geweld obv besluit- 400.000 160.000 80.000 80.000 80.000 400.000 0 * Maatjesproject vorming 60.000 18.000 18.000 20.000 4.000 60.000 0 * Registratie probleemgroepen bij de 100.000 8.757 20.000 20.000 48.757 51.243 begrotings- * Jeugd en veiligheid ON 2.516.814 517.248 349.566 485.355 550.000 550.000 2.452.169 64.645 behandeling * On Track Again 210.000 60.000 60.000 50.000 50.000 220.000 -10.000 * Jeugd en alcoholproblematiek 5.000 0 5.000 * Gezond in de stad 161.570 25.000 34.353 43.125 43.125 145.603 15.967 * Plan van aanpak gezond gewicht 50.000 25.000 25.000 50.000 0 * Veelplegers 140.430 22.986 27.444 24.910 30.000 30.000 135.340 5.090 * Veelplegers nazorgtrajecten 90.000 30.000 50.000 80.000 10.000 * Hessenpoort 1 20.000 20.000 20.000 0 * SMVP project 30.000 15.000 15.000 30.000 0 * Meldpunt overlast 2005 296.649 56.600 60.049 57.000 60.000 60.000 293.649 3.000 * Beheersplannen zorg voor overlast 2006 317.843 69.050 53.793 48.077 65.000 65.000 300.920 16.923 * Bewonerstoezicht 2007 215.000 7.381 78.619 43.000 43.000 43.000 215.000 0 * Watch Out WZ 2008 67.000 27.334 9.666 9.700 10.000 10.000 66.700 300 * Dit is Zwolle 323.783 74.673 69.110 19.169 60.000 60.000 282.952 40.831 * Wijkveiligheidsacties 159.472 12.528 22.444 24.226 41.500 41.500 142.198 17.274 * Buurtbemiddeling 225.202 44.500 45.702 46.890 45.000 45.000 227.092 -1.890

238 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Thema/activiteit raad- of bijgest. 2005 2006 2007 2008 2009 totaal nog te B&W besl. budget ontvan- totaal rekening rekening rekening begroting begroting gen/ besteden * Winkelcriminaliteit 30.000 0 10.000 10.000 20.000 10.000 * Politiekeurmerk veilig wonen 83.264 764 2.377 27.500 27.500 58.141 25.123 * Project bedreigingen 5.000 4.547 4.547 453 * Onderhoud camera's uitgaansgebied 97.226 17.000 18.226 58.000 17.000 17.000 127.226 -30.000 * Cameratoezicht binnenstad 140.000 140.000 140.000 0 * Haltbureau preventiefinctie 66.000 33.000 38.400 71.400 -5.400 * Stadswachten 904.251 116.000 202.251 193.000 193.000 200.000 904.251 0 * Inzet stadswachten Nel Banninkhuis AF 15.000 13.250 13.250 1.750 * Biketeam politie 21.000 21.000 21.000 0 * Aanpak fietsendiefstal 14.000 7.000 7.000 7.000 * Opstellen veiligheidsbeeld/-monitor 55.000 25.000 1.878 10.000 10.000 46.878 8.122 * Zakkenrollerij 19.310 1.874 8.436 3.000 3.000 3.000 19.310 0 * Regionaal Coördinatiepunt Integrale 25.600 12.800 12.800 25.600 0 veiligheid * Horecabeleid/VOS 147.000 49.000 49.000 98.000 49.000 Doorlichting administratieve organi- 10.000 0 10.000 satie Blokkering 'voorgenomen nettering 22.200 11.100 11.100 22.200 0 BTW' Nog toe te delen 461.242 0 461.242 7.504.856 1.010.174 1.209.070 1.258.489 1.705.025 1.566.425 6.749.183 755.673

Totaal bestedingen 15.017.004 1.303.394 1.966.535 2.650.418 4.431.141 3.909.843 14.261.331 755.673

Saldo te verrekenen met voorziening 0 206.953 304.358 1.085.229 -697.968 -142.899 755.673 -755.673 / balanspost

Specificatie saldo: * Voortijdig School Verlaten * Onderwijsachterstanden -115.405 -316.955 432.360 0

* Educatie 895.294 -895.294 0 * Aanval op uitval 100.000 -72.249 -27.751 * GIS (Veiligheid/Leefbaarheid) 206.953 319.763 579.139 -207.283 -142.899 755.673

206.953 304.358 1.085.229 -697.968 -142.899 755.673

programmabegroting 2009 239 tkwaliteit

5.4 Provinciale GSB-middelen periode 2005-2009 financiële verantwoording

Activiteit een- budget 2005 2006 2007 2008 2009 Totaal heid totaal rekening rekening rekening begroting begroting Beschikking provincie dd: 5-7-2005 Kenmerk: BA 2005 1654

Bedrag: 622.900 622.900 622.900 622.900 622.900 3.114.500

Ontvangsten: Provinciale bijdrage 3.614.500 767.900 667.900 622.900 667.900 667.900 3.394.500

waarvan rechtstreeks naar programmabureau netwerkstad Zw-K * programmabureau netwerkstad 225.000 45.000 45.000 45.000 45.000 180.000 * ontwikkelen netwerkstadvisie 100.000 100.000 100.000 * nachtopvang Kampen 175.000 0 500.000 145.000 45.000 0 45.000 45.000 280.000

Resteert voor Zwolle 3.114.500 622.900 622.900 622.900 622.900 622.900 3.114.500

Bestedingen door gemeente Zwolle: Parkeeraccommodatie Willemspoort ON 350.000 350.000 350.000 Verlichtingsplan binnenstad WZ 200.000 39.410 160.590 200.000 Zorgboulevard ON 80.000 44.186 35.814 80.000 Loverboys ON 150.000 28.667 47.267 37.500 36.566 150.000 Preventieteams ON 225.000 45.000 45.000 110.000 200.000 Veilige school VSO ON 150.000 35.700 30.000 84.300 150.000 Ambulant jongerenwerk ON 285.000 57.000 0 57.000 171.000 285.000 Uitzendbureau marginale doelgroepen WZ 90.000 30.000 30.000 28.501 1.499 90.000 Schoolmaatschappelijk werk De Kern ON 250.000 36.131 45.243 58.107 50.000 60.519 250.000 Nachtopvang Kampen ON 125.000 90.000 0 60.000 150.000 Opvang Pannenkoekendijk ON 200.000 40.000 40.000 40.000 80.000 200.000 T-team zwerfjongeren ON 250.000 50.000 50.000 50.000 100.000 250.000 Regionale bereikbaarheid/Arcadis ON 300.000 40.081 32.448 0 227.471 300.000 Gezamenlijke acquisitie bedrijventerrein ON 200.000 5.280 6.205 16.115 12.400 160.000 200.000 Park Wezenlanden ON 209.500 103.730 105.770 209.500 Monitoring, verantwoording, rapp. e.d CS 50.000 10.000 10.000 0 10.000 20.000 50.000 Totaal bestedingen 3.114.500 352.088 623.397 345.760 620.870 1.172.385 3.114.500

Saldo verrekening met voorziening / 0 270.812 -497 277.140 2.030 -549.485 0 balanspost

240 programmabegroting 2009 Programmabegroting 2009 Bijlagen tkwaliteit

242 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Inhoud Bijlage 1 Specificatie van de uitkomsten meerjarenraming 2009 t/m 2012 244

Bijlage 2 Verschillenanalyse uitkomsten PPN en begroting 2009 250

Bijlage 3 Uitkomsten septembercirculaire 2008 252

Bijlage 4 Overzicht reserves en Voorzieningen 256

Bijlage 5 Uitkomsten doorlichting reserves en voorzieningen 259

Bijlage 6 Extra afschrijvingen in de begroting 2009 261

Bijlage 7 Overzicht van de voorgestelde bezuinigingen in de begroting 2009 263

Bijlage 8 Lijst met afkortingen 265

Bijlage 9 Begrippenlijst 267

programmabegroting 2009 243 tkwaliteit

Bijlage 1 Specificatie van de uitkomsten meerjarenraming 2009 t/m 2012

(bedragen x 1.000 euro) 2009 2010 2011 2012 Doorwerking resultaat voorgaande jaren: 1. Doorwerking vanuit voorgaande jaren - uitkomst begroting 2009 2868 1a Herijking op basis bestaande afspraken 10 1b Doorwerking nieuw beleid/dekkingsplan begroting 2008 190 335 1c Doorwerking nieuwbeleid/dekkingsplan PPN 2009-2012 9 5 -802 2868 209 340 -802 Rijksbeleid: 2. Algemene uitkering Gemeentefonds: a. Accres o.b.v. meicirculaire 2008 2729 1582 2714 a1. Risicopost algemene uitkering (o.a.onderuitputting rijksuitg.) -275 -275 -275 b. vrijval integratie-uitkering WUW tgv alg. uitk. (saldo) 20 20 20 c. overgangsmaatregel ISV -17 -17 -17 d. gevolgen afschaffing gebruikersdeel ozb woningen: - afbouw suppletie-uitkering ozb 0 0 -4 e. afbouw suppletie-uitkering aanpassing verdeelsel 1-1-2008 -478 f. mutaties rijkstaken c.a. (zie 3) -523 -209 -43 g. afloop verfjiningsuitkering rioleringen -41 -48 -15 3. Corresponderende posten a.g.v. rijkstaken c.a. 523 209 43 0 1938 1262 2423 Groei van de stad: 4. Volume toename onroerende zaakbelasting 870 1232 1242 5. Algemene uitkering: a. volume toename 734 604 620 b. correctie a.g.v. landelijke volumegroei -78 -79 -559 (ontwikkeling uitkeringsbasis) 6. Stadsuitbreiding: a. lasten a.g.v. vastgestelde grondexploitaties (cat. A) -294 -225 -213 b. stelpost wijkgebonden basisvoorzieningen (cat. B) -416 -16 -16 c. volumegroei van verplichte bijdr. aan derden (cat. C) -39 -39 -39 d. gesaldeerde volume-effecten a.g.v. wettelijke taken en/of vastgestelde gem. verordeningen (cat. D) -1108 53 -249 e/f stelposten inbreiding/herstructureing en overige -74 -74 -74 0 -405 1456 712 Overige gemeentelijk bestaand beleid: 7. Nominale ontwikkelingen: a. inflatie-correctie gemeentelijke tarieven 820 765 735 b. trendmatige loon- en prijsaanpassingen -3955 -3585 -3325 b1 afbouw gemeentelijke FPU 25 60 110 b2 doorwerking afschaffing ww-premie (bruto-netto effect) 190 c. rentemutaties pm

244 programmabegroting 2009 tkwaliteit

(bedragen x 1.000 euro) 2009 2010 2011 2012 8. Investeringslasten: a. autonoom vrijvallende kapitaallasten (netto) 500 400 400 b. lasten vervangingsinvesteringen (excl. onderwijs) -260 -268 -275 c. lasten vervangingsinvesteringen onderwijs -53 -54 -55 d. lasten verplichte investeringen Onderwijswet -101 -103 -105 9. Afbouw dekkingsreserve tekortdekking (regulier) -120 -120 -120 10. Inschatting budgettair effect BTW-compensatiefonds vanaf 2007 -55 -55 -55 11. Aanpassing budget pensioenen v/m wethouders ca 122 12 17 12. Afbouw winstafdracht parkeren (t/m 2013) -100 -100 -100 13. Afbouw reserve afkoop LVS/WI -30 -30 -30 14. Dividend Essent -126 15. Uitvoeringskosten Inburgering en werkdeel WWB -250 0 -3267 -3204 -2803 Risicoposten: 16. Stelpost risico- en kansposten 0 0 0 0

Totaal ontwikkeling bestaand beleid 2868 -1525 -146 -470

Cumulatief 2868 1343 1197 727

programmabegroting 2009 245 tkwaliteit

Toelichting op specificatie uitkomsten meer- afgelopen jaren hebben wij een inkomststelpost geraamd van jaren-raming 2010-2012 bestaand beleid € 950.000, gebaseerd op een uitkering van 65%. Daarnaast wordt rekening gehouden met het structureel karakter van Algemene uitgangspunten: de onderuitputting op rijksuitgaven door aan te nemen dat ca. 50% van de onderuitputting nadelig uitwerkt op het accres De meerjarenraming 2010 t/m 2012 is op basis van de meest voor de volgende jaren. Zie hiervoor de risicopost algemene recente informatie geactualiseerd (prijspeil 2009). Voor de uitkering ad € 275.000. berekening van de volume-mutaties (stadsuitbreiding en algemene uitkering) is o.a. uitgegaan van een jaarlijkse sub 2b: toename van het aantal inwoners en woningen van: De integratie van de WUW-middelen loopt (landelijk) tot en met 2017. De jaarlijks vrijvallende bijdrage in de kapitaal- 2010 2011 2012 lasten binnen de integratie-uitkering wordt toegevoegd aan inwoners voorafgaand jaar: 1.600 1.600 1.600 de algemene uitkering. Met ingang van 2012 vervalt het woningen voorafgaand jaar (netto): 800 800 800 restant (€ 25.000) van de door Zwolle te ontvangen integratie- uitkering WUW. De gegevens over het gemeentefonds (algemene uitkering) zijn gebaseerd op de meicirculaire 2008. sub 2c: Als gevolg van de beëindiging van het landelijke Stadsvernieu- Toelichting per onderwerp: wingsfonds per 1-1-2003 heeft het rijk besloten ook de voor de algemene uitkering gehanteerde verdeelmaatstaf stads- sub 1: vernieuwing te laten vervallen en de middelen op andere wijze Onder de post doorwerking vanuit voorgaande jaren zijn de over de gemeenten te verdelen, onder andere op basis van uitkomst van de begroting 2009 ad € 2.9 mln. (voordeel) en het gemeentelijk aandeel in het Investeringsbudget Stedelijke de budgettaire effecten van eerdere besluitvorming (o.a. bij Vernieuwing (ISV). Voor Zwolle heeft deze herverdeling een begroting 2008 en PPN 2008) verwerkt. nadelig effect ca. € 170.000. Via de overgangsmaatregel ISV is geregeld dat het nadeel gefaseerd over 10 jaar zal worden sub 2a: verrekend. De normering van de algemene uitkering uit het Gemeen tefonds is gekoppeld aan de ontwikkeling van de netto sub 2d: gecorrigeerde rijksuitgaven. Een jaarlijkse toename (accres) Ter compensatie van de opbrengstderving in verband met of afname (decres) van de rijksuitgaven vertaalt zich in een de afschaffing van de gebruikersbelasting op OZB-woningen toe- of afname van de algemene uitkering voor de gemeen ontvangen de nadeelgemeenten een suppletie-uitkering die in ten. Een mutatie in de rijksuitgaven werkt voor ongeveer 20% de komende jaren, ten laste van de door het rijk ingeschatte door in de omvang van het Gemeentefonds. ruimte binnen het accres, gefaseerd wordt afgebouwd. In 2009 bedraagt de suppletie-uitkering € 1,1 mln. Op basis Het (nominaal) accres is te splitsen in een compensatie voor van huidige gegevens blijft de suppletie in 2010 t/m 2012 prijsontwikkelingen en een reëel accres. De prijsontwikke- nagenoeg gelijk. ling wordt bepaald op grond van de prijsindex voor Bruto Binnenlands Product (opgenomen in het CEP en MEV van sub 2e : het Centraal Planbureau). Het reëel accres wordt gezien als Met ingang van 2006 heeft het rijk het verdeelstelsel van budgettaire ruimte voor de gemeenten om bijvoorbeeld lasten het gemeentefonds op diverse onderdelen aangepast, zoals stadsuitbreiding, nieuw beleid etc. te kunnen bekostigen. nieuwe verdeelformule voor de cluster openbare orde en Met betrekking tot de prijsontwikkeling wordt opgemerkt veiligheid en BTW-compensatiefonds, de invoering van het dat de door het rijk gehanteerde methode afwijkt van de objectieve verdeelmodel WMO en de definitiewijziging van gemeentelijke prijsontwikkeling en derhalve tot budgettaire besteedbaar inkomen bij de maatstaf huishoudens met een afwijkingen kan leiden. laag inkomen. Voor Zwolle heeft deze stelselwijziging een nadelig herverdeeleffect van ca. € 13 per inwoner, oftewel In de meicirculaire 2008 gaat het rijk voor de jaren 2010 t/m ruim € 1,4 mln. Het nadeel wordt gefaseerd over drie jaar 2012 uit van de volgende accrestoevoegingen: (in procenten) (2008-2010) gekort op de gemeentefondsuitkering.

2010 2011 2012 sub 2f: Prijsontwikkeling BBP 1,6% 1,6% 1,6% In het kader van de overheveling van rijksgelden naar het Reëel accres in procenten 1,0% -0,2% 0,8% Gemeentefonds en/of onttrekkingen aan het Gemeentefonds Nominaal accres 2,6% 1,4% 2,4% in verband met overheveling naar een specifieke uitkering wordt verwacht dat de komende jaren de volgende gelden Het rijk houdt in verband met mogelijke onderuitputting naar de algemene uitkering zullen worden overgeheveld c.q. op de rijksuitgaven ca. € 200 mln. in reserve. Deze zgn. onttrokken. De opgenomen bedragen zijn indicatief. behoedzaamheidsreserve wordt aan de gemeenten uitgekeerd indien de werkelijke onderuitputting lager uitvalt. Op grond van de werkelijk uitkeringen van deze reserve over de

246 programmabegroting 2009 tkwaliteit

* Het rijk stelt voor het elektronisch kinddossier in de De toename van het waarde-areaal is indicatief bepaald en jeugdgezondheidszorg en de verwijsindex risicojongeren gebaseerd op prijspeil 1-1-2007 (Woz-waarden) en tarieven oplopend tot structureel € 20 mln. in 2011 beschikbaar. 2009. Zwolle ontvangt hiervoor vanaf 2008 € 35.000 oplopend naar € 140.000 in 2011. sub 5a: * Het kabinet verwacht dat het CWI, UWV en de gemeenten De ontwikkelingen van de volume-mutaties voor de algemene hun samenwerking op het gebied van werk en inkomen uitkering zijn in hoofdzaak afgeleid van de uitgangspunten op elkaar afstemmen om de kwaliteit en effectiviteit van met betrekking de groei van het aantal woningen en inwo- de dienstverlening en re-integratie te verbeteren. Daartoe ners. wordt op lokaal niveau arbeidsmarktbeleid en re-integratie samengebracht in één loket aldus het Coalitieakkoord. sub 5b: Het rijk gaat de door haar ingeschatte besparing voor de De algemene uitkering wordt jaarlijks via de norm ontwikke- gemeenten korten op het gemeentefonds. Voor Zwolle ling uitkeringsbasis gecorrigeerd voor de landelijk verwachte loopt de korting gefaseerd op van € 0,2 mln. in 2009 naar volume-groei van de verschillende verdeelmaatstaven. € 0,5 mln. in 2012. De korting wordt voorlopig één op één Het rijk houdt voor de komende jaren (meicirculaire 2008) doorvertaald naar de gemeentelijke organisatie, is der- rekening met een correctie van -2 punt voor 2010 , +1 punt halve budgettair neutraal verwerkt. voor 2011 en -6 punt voor 2012. (1 punt is circa € 77.000) * In 2010 vervallen de vanaf 2008 eenmalig ontvangen middelen voor armoedebestrijding/SHV en de vanaf 2007 sub 6a t/m d: eenmalig ontvangen middelen voor maatschappelijk De lasten stadsuitbreiding worden onderscheiden in de participatie kinderen ca. € 0,4 mln. en in 2011 de vanaf categorieën A t/m F, te weten: 2007 eenmalig ontvangen middelen voor programmatisch categorie A: voorzieningen waarvan de investeringen reeds handhaven sociale zaken. zijn aanvaard en gedekt binnen vastgestelde grondexploitaties. sub 2g: categorie B: stelposten voor sterk wijkgebonden basisvoor- De verfijningsuitkering riolering heeft een aflopend karakter. zieningen in nieuwe wijken (i.c. Stadshagen), Aansluitingen op de riolering na 1989 komen niet meer waarvoor later nog een definitief en uitgewerkt voor verfijning in aanmerking. De duur van de uitkeringen investerings-/exploitatiebesluit moet worden is 25 jaar. De afbouw van de verfijningsuitkering is als volgt: genomen. (bedragen in €) categorie C: volumegroei van verplichte bijdragen aan riolering landelijke of regionale samenwerkingsverban- 2010 41.000 den. 2011 48.000 categorie D: gesaldeerde volume-effecten van wettelijke 2012 15.000 taken en taken op grond van vastgestelde 2013 3.000 gemeentelijke verordeningen. categorie E: Stelposten voor het in stand houden van sub 4: voorzieningen binnen inbreidings- en herstruc- De opbrengst uit de volume-ontwikkeling van de onroerende tureringsgebieden, waarvan de investeringen zaakbelasting is als volgt bepaald: reeds zijn aanvaard en gedekt binnen de 2010 2011 2012 vastgestelde grondexploitaites. Toename waarde-areaal: (x € 1 mln.) categorie F: Stelposten voor overige taken en voorzieningen - bedrijven/kantoren/winkels/etc. 174 268 271 die aantoonbaar te relateren zijn aan binnenste- - woningen 185 185 185 delijke groei van de stad. Meeropbrengst: (x € 1.000) - bedrijvenkantoren/winkels/etc. 663 1.025 1.035 Per jaar zijn de volgende totaalbedragen geraamd (x € 1.000), - woningen 207 207 207 omtrent een aantal posten zal te zijner tijd nog nadere Totaal meeropbrengst per jaar 870 1.232 1.242 besluitvorming moeten plaatsvinden.

2010 2011 2012 Categorie A 294 225 213 Categorie B 416 16 16 Categorie C 39 39 39 Categorie D 1.108 -53 249 Categorie E/F 74 74 74 Totaalbedrag 1.427 1.336 1.157

programmabegroting 2009 247 tkwaliteit

Waarvan posten waarover nog nadere besluitvorming moet plaatsvinden: 2010 2011 2012 B01-OW sportvoorzieningen Stadshagen 400 D03-OW huisvesting basisonderwijs Stadshagen 835 -326 4 D04-OW stelpost investeringen spec. ond. 9 9 9 D05-OW stelpost investeringen voortgezet ond. 35 35 35 E/F stelpost inbreiding/herstructuring en overige taken ca 74 74 74

sub 7a/b: sub 8d: Bij de bepaling van de jaarlijkse loon- en prijsaanpassingen is Deze post heeft betrekking op lasten als gevolg van verplichte rekening gehouden met de volgende percentages: nieuwe investeringen op grond van de Onderwijswet en lasten inzake spoedprocedures op grond van de Verordening 2010 2011 2012 Onderwijshuisvesting. - lonen (salarissen + soc.lasten) 3,50 3,50 3,00 - prijzen (index BBP) 2,30 1,55 1,55 sub 9: - inflatiecorrectie gemeentelijke De jaarlijkse beschikking over de reserve tekortdekking ten tarieven 3,35 2,50 2,30 gunste van het begrotingsresultaat wordt tot 2014 gefaseerd afgebouwd tot nul. De uitgangspunten voor de loonkostenstijging zijn t/m mei 2009 gebaseerd op de meest recente informatie omtrent de sub 10: nieuwe CAO afspraken (september 2007) en na mei 2009 Bij de invoering van het BTW-compensatiefonds (BCF) in gebaseerd op het afgesloten CAO voor het rijk. De structurele 2003 hebben wij afgesproken t/m eind 2006 de effecten van eindejaarsuitkering loopt van 4,5% (2008) op naar 8% in 2011. de invoering budgettair neutraal in de begroting te verwerken Voor ontwikkeling sociale lasten wordt rekening gehouden door gebruikmaking van de reserve BTW-compensatiefonds. met 0,5% per jaar. Vervolgens vanaf 2007 deze reserve in te zetten ter dekking De prijsontwikkeling is gebaseerd op de prijsindex voor Bruto van het dan resterende structurele tekort als gevolg van de Binnenlands Product, deze prijsindex wordt ook door het rijk invoering van de BCF. toegepast. De genoemde percentages zijn gebaseerd op de Het saldo van de reserve wordt ingezet ter dekking van de in de meicirculaire 2008 vermelde gegevens. In 2010 is het jaarlijks (10 jaar) af te bouwen structurele beschikking ten percentage 1,55% + 0,75% correctie over 2009. gunste van het resultaat. In 2009 is de beschikking € 475.000, Het inflatiecorrectie-percentage wordt bepaald door het deze wordt jaarlijks met € 55.000 afgebouwd. mixpercentage van de loon- en prijsontwikkelingen uitgaande van een kostenverhouding van 50-50. In het percentage voor sub 11: 2010 is de doorwerking van de in 2009 geraamde hogere Op basis van huidige informatie wordt verwacht dat het salariskosten verwerkt. Betreft afschaffen pseudopremie budget voor pensioenen v/m wethouders de komende jaren WW). afneemt. sub 7d: sub 12: Vanaf 2010 wordt uitgegaan van een rentepercentage van 5% Bij de Perspectiefnota 2005 is besloten de winstafdracht op voor lang geld en 3,5% voor kort geld. In 2009 hanteren wij parkeren (in 2005 € 982.000) met €100.000 per jaar af te 4,4% respectievelijk 4%. bouwen totdat in 2014 de winstafdracht € 200.000 bedraagt. Dit laatste bedrag komt overeen met het eerder berekende sub 8a: voordeel vanwege de invoering van de BCF op het product Dit betreft de netto vrijvallende kapitaallasten, na aftrek parkeren. rendabele begrotingsposten – zoals bijvoorbeeld riolering en I&A-investeringen. De bij deze posten vrijvallende kapitaal- sub 13: lasten blijven, via een egalisatiereserve, beschikbaar binnen In verband met de afkoop van de rijksregelingen Leefbaar- het betreffende begrotingsonderdeel. heid, Veiligheid en Stadseconomie (LVS) en werkgelegenheidsimpuls (WI) is bij de jaarrekening 2005 € 1,9 mln. in sub 8b/c: de reserve afkoop regeling LVS/WI gestort ter dekking van Het volume van de vervangingsinvesteringen wordt jaarlijks het per saldo structureel nadelig resultaat ad € 0,3 mln. De met het prijsmutatiepercentage aangepast. Het budget is beschikking ten gunste van het resultaat wordt in 10 jaar met gesplitst in een budget voor onderwijs en overige vervangin- gelijke bedragen van € 30.000 afgebouwd. gen.

248 programmabegroting 2009 tkwaliteit

sub 14: geraamd. Op dit moment is onduidelijk of dit een structurele Essent heeft een meerjarige dividendgarantie afgegeven, situatie is, derhalve in 2010 gecorrigeerd. Ook bestaat nog waarmee het totale dividend uitkomt op € 0,9 mln. Vanaf 2011 onduidelijkheid over de gevolgen van de invoering van het bouwen wij een veiligheidsmarge in ad € 125.000 vanwege participatiefonds, waarbij de bekostiging van de uitvoe- de onzekerheden omtrent het te zijner tijd verkopen van de ringskosten voor inburgering worden overgeheveld naar het aandelen van Essent (productie en leveringbedrijf), de dan gemeentefonds. Mogelijke herverdeeleffecten. verwachte verkoopopbrengst en het eventueel vervallen – na splitsing van Essent – van het dividend voor het netwerkbe- sub 16: drijf. De algemene risico- en kanspost stellen wij op nul, gelet op het algemene beeld van voldoende beschikbaar weerstands- sub 15: vermogen en afdoende getroffen financiële voorzieningen In 2009 zijn voor ca. € 250.000 meer uitvoeringskosten voor binnen vastgoed. inburgering en werkdeel WWB ten laste van de rijksbijdrage

programmabegroting 2009 249 tkwaliteit

Bijlage 2 Verschillenanalyse uitkomsten PPN en begroting 2009

Verschillenanalyse: 2009 2010 2011 2012 1. Nadelig effect afschaffing (pseudo)premie WW - 630 -440 -440 -440 2. Hogere lasten regio begroting - 70 - 70 - 70 - 70 3. Doorwerking hogere prijsinflatie obv CEP - 410 - 440 - 445 4. In begroting verwerkte directe meevallers 253 253 253 253 5. In begroting verwerkte directe tegenvallers -593 -521 -509 -492 6. Diverse overige mee- en tegenvallers 337 307 256 333 - 703 - 881 - 950 - 861

Toelichting: Ad 1 Het kabinet had de verhoging van de BTW van 19% naar 20% gekoppeld aan de afschaffing van de WW-premie. Onlangs heeft het kabinet besloten de BTW verhoging niet door te voeren en de afschaffing van de WW premie wel door de laten gaan, met de kanttekening dat de looneisen beperkt moeten blijven. Het kabinetsbesluit om de voorgenomen BTW verhoging van 19% naar 20% niet door te voeren heeft geen directe invloed op het begrotingsresultaat. Indirecte invloed via het accres van het Gemeentefonds is niet bekend (niet te berekenen). De eventuele gevolgen worden meegenomen in de septembercirculaire. Het volledig afschaffen van de WW premie betekent voor Zwolle een nadeel van ca. 1,3% van de loonsom. Namelijk de op de werknemers ingehouden premie (die niet behoeft te worden afgedragen) komt te vervallen. In de begrotingsrichtlijnen 2009 is hierop deels geanticipeerd door de component stijging sociale lasten hoger te stellen dan normaal. Er is in de begroting 2009 rekening gehouden met een stijging van de sociale lasten van 0,92%. (Gemiddeld ligt de stijging op € 0,5%). Ervan uitgaande dat de overige sociale lasten een stijging van 0,5% vertonen, dan komen we ca. 0,9% tekort om de afschaffing van de WW premie op te kunnen vangen. 0,9% van de loonsom komt overeen met € 630.000 (bruto) en netto na weglek-effect met € 440.000. Ad 2 Op basis van de begroting 2009 van de regio IJsselVecht en de Veiligheidsregio is naast de trendmatige- en volumeaan- passingen) een bedrag van € 70.000 in de gemeentebegroting verwerkt i.v.m. wachtgeldverplichtingen (€ 40.000 per jaar t/m 2012) en € 30.000 voor congruentie meldkamers. Mogelijk dat de congruentie op termijn tot kostenbesparingen leidt. Ad 3 De in het Centraal Economisch Plan 2008 en de meicirculaire 2008 genoemde prijsindex voor Bruto Binnenlands Product (pBBP) ligt voor het jaar 2009 0,75% hoger dan in de PPN is meegenomen. Deze prijsindex passen wij toe op de prijscorrectie van kosten derden en wordt op basis van huidige werkwijze niet meer voor de komende begroting aangepast maar het daaropvolgende jaar (2010). Ad 4 Tot de directe meevallers behoren: * Meeropbrengst precario benzinestations etc. 50.000 * Hogere opbrengst leges makelaarsvragen 10.000 * Hogere OZB opbrengst i.v.m. gewijzigde wetgeving omtrent afronding 42.000 * Hoger dividend Essent (incidenteel verhoogd in 2009 en 2010) 126.000 * BTW voordeel op exploitatie buitensport 25.000 253.000 Ad 5 Tot de directe tegenvallers behoren: * raadsgriffie - 60.000 * contributies etc. (o.a. VNG) - 20.000 * ziektekosten vrijwillige brandweer - 35.000 * hogere kosten v/m wethouders - 212.000 * Hogere kosten brandweer ivm eindheffing FLO overgangsrecht fiscus bij gedeeltelijk betaald verlof. - 52.000 * Geen 100% kostendekkendheid marktleges - 72.000 * Hogere brandstofkosten wagenpark (netto effect) - 30.000 * Hogere kosten ROVA - 80.000 Als gevolg van gewijzigde strooiplan (nat strooien in plaats van droog) stijgen de kosten voor de gladheidsbestrijding met € 40.000. Daarnaast stijgen de kosten van de ROVA met betrekking tot de verwerking van uitkomende grond van plantsoenwerkzaamheden. Vanwege milieueisen mag de grond niet meer in geluidswallen worden verwerkt, dit brengt extra verwerkingskosten met zich mee. * Nadelig verschil op omzetting specifieke uitkering uitvoering WOZ naar compensatie via gemeentefonds - 32.000 - 593.000

250 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Ad 6 Overige mee- en tegenvallers. * Bij m.n. de eenheid Sociale Zaken en Werkgelegenheid ontstaat een voorlopig eenmalig voordeel doordat meer apparaatskosten inburgering en werkdeel WWB via de rijksbijdragen bekostigd kunnen worden. Voordeel ca. 250.000 * Diverse kleinere posten, afwijkingen tov de globale ramingen bij de PPN (m.n. trendmatige aanpassingen en vrijvallende kapitaallasten) en gewijzigde toerekening kapitaallasten software ICT 87.000 337.000 De mutaties in de jaren 2010 t/m 2012 betreffen: 2010 2011 2012 * bijstelling vrijvallende kapitaallasten 100 100.000 * bijstelling volume OZB 128 39 39 206.000 * verlaging incidentele verhoging dividend Essent - 126 - 126.000 * verlaging incidentele verrekening uitvoeringskosten via rijksbijdrage inburgering en werkdeel WWB -250 -250.000 * bijstelling stadsuitbreidingsposten -8 37 37 66.000 333.000

programmabegroting 2009 251 tkwaliteit

Bijlage 3 Uitkomsten septembercirculaire 2008

In deze bijlage zijn de uitkomsten van de septembercirculaire 2008 nader uitgewerkt en geven wij de budgettaire afwijkingen aan ten opzichte van de begroting 2009.

1. Budgettair effect septembercirculaire t.o.v. begroting/meerjarenraming 2009-2012. (bedragen x € 1.000) 2009 2010 2011 2012 Begroting 2009 2.868 1.343 1.197 727 Uitkomsten na verwerking septembercirculaire 6.135 2.870 2.857 3.080 Verschil per jaar 3.267 1.527 1.660 2.353 Analyse: - uitkomst septembercirculaire 3.267 1.432 1.140 1.823 - gevolgen bijstelling nominale ontwikkelingen 95 520 530 *)

*) Dit betreft de meerjarige trendmatige aanpassingen voor m.n. prijzen en eigen tarieven die afgestemd zijn op de uitgangspunten van het rijk opgenomen in de septembercirculaire.

De septembercirculaire levert t/m 2012 een structureel voordeel op van ruim € 2¼ mln. Ook leidt dit tot incidentele voordelen voor de verschillende jaarschijven. Zie verder de opgenomen tekst onder de financiële kaders opgenomen in hoofdstuk 2 van de begroting 2009. Ook voor het jaar 2008 ontstaat een eenmalig voordeel van ca. € 0,6 mln. Dit verwachte voordeel zal in de jaarrekening 2008 worden verwerkt.

2. Analyse gemeentefondsuitkeringen o.b.v. septembercirculaire 2008.

De septembercirculaire heeft zowel in het lopende jaar 2008 als voor de komende jaren 2009-2012 een voordelig effect. (bedragen x € 1.000) 2008 2009 2010 2011 2012 Uitkomst septembercirculaire eenmalig 597 structureel (cumulatief) - 3.267 1.432 1.140 1.823

Analyse: 1. Accres (groei GF) 292 3.111 1.748 1.536 2.221 2. Verdeelsystematiek GF 305 156 - 316 - 396 - 398 3. Taakmutaties - - - - - 4. Integratie- en decentralisatieuitkeringen - - - - - 597 3.267 1.432 1.140 1 823

Toelichting: 1. Accres (groei GF als gevolg van koppeling aan groei rijksuitgaven): Het accres 2009 is door velerlei oorzaken fors gestegen, onder andere door loon- en prijsontwikkelingen, verhoogde rentebetalingen rijk, kinderopvang, investeringen in infrastructuur en onderwijs. De daling van het accres na 2009 is in de lijn met het kabinetsbeleid, waarvan het zwaartepunt van de investeringen in het begin van de regeerperiode ligt. Over de gehele kabinetsperiode laten de accressen in het begin een stijging zien van 7,44% naar 8,28% in 2008 respectievelijk 2009, om vervolgens fors te dalen naar 1,25% in 2010 en 1,16% in 2011. 2. Verdeelsystematiek: Als gevolg van actuele gegevens bij het rijk over de volumina van de verdeelmaatstaven vinden er jaarlijks bijstellingen plaats. Voor 2010 wordt door het rijk ten opzichte van de meicirculaire een behoorlijk negatieve bijstelling verwacht, waarvan op dit moment bij ons de reden nog niet duidelijk is. 3/4. Naast de mutaties door accres of verdeelsystematiek kan de omvang van het gemeentefonds ook wijzigen door zgn. taakmutaties via de algemene uitkering of via een integratie- en decentralisatieuitkering. (Alle drie de uitkeringen vallen onder het Gemeentefonds maar kennen hun eigen verdeelsystematiek.) Opmerking: evenals de algemene uitkering zijn de integratie- en de decentralisatie-uitkering onderdeel van de gemeentefondsuitkeringen en daardoor ter vrije besteding voor de gemeente.

252 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Als regel voor deze taakmutaties hanteren wij de volgende verwerkingswijze: de ontvangen gelden worden voorlopig budgettair neutraal verwerkt door het opnemen van een concernstelpost in afwachting van nader te ontwikkelen gemeentelijk beleid omtrent de taakmutaties.

Op grond van de septembercirculaire 2008 worden de volgende taakmutaties aan het gemeentefonds toegevoegd: (bedragen in € ) 2008 2009 2010 2011 2012 Via algemene uitkering: 4.5 Activiteitenbesluit/gebruiksbesluit 13.500 - - - - 5.3 WMO ondersteunende begeleiding psycho-sociaal 117.000 117.000 117.000 117.000 5.4 Wetsvoorstel veiligheidsregio’s pm 5.6 Wet Alg. Bep. Omgevingsrecht (WABO) pm 6.1 Maatschappelijke stages 41.000 126.000 171.000 260.000 261.000

Via integratie-uitkeringen: 4.8/5.10 WMO (bijgesteld bedrag) 61.000 305.000 305.000 305.000 305.000

Via decentralisatie-uitkeringen: 7.4 Bewonersinitiatieven wijken 300.000 300.000 300.000 pm pm 7.11 Deltaplan Inburgering 50.000 - - - - 7.12 Uitvoeringskosten Inburgering - - 282.000 282.000 222.000 7.15 Cultuurparticipatie 90.000 90.000 90.000 90.000 7.16 Amendement Tang/Spekman 334.000 - - - - 7.17 Preventiebudget pm 7.18 Arbeidsvoorwaarde lokaal bestuur pm 7.20 Regeling Stimulering Lokale pm Klimaatinitiatieven (SLOK) Totaal 799.500 938.000 1.265.000 1.054.000 995.000

De toelichtingen op de betreffende taakmutaties zijn onderstaand opgenomen.

Opmerking: omtrent de ontvangen gelden voor bewonersparticipatie in wijken en cultuurparticipatie heeft in 2008 al besluitvorming plaatsgevonden over aanwending van de middelen.

Toelichting taakmutaties:

Via algemene uitkering:

4.5 Activiteitenbesluit / gebruiksbesluit De gemeenten ontvangen eenmalig in 2008 een bedrag als compensatie voor de maatwerkvoorschriften. Structureel worden geen middelen toegekend. VROM en de VNG zijn overeengekomen de besparing op de apparaatskosten bij de gemeenten grosso modo wegvallen tegenover de te derven legesinkomsten. Voor Zwolle een ontvangst van eenmalig € 13.500 in 2008.

5.3 WMO ondersteunende begeleiding psycho-sociaal Door het schrappen van de psychosociale grondslag van de functie ondersteunende begeleiding algemeen zullen mensen met psychosociale problemen vaker een beroep doen op door gemeenten gefinancierde voorzieningen. De gemeente ontvangen hiervoor vanaf 2009 een structurele financiële tegemoetkoming van € 53 mln. Hiervan wordt € 30 mln. toegevoegd aan de specifieke uitkering maatschappelijke opvang/OGGZ en € 6 mln. aan de specifieke uitkering vrouwenopvang. De resterende €17 mln. wordt via het gemeentefonds verdeeld, omdat deze verband houden met de onderdelen voormalige WVG en Welzijnswet (nu onderdeel van de WMO). Zwolle ontvangt vanaf 1-1-2009 € 117.000 structureel.

5.4 Wetsvoorstel veiligheidsregio’s Op dit moment loopt erbij het rijk een onderzoek naar de financiële gevolgen die samenhangen met het wetsvoorstel veiligheidsregio’s, die naar verwachting per 1-7-2009 in werking zal treden. De huidige planning is dat het onderzoek in het najaar van 2008 wordt afgerond. Nadere informatie volgt in meircirculaire 2009.

programmabegroting 2009 253 tkwaliteit

5,6 Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO) Het is de intentie van het kabinet gemeenten en provincies budgettair te ondersteunen bij de invoering van de WABO met een substantieel bedrag, Het gaat er daarbij om een vergoeding te geven voor de kosten die onder andere zijn gemoeid om in het kader van de WABO processen te herschikken, standaarddocumenten aan te passen en het inrichten van tijdelijke projectorganisatie. De verwachte invoeringsdatum is nu 1-1-2010. Er wordt bestuurlijk overleg gevoerd over de hoogte van het bedrag. De ambitie van het kabinet is om eind 2008 met de gemeenten en provincies overeenstemming te hebben bereikt over de invoerings- en structurele kosten.

6.1 Maatschappelijke stages Dit betreft een correctie van de in de meicirculaire 2008 verstrekte informatie. In plaats van €15 mln. ontvangen de gemeenten ca. € 30 mln. De gelden zijn toegevoegd omdat het kabinet wil dat leerlingen die vanaf schooljaar 2007/2008 in het voortgezet onderwijs instromen op een bepaald moment in hun opleiding een maatschappelijke stage volgen.

Via integratie-uitkering

4.8/5.10 WMO Voor de WMO is de huidige beleidslijn dat de inkomsten via de integratie-uitkering de eerste jaren geoormerkt blijven voor de uitvoering van de WMO. In 2008 is € 3 mln. aan het macrobudget toegevoegd in verband met een op de berekening van de eigenbijdrageregeling. Voor 2009 is het macrobudget met ca. € 40 mln. verhoogd als gevolg van: • indexatie • correctie uitname Volledig pakket thuis € 21 mln. • voor compensatie opbrengst eigen bijdrage WMO wordt voorlopig € 10 mln. toegevoegd. Het afschaffen van de fiscale aftrek voor buitengewone lasten en de voorgestelde nieuwe regeling voor financiële tegemoetkoming van chronisch zieken en gehandicapten heeft gevolgen voor de inkomensgrenzen, waardoor de gemeenten minder eigen bijdrage kunnen innen.

Via decentralisatie-uitkering:

7.4 Bewonersinitiatieven wijken De G31 gemeenten ontvangen in de jaren 2008 t/m 2010 jaarlijks € 0,3 mln. voor bewonersinitiatieven in wijken.

7.11 Deltaplan Inburgering Vanuit het Deltaplan Inburgering is het rijk voornemens om in 2008 aan 48 gemeenten eenmalig € 50.000 per gemeente beschikbaar te stellen ten behoeve van de uitvoering van een zogenaamde inburgeringsagenda.

7.12 Uitvoeringskosten Inburgering In het kader van de vorming van het participatiefonds (WWB-werkdeel, Inburgering en volwasseneneducatie) heeft het rijk het voornemen om de uitvoeringskosten van de Wet inburgering naar het gemeentefonds over te hevelen. (Nu worden de uitvoeringskosten gefinancierd uit de ontvangen BDU voor inburgering.) Vanaf 2010 ontvangt Zwolle hiervoor € 282.000 om vervolgens in 2011 uit te komen op € 222.000. Door de andere financieringswijze van de uitvoeringskosten inburgering kunnen herverdeeleffecten optreden. De eenheid Sociale Zaken en Werkgelegenheid wordt verzocht over de budgettaire effecten nader te rapporteren.

7.15 Cultuurparticipatie Het Actieplan Cultuurbereik wordt met ingang 2009 beëindigd. Daarvoor in de plaats komt de Regeling cultuurparticipatie provincies en gemeenten 2009-2012. Gemeenten die per 1-1-2007 meer dan 90.000 inwoners hebben komen hiervoor in aanmerking. De gemeenten kunnen tot 15 november 2008 bij het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP) een verklaring tot deelname indienen.

7.16 Amendement Tang/Spekman Via het amendement Tang/Spekman heeft het rijk in 2008 €50 mln. extra voor armoedebestrijding beschikbaar gesteld, met de intentie om aandacht te besteden aan de financiële positie van mensen met de laagste inkomens. De middelen zijn daarom bedoeld om huishoudens met een laag inkomen eenmalig via de gemeenten extra te ondersteunen met € 50,--. Als verdeelsleutel voor de uitkering geldt dat het aantal huishoudens met een inkomen onder 120% van het sociaal minimum. Over de precieze uitvoering van het amendement vindt nog overleg plaats tussen Rijk en VNG.

254 programmabegroting 2009 tkwaliteit

7.17 Preventiebudget Voor problemen in wijken buiten de 40 aandachtswijken is in de periode 2009-2010 € 60 mln. beschikbaar in het preventiebudget. De eerste tranche ad € 30 mln. en bestemd voor de G31 gemeenten. De gemeenten kunnen projectaanvragen indienen die aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen. De tweede tranche van € 30 mln. is bestemd voor de overige gemeenten.

7.18 Arbeidsvoorwaarde lokaal bestuur De Belastingdienst heeft onderzoek verricht naar het gebruik van dienstauto’s door lokaal bestuurders bij gemeenten. Er zijn 38 grote en middelgrote gemeente onderzocht. Bij een aantal gemeenten heeft dit tot naheffingen geleid. Het kabinet zal nog een besluit nemen of de betreffende gemeenten voor de fiscale bijtelling worden gecompenseerd in de jaren 2002-2005.

7.20 Regeling Stimulering Lokale Klimaatinitiatieven (SLOK) Het rijk stelt € 35 mln. beschikbaar in het kader structurele initiatieven voor duurzame en efficiënte energievoorziening en reductie van broeikasgassen. De aanvraagtermijn loopt tot 1-1-2009.

programmabegroting 2009 255 tkwaliteit

Bijlage 4 Overzicht reserves en Voorzieningen

Reserves Reserve Stand Toevoegingen Onttrekkingen Stand per per 1-1-2009 rente overige 31-12-2009 ALGEMENE RESERVES C01 Algemene concernreserve 10.005.228 245.128 10.250.356 Totaal algemene reserves 10.005.228 245.128 0 0 10.250.356

BESTEMMINGSRESERVES Concernstaf C03 Tekortdekking 1.298.707 766.906 531.801 C04 Egalisatiereserve BCF 2.622.476 500.000 2.122.476 C05 Bestedingsplan / MIP 40.895.172 1.001.932 4.118.000 26.413.000 19.602.104 C06 Afkoop regelingen LVS/WI 846.517 210.000 636.517 C10 Bedrijfsvoeringsreserve directie 0 0 C50 Nog uit te voeren werken concernstaf 0 0 R50 Nog uit te voeren werken Raad 49.997 1.225 25.000 26.222 C51 Garantieverplichtingen personeel 58.600 2.578 8.500 52.678 C52 Bedrijfsvoeringsreserve concernstaf 0 0 Totaal Concernstaf 45.771.469 1.005.735 4.118.000 27.923.406 22.971.798

Brandweer B50 Nog uit te voeren werken brandweer 0 0 B52 Bedrijfsvoeringsreserve brandweer 0 0 Totaal Brandweer 0 0 0 0 0

Advies en Faciliteiten A01 ICT investeringen 674.027 16.514 1.500.000 2.504.037 (313.496) A02 Onderhoud panden gemeentelijke organisatie 147.112 3.604 987.656 1.047.654 90.718 A03 Reserve dekking kapitaallasten 107.052 4.710 66.379 45.383 A50 Tijdelijke huisvestingslasten 0 0 A50 Nog uit te voeren werken A&F 0 0 A51 Rechtspostionele verplichtingen A&F 0 0 A52 Bedrijfsvoeringsreserve A&F 0 0 Totaal Advies en Faciliteiten 928.191 24.828 2.487.656 3.618.070 (177.395)

Publiekszaken P01 Begraafplaatsen 247.308 6.059 111.844 141.523 P02 Verkiezingen 124.763 3.057 131.600 130.300 129.120 P03 WOZ taxaties 447.082 10.954 551.700 817.675 192.061 P04 Egalisatiereserve rijbewijzen/eigen verkl. 68.118 1.669 69.787 P50 Nog uit te voeren werken publiekszaken 0 0 P51 Rechspositionele verplichtingen 131.119 5.769 37.750 99.138 P52 Bedrijfsvoeringsreserve publiekszaken 0 0 Totaal Publiekszaken 1.018.390 27.508 683.300 1.097.569 631.629

Ontwikkeling O01 Alg. bedrijfsres. Grondbedrijf 690.000 16.905 8.874.206 9.006.111 575.000 O02 Opvang vluchtelingen 0 0 O03 Grote Podiumaccommodatie 14.094.202 620.145 781.030 13.933.317 O04 Stimuleringsreserve podiumkunsten 987.519 43.451 250.000 780.970 O05 Onderhoud wijken buurtcentra 163.357 4.002 50.000 117.359 O06 Onderhoud sportaccommodaties 1.703.097 41.726 164.963 812.120 1.097.666 O07 Wachtgelden Muzerie 253.824 6.219 66.531 193.512 O08 Ecodrome 230.171 10.128 67.076 173.223

256 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Reserve Stand Toevoegingen Onttrekkingen Stand per per 1-1-2009 rente overige 31-12-2009 O09 Dekking kapitaallasten econ.investeringen 6.886.886 303.023 536.386 6.653.523 O20 Toekomstige exploitatie gronden 13.734.678 336.500 14.071.178 O21 Stadsuitleg 2.644.464 64.789 4.650.388 6.950.000 409.641 O22 Receatieve voorzieningen 310.280 7.602 124.425 193.457 O23 Parkeren (vh Bereikbaarheidsfonds) 1.674.158 41.017 2.598.000 1.960.000 2.353.175 O24 Stimuleringsfonds volkshuisvesting 3.165.436 45.000 3.210.436 O25 Hoofdinfrastuctuur Stadshagen (HIS) 26.007.634 1.144.336 3.650.000 9.150.000 21.651.970 O26 Bestemmingsplannen 974.564 23.877 660.000 1.220.000 438.441 O27 Onderhoud verhuurde panden 397.838 9.747 1.661.324 1.861.248 207.661 O28 Openbaar vervoer 156.006 3.822 270.000 270.000 159.828 O29 Decentralisatiefonds stadsvernieuwing 568.739 13.934 365.777 216.896 O30 Onderhoud huisvesting gem.personeel 873.133 21.392 411.446 1.249.350 56.621 O50 Nog uit te voeren werken ontwikkeling sociaal 1.130.254 27.691 779.691 378.254 O50 Nog uit te voeren werken ontw. fysiek/econ. 6.444.526 157.891 2.254.000 6.216.068 2.640.349 O51 Rechtspositionele verplichtingen 0 0 Totaal Ontwikkeling 83.090.766 2.898.197 25.239.327 41.715.813 69.512.477

Wijkzaken W01 Egalisatiefonds afvalstoffenheffing 4.350.218 106.580 419.025 1.049.377 3.826.446 W02 Egalisatiereserve rioleringen 3.581.936 87.757 500.700 19.560 4.150.833 W03 Civiele infrastructuur 1.297.175 31.781 388.800 950.000 767.756 W04 Kapitaallasten wagenpark 100.000 2.450 2.450 100.000 W05 Onderhoud onderkomens 91.038 2.230 72.500 72.500 93.268 W06 Onderhoud Wythmenerplas 140.299 3.437 32.071 175.807 W07 Onderhoud Kleine Veer 130.818 3.205 10.691 144.714 W08 Gronddepot Anth. Fokkerstraat 171.020 4.190 175.210 W09 Dekking kapitaallasten Morsestraat 9-13 338.992 14.916 21.165 332.743 W50 Nog uit te voeren werken wijkzaken 35.243 863 25.000 11.106 W51 Rechtspositionele verplichtingen 0 0 W52 Bedrijfsvoeringsreserve wijkzaken 253.836 6.219 260.055 totaal Wijkzaken 10.490.575 263.628 1.423.787 2.140.052 10.037.938

Expertise centrum E50 Nog uit te voeren werken expertisecentrum 106.664 2.613 109.277 0 E51 Rechtspositionele verplichtingen EC 22.309 982 23.291 0 E52 Bedrijfsvoeringsreserve expertisecentrum 0 0 totaal Expertisecentrum 128.973 3.595 0 132.568 0

Sociale Zaken en Werkgelegenheid S01 Inkomensdeel WWB 2.896.436 70.963 67.730 3.035.129 S02 Werkgelegenheid 95.931 2.350 98.281 S03 Wet Inburgering Nieuwkomers 724.163 17.742 741.905 S04 WMO 358.468 8.782 367.250 S50 Nog uit te voeren werken SZW 1.126.182 27.591 635.302 518.471 S51 Rechtspositionele verplichtingen SZ 224.303 9.869 103.183 130.989 S52 Bedrijfsvoeringsreserve SZW 33.066 810 33.876 Totaal Soc. Zaken en Werkgelegenheid 5.458.549 138.107 67.730 738.485 4.925.901

Totaal bestemmingsreserves 146.886.913 4.361.598 34.019.800 77.365.963 107.902.348 Stelpost: Inschatting hogere reservering ogv jaarrekenig 10.000.000 10.000.000 Totaal reserves 166.892.141 4.606.726 34.019.800 77.365.963 128.152.704 Waarvan belegd bij derden: O24 Stimuleringsfonds volkshuisvesting 3.165.436 45.000 3.210.436

Totaal voorzieningen 3.770.460 173.728 833.933 3.110.255

Totaal generaal 170.662.601 4.606.726 34.193.528 78.199.896 131.262.959

programmabegroting 2009 257 tkwaliteit

Voorzieningen Voorziening Stand Toevoe- Onttrekkingen Stand per per 1-1-2009 gingen 31-12-2009 A. Voorzieningen als passivaposten:

Concernstaf C70 Rechtspositionele verplichtingen concern 1.587.937 38.904 350.000 1.276.841 C71 Rechtspositie raadsleden 74.399 43.188 85.000 32.587 Totaal Concernstaf 1.662.336 82.092 435.000 1.309.428

Advies & Faciliteiten A70 Bijdrage v/m personeel 25.500 9.000 16.500 Totaal Advies & Faciliteiten 25.500 0 9.000 16.500

Ontwikkeling O71 Zuiderzeehaven 507.380 22.325 39.933 489.772 O72 Grondwatersanering NS emplacement 1.575.244 69.311 350.000 1.294.555 Totaal Ontwikkeling 2.082.624 91.636 389.933 1.784.327

Totaal voorzieningen passivaposten 3.770.460 173.728 833.933 3.110.255

B. Voorzieningen in mindering op activa posten 1. Voorzieningen met rentecompensatie: O90 Algemene voorziening Vastgoed 39.409.318 1.970.466 41.379.784 Totaal voorzieningen met rentecompensatie 39.409.318 1.970.466 0 41.379.784

2. Voorzieningen zonder rentecompensatie: S90 Risico oninbaar schuldhulpverlening 0 0 S91 Risico oninbaar bijstandsleningen 635.394 200.000 266.034 569.360 O91 WRZV 258.229 258.229 P90 Dubieuze debiteuren 236.600 100.000 125.000 211.600 S92 Risico oninbaar bijstandsvorderingen 6.577.383 1.750.000 1.977.788 6.349.595

Totaal voorzieningen zonder rentecompensatie 7.707.606 2.050.000 2.368.822 7.388.784

Totaal voorzieningen activaposten 47.116.924 4.020.466 2.368.822 48.768.568

Totaal voorzieningen 50.887.384 4.194.194 3.202.755 51.878.823

258 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Bijlage 5 Uitkomsten doorlichting reserves en voorzieningen

I Kaders en gehanteerde werkwijze Reserves nog uit te voeren werken € 292.000 Reserve inkomensdeel WWB € 1.000.000 De doorlichting heeft als doel te bepalen of het geld dat aan- Algemene concernreserve (surplus wezig is in de beschikbare reserves en voorzieningen volledig boven normstand) € 10.200.000 nodig is voor realisering van de door de raad en het college Totale opbrengst € 11.492.000 vastgelegde reserveringsdoelen. Voor zover de conclusie kan worden getrokken dat geld in een reserve aanwezig is dat niet M.b.t. de reserve inkomensdeel WWB wordt eveneens nodig is voor het oorspronkelijk afgesproken reserveringsdoel voorgesteld om voor 2008 en 2009 een plafondbedrag aan te stellen wij voor om dat geld er uit te halen en toe te voegen houden ter grootte van € 2,8 mln. Zie de toelichting hierna. aan de algemene middelen. Voorgestelde bestemming van deze opbrengst Bij de doorlichting van reserves wordt toegezien op de Benutten voor extra afschrijving ter naleving van de vastgestelde reserveringskaders. invulling bezuinigingstaakstelling op het programma bijstand € 1.000.000 Bestemmingsreserves Toevoegen aan de reserve MIB ter De volgende toetsingscriteria zijn gehanteerd voor behoud verruiming van de incidentele van reserveringen: bestedingsruimte € 10.492.000 a. er moet een raads- of collegebesluit liggen waarin expliciet is besloten voor welk doel destijds is gereserveerd. De III Toelichting voorstellen reservering is doelgebonden. b. dat doel moet nog onverkort actueel zijn. Er kan dus niet Reserves nog uit te voeren werken zonder raads- of collegebesluit een andere bestemming Uit de doorlichting is gebleken dat bij toepassing van de worden gegeven aan gereserveerde gelden. bovengenoemde toetsingscriteria een bedrag ter grootte van € 292.000 uit de aanwezige reserves kan vrijvallen. Binnen de categorie bestemmingsreserves is de toetsing – Van dit bedrag is de volgende specificatie te geven: evenals in de begroting 2008- met name gericht geweest op - het vrij laten vallen van rentetoevoegingen aan de reserves openstaande reserveringen in verband met nog uit te voeren nog uit te voeren werken voor zover deze feitelijk niet no- werken, met daarbij bijzondere aandacht voor posten die dig zijn voor compensatie van opgetreden kostenstijgingen al 3 jaar of langer in de reserves zitten zonder dat het tot door inflatie. In totaal gaat het om een vrijval van middelen besteding is gekomen. ad € 244.000 (€ 219.000 met als herkomst de reserves nog uit te voeren werken bij Ontwikkeling en € 25.000 met als Voorzieningen herkomst de reserve nog uit te voeren werken bij Wijkza- T.a.v. voorzieningen is de algemene lijn dat een eventueel ken). aanwezig surplus ten opzichte van de berekende verplichtin- - het vrij laten vallen van gereserveerde bedragen voor gen vrijvalt ten gunste van de algemene middelen (omgekeerd doelen die niet zijn gerealiseerd cq niet meer actueel zijn. kan het nodig zijn voorzieningen met een tekort aan te vullen Dit betreft in totaal een vrijval ter grootte van € 48.000. vanuit de algemene middelen). Het gaat hier om de volgende zaken waarvoor is geconcludeerd dat de tot dusver gereserveerde middelen kunnen Algemene concernreserve vervallen: € 20.000 restant van het krediet toegekend voor Voor zover de stand van de reserve uitkomt boven de in de trekkewanden Odeon en diverse kleine restanten met een door de raad in 2007 vastgestelde nota Risicomanagement en totaalbedrag van € 28.000 van inmiddels afgeronde wer- weerstandsvermogen vastgelegde normstand van € 10 mln ken op het terrein van fysiek en economie. kunnen bedragen vrijvallen, mits deze normstand minimaal 50% afdekt van de actueel berekende financiële risico´s Reserve inkomensdeel WWB (basis: risicomatrix van augustus 2008). Deze reserve is in 2004 ingesteld ter egalisatie van de positieve en negatieve verschillen tussen de rijksbijdrage II. Totaaloverzicht van de voorgestelde onttrekkingen inkomensdeel en de daarmee geepaard gaande bijstandsuit- aan reserves ten gunste van de algemene middelen gaven. De feitelijke stand van de reserve bedroeg begin 2008 ca € 2,1 Bij aanvaarding van de onderstaand toegelichte voorstellen mln. De actuele verwachting is dat de feitelijke exploitatie komt uit de reservedoorlichting het volgende bedrag beschik- uitkomst op dit onderdeel in 2008 ook een meevaller zal baar: opleveren (zie berap 2008).

programmabegroting 2009 259 tkwaliteit

Gezien de verwachte toename van de reserve doen wij de Eventuele meevallers bij het inkomensdeel WWB die lei- volgende twee voorstellen: den tot een surplus in de reserve ten opzichte van dit pla- 1. Een bedrag ad € 1,0 mln te onttrekken aan de reserve fondbedrag komen ten gunste van de algemene middelen. inkomensdeel WWB en in te zetten voor extra afschrijving Omgekeerd zullen eventuele nadelen die het aanwezige ter realisering van een structurele bijdrage ad € 84.000 bedrag in de reserve inkomensdeel overschrijden ten laste aan de invulling van de algemene bezuinigingstaakstelling van de algemene middelen komen. De definitieve omvang ad € 1,0 mln structureel. Op deze wijze is het mogelijk het van de verrekeningen met de algemene middelen is te programma bijstandsverlening ook een bijdrage te laten bepalen bij het opstellen van de jaarrekening leveren aan de bezuinigingstaakstelling zonder te bezuinigen op de inhoud van het programma. Algemene concernreserve 2. De weerstandsfunctie van de reserve inkomensdeel WWB In juni 2007 heeft de raad de nota Risicomanagement en nader uit te werken. Het voorstel is om – met behoud van weerstandsvermogen vastgesteld. Conform de kaders in het in 2004 vastgestelde egalisatiedoel- vanaf het lopende deze nota houden wij een normstand aan van € 10 mln. Gelet jaar 2008 nadere afspraken vast te leggen over de maxi- op de uitkomsten van de actuele risicoberekening voldoet male omvang van deze reserve. Dit ook bezien in relatie tot deze stand aan de vastgestelde kaders. Toepassing van deze de weerstandsfunctie van de algemene concernreserve. norm leidt tot een vrijkomend surplus van € 10,2 mln. In de Concreet is het voorstel om de maximale omvang van de PPN werd uitgegaan van een surplus van ca € 10,7 mln. Het reserve inkomensdeel WWB tot nader order vast te stellen verschil is vooral te verklaren door de negatieve uitkomst van op het te becijferen risicobedrag bij toepassing van de de Berap 2008. rekenregels zoals vastgelegd in de door de raad in 2007 vastgestelde nota “weerstandsvermogen en risicomanagement”. Voor 2008 en 2009 leidt dit tot een plafondbedrag van € 2,8 mln (zie berekening opgenomen in voetnoot)1.

1 In 2009 wordt uitgegaan van een uitgaafbedrag ad € 31,5 mln. Voor de berekening van het risicobedrag gelden conform de in 2007 door de raad vastgestelde nota de volgende uitgangspunten: • 10% van het uitgaafbedrag als basis nemen • Bij aanwezigheid van een structureel risico uitgaan van een vermenigvul- digingsfactor van 1,75 (geldt in dit geval) • De risicokans bepalen uitgaande van drie gradaties Hoog (75% kans) Normaal (50% kans) of Laag (25% kans). In dit geval wordt geopteerd voor een normaal kanspercentage (50%) Toepassing van deze uitgangspunten leidt tot het volgende risicobedrag 31,5 * 1,75*0,10*0,50= € 2,8 mln (afgerond op 0,1 mln).

260 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Bijlage 6 Extra afschrijvingen in de begroting 2009

T.a.v. extra afschrijvingen spelen in de begroting 2009 de alleen toegestaan voor zover het gaat om activa die zijn volgende zaken: gevormd door gerealiseerde investeringen in de openbare - realisering € 0,4 mln structurele ruimte in de begroting ruimte. Dit zijn zgn investeringen met maatschappelijk nut: 2009 door extra afschrijving conform hetgeen hierover in kort gezegd investeringen die leiden tot bezit zoals wegen, de PPN is vastgelegd; infrastructurele kunstwerken etc dus bezit dat niet te gelde - realisering van € 84.000 structurele bijdrage aan de invul- is te maken. Bij de aanleg of aanschaf van dit type bezit kan ling van de bezuinigingstaakstelling op het programma de gemeente zelf bepalen of in voorkomende gevallen het bijstand door middel van een extra afschrijving van € 1 investeringsbedrag –na aftrek van externe bijdragen- ineens mln ( onderdeel van bezuinigingspakket 2009); financieel wordt afgedekt (denk aan inzet eigen reserves) dan - bij de behandeling van de PPN heeft de raad gevraagd om wel de investering als actief op de balans wordt opgevoerd in de begroting 2009 nadere informatie op te nemen over (“geactiveerd”) en de exploitatie gedurende de levensduur van de gevolgen van extra afschrijving en tevens de mogelijk- het actief jaarlijks wordt belast met afschrijving en rente. heden te verkennen voor verdere extra afschrijvingen in de Voor zover gekozen is voor activering en wordt afgezien van toekomst extra afschrijving zal de jaarlijkse belasting van de exploitatie met afschrijving en rente pas stoppen na het verstrijken Conform PPN-besluit ontstaat € 0,4 mln structurele ruimte van de afschrijvingstermijn. Bij een keus voor een volledige in de begroting 2009 door extra afschrijving of gedeeltelijke extra afschrijving stopt de belasting van de Voor realisering van € 0,4 mln structurele ruimte in de exploitatie meteen na verwerking van de extra afschrijving begroting 2009 is in de PPN reeds rekening gehouden met respectievelijk vermindert de belasting met een evenredig een beslag op de eenmalige middelen ad € 5 mln. deel. Het voordeel van het vervallen van afschrijving en rente Het voorstel is om deze gereserveerde € 5 mln te gebruiken wordt door extra afschrijving dus in de tijd gezien naar voren voor afboeking van gerealiseerde investeringen op de gehaald. Wel of niet extra afschrijven heeft geen effect op de balanspost “wegen waterbouwkundige werken” en wel op ontwikkeling van de beheersen onderhoudslasten van de het onderdeel “hoofdinfrastructuur Stadshagen”. De daarmee betreffende objecten. te realiseren besparing op rente en afschrijving in de begroting komt uit op de ingeboekte € 0,4 mln Een indicatieve verkenning van toekomstige mogelijkheden voor extra afschrijving Het programma bijstand realiseert € 84000 structurele De concrete mogelijkheden voor verantwoorde extra afschrij- bijdrage aan de bezuinigingstaakstelling 2009 door een ving worden vooral bepaald door: extra afschrijving ter grootte van € 1,0 mln • de aanwezigheid van eenmalige middelen om extra af- Zoals nader toegelicht in de bijlage over “uitkomsten reserve- schrijvingen te realiseren doorlichting” wordt voorgesteld om € 1 mln uit de reserve • de feitelijke omvang van de balanswaarde (boekwaarde) “inkomensdeel WWB” te halen en dit bedrag in te zetten voor van gerealiseerde investeringen in de openbare ruimte realisering van de beoogde structurele bezuinigingsbijdrage en de verwachte toekomstige volume ontwikkeling (zie ad € 84.000. hierna) Het voorstel is om ook deze gereserveerde € 1 mln te • uitkomst toetsing van effecten van extra afschrijving op gebruiken voor afboeking van gerealiseerde investeringen meerjarenraming. op de balanspost “wegen waterbouwkundige werken” en wel op het onderdeel “hoofdinfrastructuur Stadshagen”. De Indicatief is de volgende opstelling te geven van de verwachte daarmee te realiseren besparing op rente en afschrijving in ontwikkeling in de omvang van de boekwaarde m.b.t. investe- de begroting komt uit op de ingeboekte € 84000. ringen in de openbare ruimte.

Nadere toelichting op en toekomstverkenning van het fenomeen extra afschrijving

Een kort inzicht in de gevolgen van extra afschrijving De boekhoudkundige gevolgen van extra afschrijving zijn samengevat: lagere waardering van activa (bezittingen) op de balans en lagere afschrijvings- en rentelasten in de exploitatie. Het om budgettaire redenen extra afschrijven – d.w.z. met het doel om structureel ruimte te creëren binnen de exploitatie- is volgens de voor gemeenten geldende regelgeving

programmabegroting 2009 261 tkwaliteit

bedragen in € 1000 Feitelijke boekwaarden 1-1-2008 13400 Bij: investeringen 2008 11400 Af: reguliere afschrijving 2008 -1400 Af: extra afschrijving 2008 -5000 Verwachte omvang boekwaarden per 1-1-2009 18400 Bij: schatting investeringen 2009 t/m 20121¹ 13000 Af: reguliere afschrijving 2009 t/m 2012 -6400 Af: extra afschrijving 2009 -5000 Verwachte omvang boekwaarden per 1-1-2013 20000

¹ schatting gebaseerd op meerjarenraming van vervangingsinvesteringen en opgenomen te activeren investeringen in de PPN van 2008

Samenvattend laat het schema zien dat – ondanks het doorvoeren van extra afschrijvingen tot een totaalbedrag van € 10 mln (conform PPN 2008)- er nog een groei mag worden verwacht van de boekwaarde omvang in de komende jaren tot indicatief een bedrag van rond € 20 mln begin 2013. Indien de andere genoemde voorwaarden voor extra afschrijving geen beletsel vormen is er dus nog een flinke ruimte om eventueel verdergaand extra af te schrijven in de komende jaren op deze boekwaarden.

262 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Bijlage 7 Overzicht van de voorgestelde bezuinigingen in de begroting 2009

Programma´s Bedrag bezuiniging meer nodig. De resterende € 20.000 wordt uitgesmeerd over (in € 1000) de diverse posten binnen de portefeuille onderwijs. Welzijn, volksgezondheid en zorg 125 Cultuur 125 Openbare orde en veiligheid (€ 14000) Sport 26 De invulling van dit bedrag is gevonden door efficiencykortin- Onderwijs en Jeugd 60 gen op enkele posten (budget rampenbestrijding; budget APV Openbare orde en veiligheid 14 en budget beschermende maatregelen). Brandweer 69 Dynamiseren Economie 14 Brandweer (€ 69000) Toename arbeidsparticipatie 4 Deze taakstelling wordt structureel ingevuld met de opbrengst van de verhuur van het oefengebouw van de nieuwe Bijstandsverl. en armoedebestrijding 84 brandweerkazerne (€ 36.000) en een verminderde inkoop van Volkshuisvesting 8 facilitaire diensten ( €33.000) Monumentenzorg en archeologie 6 Duurzaamheid/Milieu 29 Dynamiseren economie (€ 14000) Integraal beheer openbare ruimte 194 De invulling geschiedt voor € 10000 door het verlagen van Ruimtelijke plannen 13 enkele advies- en projectondersteuningsbugetten en voor de Raad en raadsgriffie 15 resterende € 4000 door het beëindigen van een lidmaatschap. Intensivering communicatie 10 Leefbaarheid en wijkgericht werken 19 Toename arbeidsparticipatie (€ 4000) Aanpassing bestuursstijl 29 Het budget voor kinderopvang wordt met € 4.000 gekort Publieke dienstverlening 11 Kwaliteit van bedrijfsvoering 71 Bijstandsverlening en armoedebestrijding (€ 84000) De bezuinigingsbijdrage van dit programma is niet gezocht Exploitatie gronden en vastgoedbeheer 15 binnen het beschikbare programmabudget maar door Financiering en alg. dekkingsmiddelen 59 gebruikmaking van aanwezige middelen in de reserve Totaal van de bezuinigingen 1000 inkomensdeel WWB. Het voorstel is om een bedrag van € 1 mln te onttrekken aan deze reserve. Dit bedrag wordt vervol- Korte toelichting op de voorstellen gens ingezet voor extra afschrijving met als eindeffect een structurele bezuiniging van € 84000 in de begroting 2009 door Welzijn, volksgezondheid en zorg (€ 125000) vervallen afschrijvings- en rentelasten. Zie voor de nadere De bezuiniging is voor een bedrag van € 40000 gevonden door uitwerking de bijlagen over “uitkomsten reservedoorlichting” een structurele verlaging van het budget voor individuele respectievelijk “extra afschrijvingen”. voorzieningen WMO. De invulling van het resterende deel van de taakstelling ad € Volkshuisvesting (€ 8000) 85000 vindt plaats in overleg met een aantal grotere instel- Dit bedrag wordt ingevuld door een taakstellende verlaging lingen. van het handhavingsbudget.

Cultuur (€ 125000) Monumentenzorg en archeologie (€ 6000) De subsidie aanvragen blijven achter bij het structureel Dit bedrag wordt ingevuld door een aanpassing van het beschikbare budget. Het budget wordt hierop aangepast. onderhoudsbudget voor monumenten (€ 4000) en het budget Daarnaast zal voor enkele grotere instellingen een geringe voor brochures/publieksbereik (€ 2000). verlaging plaatsvinden van de voor 2009 toegepaste inflatiecorrectie. Duurzaamheid en milieu (€ 29000) De invulling is voor een bedrag van € 23000 gevonden door Sport (€ 26000) verlaging van het calamiteitenbudget binnen de begroting Het te bezuinigen bedrag wordt uitgesmeerd over de diverse voor “Milieu-bodem”. Dit is verantwoord omdat in de posten binnen de portefeuille sport. afgelopen jaren niet of zeer gering gebruik gemaakt is van dit budget. De resterende € 6000 wordt ingevuld door een Onderwijs (€ 60000) beperking van de ureninzet. De invulling geschiedt voor € 40000 door aanpassing van het budget voor Levensbeschouwelijk onderwijs; dit bedrag is niet

programmabegroting 2009 263 tkwaliteit

Integraal beheer openbare ruimte (€ 194.000) Publieke dienstverlening (€ 11000) De invulling van dit bedrag heeft plaatsgevonden door Een deel van deze taakstelling kan worden ingevuld door aanpassingen van de beschikbare budgetten voor beheer en vermindering van het aantal verkiezingsborden van 31 naar 21 onderhoud. De grootste posten in dit verband zijn toegepaste (€ 7500). Daarnaast vindt er een geringe verlaging plaats van budgetkortingen op beheer en onderhoud wegen (€ 45000); het budget voor geo informatie (€ 3000). stedelijke beplanting (€ 38000) en gras (€ 22000). De resterende € 89.000 betreft diverse kleinere budgetkortingen Kwaliteit van bedrijfsvoering (€ 71000) binnen de begroting voor beheer en onderhoud openbare Diverse budgetten op het terrein van bedrijfsvoering worden ruimte. verlaagd. Het gaat daarbij o.a. om beschikbare budgetten voor het fietsenplan personeel (€ 20000), directiebudget (10000), Ruimtelijke plannen (€ 13000) budgetten concernstaf (€ 17000); budget rechtspositionele Het beschikbare budget voor ruimtelijke plannen wordt kosten (€ 10000). Daarnaast nog enkele kleinere bezuinigin- taakstellend met € 13000 verlaagd. gen met een totaalbedrag van € 14000.

Raad en griffie (€ 15000) Vastgoed (€ 15000) Het voorstel van de griffie is om zowel op het totaal budget De in de begroting 2009 reeds opgenomen afdracht ad van de raad als op het totaal budget van de griffie een bedrag €.100.000 vanwege verkoopresultaten van af te stoten panden van € 7.500 in mindering te brengen. Dit voorstel is op het zal structureel worden opgehoogd met €15.000. moment van schrijven nog onderwerp van bespreking in het presidium. Financiering en algemene dekking (€ 59000) De dividendraming voor Essent is in de PPN reeds opgehoogd Intensivering communicatie (€ 10000) naar een bedrag van ca € 720.000 structureel. Deze ophoging De bezuiniging wordt ingevuld door efficiencykortingen op een was gebaseerd op de eind 2007 door Essent afgegeven aantal budgetten (voorlichtingsmateriaal; mediatraining en meerjarige dividendgarantie. De betreffende garantie kwam budget dialoog met de stad). voor Zwolle feitelijk uit op een jaarlijks dividendbedrag ad ca € 900.000. Echter bij het vaststellen van het in de PPN Wijkgericht werken en leefbaarheid (€ 19000) verwerkte bedrag is een veiligheidsmarge aangehouden Het budget voor wijkanalyses ( wijkbeschrijving) wordt met ter grootte van € 180.000. Dit vanwege toen ingeschatte € 19000 verlaagd. onzekerheden over de eventuele verkoop in de toekomst van aandelen (aandelen produktie en leveringbedrijf) en de Aanpassing bestuursstijl (€ 29.000) mogelijkheid dat –na splitsing van Essent- het netwerkbedrijf Vanwege het opheffen van het SEF is er een structurele geen dividend meer zal uitkeren. Wij achten het verantwoord besparing van € 34.000. Van dit bedrag wordt € 5.000 gehand- om de veiligheidsmarge ad € 180.000 wat te verlagen. Het haafd voor de zgn. ontbijtbijeenkomsten. voorstel is daarom om de dividendraming structureel op te hogen van € 720.000 naar een bedrag van € 779.000.

264 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Bijlage 8 Lijst met afkortingen

AMA Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers GBA Gemeentelijke Basisadministratie AMvB Algemene Maatregel van Bestuur GBT GebiedsBeheersTeams AMW Algemeen Maatschappelijk Werk GEOZ Gemeentelijk Evenementen Overleg Zwolle APV Algemene Plaatselijke Verordening GFT Groente, Fruit en Tuinafval AVO Algemeen Volwassenen Onderwijs GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten GIOS Groen In en Om de Stad BANS Bestuursafspraken Nieuwe Stijl GOA Gemeentelijk Onderwijs Achterstandenbeleid BBR Budget Beheer GPA Grote Podium Accommodatie BBV Beschermings Bewindvoering GPK Gehandicaptenkaart BCF BTW compensatiefonds GPR Gemeentelijke Praktijk Richtlijn voor BDU Bijzondere Doeluitkering Duurzaam Bouwen BenW Burgemeester en Wethouders GRP Gemeentelijk Rioleringsplan BG Bevoegd gezag GS (College van) Gedeputeerde Staten BIM (gemeentelijke) BedrijfsInterne Milieuzorg GSB Grote Steden Beleid BIS BestuursInformatieSysteem GUEV Gemeentelijk Uitvoeringsprogramma BLS Besluit Locatie gebonden Subsidies GVVP Gemeentelijk Verkeers- en VervoersPlan BmB&R Beter met Bos & Recreatie HBO Hoger Beroepsonderwijs BMD Brede Maatschappelijke Discussie HIS Hoofd Infra Structuur Stadshagen Boot Besluit Opslag Ondergrondse Tanks HP Hessenpoort BOP Boekenpret, Ouderparticipatie en Piramide HSF Hannema de Stuersfundatie BOR Beheersinstrumentarium Openbare Ruimte IBA Individueel Behandelingssysteem voor Afvalwater BOS Buurt, Onderwijs en Sportvereniging ICT Informatie en communicatie technologie BPS Bedrijfsprocessen Systeem ID-baan Instroom- en Doorstroombaan BREZ Bereikbaarheid REgio Zwolle IHS Individuele HuurSubsidie BSB BodemSanering in gebruik zijnde ILG Investering Landelijk Gebied Bedrijfsterreinen (verbond) IPO InterProvinciaal Overleg BSG Bestaand Stedelijk Gebied IPSV Investeringsprogramma Stedelijke Vernieuwing BTW Belasting Toegevoegde Waarde ISV Investeringbudget Stedelijke Vernieuwing BVG Bedrijfsverzamelgebouw IVN Instituut voor Natuureducatie bvo bruto vloeroppervlak JGZ Jeugd Gezondheidszorg BZK (ministerie van) Binnenlandse Zaken en JOP Jongerenontmoetingsplaats Koninkrijksrelaties jop(s) Jongeren Ontmoetings Plek(ken) CAD Consultatiebureau voor Alcohol en Drugs KCA Klein Chemisch Afval CAK Centraal Administratiekantoor KNVB Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond CBS Centraal Bureau voor de Statistiek KUB Katholieke Universiteit Brabant COSBO Ouderenbond KvK Kamer van Koophandel CtC Communities that Care LNV Landbouw, Natuur en Visserij CVB Criminaliteits- en Veiligheidsbeleid LVS Leefbaarheid, Veiligheid en Stadseconomie CWI Centrum voor Werk en Inkomen MBO Middelbaar Beroepsonderwijs CWI Centrum voor Werk en Inkomen MER MilieuEffect Rapportage DATO Dakloze Asielzoekers Tijdelijke Opvang MEVO Meerjarenprogramma Externe Veiligheid Diftar Gedifferentieerd tarief afvalstoffenheffing MILIS MilieuInformatieSysteem DigiD Digitale Identiteit MIP Meerjarig InvesteringsProgramma EAZ Ergonomisch Adviescentrum Zwolle MIT Meerjarenprogramma Infrastructuur ECO Extra Comptabel Overzicht MKB Midden- en Kleinbedrijf EKD Electronisch Kind Dossier MOP Meerjarig OntwikkelingsPlan ERIS EigendomsRegistratie en InformatieSysteem MPV Meerjaren Prognose Vastgoed ESF Europees Sociaal Fonds MWP Meerjarig Woningbouw Programma ESLN Een Spiegel liegt niet NAP Nieuw Amsterdams Peil EZ Economische Zaken NIROV Nederlands Instituut voor Ruimtelijke Ordening FWI Fonds Werk en Inkomen en Volkshuisvesting G27 27 Grote Steden NLIJ Nationaal Landschap Ijsseldelta GAP Gemeentelijk AfvalstoffenPlan NO2 Stikstofdioxide

programmabegroting 2009 265 tkwaliteit

NS Nederlandse Spoorwegen SWO Stichting Welzijn Ouderen NT2-onderwijs Nederlandse Taal USD Un Stap Dilanti OAS Optimalisatie afvalwatersysteem UWV Uitvoeringsinstelling Werknemersverzekeringen OAT Ondergronds AfvalTransport V&W (ministerie van) Verkeer en Waterstaat OGGZ Openbare Geestelijke Gezondheidszorg VAC Vrouwen Advies Commissie OM Openbaar Ministerie VAVO Voortgezet Algemeen Volwassenenonderwijs OOM Overijsselse Ontwikkelingsmaatschappij VIA VerwijsIndex Antillianen OPDC Orthopedagogisch Didactisch Centrum VINAC Actualisatie Vierde Nota Ruimtelijke Orde OTA On Track Again VIP VervoersInformatiePunt OV Openbaar Vervoer VNG Vereniging voor Nederlandse Gemeenten PIP Persoonlijke Internet Pagina VO Voortgezet onderwijs PKB Planologische Kernbeslissing VO/SVO Samenwerkingsverband Voortgezet PM10 Fijn stof VOC’s VerkeersOngevallen Concentraties PPN Perspectiefnota VOS Veilig op Straat PROMO Projecten Onderwijs Maatschappelijke VROM (ministerie van) Volkshuisvesting, PU eenheid Publiekszaken Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer PUEV Provinciaal Uitvoeringsprogramma Externe VSV Voortijdig schoolverlaten Veiligheid VVE Voor- en Vroegschoolse Educatie Pva Plan van aanpak VWS Volksgezondheid, Welzijn en Sport PVVP Provinciaal Verkeers- en vervoersplan WAP WijkActiePlan REC Regionaal Economische Commissie WCPV Wet Collectieve Preventieve Voorzieningen RMC Regionale Meld- en Coördinatiefunctie WGR Wet Gemeenschappelijke regelingen RN Reclassering Nederland WI Werkgelegenheidsimpuls RO Ruimtelijke Ordening WIW Wet Inschakeling Werkzoekende ROC Regionaal Opleidingscentrum WMO Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning ROVA Regionaal Orgaan voor Afvalverwerking WOP WijkOntwikkelingsProgramma RSO Richtlijnen Sportdeelname Onderzoek WOZ Wet Onroerendzaakbelasting RSU Regeling Specifieke Uitkering WRO Wet Ruimtelijke Ordening RWS Rijkswaterstaat WRR Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid SEF Sociaal Economisch Forum WSNP Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen SEZZ Stichting Exploitatie Zwolse Zwembaden WVG Wet Voorziening Gehandicapten SH Stadshagen WWB Wet Werk en Bijstand SHV Schuldhulpverlening WZ eenheid Wijkzaken SNIP Spelregelkader voor natte infrastructurele ZGR Zwolse Gehandicapten Raad SOOZ Studenten Overleg Orgaan Zwolle ZK/ZKN Zwolle - Kampen Netwerkstad SpvE Stedebouwkundig programma van Eisen ZSM Zwolle Stads Marketing SSZ Sport Service Zwolle ZvO Zorg voor Overlast SUWI Structuur Uitvoering Werk en Inkomen

266 programmabegroting 2009 tkwaliteit

Bijlage 9 Begrippenlijst

Accres Comptabiliteitsvoorschriften Jaarlijkse groei van de algemene uitkering uit het gemeente- Voorschriften op grond van Koninklijk Besluit voor de fonds, gekoppeld aan de groei van de netto gecorrigeerde inrichting van de gemeentelijke (meerjaren)begroting en rijksuitgaven. Stijgen de rijksuitgaven dan stijgt ook het rekening. Gemeentefonds en andersom. Contractloonstijging Afschrijvinig Stijging van het inkomen per werknemer als gevolg van een Jaarlijkse afboeking van een deel van de boekwaarde afgesloten collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) van een geactiveerd goed. De afschrijving wordt geacht waardevermindering van het actief tot uitdrukking te brengen. Dekkingspercentage De afschrijving wordt ten laste gebracht van de rekening van Bepaalde gemeentelijke lasten kunnen aan de burger worden baten en lasten. doorberekend (b.v. de kosten van de riolering en reiniging); de mate waarin dit gebeurt wordt tot uitdrukking gebracht door Algemene reserve het dekkingspercentage. Bij een volledige doorberekening is Deel van het eigen vermogen dat dienst doet als weerstands- er sprake van een dekkingspercentage van 100%. vermogen en als buffer voor calamiteiten Doelmatigheid Algemene uitkering Verhouding tussen ingezette middelen (kosten) en gereali- Uitkering uit het Gemeentefonds, aan alle gemeenten op seerde doelen (opbrengsten). basis van algemene verdeelmaatstaven, vastgelegd in de Financiële verhoudingswet, met het karakter van algemene Egalisatiereserve middelen. Een aangehouden genormeerde reserve voor het opvangen van schommelingen in de bedrijfsvoering of tarieven. Balans Overzicht van activa en passiva (bezittingen en schulden) van Financiering een organisatie op een bepaald moment. De wijze waarop de gemeente in de behoefte aan geld en kapitaal voorziet: het geldbeheer. Uitgaven en inkomsten gaan Baten niet altijd gelijk op en voor investeringen wordt in principe De aanduiding volgens de comptabiliteitsvoorschriften voor geleend. Daardoor kunnen overschotten of tekorten ontstaan. de opbrengsten/inkomsten van de gemeente. Op de geld- (kort geld) en kapitaalmarkt (lang geld)wordt dit glad gestreken. Begroting Het overzicht van de geraamde (verwachte) baten en lasten Gemeentefonds in een bepaald jaar, opgezet volgens de comptabiliteitsvoor- Landelijke begrotingsfonds onder ministerieel beheer waarin schriften. een deel van de opbrengst van de meeste rijksbelastingen wordt gestort. Uit dit fonds worden jaarlijks (algemene) Behoedzaamheidsreserve uitkeringen gedaan aan de gemeenten ter dekking van een Landelijke reserve binnen het Gemeentefonds die dient om de deel van hun gevolgen voor de algemene uitkering van sterke fluctuaties in uitgaven. Deze gelden zijn doorgaans vrij besteedbaar. de gecorrigeerde rijksuitgaven op te vangen. Daartoe wordt door het rijk op voorhand een deel van de algemene uitkering Incidenteel landelijk ‘apart gezet’. Op basis van de werkelijke rijksuitga- Eenmalig, dat wil zeggen niet jaarlijks terugkerende uitgave ven wordt bezien of (een deel van) reserve aan de gemeenten of inkomst. wordt uitgekeerd of dat er nog een bijstorting door de gemeenten nodig is. Integratie-uitkeringen Uitkering uit het Gemeentefonds van tijdelijke aard ter Bestemmingsreserves overbrugging voor gefaseerde overheveling aan specifieke Deel van het eigen vermogen dat is afgezonderd voor speci- rijksuitkeringen naar de algemene uitkering fieke aangewezen bestemmingen. Kapitaallasten Budgettair neutraal Kapitaallasten bestaan uit de componenten afschrijving en Een maatregel die de uitkomst van de begroting per saldo rentekosten. Het zijn exploitatiekosten van activa. De rente- niet beïnvloedt. kosten ontstaan omdat beslag op vermogen wordt gelegd.

programmabegroting 2009 267 tkwaliteit

Door de dalende boekwaarde vanwege jaarlijkse afschrijving Het recht kan worden geheven van degenen die voorwerpen nemen de rentekosten in de loop van de jaren af. onder, op of boven openbare gemeentegrond of water hebben of van degene voor wie dit gebeurt. Kasgeldlimiet Deel van het financieringstekort dat maximaal tegen kort geld Programma-akkoord mag worden geleend. Is het financieringstekort hoger dan de Dit is het college-programma waarin de hoofdlijnen van het kasgeldlimiet dan moet dat via lang geld worden gefinancierd. beleid voor de betreffende collegeperiode zijn weergegeven.

Kengetal Risicoparagraaf Een absoluut getal of een verhoudingsgetal dat is uitgedrukt Overzicht van alle bekende risico’s tot het moment van het in fysieke- of in geldeenheden en dat de toestand van of de aanbieden van de begroting, de meerjarenraming of de ontwikkeling op een beleidsterrein in beeld brengt. jaarrekening.

Kerngegevens Rekening Opsomming van relevante gegevens met het doel in één Overzicht van de in een bepaald jaar gerealiseerde lasten oogopslag een indruk te geven waar het in het desbetreffende en baten; de jaarrekening dient ter verantwoording van het werkterrein om gaat. uitvoeren van de begroting. Tevens wordt in de jaarrekening de stand van de gemeentelijke vermogenspositie opgemaakt. Kort geld Gelden die worden geleend op de geldmarkt Renteaftopping Beperking van de rentetoevoeging aan eigen reserves tot Lang geld het inflatiepercentage. Het verschil tussen het gehanteerde Gelden die worden geleend op de kapitaalmarkt rente-percentage en het inflatiepercentage vloeit terug naar de algemene middelen en krijgt deels een structurele Leges dekkingsfunctie en deels een incidentele bestedingsfunctie. Betaling voor een gemeentelijk goed of een dienst op een publiekrechtelijke grondslag (b.v. leges paspoorten, leges Stelpost rijbewijzen). Leges mogen kostendekkend zijn. Een begrotingspost waarop bedragen worden geraamd die nog niet specifiek benoemd kunnen worden of nog te verdelen Liquiditeitsplanning zijn. Een liquiditeitsplanning geeft inzicht in tijdstip, omvang en Per besteding dient bestuurlijk nog apart goedkeuring te periode waarvoor financieringsmiddelen moeten worden worden verleend. aangetrokken. Door een tijdig inzicht in het toekomstig liquiditeitsverloop wordt voorkomen dat dure ad-hoc maatre- Structureel gelen moeten worden genomen Blijvend, dat wil zeggen jaarlijks terugkerend; structurele kosten dienen (in principe) door structurele opbrengsten Nominale compensatie worden gedekt. De aanpassingen van de algemene uitkering ter compensatie van loon- en prijsontwikkelingen. Subsidie Overdrachten van gemeente aan derden, zowel particuliere Onderuitputting instellingen als natuurlijke personen. Subsidies omvatten Onderbesteding van budgetten in enig jaar zowel de bijstandsuitgaven als subsidies in engere zin.

Open-einde-regelingen Treasury Regeling op grond waarvan derden buiten de overheid recht De treasury is het geheel van activiteiten in verband met de hebben op een geldelijke bijdrage van de overheid of van de financiering. sociale fondsen ongeacht of deze overheid / fondsen voldoende budget daarvoor hebben. Deze derde moet voldoen Treasurystatuut aan in de regeling vastgelegde voorwaarden. Anders dan door Hierin worden de uitgangspunten, doelstellingen, beleidsma- het aanpassen van deze voorwaarden kan de overheid het tige en organisatorische kaders voor de treasuryfunctie beroep op een open-einderegeling niet beheersen. vastgelegd. Tevens worden regels opgenomen over de inhoud, vorm en periodiciteit van de verantwoordingsinformatie van Perspectiefnota de ambtelijke organisatie aan het college van B&W. In het Nota van het college aan de raad, die in het voorjaar treasurystatuut zullen ook regels worden opgenomen over de verschijnt. Hierin worden de uitgangspunten voor het beleid treasuryparagraaf. voor de komende jaren voorgelegd. Daarvan afgeleid worden centrale thema´s voor het volgende jaar aangegeven. Treasuryparagraaf De treasuryparagraaf vormt na inwerkingtreding van de wet Precariorechten FIDO een onderdeel van de begroting en de jaarrekening. Rechten voor het gebruiken van openbare grond of water. De treasuryparagraaf in de begroting geeft de beleidsplannen

268 programmabegroting 2009 tkwaliteit

voor de treasuryfunctie voor de komende jaren en in het Voorziening bijzonder voor het eerst komende jaar. Het jaarverslag geeft Bedrag gereserveerd voor toekomstige uitgaven waarvan voor de treasuryfunctie met name de verschillenanalyse de aard en in mindere mate de omvang bekend zijn of om tussen de plannen in de begroting en de realisatie van de fluctuaties in (exploitatie) kosten op te vangen. Voorzieningen beleidsuitvoering van de treasuryfunctie. vormen geen deel van het eigen vermogen.

programmabegroting 2009 269 tkwaliteit

270 programmabegroting 2009 Colofon

Programmabegroting 2009 Uitgave: Gemeente Zwolle Vormgeving: Repro, Gemeente Zwolle Fotografie: ANP Druk: Repro, Gemeente Zwolle www.zwolle.nl