T.C. Erciyes Üniversitesi Bilimsel Araştirma Projeleri Koordinasyon Birimi Bakir Daği (Develi Kayseri) Liken Ve

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ KOORDİNASYON BİRİMİ

BAKIR DAĞI (DEVELİ KAYSERİ) LİKEN VE LİKENİKOL FUNGUS ÇEŞİTLİLİĞİ

Proje No: FBA-09-908

Proje Türü Araştırma Projesi

SONUÇ RAPORU

Proje Yürütücüsü: Doç. Dr. Mehmet Gökhan HALICI Fen Fakültesi/Biyoloji

Araştırmacıların Adı Soyadı Prof. Dr. Ahmet AKSOY Fen Fakültesi/Biyoloji Arş. Gör. Mustafa KOCAKAYA Fen Bilimleri Enstitüsü

Nisan 2011 KAYSERİ 2 i

TEŞEKKÜR

Proje yürütücüsü ve proje araştırmacıları proje yürütücüsü Dr. M. Gökhan HALICI’nın Çek Cumhuriyeti’nde yapmış olduğu çalışmalarda kendisine her türlü desteği veren ve özellikle Caloplaca cinsi türlerinin teşhisinde yardımcı olan Dr. Jan VONDRAK ve Dr. Olga VONDRAKOVA’ya teşekkür eder. Cetraria steppae türünün tayininde yardımcı olan Dr. Olga NADYEINA’ya ve Arthonia anatolica türünün bilim dünyasına tanıtılması aşamasında değerli görüşlerini bizden esirgemeyen Dr. Mehmet CANDAN, Dr. Kerry KNUDSEN ve Dr. Jana KOCOURKOVA’ya teşekkürü bir borç biliriz.

İÇİNDEKİLER Sayfa No TEŞEKKÜR i ÖZET vii ABSTRACT viii 1. GİRİŞ 1 2. ARAŞTIRMA ALANININ TANIMI 6 2.1. Alanın Coğrafik Konumu 6 2.2. Alanın Jeolojik Durumu 8 2.3. Bölgenin İklimi 9 3. GEREÇ VE YÖNTEM 10 3.1. Gereç 10 3.2. Yöntem 10 3.2.1. Toplama Yöntemi 10 3.2.2. Tayin yöntemi 11 4. BULGULAR 15 4.1 Tespit edilen taksonların sistematik pozisyonları 15 4.2. Tespit edilen tür ve tür altı kategorisi taksonların listesi 18 4.3. Bu çalışma ile tanımlanan bilim dünyası için yeni takson 23 4.3.1. Arthonia anatolica Halıcı & Candan, sp. nova 23 4.4. Çalışma alanında tespit edilen liken cinsleri için tayin anahtarı 24 4.4. Çalışma alanında tespit edilen likenikol fungus tür ve tür altı taksonları 30 için tayin anahtarı 4.5. Çalışma Alanında Tespit Edilen Liken ve Likenikol Fungus Cinsleri 31 için Tür Tayin Anahtarı, Türlerin Ekolojik Özellikleri, Çalışma Alanı ve Dünyadaki Yayılışları 4.5.1. Acarospora A.Massal. 31 4.5.1.1. Acarospora cervina A.Massal. 32 4.5.1.2. Acarospora fuscata (Nyl.) Arnold 33 4.5.2. Anaptychia Körb. 33 4.5.2.1. Anaptychia ciliaris (L.) Körb. 33 4.5.3. Aspicilia A.Massal. 34 4.5.3.1. Aspicilia calcarea (L.) Körb. 35 iii

4.5.3.2. Aspicilia candida (Anzi) Hue 35 4.5.3.3. Aspicilia cheresina (Müll. Arg.) Hue 36 4.5.3.4. Aspicilia contorta subsp. hoffmanniana S. Ekman & Fröberg 37 4.5.3.5. Aspicilia desertorum (Kremp.) Mereschk. 38 4.5.3.6. Aspicilia farinosa (Flörke) Motyka 38 4.5.3.7. Aspicilia intermutans (Nyl.) Arnold 39 4.5.3.8. Aspicilia recedens (Taylor) Arnold 39 4.5.4. Bellemerea Hafellner & Roux 41 4.5.4.1. Bellemerea cinereorufescens (Ach.) Clauzade & Cl. Roux 41 4.5.5. Buellia De Not 42 4.5.5.1. Buellia erubescens Arnold 42 4.5.6. Caloplaca Th.Fr. 43 4.5.6.1. Caloplaca adelphoparasitica Nimis & Poelt 46 4.5.6.2. Caloplaca albopruinosa (Arnold) H. Olivier 47 4.5.6.3. Caloplaca alociza (A. Massal.) Mig. 49 4.5.6.4. Caloplaca biatorina (A.Massal.) J.Steiner 49 4.5.6.5. Caloplaca bullata (Müll. Arg.) Zahlbr. 50 4.5.6.6. Caloplaca cerina var. cerina (Ehrh. Ex Hedw.) Th. Fr. 51 4.5.6.7. Caloplaca cerinelloides (Erichsen) Poelt 51 4.5.6.8. Caloplaca coronata (Kremp. ex Körb.) J. Steiner 52 4.5.6.9. Caloplaca crenularia (With.) J.R. Laundon 53 4.5.6.10. Caloplaca crenulatella (Nyl.) H. Oliver 53 4.5.6.11. Caloplaca decipiens (Arnold) Blomb. & Forssell 54 4.5.6.12. Caloplaca dolomiticola (Hue) Zahlbr. 54 4.5.6.13. Caloplaca erodens Tretiach, Pinna & Grube 55 4.5.6.14. Caloplaca ferrarii (Bagl.) Jatta 56 4.5.6.15. Caloplaca flavovirescens (Wulfen) Dalla Torre & Sarnth 56 4.5.6.16. Caloplaca grimmiae (Nyl.) H. Olivier 57 4.5.6.17. Caloplaca haematites (Chaub. ex St.-Amans) Zwackh 57 4.5.6.18. Caloplaca holocarpa (Hoffm.) A.E. Wade 58 4.5.6.19. Caloplaca inconnexa (Nyl.) Zahlbr 59 4.5.6.20. Caloplaca interfulgens (Nyl.) J. Steiner 61 4.5.6.21. Caloplaca lactea (A.Massal.) Zahlbr. 62 iv

4.5.6.22. Caloplaca lobulata (Flörke) Hellb. 63 4.5.6.23. Caloplaca marmorata (Bagl.) Jatta 64 4.5.6.24. Caloplaca paulsenii (Vain.) Zahlbr. 65 4.5.6.25. Caloplaca pyracea (Ach.) Th. Fr. 65 4.5.6.26. Caloplaca sororicida M. Steiner & Poelt 66 4.5.6.27. Caloplaca trachyphylla (Tuck.) Zahlbr. 66 4.5.6.28. Caloplaca variabilis (Pers) Müll. Arg 66 4.5.6.29. Caloplaca velana (A. Massal.) Du Rietz 67 4.5.7. Candeleriella Müll.Arg. 68 4.5.7.1. Candelariella antennaria Räsänen 68 4.5.7.2. Candeleriella aurella (Hoffm.) Zahlbr. 70 4.5.7.3. Candeleriella vitellina (Hoffm.) Müll. Arg. 71 4.5.7.4. Candeleriella xanthostigma (Pers.) Lettau 71 4.5.8. Cetraria Ach. 72 4.5.8.1. Cetraria steppae (Savicz) Kärnefelt 72 4.5.9. Cladonia Hill ex Browne 73 4.5.9.1. Cladonia caespiticia (Pers.) Flörke 73 4.5.9.2. Cladonia foliacea (Huds.) Willd. 73 4.5.9.3. Cladonia pyxidata (L.) Hoffm. 74 4.5.10. Collema Weber ex Wigg. 75 4.5.10.1. Collema cristatum (L.) Weber ex F.H. Wigg. 75 4.5.10.2. Collema tenax (Sw.) Ach. 75 4.5.11. Dermatocarpon Eschw. 77 4.5.11.1. Dermatocarpon intestiniforme (Körb.) Hasse 77 4.5.11.2. Dermatocarpon miniatum (L.) W. Mann 78 4.5.12. Diplotomma Flotow 78 4.5.12.1. Diplotomma alboatrum (Hoffm.) Flot. 78 4.5.12.2. Diplotomma epipolium (Ach.) Arnold 79 4.5.12.3. Diplotomma venustum (Körb.) Lettau 79 4.5.13. Evernia Ach. 80 4.5.13.1. Evernia divaricata (L.) Ach. 80 4.5.14. Fulgensia A.Massal. & De Not. 80 4.5.14.1. Fulgensia fulgens (Sw.) Elenkin 80 v

4.5.14.2. Fulgensia schistidii (Anzi) Poelt 81 4.5.15. Lecanora Ach. 81 4.5.15.1. Lecanora cenisia Ach. 82 4.5.15.2. Lecanora chlarotera Nyl. 83 4.5.15.3. Lecanora crenulata (Dicks.) Hook. 83 4.5.15.4. Lecanora dispersa (Pers.) Röhl. 84 4.5.15.5. Lecanora hagenii var. hagenii (Ach.) Ach. 84 4.5.15.6. Lecanora polytropa (Hoffm.) Rabenh. 86 4.5.16. Lecidea Ach. 86 4.5.16.1. Lecidea fuscotra (L.) Ach. 86 4.5.17. Lecidella Körber 86 4.5.17.1. Lecidella carpathica Körb. 87 4.5.17.2. Lecidella elaeochroma (Ach.) M. Choisy 87 4.5.17.3. Lecidella patavina (A. Massal.) Knoph & Leuckert 89 4.5.17.4. Lecidella stigmatea (Ach.) Hertel & Leuckert 89 4.5.18. Leptogium (Ach.) Gray 90 4.5.18.1. Leptogium cyanescens (Pers.) Körb 90 4.5.18.2. Leptogium lichenoides (L.) Zahlbr. 91 4.5.19. Lobothallia (Clauzade & Roux) Hafellner 91 4.5.19.1. Lobothallia alphoplaca (Wahlenb.) Hafellner 92 4.5.19.2. Lobothallia radiosa (Hoffm.) Hafellner 92 4.5.20. Megaspora (Clauzade & Roux) Hafellner & Wirth 92 4.5.20.1. Megaspora verrucosa (Ach.) Hafelner & V. Wirth 92 4.5.21. Melanohalea O. Blanco et al. 93 4.5.21.1. Melanohalea exasperatula (Nyl.) O. Blanco, A. Crespo, Divakar, 93 Essl., D. Hawksw. & Lumbsch 4.5.22. Mycobilimbia Rehm 93 4.5.22.1. Mycobilimbia lurida (Ach.) Hafellner & Türk 93 4.5.23. Parmelia Ach. 94 4.5.23.1. Parmelia saxatilis (L.) Ach. 94 4.5.24. Parmelina Hale 94 4.5.24.1. Parmelina tiliaceae (Hoffm.) Hale 94 4.5.25. Parmeliopsis Nyl. 95 vi

4.5.25.1. Parmeliopsis ambigua (Wulfen) Nyl. 95 4.5.26. Peltigera Willd. 96 4.5.26.1. Peltigera monticola Vitik. 96 4.5.27. Physcia (Schreb.) Michaux 98 4.5.27.1. Physcia aipolia (Ehrh. ex Humb. ) Fürnr. 98 4.5.27.2. Physcia leptalea (Ach.) DC. 99 4.5.27.3. Physcia tenella (Scop.) DC. 100 4.5.28. Physconia Poelt 101 4.5.28.1. Physconia grisea (Lam.) Poelt 101 4.5.29. Placidium Breuss 101 4.5.29.1. Placidium rufescens (Ach.) A. Massal. 102 4.5.29.2. Placidium squamulosum (Ach.) Breuss 103 4.5.30. Placocarpus Trevisan 103 4.5.30.1. Placocarpus shaereri (Fr.) Breuss 103 4.5.31. Placynthium (Ach.) S.Gray 103 4.5.31.1. Placynthium nigrum (Huds.) Gray 103 4.5.32. Pleurosticta Elix & Lumbsch 104 4.5.32.1. Pleurosticta acetabulum (Neck.) Elix & Lumbsch 104 4.5.33. Protoblastenia (Zahlbr.) Steiner 105 4.5.33.1. Protoblastenia rupestris (Scop.) J. Steiner 105 4.5.34. Protoparmeliopsis M.Choisy 105 4.5.34.1. Protoparmeliopsis bolcana (Pollini) Pollini 106 4.5.34.2. Protoparmeliopsis muralis (Schreb.) M. Choisy 106 4.5.35. Pseudevernia Zopf 106 4.5.35.1. Pseudevernia furfuracea var. ceratea (Ach.) D. Hawksw. 107 4.5.35.2. Pseudevernia furfuracea var. furfuracea (L.) Zopf 107 4.5.36. Ramalina Ach. 107 4.5.36.1. Ramalina capitata (Ach.) Nyl. 107 4.5.37. Rhizocarpon Ramond ex DC. 108 4.5.37.1. Rhizocarpon geographicum (L.) DC. 108 4.5.37.2. Rhizocarpon lecanorinum Anders 109 4.5.38. Rhizoplaca Zopf 109 4.5.38.1. Rhizoplaca melanophthalma (DC.) Leuckert 110 vii

4.5.39. Rinodina (Ach.) S.Gray 110 4.5.39.1. Rinodina bischoffii (Hepp) A. Massal. 111 4.5.39.2. Rinodina guzzinii Jatta 111 4.5.39.3. Rinodina immersa (Körb.) Arnold 112 4.5.39.4. Rinodina lecanorina (A. Massal.) A. Massal. 114 4.5.39.5. Rinodina luridata (Körb.) H. Mayrhofer, Scheid. & Sheard 114 4.5.39.6. Rinodina pyrina (Ach.) Arnold 115 4.5.40. Toninia A.Massal. 115 4.5.40.1. Toninia candida (Weber) Th. Fr. 115 4.5.40.2. Toninia diffracta (A. Massal.) Zahlbr. 116 4.5.40.3. Toninia pennina (Schaer.) Gyeln 118 4.5.40.4. Toninia taurica (Szatala) Oxner 118 4.5.41. Tornabea Oesth. 119 4.5.41.1. Tornabea scutellifera (With.) J.R. Laundon 119 4.5.42. Verrucaria Schrader 121 4.5.42.1. Verrucaria compacta (A. Massal.) Jatta 121 4.5.42.2. Verrucaria fuscella (Turner) Winch 122 4.5.42.3. Verrucaria lecideoides (A. Massal.) Trevis. 122 4.5.42.4. Verrucaria macrostoma Dufour ex DC. 123 4.5.42.5. Verrucaria nigrescens Pers. 123 4.5.42.6. Verrucaria pinguicola A. Massal. 124 4.5.43. Xanthomendoza 124 4.5.43.1. Xanthomendoza poeltii (S.Y. Kondr. & Kärnefelt) Søchting, 124 Kärnefelt & S.Y. Kondr. 4.5.44. Xanthoparmelia (Vain.) Hale 125 4.5.44.1. Xanthoparmelia pulla (Ach.) O. Blanco, A. Crespo, Elix, D. 125 Hawksw. & Lumbsch 4.5.45. Xanthoria (Fr.) Th.Fr. 126 4.5.45.1. Xanthoria elegans (Link) Th. Fr. 126 4.5.45.2. Xanthoria fulva (Hoffm.) Poelt & Petut. 126 4.5.45.3. Xanthoria parietina (L.) Th. Fr. 127 5. TARTIŞMA VE SONUÇLAR 130 viii

5.1. Liken ve Likenikol Fungus Biyoçeşitliliğinin Genel Değerlendirmesi 130 5.2. Liken Türlerinin Yayılışlarının Substratlarına Göre Değerlendirilmesi 131 5.3. Öneriler 138 KAYNAKLAR 140

ŞEKİLLER LİSTESİ

Sayfa No Şekil 2.1. Bakırdağ’ından bir görünüm 6 Şekil 2.2 Pinus nigra ormanı 7 Şekil 2.3 Örnekleme yapılan istasyonlar 7 Şekil 4.1. Arthonia anatolica (holotip) 24 Şekil 4.2. Acarospora cervina tallusu pulları 32 Şekil 4.3 Acarospora cervina askosporları 33 Şekil 4.4. Aspicilia candida tallusu 36 Şekil 4.5. Aspicilia cheresina tallusu 37 Şekil 4.6. Aspicilia contorta subsp. hoffmanniana askus ve askosporları 38 Şekil 4.7. Aspicilia recedens tallusu 40 Şekil 4.8. Aspicilia recedens eksipülü 40 Şekil 4.9. . Aspicilia recedens askosporları 41 Şekil 4.10. Bellemerea cinereorufescens askosporları 42 Şekil 4.11. Buellia erubescens apotesyumunun anatomik kesiti 43 Şekil 4.12. Kabuksu likenler üzerinde parazit Caloplaca adelphoparasitica 47 Şekil 4.13. Caloplaca albopruinosa tallusu 48 Şekil 4.14. Caloplaca albopruinosa parafizleri ve askosporları 48 Şekil 4.15. Caloplaca albopruinosa askosporu 49 Şekil 4.16. Caloplaca biatorina tallusu 50 Şekil 4.17. Caloplaca bullata tallusu ve üzerinde parazit Caloplaca 51 sororicida Şekil 4.18. Caloplaca coronata tallusu 52 Şekil 4.19. Caloplaca crenulatella tallusu 54 Şekil 4.20. Caloplaca erodens tallusu. 55 ix

Şekil 4.21. Caloplaca ferrarii tallusu 56 Şekil 4.22. Caloplaca haematites tallusu 58 Şekil 4.23. Caloplaca holocarpa askosporları 59 Şekil 4.24. Caloplaca inconnexa tallusu 60 Şekil 4.25. Caloplaca inconnexa askosporları 60 Şekil 4.26. Caloplaca inconnexa apotesyumunun enine kesiti 61 Şekil 4.27. Caloplaca interfulgens tallusu 62 Şekil 4.28. Caloplaca lactea tallusu 63 Şekil 4.29. Caloplaca inconnexa tallusu 64 Şekil 4.30. Caloplaca marmorata tallusu 65 Şekil 4.31. Caloplaca variabilis aksusu ve askosporları 67 Şekil 4.32. Candelariella antennaria tallusu 69 Şekil 4.33. Candelariella antennaria 8-sporlu askusu 69 Şekil 4.34. Candelariella antennaria askosporları 70 Şekil 4.35. Candelariella aurella tallusu 71 Şekil 4.36. Cetraria steppae tallusu 72 Şekil 4.37. Cladonia foliaceae tallusu 74 Şekil 4.38. Collema tenax tallusu 76 Şekil 4.39. Collema tenax askus ve askosporları 76 Şekil 4.40. Dermatocarpon intestiniforme tallusu. 77 Şekil 4.41. . Diplotomma alboatrum askosporları 79 Şekil 4.42. Lecanora cenisia tallusu 82 Şekil 4.43. Lecanora chlarotera eksipülündeki kristaller 83 Şekil 4.44. Lecanora hagenii tallusu 85 Şekil 4.45. Lecanora hagenii askus ve askosporları 85 Şekil 4.46. Lecidella elaeochroma tallusu 88 Şekil 4.47. Lecidella stigmatae apotesyumunun enine kesiti 89 Şekil 4.48. Leptogium cyanescens tallusu 90 Şekil 4.49. Leptogium lichenoides tallusu 91 Şekil 4.50. Mycobilimbia lurida tallusu 94 Şekil 4.51. Parmelina tiliaceae tallusu 95 Şekil 4.52. Peltigera monticola tallusu 97 Şekil 4.53. Ölü çam ibreleri altında kalan Peltigera monticola tallusları 97 x

Şekil 4.54. Physcia aipolia tallusu 99 Şekil 4.55. Physcia leptalea tallusu 100 Şekil 4.56. Physcia tenella tallusu 101 Şekil 4.57. Placidium rufescens tallusu 102 Şekil 4.58. Pleurosticta acetabulum tallusu 104 Şekil 4.59. Protoblastenia rupestris tallusu 105 Şekil 4.60. Rhizocarpon geographicum tallusu 109 Şekil 4.61. Rinodina bischoffii askosporları 111 Şekil 4.62. Rinodina immersa tallusu 112 Şekil 4.63. Rinodina immersa askosporları 113 Şekil 4.64. Rinodina immersa askosporları 113 Şekil 4.65. Rinodina luridata apotesyumunun anatomik kesiti 114 Şekil 4.66. Toninia candida tallusu 116 Şekil 4.67. Toninia diffracta tallusu 117 Şekil 4.68. Toninia diffracta askosporları ve parafizleri 117 Şekil 4.69. Toninia taurica tallusu 118 Şekil 4.70. Toninia taurica askosporları 119 Şekil 4.71. Tornabea scutellifera tallusu 120 Şekil 4.72. Verrucaria lecideoides tallusu 120 Şekil 4.73. Verrucaria macrostoma tallusu 123 Şekil 4.74. Xanthomendoza poeltii tallusu 125 Şekil 5.1. Çalışma alanında tespit edilen en çok tür ve tür altı taksona 131 sahip cinsler Şekil 5.2. Çalışma alanında tespit edilen taksonların tercih ettikleri substrat 134 yüzdeleri Şekil 5.3. Aspicilia contorta üzerinde Rinodina sp. 136 Şekil 5.4. Caloplaca sp. 137

TABLOLAR LİSTESİ

Sayfa No Tablo 3.1. Liken örneklerinin toplandığı istasyonlar 12 Tablo 4.1. Bakırdağı’nda tespit edilen liken ve likenikol fungusların 15 sistematik çeşitliliği Tablo 4.2. Tespit edilen genusların sistematikteki yerleri 16 Tablo 4.3. Tespit edilen tür ve tür altı kategorisi taksonların listesi, 18 bulundukları istasyonlar ve üzerinde geliştikleri substratlar Tablo 5.1. Taksonlar ve çalışma alanında üzerinde bulundukları substratlar 131

KISALTMALAR VE SİMGELER

C Ca(OH)2 cm Santimetre E Doğu K KOH I Lügol m Metre N Kuzey PD Parafenilendiamin μm Mikrometre ° Derece

′ Dakika

xii

BAKIRDAĞI (DEVELİ, KAYSERİ) LİKEN VE LİKENİKOL FUNGUS ÇEŞİTLİLİĞİ

ÖZET

Bu çalışmada Kayseri ve Adana ili sınırları içerisinde kalan Bakırdağı’nın liken ve likenikol fungus komposizyonu ortaya konmuştur. 25 lokaliteden toplananan liken ve likenikol fungus örneklerinin teşhisleri sonucu 134 liken ve likenikol fungus taksonu (tür ve tür altı) tespit edilmiştir. Çalışma alanından Arthonia anatolica Halıcı & Candan adı verilen bir adet yeni likenikol fungus türü bilim dünyasına tanıtılmıştır. Teşhis edilen 7 takson Türkiye için yeni kayıttır: Caloplaca adelphoparasitica Nimis & Poelt, C. bullata (Müll. Arg.) Zahlbr., C. ferrarii (Bagl.) Jatta, C. interfulgens (Nyl.) J. Steiner, C. sororicida M. Steiner & Poelt, Candelariella antennaria Räsänen ve Xanthomendoza poeltii (S.Y. Kondr. & Kärnefelt) Søchting, Kärnefelt & S.Y. Kondr.

Günümüze kadar Bakırdağı’ndan herhangi bir liken kaydı yoktur. Dolayısıyla rapor edilen taksonların hepsi çalışma alanı için yeni kayıt durumundadır. Aynı zamanda çalışma alanında tespit edilen cins, tür ve tür altı kategorilere ait taksonların teşhisi için teşhis anahtarı sunulmuştur.

Anahtar kelimeler: Bakırdağı, liken, likenikol funguslar.

xiii

LICHEN AND LICHENICOLOUS FUNGI BIODIVERSITY OF BAKIRDAĞI (DEVELİ, KAYSERİ)

ABSTRACT

In this study, the lichen and lichenicolous fungi composition of Bakırdağı which takes place in the borders of Kayseri and Adana provinces is presented. After determining the lichen and lichenicolous fungi specimens collected from 25 localities, 134 lichen and lichenicolous fungi infrageneric taxa are reported. In the study area, one new lichenicolous fungus species namely Arthonia anatolica Halıcı & Candan was described as new to science. 50 determined species are new records for Turkey: Caloplaca adelphoparasitica Nimis & Poelt, C. bullata (Müll. Arg.) Zahlbr., C. ferrarii (Bagl.) Jatta, C. interfulgens (Nyl.) J. Steiner, C. sororicida M. Steiner & Poelt, Candelariella antennaria Räsänen and Xanthomendoza poeltii (S.Y. Kondr. & Kärnefelt) Søchting, Kärnefelt & S.Y. Kondr.

There is no lichen records from Bakırdağı up to date. Because of this, all the taxa reported here are new records for the study area. A key to the generic and infraspecific taxa reported in the study area is also provided.

Key words: Bakırdağı, lichens, lichenicolous fungi.

1. BÖLÜM GİRİŞ

Likenler; bir fungus ortağı (mikobiyont) ve bir ya da daha fazla fotosentetik ortağın (fotobiyont) bir araya gelmesinden meydana gelen organizmalardır. Fotobiyont, bir yeşil alg veya bir siyanobakteri olabilir. Likenlerin ikili doğası iyi bilinmesine rağmen, üç veya daha fazla ortak içeren bazı liken simbiyozları daha az bilinmektedir. Mikobiyont ve fotobiyontun potansiyel ilişkileri esasında oldukça karmaşık olabilir ve bu tip ilişkilerin birçoğu Rambold ve Triebel (1992) tarafından açıklanmıştır [1]. Genel olarak likenler ayrı birer tallus olarak yaşamlarını sürdürürler ve birçok çalışmada üstü kapalı bir şekilde bireyler olarak tasvir edilirler. Buna karşın, bu simbiyotik birliktelik üç alemi kapsayabilir! Genetik ve evrimsel perspektiflerden bakıldığında, likenler kesinlikle bireyler olarak ele alınamazlar ve bu durum gelişim ve üreme çalışmaları gibi birçok araştırma alanında önemli karışıklıklara neden olur. Ekolojik bir perspektiften bakacak olursak, bir liken çok daha karmaşık görünebilir, çünkü serbest yaşayan bakteriler ve simbiyozda yer almayan fungus sporları genellikle bir birey ile işbirliği halindedir ve bundan dolayı bazı araştırmacılar liken talluslarını minyatür birer ekosistem olarak değerlendirirler [2].

Liken simbiyozunun doğası kapsamlı bir şekilde tartışılmıştır ve daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Birçok ders kitabı ve çoğu araştırıcılar likenleri iki ortağın da birliktelikten çıkar sağladığı mutualistik yaşamın klasik birer örneği olarak gösterirler. Ancak son zamanlarda likenler kontrollü parazitliğe örnek olarak gösterilmeye başlanmıştır, çünkü görünen odur ki mikobiyont bu birliktelikten en çok yararlanan ortak durumunda iken, fotobiyont likenleşme evresinde serbest yaşamdakine oranla daha yavaş büyüyebilir [3]. Liken simbiyozu oldukça başarılıdır, çünkü likenler tropiklerden kutuplara kadar neredeyse tüm karasal habitatlarda bulunabilmektedir. Simbiyozun belirgin bir sonucu olarak fotobiyont ve mikobiyont, tek başlarına nadiren olabilecekleri veya yaşayamayacakları birçok habitatta 2 yaşama imkânı bulmuşlardır. Örneğin, çok sayıda serbest yaşayan alg ve siyanobakteriler sadece sucul veya en azından oldukça nemli karasal habitatlarda yaşayabilirlerken, likenlerin birer parçası olarak sıklıkla kurak olan habitatlarda da yoğun bir şekilde yaşayabilmektedirler [4]. Fungus, düşük su potansiyelinden dolayı sadece su alımını artırmakla kalmaz aynı zamanda fotobiyontun maruz kalacağı ışık yoğunluğunu da indirgeyerek fotobiyontun yaşama şansını artırır. Yüksek ışık yoğunluğu fotobiyonta ters etki yapar [5] ve bundan dolayı “likenleşme” fotobiyontun yüksek güneş ışınlarına maruz çevrelerde yaşayabilmesini sağlayan bir mekanizmadır.

Liken oluşturan fungusların yaklaşık % 85’i sadece yeşil algler ile iş birliğine girer [6]. Bunların yaklaşık % 50’si, doğada nadiren serbest olarak bulunan Trebouxia genusuna bağlı alglerdir [3, 6]. Likenlerin sadece % 10’u siyanobakterileri barındırır ve geri kalan % 3-4’lük kısım bu iki tip fotobiyont ile eş zamanlı işbirliğine girer. Siyanobakteriler ile işbirliğine giren bu funguslar, siyanobakterilerin azot fiksasyonu süreci vasıtası ile azot sağlarlar. Azot fiske eden siyanobakterileri ihtiva eden yaygın liken cinsleri Collema, Leptogium, Lobaria, Nephroma, Peltigera, Pseudocyphellaria ve Sticta cinsleridir. Nostoc, likenlerin en yaygın siyanobakterileridir ve ayrıca yaygın olarak serbestte yaşar [6].

Likenler dünyanın birçok karasal habitatlarında bulunurlar ancak biyokütleleri önemsizden önemliye kadar değişir. Birçok kutup ve kutup altı ekosistemlerde likenler baskın ototroflardır [7]. Ayriyeten, likenler güney yarımkürenin ılıman yağmur ormanları ve kuzey yarımkürenin taygaları gibi birçok alpin, kıyı ve orman ekosistemlerinin göze batan bileşenleridir. Çoğu likenler nispeten yavaş büyüdüklerinden dolayı, çoğu ekosistemlerde birincil verimlilik katkısı oldukça küçüktür. Efemeraller likenler arasında oldukça nadirdirler. Bazı likenler 1000 yılın üzerinde yaşayarak kaya yüzeylerini tarihlendirmede yararlı olabilirler. Büyüme hızı bu likenlerde oldukça düşüktür. En hızlı büyüyen türler biyokütlelerini bir yılda %20–40 oranında artırabilirler ve bu türler bulundukları ekosistemlerin mineral döngüsü modellerini şekillendirmede önemli rol oynayabilirler. Bu durum, özellikle siyanolikenler baskın bileşenler ise daha belirgindir [4].

Botanik anlamında ilk liken terimi M.Ö. 371–284 yılları arasında Theophrastus tarafından kullanılmıştır [8]. Linnaeus likenleri, Lichen genusu altında toplamış ve 80 tür tanımlamıştır [9]. Likenolojinin babası olarak görülen İsveçli botanikçi Eric Acharius ise Linnaeus’un “Liken” olarak adlandırdığı genusu 41 genusa ayırmış, yaptığı bu yeni sınıflandırmada tallus 3 yüzeyindeki soredleri ve askosporları ayırt edici karakter olarak kullanmıştır. Acharius liken sınıflandırması ile ilgili olarak Lichenographiae Svecicae Prodromus (1798), Methodus quaomnus detectos Lichenes (1803), Lichenographia Universalis (1810) ve son olarak Synopsis methodica lichenum (1814) adlı eserleri yayınlamıştır [10].

1866 yılına kadar likenlerin ikili doğası fark edilememiştir. Tulasne 1852’de fungusların hif ipliklerini tanımlamıştı. Ancak “gonit” olarak adlandırılan alglerin hiflerin uçlarından tomurcuklar halinde köken aldığını ve buralardan ayrılarak bağımsız olarak geliştiklerini düşünüyordu. Sonunda 1866’da De Barry ve 1867’de Schwendener gonitin, serbest yaşayan alglerden hiçbir farkının olmadığını ve likenlerin iki ilişkisiz organizmanın bir birliği olduğu sonucuna varmışlardır [4].

O günün birçok büyük araştırmacısı bu sonucu hiçbir zaman kabul etmemişlerdir. Onlar ısrarla likenlerin funguslar ve karayosunları ile denk, kendi kendini idare edebilen organizmalar olduğunu savunmuşlardır. Sistematik botanikçilerin muhalefeti özellikle daha şiddetli olmuştur. Çünkü belki de likenlerin diğer funguslar ile bütünleşmesi halinde özel kimliklerini kaybedeceklerinden korkmuşlardır. 1930’lu yıllara kadar Elfving, alglerin “gonidium” tabakasındaki hiflerden tomurcuklandığını ispat etmeye çalıştı ve 1953’te Schmidt o güne kadar şüphe ile karşılanan bu tartışmayı savunmak için son ciddi teşebbüsü yaptı ancak bu teşebbüsleri sonuçsuz kaldı [4].

Likenler günümüzde funguslar olarak sınıflandırılmaktadırlar ve dünyada 13.500 [11] ve 17.000 arası [12] liken türü olduğu tahmin edilmektedir. Dünyanın pek çok bölgesi yeterince araştırılmadığından dolayı çok daha fazla sayıda liken türünün olması tahmin edilebilir bir durumdur. En fazla liken türü Ascomycetes sınıfındadır. Esasında, tanımlanmış Ascomycetes üyelerinin yaklaşık yarısı likenleşmiştir. Buna ilave olarak az sayıda likenleşmiş Basidiomycetes ve Deuteromycetes türleri de vardır. Deuteromycetes, verimsiz türlerin yerleştirildiği yapay bir sınıftır. Ayrı yeten, Actinomycetes, Mastigomycetes ve Myxomycetes sınıflarında da likenlere benzer bazı özellikler taşıyan az sayıda simbiyotik işbirlikleri mevcuttur, ancak genel olarak bunlar liken sınıflandırılmalarında yer almamaktadırlar [4].

Likenler üzerinde yaşamaya adapte olmuş, besinlerini likenlerden karşılayan funguslar “likenikol funguslar” olarak adlandırılır ve bu funguslar genellikle likenolojistler tarafından çalışılıp liken listeleri ile birlikte yayınlanırlar. Yaklaşık 300 genusa bağlı 1000 kadar tür ile 4 temsil edilen bu fungusların bazılarının konakçı likenler üzerinde tahrip edici etkileri vardır ve bu grupta yer alan funguslar parazit olarak tanımlanırlar [13]. Diğer taraftan, birçok likenikol fungus, konakçı likenin ne mikobiyont ne de fotobiyont ortağına önemli bir zarar vermez ve bunlarda parasimbiyont veya kommensal olarak tanımlanırlar [14]. Ancak tahrip edici olmayan bu parasimbiyontların besinlerini üzerinde yaşadıklar liken talluslarından aldığı göz önünde bulundurulursa, bunları en iyi hafif parazit olarak değerlendirmek en doğrusudur.

Deneysel bilgiler mevcut olmadığından dolayı, bu çoklu simbiyozların biyolojilerini yorumlamak genellikle oldukça zordur. Mikroskobik teknikler ile liken tallusları içindeki yabancı hifleri doğru bir şekilde ayırt etmek genellikle mümkün değildir. Mikobiyonttan farklı olan yabancı hifleri ayırt edebilmek için immunolojik tekniklere ihtiyaç duyulabilir. Bazı likenikol fungus türleri konakçı liken seçimi bakımından oldukça serbesttir (mesela birbirlerinden farklı, ilişkisiz türler üzerinde bulunabilirler) ancak büyük bir çoğunluğu kayda değer bir seçicilik gösterirler [15, 16].

Türkiye’de likenler üzerine yapılan çalışmaların çok kısa bir tarihi olsa da, ülke likenleri ile ilişkili 2004 yılı itibari ile 360 makale mevcuttur [17]. Türkiye likenleri ile ilgili kayıtlara ilk kez mana likenini konu alan yayınlarda rastlanmaktadır [18–21]. 1982 yılına kadar olan süreçte yapılan daha sonraki çalışmalar yine Rigler, Steiner, Szatala ve Verseghy gibi yabancı araştırıcılar tarafından yapılan gezi notları niteliğindedir [22–39]. Türk araştırıcılar ve Türkiye likenleri ile ilgili çalışmaları ile tanınan Alman likenolojist Volker John, 1971 yılında başlayan ve özellikle 1986 sonrasında yoğunlaşan liken biyoçeşitliliğinin belirlenmesi üzerinde yoğun çalışmalar yapmışlardır [40–70]. John, 1996 yılında Akdeniz Bölgesi’nde yayılış gösteren 459 taksonun listesini vermiştir [71].

Son 5 yıl içerisinde gerçekleştirilen yoğun likenoloji çalışmaları, ülke için yeni kayıt durumunda olan çok sayıda taksonun ortaya çıkmasını sağlamıştır [72–85]. Bu ve benzeri çalışmalar ile birlikte şu an yaklaşık 1200 liken tür ve türaltı kategorisinin varlığı ülkemizde bilinmektedir. Ancak likenoloji açısından iyi çalışılmış diğer ülkelerdeki bilgiler ile karşılaştırdığımızda, Türkiye’de daha kapsamlı çalışmaların yapılması gerektiği aşikardır [86]. Ülkenin coğrafi büyüklüğü, fitocoğrafık bölgelerin çeşitliliği ve habitatları göz önüne alındığında en az 2000 liken türünün Türkiye’de bulunması beklenmektedir [87].

Türkiye’de likenikol funguslar üzerine yapılan ciddi çalışmaların oldukça kısa bir geçmişi vardır. Hafellner ve John (2006) Türkiye’de tespit edilen 63 likenikol fungus taksonunu derlemiştir [88]. Özellikle Aladağlar Milli Parkı’nda ve Türkiye’nin diğer bölgelerinde likenikol funguslar üzerine Halıcı ve ark.’ın yaptığı yoğun çalışmalar sonucu bu sayı 117’e kadar çıkmıştır [83, 87, 89–103]. Halıcı (2008) Türkiye’de tespit edilen likenikol fungus türlerinin teşhisini kolaylaştırmak amacı ile bir teşhis anahtarı hazırlamış ve türlerin Türkiye’deki dağılımını özetlemiştir [104]. Coğrafi bakımdan Türkiye’den çok daha küçük ülkelerde 250 civarı likenikol fungus türü belirlenmiştir [105–107]. Bu sebepten dolayı Türkiye’de en az 250 likenikol fungus türü beklenmektedir [87].

Bu çalışma başlamadan önce, çalışma alanı olan Bakırdağ’ından herhangi bir liken veya likenikol fungus kaydı bulunmamaktadır. Çalışma alanının içinde bulunduğu Kayseri ili likenleri ve likenikol fungusları üzerine 18 makale [26, 77, 81, 82, 85, 87, 88, 89, 90, 91, 93, 94, 95, 97, 99, 109–111, 113] Adana ili liken ve likenikol fungusları üzerine de 9 makale mevcuttur [69, 71, 87, 90, 95, 108, 110, 112, 113].

Likenlerin hava kirliliğinin belirlenmesinde oldukça etkili biyoindikatörler olduğu, içerdiği liken asitlerinin antimikrobiyal etkileri olduğu göz önüne alınırsa ülkemizin liken çeşitliliğinin ortaya konmasının ne kadar önemli olduğu aşikârdır. Buna benzer detaylı çalışmalar ülkemizde daha fazla gerçekleştirilmesi halinde, ülkemizin tahmin edilen zengin liken ve likenikol fungus komposizyounu daha iyi ve doğru bir şekilde belirlenecektir.

BÖLÜM 2 ARAŞTIMA ALANININ TANIMI

2.1. Alanın Coğrafik Konumu Bakırdağı, Kayseri’nin Develi ilçesi ile Adana’nın Feke ilçesi sınırında 2743 m yüksekliği ile yörenin yüksek dağlarından biridir. Alanda step vejetasyonu hakimdir. Step vejetasyonunun yanı sıra Cedrus libani, Abies cilicica ve Pinus nigra toplulukları mevcuttur. (Şekil 2.1, 2.2) Araştırma alanı bitki coğrafyası bakımından Davis’e göre Akdeniz ve İran-Turan bölgelerinin kesiştiği C5 karesi içerisinde yer almaktadır. Arazi yapılan lokaliteler Şekil 2.3’te gösterilmiştir.

Şekil 2.1. Bakırdağ’ından bir görünüm.

Şekil 2.2. Pinus nigra ormanı.

Şekil 2.3. Örnekleme yapılan istasyonlar.

2.2. Alanın Jeolojik Durumu

Alanın jeolojik durumu, jeolojik yaş aralıklarına bağlı olarak, formasyon tipleri aşağıda verilmiştir.

Devoniyen formasyonları bölgede çok geniş yayılımlıdır. Tufanbeyli dolaylannda, Kozan ve Feke yörelerinde, Bakırdağı'nın doğusunda Sarıkaya ve Çadıryeri köylerinde, Saimbeyli'de çok geniş mostralar verirler.

Üst Permiyen formasyonları, Sarız dolaylarında , Tufanbeyli, Kozan ve Feke Saimbeyli ve Bakırdağları dolaylarında geniş mostralar verirler.

Triyas, Genellikle alacalı, yeşilimsi gri, bazen sarımsı renkli, orta ve ince tabakalı marn ve kumlu kireçtaşı ardalanmasından oluşan istifin yaşı Alt Triyastır. Bölgede Üst Triyas tortullarına henüz rastlanmamıştır. Alt Triyas çökelleri bölgede geniş alanlar kaplamaz. Tipik olarak Katarası (Tufanbeyli) köyünde mostra verdiğinden Katarası formasyonu olarak adlandırılmıştır. Diğer tipik yerlerden biri de Naltaş (Tufanbeyli) köyü yakınındaki Bozoğlan dağıdır. Aynı dağda yapılan diğer bir çalışmada birimin yaşı Skitiyen olarak saptanmıştır. Katarası formasyonu bölgede yanal olarak kesiklikler gösterir. Kozan ve Feke, Saimbeyli, Bakırdağı dolaylarında bu formasyonun mostraları görülür.

Jura-Kretase kireçtaşları bölgede geniş yayılımlıdırlar. Sarız'ın kuzeyinde, Tufanbeyli dolaylarında, Feke ve Kozan yörelerinde, Saimbeyli dolaylarında, Bakırdağ ve Alaylıdağlar'da geniş mostraları vardır.

Üst Kretase.— Köroğlu tepesi kireçtaşı olarak adlandırılan bu birimin üst düzeyleri genellikle beyaz kalın tabakalanmalı, bol rudist kavkı parçası içeren kireçtaşından meydana gelir. Bu düzeyden itibaren Üst Kretase tortulları komprehensif istiften ayrılabilmektedir. Adı geçen rudistli kireçtaşı düzeyi Yanıktepe kireçtaşı olarak adlandırılmıştır. Yanıktepe kireçtaşı bölgede geniş yayılımlıdır. Özellikle Güzelimköy (Tufanbeyli) yakınlarında, Bakırdağlar'ında geniş alanlar kaplar.

Pliyosen.— Pliyosen bölgede tamamen gölsel ve flüvyal çökellerle temsil edilmiştir. Karasal konglomeralar Yaylacık (Bakırdağı) köyünden geçen Sarnaz derede tipik kesit verirler ve 9 gölsel marnlarla giriklik gösterirler. Burada, içinde aglomera mercekleri de kapsayan bu karasal Pliyosen sedimanları Yaylacık formasyonu olarak adlandırılmıştır [132].

2.3. Bölgenin İklimi

Çalışma alanımız, Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Akdeniz iklimi; yağışları soğuk veya nispeten soğuk mevsimlerde toplanmış, fotoperiyodizmi günlük ve mevsimlik, kurak mevsimi yaz olan ve bu yaz kuraklığı en fazla bir yaz sıcaklığı ile uyuşan tropikal dışı bir iklimdir. Çalışma alanı istasyonlarından sağlanan iklimsel verilerin değerlendirilmesi sonucu ortalama en düşük sıcaklığın istasyonların tümünde Ocak ayında görüldüğü, bu değerlerin Develi’de – 5.6 0Colduğu tespit edilmiştir. En yüksek sıcaklığa ise Temmuz ve Ağustos aylarında rastlanmış, Develi’de 37.4 0C bulunmuştur

Araştırma alanı ve çevresinde en yüksek yıllık yağış 364.9 mm olarak ölçülmüştür. İstasyonlardan Develi Aralık, Mart, Nisan yağış almaktadır. Alanda yağışın düşüş zamanı bütün istasyonlar için ilkbahar, kış, sonbahar, yaz şeklindedir.

Bölgedeki yıllık ortalama nispi nem % 61 ile % 64 arasında değişmektedir. Ortalama nispi nem Develi’de Ocak (%73), Aralık (%72) ve Şubat (%70) aylarında en yüksektir. En düşük olduğu aylar ise Develi’de Temmuz (%47), Ağustos (%48) ve Haziran (%52) aylarındadır.

Çalışma alanında en hızlı rüzgar Develi’de Ocak ayında kuzey ve kuzeydoğu yönünden 21.4 m/sn hızla esmektedir.

BÖLÜM 3 GEREÇ VE YÖNTEM

3.1. Gereç

Liken örnekleri 2009-2010 yılları arasında Bakırdağı’nda yer alan 25 lokaliteden toplanmıştır. Örneklerin toplanması sırasında; örneklerin konulması için sırt çantası, arazinin durumu ve toplanan liken örnekleri ile ilgili özellikleri not etmek için bir arazi not defteri, kurşun kalem, pelür kâğıttan yapılmış torbalar, örneklerin sarılması için yumuşak kağıt ve örneklerin substrat ile birlikte toplanması için çekiç, keski ve bıçak gibi aletler kullanılmıştır.

Tayinde, OLYMPUS SZ60 marka stereomikroskop, OLYMPUS BH2 ve LEICA DM1000 marka ışık mikroskobu, oküler mikrometre, çizim ataşmanı, tür ve tür altı kategorilerde teşhis için potasyum hidroksit, kalsiyum hipoklorit, p – fenilendiamin, laktofenol, laktofuksin, Lügol, Melzer çözeltisi gibi bazı kimyasal reaktifler kullanılmıştır.

3.2. Yöntem

3.2.1. Toplama Yöntemi

Liken örneklerimiz kaya, ağaç kabuğu, karayosunu, toprak gibi substratlardan birer parça ile birlikte alınmıştır. Örneklerin morfolojik yapılarının ve tayin işlemlerinde gereken özelliklerinin bozulmaması için kabuksu ve bazı yapraksı türlerin kenar ve merkezi kısımlarının korunmasına özellikle dikkat edilmiştir. Daha sonra bu materyaller yumuşak kâğıda sarılmıştır. Toplanan materyaller pelür kağıdından yapılmış torbaların içine alınmıştır. 11

Daha sonra bu torbaların üzerine substrat çeşidi, istasyonun yüksekliği ve lokalitesi, ortamın özelliği (örneğin: güneşli, gölge gibi) not edilmiştir.

Herbaryuma getirilen materyaller, torbalardan çıkarılarak oda sıcaklığında belirli bir müddet kurumaya bırakılmıştır. Kurutulan örnekler özel liken zarflarına alınarak etiketlenmiştir.

3.2.2. Tayin yöntemi

Topladığımız likenlerin tayininde çeşitli flora kitapları ve tayin anahtarlarından faydalanılmıştır [16, 114–131].

Morfolojik incelemelerin hepsi stereomikroskop altında yapılmıştır. Anatomik incelemeler için alınan kesitler doğrudan elle stereomikroskop altında alınmış ve ışık mikroskobunda incelenmiştir. Bunun yanında pek çok türün teşhisinde kimyasal reaktifler kullanılmıştır.

Kullanılan kimyasal reaktifler ve sembolleri aşağıda verilmiştir:

K: Potasyum hidroksit çözeltisi. Yaklaşık % 10’luk bir çözelti gereklidir ancak konsantrasyon çok kritik değildir. Bu çözelti kapalı bir kap içinde aylarca saklanabilecek stabil bir çözeltidir.

C: Kalsiyum hipoklorit çözeltisi. Bu çözelti evlerde kullanılan birçok çamaşır suyunun ana bileşiğidir. Sadece birkaç ay boyunca aktiftir ancak ucuz olması sık aralıklarla değiştirilmesine olanak verir. Aynı zamanda sık aralıklarla test edilmelidir. Reaksiyon genellikle çabuk geçer ve sadece birkaç saniye içinde sonlanabilir.

KC: K uygulandıktan yaklaşık 30 saniye sonra kurutma kağıdı ile alınır. Daha sonra bir damla C damlatılır.

CK: KC testinin tersidir.

P veya Pd: Parafenilendiamin. Bu çözelti stabil değildir ve bir kristali alkol içinde çözerek kullanılır. Daha sonra bu çözelti örneğe uygulanır. Çok daha stabil bir çözelti Steiner’ın çözeltisi (1 gr parafenilendiamin, 10 gr sodyum sülfit, iki veya üç damla ticari olarak satılan sıvı deterjan ve 100 ml su) olarak bilinir. Bu çözelti 3 aya kadar dayanır ancak belirli 12 aralıklar ile test edilmelidir (Parmelia sulcata’nın medullası sarı – kırmızı arası bir renge döner). P reaksiyonunun gelişmesi iki veya üç dakika alır, bu yüzden negatif sonuç kararına varmadan önce birkaç defa test edilmelidir. P’nin karsinojen olduğu düşünülmektedir, bu yüzden bu kimyasalı kullanırken çok dikkatli davranılmalıdır.

I: İyot. İzolikenin (nişasta benzeri bir ürün) varlığının veya yokluğunun önemli olduğu durumlarda kullanılır.

Bu reaktiflerden tallus, medulla, apotesyum ve sorallere birer damla damlatıldığında reaksiyon veriyorsa, sembolün yanına (+) konmuş ve hangi rengi verdiği yazılmıştır. Reaksiyon vermiyorsa sembolün yanına (-) işareti konmuştur.

Ayrı yeten bazı liken türlerinde liken asitlerini belirlemek için C ve G çözücü sistemlerinde ince tabaka kromotografisi (TLC) gerçekleştirilmiştir [139].

Ayrıca saksikol türlerin substratlarının kalkerli veya silisli olduğunun tespiti için % 10’luk HCI kullanılmıştır. Kalkerli kayalar % 10’luk HCI ile köpürme şeklinde reaksiyon verdiği halde silisli kayalar da böyle bir reaksiyon gerçekleşmemektedir.

Mikroskopik preperasyonlar su, %10 KOH, laktofenol, laktofuksin ve Lugol ve Meltzer iyot çözeltilerinde yapılmıştır.

Tür ve tür altı kategorileri belirlemede oldukça önemli karakterler olan spor boyutları, askus boyutları, himenyum yükseklikleri, parafizlerin genişlikleri oküler mikrometre ile ölçülmüştür. Çalışma alanında liken ve likenikol fungus örneklerinin toplandığı istasyonlar özellikle yükseklik, substrat çeşitiliği ve eğim farklılıkları göz önüne alınarak yapılmıştır. Bu istasyonlar ve numaraları Tablo 3.1’de verilmiştir.

Tablo 3.1. Liken örneklerinin toplandığı istasyonlar. İstasyonlar Lokalite bilgisi, habitat ve vejetasyon hakkında genel bilgi 1. Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü üzeri, Pinus nigra-Quercus karışık ormanı, Silis-kalker ana kaya, 38º 07.286’ N, 35º 45.880’ E, alt. 1540 m.

Tablo 3.1. devamı

2. Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü, Step vejetasyonu, Kalker ana kaya, 38º 08.333’ N, 35º 46.138’ E, alt. 1500 m. 3. Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü’nün güneydoğusu, Step vejetasyonu, yer yer çalılıklar mevcut, aşağı kısımda tarlalar mevcut, serpantin ana kaya; 38º 09.730’ N, 35º 47.294’ E, alt. 1400 m. 4. Kayseri, Develi, Bakırdağ Köyü’nün üzeri, Step vejetasyonu, kalker ana kaya, alt tarafta yoğun pancar tarlaları mevcut, 38º 12.583’ N, 35º 49.117’ E, alt. 1350 m. 5. Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m. 6. Kayseri, Develi, Avla Köyü civarı, yaşlı Pinus nigra ormanı, aynı zamanda Juniperus ve Quercus toplulukları mevcut, kalker ana kaya, 38º 09.511’ N, 35º 50.041’ E, alt. 1400 m. 7. Kayseri, Develi, B. Künye köyü civarı, vadi üstü, aşağıda dere mevcut, 38º 08.971’ N, 35º 48.180’ E, alt. 1420 m. 8. Kayseri, Develi, K. Künye köyü üzeri, Şelale (göz) civarı, step alanı, kalker ana kaya, 38º 08.270’ N, 35º 49.512’ E, alt. 1420 m. 9. Kayseri, Develi, K. Künye köyü çıkışı, göze giden yol üzeri, step alanı, kalker ana kaya, 38º 08.387’ N, 35º 49.225’ E, alt. 1420 m. 10. Kayseri, Develi, Avla köyü üstü, Yayla yolu, Genç P. nigra-Juniperus toplulukları, kalker ana kaya, 38º 09.026’ N, 35º 49.761’ E, alt. 1600 m. 11. Kayseri, Develi, Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m. 12. Kayseri, Develi, Sarıkaya Köyü üzeri , Yayladan Mermer Ocağına giderken, Mermer ocağının ilerisi, serpantin-kalker, genç Quercus toplulukları mevcut, 38º 09.905’ N, 35º 49.414’ E, alt. 1560 m. 13. Kayseri, Develi, Sarıkaya Köyü üzeri , Yayla yolu üzeri, genç Quercus-Pinus nigra toplulukları, kalker ana kaya, 38º 09.370’ N, 35º 49.434’ E, alt. 1550 m. 14. Kayseri, Develi, Satı köyü, dere kenarı, Salix-Populus toplulukları, kalker ana kaya, 38º 12.797’ N, 35º 47.249’ E, alt. 1320 m.

Tablo 3.1. devamı

15. Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra-Juniperus ormanı, serpantin ana kaya, 38º 06.091’ N, 35º 43.950’ E, alt. 1670 m. 16. Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.182’ N, 35º 44.259’ E, alt. 1560 m. 17. Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.294’ N, 35º 44.990’ E, alt. 1550 m. 18. Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.071’ N, 35º 47.404’ E, alt. 1485-1500 m. 19. Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, 38º 02.797’ N, 35º 48.218’ E, alt. 1450 m. 20. Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.132’ N, 35º 46.950’ E, alt. 1720-1800 m. 21. Kayseri, Develi, Gürümze-Kiske köyleri arası, step vejetasyonu, Astragalus toplulukları, kalker ana kaya-serpantin geçiş bölgesi, 38º 03.405’ N, 35º 46.594’ E, alt. 1820-1900 m. 22. Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üzeri, Gürümze’den gelirken, kalker serpantin geçiş bölgesi, 38º 07.077’ N, 35º 45.788’ E, alt. 1620 m. 23. Kayseri, Develi, Yeniköy batısı, dere kenarı, dere kenarında Salix toplulukları mevcut, kalker ana kaya, 38º 05.533’ N, 35º 40.554’ E, alt. 1480 m. 24. Kayseri, Develi, Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m. 25. Kayseri, Develi, Dereşimli köyü çevresi, dere kenarı, kalker ana kaya, çok genç Quercus-Abies toplulukları, 38º 12.018’ N, 35º 53.679’ E, alt. 1465 m.

BÖLÜM 4 BULGULAR

4.1 Tespit edilen taksonların sistematik pozisyonları

Aladağlar Milli Parkı’nda 25 farklı lokalitede liken ve likenikol fungus örneklerinin toplanması sonucu 11 ordo, 25 familya, 52 genusa ait 134 tür ve tür altı kategorisi takson tespit edilmiştir (Tablo 4.1). Tespit edilen taksonların hepsi Ascomycota bölümünde sınıflandırılmaktadır.

Tablo 4.1. Bakırdağı’nda tespit edilen liken ve likenikol fungusların sistematik çeşitliliği.

ORDO Takson Sayısı Familya Genus Tür ve Tür altı Kategorileri Acarosporales 1 1 3 Arthoniales 1 1 4 Candelariales 1 1 4 Dothideales 1 2 2 Lecanorales 11 26 59 Lecideales 1 1 1 Peltigerales 3 4 6 Pertusariales 1 1 1 Teloschistales 3 7 39 Verrucariales 1 5 12 Incertae Sedis 1 1 1 16

Mitosporic fungi - 2 2 Toplam 25 52 134

Çalışma alanında tespit ettiğimiz genusların sistematikteki yerleri http://index.fungorum.org.’daki sınıflandırma sistemine göre verilmiştir (Tablo 4.2).

Tablo 4.2. Tespit edilen genusların sistematikteki yerleri. ASCOMYCOTA

ACAROSPORALES

Acarosporaceae: Acarospora

ARTHONIALES

Arthoniaceae: Arthonia

CANDELARIALES

Candelariaceae: Candelariella

CAPNODIALES

DOTHIDEALES

Incertae Sedis: Cercidospora, Endococcus

LECANORALES

Catillariaceae: Toninia Cladoniaceae: Cladonia Hymeneliaceae: Aspicilia, Lobothallia Lecanoraceae: Lecanora, Protoparmeliopsis, Rhizoplaca 17

Lecideaceae: Lecidea, Lecidella Parmeliaceae: Cetraria, Evernia, Melanohalea, Parmelia, Parmelina, Parmeliopsis, Pleurosticta, Pseudevernia, Xanthoparmelia Physciaceae: Anaptychia, Diplotomma, Physcia, Physconia, Rinodina Porpidiaceae: Mycobilimbia Psoraceae: Protoblastenia Ramalinaceae: Ramalina Rhizocarpaceae: Rhizocarpon

PELTIGERALES

Collemataceae: Collema, Leptogium Peltigeraceae: Peltigera Placynthiaceae: Placynthium

PERTUSARIALES

Megasporaceae: Megaspora

TELOSCHISTALES

Caliciaceae: Buellia Teloschistaceae: Caloplaca, Cephalophysis, Fulgensia, Xanthoria

VERRUCARIALES

Verrucariaceae: Dermatocarpon Muellerella, Placidium, Placocarpus, Verrucaria

INCERTAE SEDIS

Lichenotheliaceae: Lichenothelia

MITOSPORIC FUNGI 18

Intralichen, Lichenodiplis

4.2. Tespit edilen tür ve tür altı kategorisi taksonların listesi

Çalışma alanında tespit edilen 134 adet tür ve tür altı kategorisinin listesi, bulundukları istasyon numaraları ve üzerinde geliştiği substratların tam listesi Tablo 4.3’te verilmiştir.

Çalışma alanından Arthonia anatolica Halıcı & Candan olarak adlandırılan 1 adet yeni likenikol fungus türü bilim dünyasına tanıtılmıştır. Bunun yanı sıra 7 liken türü Türkiye’den ilk kez bu çalışma ile rapor edilmiştir. Bu türler Caloplaca adelphoparasitica Nimis & Poelt, C. bullata (Müll. Arg.) Zahlbr., C. ferrarii (Bagl.) Jatta, C. interfulgens (Nyl.) J. Steiner, C. sororicida M. Steiner & Poelt, Candelariella antennaria Räsänen ve Xanthomendoza poeltii (S.Y. Kondr. & Kärnefelt) Søchting, Kärnefelt & S.Y. Kondr. dir. Bu taksonlar aşağıdaki listede (☼) sembolü ile gösterilmiştir.

Günümüze kadar Bakırdağ’ından herhangi bir liken veya likenikol mantar kaydı bulunmadığı için, rapor edilen bütün taksonlar çalışma alanı için yeni kayıt durumundadır. Aynı zamanda çalışma alanını kapsayan Kayseri ili için 28 yeni kayıt, Adana ili için 3 yeni kayıt mevcuttur. Bu taksonların 2 adedi ise hem Kayseri hem Adana illeri için yeni kayıt durumundadır.

Tablo 4.3. Tespit edilen tür ve tür altı kategorisi taksonların listesi, bulundukları istasyonlar ve üzerinde geliştikleri substratlar. Simgeler ve kısaltmalar: ♣; likenikol fungus, ☼; Türkiye için yeni kayıt durumunda olan taksonlar, Ө; bu çalışma ile tanımlanan dünya için yeni türler, (KAY); Kayseri ili için yeni kayıtlar, (ADA); Adana ili için yeni kayıtlar; kal; kalkerli kayalar, sil; silisli kayalar, yos; karayosunları, top; toprak, Pin; Pinus nigra.

Tür Listesi İstasyonlar ve Substratlar Acarospora cervina A. Massal. 2, 3, 5, 11: kal A. fuscata (Nyl.) Arnold 3: sil A. macrospora (Hepp) A. Massal. ex Bagl. 13: kal 19

Anaptychia ciliaris (L.) Körb. 17, 18: Pin Ө♣ Arthonia anatolica Halıcı & Candan 24: lik ♣(KAY) A. intexta Almq. 3: lik ♣(KAY) A. lecanorina (Almq.) Mussat 8: lik ♣ A. molendoi (Heufl. ex Frauenf.) R. Sant. 21: lik Aspicilia calcarea (L.) Körb. 5, 11, 24: kal A. candida (Anzi) Hue 1: kal A. cheresina (Müll. Arg.) Hue 1: kal A. contorta subsp. hoffmanniana S. Ekman & 3, 11, 21, 24: kal Fröberg A. desertorum (Kremp.) Mereschk. 11: kal A. farinosa (Flörke) Motyka 13: kal A. intermutans (Nyl.) Arnold 11: sil A. recedens (Taylor) Arnold 21: kal Bellemerea cinereorufescens (Ach.) Clauzade & Cl. 15: sil Roux (ADA) Buellia erubescens Arnold 18: Pin ☼ Caloplaca adelphoparasitica Nimis & Poelt 25: lik C. albopruinosa (Arnold) H. Olivier 1, 9, 24: kal C. alociza (A. Massal.) Mig. 13, 14: kal C. biatorina (A. Massal.) J. Steiner 2, 11, 13, 14, 21, 24: kal ☼ C. bullata (Müll. Arg.) Zahlbr. 5: kal C. cerina var. cerina (Ehrh. ex Hedw.) Th. Fr. 5: Pin C. cerinelloides (Erichsen) Poelt 16: Pin C. coronata (Kremp. ex Körb.) J. Steiner 4, 7, 14: kal C. crenularia (With.) J.R. Laundon 15, 16: sil C. crenulatella (Nyl.) H. Olivier 5, 10, 12: kal C. decipiens (Arnold) Blomb. & Forssell 21: kal C. dolomiticola (Hue) Zahlbr. 24: kal (KAY) C. erodens Tretiach, Pinna & Grube 9, 14: kal ☼ C. ferrarii (Bagl.) Jatta 5, 8, 10: kal C. flavovirescens (Wulfen) Dalla Torre & Sarnth. 13: kal C. grimmiae (Nyl.) H. Olivier 3: lik 20

(KAY) C. haematites (Chaub. ex St.-Amans) 5, 16: Pin Zwackh C. holocarpa (Hoffm.) A.E. Wade 5: kal C. inconnexa (Nyl.) Zahlbr 4, 11, 14, 24, 25: kal ☼ C. interfulgens (Nyl.) J. Steiner 4, 5, 9, 24: lik C. lactea (A. Massal.) Zahlbr. 5: kal (ADA) (KAY) C. lobulata (Flörke) Hellb. 5, 16, 18: Pin (KAY) C. marmorata (Bagl.) Jatta 13: kal C. paulsenii (Vain.) Zahlbr. 1, 4: kal (KAY) C. pyracea (Ach.) Th. Fr. 5: Pin ☼ C. sororicida M. Steiner & Poelt 5: lik C. trachyphylla (Tuck.) Zahlbr. 4: kal C. variabilis (Pers.) Müll. Arg. 2, 5, 7, 10, 11, 24, 25: kal (KAY) C. velana (A. Massal.) Du Rietz 7: kal ☼ Candelariella antennaria Räsänen 6: Pin C. aurella (Hoffm.) Zahlbr. 1, 3, 4, 5, 11, 13, 21, 24: kal C. vitellina (Hoffm.) Müll. Arg. 3: sil C. xanthostigma (Pers.) Lettau 16, 17: Pin ♣Cercidospora epipolytropa Arnold 15: lik (KAY) Cetraria steppae (Savicz) Kärnefelt 16: top (KAY) Cladonia caespiticia (Pers.) Flörke 17: top (KAY) C. foliacea (Huds.) Willd. 16: top C. pyxidata (L.) Hoffm. 24: yos Collema cristatum (L.) Weber ex F.H. Wigg 13: kal C. tenax (Sw.) Ach. 5, 16: yos Dermatocarpon intestiniforme (Körb.) Hasse 11: kal D. miniatum (L.) W. Mann 11, 24: kal Diplotomma alboatrum (Hoffm.) Flot. 18: Pin D. epipolium (Ach.) Arnold 11, 21: lik D. venustum (Körb.) Lettau 11: lik ♣ Endococcus rugulosus (Borrer ex Leight.) Nyl 3: lik Evernia divaricata (L.) Ach. 17: Pin (ADA) Fulgensia fulgens (Sw.) Elenkin 20: top 21

F. schistidii (Anzi) Poelt 22, 24: kal Intralichen christiansenii (D. Hawksw.) D. 13, 24: lik Hawksw. & M.S. Cole Lecanora cenisia Ach. 2, 21: sil L. chlarotera Nyl. 18: Pin L. crenulata (Dicks.) Hook. 2, 5, 24: kal L. dispersa (Pers.) Röhl. 1, 5, 11, 13: kal L. hagenii var. hagenii (Ach.) Ach. 5, 6, 16, 18: Pin L. polytropa (Hoffm.) Rabenh. 15: sil Lecidea fuscoatra (L.) Ach. 3: sil Lecidella carpathica Körb 15, 21: sil L. elaeochroma (Ach.) M. Choisy 5, 6, 18: Pin L. patavina (A. Massal.) Knoph & Leuckert 1: kal L. stigmatea (Ach.) Hertel & Leuckert 1, 4, 13: kal (KAY) Leptogium cyanescens (Pers.) Körb 5: yos L. lichenoides (L.) Zahlbr. 23: yos ♣ Lichenodiplis lecanorae (Vouaux) Dyko & D. 18: lik Hawksw. ♣ Lichenostigma elongata Nav.-Ros. & Hafellner 3: lik Lobothallia alphoplaca (Wahlenb.) Hafellner 22: kal L. radiosa (Hoffm.) Hafellner 2: kal Megaspora verrucosa (Ach.) Hafellner & V. Wirth 17: top Melanohalea exasperatula (Nyl.) O. Blanco et al. 16, 17: Pin ♣ Muellerella pygmaea var. pygmaea (Körb.) D. 3: lik Hawksw. Mycobilimbia lurida (Ach.) Hafellner & Türk 24: top Parmelia saxatilis (L.) Ach 18: Pin Parmelina tiliacea (Hoffm.) Hale 18: Pin Parmeliopsis ambigua (Wulfen) Nyl. 18: Pin (KAY) Peltigera monticola Vitik. 17, 22, 23, 24: top Physcia aipolia (Ehrh. ex Humb.) Fürnr. 6: Pin P. leptalea (Ach.) DC. 6: Pin P. tenella (Scop.) DC 16, 17, 21: Pin 22

Physconia grisea (Lam.) Poelt 5: yos Placidium rufescens (Ach.) A. Massal. 4: kal P. squamulosum (Ach.) Breuss 4: kal Placocarpus schaereri (Fr.) Breuss 4: kal, lik Placynthium nigrum (Huds.) Gray 23: kal Pleurosticta acetabulum (Neck.) Elix & Lumbsch 18: Pin Protoblastenia rupestris (Scop.) J. Steiner 25: kal Protoparmeliopsis bolcana 4: kal P. muralis (Schreb.) M. Choisy 1, 2, 3, 4, 16, 21: kal Pseudevernia furfuracea var. ceratea (Ach.) D. 18: Pin Hawksw. P. furfuracea var. furfuracea (L.) Zopf 17: Pin Ramalina capitata (Ach.) Nyl. 3: sil Rhizocarpon geographicum (L.) DC. 3, 21: sil R. lecanorinum Anders 3: sil Rhizoplaca melanophthalma (DC.) Leuckert 3: sil Rinodina bischoffii (Hepp) A. Massal. 11: kal (KAY) Rinodina guzzinii Jatta 2: kal R. immersa (Körb.) Arnold 7, 11: kal R. lecanorina (A. Massal.) A. Massal. 2: kal (KAY) R. luridata (Körb.) H. Mayrhofer, Scheid. & 11: kal Sheard R. pyrina (Ach.) Arnold 16: Pin Toninia candida (Weber) Th. Fr. 5, 22: kal T. diffracta (A. Massal.) Zahlbr. 7: kal (KAY) T. pennina (Schaer.) Gyeln 17: top (KAY) T. taurica (Szatala) Oxner 22: kal Tornabea scutellifera (With.) J.R. Laundon 18: Pin Verrucaria compacta (A. Massal.) Jatta 24: kal V. fuscella (Turner) Winch 1: kal V. lecideoides (A. Massal.) Trevis. 3: kal V. macrostoma Dufour ex DC. 25: kal V. nigrescens Pers. 5, 11, 16: kal 23

V. pinguicula A. Massal 11: kal ☼ Xanthomendoza poeltii (S.Y. Kondr. & 6: Pin Kärnefelt) Søchting, Kärnefelt & S.Y. Kondr Xanthoparmelia pulla (Ach.) O. Blanco 11: sil Xanthoria elegans (Link) Th. Fr 3, 4, 24: kal X. fulva (Hoffm.) Poelt & Petut 17: Pin X. parietina (L.) Th. Fr. 18: Pin

4.3. Bu çalışma ile tanımlanan bilim dünyası için yeni takson

4.3.1. Arthonia anatolica Halıcı & Candan, sp. nova Mycotaxon 116: baskıda, 2011. MycoBank No.: MB 519953 Latince tanımlaması: Fungus in thallo Aspicilia contortae incolens. Apothecia nigra, 200– 300 µm diam. Epithecium 10–20 µm altum, olivaceo-brunneum. Hymenium 100–110 µm altum, olivaceum. Hypothecium 10–15 µm altum, hyalinum. Asci (49–)53–64–74(–90) × (20– )21.5–25–28(–29) μm, clavati, octospori. Ascosporae 1-septatae, hyalinae, halonatae, (15– )18–19–21(–23) × (7–)8–9–10(–11) μm. Tip adresi: Kayseri, Develi, Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m. Aspicilia contorta subsp. hoffmanniana areolleri üzerinde likenikol, enfeksiyon yaptığı bölgelerde çok az beyazlamaya sebep oluyor, hafif parazit. Hipotesyum altında ki vejetatif hifler I+ blue. Askoma apotesyum, bir arada, çok sayıda, 200–300 µm diam., siyah, pruinos değil, yüzeyde, eksipül mevcut değil, arthonioid. Epihimenyum zeytinimsi kahverengi, K– 10–20 µm yükseklikte; himenyum zeytinimsi yeşil, I+ kırmızı, KI–, 100–110 µm yükseklikte; hipotesyum renksiz, 10–15 µm yükseklikte. Parafizler, yoğun, septumlar ile bölünmüş, dallanmış ve birbiri içine girmiş, 2–2.5 µm çapında. Askuslar geniş klavat, kısa saplı, yapısal olarak bitunikat, 8-sporlu, iç kısmı I+ kırmızı, KI–,KI+ mavi olan apikal bir halkaya sahip değil, (49–)53.2–63.8–74.4(–90) × (20–)21.6–24.8–28(–29) µm (n = 20). Askosporlar askus içinde düzensiz bir şekilde yerleşmiş, elipsoit, renksiz, 1-septumlu, uçlarda yuvarlak veya hafif sivrilmiş, septumlarda hafif sıkışmış, üst hücre alt hücreden daha geniş ve daha uzun, halonate, halo ~1 µm, pürüzsüz, I+ mor-kırmızı, (15–)18–19–21(–23) × (7–)8–9–10(–11) μm (n = 44), l/b = (1.45–)1.91–2.20–2.49(–3.0) (Şekil 4.1) [133]. 24

Şekil 4.1. Arthonia anatolica (holotip). A, KI’da himenyum; B, I’da himenyum; C, Suda askosporlar; D, I’da askosporlar; E, F, Askuslar.

4.4. Çalışma alanında tespit edilen liken cinsleri için tayin anahtarı

1. Tallus dalsı ...... 2 Tallus yapraksı, pulsu veya kabuksu...... 4

2. Soral mevcut değil...... 3 Soraller yuvarlakımsı ve uçta, kenarlarda bulunuyorsa yuvarlak değil, tallus dik, 1-3 mm çapında...... Ramalina capitata (Ach.) Nyl.

3(2). Tallus 2-3 cm boyunda, açık grimsi kahverengi, askosporlar kahverengi, polarilokular ...... Tornabea scutellifera (With.) J.R. Laundon Tallus yumuşak, kırılgan değil, yere doğru uzamış, uzun ve ince dallara sahip, genellikle düzensiz bir şekilde dallanmış. Korteks ince ve çatlak, medulla gevşek ...... Evernia divaricata (L.) Ach. 25

4(1). Tallus yapraksı...... 5 Tallus kabuksu veya pulsu ...... 22

5(4). Fotobiyont siyanobakteri ...... 6 Fotobiyont yeşil alg ...... 8

6(5). Tallus nemlendiğinde belirgin bir şekilde şişer...... 7 Tallus nemlendiğinde belirgin bir şekilde şişmez. 10 cm çapında, loplar 5 mm genişliğinde, yukarı doğru kıvrılmış, kenarlara doğru tomentoz ...... Peltigera monticola Vitik.

7(6). Hücresel bir üst korteks mevcut değildir...... Collema Hücresel bir üst korteks mevcuttur...... Leptogium

8(4). Tallus substrata bir umbilikus ile tutunmuştur ...... 9 Tallus substrata bir umbilikus ile tutunmamıştır ...... 10

9(8). Tallus substrata tek bir noktadan, umbilikus ile tutunmuştur, üst yüzeyde gömük olarak bulunan çok sayıda peritesyum mevcuttur ...... Dermatocarpon Askomata apotesyum, diski yeşilimsi siyah, pruinos. Tallus sarı-yeşil. Korteks KC + turuncu-sarı (usnik asit mevcut) ...... Rhizoplaca melanophthalma (DC.) Leuckert

10(8). Tallus K+ menekşe, kırmızı, turuncu renkte ...... 11 Tallus K-, kırmızı, farklı bir renkte ...... 12

11(10). Blastidyum yok, eğer mevcutsa tallusun neredeyse tüm alt yüzeyinde Xanthoria Blastidyum mevcut, lopların kenarları boyunca ve alt yüzeyinde, nadiren üst yüzeyde bulunuyor...... Xanthomendoza poeltii (S.Y. Kondr. & Kärnefelt) Søchting et al.

12(10). Tallus aşağıdaki gibi değil...... 13 Tallus kayış şeklinde loplardan meydana gelmiş, alt yüzey kısmen de olsa siyah, izidler lobların yüzeyinde ...... Pseudevernia furfuracea 26

13. Tallus 0.5–4 cm genişliğinde loplardan meydana gelmiş ...... 14 Tallus ≤ 0.5 cm genişliğinde loplardan meydana gelmiş ...... 20

14(13). Tallus gri ve beyaz arası, yeşil veya kahverengi. Korteks K + sarı veya K – (Atranorin mevcut veya değil)...... 15 Tallus yeşilimsi, sarımsı renklere sahip, Atranorin mevcut. Tallus sağlam, geniş loplu, 7– 15 cm çapında, izid mevcut değil, zeytin yeşili, ıslak gri–yeşil arası tonlarda. Loplar 1.5 cm çapa çıkabilir. Alt yüzey açık kahverengi. Apotesyum 1 cm’den biraz büyük. Medulla K + kırmızı, C –, Pd + turuncu. Norstictic asit mevcut ...... Pleurosticta acetabulum (Neck.) Elix & Lumbsch

15(14). Tallus koyu kahverengi ...... 16 Tallus gri ve beyaz arası veya yeşilimsi tonlarda...... 18

16(15). Üst yüzeyde pseudosifel mevcut değil ...... 17 Üst yüzeyde pseudosifel mevcut, İzidler klavat veya az çok spatül şeklinde, basit genellikle dekumbent ...... Melanohalea exasperatula (Nyl.) O. Blanco et al. 17(16). İzid ve soral mevcut değil. Apotesyum çok sayıda. Tallus parlak kahverengi, pseudosifel mevcut değil, loplar az çok yassı. Medulla Pd –, K –, C – ...... Xanthoparmelia pulla (Ach.) O. Blanco et al. Apotesyum mevcut değil, Medulla Pd ve K + hafif kırmızı (İTK: norstictic asit) ...... Cetraria steppae (Savicz) Kärnefelt

18(15). Loplar daha geniş...... 19 Loplar 0.5–2 mm genişliğinde. Tallus soluk sarımsı yeşil, alt yüzey kahverengi-neredeyse siyah, tozsu soredler düzensiz olarak lop yüzeylerinde, lop uçları soredli değil...... Parmeliopsis ambigua (Wulfen) Nyl.

19(18). Pseudosifel mevcut, düzensiz, retikulat modelde beyaz izler bırakıyor, medulla K + kırmızı, Pd + sarı-turuncu. Loplar 2–4 mm genişliğinde. Tallus yüzeyinde çok az dallanmış izidler mevcut. Rizinler basit...... Parmelia saxatilis (L.) Ach 27

Pseudosifel mevcut değil. Medulla C + kırmızı. İzidler mevcut, koyu gri ve kahverengi arası tonlarda, uç kısımlarda genişlememiş...... Parmelina tiliacea (Hoffm.) Hale

20(13). Üst korteks hücresel yapıda (mikroskop) ...... 21 Üst korteks, üst yüzeye paralel uzanan hiflerden meydana gelmiş ...... Anaptychia ciliaris (L.) Körb.

21(20). Üst yüzey yoğun pruinos. Korteks K –. Rizinler basit, çoğunlukla açık renkli ...... Physconia grisea (Lam.) Poelt Tallus gri, nemli iken renk değişmez. Korteks K + sarı...... Physcia

22(4). Tallus pulsu...... 23 Tallus kabuksu...... 27

23(22). Askomata şayet mevcutsa apotesyum ...... 24 Askomata peritesyum. Himenyumda fotobiyont hücreleri mevcut değil. Askus 8–sporlu, askosporlar renksiz ve basit...... Placidium

24(23). Fotobiyont yeşil alg ...... 25 Fotobiyont siyanobakteri. Tallus kahverengi-siyah, protallus belirgin, mavi-siyah...... Placynthium nigrum (Huds.) Gray

25(24). Pullar az çok substrata sıkıca bağlanmış, podesyum mevcut değil ...... 26 Pullar az çok askendens, podesyum mevcut veya değil...... Cladonia

26(25). Askosporlar 1–5–septat, renksiz...... Toninia Askosporlar basit, renksiz, 8–11 × 6–8 µm. Pullar 5 mm’ye kadar çıkar, soluk veya koyu kahverengi ...... Mycobilimbia lurida (Ach.) Hafellner & Türk

27(22). Askomata peritesyum ...... 28 Askomata apotesyum...... 29

28(27). Tallus oldukça kalın (1.5 mm), gri-kahverengi, yoğun bir şekilde pruinos. Yaşamının ilk evrelerine Protoparmeliopsis muralis tallusu üzerinde parazitik olarak başlar...... Placocarpus schaereri (Fr.) Breuss Tallus daha ince veya belirsiz. Peritesyum üzerinde kapak şeklinde involukrellum mevcut değil ...... Verrucaria

29(27). Askospor olgunlukta kahverengi...... 30 Askosporlar renksiz...... 33

30(29). Askosporlar 3–septat veya muriform ...... 31 Askosporlar 1–septat ...... 32

31(30). Askosporlar 3–septat, halo ile çevrili değil ...... Diplotomma Askosporlar muriform, halo ile çevrili...... Rhizocarpon

32(30). Tallin eksipül mevcut değil; askosporlar polarilokular değil. İğne yapraklı ağaç kabuğu üzerinde. Tallus şişkin veya yarıklı areolat, K + önce sarı daha sonra kırmızı, Pd + sarımsı turuncu, C –. Apotesyum hafif konveks, kenara sahip, ~ 1 mm, genç iken yoğun pruinos. Askosporlar 12.5–15 × 5.5–7.5 µm...... Buellia erubescens Arnold Tallin eksipül mevcut; askosporlar ± polarilokular...... Rinodina

33(29). Askus en çok 8(-16)–sporlu...... 34 Askus ≥ 8(-16)–sporlu. Apotesyum kesitte tallin kenara sahip (mikroskop) veya tallus ile çevrelenmiş...... Acarospora

34(33). Askosporlar septat ...... 35 Askosporlar basit...... 36

35(34). Askosporlar polarilokular...... Caloplaca Askosporlar polarilokular değil...... Fulgensia

36(34). Apotesyum diski K + menekşe-kırmızı değil...... 37 Apotesyum diski sarı-kırmızı tonlarda K + menekşe-kırmızı...... Protoblastenia

37(36). Apotesyum ve tallus sarı-turuncu tonlarda değil...... 38 Apotesyum ve tallus sarı-turuncu tonlarda...... Candelariella

38(37). Askosporlar ≤ 30 µm. Askus çoğunlukla 8–sporlu ...... 39 Askosporlar çok büyük 30–60 µm uzunlukta, Kalkerli çevrelerde karayosunları ve çürüyen bitkiler üzerinde bazen ağaç kabukları üzerinde. Apotesyum diski gri-siyah. Epihimenyum K + kahverengimsi...... Megaspora verrucosa (Ach.) Hafellner & V. Wirth

39(38). Apotesyumda tallin kenar mevcut ...... 40 Apotesyumda tallin kenar mevcut değil...... 44

40(39). Apotesyum diski belirgin biçimde konkav, çoğunlukla tallusta gömük olarak bulunur. Medulla duvarı çoğunlukla ince duvarlı...... 41 Apotesyum diski düz ve konveks arası, oturmuş, nadiren gömük. Medulla hifleri çoğunlukla kalın duvarlı...... 43

41(40). Tallus kenarlarda belirgin bir şekilde loplu...... Lobothallia Tallus kenarlarda loplu değil...... 42

42(41). Medulla I–...... Aspicilia Medulla I + mavi. Areoller gri. Askosporlar 7–18 × 5–10 µm ...... Bellemerea cinereorufescens (Ach.) Clauzade & Cl. Roux

43(40). Tallus placodioid değil, yüzeyden bakıldığında kenarlar lop görünümünde değil...... Lecanora Tallus placodioid, yüzeyden bakıldığında lop görünümünde, gri-yeşil, yeşil-kahverengi arası tonlarda. Apotesyum sarı-kahverengi ve kırmızı-kahverengi arası tonlarda ...... Protoparmeliopsis

44(39). Askus Lecidea–tip. Tallus C + açık kırmızı, KC + kırmızı. Apotesyum soluk siyah, areoller arasına sıkışmış. Hipotesyum kahverengimsi siyah. Areoller az çok konkav. Askosporlar 8.5–17 × 3.5–7 µm ...... Lecidea fuscoatra (L.) Ach. 30

Askus Lecanora–tip...... Lecidella

4.4. Çalışma alanında tespit edilen likenikol fungus tür ve tür altı taksonları için tayin anahtarı

1. Sporlar askus içinde üretilir...... 2 1. Sporlar askus içinde üretilmez ...... 9

2(1). Askomata arthonioid...... 3 2. Askomata arthonioid değil ...... 6

3(2). Askosporlar genellikle 1 septumlu ...... 4 3. Askosporlar genellikle 2 veya 3 septumlu, 12-16 × 4 µm, Askomata belirgin değil, Protoparmeliopsis muralis himenyumunda ...... Arthonia intexta Almq.

4(3). Askosporlar 1- septumlu, 15-23 × 7-11 µm, Himenyum I + kırmızı, Aspicilia contorta subsp. hoffmanniana areolleri üzerinde ...... Arthonia anatolica Halıcı & Candan 4. Askosporlar 1-septumlu, sporlar bariz bir şekilde daha küçük ...... 5

5(4). Askosporlar 11–13 × 4–5 µm. Himenyum renksiz, I + şarap kırmızısı. Caloplaca biatorina apotesyumunda ...... Arthonia molendoi (Heufl. ex Frauenf.) R. Sant. 5. Askosporlar 9–11 × 4 µm. Himenyum açık kahverengi. Lecanora crenulata apotesyumu üzerinde ...... Arthonia lecanorina (Almq.) Mussat

6(2). Askosporlar olgunlukta renksiz, 1- septumlu, 14 -16 × 7 µm.Askus genellikle 8 sporlu. Askomata duvarı mavi – yeşil renkte pigment içerir...... Cercidospora epipolytropa Arnold 6. Askosporlar olgunlukta kahverengi ve 1–septat ...... 7

7(6). Askus genellikle 8 sporlu ...... 8 7. Askus çok sporlu (64), Askosporlar hafif verrukulos, elips şeklinde, 7-10 × 3-5 µm. Lecidea fuscoatra tallusu üzerinde ……………………..…….... Muellerella pygmaea var. pygmaea (Körb.) D. Hawksw.

8(7). Askomata duvarı kahverengi, Askosporlar 13-17 × 5-8 µm. Aspicilia contorta subsp. hoffmanniana tallusu üzerinde ...... Endococcus rugulosus (Borrer ex Leight.) Nyl. 8. Askomata belirgin bir şekilde elongat (uzamış), Askosporlar 10-13 × 5-8 µm. Aspicilia contorta subsp. hoffmanniana tallusu ve apotesyum kenarında...... Lichenostigma elongata Nav.-Ros. & Hafellner

9(1). Konidyumlar piknidyum içinde üretilir, soluk kahverengi ve koyu kahverengi arası tonlardadır, trunkat bir tabana sahiptir, 4.5–5 × 2–2.5 µm. Lecanora hagenii ve Caloplaca lobulata apotesyumları üzerinde ...... Lichenodiplis lecanorae (Vouaux) Dyko & D. Hawksw. 9. Konidyumlar 1–septat, 5–8 × 4–7 µm. Caloplaca alociza himenyumunda ve Lecanora crenulata apotesyumunda...... Intralichen christiansenii (D. Hawksw.) D. Hawksw. & M.S. Cole

4.5. Çalışma Alanında Tespit Edilen Liken ve Likenikol Fungus Cinsleri için Tür Tayin Anahtarı, Türlerin Ekolojik Özellikleri, Çalışma Alanı ve Dünyadaki Yayılışları

4.5.1. Acarospora A.Massal.

Çalışma alanında bu cinse ait 3 tür tespit edilmiştir.

1. Tallus KC– ...... 2 Tallus KC + kırmızı; apotesyum diski pürüzsüz veya çok az pürüzlü, kırışık ve göbekli değil; tallus kırmızımsı kahverengi; askosporlar 4–6 × 1–1.5 µm...... A. fuscata

2(1). Pullar kırmızımsı kahverengi; apotesyum genellikle gömük, tallusdan daha koyu renkli. Askosporlar 7–12 × 3–6 µm; askusta 100’den az askospor mevcuttur...... A. macrospora Askosporlar 4–8 × 1.5–3 µm; apotesyum pruinos değil, areoller arasında; pullar kahverengimsi kırmızının çeşitli tonlarında; bazen oldukça yoğun pruinos ...... A. cervina

4.5.1.1. Acarospora cervina A.Massal. (Şekil 4.2, 4.3)

Çalışma alanında sert kalkerli kayalar üzerinde oldukça yaygındır. Özellikle orman altında, gölgelik habitatlarda pulların daha fazla pruinos olmaya eğilimli olduğu gözlemlenmiştir. 4 farklı lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü, Step vejetasyonu, Kalker ana kaya, 38º 08.333’ N, 35º 46.138’ E, alt. 1500 m; Kiske (Yaylacık) Köyü’nün güneydoğusu, Step vejetasyonu, yer yer çalılıklar mevcut, aşağı kısımda tarlalar mevcut, serpantin ana kaya; 38º 09.730’ N, 35º 47.294’ E, alt. 1400 m; Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m; Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m.

Dünya’daki yayılışı: Orta Avrupa ve Akdeniz bölgesinde yayılış göstermektedir [15, 129].

Şekil 4.2. Acarospora cervina tallusu pulları.

Şekil 4.3. Acarospora cervina askosporları.

4.5.1.2. Acarospora fuscata (Nyl.) Arnold

Çalışma alanında besince zengin silisli kayalar üzerinde yaygın olarak bulunur. Özellikle kalker-silis geçiş bölgelerinde yoğundur. Tek lokaliteden tespit edilmiştir.

Dünya’daki yayılışı: Boreal ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [129].

4.5.2. Anaptychia Körb.

Çalışma alanında bu cinse ait 1 tür tespit edilmiştir.

4.5.2.1. Anaptychia ciliaris (L.) Körb.

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların kabuğunda bulunur. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.294’ N, 35º 44.990’ E, alt. 1550 m; Adana, Feke, Gürümze-Kiske 34 köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.071’ N, 35º 47.404’ E, alt. 1485-1500 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, K. Afrika ve Kanarya Adaları’ndan bilinmektedir [126].

4.5.3. Aspicilia A.Massal.

Çalışma alanında bu cinse ait 8 tür ve tür altı takson tespit edilmiştir.

1. Tallus çevre kısımlarında belirgin bir şekilde loplu değil...... 2 Tallus çevre kısımlarında belirgin bir şekilde loplu, pseudosifel mevcut değil; tüm kimyasal testler negatif; askosporlar 18–24 × 10–16 µm; yüksek kesimlerde sert kalkerli kayalar üzerinde ...... A. candida

2(3). Silisli kayalar üzerinde ...... 3 Kalkerli kayalar üzerinde ...... 4

3(2). Tallus K + kan kırmızısı. Askosporlar 22–28 × 12–14 µm; konidyum 7–11 µm ...... A. intermutans Tallus K-. Askosporlar 11–14 × 7–9 µm...... A. recedens

4(2). Tallus nispeten ince ...... 5 Tallus kabuksu olup kahverengi tonlarında, çok kalın, 1–4(–5) mm kalınlıkta, merkezi areoller oldukça kaba, körleşmiş formda, büyük siğilli; apotesyum büyük, peritesyum benzeri, tallus kenarı kalın; askus genellikle 4 sporlu; askosporlar renksiz az çok küremsi, açılı küremsi veya geniş elipsoit, 15–28 µm genişlikte...... A. desertorum

5(4). Askosporlar uzunluğu > 15 µm ...... 6 Askosporlar uzunluğu < 15 µm...... 7

6(5). Tallus areolat; apotesyum diski pruinos; askosporlar 9–16 × 5–10 µm...... 35

...... A. cheresina Tallus sadece çatlaklı yarıklarla çok az bölünmüş, areolat değil; apotesyum diski pruinos; Askosporlar 11–16 × 7–10 µm...... A. farinosa

7(5). Tallus tebeşir beyazı renkte, yarıklı areolat, areoller şişkin değil; apotesyum diski siyah, pruinos değil veya çok az pruinos; askosporlar geniş elipsoit veya neredeyse küremsi, 20–30 × 15–25 µmA. calcarea ...... Tallus tebeşir beyazı renkte değil, yarıklı areolat, gri ve zeytin yeşili arası tonlarda, genellikle beyaz pruinos, areoller köşeli; apotesyum gömük, genellikle her areolde 1 adet ...... A. contorta subsp. hoffmanniana

4.5.3.1. Aspicilia calcarea (L.) Körb.

Çalışma alanında aralıkta sert kalkerli kayalar üzerinde, özellikle bu kayaların güneş ışınlarını dik olarak aldığı kısımlarda yoğun olarak bulunur. 3 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m; Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m; Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Çok yaygın, tüm İngiliz adaları, Avrupa ve Kuzey Amerika’da yayılış gösterir [133].

4.5.3.2. Aspicilia candida (Anzi) Hue (Şekil 4.4)

Çalışma alanında bir lokalitede kalkerli kayalar üzerinde bulunur.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü üzeri, Pinus nigra- Quercus karışık ormanı, Silis-kalker ana kaya, 38º 07.286’ N, 35º 45.880’ E, alt. 1540 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa’da Alp sıra dağlarında ve K. Amerika’nın alpin bölgelerinde bilinmektedir [135].

Şekil 4.4. Aspicilia candida tallusu.

4.5.3.3. Aspicilia cheresina (Müll. Arg.) Hue (Şekil 4.5)

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde bulunur. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü üzeri, Pinus nigra- Quercus karışık ormanı, Silis-kalker ana kaya, 38º 07.286’ N, 35º 45.880’ E, alt. 1540 m.

Dünya’daki Yayılışı: Güney Avrupa ve Akdeniz bölgesinde dağlık alanlarda yayılış gösterir [135].

Şekil 4.5. Aspicilia cheresina tallusu.

4.5.3.4. Aspicilia contorta subsp. hoffmanniana S. Ekman & Fröberg (Şekil 4.6)

Çalışma alanında özellikle kalker-serpantin geçiş bölgelerindeki kalkerli kayalar üzerinde bulunur. Yağmur ve kar suyunun eriyerek büyük kayaların üzerinde ki oyuklarda biriktiği habitatlarda tallus olağan üstü gelişim gösterir. 16 farklı lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü’nün güneydoğusu, Step vejetasyonu, yer yer çalılıklar mevcut, aşağı kısımda tarlalar mevcut, serpantin ana kaya; 38º 09.730’ N, 35º 47.294’ E, alt. 1400 m; Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m; Gürümze-Kiske köyleri arası, step vejetasyonu, Astragalus toplulukları, kalker ana kaya-serpantin geçiş bölgesi, 38º 03.405’ N, 35º 46.594’ E, alt. 1820-1900 m; Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa’nın Boreal ve Akdeniz Bölgelerinde yayılış gösterir [136].

Şekil 4.6. Aspicilia contorta subsp. hoffmanniana askus ve askosporları.

4.5.3.5. Aspicilia desertorum (Kremp.) Mereschk.

Çalışma alanında kalkerli kayalarda özellikle antropojik etkinin olmadığı yerlerde yaygındır. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m.

4.5.3.6. Aspicilia farinosa (Flörke) Motyka

Çalışma alanında orman altı kalkerli kayalar üzerinde bulunmaktadır. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Yaygın olarak Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [126, 133].

4.5.3.7. Aspicilia intermutans (Nyl.) Arnold

Çalışma alanında arasında silisli kayalar üzerinde yaygın olarak bulunur. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m.

Dünya’daki Yayılışı: Asya, Orta Avrupa, Güney Avrupa ve özellikle Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [133].

4.5.3.8. Aspicilia recedens (Taylor) Arnold (Şekil 4.7-9)

Çalışma alanında 1820 -1900 m yükseklikte kalker-serpantin geçiş bölgesinde silisli kayalar üzerinde bulunur. 1 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Gürümze-Kiske köyleri arası, step vejetasyonu, Astragalus toplulukları, kalker ana kaya-serpantin geçiş bölgesi, 38º 03.405’ N, 35º 46.594’ E, alt. 1820-1900 m.

Dünya’daki Yayılışı: Almanya [129].

Şekil 4.7. Aspicilia recedens tallusu

Şekil 4.8. Aspicilia recedens eksipülü. 41

Şekil 4.9. Aspicilia recedens askosporları.

4.5.4. Bellemerea Hafellner & Roux

Çalışma alanında bu cinse ait 1 tür tespit edilmiştir.

4.5.4.1. Bellemerea cinereorufescens (Ach.) Clauzade & Cl. Roux (Şekil 4.10)

Çalışma alanında silisli kayalar üzerinde gelişim gösterir. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra-Juniperus ormanı, serpantin ana kaya, 38º 06.091’ N, 35º 43.950’ E, alt. 1670 m.

Dünya’daki Yayılışı: Almanya, K. Amerika, İskoçya [126].

Şekil 4.10. Bellemerea cinereorufescens askosporları.

4.5.5. Buellia De Not

4.5.5.1. Buellia erubescens Arnold (Şekil 4.11)

Çalışma alanında Pinus nigra kabuğunda bulunur. 1 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.071’ N, 35º 47.404’ E, alt. 1485-1500 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa ve K. Amerika’da yayılış gösterir [126].

Şekil 4.11. Buellia erubescens apotesyumunun anatomik kesiti.

4.5.6. Caloplaca Th.Fr.

Çalışma alanında çeşitli substratlar üzerinde gelişen 30 tür ve tür altı kategorisi ile temsil edilmektedir.

1. Diğer likenler üzerinde parazit...... 2 Parazit değil...... 5

2(1). Diğer likenler üzerinde ...... 3 Candeleriella vitellina tallusu üzerinde, tallus indirgenmiş, apotesyum diski kahverengimsi kırmızı, çoğunlukla düz ...... C. grimmiae

3(2). Tallus kenarında loplar mevcut değil ...... 4 Tallus kenarında loplar mevcut, turuncumsu sarı, belirgin bir şekilde gelişmiş küçük parçalar halinde; apotesyum ~ 1.5 mm; askosporlar 11–14 × 6–7 µm ...... 44

...... C. inconnexa 4(3). Caloplaca bullata üzerinde ...... C. sororicida Kalkerli kayalar üzerindeki diğer kabuksu likenler üzerinde... C. adelphoparasitica

5(1). Epifitik...... 6 Epilitik...... 10

6(5). Tallus kenarda loplara bölünmemiş...... 7 Tallus kenarda loplara bölünmüş ...... C. lobulata

7(6). Apotesyum kenarı iyi gelişmiş, beyazımsı, grimsi bir kenara sahip, K-...... 8 Apotesyum kenarı sarı, turuncu, K + kırmızı...... 9

8(7). Tallus siğilli areollü; disk kırmızımsı kahverengi, konkav ve düz arası; apotesyum – 1 mm. Askosporlar 11–14 × 5–8 µm...... C. haematites Tallus ince, düz veya bazen siğilli, açık veya koyumsu gri veya grimsi siyah; disk sarı, turuncu, turuncumsu kırmızı; Apotesyum ~ 1.5 mm ...... C. cerina var. cerina

9(7). Apotesyum kenarı sarı...... C. cerinelloides Apotesyum kenarı turuncu, kahverengimsi turuncu, kenar parlak turuncu; askosporlar 10–16 × 5–8 µm; septum 2.5–5 µm; parafiz uçları belirgin şekilde kalınlaşmış...... C. pyracea

10(5). Kalkerli kayalar üzerinde...... 11 Silisli kayalar üzerinde. Apotesyum pas kırmızısı, belirgin, kalıcı kırmızımsı kahverengi bir kenara sahip, ~ 1 mm; tallus koyu gri, areolat; askosporlar 12–20 × 6–8 µm...... C. crenularia

11(10). Tallus ve apotesyum diski sarı, turuncu değil, K- ...... 12 Tallus ve apotesyum diski sarı, turuncu, K+ menekşe-kırmızı...... 17 45

12(11). Sored ve benzeri yapılar mevcut değil ...... 13 Sored ve benzeri yapılar mevcut ...... C. erodens

13(12). Tallus endolitik...... 14 Tallus yukarıdaki gibi değil...... 15

14(12). Apotesyum siyah, pruinos veya değil, ± substrata gömük, genç apotesyumlarda kenar mevcut ancak çok dar...... C. alociza Apotesyum yoğun pruinos, yüzeyde, gömük değil, apotesyum kenarı daha geniş...... C. albopruinosa

15(13).Tallus grimsi...... 16 Tallus beyaz veya beyazımsı, K – (makroskobik veya mikroskobik); tallus 0.5 mm kadar kalın, Apotesyum 0.2–1.4 mm, beyazımsı göze çarpan bir tallus kenarı ile çevrili; askosporlar 13–22 × 6.5–15 µm; septum çok dar (1–3 µm) ...... C. paulsenii

16(15). Tallus gri veya kahverengimsi, korteks K + mor veya menekşe (çoğunlukla mikroskobik); apotesyum diski genellikle yoğun biçimde beyaz pruinos; askosporlar 11–20 × 5–13 µm; septum 2–5 µm...... C. variabilis Areoller daha şişkin...... C. bullata

17(11). Tallus sored veya granüllü yapılara sahip ...... 18 Yukarıdaki gibi değil...... 19

18(17). Lopların uç kısımlarında dudak ve kafa benzeri soraller mevcut. Tallus turuncumsu sarı, ± pruinos; soraller tallus ile aynı renkte ...... C. decipiens Tallusun üst yüzeyindeki granüller nihayet izid benzeri yapılara dönüşmekte...... C. coronata

19(17). Tallus kenar kısımlarında loplara bölünmüş ...... 20 Tallus kenar kısımlarında loplara bölünmemiş ...... 21

20(19). Loplar oldukça konveks, üst üste binmiş, 2–5 mm uzunluğunda, 0.5–1.3 mm genişliğinde; apotesyumlar oldukça küçük ve tallusun merkezine toplanmış...... C. trachyphylla Loplar daha düz ve küçük, Askosporlar olgunlukta geniş elipsoit, 9–16 × 5–9 µm; apotesyum daralmış biçimde oturmuş; tallus nadiren pruinos...... C. biatorina

21(19). Tallus indirgenmemiş, K + menekşe-kırmızı ...... 22 Tallus indirgenmiş, K -...... 25

22(20). Septum kısa, 2.5–3 µm’den kısa...... 23 Septum daha uzun, ...... 24

23(22). Tallus yeşilimsi veya limon sarısı, kısmen beyazımsı, yarıklı-areolat; apotesyum iki renkli, turuncu renkli apotesyum kenarı ve daha açık renkli bir tallus kenarı ile çevrilmiş; askosporlar 12–19 × 7–11 µm...... C. flavovirescens Tallus daha koyu sarımsı ve turuncu renklerde, areolat...... C. dolomiticola

24(22). Askosporlar 12–23 × 5–7.5 µm; tallus ince, belirsiz areollerden meydana gelmiş; areoller düz, kenar kısımlarında biraz kalkmış...... C. crenulatella Tallus oldukça belirgin ...... C. interfulgens

25(21). Apotesyum daha açık renkli ...... 26 Apotesyum koyu pas kırmızısı renkte...... C. marmorata

26(25). Apotesyum 0.2-0.5 mm ...... C. lactea Apotesyum 0.6-2 mm...... C. ferrarii

4.5.6.1. Caloplaca adelphoparasitica Nimis & Poelt (Şekil 4.12)

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerindeki diğer kabuksu likenler üzerinde parazitik olarak bulunur. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Dereşimli köyü çevresi, dere kenarı, kalker ana kaya, çok genç Quercus-Abies toplulukları, 38º 12.018’ N, 35º 53.679’ E, alt. 1465 m.

Dünya’daki Yayılışı: İtalya [138].

Şekil 4.12. Kabuksu likenler üzerinde parazit Caloplaca adelphoparasitica

4.5.6.2. Caloplaca albopruinosa (Arnold) H. Olivier (Şekil 4.13-15)

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde yaygın olarak bulunur. 3 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü üzeri, Pinus nigra- Quercus karışık ormanı, Silis-kalker ana kaya, 38º 07.286’ N, 35º 45.880’ E, alt. 1540 m; K. Künye köyü çıkışı, göze giden yol üzeri, step alanı, kalker ana kaya, 38º 08.387’ N, 35º 49.225’ E, alt. 1420 m; Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa’da Alp sıradağlarında yayılış gösterir [138].

Şekil 4.13. Caloplaca albopruinosa tallusu.

Şekil 4.14. Caloplaca albopruinosa parafizleri ve askosporları. 49

Şekil 4.15. Caloplaca albopruinosa askosporu.

4.5.6.3. Caloplaca alociza (A. Massal.) Mig.

Çalışma alanında orman altındaki kalkerli kayalar üzerinde bulunur. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Sarıkaya Köyü üzeri , Yayla yolu üzeri, genç Quercus-Pinus nigra toplulukları, kalker ana kaya, 38º 09.370’ N, 35º 49.434’ E, alt. 1550 m; Satı köyü, dere kenarı, Salix-Populus toplulukları, kalker ana kaya, 38º 12.797’ N, 35º 47.249’ E, alt. 1320 m.

Dünya’daki Yayılışı: Orta Avrupa ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [129].

4.5.6.4. Caloplaca biatorina (A.Massal.) J.Steiner (Şekil 4.16)

Çalışma alanında besince zengin kalkerli kayalarda yaygın olarak bulunur. 6 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü, Step vejetasyonu, Kalker ana kaya, 38º 08.333’ N, 35º 46.138’ E, alt. 1500 m; Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m; Sarıkaya Köyü üzeri , Yayla yolu üzeri, genç Quercus-Pinus nigra toplulukları, kalker ana kaya, 38º 09.370’ N, 35º 49.434’ E, alt. 1550 m; Satı köyü, dere kenarı, Salix-Populus toplulukları, kalker ana kaya, 38º 12.797’ N, 35º 47.249’ E, alt. 1320 m; Gürümze-Kiske köyleri arası, step vejetasyonu, Astragalus toplulukları, kalker ana kaya-serpantin geçiş bölgesi, 38º 03.405’ N, 35º 46.594’ E, alt. 1820-1900 m; Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Orta Avrupa, Akdeniz Bölgesi ve Alpin bölgede yayılış göstermektedir [129].

Şekil 4.16. Caloplaca biatorina tallusu.

4.5.6.5. Caloplaca bullata (Müll. Arg.) Zahlbr. (Şekil 4.17)

Çalışma alanında kalkerli kayalarda yaygın olarak bulunur. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m.

Dünya’daki Yayılışı: İran ve Orta Asya [139].

Şekil 4.17. Caloplaca bullata tallusu ve üzerinde parazit Caloplaca sororicida.

4.5.6.6. Caloplaca cerina var. cerina (Ehrh. Ex Hedw.) Th. Fr.

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların kabuğunda bulunur. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa’nın Boreali, Akdeniz bölgesinde, İran’a kadar ve Kuzey Amerika’da yayılış gösterir [126, 129].

4.5.6.7. Caloplaca cerinelloides (Erichsen) Poelt

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların kabuğunda bulunur. Bir lokaliteden toplanmıştır. 52

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.182’ N, 35º 44.259’ E, alt. 1560 m.

Dünya’daki Yayılışı: Almanya [126].

4.5.6.8. Caloplaca coronata (Kremp. ex Körb.) J. Steiner (Şekil 4.18)

Çalışma alanında kalkerli kayalarda ve bazen de kalkerli kayalar üzerindeki likenlerde yaygın olarak bulunur. 3 lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Almanya [126].

Şekil 4.18. Caloplaca coronata tallusu. 53

4.5.6.9. Caloplaca crenularia (With.) J.R. Laundon

Çalışma alanında az kalker içeren silisli kayalarda yayılış gösterir. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra-Juniperus ormanı, serpantin ana kaya, 38º 06.091’ N, 35º 43.950’ E, alt. 1670 m; Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.182’ N, 35º 44.259’ E, alt. 1560 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, Kuzey Amerika ve İsrail’de yayılış göstermektedir [126].

4.5.6.10. Caloplaca crenulatella (Nyl.) H. Oliver (Şekil 4.19)

Çalışma alanında sert kalkerli kayalar üzerinde yaygın olarak bulunur. 3 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m; Avla köyü üstü, Yayla yolu, Genç P. nigra-Juniperus toplulukları, kalker ana kaya, 38º 09.026’ N, 35º 49.761’ E, alt. 1600 m; Sarıkaya Köyü üzeri , Yayladan Mermer Ocağına giderken, Mermer ocağının ilerisi, serpantin-kalker, genç Quercus toplulukları mevcut, 38º 09.905’ N, 35º 49.414’ E, alt. 1560 m.

Dünya’daki Yayılışı: İngiltere ve Almanya’dan bilinmektedir [126, 129].

Şekil 4.19. Caloplaca crenulatella tallusu.

4.5.6.11. Caloplaca decipiens (Arnold) Blomb. & Forssell

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde bulunur. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: İngiltere, İskoçya, İrlanda, Akdeniz bölgesi, Orta Avrupa, Kuzey Amerika, İran ve Yeni Zelanda’da yayılış gösterir [126, 129].

4.5.6.12. Caloplaca dolomiticola (Hue) Zahlbr.

Çalışma alanında bol ışık alan sert kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Orta Avrupa ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [129].

4.5.6.13. Caloplaca erodens Tretiach, Pinna & Grube (Şekil 4.20)

Çalışma alanında bol ışık alan sert kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, K. Künye köyü çıkışı, göze giden yol üzeri, step alanı, kalker ana kaya, 38º 08.387’ N, 35º 49.225’ E, alt. 1420 m; Satı köyü, dere kenarı, Salix-Populus toplulukları, kalker ana kaya, 38º 12.797’ N, 35º 47.249’ E, alt. 1320 m.

Dünya’daki Yayılışı: Orta Avrupa ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [140].

Şekil 4.20. Caloplaca erodens tallusu.

4.5.6.14. Caloplaca ferrarii (Bagl.) Jatta (Şekil 4.21)

Çalışma alanında bol ışık alan kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. 3 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m; K. Künye köyü üzeri, Şelale (göz) civarı, step alanı, kalker ana kaya, 38º 08.270’ N, 35º 49.512’ E, alt. 1420 m; Avla köyü üstü, Yayla yolu, Genç P. nigra-Juniperus toplulukları, kalker ana kaya, 38º 09.026’ N, 35º 49.761’ E, alt. 1600 m.

Dünya’daki Yayılışı: İtalya [140].

Şekil 4.21. Caloplaca ferrarii tallusu.

4.5.6.15. Caloplaca flavovirescens (Wulfen) Dalla Torre & Sarnth

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde bulunur. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, K. Amerika ve İsrail’de yayılış gösterir [126].

4.5.6.16. Caloplaca grimmiae (Nyl.) H. Olivier

Çalışma alanında silisli kayalar üzerinde Candeleriella vitellina türü üzerinde parazit olarak bulunur. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Almanya [129].

4.5.6.17. Caloplaca haematites (Chaub. ex St.-Amans) Zwackh (Şekil 4.22)

Çalışma alanında Pinus nigra kabuğunda gelişim gösterir. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: İngiltere, G. Avrupa ve İsrail’de yayılış gösterir [126].

Şekil 4.22. Caloplaca haematites tallusu.

4.5.6.18. Caloplaca holocarpa (Hoffm.) A.E. Wade (Şekil 4.23)

Çalışma alanında kalkerli kayalarda yayılış gösterir. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, Doğuda İran'a kadar, Suudi Arabistan, Kuzey ve Güney Amerika, Güney Afrika ve Avustralya'da yayılış gösterir [126].

Şekil 4.23. Caloplaca holocarpa askosporları.

4.5.6.19. Caloplaca inconnexa (Nyl.) Zahlbr. (Şekil 4.24-26)

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde bulunan Aspicilia calcarea, Caloplaca variabilis gibi türler üzerinde parazitik olarak bulunur. 5 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Bakırdağ Köyü’nün üzeri, Step vejetasyonu, kalker ana kaya, alt tarafta yoğun pancar tarlaları mevcut, 38º 12.583’ N, 35º 49.117’ E, alt. 1350 m; Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m; Satı köyü, dere kenarı, Salix-Populus toplulukları, kalker ana kaya, 38º 12.797’ N, 35º 47.249’ E, alt. 1320 m; Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m; Dereşimli köyü çevresi, dere kenarı, kalker ana kaya, çok genç Quercus-Abies toplulukları, 38º 12.018’ N, 35º 53.679’ E, alt. 1465 m.

Dünya’daki Yayılışı: Orta Avrupa’nın güneyi ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [129].

Şekil 4.24. Caloplaca inconnexa tallusu.

Şekil 4.25. Caloplaca inconnexa askosporları.

Şekil 4.26. Caloplaca inconnexa apotesyumunun enine kesiti.

4.5.6.20. Caloplaca interfulgens (Nyl.) J. Steiner (Şekil 4.27)

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde bulunur. 4 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Bakırdağ Köyü’nün üzeri, Step vejetasyonu, kalker ana kaya, alt tarafta yoğun pancar tarlaları mevcut, 38º 12.583’ N, 35º 49.117’ E, alt. 1350 m; Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m; K. Künye köyü çıkışı, göze giden yol üzeri, step alanı, kalker ana kaya, 38º 08.387’ N, 35º 49.225’ E, alt. 1420 m; Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: İtalya [140].

Şekil 4.27. Caloplaca interfulgens tallusu.

4.5.6.21. Caloplaca lactea (A.Massal.) Zahlbr. (Şekil 4.28)

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde yaygındır. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m.

Dünya’daki Yayılışı: İngiltere, Avrupa, Kuzey Amerika, Avrupa’dan İran’a kadar ve Yeni Zelanda’da yayılış gösterir [133].

Şekil 4.28. Caloplaca lactea tallusu.

4.5.6.22. Caloplaca lobulata (Flörke) Hellb. (Şekil 4.29)

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçlar üzerinde çok yaygındır. 3 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m; Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.182’ N, 35º 44.259’ E, alt. 1560 m; Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.071’ N, 35º 47.404’ E, alt. 1485-1500 m.

Dünya’daki Yayılışı: Almanya [129].

Şekil 4.29. Caloplaca inconnexa tallusu.

4.5.6.23. Caloplaca marmorata (Bagl.) Jatta (Şekil 4.30)

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde bulunur. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: İtalya [140].

Şekil 4.30. Caloplaca marmorata tallusu.

4.5.6.24. Caloplaca paulsenii (Vain.) Zahlbr.

Çalışma alanında özellikle kalker-serpantin geçiş bölgelerinde bulunan silis içerikli kalkerli kayaların üzerinde yaygındır. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü üzeri, Pinus nigra- Quercus karışık ormanı, Silis-kalker ana kaya, 38º 07.286’ N, 35º 45.880’ E, alt. 1540 m; Bakırdağ Köyü’nün üzeri, Step vejetasyonu, kalker ana kaya, alt tarafta yoğun pancar tarlaları mevcut, 38º 12.583’ N, 35º 49.117’ E, alt. 1350 m.

Dünya’daki Yayılışı: Batı ve Orta Asya’da yayılış gösterir [130].

4.5.6.25. Caloplaca pyracea (Ach.) Th. Fr.

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçlar üzerinde yaygındır. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m.

Dünya’daki Yayılışı: İtalya [140].

4.5.6.26. Caloplaca sororicida M. Steiner & Poelt

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde Caloplaca bulata türü üzerinde parazit olarak bulunmuştur. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m.

Dünya’daki Yayılışı: Yunan adaları [143].

4.5.6.27. Caloplaca trachyphylla (Tuck.) Zahlbr.

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde yayılış gösterir. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: K. Amerika [117].

4.5.6.28. Caloplaca variabilis (Pers) Müll. Arg. (Şekil 4.31)

Çalışma alanında sert kalkerli kayalar üzerinde yaygındır. 7 lokaliteden toplanmışır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü, Step vejetasyonu, Kalker ana kaya, 38º 08.333’ N, 35º 46.138’ E, alt. 1500 m; Çataloluk Köyü üzeri, Quercus 67 ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m; B. Künye köyü civarı, vadi üstü, aşağıda dere mevcut, 38º 08.971’ N, 35º 48.180’ E, alt. 1420 m; Avla köyü üstü, Yayla yolu, Genç P. nigra-Juniperus toplulukları, kalker ana kaya, 38º 09.026’ N, 35º 49.761’ E, alt. 1600 m; Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m; Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m; Dereşimli köyü çevresi, dere kenarı, kalker ana kaya, çok genç Quercus-Abies toplulukları, 38º 12.018’ N, 35º 53.679’ E, alt. 1465 m.

Dünya’daki Yayılışı: Orta Avrupa ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [130].

Şekil 4.31. Caloplaca variabilis aksusu ve askosporları.

4.5.6.29. Caloplaca velana (A. Massal.) Du Rietz

Çalışma alanında sert kalkerli kayalar üzerinde bulunur. Bir lokaliteden toplanmışır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, B. Künye köyü civarı, vadi üstü, aşağıda dere mevcut, 38º 08.971’ N, 35º 48.180’ E, alt. 1420 m. 68

Dünya’daki Yayılışı: Almanya [129].

4.5.7. Candeleriella Müll.Arg.

Çalışma alanında bu cinse ait 4 tür tespit edilmiştir.

1. Ağaç kabukları üzerinde...... 2 Kayalar üzerinde...... 3

2(1). Askus 8’den fazla sporlu, Apotesyum yok veya çok nadir, tallus granülleri yuvarlak, 0.01 – 0.05 mm çapında, genellikle kümeler halinde...... C. xanthostigma Askus 8 sporlu, tallus indirgenmiş, ...... C. antennaria

3(1). Tallus belirgin değil, apotesyum çok sayıda, yayılmış halde; askus 8–sporlu...... C. aurella Tallus granüller halinde, az çok oval veya düzleşmiş, 0.1 – 0.5 mm çapında; askus 12–32 sporlu ...... C. vitellina

4.5.7.1. Candelariella antennaria Räsänen (Şekil 4.32-34)

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçlar üzerinde yaygındır. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Avla Köyü civarı, yaşlı Pinus nigra ormanı, aynı zamanda Juniperus ve Quercus toplulukları mevcut, kalker ana kaya, 38º 09.511’ N, 35º 50.041’ E, alt. 1400 m.

Dünya’daki Yayılışı: K. Amerika, G. Amerika, Avustralya, Yunanistan [143, 144].

Şekil 4.32. Candelariella antennaria tallusu.

Şekil 4.33. Candelariella antennaria 8-sporlu askusu. 70

Şekil 4.34. Candelariella antennaria askosporları.

4.5.7.2. Candeleriella aurella (Hoffm.) Zahlbr. (Şekil 4.35)

Çalışma alanında kalkerli kayaların üzerinde oldukça yaygındır. 8 farklı lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü üzeri, Pinus nigra- Quercus karışık ormanı, Silis-kalker ana kaya, 38º 07.286’ N, 35º 45.880’ E, alt. 1540 m; Kiske (Yaylacık) Köyü’nün güneydoğusu, Step vejetasyonu, yer yer çalılıklar mevcut, aşağı kısımda tarlalar mevcut, serpantin ana kaya; 38º 09.730’ N, 35º 47.294’ E, alt. 1400 m; Bakırdağ Köyü’nün üzeri, Step vejetasyonu, kalker ana kaya, alt tarafta yoğun pancar tarlaları mevcut, 38º 12.583’ N, 35º 49.117’ E, alt. 1350 m; Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m; Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m; Sarıkaya Köyü üzeri , Yayla yolu üzeri, genç Quercus-Pinus nigra toplulukları, kalker ana kaya, 38º 09.370’ N, 35º 49.434’ E, alt. 1550 m; Gürümze-Kiske köyleri arası, step vejetasyonu, Astragalus toplulukları, kalker ana kaya-serpantin geçiş bölgesi, 38º 03.405’ N, 35º 46.594’ E, alt. 1820-1900 m; Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m. 71

Dünya’daki Yayılışı: Tüm dünyada yayılış gösterir [145].

Şekil 4.35. Candelariella aurella tallusu.

4.5.7.3. Candeleriella vitellina (Hoffm.) Müll. Arg.

Çalışma alanında silisli kayalar üzerinde oldukça yaygındır. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Tüm dünyada yayılış gösterir [145].

4.5.7.4. Candeleriella xanthostigma (Pers.) Lettau

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların üzerinde oldukça yaygındır. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa ve K. Amerika’da yayılış gösterir [126].

4.5.8. Cetraria Ach.

4.5.8.1. Cetraria steppae (Savicz) Kärnefelt (Şekil 4.36)

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların meydana getirdiği orman altında toprak üzerinde oldukça yaygındır. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.182’ N, 35º 44.259’ E, alt. 1560 m.

Dünya’daki Yayılışı: İspanya, Rusya, Ukrayna, Azerbaycan [146].

Şekil 4.36. Cetraria steppae tallusu.

4.5.9. Cladonia Hill ex Browne

Çalışma alanında 3 tür ile temsil edilmektedir.

1. Podesyum mevcut ...... 2 Podesyum mevcut değil, tabandaki pullar baskın ...... C. foliacea

2(1). Podesyum oldukça kısa ve renksiz ...... C. caespiticia Podesyum uzun ve kupaların yüzeyinde kaba granül veya pullar mevcut; tabandaki pullar yoğun ve ince, rozet şeklinde değil ...... C. pyxidata

4.5.9.1. Cladonia caespiticia (Pers.) Flörke

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların meydana getirdiği orman altında toprak üzerinde oldukça yaygındır. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.294’ N, 35º 44.990’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, Amerika ve Asya’dan bilinmektedir [126].

4.5.9.2. Cladonia foliacea (Huds.) Willd. (Şekil 4.37)

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların meydana getirdiği orman altında toprak üzerinde oldukça yaygındır. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.182’ N, 35º 44.259’ E, alt. 1560 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, Amerika, Afrika ve Asya’dan bilinmektedir [126].

Şekil 4.37. Cladonia foliaceae tallusu.

4.5.9.3. Cladonia pyxidata (L.) Hoffm.

Çalışma alanında özellikle toprak üzerinde güneş ışınlarını fazla almayan karayosunları üzerinde gelişim gösterir. 1 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: İngiltere, Avrupa, Kuzey ve Güney Amerika, Afrika, Asya ve Yeni Zelanda’da yayılış gösterir [126].

4.5.10. Collema Weber ex Wigg.

Çalışma alanında 2 tür ile temsil edilir.

1. Kalkerli kayalar üzerinde, loplar konkav, genellikle yükselmiş loplu kenara sahip ...... C. cristatum Toprak veya karayosunu üzerinde; loplar uçlarda kalınlaşmış, düz ve konkav arası, nemli iken güçlü bir şekilde şişkin; izid bazen mevcut, az çok küre şeklinde; apotesyum –3 mm; eksipül çok zayıf gelişmiş, çok köşeli hücrelerden meydana gelmemiş; askosporlar submuriform, 18–27 × 9–12 µm...... C. tenax

4.5.10.1. Collema cristatum (L.) Weber ex F.H. Wigg.

Çalışma alanında sert kalkerli kayaların az çok güneş ışınlarını alan kısımlarında oldukça yaygındır. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, Kuzey Amerika, Arktik (Kuzey Kutbu), Afrika, Fas, Cezayir, Asya ve Türkmenistan’da yayılış gösterir [126].

4.5.10.2. Collema tenax (Sw.) Ach. (Şekil 4.38-39)

Çalışma alanında 1500–4000 m arasında kalkerli toprak, karaysunu ve kalkerli kayaların üzerinde geniş yayılışa sahiptir. 6 lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: İngiltere, Doğu Avrupa, Akdeniz Bölgesi, Kuzey Amerika, Afrika ve Asya’da yayılış gösterir [126].

Şekil 4.38. Collema tenax tallusu.

Şekil 4.39. Collema tenax askus ve askosporları. 77

4.5.11. Dermatocarpon Eschw.

Çalışma alanında 2 tür ile temsil edilmektedir.

1. Tallus arka arkaya loplanmış, çok sayıda tutunma noktası mevcut .....D. intestiniforme Tallus değişken, ancak tek bir tutunma noktası mevcut...... D. miniatum

4.5.11.1. Dermatocarpon intestiniforme (Körb.) Hasse (Şekil 4.40)

Çalışma alanında kalkerli kayaların özellikle dikey kesimlerindeki yarıklarda yaygındır. Bir lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa ve K. Amerika’da yayılış göstermektedir [126].

Şekil 4.40. Dermatocarpon intestiniforme tallusu.

4.5.11.2. Dermatocarpon miniatum (L.) W. Mann

Çalışma alanında kalkerli kayaların özellikle dikey kesimlerinde son derece yaygındır. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m; Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Arktik ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [129].

4.5.12. Diplotomma Flotow

Çalışma alanında 3 tür ile temsil edilmektedir.

1. Kalkerli kayalar üzerinde ...... 2 Ağaç kabukları üzerinde; askosporlar 3–septat, 13–23 × 6.5–11 µm; apotesyum diski genellikle beyaz pruinos, genç dönemde ince bir tallin kenar ile çevrili; tallus grimsi-beyaz ...... D. alboatrum

2(1) Tallus çoğunlukla ince, kenara kadar yarıklar ile bölünmüş, K –; apotesyum az çok oturmuş, pruinos; askosporlar 3–(5) septat, genellikle hafif kıvrılmış, 14–25 × 6.5–10 µm ...... D. epipolium Tallus kalın, tebeşir beyazı renkte; medulla ara sıra K + kırmızı; apotesyum siğilli areoller arasında gömük ...... D. venustum

4.5.12.1. Diplotomma alboatrum (Hoffm.) Flot. (Şekil 4.41)

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların kabukları üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.071’ N, 35º 47.404’ E, alt. 1485-1500 m.

Dünya’daki Yayılışı: İngiltere, Avrupa, Kuzey Amerika, Avustralya ve Yeni Zelanda’da yayılış gösterir [126].

Şekil 4.41. Diplotomma alboatrum askosporları.

4.5.12.2. Diplotomma epipolium (Ach.) Arnold

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m; Gürümze-Kiske köyleri arası, step vejetasyonu, Astragalus toplulukları, kalker ana kaya-serpantin geçiş bölgesi, 38º 03.405’ N, 35º 46.594’ E, alt. 1820-1900 m. Dünya’daki Yayılışı: İngiltere, Avrupa ve Kuzey Amerika’da yayılış gösterir [126].

4.5.12.3. Diplotomma venustum (Körb.) Lettau

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m.

Dünya’daki Yayılışı: Orta Avrupa ve Akdeniz bölgesinin dağlık alanlarında yayılış gösterir [125, 129]. 80

4.5.13. Evernia Ach.

Çalışma alanında tek tür ile temsil edilir.

4.5.13.1. Evernia divaricata (L.) Ach.

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçlar üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.294’ N, 35º 44.990’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa ve K. Amerika’dan rapor edilmiştir [117].

4.5.14. Fulgensia A.Massal. & De Not.

Çalışma alanında 2 tür ile temsil edilmektedir.

1. Askosporlar olgunlukta 1–septat, 15–23 × 5–7.5 µm, septumda daralmamış; tallus kenarlarda loplu değil...... F. schistidii Askosporlar olgnlukta basit, 7–16 × 4–6 µm; tallus rozet şeklinde, neredeyse yapraksı görünümde...... F. fulgens

4.5.14.1. Fulgensia fulgens (Sw.) Elenkin

Çalışma alanında kalkerli kayaların dikey kesimlerinde yayılış gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.132’ N, 35º 46.950’ E, alt. 1720-1800 m.

Dünya’daki Yayılışı: Kuzey yarımkürenin ılıman kesimlerinde, Avustralya ve Yeni Zelanda’da yaygındır [126].

4.5.14.2. Fulgensia schistidii (Anzi) Poelt

Çalışma alanında karayosunları üzerinde bulunur. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üzeri, Gürümze’den gelirken, kalker serpantin geçiş bölgesi, 38º 07.077’ N, 35º 45.788’ E, alt. 1620 m; Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Akdeniz bölgesinde yaygın olarak yayılış göstermektedir [112, 125].

4.5.15. Lecanora Ach.

Çalışma alanında 6 tür ve tür altı kategorisi ile temsil edilir.

1. Ağaç kabuğu üzerinde...... 2 Kayalar üzerinde ...... 3

2(1) Apotesyum yoğun pruinos, mavimsi görünümde, oturmuş, düz ve konkav arası, beyazımsı pruinos, kalıcı ve genellikle granüllü kenara sahip; tallus çok ince, beyazımsı gri ...... L. hagenii var hagenii Apotesyum diski kahverengimsi turuncu; kalıcı, siğilli veya dalgalı bir kenara sahip, nispeten geniş oturmuş; tallus beyazımsı gri, iyi gelişmiş, granüllü areollerden meydana gelmiş ve belirgin bir şekilde sınırlanmış; apotesyum kenarı ve hipotesyum tabakası büyük kristaller içerir; askosporlar 11–15 × 6–9 µm...... L. chlarotera

3(1) Kalkerli kayalar üzerinde...... 4 Silisli kayalar üzerinde...... 5

4(3) Epihimenyum kahverengimsi; tallin kenar kalın ve derinden çatlamış... L. crenulata Apotesyum farklı renkli; epihimenyum açık veya koyu kahverengi; apotesyum korteksinde koyu kahverengi kristaller mevcut; Apotesyum kenarı K –.... L. dispersa 82

5(3) Apotesyum diski C –; disk siyah, pruinos değil; tallus grimsi beyaz, siğilli areollü, K + sarı; epihimenyum kırmızımsı kahverengi, K’da çözünen granüller mevcut ...... L. cenisia Apotesyum soluk sarımsı-kahverengimsi tonlarda, ~ 1 mm; tallus sarımsı-yeşilimsi; askosporlar 9–14 × 4.5–6.5 µm...... L. polytropa

4.5.15.1. Lecanora cenisia Ach. (Şekil 4.42)

Çalışma alanında silisli kayalar üzerinde gelişim gösterir. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü’nün güneydoğusu, Step vejetasyonu, yer yer çalılıklar mevcut, aşağı kısımda tarlalar mevcut, serpantin ana kaya; 38º 09.730’ N, 35º 47.294’ E, alt. 1400 m; Gürümze-Kiske köyleri arası, step vejetasyonu, Astragalus toplulukları, kalker ana kaya-serpantin geçiş bölgesi, 38º 03.405’ N, 35º 46.594’ E, alt. 1820-1900 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa ve K. Amerika’da yayılış gösterir [126].

Şekil 4.42. Lecanora cenisia tallusu. 83

4.5.15.2. Lecanora chlarotera Nyl. (Şekil 4.43)

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların, nadiren geniş yapraklı ağaçların kabuklarında gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.071’ N, 35º 47.404’ E, alt. 1485-1500 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa ve K. Amerika’da geniş yayılışa sahiptir [126].

Şekil 4.43. Lecanora chlarotera eksipülündeki kristaller.

4.5.15.3. Lecanora crenulata (Dicks.) Hook.

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde oldukça yaygındır. 3 lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Kuzey Yarımkürede geniş yayılış gösterir [126, 134].

4.5.15.4. Lecanora dispersa (Pers.) Röhl.

Çalışma alanında kalkerli kayalarda, bazen de kalker içeriği olan silisli kayalar üzerinde gelişim gösterir. 4 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü üzeri, Pinus nigra- Quercus karışık ormanı, Silis-kalker ana kaya, 38º 07.286’ N, 35º 45.880’ E, alt. 1540 m; Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m; Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m; Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra-Juniperus ormanı, serpantin ana kaya, 38º 06.091’ N, 35º 43.950’ E, alt. 1670 m.

Dünya’daki Yayılışı: Kosmopolit bir türdür [134].

4.5.15.5. Lecanora hagenii var. hagenii (Ach.) Ach. (Şekil 4.44-45)

Çalışma alanında iğne ve geniş yapraklı ağaçların kabukları üzerinde oldukça yaygındır. 4 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m; Avla Köyü civarı, yaşlı Pinus nigra ormanı, aynı zamanda Juniperus ve Quercus toplulukları mevcut, kalker ana kaya, 38º 09.511’ N, 35º 50.041’ E, alt. 1400 m; Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.182’ N, 35º 44.259’ E, alt. 1560 m; Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.071’ N, 35º 47.404’ E, alt. 1485-1500 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, K. Amerika ve Asya’da geniş bir yayılışa sahiptir [147].

Şekil 4.44. Lecanora hagenii tallusu.

Şekil 4.45. Lecanora hagenii askus ve askosporları.

4.5.15.6. Lecanora polytropa (Hoffm.) Rabenh.

Çalışma alanında silisli kayaların üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra-Juniperus ormanı, serpantin ana kaya, 38º 06.091’ N, 35º 43.950’ E, alt. 1670 m.

Dünya’daki Yayılışı: Kozmopolit, Antartika dahil bütün kıtalarda yayılış gösterir [134]

4.5.16. Lecidea Ach.

Çalışma alanında tek takson ile temsil edilmektedir.

4.5.16.1. Lecidea fuscotra (L.) Ach.

Çalışma alanında silisli kayalar üzerinde gelişim gösterir. tek lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Kutuplar ve alpin alanlardaki tropikal kuşağa kadar yayılış gösterir [134].

4.5.17. Lecidella Körber

Çalışma alanında 4 tür ile temsil edilir.

1. Kayalar üzerinde ...... 2 Ağaç kabukları üzerinde; tallus oldukça düz, K + sarımsı, C + turuncu; hipotesyum kahverengimsi turuncu; askosporlar 10–17 × 6–9 µm...... L. elaochroma

2(1). Hipotesyum renksiz veya yaşlandığında kahverengi, K –...... 3 87

Tallus iyi gelişmiş, koyu gri tonlarda, K + sarı, KC + sarı, C –; askosporlar 10–16 × 6– 8.5 µm ...... L. carpathica 3(2). Himenyum çok sayıda yağ damlasından dolayı bulanık ...... L. patavina Himenyumda yağ damlaları mevcut değil, açık...... L. stigmatae

4.5.17.1. Lecidella carpathica Körb.

Çalışma alanında besin bakımından zengin silisli kayalar üzerinde yaygındır. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra-Juniperus ormanı, serpantin ana kaya, 38º 06.091’ N, 35º 43.950’ E, alt. 1670 m; Gürümze-Kiske köyleri arası, step vejetasyonu, Astragalus toplulukları, kalker ana kaya-serpantin geçiş bölgesi, 38º 03.405’ N, 35º 46.594’ E, alt. 1820-1900 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, K. Amerika ve Yeni Zelanda’da yayılış göstermektedir [126].

4.5.17.2. Lecidella elaeochroma (Ach.) M. Choisy (Şekil 4.46)

Çalışma alanında arasında iğne yapraklı ağaçların özellikle küçük dallarında yaygındır. 3 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m; Avla Köyü civarı, yaşlı Pinus nigra ormanı, aynı zamanda Juniperus ve Quercus toplulukları mevcut, kalker ana kaya, 38º 09.511’ N, 35º 50.041’ E, alt. 1400 m; Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.071’ N, 35º 47.404’ E, alt. 1485-1500 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, Kuzey Amerika ve Yeni Zelanda’da yayılış gösterir [126].

Şekil 4.46. Lecidella elaeochroma tallusu.

Şekil 4.46. Lecidella elaeochroma apotesyumunun anatomik kesiti.

4.5.17.3. Lecidella patavina (A. Massal.) Knoph & Leuckert

Çalışma alanında arasında sert kalkerli kayalar üzerinde geniş yayılışa sahiptir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü üzeri, Pinus nigra- Quercus karışık ormanı, Silis-kalker ana kaya, 38º 07.286’ N, 35º 45.880’ E, alt. 1540 m.

Dünya’daki Yayılışı: Almanya ve K. Amerika’da yayılış gösterir [117, 129].

4.5.17.4. Lecidella stigmatea (Ach.) Hertel & Leuckert (Şekil 4.47)

Çalışma alanında özellikle kalker-serpantin geçiş bölgelerindeki kalkerli ve silisli kayalar üzerinde bulunur. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Asya’nın mutedil kısımlarında, Asya’nın güneydoğusu, Avrupa, Kuzey ve Güney Amerika’da yayılış gösterir [134].

Şekil 4.47. Lecidella stigmatae apotesyumunun enine kesiti.

4.5.18. Leptogium (Ach.) Gray

Çalışma alanında 2 tür ile temsil edilir.

1. Lop kenarlarında ve bazen tallusun yüzeyinde silindirik, dallanmış izid benzeri oluşumlar mevcut; apotesyum kenarı izidli ...... L. lichenoides 1. Tallus mavi-gri tonlarda düz, izidler şişkinleşmiş ve üst üste binmiş şekilde ...... L. cyanascens

4.5.18.1. Leptogium cyanescens (Pers.) Körb (Şekil 4.48)

Çalışma alanında gölgelik yerlerde bulunan büyük kalkerli kayaların yarıkları arasındaki kara yosunları üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa ve Kuzey Amerika’da yayılış gösterir [119].

Şekil 4.48. Leptogium cyanescens tallusu.

4.5.18.2. Leptogium lichenoides (L.) Zahlbr. (Şekil 4.49)

Çalışma alanında gölgelik yerlerde bulunan büyük kalkerli kayaların yarıkları arasındaki kara yosunları üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yeniköy batısı, dere kenarı, dere kenarında Salix toplulukları mevcut, kalker ana kaya, 38º 05.533’ N, 35º 40.554’ E, alt. 1480 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa ve Kuzey Amerika’da yayılış gösterir [126].

Şekil 4.49. Leptogium lichenoides tallusu.

4.5.19. Lobothallia (Clauzade & Roux) Hafellner

Çalışma alanında 2 tür ile temsil edilir.

1. Tallus gri veya bazen açık kahverengi tonlarda, loplar oldukça konveks, görünüm olarak neredeyse yapraksı ...... L. alphoplaca Tallus beyaz-gri, ortalarda yarıklı areolat, kenarda substrata sıkı olarak tutunan dar loplar mevcut ...... L. radiosa

4.5.19.1. Lobothallia alphoplaca (Wahlenb.) Hafellner

Çalışma alanında hafif kalkerli kayaların özellikle dikey kesimlerinde yaygındır. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üzeri, Gürümze’den gelirken, kalker serpantin geçiş bölgesi, 38º 07.077’ N, 35º 45.788’ E, alt. 1620 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, Orta Asya ve Kuzey Amerika [134].

4.5.19.2. Lobothallia radiosa (Hoffm.) Hafellner

Çalışma alanında kalkerli kayaların üzerinde bulunur. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü, Step vejetasyonu, Kalker ana kaya, 38º 08.333’ N, 35º 46.138’ E, alt. 1500 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika’da yayılış gösterir [134].

4.5.20. Megaspora (Clauzade & Roux) Hafellner & Wirth

Çalışma alanında tek tür ile temsil edilir.

4.5.20.1. Megaspora verrucosa (Ach.) Hafelner & V. Wirth

Çalışma alanında arasında kalker-serpantin geçiş bölgesindeki yosunlar üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.294’ N, 35º 44.990’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Arktik Bölge, Orta Avrupa Alpini ve Akdeniz Alpin kuşağında yayılış gösterir [129].

4.5.21. Melanohalea O. Blanco et al.

Çalışma alanında tek tür ile temsil edilmektedir.

4.5.21.1. Melanohalea exasperatula (Nyl.) O. Blanco, A. Crespo, Divakar, Essl., D. Hawksw. & Lumbsch

Çalışma alanında 1500–2000 m arasında iğne yapraklı ağaçların asidik kabukları üzerinde gelişim gösterir. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, Sibirya, K. Amerika ve Pakistan’dan rapor edilmiştir [126].

4.5.22. Mycobilimbia Rehm

Çalışma alanında tek tür ile temsil edilir.

4.5.22.1. Mycobilimbia lurida (Ach.) Hafellner & Türk (Şekil 4.50)

Çalışma alanında kalkerli kayaların yüzeyinde bulunur. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Boreal ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [129].

Şekil 4.50. Mycobilimbia lurida tallusu.

4.5.23. Parmelia Ach.

Çalışma alanında tek tür ile temsil edilir.

4.5.23.1. Parmelia saxatilis (L.) Ach.

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların kabuklarında gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.071’ N, 35º 47.404’ E, alt. 1485-1500 m.

Dünya’daki Yayılışı: Kuzey ve Güney Yarımkürelerde geniş bir dağılışa sahiptir [136].

4.5.24. Parmelina Hale

Çalışma alanında tek tür ile temsil edilir.

4.5.24.1. Parmelina tiliaceae (Hoffm.) Hale (Şekil 4.51) 95

Çalışma alanında iğne ve geniş yapraklı ağaçların kabuğunda gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.071’ N, 35º 47.404’ E, alt. 1485-1500 m.

Dünya’daki Yayılışı: Orta Avrupa ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [129].

Şekil 4.51. Parmelina tiliaceae tallusu.

4.5.25. Parmeliopsis Nyl.

Çalışma alanında tek tür ile temsil edilir.

4.5.25.1. Parmeliopsis ambigua (Wulfen) Nyl.

Çalışma alanında Pinus nigra kabuğu üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.071’ N, 35º 47.404’ E, alt. 1485-1500 m.

Dünya’daki Yayılışı: Almanya ve K. Amerika’dan rapor edilmiştir [117, 129].

4.5.26. Peltigera Willd.

Çalışma alanında 1 tür ile temsil edilir.

4.5.26.1. Peltigera monticola Vitik. (Şekil 4.52-53)

Çalışma alanında güneş ışınlarını az alan kalkerli topraklar üzerinde yaygındır. 3 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.294’ N, 35º 44.990’ E, alt. 1550 m; Yaylacık köyü üzeri, Gürümze’den gelirken, kalker serpantin geçiş bölgesi, 38º 07.077’ N, 35º 45.788’ E, alt. 1620 m; Yeniköy batısı, dere kenarı, dere kenarında Salix toplulukları mevcut, kalker ana kaya, 38º 05.533’ N, 35º 40.554’ E, alt. 1480 m.

Dünya’daki Yayılışı: Kozmopolit bir türdür [126].

Şekil 4.52. Peltigera monticola tallusu.

Şekil 4.53. Ölü çam ibreleri altında kalan Peltigera monticola tallusları.

4.5.27. Physcia (Schreb.) Michaux

Çalışma alanında 3 tür ile temsil edilir.

1. Sored veya izid mevcut, apotesyum genellikle yok, Loplar kenarlarda sil ihtiva eder, az çok yukarı kalkar, Soralyum dudak şeklinde...... P. tenella Sored veya izid mevcut değil, apotesyum genellikle mevcut ...... 2

2. (1) Loplar kenarlarda sil içerir, az çok yukarı kalkmış ...... P. leptalea Loplar kenarlarda sil içermez, basık, Medulla K + soluk sarı; lop yüzeyinde belirgin beyaz benekler mevcut...... P. aipolia

4.5.27.1. Physcia aipolia (Ehrh. ex Humb. ) Fürnr. (Şekil 4.54)

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların kabukları üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, Amerika, D. Afrika, Avustralya ve Yeni Zelanda’da yayılış gösterir [126].

Şekil 4.54. Physcia aipolia tallusu.

4.5.27.2. Physcia leptalea (Ach.) DC. (Şekil 4.55) Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların özellikle küçük dallarında gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Orta ve Atlantik Avrupa, Akdeniz Bölgesi, Kuzey Amerika ve Hindistan’da yayılış gösterir [126, 129].

100

Şekil 4.55. Physcia leptalea tallusu.

4.5.27.3. Physcia tenella (Scop.) DC. (Şekil 4.56)

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların kabuğunda gelişim gösterir. 3 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.182’ N, 35º 44.259’ E, alt. 1560 m; Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.294’ N, 35º 44.990’ E, alt. 1550 m; Gürümze-Kiske köyleri arası, step vejetasyonu, Astragalus toplulukları, kalker ana kaya-serpantin geçiş bölgesi, 38º 03.405’ N, 35º 46.594’ E, alt. 1820-1900 m.

Dünya’daki Yayılışı: Arktik Bölge, Boreal ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [129].

101

Şekil 4.56. Physcia tenella tallusu.

4.5.28. Physconia Poelt

Çalışma alanında tek tür ile temsil edilir.

4.5.28.1. Physconia grisea (Lam.) Poelt

Çalışma alanında ağaç kabuğunda gelişim gösterir. 1 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, K. Amerika, Nepal, Avustralya, Yeni Zelanda [126].

4.5.29. Placidium Breuss

Çalışma alanında 2 tür ile temsil edilir.

102

1. Pullar substrata genellikle gevşek bağlanmış veya kısmen yukarı kalkmış; piknidyum pulların kenarında, Piknidyumlar daha az belirgin; konidyumlar 3–5 µm boyunda; pullar kalın ve derimsi; askosporlar 15–20 × 7.5–9.5 µm...... P. rufescens Pullar substrata sıkıca bağlanmış; yukarı kalkmaz, piknidyum kenarda değil, Pullar 2–7 mm genişliğinde, koyu kenarlı değil; alt yüzey soluk kahverengi..... P. squamulosum

4.5.29.1. Placidium rufescens (Ach.) A. Massal. (Şekil 4.57)

Çalışma alanında kalkerli kayaların yarıkları arasında bulunan toprakta veya nadiren direk kayaya bağlı olarak bulunur. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: İngiltere, Orta ve Güney Avrupa’da yayılış gösterir [126].

Şekil 4.57. Placidium rufescens tallusu. 103

4.5.29.2. Placidium squamulosum (Ach.) Breuss

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa’da yayılış gösterir [126].

4.5.30. Placocarpus Trevisan

Çalışma alanında 1 tür ile temsil edilir.

4.5.30.1. Placocarpus shaereri (Fr.) Breuss

Çalışma alanında sert kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. Yaşamın ilk evresinde her daim Protoparmeliopsis muralis üzerinde parazittir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Orta Avrupa’nın güneyi ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [129].

4.5.31. Placynthium (Ach.) S.Gray

Çalışma alanında 1 tür ile temsil edilir.

4.5.31.1. Placynthium nigrum (Huds.) Gray

Çalışma alanında kalker-serpantin geçiş bölgesindeki kalkerli kayalar üzerinde gelişir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

104

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yeniköy batısı, dere kenarı, dere kenarında Salix toplulukları mevcut, kalker ana kaya, 38º 05.533’ N, 35º 40.554’ E, alt. 1480 m.

Dünya’daki Yayılışı: Boreal ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [129].

4.5.32. Pleurosticta Elix & Lumbsch

Çalışma alanında 1 tür ile temsil edilir.

4.5.32.1. Pleurosticta acetabulum (Neck.) Elix & Lumbsch (Şekil 4.58)

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların kabuğunda, özellikle kısa dallarında gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.071’ N, 35º 47.404’ E, alt. 1485-1500 m.

Dünya’daki Yayılışı: Orta Avrupa’da Boreal’in güneyi ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [129].

Şekil 4.58. Pleurosticta acetabulum tallusu.

105

4.5.33. Protoblastenia (Zahlbr.) Steiner

Çalışma alanında tek tür ile temsil edilir.

4.5.33.1. Protoblastenia rupestris (Scop.) J. Steiner (Şekil 4.59)

Çalışma alanında sert kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. tek lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, K. Amerika ve İngiltere’de yayılış gösterir [126].

Şekil 4.59. Protoblastenia rupestris tallusu.

4.5.34. Protoparmeliopsis M.Choisy

Çalışma alanında 2 tür ile temsil edilir.

1.Kenarda belirgin loplara sahip (yapraksı görünümünde), lopların kenar kısımları siyahlaşmış ...... P. bolcana 106

Tallus gri-yeşil, sarı-kahverengi renklerde, loblar konkav, apotesyum sarı-kırmızı- kahverengi tonlarda...... P. muralis

4.5.34.1. Protoparmeliopsis bolcana (Pollini) Pollini

Çalışma alanında silisli kayalar üzerinde gelişir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Geniş yayılış alanlarına sahiptir [134].

4.5.34.2. Protoparmeliopsis muralis (Schreb.) M. Choisy

Çalışma alanında kalkerli ve silisli kayalar üzerinde oldukça yaygındır. 6 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü üzeri, Pinus nigra- Quercus karışık ormanı, Silis-kalker ana kaya, 38º 07.286’ N, 35º 45.880’ E, alt. 1540 m; Kiske (Yaylacık) Köyü, Step vejetasyonu, Kalker ana kaya, 38º 08.333’ N, 35º 46.138’ E, alt. 1500 m; Kiske (Yaylacık) Köyü’nün güneydoğusu, Step vejetasyonu, yer yer çalılıklar mevcut, aşağı kısımda tarlalar mevcut, serpantin ana kaya; 38º 09.730’ N, 35º 47.294’ E, alt. 1400 m; Bakırdağ Köyü’nün üzeri, Step vejetasyonu, kalker ana kaya, alt tarafta yoğun pancar tarlaları mevcut, 38º 12.583’ N, 35º 49.117’ E, alt. 1350 m; Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.182’ N, 35º 44.259’ E, alt. 1560 m; Gürümze-Kiske köyleri arası, step vejetasyonu, Astragalus toplulukları, kalker ana kaya-serpantin geçiş bölgesi, 38º 03.405’ N, 35º 46.594’ E, alt. 1820-1900 m.

Dünya’daki Yayılışı: Geniş yayılış alanlarına sahiptir [134].

4.5.35. Pseudevernia Zopf

Çalışma alanında 2 varyete ile temsil edilir. 107

1. Medulla C –...... P. furfuracea var. ceratea Medulla C + pembe-kırmızı ...... P. furfuracea var. furfuracea

4.5.35.1. Pseudevernia furfuracea var. ceratea (Ach.) D. Hawksw.

Çalışma alanında Pinus nigra’nın asidik kabuğunda gelişim gösterir. tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.071’ N, 35º 47.404’ E, alt. 1485-1500 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, Orta Amerika, Bolivya, Etiopya ve D. Afrika’da yayılış gösterir [126].

4.5.35.2. Pseudevernia furfuracea var. furfuracea (L.) Zopf

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların kabuklarında gelişmektedir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.294’ N, 35º 44.990’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, Orta Amerika, Bolivya, Etiopya ve D. Afrika’da yayılış gösterir [126].

4.5.36. Ramalina Ach.

Çalışma alanında tek tür ile temsil edilir.

4.5.36.1. Ramalina capitata (Ach.) Nyl.

Çalışma alanında silisli kayalar üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

108

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa’da yayılış gösterir [129].

4.5.37. Rhizocarpon Ramond ex DC.

Çalışma alanında 2 tür ile temsil edilir.

1. Apotesyumlar hilal şeklinde areoller tarafından çevrelenmemiş, Askosporlar 20’den az hücreye bölünmüş, 24–40 × 11–16 µm...... R. geographicum Apotesyumlar kısmen hilal şeklinde areoller tarafından çevrelenmiş; medulla Pd + turuncu; askosporlar 29–40 × 13–18 µm...... R. lecanorinum

4.5.37.1. Rhizocarpon geographicum (L.) DC. (Şekil 4.60)

Çalışma alanında silisli kayalar üzerinde gelişir. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü’nün güneydoğusu, Step vejetasyonu, yer yer çalılıklar mevcut, aşağı kısımda tarlalar mevcut, serpantin ana kaya; 38º 09.730’ N, 35º 47.294’ E, alt. 1400 m; Gürümze-Kiske köyleri arası, step vejetasyonu, Astragalus toplulukları, kalker ana kaya-serpantin geçiş bölgesi, 38º 03.405’ N, 35º 46.594’ E, alt. 1820-1900 m.

Dünya’daki Yayılışı: Çok geniş yayılış gösterir [15].

109

Şekil 4.60. Rhizocarpon geographicum tallusu.

4.5.37.2. Rhizocarpon lecanorinum Anders

Çalışma alanında silisli kayalar üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Boreal’in güneyi ve Akdeniz’in dağlık bölgelerinde yayılış gösterir [129].

4.5.38. Rhizoplaca Zopf

Çalışma alanında tek tür ile temsil edilir.

110

4.5.38.1. Rhizoplaca melanophthalma (DC.) Leuckert

Çalışma alanında silisli kayaların üst kısımlarında gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, Asya, Afrika’nın kuzeybatısı ve doğusu, Kuzey Amerika, Güney Amerika ve Antartika’da yayılış gösterir [134].

4.5.39. Rinodina (Ach.) S.Gray

Çalışma alanında 6 tür ile temsil edilir.

1. Kayalar üzerinde ...... 2 Ağaç kabuğu üzerinde; askosporlar Physconia-tipi, 12–15 × 5–7 µm ...... R. pyrina

2(1). Askosporlar Bischoffii-tipi, septum etrafında yoğun pigmentli bir bant mevcut ..3 Askosporlar farklı...... 5

3(2) Himenyum çok sayıda yağ damlasından dolayı bulanık ...... R. bischoffii 3. Himenyum berrak...... 4

4(3). Tallus endolitik, apotesyum pseudolekanorin gömük ...... R. immersa 4. Tallus epilitik, iyi gelişmiş, apotesyum lekanorin yüzeyde ...... R. guzzini

5(2). Askosporlar bicincta tip, tallus epilitik, Apotesyum lekanorin veya kriptolekanorin, askosporlar 13-20 × 7 -12 µm ...... R. lecanorina 5. Askosporlar bicincta tip, tallus endolitik, Apotesyum pseudolekanorin veya lecanorin, askosporlar 10-16 × 7-11 µm ...... R. luridata

111

4.5.39.1. Rinodina bischoffii (Hepp) A. Massal. (Şekil 4.61)

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m;

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa (İberya yarımadası, Portekiz, İngiltere ve İskoçya), Kuzey Amerika, Kuzey Afrika, Avusturalya ve Yeni Zelanda’da yayılış gösterir [126, 137].

Şekil 4.61. Rinodina bischoffii askosporları.

4.5.39.2. Rinodina guzzinii Jatta

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m;

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa’da (İberya yarımadası, İspanya) yayılış gösterir [137]. 112

4.5.39.3. Rinodina immersa (Körb.) Arnold (Şekil 4.62-64)

Çalışma alanında sert kalkerli kayaların çukurları içinde gelişir. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, B. Künye köyü civarı, vadi üstü, aşağıda dere mevcut, 38º 08.971’ N, 35º 48.180’ E, alt. 1420 m; Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m.

Dünya’daki Yayılışı: Güney ve Orta Avrupa, Afrika, Suriye, İran, Türkiye ve tüm İspanya’da yayılış gösterir [126, 137].

Şekil 4.62. Rinodina immersa tallusu.

113

Şekil 4.63. Rinodina immersa askosporları.

Şekil 4.64. Rinodina immersa askosporları.

114

4.5.39.4. Rinodina lecanorina (A. Massal.) A. Massal.

Çalışma alanında sert kalkerli kayaların üst kısımlarında yayılış gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü, Step vejetasyonu, Kalker ana kaya, 38º 08.333’ N, 35º 46.138’ E, alt. 1500 m.

Dünya’daki Yayılışı: Orta Avrupa ve Akdeniz bölgesinede yayılış gösterir [129, 137].

4.5.39.5. Rinodina luridata (Körb.) H. Mayrhofer, Scheid. & Sheard (Şekil 4.65)

Çalışma alanında sert kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa (Portekiz, İspanya) ve Akdeniz bölgesinede yayılış gösterir [129, 137].

Şekil 4.65. Rinodina luridata apotesyumunun anatomik kesiti.

115

4.5.39.6. Rinodina pyrina (Ach.) Arnold

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların kabukları üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.182’ N, 35º 44.259’ E, alt. 1560 m

Dünya’daki Yayılışı: Kuzey Yarımkürenin ılıman bölgelerinde yaygın, Avrupa, Asya, Kuzey Afrika ve Kuzey Amerika’da yayılış göstermektedir [134].

4.5.40. Toninia A.Massal.

Çalışma alanında 4 likenleşmiş tür ile temsil edilir.

1. Hipotesyum açık kahverengi veya renksiz...... 2 1. Hipotesyum koyu kahverengiden kırmızıya kadar değişir...... 3

2.(1) Tallus krustos veya subsquamulos, Apotesyum epruinos, Askosporlar 8,5-16 × 3,5-5 µm ...... T. pennina 2. Tallus squamulos, Apotesyum yoğun bir şekilde pruinos, Askosporlar 16,5-24,5 × 3-4,5 µm ...... T. taurica

3(1). Tallus pruialı, Pruina farinos ...... T. candida Tallus pruinalı, Pruina granüllü...... T. diffracta

4.5.40.1. Toninia candida (Weber) Th. Fr. (Şekil 4.66)

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerindeki yosunlar üzerinde gelişim gösterir. 2 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Çataloluk Köyü üzeri, Quercus ormanı, kalker ana kaya, 38º 11.326’ N, 35º 50.605’ E, alt. 1400 m; Yaylacık köyü üzeri, Gürümze’den gelirken, kalker serpantin geçiş bölgesi, 38º 07.077’ N, 35º 45.788’ E, alt. 1620 m. 116

Dünya’daki Yayılışı: Orta Avrupa ve Akdeniz Bölgesi dağlık alanlarında yayılış gösterir [127].

Şekil 4.66. Toninia candida tallusu.

4.5.40.2. Toninia diffracta (A. Massal.) Zahlbr. (Şekil 4.67-68)

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, B. Künye köyü civarı, vadi üstü, aşağıda dere mevcut, 38º 08.971’ N, 35º 48.180’ E, alt. 1420 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa ve Asya’da yayılış gösterir [127]. 117

Şekil 4.67. Toninia diffracta tallusu.

Şekil 4.68. Toninia diffracta askosporları ve parafizleri.

118

4.5.40.3. Toninia pennina (Schaer.) Gyeln (Şekil 4.69-70)

Çalışma alanında toprak üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.294’ N, 35º 44.990’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa ve Amerika’da yayılış gösterir [127].

4.5.40.4. Toninia taurica (Szatala) Oxner

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üzeri, Gürümze’den gelirken, kalker serpantin geçiş bölgesi, 38º 07.077’ N, 35º 45.788’ E, alt. 1620 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa Asya ve Kuzey Afrika’da yayılış gösterir [127].

Şekil 4.69. Toninia taurica tallusu.

119

Şekil 4.70. Toninia taurica askosporları.

4.5.41. Tornabea Oesth.

Çalışma alanında tek tür ile temsil edilir

4.5.41.1. Tornabea scutellifera (With.) J.R. Laundon (Şekil 4.71)

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların kabuklarında gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.071’ N, 35º 47.404’ E, alt. 1485-1500 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa, Afrika ve İngiltere’de yayılış gösterir [127].

120

Şekil 4.71. Tornabea scutellifera tallusu.

Şekil 4.71. Tornabea scutellifera askosporları. 121

4.5.42. Verrucaria Schrader

Çalışma alanında 6 tür ile temsil edilir.

1. Yaşamın belli evrelerinde diğer likenler üzerinde parazit ...... 2 Hiçbir zaman diğer likenler üzerinde parazit değil ...... 3

2(1). Özellikle Verrucaria nigrescens üzerinde; areoller küçük, köşeli, küçük pullar şeklinde, kenarları siyah; involukrellum iyi gelişmiş, peritesyumun tabanına kadar uzanıyor. Askosporlar 10–20 × 4–9 µm...... V. fuscella Özellikle Aspicilia calcarea üzerinde; areoller iyi gelişmiş, pul görünümünde, koyu kahverengi ve kahverengi-siyah arası tonlarda; askosporlar 11–18 × 6–9 µm...... V. compacta

3(1) Peritesyum areollerin kenarında değil ...... 4 Peritesyum areollerin kenarlarında bulunur ...... V. lecideoides

4(3) Askosporlar 22–40 µm; tallus areolat olup açık kahverengi ve yeşilimsi tonlarda...... V. macrostoma Askosporlar daha kısa ...... 5

5(4) Medulla altı siyah; tallus koyu kahverengi ve siyah arası tonlarda...... V. nigrescens Tallusta kahverengi ton hakim; askosporlar 11–23 × 4.5–8 µm...... V. pinguicula

4.5.42.1. Verrucaria compacta (A. Massal.) Jatta

Çalışma alanında kalkerli kayaların yüzeyinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Orta Avrupa ve Akdeniz bölgesinin dağlık alanlarında yayılış gösterir [129]. 122

4.5.42.2. Verrucaria fuscella (Turner) Winch

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde oldukça yaygındır. Yaşamının ilk evresini diğer kabuksu likenler üzerinde parazit olarak geçirir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü üzeri, Pinus nigra- Quercus karışık ormanı, Silis-kalker ana kaya, 38º 07.286’ N, 35º 45.880’ E, alt. 1540 m.

Dünya’daki Yayılışı: Boreal ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [129].

4.5.42.3. Verrucaria lecideoides (A. Massal.) Trevis. (Şekil 4.72)

Çalışma alanında kalkerli kayaların yüzeyinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Almanya [129].

Şekil 4.72. Verrucaria lecideoides tallusu.

123

4.5.42.4. Verrucaria macrostoma Dufour ex DC. (Şekil 4.73)

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: Orta Avrupa ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [129].

Şekil 4.73. Verrucaria macrostoma tallusu.

4.5.42.5. Verrucaria nigrescens Pers.

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde yaygındır. 3 lokaliteden toplanmıştır.

Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m; Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.182’ N, 35º 44.259’ E, alt. 1560 m.

Dünya’daki Yayılışı: Boreal ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [129].

4.5.42.6. Verrucaria pinguicola A. Massal.

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa ve Amerika’da yayılış gösterir [126].

4.5.43. Xanthomendoza

Çalışma alanında tek tür ile temsil edilir.

4.5.43.1. Xanthomendoza poeltii (S.Y. Kondr. & Kärnefelt) Søchting, Kärnefelt & S.Y. Kondr. (Şekil 4.74)

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların kabuklarında gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Dünya’daki Yayılışı: İsveç [141].

125

Şekil 4.74. Xanthomendoza poeltii tallusu.

4.5.44. Xanthoparmelia (Vain.) Hale

Çalışma alanında tek tür ile temsil edilir.

4.5.44.1. Xanthoparmelia pulla (Ach.) O. Blanco, A. Crespo, Elix, D. Hawksw. & Lumbsch

Çalışma alanında silisli kayalar üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Sarıkaya Köyü üzeri, Yaylaya çıkan yol, Kabaktepe, kalker ana kaya, 38º 08.557’ N, 35º 49.789’ E, alt. 1670 m.

Dünya’daki Yayılışı: Avrupa’nın ılıman bölgeleri, Anadolu, Kuzey Afrika, Kanarya Adaları ve Avustralya’da yayılış gösterir [142].

126

4.5.45. Xanthoria (Fr.) Th.Fr.

Çalışma alanında 3 tür ile temsil edilir.

1 Sored mevcut; ağaç kabukları üzerinde; Tallus dorsiventral; sored lopların uç kısmında veya alt kısmında ...... X. fulva Sored mevcut değil...... 2

2(1) Loplar konkav ve düz arası, çoğunlukla 1–3 mm genişliğinde ...... X. parietina Loplar konveks, çoğunlukla 0.5–1.5 mm genişliğinde ...... X. elegans

4.5.45.1. Xanthoria elegans (Link) Th. Fr.

Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde gelişim gösterir. 3 lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Kiske (Yaylacık) Köyü’nün güneydoğusu, Step vejetasyonu, yer yer çalılıklar mevcut, aşağı kısımda tarlalar mevcut, serpantin ana kaya; 38º 09.730’ N, 35º 47.294’ E, alt. 1400 m; Bakırdağ Köyü’nün üzeri, Step vejetasyonu, kalker ana kaya, alt tarafta yoğun pancar tarlaları mevcut, 38º 12.583’ N, 35º 49.117’ E, alt. 1350 m; Kale köyü çevresi, step vejetasyonu, kalker ana kaya, 38º 06.741’ N, 35º 42.355’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Arktik ve Akdeniz bölgesinde yayılış gösterir [129].

4.5.45.2. Xanthoria fulva (Hoffm.) Poelt & Petut.

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların kabukları üzerinde gelişim gösterir. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Kayseri, Develi, Yaylacık köyü üstü, Pinus nigra ormanı, serpantin ana kaya, 38º 07.294’ N, 35º 44.990’ E, alt. 1550 m.

Dünya’daki Yayılışı: Almanya [1129], K. Amerika [117].

127

4.5.45.3. Xanthoria parietina (L.) Th. Fr.

Çalışma alanında iğne yapraklı ağaçların kabukları üzerinde bulunur. Tek lokaliteden toplanmıştır.

Çalışma alanındaki yayılışı: Adana, Feke, Gürümze-Kiske köyleri arası, Pinus nigra ormanı, kalker ana kaya hakim, 38º 03.071’ N, 35º 47.404’ E, alt. 1485-1500 m

Dünya’daki Yayılışı: Geniş yayılış alanlara sahip kozmopolit bir türdür [126].

5. BÖLÜM TARTIŞMA VE SONUÇLAR

5.1. Liken ve Likenikol Fungus Biyoçeşitliliğinin Genel Değerlendirmesi

Bu çalışmanın temel hedefi, ülkemizin biyoçeşitliliğini meydana getiren önemli gruplardan biri olan likenlerin Türkiye’deki dağılımının belirlemesine katkıda bulunmaktır. Likenlerin diğer ekonomik önemlerinin yanında hava kirliliğinin belirlenip izlenmesinde kullanılmaları onların ekolojik yönden de önemlerini ortaya koymaktadır. Ayrıca son yıllarda küresel ısınmanın biyoçeşitlilik üzerindeki etkilerinin araştırılmasına ilişkin projelerde likenlerin yayılışı üzerinde önemle durulmaktadır. Türkiye’de likenler üzerine yapılan çalışmaların çok kısa bir geçmişi olmasına rağmen, 2004 yılı itibari ile 360 civarında yayın mevcuttur [17]. Ancak bu ve benzeri çalışmalar ile birlikte şu an yaklaşık sadece 1200 liken tür ve türaltı taksonunun varlığı ülkemizde bilinmektedir. Likenoloji açısından iyi çalışılmış diğer ülkelerdeki bilgiler ile karşılaştırdığımızda, Türkiye’de daha kapsamlı çalışmaların yapılması halinde çok daha fazla sayıda taksonun ortaya çıkması aşikârdır [86]. Ülkenin coğrafi büyüklüğü, fitocoğrafık bölgelerin çeşitliliği ve habitatları göz önüne alındığında en az 2000 liken türünün Türkiye’de bulunması beklenmektedir [87].

Türkiye’de likenikol funguslar üzerine yapılan kapsamlı çalışmaların oldukça kısa bir geçmişi vardır. Hafellner ve John [88], Türkiye’de tespit edilen 63 likenikol fungus taksonunu derlemiştir. Halıcı [104], Türkiye’de yayılış gösteren 118 likenikol fungus taksonunun Türkiye’deki dağılımlarını derlemiş aynı zamanda bu türlerin teşhisi için bir tayin anahtarı hazırlamıştır. Günümüze kadar 163 likenikol fungus türü Türkiye’den rapor edilmiştir [148]. Coğrafi bakımdan Türkiye’den çok daha küçük Avrupa ülkelerinde bile 250 civarı likenikol 130 fungus türü belirlendiği göz önüne alınırsa, Türkiye’de bu sayının çok daha fazla olacağı açıktır [87, 105–107].

Yukarıda belirtilen temel hedefler bu çalışmada büyük oranda başarılmıştır. Çalışma alanında tespit edilen 134 liken ve likenikol fungus taksonu teşhis edilmiştir. Bunun yanı sıra toplanmış ancak adlandırılmamış türlere ait olabilecek çok sayıda örnek toplanmış ve Erciyes Üniversitesi Liken herbaryumunda saklanmıştır. Farklı lokalitelerden benzer örneklerin toplanması halinde bu örnekler bilim dünyasına yeni tür olarak tanıtılabilecektir. Çalışma alanından Arthonia anatolica Halıcı & Candan adlı bir likenikol fungus türü bilim dünyasına tanıtılmıştır. Bunun yanı sıra 7 liken türü Türkiye’den ilk kez bu çalışma ile rapor edilmiştir. Bu türler Caloplaca adelphoparasitica Nimis & Poelt, C. bullata (Müll. Arg.) Zahlbr., C. ferrarii (Bagl.) Jatta, C. interfulgens (Nyl.) J. Steiner, C. sororicida M. Steiner & Poelt, Candelariella antennaria Räsänen ve Xanthomendoza poeltii (S.Y. Kondr. & Kärnefelt) Søchting, Kärnefelt & S.Y. Kondr. dir.

Çalışma alanından 25 farklı lokalitede liken ve likenikol fungus örneklerinin toplanması sonucu 11 ordo, 25 familya, 52 genusa ait 134 tür ve tür altı kategorisi takson tespit edilmiştir. Tespit edilen taksonların hepsi Ascomycota bölümünde sınıflandırılmaktadır.

Çalışma alanında en çok tür ve tür altı taksona sahip cinsler; 30 takson ile Caloplaca, 8 takson ile Aspicilia, 6 takson ile Lecanora ve Rinodina, 4 takson ile Arthonia, Candeleriella ve Lecidella cinsleridir (Şekil 5.1). Çalışma alanında özellikle kabuksu likenlerin üzerinde gelişebileceği sert kalkerli kayaların oldukça yaygın olması ve alanın nispeten kurak olması nedeniyle Caloplaca, Lecanora, Aspicilia gibi kabuksu türleri ihtiva eden cinslerin en çok takson ile temsil edilmesi olağan bir durumdur.

131

Şekil 5.1. Çalışma alanında tespit edilen en çok tür ve tür altı taksona sahip cinsler.

5.2. Liken Türlerinin Yayılışlarının Substratlarına Göre Değerlendirilmesi

Çalışma alanında likenlerin üzerinde gelişebileceği substrat çeşitliliğinin fazla oluşu, liken biyoçeşitliliğini de zenginleştirmektedir. Likenler çalışma alanında kalkerli kayalar, silisli kayalar, toprak, karayosunu, iğne yapraklı ağaç kabukları ve likenler üzerinden toplanmıştır. Tespit edilen türlerin ne tip substratlar üzerinden toplandıkları Tablo 5.1.’de özetlenmiştir.

Tablo 5.1. Taksonlar ve çalışma alanında üzerinde bulundukları substratlar. Substratlar Taksonlar Silisli Kalkerli Toprak İğne Liken kayalar kayalar +yosun yapraklı ağaçlar Acarospora cervina * * Acarospora fuscata * Acarospora macrospora * Arthonia anatolica * Arthonia intexta * Arthonia lecanorina * Arthonia molendoi * Aspicilia candida * Aspicilia cheresina * Aspicilia calcarea * 132

Aspicilia contorta subsp. * hoffmanniana Aspicilia desertorum * Aspicilia farinosa * Aspicilia intermutans * Aspicilia recedens * Bellemerea cinereorufescens * Buellia erubescens * Caloplaca adelphoparasitica * Caloplaca albopruinosa * Caloplaca alociza * Caloplaca biatorina * Caloplaca bullata * Caloplaca cerina var. cerina * Caloplaca cerinelloides * Caloplaca coronata * Caloplaca crenularia * Caloplaca crenulatella * * Caloplaca decipiens * Caloplaca dolomiticola * Caloplaca erodens * Caloplaca ferrarii * * * Caloplaca flavovirescens * Caloplaca grimmiae * Caloplaca haematites * Caloplaca holocarpa * Caloplaca inconnexa * Caloplaca interfulgens * Caloplaca lactea * Caloplaca lobulata * Caloplaca marmorata * Caloplaca paulsenii * Caloplaca pyracea * Caloplaca sororicida * Caloplaca trachyphylla * Caloplaca variabilis * Caloplaca velena * Candelariella antennaria * Candelariella aurella * Candelariella vitellina * Candelariella xanthostigma * Cercidospora epipolytropa * Cetraria steppae * Cladonia caespiticia * Cladonia foliacea * Cladonia pyxidata * Collema cristatum * Collema tenax * 133

Dermatocarpon intestiniforme * Dermatocarpon miniatum * Diplotomma alboatrum * Diplotomma epipolium * Diplotomma venustum * Endococcus rugulosus * Evernia divaricata * Fulgensia fulgens * Fulgensia schistidii * Intralichen christiansenii * Lecanora cenisia * Lecanora chlarotera * Lecanora crenulata * Lecanora dispersa * Lecanora hagenii var. hagenii * Lecanora polytropa * Lecidea fuscoatra * Lecidella carpathica * Lecidella elaochroma * Lecidella patavina * Lecidella stigmatae * Leptogium cyanescens * Leptogium lichenoides * Lichenodiplis lecanorae * Lichenostigma elongata * Lobothallia alphoplaca * Lobothallia radiosa * Melanohalea exasperatula * Muellerella pygmaea var. pygmaea * Mycobilimbia lurida * Parmelia saxatilis * Parmelina tiliaceae * Parmeliopsis ambigua * Peltigera monticola * Physcia aipolia * Physcia leptalea * Physcia tenella * Physconia grisea * Placidium rufescens * Placidium squamulosum * Placocarpus schaereri * Pleurosticta acetabulum * Protoblastenia rupestris * Protoparmeliopsis bolcana * Protoparmeliopsis muralis * * Pseudevernia furfuraceae var. * ceratea Pseudevernia furfuraceae var. * furfuraceae 134

Rhizocarpon geographicum * Rhizocarpon lecanorinum * Rhizoplaca melanopthalma * Rinodina bischoffii * Rinodina guzzinii * Rinodina immersa * Rinodina lecanorina * Rinodina luridata * Rinodina pyrina * Toninia candida * Toninia diffracta * Toninia pennina * Toninia taurica * Tornabea scutellifera * Verrucaria compacta * Verrucaria fuscella * Verrucaria lecideoides * Verrucaria macrostoma * Verrucaria nigrescens * Verrucaria pinguicula * Xanthomendoza poeltii * Xanthoparmelia pulla * Xanthoria elegans * Xanthoria fulva * Xanthoria parietina *

Çalışma alanında tespit ettiğimiz taksonların % 42’ si kalkerli kayalar, % 26’sı iğne yapraklı ağaçlar, % 12’si likenler, %10’u silisli kayalar ve % 10’u toprak ve karayosunu üzerinden toplanmıştır (Şekil 5.2).

Taksonların Tercih Ettikleri Substrat Yüzdeleri

Silisli kayalar Kalkerli kayalar Yosun + toprak Epifitik Likenikol

Şekil 5.2. Çalışma alanında tespit edilen taksonların tercih ettikleri substrat yüzdeleri. 135

Çalışma alanında likenlerin üzerinde gelişebileceği en yaygın substrat hiç şüphesiz kalkerli kayalardır. Çalışma alanında kalkerli kayalar üzerinde en yaygın bulunan türlerden; Candelariella aurella 8, Caloplaca variabilis 7, Caloplaca inconnexa 5, Caloplaca biatorina, Protoparmeliopsis muralis 6, Acarospora cervina, Aspicilia contorta subsp. hoffmanniana, Caloplaca interfulgens 4 lokaliteden toplanmıştır. Tüm bu türler Akdeniz ikliminin hakim olduğu alanlarda kalkerli kayalar üzerinde yaygın türlerdir [140]. Bu türlerden Caloplaca interfulgens çalışma alanında son derece yaygın olmasına rağmen, Türkiye’den ilk kez rapor edilmiştir. Daha özelleşmiş çalışmalar ile bu türün Türkiye’de özellikle Akdeniz ikliminin hakim olduğu alanlarda kalkerli kayalar üzerinde son derece yaygın olduğunu düşünmekteyiz. Kalkerli kayalar üzerinde oldukça yaygın olan Caloplaca variabilis bol güneş alan kesimlerde bulunması halinde kalın ve koyu renkli bir tallusa, gölgelik kesimlerde bulunması halinde ise açık renkli ve ince bir tallusa sahiptir. Bu bulgu da literatürdeki bilgiler ile paralellik göstermektedir [130]. Kalkerli kayaların dik yamaçlarında bulunan oyuklarda Placidium türleri, Mycobilimbia lurida, Toninia türleri ve siyanolikenlerden Collema türleri oldukça yaygındır.

Bazı liken türlerinin önceden gelişmiş bir liken tallusunu istila ederek onun mikobiyont ortağını öldürdüğü ve daha sonra fotobiyont ortağını alarak yeni bir liken tallusu meydana getirdiği bilinmektedir [149]. Bu tip likenlere “likenikol liken” adı verilmektedir. Kalkerli kayalarda; kabuksu likenler üzerinde yaşam döngüsüne başlayan çeşitli liken türleri çalışma alanında tespit edilmiştir. Örneğin Türkiye için yeni kayıt olan Caloplaca adelphoparasitica; kalkerli kayalar üzerinde bulunan Aspicilia ve Caloplaca gibi kabuksu liken cinsleri üzerinde, diğer bir yeni kayıt Caloplaca sororicida aynı cinse ait Caloplaca bullata tallusu üzerinde ve Placocarpus schaereri özellikle Protoparmeliopsis muralis üzerinde parazit olarak gözlemlenmiştir. Aynı zamanda Aspicilia contorta tallusu üzerinde parazit bir Rinodina toplanmıştır. Bu örnek beyaz areolat bir tallusa sahip olup, siyah, pseudolekanorin ve gömük bir apotesyuma sahiptir. İTK çalışmaları ile bu örneğin az miktarda atranorin ihtiva ettiği bulunmuştur. Bu örnek muhtemelen henüz tanımlanmamış bir türe aittir (Şekil 5.3). Daha fazla örnek toplanması halinde ve moleküler çalışmalar ile gelecekte bu türün tanımlanması planlanmaktadır. Bunun yanı sıra, çalışma alanında kalkerli kayaların yarıkları arasındaki karayosunları üzerinde gelişen kalkerli kayalar üzerinde gelişen Lecanora dispersa grubu türlerin ara sıra diğer likenler üzerine sıçrayarak onlar üzerinde yaşadığı gözlemlenmiştir. 136

Ancak bu tip likenler, üzerinde yaşadığı liken talluslarının besinlerine veya alglerine ortak olmadıkları bildirilmektedir [147].

Şekil 5.3. Aspicilia contorta üzerinde Rinodina sp.

Çalışma alanında silisli kayalar kalkerli kayalara göre çok daha az örtüye sahiptir. Bu kayalar üzerinde en yaygın bulunan türler şunlardır: Caloplaca crenularia, Candelariella vitellina, Lecanora cenisia, Lecidella carpathica, Rhizocarpon geographicum. Tüm bu türler Avrupa ve Türkiye’de geniş bir yayılışa sahiptir.

Pinus nigra ağaçlarının asidik kabuklarında en yaygın bulunan türler; Anaptyhchia ciliaris, Caloplaca haematites, C. lobulata, Candeleriella xanthostigma, Lecanora hagenii, Lecidella elaochreoma ve Physcia tenella türleridir. Çalışma alanında aynı zamanda Pinus nigra kabuğu üzerinden Caloplaca haemetites grubundan yeni bir türe ait olduğu sanılan bir örnek toplanmıştır (Şekil 5.4). Yapılan herbaryum çalışmaları ve moleküler çalışmalar bu örneğin yeni bir türe ait olduğunu göstermektedir. Yakın gelecekteki çalışmalarda bu türün tanımlanması düşünülmektedir.

137

Şekil 5.4. Caloplaca sp.

İğne yapraklı ağaçların kabuklarında bulunan Chaenotheca ferruginea ve Mycocalicium subtile türleri yaşlı ormanların iyi birer indikatörüdür [126] ve çalışma alanındaki ağaçların kabuklarında bu türlerin bulunmaması buradaki ormanların genç ormanlar olduğunu işaret eder.

Çalışma alanında toprak üzerinde bulunan en göze çarpan terrikol türler, özellikle Pinus nigra ormanlarının altında bulunan Cladonia foliaceae, C. caespitica, Cetraria steppae ve Peltigera monticola türleridir. Bu türlerden ilk üçü sadece orman altında organik madde bakımından zengin ve güneş ışınlarının az ulaştığı topraklarda yayılış gösterirken, Peltigera monticola aynı zamanda organik madde bakımından fakir ve nispeten güneş ışınlarının yoğun geldiği yüksek kesimlerde yayılış gösterebilmektedir.

Çalışma alanından sadece 10 adet likenikol mantar türü tespit edilmiştir. Likenikol mantarların olgun liken kommuniteleri üzerinde son derece yaygın olduğu bilinmektedir. Bu durum Bakırdağ’ında bozulmuş habitatların çok sayıda olduğunu göstermektedir. Habitatlardaki bozulmanın alandaki ana kaynakları aşırı otlatma, tarım, madencilik ve orman yangınları olarak sayılabilir. Nispeten arazi çalışmalarında sık sık orman yangınlarına alanda rastlanmıştır. 138

5.3. Öneriler

Türkiye’de Bakırdağı gibi liken ve likenikol fungus çeşitliliği hiç incelenmemiş pek çok alan mevcuttur. Bu çalışmanın sonucunda bilim dünyasına 1 türün tanıtıldığı, Türkiye için yeni kayıt durumundaki 7 taksonun belirlendiği düşünülürse bu tip çalışmaların ülkemizin liken ve likenikol fungus çeşitliliğini ortaya koymak için ne denli önemli olduğunun bir göstergesidir.

Toplanan örnekler, tip örnekleri ile birlikte Erciyes Üniversitesi Fen Fakültesi Liken Herbaryumunda saklanmaktadır. Bu çalışma ile ilgili herbaryum içerdiği tür açısından oldukça zenginleşmiştir. Kayıtlı herbaryum materyalleri yurt dışı veya içinden gelecek değiştirme veya ödünç verme tekliflerine her zaman açıktır.

Çalışma alanında özellikle iğne yapraklı ağaçların kabuklarında bol bulunan Pseudevernia furfuracea ve nispeten bol olan Evernia divaricata, kaliteli parfüm sanayiinde oldukça sıklıkla kulanılan türlerdir. Ancak bu türlerden yararlanma çok planlı ve denetimli bir hasat süreci ile mümkün olabilir. Likenlerin gelişiminin çok yavaş olduğu göz önüne alındığında birkaç yıl arka arkaya yapılacak yanlış hasat uygulaması sadece tahriple sonuçlanır.

Ülkemizden toplanan çok sayıda liken türünden izole edilen usnik asitin çeşitli mikroorganizmalar üzerinde antimikrobiyal etkilerinin olduğu gözlemlenmiştir [150, 151]. Bu çalışmalarda kullanılan Ramalina ve Rhizoplaca cinlerinin türleri Bakırdağı’nda oldukça yaygındır ve ileride yapılacak daha kapsamlı çalışmalarla ilaç endüstrisinde kulanılmaları yukarıdaki denetimlerin çok iyi uygulanması şartıyla söz konusu olabilir.

Çalışma alanında Bryoria, Usnea ve Lobaria gibi hava kirliliğine duyarlı cinslerin mevcut olmayışı çalışma alanında hava kirliliği probleminin olduğunun bir göstergesidir. Gelecekte, belirlenen istasyonlarda 20 yıl aralıklarla yapılacak çalışmalar belirlenen türlerin bu alana yerleşip yerleşmediği ve hava kirliliği ile ilgili problemlerin ortadan kalkıp kalkmadığını belirlemede son derece faydalı olabilir.

Bölgede aşırı otlatma liken çeşitliliğini olumsuz yönde etkilemektedir. Özellikle bu etki toprak üzerinde gelişen kırılgan liken türlerinin yaşam alanlarını son derece sınırlandırmaktadır. 139

Bakırdağı’nda yürütülen yoğun madencilik çalışmaları, nispeten nadir türlerin yayılış alanları üzerinde son derece olumsuz bir etkiye sahiptir.

Yaklaşık 2 yıl süren bu çalışma sonucunda Bakırdağı’nda 134 adet liken ve likenikol fungus taksonu belirlenmiştir. Buna rağmen, ileride daha uzun süreli ve kapsamlı çalışmalar yapılması halinde bu sayının artabileceği kuşkusuz bir gerçektir.

140

KAYNAKLAR

1. Rambold, G., Triebel, D., The inter-lecanoralean associations, Bibliotheca Lichenologica, 48, 3-201, 1992. 2. Farrar, J.F., The lichen as an ecosystem: observation and experiment, Lichenology: Progress and Problems, 385-406, 1976. 3. Ahmadjian, V., The Lichen Symbiosis, John Wiley & Sons, New York, 1993. 4. Nash III, T.H., Lichen Biology, Cambridge University Press, 1996. 5. Demmig-Adams, B., et al., Differences in the capacity of radiationless energy dissipation in the photochemical apparatus of gren and blue-green algal lichens associated with differences in carotenoid composition, Planta, 180, 9-582, 1990. 6. Galun, M., Handbook of Lichenology, CRC Pres, Boca Raton, 1988. 7. Longton, R.E., Biology of Polar Bryophytes and Lichens, Cambridge: Cambridge University Press, 1988. 8. Ahmadjian, V., Hale, M.E., The Lichens, New York: Academic Press, 1973. 9. Tehler, A., “Systematics, phylogeny and classification,” Lichen Biology (Ed: Nash III, T.H. ), Cambridge University Press, Cambridge, 217-239. 10.Honegger, R., “Mycobionts,” Lichen Biology (Ed: Nash III, T.H.), Cambridge University Press, Cambridge, 24-36, 1996. 11. Hawksworth, D.L., Hill, D.J., The lichen forming-Fungi, Glasgow: Blackie, 1984. 12. Hale, M.E., “The Biology of Lichens”, Contemporary Biology (Ed: Bornington, F.R.S., Wills, H.), Clowe Sons, London, 1974. 13. Hawksworth, D.L., The variety of fungal-algal symbioses, their evolutionary significance, and the nature of lichens, Botanical Journal of the Linnean Society, 96, 3-20, 1988. 14. Rambold, G., Triebel, D., The inter-lecanoralean associations, Bibliotheca Lichenologica, 48, 3-201, 1992. 15. Clauzade, G., Roux, C., Likenoj de Okcidenta Eŭropo Ilustrita determinlibro. Bulletin de la Sociéte Botanique du Centre-Ouest Nouvelle série–Numéro Spécial, 1985. 16. Hawksworth, D.L., A key to the lichen- forming, parasitic, parasymbiotic and saprophytic fungi occuring on lichens in the British Isles, Lichenologist, 15, 1-44, 1983. 17. John, V., Lichenological studies in Turkey and their relevance to environmental interpretation. Abstract book, XI OPTIMA meeting, Belgrade, 5-45, September 11, 2004. 18. Murchison, H.I., “On a recent fall of manna in Asia Minor,” The Reader, 173-174, 1864. 141

19. Ludwig, H., Ein Mannaregen in Karput in Kleinasien im Marz 1864, Archiv der Pharmacie, 177, 284-288, 1866. 20. Krempelhuber, A.V., Lichens esculentus Pall. ursprünglich eine steinbewohnede Flechte, Verh. K. K. Zool.-bot. Ges., Wien, 17, 599-606, 1867. 21. Anonim, Note on a fall of Lecanora esculenta, Nature, 43, 255, 1891. 22. Rigler, L., Türkei und Bewohner, Naturhistorichen, Pshsiologischen und Pathologischen Verhaltnissen wom Standpunkte Constantinopel's, Verlag von Carl Gerold, Wien, Avusturya, 110, 1852. 23. Arnold, F.C.G., Flechten auf dem Ararat (4912), Bull. de I'Herb. Boisser, 5, 631-633, 1897. 24. Steiner, J., Flechten in: K. Fritsch, C.: Beitrag zur flora von Konstantinopel. I. Kryptogamen, Denkschr. k. Akad. Wiss., mat. -naturw. Cl. Wien, 48, 222-238, 1899. 25. Steiner, J., Flechten aus Armenian und dem Kaukasus, Österr. Bot. Z., 49, 248-254, 1899. 26. Steiner, J., Lichenes. in: Ergebnisse einer Naturwissenschaftlichen Reise zum Erciyes- Dagh (Klein-asien) von Dr. Arnold Penter und Dr. Emerich Zederbauer im Jahre 1902, Ann. Naturhist. Mus., Wien, 20, 369-384, 1905. 27. Steiner, J., Lichenes. in: D.H.F. v. Handel-Mazetti: Ergebnisse einer botanishen Reise in Das Pontische Randgebirge im Sandchak Trapezunt, etc, Annal. Naturhist. Mus., Wien, 23, 107-123, 1909. 28. Steiner, J., Lichenes. in: J. Bornmüller: Ergebnisse einer in Juni des Jahres 1899 nach den Sultan Dag in Phrygien unter nommenen botanischen Reise nebst einigen anderen Beitragen zur Kenntnis der Flora Deser Lantschaft Inner-Anatoliens, Beih. Bot. Cenralb., 24, 500-501, 1909. 29. Steiner, J., Aufzahlung der von J. Bormüller im Oriente Flechten, Annal. Naturist. Mus., Wien, 30, 24-39, 1916. 30. Steiner, J., Lichenes aus Mesopotamien und Kurdistan sowie Syrien und Prinkipo. Gesammelt von Dr. Heinrich Frh. v. Handell-Mazzetti (wissenschaftliche Ergebnisse der Expedition nach Mesopotamien 1910), Annalen Naturhist. Mus., Wien, 34, 1-68, 1921. 31. Szatala, Ö., Lichenes Turcicae asiaticae a Patre Prof. Stefano Selinca in insula Burgas Addasi (Antigoni) lecti, Magy. Bot. Lapok, 26, 18-22, 1927. 32. Szatala, Ö., Lichenes in Asia minore ab directore Dre Stefano Györffy de Szigeth (Budapest) et Dre Josefo Andrasovsky collecti, Folia Cryptogamica, 1, 272-278, 1927. 33. Szatala, Ö., Contributions a la connaisance de la flore lichenologique de la peninsula des Balkans et de L'Asia mineure, Borbasia, 2, 33-50, 1940. 142

34. Szatala, Ö., Lichenes in Armenia, Kurdistania, Palaestina et Syria Annis 1909-1910, A. Cl. Fr. Nabelek Colleckti, Borbasia, 3, 1-20, 1941. 35. Szatala, Ö., Lichenes Turcicae Asiaticae ab Victor Pietscmann collect., Sydowia, 14, 312- 325, 1960. 36. Pisut, I., Die Flechte Haematomma nemetzii Steiner in Fristch un ihre Verbreitung, Preslia, Praha, 42, 21-24, 1970. 37. Pisut, I., Interessante Flechtenfunde aus der Türkiye, Preslia, Praha, 42, 379-383, 1970. 38. Pisut, I., Über die Artberechtigung der Flechte Haematommas iydicum Steiner. Nachtrag zur Verbreitung der Haematomma nemetzii Steiner in Fritsch, Herzogia, 2, 157-160, 1971. 39. Verseghy, K.P., Beitrage zur Kenntis der Türkischen flechten flora, Studia Botanica Hungarica, 16, 53-65, 1982. 40. Karamanoğlu, K., Türkiye’nin Önemli Liken Türleri, Ankara Üniversitesi, Eczacılık Fak. Mec., 1, 53-75, 1971. 41. Güner, H., Likenlerin biyolojisi ve Ege Bölgesi'nde bulunan bazı türleri, Ege Üniv. Fen Fak. Kitaplar Serisi, No: 92, İzmir, 1986. 42. Güner, H., Özdemir, A., A new record for Turkey, Umbilicaria crustulosa (Ach.) Frey., Ege Üniversitesi Journ. of Sc. Faculty, Ser: B, 8, 35-37, 1986. 43. Güner, H., Özdemir, A., Likenlerin genel özellikleri ve Batı Anadolu'dan bazı liken türleri, 8. Ulusal Biyoloji Kongresi, İzmir, 1987. 44. Özdemir, A., İzmir ve çevresinde tespit edilen bazı liken türleri, Turkish Journal of Botany, 10, 110-115, 1986. 45. Özdemir, A., Bilecik İli likenleri, Turkish Journal of Botany, 14, 165-170, 1990. 46. Özdemir, A., Eskişehir İli likenleri, Turkish Journal of Botany, 10, 110-115, 1991. 47. Öztürk, Ş., Türkiye için yeni liken kayıtları, Turkish Journal of Botany, 14, 87-96, 1990. 48. Öztürk, Ş., Uludağ'ın kabuksu ve dalsı likenleri üzerinde bir araştırma, Turkish Journal of Botany, 16, 405-409, 1992. 49. Öztürk, Ş., Armutlu-Gemlik (Bursa) kıyı şeridi likenleri üzerinde taksonomik çalışmalar, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 4, 87-96, 1997. 50. Öztürk, Ş., Bozcaada (Çanakkale) liken florası için bazı kayıtlar, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 6, 69-74, 1999. 51. Özdemir, A., Öztürk, Ş., Gemlik-Mudanya sahil şeridi likenleri, Turkish Journal of Botany, 16, 247-251, 1992. 52. Aslan, A., Öztürk, Ş., Oltu (Erzurum) yöresine ait liken florası üzerine çalışmalar, Turkish Journal of Botany, 18, 103-106, 1994. 143

53. Güvenç, Ş., Aslan, A., Uludağ Üniversitesi Görükle Kampüsü ve çevresi likenleri üzerine taksonomik incelemeler, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 5, 51-56, 1994. 54. Güvenç, Ş., et al., The Lichen Flora of Kapıdağ Peninsula, Plant Life In Southwest and Central Asia, Ege University Press, İzmir, 1, 472-478, 1996. 55. Gönülol, A., et al., Türkiye Liken Florası için yeni kayıtlar, Turkish Journal of Botany, 19, 405-410, 1996. 56. Yazıcı, K., Türkiye İçin Yeni Liken Türleri,” Turkish Journal of Botany, 19, 149-152, 1995. 57. Yazıcı, K., Trabzon İli Akçaabat Yöresi Likenleri, Turkish Journal of Botany, 19, 277- 279, 1995. 58. Yazıcı, K., Altındere Vadisi Milli Parkı Liken Florası, Turkish Journal of Botany, 20, 263- 265, 1996. 59. Yazıcı, K., Trabzon İli Likenleri, Turkish Journal of Botany, 23, 97-112, 1999. 60. Yazıcı, K., Bursa İli (Türkiye) Karacabey’in Kuzeyinde Tespit Edilen Liken Türleri, Turkish Journal of Botany, 23, 271-276, 1999. 61. Çiçek, A., Özdemir Türk, A., Ilıca (Kütahya) Yöresi Likenleri, Turkish Journal of Botany, 19, 325-329, 1995. 62. Çiçek, A., Özdemir Türk, A., Sakarya İli (Türkiye) Liken Florası, Turkish Journal of Botany, 22, 99-119, 1998. 63. Karabulut, F., Özdemir Türk, A., Akşehir İlçesi (Konya) Likenleri, Turkish Journal of Botany, 22, 191-198, 1998. 64. Güner, H., Özdemir Türk, A., Trakya Bölgesi Likenlerinin Ekolojik Özelikleri, XII. Ulusal Biyoloji Kongresi, Edirne, 1994. 65. Özdemir Türk, A., Güner, H., The lichens of the Yıldız Mountains in Turkey, Plant life in Southwest and Central Asia (Ed: Öztürk, M. A., Seçmen, Ö. ve Görk, G. ), Ege Univ. Press, Bornova, İzmir, 454-471, 1996. 66. Özdemir Türk, A., Güner, H., Trakya Bölgesi Likenleri, Turkish Journal of Botany, 22, 397-407, 1998. 67. Özdemir Türk, A., A study on The Lichen Flora of Sinop and Kastamonu Provinces, Journal of Faculty of Science Ege University, 20, 221-229, 1997. 68. Özdemir Türk, A., Some records for the lichen flora of Gökçeada (Çanakkale), Anadolu Üniv. Fen Fak. Dergisi, 3, 5-12, 1997. 144

69. Güvenç, Ş., Öztürk, Ş. Adana ve Hatay illerine ait bazı liken türleri, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 5, 97-102, 1998. 70. Öztürk, Ş., et al., A study on antimicrobial effect of Cladonia convoluta (Lam.) Anders and Cladonia rangiformis Hoffm. as terricolous lichen species, Sci. Int. (Lahore), 10, 181-183, 1988. 71. John, V., Preliminary catalogue of lichenized and lichenicolous fungi Mediterranean Turkey, Bocconea, 6, 173-216, 1996. 72. Öztürk, Ş., Güvenç, Ş., Lichens from the western part of the Black Sea Region of Turkey, Acta Botanica Hungarica, 45, 170-182, 2003. 73. Breuss, O., John, V., New and interesting records of lichens from Turkey. Österreichische Zeitschrift für Pilzkunde, 13, 281-194, 2004. 74. John, V., Breuss, O., Flechten der Östlichen Schwarzmeer-Region in der Türkei (BLAM- Excursion 1997), Herzogia, 17, 137-156, 2004. 75. Karabulut, Ş.N., et al., Lichens to monitor effects in Çanakkale, Turkey, Cryptogamie, Mycologie, 25, 333-346, 2004. 76. Çobanoğlu, G., Akdemir, B., Contribution to the lichen diversity of Nature Parks in Bolu and Çorum, Anatolia, Turkey, Herzogia, 17, 129-136, 2004. 77. Halıcı, M.G., et al., Lichens of Erciyes Mountain (Kayseri, Turkey), Flora Mediterranea, 15, 567-580, 2005. 78. Tufan, Ö., et al., The lichen flora of the Termessos National Park in southwestern Turkey, Mycotaxon, 94, 43-47, 2005. 79. Candan, M., Malatya-Elazığ-Adıyaman İlleri Liken Florası, Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, 2006. 80. Güvenç, Ş., et al., Contributions to the lichen flora of Kastamonu and Sinop Provinces in Turkey, Nova Hedwigia, 83, 67-98, 2006. 81. John, V., Türk, A., Species / area curves for lichens on gypsum in Turkey, Mycologica Balcanica, 3, 55-60, 2006. 82. Halıcı, M.G., Aksoy, A., Saxicolous and Terricolous lichens of Şirvan Mountain (Pınarbaşı, Kayseri), Turkish Journal of Botany, 30, 477-481, 2006. 83. Halıcı, M.G., et al., Some lichens from Gaziantep, Kahramanmaraş, Kırşehir and Yozgat Provinces (Turkey), Turkish Journal of Botany, 31, 161-170, 2007. 84. Halıcı, M.G., Cansaran Duman, D., Lichenized and lichenicolous fungi of Yaylacık (Bolu) and Yenice (Karabük) Research Forests in Turkey, Mycologica Balcanica, 4, 97-103, (2007). 145

85. Halıcı, M.G., Güvenç, Ş., Lichens from Mediterranean Region of Turkey. Cryptogamiae Mycologiae, baskıda, 2008. 86. Will-Wolf, S., et al., Biodiversity of Fungi, Inventory and Monitoring Methods, Elseiver Academic Press, 2004. 87. Halıcı, M.G., et al., Contributions to the lichenized and lichenicolous fungal biota of Turkey, Mycotaxon, 102, 403-414, 2007. 88. Hafellner, J., John, V., Über Funde lichenicoler, nicht-lichenisierter Pilze in der Türkei, mit einer Synopsis der bisher im Land nachgewiesenen Taxa, Herzogia, 19, 155-176, 2006. 89. Halıcı, M.G., et al., Weddellomyces turcicus, a new species on a gray Acarospora from Turkey, Mycotaxon, 94, 249-252, 2005. 90. Halıcı, M.G., et al., Additional and interesting lichenized and lichenicolous fungi from Turkey, Mycotaxon, 96, 13-19, 2006. 91. Halıcı, M.G., et al., Endococcus variabilis, a new species on Staurothele areolata, Mycotaxon, 100, 337-342, 2007. 92. Halıcı, M.G., et al., New records of pyrenicarpous lichenicolous fungi from Turkey, Mycotaxon, 99, 201-206, 2007. 93. Halıcı, M.G., et al., New records of lichenicolous and lichenized fungi from Turkey, Mycotaxon, 100, 255-260, 2007. 94. Halıcı, M.G., et al., Two new Polycoccum (Dothideales, Dacampiaceae) species from Turkey, Mycotaxon, 101, 157-163, 2007. 95. Halıcı, M.G., et al., New and interesting lichenicolous fungi records from Turkey, Nova Hedwigia, 85, 393-401, 2007. 96. Halıcı, M.G., Candan, M., Notes on some lichenicolous fungi from Turkey, Turkish Journal of Botany, 31, 353-356, 2007. 97. Halıcı, M.G., Hawksworth, D.L., Two new lichenicolous fungi species from Turkey, Lichenologist, 39, 439-443, 2007. 98. Halıcı, M.G., Hawksworth, D.L., Two new species of Dacampia (Ascomycota, Dacampiaceae), with a key to and synopsis of the known species of the genus. Fungal Diversity 28, 49-54, 2008. 99. Hawksworth, D.L., Halıcı, M.G., Gemmaspora, a new verrucarialean genus with remarkable ascospores for Adelococcus lecanorae, growing on Aspicilia species in Syria and Turkey, Lichenologist, 39, 121-128, 2007. 100. Halıcı, M.G., et al., Dacampia cladoniicola sp. nov. (Ascomycota, Dacampiaceae), a new species on Cladonia sp. from Turkey, Mycotaxon 103, 53-57, 2008. 146

101. Halıcı, M.G., et al., A new lichenicolous species of Capronia (Ascomycota, Herpotrichiellaceae), from Turkey with a key to the known lichenicolous species of the genus, Fungal Diversity 28, değerlendirmede, 2008. 102. Halıcı, M.G., et al., Sagediopsis desertorum sp. nov. on Sphaerothallia desertorum, with a key to the known species of Sagediopsis. Lichenologist, değerlendirmede, 2008. 103. Candan, M., Halıcı, M.G., Seven new records of lichenicolous fungi from Turkey. Mycotaxon, baskıda, 2008. 104. Halıcı, M.G., A key to the lichenicolous Ascomycota (including mitosporic fungi) of Turkey. Mycotaxon, baskıda, 2008. 105. Faltynowicz, W., The lichens, lichenicolous and allied fungi of Poland, an annotated checklist, Biodiversity of Poland, 6, 1-435, 2003. 106. Hawksworth, D.L., The lichenicolous fungi of Great Britain and Ireland: an overview and annotated checklist, Lichenologist, 35, 191-232, 2003. 107. Scholz, P., Katalog der Flechten und flechtenbewohnenden Pilze Deutschlands, Schriftenreihe der Vegetationskunde, 31, 1-298, 2000. 108. Güvenç, Ş., Floristic Records of Lichens in Adana, Konya and Niğde Provinces., Turkish Journal of Botany, 26, 175-180, 2002. 109. Magnusson, A.H., A monograph of the lichen genus Acarospora., Kungl. Sv. vet. Handl., 7 (4), 1-400, 1929. 110. Güvenç, Ş., Kayseri ilinden bazı liken kayıtları, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 9, 2, 143- 150, 2001. 111. John, V., Lichenes Anatolici Exsiccati, (2002), Fasc. 6-7 (no.126-175), München, 2002. 112. Nimis, P.L., John, V., A Contribution to the Lichen Flora of Mediterranean Turkey, Cryptogamie, Bryol. Lichenol., 19(1), 35-58, 1998. 113. Halıcı, M.G., Aksoy, A., Lichenized and lichenicolous fungi of Aladağlar National Park (Niğde, Kayseri, Adana) in Turkey. Turkish Journal of Botany 33: 169-189. 2009. 114. Hertel, H., Revision einiger calciphiler Formenkreise der Flechtengattung Lecidea, Nova Hedwigia, 24, 1-155, 1967. 115. Aguirre-Hudson, B., A taxonomic study of the species referred to the ascomycete genus Leptorhaphis, Bull. Br. Mus. Nat. Hist. (Bot.), 21(2), 85-192, 1991. 116. Alstrup, V., Hawksworth, D.L., The lichenicolous fungi of Greenland, Medd. Grønl. Bioscience, 31, 1-90, 1990. 117. Brodo, M., et al., Lichens of North America, New Haven, Yale University Press., 2001. 147

118. Clauzade, G., Roux C., Likenoj de Okcidenta Eŭropo Ilustrita determinlibro. Bulletin de la Sociéte Botanique du Centre-Ouest Nouvelle série–Numéro Spécial, 1985. 119. Gowan, S.P., Ahti, T., Status of the lichen genus Porpidia in eastern Fennoscandia, Ann. Bot. Fennici, 30, 53-75, 1993. 120. Hafellner, J., Karschia. Revision einer Sammelgattung an der Grenze von lichenisierten und nichtlichenisierten Ascomyceten, Beiheift zur Nova Hedwigia, 62, 1-248, 1979. 121. Hawksworth, D.L., The lichenicolous Hyphomycetes, Bull. Br. Mus. nat. Hist., Bot., 6, 183-300, 1979. 122. Hawksworth, D.L., The lichenicolous Coelomycetes, Bull. Br. Mus. nat. Hist., Bot., 9, 1- 98, 1981. 123. Hawksworth, D.L., Diederich, P., A synopsis of the genus Polycoccum (Dothideales), with a key to accepted species. Trans. Br. Mycol. Soc., 90, 293-312, 1988. 124. Hertel, H., Gesteinsbewohnende Arten der Sammelgattung Lecidea (Lichenes) aus Zentral-, Ost- und Südasien. Eine erste übersicht, Khumbu Himal, Ergebn. Forsch.- Unternehmen Nepal Himalaya, Band 6, 145-458, 1977. 125. Poelt, J., Vězda. A., Bestimmungsschlüssel europäischer Flechten. Ergänzungsheft II, Bibliotheca Lichenologica, 16, 1-390, 1981. 126. Purvis, O.W., et al., The Lichen Flora of Great Britain and Ireland, London, Natural History Museum Publications, 1992. 127. Timdal, E., A monograph of the genus Toninia (Lecideaceae, Ascomycetes). Opera Botanica, 110, 1-137, 1991. 128. Triebel, D., Lecideicole Ascomyceten: Eine Revision der obligat lichenicolen Ascomyceten auf lecideoiden Flechten, Bibliotheca Lichenologica, 35, 1-278, 1989. 129. Wirth, V., Die Flechten Baden-Württembergs, Teil 1-2, Stuttgart, Ulmer, 1995. 130. Wunder, H., Schwarzfrüchtige, saxicole Sippen der Gattung Caloplaca (Lichenes, Teloschistaceae) in Mitteleuropa, dem Mittelmeergebiet und Vorderasien, Bibliotheca Lichenologica, 3, 1-186, 1974. 131. Zeheitleitner, G., Über einige parasitische arten der flechtengattung Verrucaria, Nova Hedwigia, 29, 683-734, 1978. 132. Metin, S., Ayhan, A., Papak, İ., Doğu Torosların Batı Kesiminin Jeolojisi (GGD TÜRKİYE), 1985. 133. Halıcı, M.G., Candan, M. Arthonia anatolica (Arthoniaceae), a new lichenicolous species on Aspicilia contorta subsp. hoffmanniana from Turkey, Mycotaxon, 116, baskıda, 2011. 148

134. Nash III, T.H. et al., Lichen Flora of the Greater Sonoran Desert Region, Vol. 2, Thoms Thomson-Schore, Dexter, A.B.D, 2004. 135. Ozenda, P., Clauzade, G., 1970, Les Lichens, Masson et C, Paris, 1970. 136. Lumbsch, H.T., Feige, G.B., Comments on the Exsiccat ‘Lecanoroid Lichens’ I, Mycotaxon, 45, 473-488, 1992. 137. Giralt, M., The lichen genera Rinodina and Rinodinella (lichenized Ascomycetes, Physciaceae) in the Iberian Peninsula, Bibliotheca Lichenologica, 79, Cramer, Berli-Stuttgart, Germany, 1-160, 2001. 138. Nimis, P.L., Martellos, S., Keys to The Lichens of Italy, I. Terricolous Species, Edizioni Goliardiche, Trieste, Italy, 2004. 139. Seaward, M.R.D. et al., A preliminary lichen checklist for Iran, Willdenowia 34: 543- 576. 140. Nimis, P.L., The lichens of Italy. An annotated catalogue, Museo regionale di Scienze Naturali, Torino, 1–897, 1993. 141. Kondratyuk, S., Kärnefelt, I., Notes on Xanthoria Th. Fr. II. Xanthoria poeltii, a new lichen species from Europe. Lichenologist, 29: 425-430, 1997. 142. Giordani, P., et al., The lichen genus Xanthoparmelia (Ascomycotina, Parmeliacea) in Italy, Lichenologist, 34, 189-198, 2002. 143. Vondrak, J. et al., A further contribution to the knowledge of lichen-forming and lichenicolous fungi in Crete, Herzogia, 21, 105-124, 2008. 144. Westberg, M., Candelariella (Candelariaceae) in western United States and northern Mexico: the 8-spored, lecanorine species, Bryologist, 110, 391-419, 2007. 145. Nash III, T.H. et al., Lichen Flora of the Greater Sonoran Desert Region, Vol. 2, Thoms Thomson-Schore, Dexter, A.B.D, 2004. 146. Burgaz, A., N., Check-list of lichenized and lichenicolous fungi of Madrid Community (Spain), Fl. Medit., 16, 57-110, 2006. 147. Śliwa, L., A revision of the Lecanora dispersa complex in North America, Polish Botanical Journal, 52, 1, 1-70, 2007. 148. Candan, M., Halıcı, M.G., New Cercidospora records from Turkey. Turkish Journal of Botany, baskıda, 2011. 149. Hawksworth, D.L., Fungi living on lichens: a source of unexplored diversity, British Wildlife, 15, 192-199, 2004. 150. Cansaran, D., et al., Determination of Usnic Acid in some Rhizoplaca species from Middle Anatolia and their Antimicrobial Activities., Z. Naturforsch, 61c, 47-51, 2006. 149

151. Cansaran, D., et al., HPLC Analysis of the Usnic Acid in some Ramalina Species from Middle Anatolia and investigation of their Antimicrobial Activities, Phar. Biol., 45(1), 77-81, 2007.