Deba ibarreko aditz-taulak (6) Sarreria 1 Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena
Aurkibidia
Sarreria ...... 1
Oharrak...... 2
Indikatibua ...... 3
Baldintzia ...... 6
Ahaleria ...... 9
Subjuntibua ...... 10
Aginkeria ...... 12
Aditz trinkuak ...... 13
Ebalera-adibidiak ...... 16 Sarreria
sku artien daukutzun lan hau Oñati- ten, euskeria bat dala erakutsi eta herrikuaren eta ko Bedita Larrakoetxea Udal Euskal- batuaren arteko zubi-lana egitteko asmuaz sortu tegixak eginddako lana oiñarri moduen dogu hau lanau. hartuta Badihardugu Euskara Elkar- tiakE sortu dauen proiektu baten zati bat da. 2005. Aditz-forma batzuetan parentesixak ikusiko di- urtien martxan jarrittako proiektu horren asmua ttuzue; horrek esan gure dau bi modutara esa- Deba ibarreko 17 herrixetako aditz-taulak osatu ten/entzuten dala hori aditzoi: parentesi barru- eta zabalketia da. kua be esanda edo esan barik. Beste batzuetan, bi aditz-forma be ipiñi dittuagu, forma bixak entzu- Lantxo honetan aditz ezagun eta ebalixenak ba- ten dielako bardin samar, eta horregaittik bai ba- karrik batu gure izen dittuagu, modu praktiko eta ta eta bai bestia ontzat emun dittuagu. motzien danon eskura ipintteko. Hau lanau ikusi ostien konturaketan bazara Gehixen entzuten dien formak jaso badittuagu zure belarrirako ezezagunak dien formak ager- be, hemen agerketan dien aditz-formak eskribi- ketan diela edo zure inguruen beste modu baten duteko ebaltekuak die, hau da, lan honetan gure esaten diela, gustora hartuko dittuagu zure ko- herriko berbetan eskribiduteko balixoko duskun men tarixo, eretxi eta proposamen danak. Ia ba, proposamena egin gure izen dogu. Hori dala eta, gu re dozun arte! forma osuak eskribidu dittuagu. Horretarako, adizki batzuen formia eta egituria osaketako, pa- radigmen batasunari eta logikiari kasu egiñaz eta Badihardugu Euskara Elkartia euskera batuari begira egin dogu lana; azken ba- 2 Oharrak Deba ibarreko aditz-taulak (6) Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena
Zela leidu aditz-taulak
naz Ebalera neutrua naiz Euskera batuko ordaiña nok Hikako formia, gizonezkuendako non Hikako formia, andrazkuendako
Goguen hartzeko oharrak
1. Partizipixua eta aditz-izena
* Gaztelaniazko -ADO akaberiak Aretxabaleta, Eskoriatza eta Leintz Gatzaga aldien -AU emun dau aditz barrixetan: pentsau, kantsau… -IDO akaberiak, barrez, -IDU: entretenidu, mobidu… * Euskera batuko -KI Aretxabaleta, Eskoriatza eta Leintz Gatzaga aldien -GI egitteko jokeria dau: ebagi, ixegi… baiña: jaiki. * -TA ipintten da partizipixuak egitteko: apurtuta, jota… * -TEN ebalten da Nz akabautakuekin: esaten, jaten, baitta -(T)SI, -TXI, -(T)ZI akabautakuekin be: era- kusten… * -KO da etorkizuneko aspektua: pentsauko, pasauko… baiña -GO da Nz eta Lz akabautakuekin: fango, jango…
2. Pluralgilliak
* Aretxabaleta, Eskoriatza eta Leintz Gatzaga aldien ez da pluralgillerik ebalten NORI daukien aditze- tan: Zapatia galdu jako / zapatak galdu jako. * -IT da NOR-NOKeko pluralgillia, batuen moduen: Frakak erosi dittut.
3. ESKRIBIDU / ESAN
Dogu / dou: bokal ezberdiñen arteko G ez da ebalten. Leuskit / leuskitt: berba-akaberako -it -itt esaten da. Deba ibarreko aditz-taulak (6) Indikatibua 3 Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena
NOR / Indikatibua
ORAIÑA LEHENA
NI naz nitzen naiz nintzen nok ni(n)tzuan non ni(n)tzonan
HI (g) haz hitzen haiz hintzen
HI (a) haz hi(n)tzonan haiz hintzen
HA da zan da zen dok zuan don zonan
GU gare gitzen gara ginen gaittuk gi(n)tzuan gaittun gi(n)tzonan
ZU zara zitzen zara zinen
ZUEIK zar(i)e zitzien zarete zineten
HAREIK die zien dira ziren dittuk zittuan dittun zittunan
NOR-NORI / Indikatibua - Oraiña
NIRI HIRI (g) HIRI (a) HAREI GURI ZURI ZUEIRI HAREIRI
HA jat jak jan jako jaku jatzu jatzue jak(i)e (1) zait zaik zain zaio zaigu zaizu zaizue zaie jatek jakok jakuk jak(i)ek (1) jaten jakon jakun jak(i)ene (2)
HAREIK jat jak jan jako jaku jatzu jatzue jak(i)e (1) zaizkit zaizkik zaizkin zaizkio zaizkigu zaizkizu zaizkizue zaizkie jatek jakok jakuk jak(i)ek (1) jaten jakon jakun jak(i)ene (2)
(1) Jat(i)e eta jat(i)ek formak be ebalten die. (2) Jakuene eta jat(i)ene be ebalten die.
NOR-NORI / Indikatibua - Lehena
NIRI HIRI (g) HIRI (a) HAREI GURI ZURI ZUEIRI HAREIRI
HA jaten jatan janan jakon jakun jatzun jatzuen jak(i)en (1) zitzaidan zitzaian zitzainan zitzaion zitzaigun zitzaizun zitzaizuen zitzaien jatan jakuan jakuan jak(i)en (1) jatenan jakonan jakunan jak(i)enen (2)
HAREIK jaten jatan janan jakon jakuan jatzun jatzuen jak(i)en (1) zitzaizkidan zitzaizkian zitzaizkinan zitzaizkion zitzaizkigun zitzaizkizun zitzaizkizuen zitzaizkien jatan jakuan jakuan jak(i)en (1) jatenan jakonan jakunan jak(i)enen (2)
(1) Jat(i)en formia be ebalten da. (2) Jakuenen eta jat(i)enen be ebalten die.
baldintza 4 Indikatibua Deba ibarreko aditz-taulak (6) Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena NOR-NOK / Indikatibua - Oraiña
NIK HIK (g) HIK (a) HAK GUK ZUK ZUEIK HAREIK
NI nok (1) non (1) nau naizu naizue nau(i)e nauk naun nau nauzu nauzue naute naixok naixuek naixon naixuen
HI (g) haut hau hauagu hau(i)e haut hau haugu haute
HI (a) haut hau hauagu hau(i)e haut hau haugu haute
HA dot dok don dau dogu dozu dozue dau(i)e dut duk dun du dugu duzu duzue dute juat jok juagu juek jonat jon jonagu jone
GU gaittuk gaittun gau gai(ttu)zu (2) gai(ttu)zue (2) gau(i)e gaituk gaitun gaitu gaituzu gaituzue gaituzte gaixok gaixuek gaixon gaixuen
ZU zaut zau za(itt)uagu za(itt)u(i)e zaitut zaitu zaitugu zaituzte
ZUEIK zauet zaue za(itt)uagu za(itt)u(i)e zaituztet zaituzte zaituztegu zaituztete
HAREIK dittut dittuk dittun dittu dittuagu dittuzu (2) dittuzue (2) dittu(i)e naute dituk ditun ditu ditugu dituzu dituzue dituzte jittuat jittuk jittuagu jittuek jittunat jittun jittunagu jittune
(1) Naik (mutillendako) eta nain (neskendako) be ebalten die. (2) Dittezu, dittezue, gaittezu eta gaittezue formak be ebalten die.
NOR-NOK / Indikatibua - Lehena
NIK HIK (g) HIK (a) HAK GUK ZUK ZUEIK HAREIK
NI nindduan ninddunan nindduen nindduzun nindduzuen ninddu(i)en ninduan nindunan ninduen ninduzun ninduzuen ninduten nindduan ninddu(i)en ninddunan ninddu(i)nen
HI (g) hindduten hindduen hindduagun hinddu(i)en hindudan hinduen hindugun hinduten
HI (a) hinddunan hindduen hindduagun hinddu(i)nen hindudan hinduen hindugun hinduten
HA nauen hauan hauan auen gauen zauen zauien au(i)en nuen huen huen zuen genuen zenuen zenuten zuten naixuan juan gaixuan juen naixonan jonan gaixonan jonen
GU gindduan ginddunan gindduen gindduzun gindduzuen ginddu(i)en gintuan gintunan gintuen gintuzun gintuzuen gintuzten gindduan ginddu(i)en gindduanan ginddu(i)nen
ZU zindduten zindduen zindduagun zinddu(i)en zintudan zintuen zintugun zintuzten
ZUEIK zinddutien zindduen zindduagun zinddu(i)en zintuztedan zintuzten zintuztegun zintuzteten
HAREIK nittuen hittuan hittunan zittuen gittuen zittuen zittuien zittu(i)en nituen hituen hituen zituen genituen zenituen zenituzten zituzten nittuan jittuan gittuan jittu(i)en nittunan jittunan gittunan jittu(i)nen
(1) 1. personan, singularrien eta pluralien, hikako formetan a be ebalten da: nindduan, ninddunan... (2) Nor 3. persona singularra danien, a-ren lekuen e be ebalten da: neuen, heuan, euen, geuen... Deba ibarreko aditz-taulak (6) Indikatibua 5 Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena NOR-NORI-NOK / Indikatibua - Oraiña (singularra eta plurala)
NIRI HIRI (g) HIRI (a) HAREI GURI ZURI ZUEIRI HAREIRI
NIK dustat dunat dutset dutsut dutsuet dutsiet diat dinat diot dizut dizuet diet jutsat jutsiet jutsenat jutsienat
HIK (g) dustek dutsek duskuk dutsiek didak diok diguk diek
HIK (a) dusten dutsen duskun dutsiene didan dion digun dien
HAK dust dusk dun dutso dusku dutsu dutsue dutse dit dik din dio digu dizu dizue die justek jutsek juskuk jutsiek justen jutsen juskun jutsiene
GUK dustagu dunagu dutsagu dutsuagu dutsuagu dutsagu diagu dinagu diogu dizugu dizuegu diegu jutsagu juts(i)agu jutsenagu juts(i)enagu
ZUK dustezu dutsezu duskuzu dutsezu didazu diozu diguzu diezu
ZUEIK dustezue dutsezue duskuzue dutsezue didazue diozue diguzue diezue
HAREIK dustie duskie dune duts(i)e duskue dutsue dutsue duts(i)e didate diate dinate diote digute dizute dizuete diete justiek jutsiek juskuek jutsiek justiene jutsiene juskune jutsiene
NOR-NORI-NOK / Indikatibua - Lehena (singularra eta plurala)
NIRI HIRI (g) HIRI (a) HAREI GURI ZURI ZUEIRI HAREIRI
NIK nustan nunan nutsen nutsun nutsuen nuts(i)en nian ninan nion nizun nizuen nien nutsan nuts(i)an nutsenan nuts(i)enan
HIK (g) hustan hutsan huskuan huts(i)an hidan hion higun hien
HIK (a) hustanan hutsenan huskunan huts(i)enan hidan hion higun hien
HAK nusten hustan hu(ste)nan zutsen zuskun zutsun zutsuen zuts(i)en zidan zian zinan zion zigun zizun zizuen zien justan jutsan juskuan juts(i)en justenan jutsenan juskunan juts(i)enan
GUK gustan gunan gutsen gutsun (1) gutsuen guts(i)en genian geninan genion genizun genizuen genien gutsan guts(i)an gutsenan guts(i)enan
ZUK nustezun zutsen (2) zuskuzun zuts(i)en zenidan zenion zenigun zenien
ZUEIK nustezuen zutsien (3) zuskuzuen zuts(i)en zenidaten zenioten zeniguten zenieten
HAREIK nustien hustien hunen zutsien zuskuen zutsuen zutsu(i)en zuts(i)en zidaten ziaten zinaten zioten ziguten zizuten zizueten zieten justien jutsien juskuen juts(i)en justienan jutsienen juskunen juts(i)enen
U-ren lekuen o be ebalten da: notsun, zotsuen... Eta e-ren lekuen a be ebalten da: dotsat, dostak... (1) zutsuagun; (2) zutsezun; (3) zutsezuen 6 Baldintzia Deba ibarreko aditz-taulak (6) Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena NOR / Baldintzia eta Ondorixua
BALDINTZIA ONDORIXUA
NI banitz(a) nitzake banintz nintzateke banitzok nitzakek banitzon nitzaken HI (g) bahitz(a) hitzake bahintz hintzateke
HI (a) bahitz(a) hitzake bahintz hintzateke
HA balitz(a) litzake balitz litzateke balitzok litzakek balitzon litzaken GU bagitz(a) gitzake bagina ginateke bagitzok gitzakek bagitzon gitzaken ZU bazitz(a) zitzake bazina zinateke
ZUEIK bazitzie zitzakie bazinete zinatekete
HAREIK baliez litzakez balira lirateke balittuk litzakezak balittun litzakezan
NOR-NORI / Baldintzia
NIRI HIRI (g) HIRI (a) HAREI GURI ZURI ZUEIRI HAREIRI
HA balitxat balitxak balitxan balitxako balitxaku balitxa(t)zu balitxa(t)zue balitxakie balitzait balitzaik balitzain balitzaio balitzaigu balitzaizu balitzaizu balitzaie balitxatek balitxakok balitxakuk balitxakiek balitxaten balitxakon balitxagkn balitxakene
HAREIK balitxakit balitxak balitxan balitxako balitxaku balitxa(t)zu balitxa(t)zue balitxakie balitzaizkit balitzaizkik balitzaizkin balitzaizkio balitzaizkigu balitzaizkizu balitzaizkizue balitzaizkie balitxatek balitxakixok balitxakuk balitxakiek balitxaten balitxakixon balitxakun balitxakene
KIdun formak be ebalten die: balitxakit, balitxakik/n, balitxakixo, balitxakigu, balitxakizu, balitxakizue eta balitxakixue.
NOR-NORI / Ondorixua
NIRI HIRI (g) HIRI (a) HAREI GURI ZURI ZUEIRI HAREIRI
HA litxakit litxakik litxakin litxakixo litxakigu litxaki(t)zu litxaki(t)zue litxakie litzaidake litzaiake litzainake litzaioke litzaiguke litzaizuke litzaizueke litzaieke litxakitek litxakixok litxakiguk litxakiek litxakiten litxakixon litxakigun litxakiene
HAREIK litxakit litxakik litxakin litxakixo litxakigu litxaki(t)zu litxaki(t)zue litxakie litzaizkidake litzaizkiake litzaizkinake litzaizkioke litzaizkiguke litzaizkizuke litzaizkizueke litzaizkieke litxakitek litxakixok litxakiguk litxakiek litxakiten litxakixon litxakigun litxakiene Deba ibarreko aditz-taulak (6) Baldintzia 7 Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena
NOR-NOK / Baldintzia
NIK HIK (g) HIK (a) HAK GUK ZUK ZUEIK HAREIK
NI banindduk baninddun baninddu banindduzu banindduzue baninddu(i)e baninduk banindun banindu baninduzu baninduzue banindute banindduk baninddu(i)ek baninddun baninddu(i)ne
HI (g) bahinddut bahinddu bahindduagu bahinddu(i)e bahindut bahindu bahindugu bahindute
HI (a) bahinddut bahinddu bahinddunagu bahinddu(i)e bahindut bahindu bahindugu bahindute
HA banau bahau bahau balau bagau bazau bazaue balaue banu bahu bahu balu bagenu bazenu bazenute balute banaixok balaixok bagaixok balaixuek banaixon balaixon bagaixon balaixone
GU bagindduk baginddun baginddu bagindduzu bagindduzue baginddu(i)e bagintuk bagintun bagintu bagintuzu bagintuzue bagintuzte bagindduk baginddu(i)ek baginddun baginddu(i)ne
ZU bazinddut bazinddu bazindduagu bazinddu(i)e bazintut bazintu bazintugu bazintuzte
ZUEIK bazindduet bazinddue bazindduagu bazinddu(i)e bazintuztet bazintuzte bazintuztegu bazintuztete
HAREIK banittu bahittu bahittu balittu bagittu bazittu bazittu(i)e balittu(i)e banitu bahitu bahitu balitu bagenitu bazenitu bazenituzte balituzte banittuk balittuk bagittuk balittuek banittun balittun bagittun balittune
NOR-NOK / Ondorixua
NIK HIK (g) HIK (a) HAK GUK ZUK ZUEIK HAREIK
NI ninddukek nindduken nindduke ninddukezu ninddukezue ninddukie nindukek ninduken ninduke nindukezu nindukezue nindukete ninddukek ninddukiek nindduken ninddukien
HI (g) hindduket hindduke hinddukiagu hinddukie hinduket hinduke hindukegu hindukete
HI (a) hindduke(na)t hindduke hinddukiagu hinddukie hinduket hinduke hindukegu hindukete
HA nauke hauke hauke lauke gauke zauke zaukie laukie nuke huke huke luke genuke zenuke zenukete lukete naukek laukek gaukek laukiek nauken lauken gauken laukien
GU ginddukek gindduken gindduke ginddukezu ginddukezue ginddukie gintuzkek gintuzken gintuzke gintuzkezu gintuzkezue gintuzkete ginddukek ginddukiek gindduken ginddukien
ZU zindduket zindduke zinddukiagu zinddukie zintuzket zintuzke zintuzkegu zintuzkete
ZUEIK zinddukiet zinddukie zinddukiagu zinddukie zintuzketet zintuzkete zintuzketegu zintuzketete
HAREIK nittuke hittuke hittuke littuke gittuke zittuke zittukie littukie nituzke hituzke hituzke lituzke genituzke zenituzke zenituzkete lituzkete nittukek littukek gittukek littukiek nittuken littuken gittuken littukien 8 Baldintzia Deba ibarreko aditz-taulak (6) Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena
NOR-NORI-NOK / Baldintzia (singularra eta plurala)
NIRI HIRI (g) HIRI (a) HAREI GURI ZURI ZUEIRI HAREIRI
NIK banuk banun banutso banutsu banutsue banuts(i)e banik banin banio banizu banizue banie banutsok banuts(i)ek banutson banuts(i)en
HIK (g) bahust bahutso bahusku bahuts(i)e bahit bahio bahigu bahie
HIK (a) bahusten bahutsen bahuskun bahuts(i)ene bahit bahio bahigu bahie
HAK balust balusk balun balutso balusku balutsu balutsue baluts(i)e balit balik balin balio baligu balizu balizue balie balustek balutsok baluskuk baluts(i)ek balusten balutson baluskun baluts(i)ene
GUK bagusk bagun bagutso bagutsu bagutsue baguts(i)e bagenik bagenin bagenio bagenizu bagenizue bagenie bagutsok baguts(i)ek bagutson baguts(i)ene
ZUK bazust bazutso bazusku bazuts(i)e bazenit bazenio bazenigu bazenie
ZUEIK bazustie bazuts(i)e bazuskue bazuts(i)e bazenidate bazeniote bazenigute bazeniete
HAREIK balustie bahustie bahune baluts(i)e baluskue balutsue balutsu(i)e balutsi(e) balidate baliate balinate baliote baligute balizute balizuete baliete balustiek baluts(i)ek baluskuek baluts(i)ek balustien baluts(i)ene baluskune baluts(i)ene
NOR-NORI-NOK / Ondorixua (singularra eta plurala)
NIRI HIRI (g) HIRI (a) HAREI GURI ZURI ZUEIRI HAREIRI
NIK n(e)uskik n(e)uskin n(e)uskio n(e)uski(t)zu n(e)uski(t)zue n(e)uskie niake ninake nioke nizuke nizueke nieke n(e)uskiok n(e)uskiek n(e)uskion n(e)uskien
HIK (g) heuskit h(e)uskio h(e)uskigu h(e)uskie hidake hioke higuke hieke
HIK (a) heuskit h(e)uskio h(e)uskigu h(e)uskiene hidake hioke higuke hieke
HAK leuskit leuskik leuskin leuskio leuskigu leuski(t)zu leuski(t)zue leuskie lidake liake linake lioke liguke lizuke lizueke lieke leuskittek leuskiok leuskiguk leuskiek leuskitten leuskion leuskigun leuskien e
GUK geu(n)skik geu(n)skin g(e)u(n)skio geu(n)ski(t)zu geu(n)ski(t)zue geu(n)skie geniake geninake genioke genizuke genizueke genieke g(e)u(n)skiok geu(n)skiek g(e)u(n)skion geu(n)skiene
ZUK zeu(n)skit zeu(n)skio zeu(n)skigu zeu(n)skie zenidake zenioke zeniguke zenieke
ZUEIK zeu(n)skitte zeu(n)skixue zeu(n)skigue zeu(n)skixue zenidakete zeniokete zenigukete zeniekete
HAREIK leuskitte leuskiek leuskien leuskie leuskigu leuski(t)zu leuski(t)zue leuskie lidakete liakete linakete liokete ligukete lizukete lizuekete liekete leuskittek leuskiek leuskiguk leuskiek leuskitten leuskiene leuskigun leuskiene Deba ibarreko aditz-taulak (6) Ahaleria 9 Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena
NOR / Ahaleria NOR-NOK / Ahaleria
ORAIÑA / HIPOTETIKUA LEHENA ORAIÑA / HIPOTETIKUA LEHENA
NI neike neikien NIK neike neikien naiteke nintekeen dezaket/nezake nezakeen neikek neikian neikek neikian neiken neikiñan neiken neikiñan HI (g) heike heikian HIK (g) heike heikian haiteke hintekeen dezakek/hezake hezakeen
HI (a) heike heikian HIK (a) heike heikian haiteke hintekeen dezaken/hezake hezakeen
HA leike (z)eikien HAK leike (z)eikien daiteke zitekeen dezake/lezake zezakeen leikek (z)eikian leikek (z)eikian leiken (z)eikenan leiken (z)eikenan GU gei(n)ke gei(n)kien GUK gei(n)ke gei(n)kien gaitezke gintezkeen dezakegu/genezake genezakeen gei(n)kek gei(n)kian gei(n)kek gei(n)kian gei(n)ken gei(n)kiñan gei(n)ken gei(n)kiñan
ZU zei(n)ke zei(n)kien ZUK zei(n)ke zei(n)kien dezakezu/zenezake zenezakeen zaitezke zintezkeen ZUEIK zei(n)kie zei(n)kien ZUEIK zei(n)kie zei(n)kien dezakezue/zenezakete zenezaketen zaitezkete zintezketen HAREIK leikez (z)eikien HAREIK leikie (z)eikien dezakete/lezakete zezaketen daitezke zitezkeen leikezak (z)eikezan leikiek (z)eikian leikezan (z)eikezenan leikien (z)eikienan
NOR-NORI-NOK / Ahaleria NOR-NORI / Ahaleria
ORAIÑA / HIPOTETIKUA LEHENA ORAIÑA / HIPOTETIKUA LEHENA
NIK HAREI nei(ki)xo nei(ki)xon NI HAREI neikixo neikixon diezaioket/niezaioke niezaiokeen nakioke/nenkioke nenkiokeen neikixok neikixuan neikixok neikixuan neikixon neikixonan neikixon neikixonan
HIK HAREI heikixo heikixon HI HAREI heikixo heikixon diezaiokek-n/hiezaioke hiezaiokeen hakioke/henkioke henkiokeen
HAK HAREI lei(ki)xo (z)ei(ki)xon HA HAREI leikixo (z)eikixon diezaioke/liezaioke ziezaiokeen dakioke/lekioke zekiokeen leikixok (z)ei(ki)xuan leikixok (z)eikixuan leikixon (z)ei(ki)xonan leikixon (z)eikixonan
GUK HAREI gei(n)kixo gei(n)kixon GU HAREI gei(n)kixo gei(n)kixon diezaiokegu/geniezaioke geniezaiokeen gakizkioke/genkizkioke genkizkiokeen gei(n)kixok gei(n)kixuan gei(n)kixok gei(n)kixuan gei(n)kixon gei(n)kixonan gei(n)kixon gei(n)kixonan
ZUK HAREI zei(n)kixo zei(n)kixon ZU HAREI zei(n)kixo zei(n)kixon diezaiokezu/zeniezaioke zeniezaiokeen zakizkioke/zenkizkioke zenkizkiokeen
ZUEIK HAREI zei(n)kixue zei(n)kixuen ZUEIK HAREI zei(n)kixue zei(n)kixuen diezaiokezue/zeniezaiokete zeniezaioketen zakizkiokete/zenkizkiokete zenkizkioketen
HAREIK HAREI lei(ki)xue (z)ei(ki)xuen HAREIK HAREI leikixo (z)eikixon diezaiokete/liezaiokete ziezaioketen dakizkioke/lekizkioke zekizkiokeen lei(ki)xuek (z)ei(ki)xuen leikixok (z)eikixuan lei(ki)xone (z)ei(ki)xonen leikixone (z)eikixonen 10 Subjuntibua Deba ibarreko aditz-taulak (6) Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena
NOR / Subjuntibua NI nain nein NOR-NORI / Subjuntibua - Oraiña nadin nendin Poltsikua josi dot, karamelua(k) galdu ez DAKIDAN (Ha/hareik niri) HI hain hein Josi poltsikua, karamelua(k) galdu ez DAKIXAN (Ha/hareik hiri, mutilla) hadin hendin Josi poltsikua, karamelua(k) galdu ez DAKIÑAN (Ha/hareik hiri, neskia) Poltsikua josi dutset, karamelua(k) galdu ez DAKIXON (Ha/hareik harei) HA dain/dein zein Poltsikua josi dot, karamelua(k) galdu ez DAKIGUN (Ha/hareik guri) dadin zedin Josi poltsikua, karamelua(k) galdu ez DAKI(T)ZUN (Ha/hareik zuri) Josi poltsikua, karamelua(k) galdu ez DAKI(T)ZUEN (Ha/hareik zueiri) GU gaittezen ginttezen Poltsikua josi dutsiet, karamelua(k) galdu ez DAKIXUEN (Ha/hareik hareiri) gaitezen gintezen NOR-NORI / Subjuntibua - Lehena ZU zaittezen zittezen Poltsikua josi nauen, karamelua(k) galdu ez EKIDAN (Ha/hareik niri) zaitezen zintezen Poltsikua josi nostan, karamelua(k) galdu ez EKIAN (Ha/hareik hiri, mutilla) Poltsikua josi nunan, karamelua(k) galdu ez EKIÑAN (Ha/hareik hiri, neskia) Poltsikua josi nutsen, karamelua(k) galdu ez EKIXON (Ha/hareik harei) ZUEIK zaittezien zittezien Poltsikua josi gauen, karamelua(k) galdu ez EKIGUN (Ha/hareik guri) zaitezten zintezten Poltsikua josi nutsun, karamelua(k) galdu ez EKI(T)ZUN (Ha/hareik zuri) Poltsikua josi nutsuen, karamelua(k) galdu ez EKI(T)ZUEN (Ha/hareik zueiri) Poltsikua josi nutsien, karamelua(k) galdu ez EKIXUEN (Ha/hareik hareiri) HAREIK daittezen zeittezen daitezen zitezen
NOR-NOK / Subjuntibua - Oraiña
NIK HIK (g) HIK (a) HAK GUK ZUK ZUEIK HAREIK
NI nai(x)an nai(x)enan naixen naizun naizuen naixien nazaan nazanan nazan nazazun nazazuen nazaten
HI (g) haidan haixen haigun haixien hazadan hazan hazagun hazaten
HI (a) hai(d)enan haixen haigunan haixenen hazadan hazan hazagun hazaten
HA daidan dai(x)an dai(x)enan daixen daigun daizun daizuen daixien dezadan dezaan dezanan dezan dezagun dezazun dezazuen dezaten
GU gai(x)an gai(x)enan gaixen gaizun gaizuen gaixien gaitzaan gaitzanan gaitzan gaitzazun gaitzazuen gaitzaten
ZU zaidan zaixen zaigun zaixien zaitzadan zaitzan zaitzagun zaitzaten
ZUEIK zaitzan zaixien zaigun zaixien zaitzatedan zaitzaten zaitzategun zaitzateten
HAREIK daidan dai(x)an dai(x)enan daixen daigun daizun daizuen daixien ditzadan ditzaan ditzanan ditzan ditzagun ditzazun ditzazuen ditzaten
NOR-NOK / Subjuntibua - Lehena
NIK HIK (g) HIK (a) HAK GUK ZUK ZUEIK HAREIK
HA neixen heixan heixenan (z)eixen geixen zeixen (1) zeixen (2) (z)eix(i)en nezan hezan hezanan zezan genezan zenezan zenezaten zezaten
HAREIK neixen heixan heixenan (z)eixen geixen zeixen (1) zeixen (2) (z)eix(i)en nitzan hitzan hitzanan zitzan genitzan zenitzan zenitzaten zitzaten
(1) zeizun; (2) zeizuen Deba ibarreko aditz-taulak (6) Subjuntibua 11 Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena
NOR-NORI-NOK / Subjuntibua - Oraiña
NIRI HIRI (g) HIRI (a) HAREI GURI ZURI ZUEIRI HAREIRI
NIK daistan daiñan daixo(d)an daizudan daizuedan daixuedan diezaadan diezanadan diezaiodan diezazudan diezazuedan diezaiedan
HIK (g) daistan (1) daixoan daiguan daixuen diezadaan diezaioan diezaguan diezaiean
HIK (a) daistenan daixonan daigunan daixuenan diezadanan diezaionan diezagunan diezaienan
HAK daidan daian daiñan daixon daigun daizun daizuen daix(u)en diezadan diezaan diezanan diezaion diezagun diezazun diezazuen diezaien
GUK daistegun (4) daiñagun daixogun daizuagun daizuagun daixuagun diezaagun diezanagun diezaiogun diezazugun diezazuegun diezaiegun
ZUK daistezun (2) daixozun daiguzun daix(u)ezun diezadazun diezaiozun diezaguzun diezaiezun
ZUEIK daistezuen (3) daixozuen daiguzuen daix(u)ezuen diezadazuen diezaiozuen diezaguzuen diezaiezuen
HAREIK daistien (1) daistien daienan/daiñen daixuen daiguen daizuen daizuen daixuen diezadaten diezaaten diezanaten diezaioten diezaguten diezazuten diezazueten diezaieten
(1) daidan; (2) daidazun; (3) daidazuen; (4) daiagun
NOR-NORI-NOK / Subjuntibua - Lehena
NIRI HIRI (g) HIRI (a) HAREI GURI ZURI ZUEIRI HAREIRI
NIK naixan naixenan neixon neizun neizuen neixien niezaan niezanan niezaion niezazun niezazuen niezaien
HIK (g) heistan heixon heiguan heixien hiezadan hiezaion hiezagun hiezaien
HIK (a) heistenan heixonan heigunan heixenan hiezadan hiezaion hiezagun hiezaien
HAK eistan (1) (z)eixan (z)eixenan (z)eixon (z)eigun (z)eizun (z)eizuen (z)eixien ziezadan ziezaan ziezanan ziezaion ziezagun ziezazun ziezazuen ziezaien
GUK geixan geixenan geixon geizun geizuen geixien geniezaan geniezanan geniezaion geniezazun geniezazuen geniezaien
ZUK zeisten (1) zeixon zeigun zeixien zeniezadan zeniezaion zeniezagun zeniezaien
ZUEIK zeistien zeixuen zeiguen zeixien zeniezadaten zeniezaioten zeniezaguten zeniezaieten
HAREIK (z)eistedan (z)eixian (z)eixienan (z)eixuen (z)eiguen (z)eizuen (z)eizuen (z)eixien ziezadaten ziezaaten ziezanaten ziezaioten ziezaguten ziezazuten ziezazueten ziezaieten
(1) zeidan 12 Aginkeria Deba ibarreko aditz-taulak (6) Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena
NOR / Aginkeria
NI nain HI hai HA dailla/deilla GU gaittezen ZU zaitte* ZUEIK zaitteze* HAREIK daittezela
* zate eta zateze formak be ebalten die.
NOR-NORI / Aginkeria
NIRI HAREI GURI HAREIRI HI (g) hakit hakixo hakigu hakixue HI (a) hakit hakixo hakigu hakixue ZU zakit zakixo zakigu zakixue ZUEIK zakitte zakixue zakigue zakixue
NOR-NOK / Aginkeria
HIK (g) HIK (a) ZUK ZUEIK NI naik nain na(i)zu na(i)zue HA eik ein eizu eizue HAREIK eik ein eizu eizue
NOR-NORI-NOK / Aginkeria
NIRI (1) HIRI (g) HIRI (a) HAREI GURI ZURI ZUEIRI HAREIRI
NIK HIK (g) eidak eiok eiguk eiuek HIK (a) eidan eion eigun eiene HAK GUK ZUK eidazu eiozu eiguzu eiezu ZUEIK eidazue eiozue eiguzue eiezue HAREIK
(1) 1. persona singularrien e-dun formak be ebalten die: eidek, eiden, eidezu, eidezue. Deba ibarreko aditz-taulak (6) Aditz trinkuak 13 Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena FAN ETORRI IBILLI Oraiña Oraiña Oraiña
NI noie NI nator NI nabil naixuek natok nabik naixuen naton nabin HI hoie HI hator HI habil HA doie HA dator HA dabil joiek jatok jabik joien jaton jabin GU goiez GU gatoz GU gabitz goiezak gatozak gabitzak goiezan gatozan gabitzan
ZU zoiez ZU zatoz ZU zabitz
ZUEIK zoieze ZUEIK zatoz(i)e ZUEIK zabitz(i)e HAREIK doiez HAREIK datoz HAREIK dabitz joiezak jatozak jabitzek joiezan jatozan jabitzen
a-dun formak be ebal- ten die: noia, doia...
Lehena Lehena Lehena
ninddoien NI NI netorren NI nebillen najoian netorran nebillan najoienan netorrenan nebillenan HI hinddoian* HI hetorren(an) HI hebille(na)n HA oien HA etorren HA ebillen joian jatorran jabillan joienan jatorrenan jabillenan GU ginddoiezen GU getozen GU gebitzen ginddoiezan gatozan gebitzan ginddoiezenan gatozenan gebitzenan
ZU zinddoiezen ZU zetozen ZU zebitzen zinddoiezien ZUEIK ZUEIK zetozien ZUEIK zebitzien HAREIK oiezen HAREIK etozen HAREIK ebitzen joiezan jatozan jabitzan joiezenan jatozenan jabitzenan
(*) hinddoienan andrazkuen- dako. Baldintzia Baldintzia Baldintzia
NI baninddoie NI banetor NI banebil baninddoiek banetorrek banebik baninddoien banetorren banebin HI bahinddoie HI bahetor HI bahebil HA baloie HA baletor HA balebil baloiek baletorrek balebik baloien baletorren balebin GU baginddoiez GU bagetoz GU bagebitz baginddoiek bagetozak bagebitzek baginddoien bagetozan bagebitzen
ZU bazinddoiez ZU bazetoz ZU bazebitz bazinddoieze bazebitz(i)e ZUEIK ZUEIK bazetoz(i)e ZUEIK balebitz HAREIK HAREIK HAREIK baloiez baletoz balebitzek baloiezak baletozak balebitzen baloiezan baletozan 14 Aditz trinkuak Deba ibarreko aditz-taulak (6) Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena EUKI JAKIN EGON Oraiña Oraiña Oraiña
NIK dauket NIK dakit NI nau jaukat jakixat nak jaukenat jakiñat nan HIK daukek/n HIK dakik/n HI hau HAK dauko HAK daki HA dau jaukek jakik jak jauken jakin jan GUK daukogu GUK dakigu GU ga(u)z jaukagu jakixagu gazak jaukenagu jakixenagu gazan
ZUK daukutzu ZUK dakitzu ZU za(u)z
ZUEIK daukutzue ZUEIK dakitzue ZUEIK za(u)z(i)e HAREIK daukie HAREIK dakixe HAREIK da(u)z jaukek jakixek jazak jaukene jakixene jazan
Lehena Lehena Lehena
NIK neuken NIK nekixen NI ninguen neukaan nekixan ninguan neukanan nekixenan ninguanan HIK heukan(an) HIK hekixan (1) HI hingunan (1) HAK euken HAK ekixen HA auen (2) jaukan jakixan jauan jaukenan jakixenan jauenan GUK geuken GUK gekixen GU gingu(t)zen geukan gekixan gingu(t)zan geukenan gekixenan gingu(t)zenan
ZUK zeuken ZUK zekitzun ZU zingu(t)zen
ZUEIK zeukien ZUEIK zekitzuen ZUEIK zingu(t)zien HAREIK eukien HAREIK ekixien HAREIK azen (3) jaukien jakixen jazan jaukienan jakixenen jazenan
a-dun formak be ebalten (1) hinguen gizonezkuendako die: nakixen, akixen... (2) euen; (3) e(u)zen (1) hekixenan be bai
Baldintzia Baldintzia Baldintzia
baneuko baneki NIK NIK NI banengo banengok banengon baheki HIK baheuko HIK HI bahengo baleki HAK baleuko HAK HA balego balegok balegon bageki GUK bageuko GUK GU bagingoz bagingozek bagingozen bazekitzu ZUK bazeuko ZUK ZU bazingoz bazeukie bazekitzue ZUEIK ZUEIK ZUEIK bazingoz(i)e baleukie balekixe HAREIK HAREIK HAREIK balegoz balegozek balegozen
a-dun formak be ebalten die: banauko, balauko... Deba ibarreko aditz-taulak (6) Aditz trinkuak 15 Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena
EKARRI ERUEN (1) ERUEN (2) EBALI/IBILLI Oraiña Oraiña Oraiña Oraiña
dakat daruet NIK NIK daroiet NIK NIK dabit jakat jaroiet jaruet jabixat jaka(rre)nat jaroienat jaruenat jabixenat HIK dakak/n HIK daroiek/n HIK daruek/n HIK dabik/n HAK dakar HAK daroie HAK darue HAK dabil jakak jaroiek jaruek jabik jakan jaroien jaruen jabin GUK dakarragu GUK daroiegu GUK daruegu GUK dabigu jakarragu jaroiegu jaruegu jabixagu jakarrenagu jaroienagu jaruenagu jabixenagu dakatzu ZUK ZUK daroiezu ZUK daruezu ZUK dabitzu dakatzue daruezue ZUEIK ZUEIK daroiezue ZUEIK ZUEIK dabitzue dakarre darue HAREIK HAREIK daroie HAREIK HAREIK dabix(i)e jakarrek jaroiek jaruek jabixek jakarrene jaroien jaruen jabixene
Lehena Lehena Lehena Lehena
neroien nebillen NIK nekarren NIK NIK naruen NIK nekarran neroian naruan nebillan nekarrenan neroienan naruenan nebillenan habille(na)n HIK hekarr(en)an HIK heroie(na)n HIK haruenan (1) HIK ebillen HAK ekarren HAK eroien HAK aruen HAK jabillan jakarran jeroian jaruan jabillenan jakarrenan jeroienan jaruenan gebillen GUK gekarren GUK geroien GUK garuen GUK gebillan gekarran geroian garuan gebillenan gekarrenan geroienan garuenan zeroien zebitzun ZUK zekarren ZUK ZUK zaruen ZUK zeroiien zebitzuen ZUEIK zekartzuen ZUEIK ZUEIK zaru(i)en ZUEIK ekarr(i)en HAREIK eroien HAREIK ebillien HAREIK HAREIK aru(i)en jakarr(i)en jeroien jaru(i)en jabill(i)en jakarr(i)enen jeroienan jaru(i)nen jabill(i)enan
a-dun formak be ebalten (1) haruan gizonezkuendako. a-dun formak be ebalten die: naroien, zaroien... die: abillen, abillien... 16 Ebalera-adibidiak Deba ibarreko aditz-taulak (6) Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena
EBALERA ADIBIDIAK
INDIKATIBUA
NOR oraiña
" Mutil fiña da. " Nunguak zar(i)e? " Berandu samar etorri die.
NOR lehena
" Atzo gabien noz fan hitzen etxera? " Gaberdixen baten bat bazan telefono joka. " Zegatik ez zitzen gurera etorri?
NOR-NORI oraiña
" Burutik pasau jat baiña ez dot egin. " Liburua asko gustau jako. " Ez jak(i)e txarto etorriko horreik gauzok entzutia.
NOR-NORI lehena
" Atzo bazkaixa erre jaten. " Mikeli lagunak bisittan fan jakon. " Noz galdu jatzun giltzak?
NOR-NOK oraiña
" Neuk eruengo zaut etxeraiño. " Maite, ez zaittuagu hemen barriro ikusi gura! " Baiña ume! Nok jo zau?
NOR-NOK lehena
" Liburuak? Nik ez nittuen gorde. " Urriñera ikusi zindduagun pauso onien etorten. " Lagunek ni oso ondo hartu ninddu(i)en.
NOR-NORI-NOK oraiña
" Nire billa ez hasteko esan dutsiet gurasuei. " Eta zueik, zer eskatu dutsezue Olentzeroi? " Aitta, Donostiatik zer ekarriko duskuzu?
NOR-NORI-NOK lehena
" Amak lehelengo etxeko lanak egitteko esan zutsuen. " Umiai ogibittarteko bana emun gutsien. " Maisu-maistrak eskolako atiak zabaldu zutsien umiai. Deba ibarreko aditz-taulak (6) Ebalera-adibidiak 17 Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena
BALDINTZIA / ONDORIXUA
Baldintzia / NOR
" Formalagua bazitz(a), zinera fango zitzake. " Argi egongo baliez, asmauko laukie. " Lehentxuago etorriko bazitzie, afari-merixendia egingo gauke.
Baldintzia / NOR-NORI
" Semia etorriko balitxa(ki)t, buelta bat emuten urten ahal izengo nauke. " Hori lapikuoi lurrera jausiko balitxa(ki)zu, dana lohittuko zauke. " Etxien sartuko litzakez, giltzak agertuko balitxakue.
Ondorixua / NOR-NORI
" Deittu ezkero, medikua etorriko litxakixo etxera. " Noiz fan jakingo balaue, seme-alabak billa fango litxakie. " Ez litxakit gustauko zeu hasarreketia.
Baldintzia / NOR-NOK
" Berba erdi esan balau, dana argittuta egongo zan. " Jakingo bazaue ze pasau zan atzo! " Euronak kontauko balittu(i)e, geuriak entzuten egon barik, danondako hoba.
Ondorixua / NOR-NOK
" Zeuk hartuko zauke hori lanoi? " Oin etorri dienak be hartuko laukie hori lanoi. " Niri hori pasau ezkero, benetan, ez dakit ze egingo nauken.
Baldintzia / NOR-NORI-NOK
" Bankukuai preguntauko banutso, esplikaziñoren bat emungo leuskit. " Lagunak motorra eskatuko balutsu, itxiko zeu(n)skio? " Baloia itxiko baluskue, futbolien egingo gauke.
Ondorixua / NOR-NORI-NOK
" Barkatu, esango zeu(n)skit ze ordu dan? " Enkargu hori zeuk ekarri ezien, errekadistiak ekarriko leuskigu. " Honeik edozein lani helduko leuskie. 18 Ebalera-adibidiak Deba ibarreko aditz-taulak (6) Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena
SUBJUNTIBUA
NOR
" Etorri zaitte/zate aguro etxera, aitta lanera fan dain/dein. " Sagarrak kamarara jaso dittut, sikatu daittezen. " Hotz haundixa egitten dau, eta geratu gaittezen etxien.
NOR-NORI
" Apuntau egingo dot, ahaztu ez dakidan. " Kendu eizu lapikua sutatik, bazkaixa erre ez dakizun. " Barriro esango dutset, ahaztu ez dakixon.
NOR-NOK oraiña
" Ekarri jenerua, bazkai on bat ifini daidan. " Dirua emungo dutsuet, errekauak egin daizuen. " Amari deittu dutset, pelikulia grabau daixen.
NOR-NOK lehena
" Amak legatza erosi auen, aittak sozidadera eruen (z)eixen. " Maisuak hau liburuau itxi nusten, leidu neixen. " Neu geratu nitzen lanien, zueik antzerkixa ikusi zeixien.
NOR-NORI-NOK
" Mikelek hanka egin dau, amari neuk esan daixodan ze pasau dan. " Ze egin biherko lauke, zorra ordainddu daixon? " Baimena emun dutsiet euren lagunai esan daixuen. Deba ibarreko aditz-taulak (6) Ebalera-adibidiak 19 Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena
AHALERIA
NOR
" Etorri zei(n)ke lagunketan? " Hori ezin leike sinistu. " Fan gei(n)ke zuen etxera?
NOR-NOK
" Euro bat? Horreaz ezin zei(n)ke gauza haundirik erosi. " Hori aberixioi guk geuk be konpondu gei(n)ke. " Nik ezin neike pelikulia ikusi?
NOR-NORI
" Bergaratik bueltan gatozela fan gei(n)kixo lagunketan. " Hori edozeiñi pasau leikixo. " Gure dozunien fan zei(n)kixo bisittan. Gustora ikusiko zau!
NOR-NORI-NOK
" Bixer atsaldien, gure izen ezkero, sartu-urten bat egin gei(n)kixo. " Gure aittajaunai iñok ezin lei(ki)xo holakoik esan. " Zu gaztia zara eta poltsak eruen zei(n)kixo amai.
AGINKERIA
NOR
" Ibilli zaitteze/zateze kontuz! " Zainddu umiak! Ez daittezela uretan sartu! " Ez zaitte/zate hor geratu, sartu barrura!
NOR-NOK
" Egin eik ikera, egun danien lo egon barik! " Ikusi eizu ekarri dotena. " Eruen na(i)zu etxera! 20 Ebalera-adibidiak Deba ibarreko aditz-taulak (6) Aretxabaleta-Eskoriatza-Leintz Gatzaga, Debagoiena
NOR-NORI
" Etorri hakit aguro! " Fan hakixo berihela!
NOR-NORI-NOK
" Esan eidak egixa! " Erakutsi eiguzu hori lanoi, begiratu bat emuteko. " Eskaketan dauenien, eruen eiozue karpetia.