DONDURMA DIŞ PAZAR ÇALIŞMASI
GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI AVRUPA BİRLİĞİ VE DIŞ İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMA GRUBU
EKİM 2016 1 DONDURMA SEKTÖRÜ DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMASI
İÇİNDEKİLER DONDURMA SEKTÖRÜ DIŞ PAZAR ÇALIŞMASI ...... 2 1. DONDURMA ÜRETİMİ ...... 2 1.1. TÜRKİYE’DE DONDURMA ÜRETİMİ ...... 2 1.2. DÜNYA’DA DONDURMA ÜRETİMİ ...... 2 2. DONDURMA TÜKETİMİ ...... 2 2.1. TÜRKİYE’DE DONDURMA TÜKETİMİ ...... 2 2.2. DÜNYA’DA DONDURMA TÜKETİMİ ...... 3 3. DONDURMA DIŞ TİCARETİ ...... 3 3.1. TÜRKİYE’DE DONDURMA DIŞ TİCARETİ ...... 3 3.2. DÜNYADA DONDURMA DIŞ TİCARETİ ...... 4 4. SONUÇ...... 7 6. KAYNAKÇA ...... 7
Tablolar Tablo 1. Yıllara Göre Türkiye’nin Dondurma Üretimi ...... 2 Tablo 2. Türkiye’nin Dondurma İhracat ve İthalatı ...... 3 Tablo 3. Dünyada 2011-2015 Yılları Arası En Çok Dondurma İthal Eden Ülkeler ve Ticaret Ortakları ...... 5
Grafikler
Grafik 1. Türkiye’nin 2015 Yılı Dondurma İhracatında Ülkelerin Payı ...... 4 Grafik 2. Türkiye’nin 2015 Yılı Dondurma İthalatında Ülkelerin Payı ...... 4
Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Dış Pazar Stratejileri Çalışma Grubu 2 DONDURMA SEKTÖRÜ DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMASI
DONDURMA SEKTÖRÜ DIŞ PAZAR ÇALIŞMASI Dondurma; Türk Standartları Enstitüsü’nün 4265 inci maddesine göre krema ve diğer uygun süt ürünleri, içilebilir su, yumurta, sakaroz ile çeşni maddeleri ve katkı maddelerinin belirli oranda karıştırılması ve pastörize edilmesinden sonra tekniğine uygun olarak hazırlanan bir süt ürünü olarak tanımlanmaktadır. İlk olarak 3000 yıl önce Çinliler tarafından üretilen dondurma, günümüzde kullanılan şekli Portekiz ve İtalyanların Latin Amerika’ya gelmesi ile geliştirilmiştir. Avrupa’da dondurma sektörü 19. Yüzyılın ikinci yarısı itibariyle endüstriyelleşmiştir.
1. DONDURMA ÜRETİMİ 1.1. TÜRKİYE’DE DONDURMA ÜRETİMİ Türkiye’de modern dondurma yaklaşık yüzyıl önce İstanbul’da üretilmeye başlamış, buradan Anadolu’ya yayılmıştır. Küçük imalathaneler haricinde ilk modern dondurma tesisi 1957 yılında Atatürk Orman Çiftliği’nde kurulmuştur.
Günümüzde Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Türkiye’de biri yabancı sermayeli olmak üzere 514 adet dondurma imalatı yapan tesiste 4.170 kişi faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu tesislerde üretilen dondurmanın oluşturduğu katma değer 704 milyon TL’dır. Dondurma üretimi yapan en büyük 4 işletmenin cirolarının toplamı sektör cirosunun %95,2’ini, en büyük 8 işletmenin cirolarının toplamı sektör cirosunun %97,2’ini oluşturmaktadır.
Tablo 1. Yıllara Göre Türkiye’nin Dondurma Üretimi Yıllar (Bin Ton) 2008 160 2009 180 2010 243 2011 291 2012 302 2013 314 2014 326 2015 340 Kaynak: ASÜD 1.2. DÜNYA’DA DONDURMA ÜRETİMİ
ABD’de dondurma üretimi 2014 yılında 3,38 milyar litreyi geçtiği ifade edilmektedir. Avrupa Birliğinde ise 15 bin civarı insanın çalıştığı 100’ün üzerinde firma ve 2,2 milyar litrenin üzerinde üretim vardır. AB’de üretimin önemli bir kısmını Almanya, Fransa ve İtalya gerçekleştirmektedir. AB’de dondurma pazarının 9 milyar Euro civarı bir değeri olduğu tahmin edilmektedir.
2. DONDURMA TÜKETİMİ 2.1. TÜRKİYE’DE DONDURMA TÜKETİMİ Türkiye’de dondurma tüketimi,2000 yılında 1 litre olarak gerçekleşirken, 2005 yılında bu rakam 1,5 litre çıkmış, 2010 yılında ise bu rakam 2,5 litreye 2015 yılında kişi başına tüketim 4,2 litreye çıkmıştır.
Her yıl düzenli olarak büyüyen dondurma pazarında dondurma tüketiminin; %70 ‘ini anında tüketilen, % 21’ini evde tüketilen, % 9’unu da catering dondurmalar oluşturmuştur. Bu tüketimin
Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Dış Pazar Stratejileri Çalışma Grubu 3 DONDURMA SEKTÖRÜ DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMASI
% 80’ ini 6-25 yaş arası nüfus tüketirken, toplam tüketimin % 44’ü Marmara bölgesinde, %23’ ü Ege Bölgesinde gerçekleşmiştir. Günümüzde Franchise satış noktalarının artmasıyla (Kahramanmaraş’taki dondurmacılığın bu katkısı en üst düzeyde olmaktadır) yazdan kışa doğru dengeli bir dağılım göstermekle birlikte mevsimsel farkların eskisi kadar belirgin olmadığı saptanmıştır.
Dondurma sektörün en önemli gündem maddesi, dondurma tüketiminin halen oldukça yüksek mevsimselliğin etkisidir. Bizde dondurma mevsimlik olarak algılanmakta ve genel olarak yazın tüketilmektedir. Neredeyse 10 ay kış olan kuzey ülkelerinin dondurma tüketimi 2- 3 mislidir. Danimarka’da 8lt/kişi, Finlandiya’da 13 lt/kişi, İsveç 16 lt/kişi, Norveç’te 11,5 lt/kişi dondurma tüketilmektedir.
2.2. DÜNYA’DA DONDURMA TÜKETİMİ Günümüzde ülkelere göre dondurma tüketimi incelendiğinde dünyada birinciliği Amerika ve Asya ülkeleri arasında paylaşmış durumdadır. ABD’de dondurma firmalarının 2014 yılında 3,3 milyar litre dondurma sattığı ve kişi başı yıllık tüketimin yaklaşık 10 kg civarında olduğu ifade edilmiştir. AB’de ise kişi başı tüketim 6,8 litre seviyesindedir. Amerika’da yıllık kişi başı tüketimi 30 litreye kadar ulaşmıştır. Avrupa da ise İsveç yılda kişi başına yaklaşık 16 litre ile en yüksek kişi başına dondurma tüketim oranına sahiptir.
3. DONDURMA DIŞ TİCARETİ 3.1. TÜRKİYE’DE DONDURMA DIŞ TİCARETİ
Dondurma ithalatı ise genel olarak 1500 ton civarında olup 2015 yılında 1.878 ton ithalat yapılmıştır. 2015 yılında 16.665 ton ihraç edilmiştir. Üretilen dondurmanın ancak %5’i ihraç edilmekte olup %95’i iç piyasa da tüketilmektedir. İhracatta ise genel olarak Ortadoğu, Kafkasya ve Türk Cumhuriyetleri ve Kuzey Afrika devletleri ön plana çıkmaktadır.
Tablo 2. Türkiye’nin Dondurma İhracat ve İthalatı Değer 2011 2012 2013 2014 2015 İhracat (Bin $) 31.274 36.284 38.276 35.726 36.388 İhracat (Ton) 12.059 15.158 16.091 14.336 16.665 İthalat (Bin $) 7.834 3.680 3.216 4.984 9.047 İhracat (Ton) 1.554 752 779 1.068 1.878 Kaynak:TUİK
Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Dış Pazar Stratejileri Çalışma Grubu 4 DONDURMA SEKTÖRÜ DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMASI
Grafik 1. Türkiye’nin 2015 Yılı Dondurma İhracatında Ülkelerin Payı
Irak 19% Diğer Ülkeler 18%
BAE 7%
Serbest Bölgeler Arnavutluk 40% 6%
Makedonya 5% Kosova 5%
Kaynak:TUİK
Grafik 2. Türkiye’nin 2015 Yılı Dondurma İthalatında Ülkelerin Payı İtalya Diğer Ülkeler İspanya 1% 1% 5%
İsviçre 10%
Hollanda 10% Yunanistan 53%
Fransa 20%
3.2. DÜNYADA DONDURMA DIŞ TİCARETİ
Dünya genelinde dondurma pazarı, 16,6 milyar litrelik hacimle 200 milyar TL’lik ekonomik bir değeri ifade etmektedir. Türkiye, dünyada ciroya göre 14, litreye göre ise 18'inci sırada yer almaktadır. Türkiye, dondurma pazarında Endonezya, Vietnam ve Hindistan ile birlikte en fazla büyüyen pazarlar arasındadır.
Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Dış Pazar Stratejileri Çalışma Grubu 5 DONDURMA SEKTÖRÜ DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMASI
Tablo 3. Dünyada 2011-2015 Yılları Arası En Çok Dondurma İthal Eden Ülkeler ve Ticaret Ortakları İTHALATTA İLK 5 ÜLKE DEĞER VE PAYLARI 2011- İthalatçılar Değe 2015 Ülke Değer % Ülke Değer % Ülke Değer % Ülke Değer % Ülke % Ülke Değer % r İngiltere 1.562 Hollanda 366 23,5 Belçika 274 17,5 Fransa 264 16,9 Almanya 206 13,2 İspanya 123 7,9 Türkiye 0,002 0,000 Almanya 1.503 Belçika 314 20,9 Fransa 295 19,6 İtalya 223 14,8 Hollanda 190 12,6 Macaristan 103 6,8 Türkiye 0,059 0,004 Fransa 1.414 İtalya 349 24,7 Belçika 339 24,0 Almanya 282 19,9 İspanya 126 8,9 Hollanda 88 6,2 Türkiye 0,080 0,006 Hollanda 982 Belçika 355 36,1 Almanya 288 29,3 İngiltere 85 8,7 Fransa 78 7,9 İtalya 76 7,7 Türkiye 0,133 0,014 İspanya 960 Fransa 282 29,4 İtalya 126 13,1 Almanya 88 9,1 Belçika 94 9,8 Portekiz 58 6,0 Türkiye 0,004 0,000 İtalya 798 Almanya 203 25,4 İspanya 157 19,7 Fransa 117 14,6 Hollanda 87 10,9 Belçika 61 7,6 Türkiye 0,005 0,001 Belçika 627 Fransa 309 49,3 Hollanda 189 30,2 Almanya 91 14,5 İtalya 22 3,4 İspanya 4 0,6 Türkiye 0,000 0,000 Avusturya 431 Almanya 272 63,0 İtalya 30 7,1 Belçika 26 6,1 Macaristan 25 5,8 Fransa 24 5,6 Türkiye 0,017 0,004 Danimarka 421 Almanya 170 40,5 Hollanda 54 12,7 İsveç 43 10,2 İtalya 32 7,7 Slovenya 31 7,5 Türkiye 0,000 0,000 İsveç 412 Almanya 101 24,6 Hollanda 84 20,4 Danimarka 69 16,7 Belçika 37 8,9 Fransa 31 7,5 Türkiye 0,000 0,000 Portekiz 405 İspanya 150 37,0 Almanya 70 17,4 Fransa 50 12,2 İsviçre 45 11,1 Hollanda 33 8,2 Türkiye 0,000 0,000 Suudi 360 BAE 104 28,8 ABD 83 22,9 Kuveyt 42 11,6 Kanada 38 10,5 Fransa 31 8,6 Türkiye 0,497 0,138 Arabistan ABD 296 Kanada 45 15,0 G. Kore 37 12,4 İtalya 35 11,9 Güney Afrika 33 11,0 Meksika 31 10,4 Türkiye 0,131 0,044 Irak 282 İran 115 40,8 Ürdün 58 20,5 Kuveyt 45 15,9 Türkiye 40 14,3 Moldova 22 7,7 Meksika 268 ABD 257 96,0 Fransa 6 2,1 İspanya 3 0,9 Kanada 1 0,4 Polonya 1 0,4 Türkiye 0,000 0,000 TOPLAM 17.133 Kaynak:Trademap
Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Dış Pazar Stratejileri Çalışma Grubu 6 DONDURMA SEKTÖRÜ DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMASI
DONDURMA DIŞ TİCARET MATRİSİ
-
2015
-
veya
Arası
(Bin $) (Bin ÜLKELER
Kişi)
(Km)
Komitesi
Müslüman Müslüman
Gelir ($/Yıl) Gelir
Yılları
Kişi Başı Milli
Nüfus Nüfus (Milyon
İthalatı $) İthalatı (Bin
Kişi Başı Ürün Kişi Başı Ürün
Gümrük Birliği
Tarım Yürütme
Serbest Ticaret Tarım Alanında
Anlaşması
Türkiye'nin Payı Türkiye'nin
Arzı (Kg/Kişi/Yıl)
2015 Yılları Arası
Türkiye'den 2011 Türkiye'den
Türkiye'ye Uzaklık
Ülkenin 2011 Ülkenin
Nüfusun Nüfusun (%)Oranı
İşbirliği Anlaşması İngiltere 1.562.305 63 0,00 39,45 65 4,60 46.297 2.837 X X Almanya 1.503.495 24 0,00 42,19 81 5,00 47.774 2.039 X X X Fransa 1.413.689 75 0,01 79,06 66 7,50 42.726 2.600 X X X Hollanda 982.099 125 0,01 285,83 17 5,50 52.139 2.538 X X X İspanya 960.373 1 0,00 273,29 46 2,30 29.722 3.088 X X İtalya 798.180 6 0,00 214,66 61 2,60 35.223 1.723 X Belçika 627.181 12 0,00 188,83 11 6,00 47.328 2.516 X Avusturya 431.220 0 0,00 69,88 9 5,70 51.122 1.603 X X Danimarka 420.724 0 0,00 50,87 6 4,10 60.718 2.300 X İsveç 411.977 9 0,00 35,81 10 4,90 58.899 2.396 X Suudi Arabistan 360.348 715 0,20 74,32 31 97,10 24.406 2.130 İsviçre 257.518 0 0,00 46,54 8 5,70 85.617 2.185 X Portekiz 405.087 0 0,00 300,31 10 0,60 22.124 3.585 X ABD 296.311 85 0,03 107,51 319 0,80 54.629 8.734 X Irak 282.429 40.454 14,32 109,88 35 98,90 6.420 1.263 X Çek Cumhuriyeti 221.557 0 0,00 16,38 11 0,10 19.502 1.829 X X X Finlandiya 230.562 0 0,00 49,77 5 0,80 49.843 2.319 X Meksika 267.724 0 0,00 105,58 125 0,10 10.326 11.779 Malezya 204.213 147 0,07 41,43 30 61,40 11.307 7.998 X İrlanda 209.196 0 0,00 50,83 5 0,90 54.339 3.287 X Singapur 190.442 0 0,00 4,50 5 14,90 56.284 8.307 Rusya Federasyonu 197.083 33 0,02 107,67 144 11,70 12.736 1.796 X Macaristan 229.352 0 0,00 146,14 10 0,30 14.027 1.391 X X Avustralya 247.663 39 0,02 85,52 23 1,90 61.980 14.513 X BAE 159.418 2.835 1,78 23,96 9 76,00 43.963 2.683 Slovakya 132.060 0 0,00 48,71 5 0,10 18.501 1.552 X Polonya 173.090 4 0,00 137,08 38 0,10 14.337 1.642 X Hong Kong 117.184 0 0,00 5,16 7 1,30 40.170 7.722 Katar 80.676 717 0,89 13,06 2 77,50 96.732 2.383 Japonya 163.060 20 0,01 89,00 127 0,10 36.194 8.773
Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Dış Pazar Stratejileri Çalışma Grubu 7 DONDURMA SEKTÖRÜ DIŞ PAZAR STRATEJİLERİ ÇALIŞMASI
4. SONUÇ Dünyanın en önemli dondurma ithalatçıları incelendiğinde AB ülkelerinin öne çıktığı görülmektedir. Bununla birlikte AB’nin Türkiye’den süt ve süt ürünleri ithalatında sadece onaylı işletmelere izin vermesi buna bağlı olarak da, dondurma ithalatında onaylı süt işletmelerinden alınan süt ile üretilen dondurmalara onay vermesi Türkiye’nin AB’ye dondurma ihracatını engelleyen en önemli sorun olarak görülmektedir.
Türkiye’nin süt üretiminde kaliteyi arttırmaya yönelik çalışmalar yapması, Ortadoğu, Uzakdoğu ve Kuzey Afrika’ya yönelik pazar faaliyetlerini geliştirmesi, butik dondurma ve yöresel dondurma ürünlerinin yurtdışında tanıtımına yönelik faaliyetlerde bulunulması dondurma ihracatımızın arttırılması için önem taşımaktadır.
6. KAYNAKÇA Ambalajlı Süt Üreticileri Birliği
European Ice Cream Association. Facts & Figures. http://euroglaces.eu/en/Facts- figures/General-overview/
International Dairy Food Association. Ice Cream Sales & Trends. http://www.idfa.org/news- views/media-kits/ice-cream/ice-cream-sales-trends.
İstanbul Ticaret Odası. Dondurma Sektörü. http://www.ito.org.tr/Dokuman/Sektor/1-29.pdf.
Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Dış Pazar Stratejileri Çalışma Grubu