Gomphidiaceae 31-08-2020

Jean Werts & Joke De Sutter

• Alfabetische index • Gomphidiaceae geslachten alfabetisch • Gomphidiaceae foto’s & hyperlinken • Tabel relaties Spijkerzwammen, Boleten en boomsoorten • Bibliografie Gomphidiaceae geslachten alfabetisch

• Chroogomphus • Geslacht Chroogomphus

• Vruchtlichamen met een hoed en een steel en lamellen; hoed subkleverig tot droog; velum aanwezig, vezelig, spinnenwebachtig; lamellen dik, diep aflopend, bleekoranje, okergeel of rozebruin, dan zwartachtig van de sporen; sporenfiguur zwartbruin. • Sporen fusiform met indeuking achter de aanhechting, effen; vlees niet amyloïd; trama van het divergent; gespen afwezig. • Type: Chroogomphus rutilus. • Vormt ecomycorrhiza met Pinaceae en is mycoparasitisch, gewoonlijk met nabije Suillussoorten. • Bron: Flora agaricina neerlandica volume 7. • Slechts één soort in België en Nederland:

Chroogomphus rutilus Koperrode spijkerzwam Geslacht Gomphidius

• Vruchtlichamen met hoed en steel en lamellen; hoed vettig tot kleverig; velum aanwezig in de vorm van een ring en aanhangende plakjes aan de rand van de hoed; lamellen eerst wit of grijs dan donkerder wordend naargelang de sporen rijpen; sporenfiguur zwartbruin. • Sporen fusiform met indeuking achter de aanhechting, effen; vlees niet amyloïd; pleurocystiden aanwezig, dikwijls groot en geïncrusteerd; trama van het hymenium divergent; gespen afwezig. • Type: . • Vormt met Pinaceae en is mycoparasitisch, gewoonlijk met nabije Suillissoorten. • Bron: Flora agaricina neerlandica volume 7.

• Gomphidius foto’s & beschrijving • Gomphidius soorten Geslacht Gomphidius

Gomphidius glutinosus Slijmige spijkerzwam Gomphidius maculatus Larixspijkerzwam Gomphidius roseus Roze spijkerzwam Chroogomphus rutilus (Schaeff.:Fr.)O.K. Mill. Koperrode spijkerzwam

Mycoparasitisch, geassocieerd met het mycelium van Suillus granulatus en Rhizopogon-soorten, vormt ectomycorrhiza met 2-naaldige dennen op droge, zwak zure tot basische humusarme zandige bodems.

Arnout Zwaenepoel waarnemingen.be Chroogomphus rutilus (Schaeff.:Fr.)O.K. Mill. Koperrode spijkerzwam

• Hoed: gewelfd, met een bultje, Ø 4-8 cm, glad, kleverig, glanzend, steen- tot koperrood met een wijnrode tint. • Steel: 5-12 cm x 5-15 mm, oranje - okerkleurig, de steeltop wijnrood, met ringvormige velumresten en een toegespitste basis met een vuilokerkleurig tot roze mycelium. • Vlees: oranjeoker. Smaak mild, nootachtig. Geur geen. • Lamellen: olijfoker tot vuilpurper. • Sporenfiguur: olijfbruin. • Ecologie: Mycoparasitisch, geassocieerd met het mycelium van Suillus granulatus en Rhizopogon-soorten, vormt ectomycorrhiza met 2-naaldige dennen op droge, zwak zure tot basische humusarme zandige bodems. Augustus – november. • Bron: Fungi of Switserland volume 3.

Zijn duidelijk slijmerige hoed bij vocht onderscheidt hem van C. helveticus die nooit een slijmerige hoed heeft. Chroogomphus rutilus (Schaeff.:Fr.)O.K. Mill. Koperrode spijkerzwam Gomphidius glutinosus (Schaeff.:Fr.) Fr. Slijmige spijkerzwam Vormt ectomycorrhiza met naaldbomen op strooiselarme en voedselarme, zwak zure zandgrond. Mogelijk ook parasitair op het mycelium van Boleten (Suillus) en Vezeltruffels (Rhizopogon). Mogelijk mycoparasitair.

François Hela waarneminen.be Gomphidius glutinosus (Schaeff.:Fr.) Fr. Slijmige spijkerzwam

• Hoed: gewelfd tot vlak trechtervormig, Ø 5-12 cm, slijmerig, grijzig-violetbruin. • Steel: 3 – 10 x 1 - 2 cm, slijmerig, wittig, onder de slijmerige, zwart wordende ringzone wittig tot licht grijsbruin, met een citroengele basis. • Vlees: wittig, met een wijnkleurige of citroengele tint. Smaak geen. Geur geen. • Lamellen: bleek tot grijsbruin. • Sporenfiguur: donker roodbruin. • Ecologie: vormt ectomycorrhiza met naaldbomen op strooiselarme en voedselarme, zwak zure zandgrond. Mogelijk ook parasitair op het mycelium van Boleten (Suillus) en Vezeltruffels (Rhizopogon). Mogelijk mycoparasitair. Augustus – november. Zeer zeldzaam, Rode Lijstsoort. • Bron: Fungi of Switserland volume 3.

Deze soort is het grootste en meest algemene van het genus en is goed herkenbaar. Hij groeit altijd onder Spar, de andere soorten groeien onder andere bomen zoals G. maculatus onder Lariks en G. roseus onder Den. Gomphidius glutinosus (Schaeff.:Fr.) Fr. Slijmige spijkerzwam Gomphidius maculatus (Scop.)Fr. Larixspijkerzwam

Gespikkelde steel, geassocieerd met Suillus- soorten en Lariks.

Tom Moens waarnemingen.be Gomphidius maculatus (Scop.)Fr. Larixspijkerzwam

• Hoed: 3 – 6 cm doormeter, wit- of grijsachtig, zwart gevlekt bij oudere exemplaren, kleverig. • Steel: 45 – 75 x 10 – 20mm, witachtig, later sepia, basis geelachtig, apex droog. • Vlees: wit in de hoed, rood wordend met een wijntint in de steelbasis, ouder zwart wordend op sommige plaatsen. Smaak en geur onbeduidend. • Lamellen: ver uiteen, aflopend, witachtig, later grijs met wijntint, ouder donker wordend. Sporenpoeder zwartachtig. • Sporenfiguur: bruinzwart. • Ecologie: geassocieerd met Suillussoorten en Lariks. • Bron: Fungi of Switserland volume 3.

De algemeenste soort is G. glutinosus die altijd onder Spar groeit en gewoonlijk robuuster is dan G. maculatus; zijn hoed en steel is dik bedekt met slijm en hij heeft een slijmerige ringzone, de hoed is gewoonlijk lila en de basis van de steel is helder geel. G. roseus, met een roze hoed is mycorrhizavormend met Den. Gomphidius maculatus (Scop.)Fr. Larixspijkerzwam Gomphidius roseus (Nees.:Fr)Fr. Roze spijkerzwam

Bij dennen, gedeeltelijk parasiterend op het mycelium van de Koeienboleet (), in naaldbossen op droge, voedsel- en strooiselarme zandgrond. Ectomycorrhizavormend met .

Joke De Sutter Driehoeksbos 2015/10 Gomphidius roseus (Nees.:Fr)Fr. Roze spijkerzwam

• Hoed: gewelfd tot vlak trechtervormig, Ø 3-6 cm, kleverig, roze- tot koraal- of steenrood. • Steel: 3-6 cm x 10-15 mm, wittig, met roze tot wijnkleurige of bruine tinten, een witte, door sporen zwarte, slijmerige ringzone en een toegespitste basis. • Vlees: vuilwit met een roze tint. Smaak geen. Geur geen. • Lamellen: grijzig tot muisgrijs. • Sporenfiguur: donker roodbruin. • Ecologie: bij dennen, gedeeltelijk parasiterend op het mycelium van de Koeienboleet (Suillus bovinus), in naaldbossen op droge, voedsel- en strooiselarme zandgrond. Ectomycorrhizavormend met Pinus sylvestris. • Bron: Fungi of Switserland volume 3.

Op zure en meestal zandige bodem onder Den. Deze soort is zeer kenmerkend door zijn rode hoed, zijn wit en niet verkleurend vlees, en zijn groeiplaats onder Den. Oppervlakkig lijkt hij op een rode russula. Groeit dikwijls samen met Suillus bovinus. Gomphidius roseus (Nees.:Fr)Fr. Roze spijkerzwam Alfabetische index •A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z A B C Chroogomphus rutilus D E F G Gomphidius glutinosus Gomphidius maculatus Gomphidius roseus H I J K Koperrode spijkerzwam L Larixspijkerzwam M N O P Q R Roze spijkerzwam S Slijmige spijkerzwam U T Tabel relaties spijkerzwammen V W X X Z Tabel relaties Spijkerzwammen

Spijkerzwam Boleet Boomsoort G. helveticus Suillus sibiricus Pinus cembra G. helveticus Suillus plorans Pinus cembra G. maculatus Rhizopogon spec. Picea abiës C. rutilus Suillus flavidus Larix decidua C. rutilus Suillus variegatus Pinus sylvestris G. tomentosus Suillus spec. Tsuga heterophylla G. glutinosus Suillus spec. Picea abiës G. glutinosus Rhizopogon spec. Picea abiës G. gracilis Suillus cf. flavidus Larix decidua G. roseus Suillus bovinus Pinus sylvestris G. spec. Suillus cavipes Larix decidua Bibliografie

• Fungi of Switserland volume 3 Breitenbach/Kränzlin • Standaardlijst van en Myxomycota van Vlaanderen en het Brussels gewest Ruben Walleyn & Emile Vandeven • Beknopte standaardlijst van Nederlandse paddenstoelen 2013 Eef Arnolds & Ad van den Berg • Paddenstoelen, Schimmels en Slijmzwammen van Vlaanderen Hans Vermeulen • Flora agaricina neerlandica volume 5 • Flora agaricina Neerlandica volume 7 • Waarnemingen.be