PRIS £1

Rhif 330

Mehefi n Y TINCER 2010 PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, , , A’R Actores ddawnus Ar sail ei pherfformiad diweddaraf yn y ffi lm Royal Wedding (BBC) credaf y gellir dweud gyda hyder y bydd wyneb Gwyneth Keyworth yr actores o Bow Street yn un cyfarwydd iawn ar ein sgrïniau yn y dyfodol. Mae’r camera, fel y dywedir, yn ei ‘hoffi ’, mae ganddi amseru ardderchog a dangosodd unwaith eto ei bod yn feistres ar acenion ac yn gallu cyfl wyno llinellau yn ddidwyll a naturiol. Tybiaf fod yr is-deitl ‘introducing Gwyneth Keyworth’ ar gychwyn y ffi lm yn dangos fod y cynhyrchwyr yn gwbl ymwybodol eu bod wedi darganfod dawn newydd arbennig. Mae Abi Morgan, awdures y ffi lm yn adnabyddus am ei hysgrifennu cryf ac am ymdrin â phynciau heriol ac nid oedd y ffi lm hon yn eithriad. Ar yr wyneb ffi lm am bentref yn y cymoedd yn dathlu priodas Charles a Diana oedd Royal Wedding ond roedd wrth reswm yn llawer mwy na hynny. Tammy Caddock , y cymeriad yr oedd Gwyneth yn ei chwarae oedd yn trefnu’r dathliad ac felly yn linyn gysylltiol i’r ffi lm. O ganlyniad roedd y cymeriad yn allweddol i lwyddiant y ffi lm ac yn dipyn o gyfrifoldeb i roi ar ysgwyddau ifanc. Ond gydag Llun trwy ganiatâd y BBC aeddfedrwydd rhyfeddol dangosodd Gwyneth ei bod yn gallu ymgymryd â’r cyfrifoldeb hwnnw a Llun: Keith Morris chreu cymeriad hynod o amlochrog. Llwyddodd cynrychioli ‘merch newydd yr wythdegau’. Y i gyfl eu ystod eang o emosiynau a hynny’n aml ferch sy’n rheoli ac yn penderfynu ar ei dyfodol yn ddi-ddeialog ac rwy’n siwr fod yr awdures Abi ei hunan yn hytrach na bod yn israddol o fewn Morgan yn hapus iawn gyda’i dehongliad. Roedd priodas a’r gweithle ac roedd perfformiad grymus y cyd-chwarae rhyngddi â Jodie Wittacker, oedd Gwyneth yn tanlinellu hynny. yn chwarae ei mam, yn llawn anwyldeb. Mewn Darlledwyd y ffi lm fel rhan o dymor y BBC i gwirionedd gellir dadlau mai ffi lm am Tammy gofi o’r ‘wythdegau’, degawd o ddirwasgiad difrifol Caddock yw Royal Wedding oherwydd hi sy’n i ardaloedd fel Blaengarw, lleoliad dychmygol y ffi lm hwn, a’r tristwch yw fod yr ardaloedd hynny’n dal i ddioddef hyd heddiw . Nid oes gen i fawr o gof am briodas Charles a Diana. I ddweud y gwir roedd y briodas yn golygu llai imi nag i Charles hyd yn oed. Ar y pryd ychydig o bobl a wyddai ‘fod tri yn y briodas’ wrth gwrs ond erbyn hyn mae’r byd i gyd yn gwybod a defnyddiodd Abi Morgan hynny i greu eironi ddramatig effeithiol. Er fod rhai agweddau o’r ffi lm megis ambell i ystrydeb, y diwedd ffantasïol a’r ffi lter melyn i gyfl eu cyfnod yn tarfu ar fy nifyrrwch hoffais y dull y defnyddiodd Abi Morgan y briodas frenhinol i greu eironi ddramatig ac Os buoch yn yr Urdd yn i adlewyrchu priodasau’r prif gymeriadau. Ac a dod i mewn o ochr Llambed fe fyddech wedi fel yn ei ffi lm Sex Traffi c gan yr un awdures sylwi ar y pyramid anferth o fyrnau silwair ger y roedd rhannau o’r deialog yn rymus iawn. fynedfa mewn coch, gwyn a gwyrdd. Yn ôl Rhun Ond yn fwy na dim mae hi’n braf gweld Fychan, Ymchwilydd Silwair yn IBERS fe grewyd y actores ifanc yn llwyddo, yn enwedig actores pyramid ganddynt i ddathlu ymweliad y Steddfod â o ardal Y Tincer ac rwy’n proffwydo y bydd Cheredigion. IBERS sy’n rheoli tir y fferm ar stad yr enwebiad BAFTA yn sgil y perfformiad Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn Llanerchaeron. ardderchog hwn. GWJ Llun trwy ganiatâd y BBC

templatelliw.indd 1 22/6/10 10:02:37 2 Y TINCER MEHEFIN 2010

CYDNABYDDIR Y TINCER CEFNOGAETH - un o bapurau bro | Sefydlwyd Medi 1977 ISSN 0963-925X | Rhif 330 | Mehefin 2010

SWYDDOGION DYDDIADUR Y TINCER GOLYGYDD - Ceris Gruffudd Rhos Helyg, 23 Maesyrefail Y DYDDIAD OLAF Y BYDD GOHEBWYR LLEOL YN DERBYN DEUNYDD AR GYFER Y Penrhyn-coch ☎ 828017 RHIFYN NESAF FYDD MEDI 3 a MEDI 4 I’R GOLYGYDD. DYDDIAD CYHOEDDI MEDI 16 [email protected] MEHEFIN 24 Nos Iau Prom Cwmwythig, Capel Bangor. Bar a y Gaiman (arweinydd: Edith TEIPYDD - Iona Bailey ysgolion cynradd Ceredigion - Côr barbeciw gyda Byrger Dai Jones, MacDonald; cyfeilydd: Hector Ariel a cherddorfa a rhai o enillwyr Llywydd y Sioe am 7.30. Tocynnau MacDonald a’r unawdwyr Billy

CYSODYDD - Dylunio GraffEG ☎ 832980 Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd £10 Elw at Sioe’r Cardis 2010. Hughes a Marcelo Griffi ths ym CADEIRYDD - Mrs Llinos Dafi s, Cedrwydd, yng Nghanolfan y Celfyddydau am Sylwer ar y newid dyddiad a bydd Morlan, am 7.30. ☎ 828262 7.15 artistiaid gwahanol. AWST 7 Dydd Sadwrn Sioe Capel IS-GADEIRYDD - Elin Hefi n, Ynyswen, MEHEFIN 25 Nos Wener Pumed GORFFENNAF 9 Nos Wener Bangor ar gae Maes Bangor Stryd Fawr, Y Borth ☎ 871334 noson o Gaws, Gwin a Chân Barbeciw Capel y Garn yn Carreg YSGRIFENNYDD - Anwen Pierce yn Eglwys St. Pedr. Elerch gyda Cennen, Dolau am 6.30 Oedolion AWST 8 Dydd Sul Cinio Sul canol 46 Bryncastell, Bow Street ☎ 828337 Chôr Ger-y-Lli, Linda Griffi ths ac £5 Plant £1 dydd gan Bwyd Bethan mewn pabell Ensemble Taliesin o 7.00-9.00 yr ar lawnt Gogerddan. Pris £17. Yr TRYSORYDD - Paul Bevan, Felin Ddewi, 4 Glan- hwyr. Mynediad £6.00. Plant: £1.50 GORFFENNAF 9 Nos Wener elw tuag at Ymchwil y Galon a Ffagl ceulan, Penrhyn-coch ☎ 820 583 Cystadleuaeth Dodgeball Agored yn Gobaith. Tocynnau ar gael o Siop [email protected] MEHEFIN 26 Prynhawn Sadwrn Ysgol Penrhyn-coch o 5.30 ymlaen Ffagl Gobaith, Stryd y Popty neu HYSBYSEBION - Rhodri Morgan, Maes Mieri, Barbeciw a râs balw^ n: adloniant i’r teulu, Barbeciw yn CPD Penrhyn-coch o7 Eirwen Hughes 828 394 neu Mair Llandre SY24 5BS (01970) 828 729 rhodrimoc@ diodydd, bwyd yng Nghae Penrhyn- ymlaen ac Aber Jazz o 9.00 ymlaen. Jenkins 828 263 yahoo.co.uk coch. Mynediad am ddim Band yn Elw tuag at Sefydliad Brenhinol y TREFNYDD Y CYFEILLION - Bryn Roberts, 4 chwarae yn fyw o 3.00 ymlaen Galon AWST 21 Dydd Sadwrn Sioe Brynmeillion, Bow Street ☎ 828136 Penrhyn-coch GORFFENNAF 1 Nos Iau Cyfarfod GORFFENNAF 9 Nos Wener LLUNIAU - Peter Henley blynydol Cymdeithas y Penrhyn yn Topiau Poteli Lwcus. Tynnir gan Mr AWST 31 Nos Fawrth Cyfarfod Dôleglur, Bow Street ☎ 828173 festri Horeb am 7.30 Illtyd Griffi ths, Glandyfi . Stondiau PACT yn festri Horeb, Penrhyn-coch TASG Y TINCER - Anwen Pierce amrywiol a lluniaeth ysgafn yn am 7.00 GORFFENNAF 2 Nos Wener Neuadd yr Eglwys, Capel Bangor am Noson Goffi fl ynyddol Capel 6.30. MEDI 3 Nos Fercher Cyfarfod GOHEBYDDION LLEOL Noddfa yn Festri`r Capel am 7.00. Blynyddol y Tincer yn festri Noddfa GORFFENNAF 15 Nos Iau am 7.30. ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL GORFFENNAF 3 Dydd Sadwrn Te Bwrlwm banc bro yn Llety Ceiro, Mrs Beti Daniel, Glyn Rheidol ☎ 880 691 hufen a mefys yn Neuadd yr Eglwys, Llandre – plant o 5-7; oedolion o MEDI 4 Dydd Sadwrn Sioe Y BORTH Penrhyn-coch 7.00 ymlaen – gweler tudalen 5 Rhydypennau Elin Hefi n, Ynyswen, Stryd Fawr [email protected] GORFFENNAF 3 Nos Sadwrn GORFFENNAF 17 Nos Sadwrn MEDI 4 Dydd Sadwrn Sioe Cyngerdd Sioe’r Cardis ar Fferm Cyngerdd gan Gôr Merched Trefeurig. BOW STREET Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ☎ 828 102 Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ☎ 820908 Y Tincer drwy’r post - Pris 10 rhifyn - £10 (£19 i wlad erystwyth, SY23 3BB 01970 612984. Anwen Pierce, 46 Bryncastell ☎ 828 337 y tu allan i Ewrop). Cysylltwch â Haydn Foulkes, 7 CAPEL BANGOR/PEN-LLWYN Maesyrefail, Penrhyn-coch, Aberystwyth, Ceredigion, Camera’r Tincer - Cofi wch am gamera digidol y Mrs Aeronwy Lewis, Rheidol Banc SY23 3HE. ☎ 01970 828 889 Tincer – mae ar gael i unrhyw un yn yr ardal fydd am ei Blaengeuffordd ☎ 880 645 fenthyg i dynnu llun ar gyfer y papur o gyngerdd, cinio CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI Y Tincer ar dâp - Cofi wch fod modd cael y Tincer neu ddigwyddiad a gynhelir o fewn ein dalgylch. Fe’i Dai Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch, ar gaset ar gyfer y rhai sydd â’r golwg yn pallu. cedwir gan Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street ☎ 623660 Os hoffech chi dderbyn copi o’r tâp, cysylltwch â (☎ 828102). Os byddwch am gael llun eich noson goffi Elwyna Davies, Tyncwm ☎ 880275 Rhiain Lewis, Glynllifon, 17 Heol Alun , Ab- yn Y Tincer defnyddiwch y camera. DÔL-Y-BONT Mrs Llinos Evans, Dôlwerdd ☎ 871 615 DOLAU Mrs Margaret Rees, Seintwar ☎ 828 309 RHODRI JONES Brici a chontractiwr Mrs Bethan Bebb, Penpistyll, adeiladu ☎ 880 228 LLANDRE 07815 121 238 Mrs Mair England Pantyglyn, Llandre ☎ 828693 Gwaith cerrig PENRHYN-COCH Mairwen Jones, 7 Tan-y-berth ☎ 820642 Adeiladu o’r newydd Estyniadau Patios TREFEURIG Mrs Edwina Davies, Darren Villa Waliau gardd Pen-bont Rhydybeddau ☎ 828 296 Llandre Bow Street

templatelliw.indd 2 22/6/10 09:50:48 Y TINCER MEHEFIN 2010 3

CYFEILLION CYNGERDD Y TINCER Nos Sadwrn Gorffennaf 30 Mlynedd ’Nôl 17 am 7.00 Dyma fanylion enillwyr Cyngerdd gan Gôr Merched Cyfeillion Y Tincer Mis y Gaiman (arweinydd: Edith MacDonald; cyfeilydd: Mai Hector Ariel MacDonald a’r unawdwyr Billy Hughes a £25 Rhif (157) Gordon Jones, Marcelo Griffi ths ym Morlan, Y Wern, Bow Street. Aberystwyth. £15 Rhif (233) Elin Pierce Llywydd: Dr Meredydd Evans Williams, 46 Bryncastell, Bow Street. £10 Rhif (133) Ceri Williams, CÔR CARDI-GÂN 2 Glanstewi, Penrhyn-coch. [SATB]

Fe dynnwyd y rhifau yn chwilio am aelodau newydd buddugol gan ein golygydd. Ymarferion bob nos Fercher Cysylltwch â’r Trefnydd, Bryn yn y Gwndwn, Theatr Roberts, 4 Brynmeillion, Bow Felin-fach Parti cyd-adrodd Maesafallen ym Mhontrhydfendigaid. Street, os am fod yn aelod. am 8:00y.h. Rhes gefn (o’r chwith): Mrs Linda Jones, Mrs Carwen Croeso i aelodau dros 18 oed Vaughan, Mrs Brenda Jones, Miss Rhiannon Roberts, Mrs Am restr o Gyfeillion y yn unig. Beryl Hughes, Mrs Margaret Roberts, Mrs Mary Thomas. Tincer 2009/10 gweler www. Dewch yn llu i Rhes fl aen (o’r chwith): Mrs Dwysli Jones, Mrs Enid Jones, trefeurig.org/uploads/ fwynhau a chymdeithasu. Delyth Jones, Gwyneth Jones, Eira Williams, Lowri cyfeilliontincer2009.pdf Am ragor o fanylion cysylltwch Williams, a Magaret Matthews. â Brei Davies 07964 904309 Llun: Tegwyn Jones (O’r Tincer Mai 1980)

Cwmni Licris Olsorts TAITH DEWI SANT: Y TINCER 2-10 Hydref 2010 Penderfynwyd cynnal Mae’r cwmni wedi bod yn yn byw ac yn cysgu. Yn Eleni yn ystod wythnos gyntaf mis Hydref bydd “Taith Cyfarfod Blynyddol y brysur eleni eto yn dysgu y ddrama yma y cipiodd Dewi Sant” yn cyrraedd ardaloedd Penrhyn-coch, Tincer eleni ddechrau’r dwy ddrama, sef Y Sics Ten Catrin Jenkins wobr y prif Bow Street, Tal-y-bont, Tre Taliesin a’r cyffi niau. Bydd tymor ac fe’i cynhelir o Euston, gan Gwynedd actor o dan ddeg ar hugain yr wythnos yn rhan o genhadaeth ehangach a fydd nos Fercher Medi’r 8fed Huws Jones, Llidiardau, Y oed. yn digwydd rhwng 18 Medi a 10 Hydref yn siroedd yn festri Noddfa, Bow Bala. Dyma’r tro cyntaf Bu’r ddwy ddrama Ceredigion, Penfro a Gorllewin Caerfyrddin. Street am 7.30. Fel mae erioed i’r ddrama yma yn cystadlu yng Ngãyl Eglwysi lleol sy’n trefnu’r genhadaeth mewn darllenwyr yn ymwybodol gael ei pherfformio. Drama ddrama Corwen oedd cydweithrediad â mudiad o’r enw ‘Through Faith bu problemau ariannol yw am bedwar person yn hefyd yn ragwrandawiad Missions’. Gwahoddwyd y mudiad i weithio mewn eleni am amryfal resymau. teithio yn ôl o Lundain ar i’r Eisteddfod Genedlaethol. partneriaeth â’r eglwysi lleol ac y mae ganddynt Bydd trysorydd newydd y trên yn ystod y Rhyfel Byddant yn cystadlu nos fl ynyddoedd o brofi ad yn cynnal cenhadaeth o’r fath. – Hedydd Cunigham, yn Irac. Maent i gyd o Lun yr ail o Awst yn Yn ystod yr wythnos bydd y tîm o genhadon Llandre yn cymryd y gefndir a sefyllfaoedd Theatr Fach y Maes yn yr yn awyddus i gyfarfod â chymaint o bobl â phosib. gwaith drosodd o Fedi 2010 gwahanol. Bu’r ddrama Eisteddfod Genedlaethol Byddant yn ymweld â mudiadau a chymdeithasau lleol a phenodwyd Bryn Roberts yma yn cystadlu yng yng Nglynebwy. yn ogystal â mynd o ddrws i ddrws i ddweud gair am yn Drefnydd Gwerthiant. Ngãyl ddrama’r Groeslon a y daith, y genhadaeth a’r dystiolaeth Gristnogol. Bydd I fod â gwell dealltwriaeth chael y bedwaredd wobr. pob un ohonynt yn gwisgo crys chwys gyda’r enw o lif arian y papur a Yr ail ddrama yw Ni’n “Taith Dewi Sant” mewn llythrennau bras a byddant gwella ein trefniadaeth Dwy gan Nan Lewis. Mae’r yn lletya mewn festrïoedd yn ardal Bow Street am gyllidol bwriedir cyfl wyno ddrama yn cyfl eu sefyllfa y pedair noson gyntaf cyn symud ymlaen i ardal ffurfl enni i ddosbarthwyr gyfoes lle mae teulu un Penrhyn-coch am y pedair noson olaf. Fe fydd angen a bydd Bryn yn eu rhiant yn byw mewn tlodi sicrhau cartrefi lle gall y gwirfoddolwyr gael pryd o cyfarfod yn uniongyrchol a phroblemau seicolegol. fwyd a chawod gyda’r hwyr a phe baech yn barod i neu mewn grÐpiau cyn Lleolir y ddrama mewn wahodd dau aelod o’r tîm i’ch cartref un noson am dechrau y tymor nesaf. ystafell fl er a digysur yr swper byddem yn hynod ddiolchgar. olwg, ynddi mae’r teulu Fel rhan o’r genhadaeth cynhelir Oedfa Ddiolchgarwch arbennig yn Neuadd Penrhyn-coch ar nos Fercher, 6ed Hydref yng nghwmni’r Parchedig Tecwyn Ifan. Estynnir croeso cynnes i bawb i ddod i’r oedfa. Os hoffech dderbyn rhagor o wybodaeth am y genhadaeth neu os ydych yn fodlon darparu pryd o fwyd gyda’r hwyr yna cysylltwch â Wyn neu Judith Morris ar 820939. Pe baech yn dymuno gwirfoddoli i genhadu gydag un o’r timoedd, yna mae croeso i chi fynychu diwrnod o hyfforddiant yn Festri Seion, Stryd y Popty, Aberystwyth ar ddydd Sadwrn, 24ain Gorffennaf. Eto, cysylltwch â Wyn neu Judith am fwy o fanylion ar y Catrin Jenkins, enillydd tlws y rhif uchod. prif actor dan ddeg ar hugain oed Gweler http://www.t-f-m.org.uk/ a http://www. ^ yng Ngwyl Ddrama Corwen. walksaintdavid.co.uk/

templatelliw.indd 3 22/6/10 10:04:51 4 Y TINCER MEHEFIN 2010

Y BORTH

Suliau`r Gerlan Gorffennaf 4 10.00 Y Parchg Wyn Rhys Morris DYSGWR Y MIS 11 10.00 Y Parchg Richard Lewis 18 2.00 Y Parchg W J Edwards Beth yw eich enw? 25 2.00 Miss Delyth Morgans Joy Cook

Aws t Faint yw eich oed? 64 Dim Oedfaon yn ystod mis Awst Ers faint ydych chi wedi bod yn dysgu Medi Cymraeg? Ers deng mlynedd 5 2.00 Y Parchg Wyn Rhys Morris Ble oeddech chi’n dysgu Cymraeg? Nawr yn 12 2.00 Y Parchg Andrew Lenny y tafarn ‘Y Friendship’ yn y Borth gyda Ioan 19 2.00 Y Parchg Marc Morgan Yna rhannwyd y tir yn randiroedd, plannodd Guile - tiwtor bendigedig Dysgais i ym Maes 26 2.00 Uno yn Y Babell rhai datws a dyna ddechrau ar y gerddi! Mae tua Lowri, Aberystwyth. Hefyd yn y Ganolfan deugain aelod erbyn hyn, rhai yn gweithio’n Hamdden, Plas-crug ac yn y Morlan, Eglwys Sant Mathew unigol a rhai yn rhannu- hyn mewn un rhan Aberystwyth o’r cae. Mae rhan arall y cae wedi ei neilltuo i’r Ymunwyd â’r gynulleidfa yn Eglwys Sant gymuned,sy’n cynnwys bwâu helyg, dau bwll O le ydych chi’n dod yn wreiddiol? Mathew, ddydd Sul, 30 Mai, gan aelodau o dãr, gardd berlysiau, ardal bywyd gwyllt ac erbyn Dw i’n dod o Nant-y-glo ger Brynmawr ond Eglwys Sant Mihangel, Eglwys-fach. Â’r Ficer, Y heddi codwyd tñ cymunedol.Yn ogystal â hyn, ces i fy magu yn Henffordd. Teulu fy nhad Parchg Cecilia Charles, i ffwrdd, gofalwyd am plannwyd 100 o goed ac mae llawer mwy ar y yn dod o Nant-y-glo a Blaina, teulu fy mam y gwasanaeth gan Undeb y Mamau ar y cyd ag gweill yn dod o Fedlinog. Ro’n i’n athrawes ers tri Ysgol Sul Eglwys Sant Mathew. Os hoffech wybod mwy, mae croeso i chi deg blynedd ond dw ‘ wedi ymddeol nawr. Arweiniwyd y gwasanaeth gan Mrs Joyce gysylltu drwy ddefnyddio’r cyfeiriad e bost Berryman. Fel mae’n digwydd, digwyddodd [email protected] ac yn Pam benderfynoch chi ddysgu Dydd Santes Melangell ar ddydd Gwener, 28 ogystal, gallwch ddarllen blog ar http://www. Cymraeg? Mai, ac felly, yn lle pregeth, fe ddywedodd Mrs gerddicymunedol.blogspot.com/ Cymraeg oedd iaith fy nheulu a ro’n i Berryman chwedl Santes Melangell wrth y plant. wastod wedi eisiau siarad Cymraeg yn rhugl. Darllenwyd y llith gyntaf gan Hattie York a RNLI Megan Trubshaw a’r ail lith gan Mrs Ann Newby. Pryd, neu gyda phwy ydych chi’n siarad Gweddïwyd gan Mrs Betty Gregory. Canwyd Cynhaliwyd Cyfarfod Agored Blynyddol RNLI Cymraeg? eitemau gan blant yr Ysgol Sul, wedi eu harwain Y Borth yng Ngorsaf y Bad Achub, nos Wener, 4 Yn y dosbarth gyda tiwtor a dysgwyr eraill, gan eu hathrawes, Joy Cook, gyda’r organydd, Mr Mehefi n. Croesawyd aelodau gan y Llywydd Mr wrth gwrs. Hefyd gyda tiwtor cyfrifi adur Michael James yn cyfeilio. Ar ôl y gwasanaeth, Paul Frost, a alwodd am funud o dawelwch er o’r enw Linda ac weithiau gyda ffrindiau mwynhawyd te a choffi yn yr Eglwys. cof am y diweddar Mr Aran Morris, a fu farw’r arall. Ond dw i ddim yn siarad ac ymarfer llynedd. Roddodd Mr Morris fl ynyddoedd o digon o Gymraeg achos does dim llawer o Bedydd Esgob wasanaeth i Orsaf Y Borth, yr oedd yn aelod ffrindiau ‘da fi yn siarad Cymraeg. Ond mae sefydlu ohoni. gen i lawer o ddiddordebau a dwi’n trio siarad Dydd Sul, 9 Mai, yn Eglwys y Drindod Derbyniwyd adroddiadau gan Gill Parry Cymraeg pan gaf i’r cyfl e e.e. yn Sefydliad Sanctaidd, Aberystwyth, conffyrmiwyd Hattie (Ysgrifennydd), Margaret Griffi ths (Cadeirydd y Merched, Clwb Henoed y Borth, y ‘British York a Megan Trubshaw gan y Gwir Barchedig Urdd y Merched) a Mr Glynne Evans (Trysorydd). Legion’ ac Undeb y Mamau,wrth glywed y Wyn Evans, Esgob Tyddewi. Mae Hattie a Megan Edrychodd Mr Ronnie Davies (Ysgr. Anrh.) yn ôl plant yn darllen yn yr ysgol a’r ysgol Sul ac yn aelodau ffyddlon o Ysgol Sul Eglwys Sant dros ysgwydd blwyddyn oedd wedi bod yn eithaf wrth fynd ar ‘Pryd ar glud’ neu wrth weithio Mathew. tawel: lansiwyd y bad achub 22 o weithiau gyda yn siop ‘RNLI y Borth. Bydden i’n croesawu dim ond un digwyddiad â’r potensial i fod yn unrhyw gyfl e i ymarfer siarad! Bedydd ddifrifol. Ar hyn o bryd, mae RNLI Y Borth yn gofyn Dydd Sul, 30 Mai, yn ystod y gwasanaeth am wirfoddolwyr i’w hyfforddi fel aelodau o’r boreol, bedyddiwyd Eric John Stockford, mab criw. Os oes diddordeb gennych, gallwch gysylltu Sian (Hubbard gynt) a William Stockford, Ffordd â Mr Ronnie Davies ar 871 512 neu â Gorsaf y Bad y Fulfran, ac wñr Kai ac Anna Hubbard, Kyana. Achub. Gofalwyd am y gwasanaeth gan y Ficer, y Parchg E.E. Cecilia Charles. Symud Ty^ Gerddi Cymunedol Y Borth Pob dymuniad da i Pauline a Neil Chamberlain Breuddwyd un o artistiaid lleol y pentre, sef (Llys) sydd newydd symud i’w cartref newydd yng Bodge, oedd cychwyn Gerddi Cymunedol y Nghae Bitffald, Tre’r-ddôl. Borth. Drwy rannu ei syniad gyda ffrindie daeth Danielle Dare i glywed am y freuddwyd Ymddeoliad ac o ganlyniad rhoddodd anrheg gwerthfawr i’r gymuned- deg cyfer o dir! Cae rhwng eglwys Ar Fai yr 8fed ymddeolodd Gwenllian Sant Matthew a fferm Ynys Fergi i fod yn Ashley (Ocean Belle) o’i gwaith fel Is Guradur fanwl gywir. Ym mis Hydref 2008, o ganlyniad i Amgueddfa Ceredigion. Trefnwyd parti yn trefnu ystod eang o arddangosfeudd, hybu ymweliad ag Ymddiriedolaeth Cwm Harry Land mawreddog iddi gan ei chydweithwyr yn y diwylliant Ceredigion a Chymru, creu siop ddifyr yn y Drenewydd, ffurfi wyd pwyllgor ac ym mis Coliseum, gyda pherfformiadau hwylus a yr Amgueddfa ac am ei hafi aeth a’i sbort! Ei Mawrth 2009 fe gododd criw o wirfoddolwyr chofi adwy gan gydweithwyr a ffrindiau talentog! hanrheg ymddeol oedd ‘lounger’ haul hyfryd er ffens a chlwydi o gwmpas y cae er gwaetha Cafwyd teyrnged gan y Curadur Michael sicrhau amser hamddenol iawn iddi nawr bod ei tywydd rhewllyd iawn. Freeman a diolchwyd iddi am ei gwaith caled dyddie gwaith ar ben!

templatelliw.indd 4 22/6/10 09:50:52 Y TINCER MEHEFIN 2010 5

LLANDRE

CLWB GOLFF Y BORTH AC YNYS-LAS Eisteddfodol Race for Life Adran Iau Enillwyr Terfynol 3ydd Ben Slater (Y Borth) 35 Llongyfarchiadau i Seren Bu nifer o ferched Eleni cynhaliwyd Gross gorau: Zach Galliford pwynt Powell-Taylor, Troed y Llandre yn rhedeg neu Pencampwriaeth Ysgolion (Y Borth) 70:73=143 Bryn sydd yn ddisgybl yn gerdded yn y ‘Race for ar gwrs Golff Glyn Nett gorau: Tomos Wyn 3 Mehefi n – Ysgol Gynradd Tal-y-bont Life’ a gynhaliwyd ar Abbey, ger Caerfyrddin. Roberts (Bow Street) Cystadleuaeth Medal ar ddod yn ail ar yr Y Prom Aberystwyth, i Cynrychiolwyd yr ysgolion 71:64=135 1af Ioan Lewis (Bow Street) unawd chwythbrennau godi arian at ymchwil y gan sawl aelod o’r Clwb, sef 74:10:64 dan 12 oed yn Eisteddfod cancr. Rhodri ap Dafydd, Daniel 8 Mai – Cystadleuaeth 2il Daniel Basnett Genedlaethol yr Urdd ac Angharad Basnett, Ioan Bogey (Bont-goch) 74:8:66 Llanerchaeron Pen blwydd Hapus Lewis, Jacob Billingsley 1af Jacob Billingsley 3ydd Aaron Bull (Capel Llongyfarchiadau a Gwenno Morris yn (Dôl-y-bont) -1 Bangor) 96:29:67 i Dylan Edwards, Pob dymuniad da i chwarae i Ysgol Penweddig 2il Luke Williams (Bow Medal Misol Mai Bancyreithin, sydd Gwenda James, Tre Medd a Zach Galliford, Luke Street) -2 1af Jacob Billingsley yn ddisgibl yn Ysgol a ddathlodd ben blwydd Williams a Bryony James 3ydd Ioan Lewis (Bow Street) (Dôl-y-bont) 80:12:68 Penweddig, ar ddod yn arbennig mis diwethaf yn chwarae i Ysgol Pen-glais. - 3 2il Sion Ewart (Bow Street) 3ydd yn y gystadleuaeth Zach Galliford fu yn 102:32:70 Rhyddiaith Oedran Cydymdeimlad llwyddiannus yn ennill 16 Mai – Cystadleuaeth 3ydd Rhodri ap Dafydd Blwyddyn 9 yn Eisteddfod Pencampwriaeth 2010 gyda Stableford (Goginan) 82:11:71 yr Urdd. Cydymdeimlwn â sgôr o 70 Gross. 1af Gwenno Morris Hefyd llongyfarchiadau Joyce Corey a’r teulu, (Penrhyn-coch) 38 pwynt Gross gorau: Zach i aelodau corau Penweddig Birchmead, Lôn Glanfred, Yn ystod mis Mai 2il Elis Lewis (Bow Street) 37 Galliford (Y Borth) a Ger-y-lli ar eu ar golli brawd a chwaer yn gwahoddwyd yr Adran Iau pwynt llwyddiant. ddiweddar. Hefyd i Sue i chwarae gêm gyfeillgar 3ydd Ioan Lewis (Bow Street) Medal Misol Mehefi n Henly a’r teulu, Sunmead, yn erbyn Adran Iau Clwb 36 pwynt 1af Jacob Billingsley Swydd newydd Lôn Glanfred ar golli Golff y Cilgwyn. Cafwyd (Dôl-y-bont) 76:11:65 brawd ar y 6 o Fehefi n. diwrnod pleserus iawn a 30 Mai – Cystadleuaeth 2il Gethin Morgan (Pisgah) Llongyfarchiadau a diolch i Kevin Roberts a Dai Stableford 89:20:69 (9 gefn) dymuniadau gorau i Nia Llongyfarchiadau Jones-Hughes am ofalu am 1af Jordan Roberts 3ydd Ioan Lewis (Bow Peris, Tyddyn Llwyn, sydd y bechgyn ar y diwrnod. (Rhydyfelin) 38 pwynt Street) 80:11:69 newydd ei phenodi’n Croeso i Beca Elen, merch Y Borth oedd yr enillwyr 2il Luke Williams (Bow Gross gorau: Zach olygydd creadigol gyda farch Angharad a Dylan ar y diwrnod o 41/2 i 11/2. Street) 37 pwynt Galliford (Y Borth) Gwasg y Lolfa. ac wyres gyntaf i Ceri a Diolch i Glwb y Cilgwyn Hilary Davies, Tanygaer. am ddiwrnod arbennig. Cydymdeimlad Dymuniadau gorau Y canlyniadau terfynol Estynnwn ein oedd: cydymdeimlad â Sue Anfonwn ein 1af Gethin Morgan (Pisgah) Reeves, Tynbedw sydd dymuniadau gorau i Mrs 50 pwynt wedi colli ei llysfrawd yn Margaret Thomas, Sãn y 2il Zach Galliford (Y Borth) Stevenage yn gynharach Nant, sydd ar hyn o bryd 40 pwynt yn y mis. yn Ysbyty . Cydradd 3ydd Ioan Lewis (Bow Street) 38 pwynt a Chris Davies (Clarach) 38 pwynt Gwesty Lletyceiro Llandre 5ed Luke Williams (Bow Yn y llun y tîm llwyddiannus a fu’n chwarae yn Cilgwyn: rhes gefn: Luke Street) 36 pwynt Williams, Rhodri ap Dafydd, Jordan Roberts, Steffan Thomas, Gethin BWRLWM BANC BRO Morgan, Jacob Billingsley, Ben Slater; Rhes fl aen: Iolo ap Dafydd, Tomos Cyffro yn y Gymuned Pencampwriaeth yr Wyn Roberts, Sion Ewart, Tyler Roberts, Ben Hughes-Jones. Adran Iau dros 36 twll Rownd 1 Nos Iau 1af Jacob Billingsley Gorffennaf 15fed 2010 (Dôl-y-bont) 76:11:65 2il Gethin Morgan (Pisgah) 5 – 7 o’r gloch: 89:20:69 (9 gefn) Sesiwn y Plant 3ydd Ioan Lewis (Bow Street) Steddfod Dwp ac adloniant 80:11:69 Tocyn yn cynnwys Sosej, Bins a Tships £5. Gross gorau: Zach Galliford 7 o’r gloch ymlaen: (Y Borth) 70 Sesiwn syniadau Talentau lleol Rownd 2 Cymdeithasu 1af Tomos Wyn Roberts Tocyn yn cynnwys Cyri Hanner a Hanner (Bow Street) 95:31:64 Ar 5ed Mehefi n cynhaliwyd noson wobrwyo, cyri a chwis (reis a tships) £10. 2il Elis Lewis (Bow Street) llwyddiannus eto yn y Clwb. Cyfl wynwyd prif wobr y noson i Gethin Nifer cyfyngedig o docynnau ar gael. 83:17:66 Morgan (Pisgah) a enillodd Cwpan Pencampwriaeth y Gwanwyn, Ffoniwch 01970 822065 3ydd Chris Davies (Clarach) wedi ei noddi eleni gan Charles Raw-Rees. Cafwyd cwis campus 95:29:66 eto gan Howard Davies. Diolch yn fawr. Yn y llun gweler Capten y Banc Bro – cyfle newydd i fuddsoddi yn Gross gorau: Zach Galliford Boneddigesau’r Clwb, Kathy Price, Capten yr Adran Iau, Zach Galliford nghymuned Llandre, Dôl-y-bont a’r Borth (Y Borth) 73 a’r enillydd Gethin Morgan.

templatelliw.indd 5 22/6/10 09:50:55 6 Y TINCER MEHEFIN 2010

PEN-LLWYN / CAPEL BANGOR

iddo am ei lwyddiant hyd yn hyn. Hyderwn y cawn ei weld yn chwarae pêl-droed ar y teledu rhyw ddydd. Pob hwyl i ti Rhydian yn y dyfodol.

Pen blwydd Arbennig

Dymuniadau gorau a phen blwydd hapus i Mr Eilir Morris, Glennydd, Pen-llwyn ar Awst 19eg. Cewch chi ddarllenwyr, ddyfalu pa ben blwydd ydyw! Cadwch i fynd ar y beic yna Eilir, dyna mae’n siwr sy’n eich cadw mor heini, ac yn edrych yn ieuanc.

Rhydian yn gwisgo ei kit Birmingham City Cofi on Debbie ac Andrew King

Anfonwn ein cofi on cynnes i Pêl droediwr o fri Mrs Elizabeth Jones, Rhoslwyn, sydd wedi gadael yr ysbyty ac yng Priodasau Mis Mai Yn ystod Tymor Pêl droed nghartref Gofal Abermâd erbyn 2009/10 mae Rhydian Davies, hyn. Dymuniadau gorau iddi hi. Llongyfarchion yr ardal i Jason Ceunant, Pen-llwyn wedi Hefyd i Mrs Marian Lewis, Thomas a Sarah Thomas, a cael treialon gyda Chanolfan Glanrheidol, sydd dipyn yn well briodwyd yn Eglwys Sant Ioan, Rhagoriaeth Abertawe a nag y buodd, ond ar hyn o bryd yn Penrhyn-coch ar Fai 22ain. Birmingham City. Roedd cryfhau yng Nghartref Y Coetsiws Cynhaliwyd y wledd ddathlu yn diddordeb mawr gan y ddau Cwmcynfelin. Cofi on yr ardal iddi Llety Parc. Mae’r blynyddoedd yn glwb, ac y mae yn gobeithio hithau yn ogystal. mynd heibio yn gyfl ym – dim dychwelyd i Birmingham yn ond megis ddoe ‘roedd Jason yn ystod gwyliau’r haf i dreulio Llongyfarchion mynychu Ysgol Pen-llwyn a’r Ysgol wythnos gyda’r clwb. Tra yn Sul. Priodas dda i chi eich dau, a Birmingham ym mis Mai eleni, Llongyfarchiadau a dymuniadau da dymuniadau gorau i’r dyfodol. bu yn ymarfer ar y dydd Sadwrn, i Elystan a Catrin Evans Ardwyn, ar Hefyd yr un yw’r dymuniadau i a chwaraeodd gêm yn erbyn tre enedigaeth eu merch fach gyntaf gyn-ddisgybl arall Ysgol Pen-llwyn, Hensford ar y dydd Sul. Sgoriodd ar Mehefi n 2il, chwaer fach i Owen Andrew King, Argoed gynt. Rhydian ddwy gôl a mwynhaodd Ellis. Mae Mr Arnold a Mrs Cynthia Priododd Andrew â Debbie y profi ad yn fawr. Evans Cwmwythig, nawr â naw o Freeman o Reading, yn Eglwys Pinacl y tymor oedd cael ei alw wyrion, ac yn hapus iawn. Hefyd y Bedyddwyr Enfi eld, a’r wledd Jason a Sarah i garfan datblygu Cymru (dan anfonwn ein cofi on i Mam-gu a briodas wedi hynny ym Mharc 16 ) i chwarae mewn twrnament Thad-cu Pant-y-dail. Theobald, Swydd Hertford. y sioeau Cynradd ac Uwchradd tair Cenedl yn Nulyn. Ond daeth Treuliwyd y mis mêl yn yr Aifft. yn werth eu gweld. Diolch yn siom ddiwrnodau cyn y trip, pan Genedigaeth arall Mae Andrew ar hyn o bryd yng fawr iawn i bawb a gyfrannodd dorrodd Rhydian bont ei ysgwydd nghofal Adran Cyfrifi aduron yn mewn gwahanol ffyrdd, heb tra’n chwarae gêm derfynol Ganwyd hefyd efeilliaid yn Ysgol Uwchradd Reading. Pob anghofi o aelodau’r pwyllgor Cwpan Academïau Cymru, i Nhanffordd ddechrau’r mis! Ie dymuniad da i’r pâr ifanc. apêl. Hoffwn ddiolch i bob aelod Academi tref Aberystwyth ar gwelwyd dau oen bach newydd o’r pwyllgor am eu cymorth ac “Latham Park” yn y Drenewydd. yng nghae Tanffordd yn ddiweddar.’ Digwyddiadau am eu cyfeillgarwch yn ystod Does dim amdani nawr ond Roedd ãyn y diweddar Mel Morgan yr amser. Cyfanswm y casgliad gorffwys a gobeithio am wellhad bob amser yn y gorffennol yn un o’r Nos Fercher 4 Awst. Pwyllgor Sioe a godwyd o fewn Etholaeth llwyr yn fuan. rhai cyntaf yn yr ardal, weithiau o Capel Bangor i gwrdd ar Gae y Sioe. Melindwr oedd £11,922.71 gan Mynychodd Rhydian Ysgol amgylch y Nadolig! Beth a ddywedai Croeso cynnes i unrhyw un sydd gynnwys cyfraniad AirTricity, Pen-llwyn cyn parhau ei addysg tybed wrth Jonathan, dau oen ddim yn aelod o’r Pwyllgor i ddod i Machynlleth. ym Mhenweddig. Dymunwn iddo bach ym Mehefi n? Gwell hwyr na helpu i baratoi y cae ar gyfer y Sioe. wellhad yn fuan a llongyfarchiadau hwyrach bid siwr! Sadwrn 7 Awst. Sioe Capel Bangor Eglwys Dewi Sant, Capel ar gae Maes Bangor drwy ganiatâd Bangor caredig Mr.a Mrs. Keegan Ar ran aelodau a chyfeillion yr Gwasanaeth Eisteddfod Genedlaethol yr Eglwys, hoffwn ddymuno gwellhad Cynnal M.H. Cymorth cyfrifi adurol lleoledig yn Aberystwyth Urdd Ceredigion 2010 llwyr a buan i’r Parchedig John Livingstone, Y Ficerdy, Penrhyn-coch. Gwasanaeth Torri Porfa a Cyfrifi adur Cafwyd eisteddfod i’w chofi o Garddio, Peintio, Teilo, D.I.Y. yn Llanerchaeron. Lleoliad Swydd newydd a manion waith eraill o amgylch bendigedig, tywydd braf gyda y tŷ HELP? niferoedd da wedi mynychu’r Llongyfarchiadau i Llñr ap Dafydd, Disgownt i bensiynwyr eisteddfod yn ystod yr wythnos. Dolafon, ar ei benodi i swydd Ymweliad cartref Braf oedd gweld cynifer o blant newydd. Pob dymuniad da iddo Ffoniwch ni yn gyntaf ar Ffoniwch a phobl ifanc yn mwynhau fel dyfarnwr gyda Gwasanaeth 01970 881090 / cystadlu a’r safon uchel ym mhob yr Ombwdsmon Ariannol yn 07792457816 07536 022 067 cystadleuaeth. Rhaid dweud bod Llundain.

templatelliw.indd 6 22/6/10 09:51:02 Y TINCER MEHEFIN 2010 7

GOGINAN

Teyrnged gwyliau neu ambell i benwythnos gorfu ymweld â’r ysbyty i gael ac yma darganfu ei gariad at y dialysis deirgwaith yr wythnos. Trist yw cofnodi marwolaeth Jim math yma o waith, roedd yn hoff Cynhaliwyd ei gynhebrwng Kittle, Haulfryn, Cwmbrwyno iawn o’r agwedd gymdeithasol. ar Fehefi n 10 yn Amlosgfa at Fai 30, yn Ysbyty Treforus. Ym 1974 fe gymrodd Jim a Aberystwyth pryd y daeth llawer Ganwyd Jim yn Corringham, Janet denantiaeth y “Llew Du” yn o’i ffrindiau a’r teulu i dalu’r Essex ar Dachwedd 27, 1938, Llanbadarn Fawr ond yn ystod yr deyrnged olaf, Roedd y cynhebrwg ac ar ôl gadael ysgol fe wnaeth amser yma fe ddaeth trychineb yng ngofal Peter Jones, Melody, brentisiaeth saer cyn symud i lem i’r teulu lle bu ei wraig farw ffrind i’r teulu a thalwyd teyrnged Henffordd i weithio gyda’i ewythr drwy ddamwain ac o’r herwydd ni iddo gan ei wraig Olga. yn ei fusnes crochenwaith “Fowne fu Jim yn hapus i aros yn y “Llew Cydymdeimlwm gydag Olga, Hope”. Yn ystod yr amser yn Du” a symudodd i’r Plough Inn Jane ac Adam, ei blant, Sue partner Henfforddd fe aned ei blant, sef yn Aberystwyth. Paul ei fab hynaf fu farw o’i fl aen Paul, Jane ac Adam. Symud wedyn i London House, Hydref diwethaf, yr wyrion a’r Symudoedd i Dan-y-graig, Goginan, a rhedeg fan Pysgod gor-wyrion. ger i dñ o’r enw a Sglodion o amgylch pentrefi Tyngraig ac ar y pryd nid oedd cyfagos yn ystod yr wythnos. Genedigaeth dãr na thrydan yn y cartref yma Min nos oedd y gwaith gyda’r felly dyma sut y datblygodd Jim fan symudol felly byddai Jim Llongyfarchiadau i’r Parchg Ifan ac y gallu i adnewyddu adeiladau. yn brysur iawn yn ystod y dydd Anne Mason Davies, Rhiwfelen ar Pan symudodd y teulu i’r cartref yn adnewyddu adeiladau. Yn enedigaeth ãyr arall. Ganed Dylan yma roedd Jim yn dal i deithio ystod yr amser yma, ddechrau Miles i Bedwyr a Shannon ar Fedi yn ôl ac ymlaen i Henffordd yr wythdegau, fe ddaeth y cyfl e 7fed yn Seland Newydd. Pob lwc i weithio yn y crochenwaith. i brynu y dafarn yn Goginan, i’r teulu bach ac edrychwn ymlaen iau y fl wyddyn. Penderfynodd ewythr Jim, ar ôl sef Y Druid, lle eto gwnaeth i’w gweld yn ymweld â Chymru. Mae Lewis wedi bod yn rhedeg ychydig fl ynyddol symud i Gymru llawer o waith yn ei hadnewyddu Y Druid ers tair blynedd ac er a sefydlu “Crochenwaith Abaty” yn gan aildrefnu lleoliad y bar a’r Priodas ond yn ei ugeiniau cynnar mae Mhontrhydfendigaid felly roedd cyfl eusterau gan ddefnyddio tipyn wedi adeiladu enw da am y bwyd hyn yn haws i Jim. o dderw lleol. Llongyfarchiadau a phob lwc i Roy a’r cwrw sydd yn cael eu gwerthu Yn ystod yr amser yma roedd Pan yn rhedeg y Druid fe a Mikka, Melindwr Fach, ar eu yna. Cryfder arall sydd gan Lewis Jim a’i wraig Janet yn gwarchod gyfarfu â’i ail wraig Olga ac priodas ar Fehefi n 4. yw ei fod yn cyfl ogi saith person i tafarnau i’w ffrindiau yn ystod unwaith eto fe ddarganfu Jim weithio yn y dafarn ac mae rhain gariad arall, sef teithio’r byd, Gwobr Menter i gyd yn byw yn yr ardal sydd o Ym 1999 penderfynnodd Aberystwyth fudd mawr pan fydd dieithraid yn ymddeol a symud i Haulfryn galw gan eu bod i gyd yn medru ac unwaith eto gwneud llawer o Braf yw cael cyhoeddi fod Lewis sôn am yr hanes lleol ac mae hyn waith ar y tñ. Rheswm arall am Johnston, Y Druid wedi ennill yn amlygu ei hun wrth weld pobl symud oedd i gael y rhyddid i y wobr am ddyn busnes ifanc yr yn dod nol o fl wyddyn i fl wyddyn. deithio ac fe fyddai ef ac Olga ardal. Dyma y tro cyntaf i Menter Peth arall mae Lewis yn ymfalchio yn teithio dwy, dair gwaith y Aberystwyth gyfl wyno y gwobrau ynddo yw prynu ei gynnyrch yn fl wyddyn ond daeth newyddion hyn. lleol ac mae hyn yn dangos yn drwg pan gafodd Jim wybod y I gystadlu bu’n rhaid i Lewis safon y bwyd. byddai yn gorfod cael triniaeth ysgrifennu erthygl am ei fusnes Braf yw cael llongyfarch Lewis dialysis, ond ar ôl y siom gyntaf fe a pham ei fod yn meddwl y dylai ar ei lwyddiant a hefyd dymuno edrychodd Jim mewn i’r broblem ennill. Wedi hyn cafodd wybod ei yn dda iddo yn y syniadau sydd gan ddeall nad oedd rhaid iddo fod ar y rhestr fer a gwahoddiad ganddo i ymestyn ei fusnes. Mae roi fyny ei deithiau, gan ei bod i seremoni yn Aberystwyth ar busnes fel hyn yn bwysig iawn i yn bosib i drefnu y driniaeth Fehefi n 11. Amser nerfus oedd aros gefn gwlad Cymru felly os ydych tra mewn gwledydd tramor, felly am y canlyniad ond Lewis ddaeth am groeso a bwyd da galwch yn y cariodd ymlaen i deithio nes y i’r brig yn y categori gãr busnes Druid. ABER-FFRWD A CHWM-RHEIDOL

i bawb a sicrhaodd fod y diwrnod yn un mor ymgyrch i gasglu straeon a lluniau am hanes llwyddiannus. Cwmrheidol ac mi fydd y cyfan i’w weld yn yr Amgueddfa am yr wythnosau nesaf. Ar y Radio Cydymdeimlo Diddorol oedd gwrando ar Mair Stanleigh, Dolfawr, yn hel atgofi on am y ddau frawd o Estynnwn ein cydymdeimlad dwysaf â Beryl Nant-y-moch ar raglen Cofi o ar fore Sadwrn yn Davies a’r teulu yn Troedrhiwceir ar farwolaeth Trec Rheidol ddiweddar. cefnder yn Nhredegar a brawd yng nghyfraith yn yr Wyddgrug. Dydd Llun Gãyl y Banc ‘roedd Cwmrheidol yn Arddangosfa yn Amgueddfa brysur iawn pan gasglodd 41 o geffylau ar gae Ceredigion Ysbyty Dolfawr. Arweinwyd y daith gan Nerys i fyny Cwm y Neuadd yn groes i Gomin Nos Wener 11 Mehefi n agorwyd Arddangofa Dymuniadau gorau i Meriel Morgan, Is y Coed, ac yn ôl lawr i Gwmrheidol - taith o tua 12 Mwyngloddio am hanes yn Amgueddfa Aber-ffrwd sydd yn yr ysbyty ar hyn o bryd. milltir. Llwyddwyd i godi tua £500 i goffrau Sioe Ceredigion gan Mair Stanleigh. Mae Alice Gobeithio y byddwch yn teimlo yn well yn Capel Bangor. Hoffai pwyllgor y Sioe ddiolch Briggs a Shelia Hourahane wedi bod yn arwain fuan iawn.

templatelliw.indd 7 22/6/10 09:51:06 8 Y TINCER MEHEFIN 2010

PENRHYN-COCH

Horeb Neuadd yr Eglwys dyddiau Trefnydd, Ceris Gruffudd, a’r Eisteddfod yr Urdd gyda Bili Bom http://www.trefeurig.org/ Mercher 14 a 28 Gorffennaf, 11 a Trysorydd, Eleri James, ddiolch Bom, Coblyn a ffrind newydd cymdeithasau-horeb.php 25 Awst a 8 a 22 Medi. Cysylltwch i bawb a fu’n casglu yn y Pentref Bach, Dewin. Gorffennaf â Egryn Evans 828 987 am fwy o pentref er sicrhau fod casgliad Mae Steffan a Ryan wedi 4 2.30 Oedfa Gymun Gweinidog fanylion neu i fwcio eich cinio. yn digwydd yn y pentref eleni ymuno â ni yn y cylch ac yr 11 10.30 Oedfa deuluol Gweinidog eto. Yn ogystal a’r casglwyr ydym yn edrych ymlaen i’r bore 18 2.30 Oedfa bregeth Gweinidog Sioe Penrhyn-coch arferol Gabi Coulter-Brown, agored ar Fehefi n 24. Edrychwn 25 10.30 Oedfa gymun Gweinidog Glyn Collins, Mair Evans, Alwen ymlaen at ambell i drip a Dyddiad y Sioe eleni yw Dydd Fanning, Mervyn Hughes, mabolgampau. Aws t –ymuno â eglwysi y dref Sadwrn Awst 21. Llywyddion y Mairwen Jones, Margaret Lyle, 1 Rhydian Griffi ths Seion Dydd fydd Mr & Mrs Auriel Glenys Morgan, Gwenan Pryce, Graddio 8 Y Parchg Eifi on Roberts Y Evans,Trewylan, Bow Street. Wendy Reynolds, Wendy Roberts, Morfa Mae Auriel yn wreiddiol o Dafydd Sheppard, Elenid Thomas, Llongyfarchiadau i Aled Rhys 15 Y Parchg Ddr D. Ben Rees Benrhyn-coch, - merch Mrs Ceri Williams a’r Parchg Judith Jones, Glan Seilo, ar ennill gradd Seion Eluned Morgan, Glanceulan. Morris cafwyd cymorth eleni gan dosbarth cyntaf yn Athrofa 22 Y Parchg Terry Edwards Y Gareth ap Rhisiart yng Nglan Prifysgol Cymru Caerdydd. Morfa Priodas Ceulan ac Alwen Roberts yng 29 Y Parchg Carwyn Arthur Y Ngarn Wen. Cymdeithas Ymddeolwyr Morfa Llongyfarchiadau i Jason & Penrhyn-coch Sarah Thomas, Llwynhelyg, ar Diolch Medi eu priodas yn Eglwys Sant Ioan, Yn ôl yr arfer fe gyfarfu yr 5 2.30 Oedfa gymun Gweinidog Penrhyn-coch ar Fai 22ain. Pob Ar ran Pwyllgor Eisteddfod ymddeolwyr ar brynhawn 12 10.30 Oedfa deuluolGweinidog dymuniad da i’r dyfodol. (Gweler Penrhyn-coch carwn ddiolch cyntaf y mis yn Neuadd yr 19 2.30 Oedfa bregeth Gweinidog t6. ) i Mr Emyr Pugh-Evans am Eglwys. Y tro yma fe gawsom 26 10.30 Oedfa bregeth Gweinidog Yr Aran ddysgu ac arwain Côr y Penrhyn gwrdd â Mrs Anne Edwards, ac i Heddwen am gyfeilio, a aelod o dîm Ambiwlans Awyr Salem Gwelwyd aran (crane) yn hedfan gwerthfawrogwyd cefnogaeth Cymru, sefydliad sy’n dibynnu’n Gorffennaf uwchben Penrhyn-coch ddiwedd cantorion o gorau cyfagos. Diolch llwyr ar gyfraniadau i’w rhedeg. 4 2.00 Y Parchg Richard H Lewis mis Mai hefyd i’r Parchg Judith Morris Gwasanaeth pwysig iawn yw - Cymundeb am ddysgu’r parti llefaru. Trefnir i Gymru wledig pan fydd yn 18 10.00 Y Parchg W.J. Edwards Ymddiheuriad i gyfl wyno siec am £300 tuag anodd i’r ambiwlans cyffredin at Ymchwil Leukaemia Cymru ddod i’r fan a’r lle mae’r amser Aws t Ymddiheuriadau i Eirlys Reeves yn y dyfodol agos, sef gwobrau yn gyfyng. Y mae tair gorsaf 8 5.00 Y Parchg Morris Morris am y camgymeriad ddigwyddodd ariannol a enillwyd gan yr yng Nghymru, sef Caernarfon, 22 2.00 Raymond Davies gyda’r newyddion o dan uchod, ynghyd â rhoddion a Y Trallwng ac Abertawe, yn Cymundeb Penrhyn-coch yn rhifyn y mis dderbyniwyd. gwasanaethu Cymru gyfan ac diwethaf. Mae’n ddrwg gennym Mair Evans nid yw’n anghyffredin i weld Medi am unrhyw loes achosodd hyn yr hofrenydd bach coch yn ein 5 10am – Y Parchedig Richard H iddi hi a’i theulu. Cylch Meithrin Trefeurig hardal ni. Dywedodd un aelod Lewis eu bod hi wedi bod yn gwsmer 19 – Cwrdd Diolchgarwch Dr Cymorth Cristnogol Cafodd Cylch Meithrin Trefeurig unwaith a’r unig siom oedd Dafydd Tudur eu dyfarnu yn “Gylch Rhagorol” nad oedd yr hofrenydd i’w cael Cyfanswm casgliad Penrhyn-coch yn ddiweddar o ganlyniad i i’w chludo adref! Diolchwyd Cinio Cymunedol eleni yw £1020.04 – mae hyn yn arolwg o’u gwaith. i Mrs Edwards gan Dr Clive Penrhyn-coch cynnwys £111.50 a godwyd yng Da iawn y rhai fuodd yn Williams am ei chyfraniad lliwgar. nghinio’r tlodion a drefnwyd Llanerchaeron yn cymryd rhan Paratowyd y te gan Kathleen Bydd y Clwb yn cyfarfod yn gan Eglwys Sant Ioan Hoffai’r yn y Pasiant ar lwyfan mawr Williams, Wadad Williams a Mavis McGauley. Enillwyd y raffl gan Irene Taylor. Bydd y cyfarfod Llwyddiant eisteddfodol nesa ar 7 o Orffennaf pan fyddwn yn ymweld â Bont-goch. Llongyfarchiadau i Ceri Genedlaethol pob blwyddyn. Davies, Comins-coch, Mae’r gwaith caled bellach Gwellhad buan am ennill cystadleuaeth wedi talu ffrwyth. Mae Ceri Dawnsio Disgo Unigol Bl am ddiolch i’r beirniad am Dymunwn wellhad buan i 7,8 a 9 yn Eisteddfod yr ei weledigaeth ac hefyd i Gillian Dobson, Caemawr sydd Urdd, Llanerchaeron eleni. bawb fu’n ei chefnogi hi a’r wedi bod yn derbyn triniaeth yn Bu Ceri yn cynrychioli gystadleuaeth. Bu mam-gu Ysbyty Treforus yn ddiweddar, Ysgol Gyfun Pen-glais, Cylch (Margaret Davies o Elan, y Parchg John Livingstone sydd Ceredigion yn Eisteddfod Maesyrefail, Penrhyn-coch) wedi bod yn Ysbyty Treforus, a yr Urdd, 2009 ble daeth hi’n Dad a Mam, Dean a Nain Cerys Humphreys, Y Gelli, sydd ail ond mae hi wedi mynd yn cefnogi Ceri wrth iddi wedi bod yn yr ysbyty. Brysiwch un yn well eleni wrth ennill ddechrau dawnsio am 7.30 wella bawb. y brif wobr. Mae Ceri yn y.b. gyda’r rhagbrofi on lle bu Genedigaeth dwli ar ddawnsio balet, jas, 16 o ddawnswyr o bob rhan modern, tap a hip-hop yn o Gymru yn gystadlu. Gyda Llongyfarchiadau a dymuniadau Ysgol Ddawns Aberystwyth thechnoleg fel y mae bu Taid gorau i Carys a Geraint Jenkins, ac yn ymarfer am oriau yn gwylio’r cyfan ar y teledu. Garej Tymawr ar enedigaeth mab mawr yn barod i gystadlu Da iawn Ceri a phob lwc i’r bach ar 27 Mai, sef Ellis Wyn. ãyr yn Eisteddfodau’r Urdd a’r Genedlaethol. i Jane Jenkins, Kerry ac i Janice

templatelliw.indd 8 22/6/10 09:51:14 Y TINCER MEHEFIN 2010 9

a Kevin Evans, Maes-y-Felin, gyda gwin ac ar y byrddau yr oedd yw’r canlynol: a gor-ãyr i Egryn Evans, Glan pob math o ffrwythau, cnau ac Ceulan. yn y blaen. Roedd hon yn noson Llywydd: Glenys Morgan wahanol i’r arfer ond yn noson Is-lywydd: Judith Morris Bingo arbennig iawn. Diolchodd ein Ysgrifennydd: Elsie Morgan Llywydd i’r perchennog a’i staff Is-ysgrifennyddion: Janice Morris a Cynhelir Bingo yn Neuadd yr ac yn arbennig i Elisabeth Wyn Wendy Reynolds Eglwys ar y nosweithiau Gwener am drefnu’r noson. Tynnwyd Ysgrifennydd Cofnodion: Alwen Medi 17eg, Hydref 15fed, Tachwedd y raffl misol. Yn ystod y noson Fanning 19eg am 7 o’r gloch. fe wnaethpwyd is-swyddogion Is-ysg. Cofnodion: Wendy Reynolds newydd ac yn wir yr oedd pawb yn a Janice Morris Merched y Wawr barod iawn i gymryd at bob swydd. Trysoryddion: Eirwen Hughes a Penrhyn-coch Diolchwyd i’r hen swyddogion am Delyth Ralphs y gwaith da roeddent wedi wneud Is-drysorydd: Sandra Beechey Nos Iau, 13eg o Fai fe aethom ar fi n y tymor diwethaf a dymunwyd Dosbarthwr y Wawr: Miriam nos ar daith ddirgel. Gyda pawb yn yn dda i’r swyddogion newydd. Garratt ceisio dyfalu lle roeddwn yn mynd Llongyfarchwyd Glenys Morgan am Gohebydd y Wasg: Mairwen Jones fe gyrhaeddom Sgwâr Dolgellau, ennill cystadleuaeth Gosod Blodau yno cawsom fynd i Ganolfan y yn Ffair Wanwyn yn , ac Cychwynnir y tymor nesaf ar y Crynwyr lle mae ganddynt siop yn mynd ymlaen fel rhan o Grãp 9fed o Fedi. Beth am ddod atom chi ac arddangosfa o hanes y Crynwyr i’r Sioe Genedlaethol yn Llanelwedd wragedd sydd allan yna a mwynhau yn yr ardal cyfagos. Er ein bod yn Gorffennaf. Aed tua thre wedi rhaglen wych sydd wedi chael eu i fod weld ffi lm o’r hanes, yn mwynhau yn fawr iawn. pharatoi fel arfer. Rydym yn cyfarfod anffodus methodd y person ddod yn Neuadd y Penrhyn am 7.30 o’r ar y noson, ond er hynny cawsom Swyddogion am y tymor nesaf gloch. Cewch groeso arbennig. tipyn o’r hanes gan Miss Catherine James, aelod o Capel y Crynwyr ac yr oedd yn ddiddorol dros ben. Yna ar ôl hyn fe aethom rownd y cornel i Westy Gwin Dylanwad Da lle gawsom groeso arbennig. Bu perchennog y lle yn dweud hanes yr holl winoedd yr oedd yn ei werthu ac fe gafodd pob un ohonom fl asu gwahanol winoedd a dyfalu pwy winoedd oeddynt. Yna wedi cwblhau y blasu a chael yr holl hanes amdanynt fe gawsom fwyd gyda pob math o wahanol

ddisglau oedd yn addas i’w fwyta [email protected]

O’R CYNULLIAD

Ychydig wythnosau yn ôl, Llyfrgell Gyhoeddus yn ar y cyd rhwng Llywodraeth y fe gyhoeddodd Cyngor Sir Aberystwyth yn ddiweddar Cynulliad a BT i uwchraddio’r Ceredigion adroddiad ar wrth i’r Gweinidog Treftadaeth system ffôn yng Nghilcennin gynlluniau i gau ysgolion gyhoeddi y bydd £300,000 ar gael er mwyn medru cynnig cynradd yn ardaloedd Tregaron ar gyfer gwella cyfl eusterau’r gwasanaeth band eang wedi a gan greu ysgolion gwasanaeth. Mae yna sôn ers tro bod yn llwyddiant gyda nifer newydd ar gyfer disgyblion 3 – ynghylch cynlluniau i symud o drigolion lleol nawr yn 19 oed yn yr ardaloedd hynny. y llyfrgell o’i lleoliad anaddas cysylltu’n ddidrafferth a’r we. Mae’r cynlluniau yma yn arloesol presennol i Neuadd y Dref, ac Roeddwn felly’n falch i dderbyn ac a fydd yn golygu newid mawr rwy’n gobeithio y bydd y cyllid gwahoddiad i ymweld â’r pentref i’r modd mae addysg yn cael ei sylweddol hwn yn golygu y gall a siarad yng nghyfarfod blynyddol ddarparu yn y cymunedau o hyn nawr ddod yn realiti. Cilcennin Cyntaf, cwmni dan sylw. O ganlyniad, mae’n Ymwelodd grãp o fyfyrwyr cydweithredol oedd wedi braenu’r hanfodol fod y Cyngor Sir sy’n astudio Gwleidyddiaeth tir ar gyfer y buddsoddiad ac yn ymgynghori’n drylwyr ym Mhrifysgol Aberystwyth ymgyrchu am well cysylltiad â’r ar y cynlluniau. Rwyf innau â’r Senedd yn ddiweddar ac rhyngrwyd i’r ardal. Fodd bynnag, eisoes wedi mynychu cyfarfod roeddwn yn falch iawn o’r cyfl e mae yna nifer o ardaloedd yn cyhoeddus yn Nhregaron ar y i gael cwrdd â nhw. Roedd gan y y sir sy’n parhau i fethu derbyn cynlluniau a chwrdd â rhai o bobl ifanc gryn ddiddordeb yng gwasanaeth band eang ac fe rieni’r ardal er mwyn trafod eu ngwaith y Senedd, ac yn benodol fyddaf yn parhau i ymgyrch i pryderon, ac fe fyddaf yn cwrdd â yn y ffordd mae datganoli wedi sicrhau gwell cysylltiad â’r we rhieni yn ardal Llandysul i glywed newid y system wleidyddol yng iddynt hwythau. eu barn hwythau. Nghymru. Celf a Chreft, Gemau tu mewn ag allan, Daeth newyddion da i’r Yn olaf, mae’r buddsoddiad Elin Jones AC Wii a Playstation, Pwll Pelau a mwy!

templatelliw.indd 9 22/6/10 09:51:19 10 Y TINCER MEHEFIN 2010

BOW STREET

Capel y Garn Pwyllgor yr Henoed Llandre a Bow Gorffennaf Street 4 Richard Llwyd Jones Noddfa yn y bore 11 Oedfa’r Ofalaeth Ar nos Wener, Mai 21ain cynhaliwyd ein 18 Bugail noson goffi fl ynyddol. Croesawodd y Parchg 25 R.W. Jones Richard Lewis bawb i’r noson a chyfl wynodd Mr a Mrs Stan Cordery, Dolau i agor y noson. Aws t Cafwyd geiriau pwrpasol gan Mr Cordery 1 Noddfa 10 gan Ffi on Evans. Roedd y Neuadd yn llawn 8 Lewis Wyn Daniel bwrlwm a bu’r stondinau yn brysur iawn 15 Noddfa gydol y nos. Hoffau’r pwyllgor ddiolch yn 22 J.R. Jenkins fawr iawn i’r ardalwyr am eu cefnogaeth eleni 29 J.E. Wynne Davies Mair Davies , ennill ar y gacen lemon (MERCHED Y WAWR) eto i wneud y noson yn llwyddiant mawr.

Medi braslun o weithgareddau’r fl wyddyn gan Edrychwn ymlaen yn fawr i Fehefi n yr 16eg 5 Gwynfor Madoc-Jones Gwenda a diolchodd i’w chyd-swyddogion a’r pan fyddwn yn mynd ar ein trip haf i lawr i 12 Bugail Beti Griffi ths pwyllgor am eu cydweithrediad. Adroddwyd fod Henllan i weld yr Eglwys Eidaleg. 19 Bugail y sefyllfa ariannol yn iach. Yna, aed ymlaen i 26 Arwyn Pierce ethol pwyllgor 2010 - 2011. Gwasanaeth Bws Newydd Llywydd: Beryl Hughes Noddfa Is-Lywydd: Shân Hayward Ers dydd Llun, Mehefi n 21 mae Cwmni Gorffennaf Ysgrifennydd: Ann Jones Bysiau Lloyds yn rhedeg gwasanaeth bws 4 10.00 Richard Llwyd Jones Is-ysgrifennydd: Lis Jones newydd o Dywyn i Aberystwyth ac yn ôl. 11 Uno yng Nghartref Tregerddan am 3.30 Trysorydd: Mary Thomas Mae gwasanaeth X28 ar gael o ddydd Llun i 18 5.00. Y Parchg J E Wynne Davies Is-drysorydd: Beryl Hughes (Dolau) ddydd Sadwrn a’r amseroedd yn Bow Street 25 2.00. Gweinidog. Cymundeb gydag Elen Evans, Annetta Morgan a Mair Davies yw 7:58, 8:28, 9:58 ac ar yr un amser bob awr yn aelodau o’r pwyllgor ynghyd â swyddogion tan 17:58 i gyfeiriad Aberystwyth. Amseroedd Aws t 2009 - 2010. y teithiau i gyfeiriad Machynlleth yw 9:17, 8:42, 1 10.00 Y Parchg Kevin Davies Ail ran y noson oedd cwis, sef cyfl e i’r aelodau 9:42 ac yna ar yr un amser bob awr tan 18:42. 8 10.00 Uno yn Y Garn fl asu cwestiynau’r cwis cenedlaethol 2009. Bu i Manylion llawn ar wefan Cwmni Lloyds www. 15 10.00 Mr Rhodri Glyn bob tîm ateb yn rhagorol ond tîm Bodo fu’n lloydscoaches.com 22 10.00 Uno yn Y Garn llwyddiannus sef, Mary Thomas, Rhiannon 29 10.00 Y Parchg J E Wynne Davies Roberts, Shân Hayward a Beti Hughes. Diolchodd Cydymdeimlad Lisa Davies i’r swyddogion a’r pwyllgor presennol Medi a dymunodd yn dda i swyddogion a phwyllgor y Cydymdeimlwn â Megan Rogerson, Nantcol, ar 5 5.00 Gweinidog fl wyddyn sydd i ddod. Yna bu i bawb fwynhau farwolaeth cefnder yn Nhredegar a brawd yng 12 10.00 Gweinidog. Cymundeb danteithion a baratowyd gan y pwyllgor dan ofal nghyfraith yn yr Wyddgrug. 19 10.00 Uno yn Y Garn Elen Evans ac Annetta Morgan. 26 5.00 Y Parch. Judith Morris. Cynhelir y cyfarfod nesaf am 7.30 ar Nos Lun, 13 Cyfnewid aelwydydd Diolchgarwch. Medi 2010 yn Neuadd Rhydypennau. Bydd croeso i aelodau hen a newydd. Croeso i Gwynant a Bet Evans sydd wedi Genedigaeth symud o Elgar i 4 Maes-y-garn a dymuniadau Newid ardal gorau i Sharon a Jonathan, Gwenllian ac Osian Llongyfarchiadau i Joanna a Gruff Jones, 45 sydd wedi cartrefu yn Elgar. Maes Afallen ar enedigaeth mab – Daniel, brawd Croeso i Emyr , Mair a Rhydian Jones, Maesnant, i Harri , ar 19 Mai. ãyr arall i Bethan Bryn a Bob, Tal-y-bont sydd wedi symud i 7 Maes-y-Garn. Bingo Lodj Nanteos. Genedigaeth Cynhelir nosweithiau bingo yn y Neuadd Eisteddfodol Rhydypennau unwaith y mis. Bydd y sesiwn Llongyfarchiadau i Rhodri a Ceri Darcy, nesaf ar nos Fercher Gorffennaf 21 am 7.30. Llongyfarchiadau i Katherine Lewis, Garreg Wen Rhydaman ar enedigaeth mab, Gwion Tomos ar Croeso cynnes i bawb. a Sophie Rudge – disgyblion yn Ysgol Gyfun y 5ed o Fehefi n - ãyr i Delyth a Paul Darcy, 12 Pen-glais- ar ddod yn ail ar y ddeuawd cerdd Carregwen. dant blwyddyn 9 ac iau ac ar Deuawd Bl 7-9 yn Llanerchaeron. . Ar y 15fed o Fai, yng Nghastell Merched Y Wawr, Rhydypennau Deudraeth Portmeirion, priodwyd Catherine a Alan Croesawyd pawb gan Gwenda a llongyfarchwyd White. Mae Catherine yn ferch i Elen ar enedigaeth ei hwyres, Enid Angharad. Dinah a Peter Henley, Dol Eglur, Derbyniwyd ymddiheuriadau ac yna bu Bow Street. Treulwyd y mis mêl trafodaeth ynglñn â’r gangen, y rhanbarth yn yr Alban. Mae’r ddau wedi a’r mudiad. Trefnwyd manylion y trip ar 14 cartrefu yn Church Stretton yn Mehefi n 2010. Adroddwyd bod aelodau wedi bod Swydd Amwythig. Dymuniadau yn llwyddiannus yn yr ãyl Fai a llongyfarchwyd gorau i’r ddau. hwy yn gynnes. Llun: Sian Henley Mair Davies, 1af Cacen lemon Joyce Bowen, 1af Tarten Afal Shân Hayward, Ail am Ffotograffi aeth Ar ôl derbyn cofnodion Mai 2009 rhoddwyd

templatelliw.indd 10 22/6/10 09:51:22 Y TINCER MEHEFIN 2010 11

MADOG, DEWI A CEFN-LLWYD

Madog mae Duw gyda ni drwy bopeth. ohonom all anghofi o’r croeso a 2.00 Dywedir hynny’n glir iawn yn y gawsom fel Dosbarth ar yr aelwyd Gorffennaf Beibl ac mae fy mhrofi ad i wedi yn Lluest Fach fl wyddyn neu ddwy 4 Richard Llwyd Jones dangos hynny hefyd. Fel y dywedir yn ôl, ac wedyn yng Nghartref 11 Oedfa’r Ofalaeth – y Garn yn Galatiaid 5:22: ffrwyth yr Ysbryd Cwmcynfelyn ychydig cyn y Pasg! 18 Bugail yw cariad, llawenydd, tangnefedd, Byddwn yn gweld ei cholli. 25 R.W. Jones goddefgarwch, caredigrwydd, Gedy fwlch mawr ar ei hôl daioni, ffyddlondeb, addfwynder, yn y cylch teuluol, ymhlith ei Aws t hunanddisgyblaeth... Drwy’r salwch ffrindiau, yng nghymdeithas yr 1 hwn, rwyf wedi cael fy nghynnal Eglwys ac yn y gymuned leol. 8 Lewis Wyn Daniel a’m harwain. Arferwn fynd i’r capel Alwen, yr un yr oeddem yn ei 15 o’m plentyndod, ond drwy’r salwch pharchu, ei hanwylo a’i charu. 22 J.R. Jenkins yma gwnaeth Duw fi ’n berson Mawr fu ein braint o’i hadnabod. 29 J.E. Wynne Davies sydd o ddifrif yn dibynnu arno Ef.” Ond gellir dweud amdani’n gwbl Ganed Alwen yn Lluest Fach, haeddiannol – ymdrechodd yr Medi Capel Madog, yn ferch i David a ymdrech, gorffennodd yr yrfa a 5 Gwynfor Madoc-Jones Jane Catherine Griffi ths. Fel ei chadwodd y ffydd. Wyn Morris 12 Bugail hunig chwaer Eirian, mynychodd 19 Bugail Ysgol Gynradd Trefeurig ac yna, (Carai Eirian, Arthur, Iola, Iwan 26 Arwyn Pierce Ysgol Eilradd Dinas. Pan ddaeth byddai gras Duw yn ddigonol i’w a’r teulu ddiolch i feddygon a nyrsys yn amser dewis gyrfa bu Alwen chynnal. Gwyddai Alwen hynny Ysbyty Bron-glais am y gofal a Gwellhad buan mewn dau feddwl, unai mynd ac fe wnaeth y defnydd gorau dderbyniodd Alwen yno dros y i’r maes Gwyddor Cartref neu posib o’i dioddefaint. Darganfu y blynyddoedd, yn arbennig i Dr Dymunwn wellhad buan i Shirley fynd i’r byd Nyrsio. Yr olaf a gallai’r cyfan fod yn rym creadigol Alan Axford a Dr Elin Jones. Maent Evans, Llain y Felin, sydd wedi dod orfu a threuliodd Alwen bron i er daioni i eraill. Meddai eto yng am ddiolch hefyd i Dr Jonathan adref ar ôl derbyn triniaeth yn 40 mlynedd wrth ei galwedigaeth nghylchgrawn Gofalaeth y Garn, Williams a phawb o blith nyrsys Ysbyty Treforus. yn Ysbyty Bron-glais, yn yr Uned “Rwy’n dal yn eithriadol ddiolchgar Meddygfa’r Llan a fu’n gweini Ddamweiniau i ddechrau ac yna’r i bawb. Rwyf wedi dysgu bod arni. Gwerthfawrogant hefyd y Cydymdeimlad ward Orthopedig, Ward Llewelyn. popeth yn digwydd am reswm ond caredigrwydd a dderbyniodd Yn ystod y cyfnod hwn, daeth yn Duw yw’r un sy’n gwybod.” Alwen gan Mrs Price a’r staff yng Cydymdeimlwn â Ken a Kathleen ffrindiau agos â rhai o’r meddygon Diolch am gael rhannu ffydd Nghartref Cwmcynfelyn. Yn Vincent, Gwynfa, Cefnllwyd, ar a’r ymgynghorwyr meddygol yn yr gadarn Alwen. Diolch am gael olaf, carent ddiolch i bawb a fu’n golli brawd Ken - Harry Vincent Ysbyty, megis Ian Macfarlane, John bod yn ei chwmni mewn oedfaon yweld â hi yn ei gwaeledd ac am y -yn Eastbourne. Edwards ac Alan Axford. Nid oedd yng Nghapel Madog ac mewn gymdeithas Gristnogol a brofodd Alwen yn wraig a chwenychai glod aml i Ddosbarth Beiblaidd. Pwy yn eu cwmni.) Coffâd a chanmoliaeth ond fel Cristion roedd ganddi gonsyrn mawr dros Elizabeth Alwen Griffi ths eraill. Roedd hi’n ddynes yr ail Gyda thristwch mawr y cofnodir fi lltir, heb fod dim yn ormod iddi DÔL-Y-BONT marwolaeth Elizabeth Alwen ei wneud ac fel arwydd o’i gofal Griffi ths, Lluest Fach, Capel Madog a’i chariad at eraill, derbyniodd Newid aelwyd Dymuniadau gorau ar 24 Ebrill yn 69 mlwydd oed. Mae yn haeddiannol y tlws “Halen y unrhyw un a adnabu Alwen yn Ddaear” yn y fl wyddyn 1994. Dymuniadau gorau i Anne Till, Dymuniadau gorau i Sw Gerallt, ymwybodol iawn o’r rhinweddau Roedd dawn Alwen i goginio yn Bodlondeb sy’n dychwelyd i’r Leri, sydd ddim wedi bod yn Cristnogol a berthynai iddi. Nid ddiarhebol. Bu’n enillydd a beirniad gogledd ac yn symud i Bryn hwylus yn ddiweddar. yn unig yr oedd hi’n gymeriad yn y Sioe Frenhinol yn Llanelwedd, Meredydd, Waunfawr, Caernarfon. addfwyn a grasol, ond tywynnai yn ogystal ag yn y sioeau bychain. ei ffydd yn ddisglair yn ei chalon Ond nid coginio i gystadlu yn unig a châi hynny ei fynegi’n loyw yn a wnâi Alwen, ond coginio i roi i yr hyn a ddywedai ac a wnâi o eraill. Byddai’n gwneud cacennau ddydd ddydd yn ei pherthynas ag ar gyfer dathliadau pen blwydd, eraill. Bu mewn cyfeillach lawen ac priodasau ac achlysuron tebyg ac agos â’i Harglwydd, gan rannu yng hefyd, ar gyfer cartrefi ’r henoed. ngwirionedd ei atgyfodiad. Yn wir, cerddodd Alwen yr ardal Gwyddom na fu bywyd gyda’i charedigrwydd. Dangosodd Alwen heb ei drafferthion. Roedd barch mawr tuag at ei rhieni gan wedi derbyn y newydd trist ymddeol yn gynnar i ddod adref bod celloedd cancr yn ei chorff i ofalu amdanynt. Bu’n weithgar cyn belled yn ôl â’r fl wyddyn gydag elusen Macmillan a gall 1993 ac o’r herwydd bu’n rhaid llawer dystio i’r croeso tywysogaidd iddi wynebu mwy nag un a gawsant ar aelwyd Lluest Fach driniaeth yn yr ysbyty yn ystod dros y blynyddoedd. y blynyddoedd dilynol. Ond eto, Yn ystod ei gwaeledd olaf yng ni chollodd ei ffydd a’i hyder yn Nghartref Cwmcynfelyn, byddai Nuw. Yn y rhifyn diweddaraf o Alwen yn aml yn dyfynnu’r geiriau gylchgrawn eglwysi Gofalaeth y a welir yn Ail Lythyr Paul at y Garn, rhannodd â’i chyd-aelodau Corinthiaid, “Digon i ti fy ngras yr hyn a oedd yn ei chynnal yn i; mewn gwendid y daw fy nerth ei dioddefaint. Meddai, “Nid yw’r i’w anterth.” Nid oedd modd iddi bywyd Cristnogol yn hawdd, ond wella o’i salwch y tro hwn ond

templatelliw.indd 11 22/6/10 09:57:29 12 Y TINCER MEHEFIN 2010

RHOI`R FFIDIL YN Y TO AR ÔL 50 MLYNEDD: MAIR LEWIS YN HOLI VERNON JONES

Wedi`r holl edrych ymlaen a`r holl baratoi mae Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd drosodd am ML: Wrth edrych yn ôl ydech chi`n meddwl fl wyddyn arall ac mae`n rhaid i mi gyfaddef bod bod safon y cystadlu cystal ag y bu? yna wacter mawr yn tñ ni ar ôl yr holl gyffro. Yr VJ: Siãr o fod. Mae`r niferoedd yn llawer llai oeddwn wedi breuddwydio ers tro am wythnos mewn cystadlaethau ac efallai mai ond y wrth fy modd ac yn dychmygu y byddwn yn goreuon a ddaw i`r llwyfan bellach. Yn yr Urdd ôl ar yr aelwyd adref yng Nghwm Cilio yn a`r Genedlaethol y gwelir bod y safon wedi Eifi onnydd yng nghanol y pethe fel petai; llond codi fwyaf, hynny oherwydd bod cymaint o y lle o fwyd, llond tñ o Gogs, ac eraill yn galw i hyfforddi proffesiynol yn mynd ymlaen. Ychydig gael tro dros eu Cerdd Dant, eu hunawd offeryn iawn o redeg o dñ i dñ sydd bellach i fynd dros pres a`u hadrodd cyn mynd am y rhagbrofi on. ddarn adrodd gyda rhyw hen adroddwr/wraig Rhai yn lwcus ac yn cyrraedd y llwyfan a rhai ar y funud olaf. Yn eu dydd fe wnaeth y rhain ddim mor ffodus y tro hwn. `Roedd y Gogs fu waith clodwiw. efo ni yn meddwl bod y Cardis wedi trefnu chwip o `Steddfod a bod y tywydd wedi bod yn ML: A yw gweld Osian (y mab) yn cymryd goron ar y cyfan. Do mi gefais wythnos wrth fy at feirniadu yn rhoi boddhad i chi? modd. VJ: Ydy. Rwyn deall ei fod wedi beirniadu ddwywaith yn Eisteddfod Daleithiol Powys, ches “Wedi elwch tawelwch fu” yw geiriau llinell yn i ddim gwahoddiad i fynd yno mewn hanner un o`r ceddi Cymraeg hynaf sydd ar gael, a can mlynedd! chan mai cryn dawelwch sydd yn teyrnasu yn tñ ni erbyn hyn y mae rhywun yn cael cyfl e Capeli cylch Gosen, Rhydyfelin. Hynny o fl aen ML: Pa gyngor sydd gennych i rywun i edrych yn ôl a hel meddyliau. Ac wrth hel cynulleidfa oedd o bosib yn fy nghofi o yn ifanc sydd yn dechrau beirniadu yn yr meddyliau sylweddoli fy mod wedi byw yn gwrthod dweud adnod yn y sêt fawr oherwydd eisteddfodau y dyddiau hyn? Bow Street am dros ddeng mlynedd ar hugain swildod. Dwy fl ynedd yn ddiweddarach VJ: Ewch i`r eisteddfod gyda meddwl agored. bellach ac yn ystod y cyfnod hwnnw wedi cychwynais ar feirniadu eisteddfodau y “ceffylau Nawr rwy`n cyfyngu ateb y cwestiwn yma cael cyfl e helpu rhai degau o blant oedd yn rasus” chwedl Cassie Davies, a hynny yn ddigon i`r adran llên a barddoniaeth. Cymerwch eich ymddiddori mewn adrodd - llefaru yn iaith pell o gartref yn Abergorlech, Sir Gaerfyrddin. gwaith o ddifri. O fod felly mi enillwch barch ac heddiw. Sylweddoli hefyd gymaint o bleser sydd ymddiriedaeth yr ymgeiswyr. Gwnewch ddwy i`w gael yng nghwmni`r plant hyn ac wrth eu ML: Oeddech chi wedi arfer cystadlu ar feirniadaeth, un fer i`w thraddodi o`r llwyfan gweld yn llwyddo yn eu dewis feysydd ac o dro adrodd (llefaru) cyn hynny? a`r llall yn gynhwysfawr ar bob cyfansoddiad. i dro yn galw heibio i ddweud eu hanes ac yn VJ: Na, dim cyn Bont-goch. Wedi hynny y Siom oedd clywed yn ystod y blynyddoedd dweud eu bod yn teimlo bod dysgu adrodd cychwynais adrodd – diolch i Glwb Ffermwyr diwethaf hyn am feirniaid ifanc, - yn feirdd a a chystadlu mewn eisteddfodau wedi bod yn Ieuainc Tal-y-bont. Y tro cyntaf i mi fynd “allan” llenorion cenedlaethol – heb drafferthu i lunio brofi ad gwerthfawr iawn iddynt. Cofi o hefyd oedd i Eisteddfod y Groglith 1955 a beirniadaeth ysgrifenedig i`r cystadleuwyr, rhai am sgwrs a gefais efo Vernon Jones, Gaerwen, chystadlu ar yr “adrodd twps”. Adroddiad i rai hefyd yn colli`r gwaith neu heb ddychwelyd yn Eisteddfod Teulu James Pantyfedwen ym heb ennill o`r blaen oedd yr enw swyddogol y cyfansoddiadau i`r ysgrifenyddion. Dyma Mhontrhydfendigaid fl wyddyn yn ôl ac yntau`n wrth gwrs. ddanseilio holl bwrpas yr eisteddfod. dweud wrthyf ei fod wedi penderfynu ymddeol o fod yn feirniad ar ôl bod wrthi am dros ML: Beth wnaeth eich ysgogi i ddechrau ML: Ai chwaeth bersonol yw barn y hanner can mlynedd. beirniadu? beirniad yn y pen draw? VJ: Wnes i erioed chwenych y job na chynt na VJ: Naw gwaith allan o ddeg – ie. Yn enwedig os Yr oedd gwrando ar Vernon yn beirniadu mewn chwedyn. Cael fy nhafl u i mewn iddi, a chael fy yw`r nifer yn fawr. eisteddfod yn bleser bob amser ac yn esiampl o mherswadio i fynd i Gosen (fy hen gartref), ac sut i feirniadu i lawer beirniad arall; yn llefaru`n yna mynd digon pell o gartref i Abergorlech. Mair Lewis glir a`r Gymraeg yn llifo fel grisial pur. Diolch o gallon iddo am ei gefnogaeth gadarn i ddegau o ML: A oes yna dro trwstan yn dod i`r eisteddfodau bach a mawr ar hyd a lled y wlad meddwl wrth gofi o`n ôl? a phob dymuniad da iddo ar y cystadlu o hyn VJ: Nac oes. Diolch byth. ymlaen. ML: Beth oedd rhai o`r prif bwyntiau Mae`n rhaid cofi o nad yw beirniad byth yn oeddech chi yn chwilio amdanynt wrth ^ plesio pawb. Mi fydde dad bob amser yn dweud wrando ar unigolion yn adrodd? bod steddfod a sioe yn tynnu`r gwaethaf allan o VJ: Naturioldeb yn cael ei gynnal drwy`r CLWB CWL bobl; o gael gwobr gan feirniad mae o`n feirniad perfformiad a hynny heb ddatgelu dim o Penrhyn-coch da, o beidio cael gwobr tydio`n deall dim ac wedi ddylanwad yr hyfforddwr/wraig. Llefaru clir a rhoi cam i chi! Wel Vernon medrwch gysgu`n chynnal y frawddeg gan ddatgelu`r ystyr. Gydag Ar Agor Llun - Gwener dawel o hyn ymlaen! Dyma ddeg cwestiwn a oedolion – ceisio gweld gwreiddioldeb yng 3.30 - 5.30 gyfl wynais i Vernon yn ddiweddar ynghñd â`r ngoleuni eu dehongliad. £5 y sesiwn . £4 ail blentyn deg ateb: ML: Beth yn eich barn chi y mae plant a Bwyd a Diod Iachus yn Gynwysedig ML: Fedrwch chi gofi o`r profi ad o fod yn phobl ifanc yn ei ennill wrth gystadlu fel Gofal Plant Cofrestredig feirniad am y tro cyntaf? hyn? I fwcio cysylltwch â VJ: Gaeaf 1954. Cyrraedd i Sosial Bont-goch ac VJ: Hyder i wneud gwaith cyhoeddus yn Nicola Meredith 07972 315392 yn ystod y te, Wil Defi Saer yn gofyn i mi “Wnei y dyfodol. Cyfarwyddo â barddoniaeth a Neu cipiwch i mewn i’r clwb ar ôl Ysgol di feirniadu`r plant yn adrodd heno?” Y cyfan llenyddiaeth eu gwlad. Gwrandewch heddiw ar dwi`n cofi o nawr yw am Tegwen Cwmglo yn gyfl wynwyr radio a theledu - y rhai sydd wedi adrodd Guto Penfelyn. Bu rhaid aros tan 1960 bod drwy`r felin eisteddfodol yw y llefarwyr cyn cael gwahoddiad go iawn sef i Eisteddfod gorau.

templatelliw.indd 12 22/6/10 09:57:34 Y TINCER MEHEFIN 2010 13

COLOFN MRS JONES COLOFNYDD Y MIS

Pethau rhyfedd yden ni bobl, Meirion oedd hon ac nid mi ryden ni yn treulio y rhan oeddwn i yn gwneud dim â hi John Hayes fwyaf o’r fl wyddyn yn cwyno ac eithrio ei hagor o bryd î’w ei bod hi yn rhy oer neu yn gilydd a gwaredu a chau’r drws Mae’n arwydd sicr o fynd yn bwrw ac yn cwyno ei bod hi yn yn sydyn. Yr oedd Meirion hyn fy mod bellach wedi byw rhy boeth ar yr adegau prinion yn ddyn trefnus iawn ym yn hirach yng Nghaerdydd na hynny pan mae yna ychydig o mhob peth ond ei sied fawr, yr wnes i yn Borth, fy mhentref wres. Ond y dyddiau diwethaf oedd honno ar gychwyn -fel genedigol a lle bum yn byw nes yma, rydw i yn meddwl fy mod y dywedir yn y gogledd am i mi symud i’r Brifddinas ym i wedi deall paham ein bod yn le blêr. Yn wir, credaf ei bod mis Medi 1988. Mae atgofi on cwyno pan yw hi yn braf. Y wedi pasio ar gychwyn ac wedi o fy mhlentyndod yn parhau drwg ydi nad ydym ni yn rhoi cyrraedd gradd eithaf blerwch yn fyw iawn yn y cof ac yn amser o’r neilltu i fwynhau gogleddol, bod fel tñ Jeroboam cael eu hymfywiogi drwy fy tywydd trwy drefnu i weithio fab Nebat ei hun. A sylwer, gyda ymweliadau cyson â’r ardal a gyda’r nos neu yn gynnar y llaw, mai gwaredu yn yr ystyr gan yr amryw luniau sydd ar bore. ogleddol, yr wyf, gwaredu fel furiau’r tñ yn yr Eglwys Newydd Deuthum i’r casgliad hwn y rhyfeddu, petai Meirion wedi a’m swyddfa yn Ysgol Gyfun dydd o’r blaen a hynny yn gwbl gwaredu mwy yn ei ystyr ef Gymraeg Plasmawr. ddamweiniol.Yr oeddwn wedi ei hun i’r gair, diau y buaswn Rwyn ffodus iawn fy mod cymryd ychydig o ddyddiau innau wedi gwaredu llai yn fy wedi cael magwraeth gefnogol o wyliau i baratoi ar gyfer ystyr i! a chariadus ar aelwyd ‘Dunstall’ ymweliad teulu ac i fod ar gael Roeddwn wedi rhybuddio mewn ardal odidog yn edrych Gymraeg Glantaf nôl ym mis iddynt pan gyrhaeddent. Ac yr mab a ãyr Meirion o hyn ond, mas dros Fae Ceredigion ac wedi Medi 1988 prin feddyliais y oedd yn braf a chynnes, rêl y er hynny, roedd eu hwynebau derbyn addysg mor arbennig yn byddwn yn parhau i fyw yn y math o dywydd y byddaf i yn yn bictiwr pan agorodd y Ysgol Rhydypennau ac yna yn brifddinas dros ugain mlynedd ei fwynhau a minnau yn gorfod ddau ddrws y sied a gweld nad Ysgol Penweddig. yn ddiweddarch, yn briod ymlafnio yn yr ardd ac yn y tñ oedd dim o’r llawr yn y golwg. Rwy’n argyhoeddiedig fod ac yn dad i ddau o blant ac yn y gwres. Nes i mi gael syniad, Chwarae teg iddynt, aethant y profi adau cadarnhaol a yn Bennaeth ar Ysgol Gyfun paham na weithiwn fel petawn drwy bob peth a didoli a chefnogol a gefais yn ddisgybl Gymraeg Plasmawr. yn Nhwrci? Cyhyd a bod y thafl u gan ofyn yn achlysurol a’m hysgogodd i ddilyn gyrfa fel Mae Caerdydd wedi bod gwaith yn cael ei wneud, a oedd paham y cadwyd, er enghraifft, athro. yn dipyn o fagned i blant yr ots pryd yn union y gwnawn hen beiriant Hwfyr a digon Bob tro rwy’n teithio drwy Hayes’s, mae Sharon a Mike ef? A chyhyd, wrth gwrs, nad o hen blygiau i gadw Curry’s Bow Street ar y ffordd o’r De wedi ymgartrefu yma hefyd oeddwn yn cadw pobl yn effro i fynd – o a chortyn beindar i’r Gogledd ac yn pasio Ysgol a Tim yn byw prin awr i yn hwfro neu dorri gwair ar am a welech chi. A bellach, Rhydypennau ac yna yn edrych ffwrdd. Mae’n hyfryd bod y adegau anghymdeithasol. mae gan y sied lawr a medraf i fyny ar yr ysgol ‘dop’ mae’r genhedlaeth nesaf o Hayes’s Y canlyniad oedd i mi fedru innau gyrraedd yr addurniadau atgofi on yn llifo’n ol. Wyth bach yn cael eu magu gyda’i mwynhau yr haul heb ei weld Nadolig a’r ychydig bethau bachgen yn unig oedd yn fy gilydd o fewn cymdeithas yn ormod a medru gweithio eraill yr oedd gennyf eu mlwyddyn yn Rhydypennau – Gymreig y brifddinas a’i heb chwysu a blino.Mae’n hangen. fi , Alan Evans, Eirion Jenkins, chyffi niau. amlwg mai dyma, i mi o leiaf, y Un o’r pethau y dymunai’r Gerwyn Davies, Bedwyr Evans, Teimlaf hi’n fraint fy mod ffordd orau o ddelio â’r haf ac yr ddau ei dafl u oedd cryman fy Geraint Lewis, Martin a Mark yn rhan o’r twf aruthrol wyf yn tybio y byddai hyn yn nhaid. Ond glynais ato. Saeson Horwood, ond cawsom lawer sydd i addysg Gymraeg yng wir am bawb. Ac efallai y gallem yw plant Meirion, wrth gwrs, iawn o hwyl yn enwedig pan Nghaerdydd. Pan symudais berswadio cyfl ogwyr i fod yn a synnai fy mab gwyn fy mod symudon ni lawr o’r ysgol dop yma yn ’88, un ysgol uwchradd fwy hylaw ar gyfnodau o wres am gadw cryman,’but Lona, i’r ysgol newydd sbon yn y gyfrwng Gymraeg oedd yma, eithriadol. Mae nhw yn dweud you’ve got a strimmer and this pentref ar gyfer safon 1. bellach mae yna ddwy gyda wrthyf i fod pobl Canada is blunt…’Yes’ atebais innau yn Roedd dylanwad Brian Davies thrydydd yn agor yn 2012 a yn derbyn yn awtomatig fod dalog.’I feel more comfortable yn gryf arnaf, ei ddiddordeb phedwerydd i agor cyn diwedd popeth yn cau os yw tywydd with a sickle and I can always amlwg mewn daearyddiaeth y ddegawd. Gyrrir y twf mawr yn taro, paham na fedrwn sharpen it…’’ with what?’oedd a chwaraeon yn ysgogi fy hyn gan yr 17 ysgol gynradd ninnau wneud yr un peth ar yr ateb – a chredwch neu mrwdfrydedd am y pynciau gyfrwng Cymraeg sydd wedi eu gyfnod o gynhesrwydd? Hynny beidio,bu’n rhaid i mi fynd i’r hynny a’i hiwmor iach yn profi gwasgaru ar draws y brifddinas, yw, unwaith y proffwydai’r tñ i nôl geiriadur, nid oeddwn i mi fod dysgu yn medru bod a Mike yn bennaeth ar un Met Offi ce gyfnod hir o erioed wedi trafod calen hogi yn hwyl! ohonynt. haf, byddai pob gweithle yn yn Saesneg a beth wyddwn i Mae fy atgofi on o Fe ddylem ymfalchïo yn y symud i weithio, dyweder fel mae ‘whetstone’ oedd y gair….A arweinyddiaeth awdurdodol ffaith fod 20% o ddysgwyr ein esiampl, wyth y bore tan ddeg chan fy mod wedi arfer a Eddie Jones yn parhau yn prifddinas yn derbyn addysg a phedwar y prynhawn tan defnyddio cryman tra bod ddylanwad mawr arnaf, ei trwy gyfrwng y Gymraeg ac naw - a gwell fyth fyddai rhoi strimmer yn beth dieithr iawn angerdd am Gymreictod, ymhyfrydu yn y ffaith bod diwrnod o wyliau i bawb pan i mi, diau fod y cryman yn diwylliant Cymru a’r ardal leol cymaint o blant ardal y Tincer addewir tywydd braf. Gellid ddiogelach. Yn sicr, y mae’n fwy yn agwedd rwy’n ceisio efelychu yn chwarae rhan bwysig yn y gwneud hyn yn lle gwyliau ‘gwyrdd’ ac nid oes rhaid wrth yn fy ngwaith bob dydd. chwyldro hwn boed yn rieni, banc set fel sydd gennym ar hyn dywydd braf i’w ddefnyddio Pan ddechreuais fel athro athrawon neu’n swyddogion o bryd. sydd yn ystyriaeth ddigon daearyddiaeth yn Ysgol Gyfun addysg. Un o’r pethau y daeth y pwysig gan na wyddom am teulu i lawr i’w wneud oedd baint y mae’r tywydd da yn clirio sied fawr yr ardd.Teyrnas mynd i barhau. [email protected]

templatelliw.indd 13 22/6/10 09:57:35 14 Y TINCER MEHEFIN 2010

CYNGOR CYMUNED TIRYMYNACH ADOLYGIAD

Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol atal y drafnidiaeth gerbydol i Phil Jones Llwybr Arfordir Pwy all anghofi o’r lluniau Tirymynach ar nos Iau, 27 Mai Aberystwyth drwy ddarparu Ceredigion Coastal Path gwych rhyfeddol o’r goedwig yn Neuadd Rhydypennau. Eleni digon o le parcio wrth yr orsaf Gwasg Gomer £19.99 112t. dan y dãr yn Ynys-las? Braf eto ni phresenolwyd y cyfarfod a bod bwriad cael trenau i redeg oedd gweld telyneg gan unrhyw drethdalwr nac bob awr i Aberystwyth. Byddai Mae hwn yn llyfr ar J.J.Williams wedi’i aelod o’r gymuned. Etholwyd hyn yn lleihau y tagfeydd gyfer pobl nad oes chynnwys yma. Pwy y Cyng. Owain Morgan yn boreol i’r dref. Mentrwyd ganddyn nhw fwriad na wenodd wrth gadeirydd yn ôl yr arfer am yr awgrymu y gallai’r prosiect hwn o gwbl i gerdded weld y llun o’r lindys ail dymor, a’r Cyng. Heulwen gael ei gwblhau o fewn dwy llwybr y glannau, (tud 106)? Pwy na Morgan yn is-gadeirydd. Enwyd fl ynedd. y bobl hynny sydd theimlodd dynerwch nifer o gynghorwyr yn ôl yr Mae problem mynediad eisoes yn gwneud cynnes wrth edrych arfer i gynrychioli’r cyngor ar i’r Lôn Groes yn parhau i hynny, a’r lleill sy’n ar wyneb anhygoel wahanol gymdeithasau yn yr fod heb ei datrys, er efallai y barod i gael eu hudo y morlo (tudalen ardal. bydd pethau yn gwella pan i lenwi eu hysgyfaint 104)? A phwy na Yn ei adroddiad ar gwblheir adeiladu rhif dau i ag awyr iach y môr. Oes, mae yma phrofodd gyfaredd cyfeiriad yng weithgareddau’r fl wyddyn lawr, sef Croeso. Ar hyn o bryd rywbeth ar gyfer pawb. nghyfosodiad y lluniau o Ben cyfeiriodd y Cyng. Owain mae’r cerbydau gwaith yno yn Mae’r daith drigain milltir Peles o’r de ac o’r gogledd (tudalen Morgan at golled y Cyngor amharu ar welediad y sawl sy’n o hyd sy’n estyn o Ynys-las yn 94)? pan fu farw y Cyng. John gadael y stryd am y ffordd fawr. y gogledd hyd at yn y Ond nid dim ond natur Evans a hynny ar ddiwedd Cynllunio: Mae’r cais am de, wedi ei rhannu’n naw rhan, wyllt sydd o ddiddordeb i’r ei dymor fel cadeirydd. ystafell haul yn 36 Maesceiro ond yng ngeiriau’r awdur “nid ffotograffydd. Mae olion dyn Gwasanaethodd y Cyngor yn ei wedi ei ganiatau. Ond arweinlyfr yw’r gyfrol, yn hytrach hefyd i’w gweld yn gyson ar hyd ffordd ddiseremoni ei hun yn gwrthodwyd y cais am osod yr llyfr sy’n ceisio ennyn yn y y llwybr mewn cored, odyn galch, ystod ei gyfnod fel cadeirydd arwydd dau wynebog goleuedig darllenydd y profi ad o gerdded y fferm, harbwr, castell ac eglwys. ac fel cynghorydd ac wrth wrth Siop (Spar) Bow Street, a llwybr”. Yng ngeiriau Phil Jones “Taith o werthfawrogi ei wasanaeth fel hynny gan adran y briffordd. A dyna a gewch chi, mewn dros ddarganfod yw’r daith o Ynys-las cynghorydd estynnodd eto Ond ni wnaeth y swyddogion 120 o luniau, rhai yn dirweddau, i Gwbert. Gyda phob cam bron gydymdeimlad diffuant â’r unrhyw sylw o’r llwyn sy’n rhai yn astudiaethau mân a manwl cewch eich swyno gan naill ai teulu. llawer mwy peryglus i’r gogledd o’r hyn a welir ar hyd y traethau olygfa, neu anifail, neu balnhigyn, Wrth edrych ymlaen i o’r mynediad i’r ffordd fawr. a’r clogwyni, a rhai yn argraffi adu neu gan olion dyn a’i ymdrech i gyfeiriad y fl wyddyn yng Pasiwyd y cais am godi llofft celfyddydol. Mae hen drawiadau fyw”. nghyd-destun yr holl ddarogan uwchben garej yn Hyfrydle, yn anochel mewn byd sydd mor A dyna sy’n cael ei gyfl eu yn y gwae economaidd sydd Bow Street. llawn o ddelweddau gweledol, ond llyfr. i’w glywed o bob cyfeiriad, Ceisiadau newydd: Ni wnaed mae’r rhan fwyaf o’r lluniau yn LlD. dywedodd y Cyng. Morgan ei unrhyw sylwadau ar gais am haeddu, yn wir yn mynnu, sylw. fod yn hyderus y bydd Cyngor godi garej a sied yn Maelgwyn, Gall y darllenydd weld drwy lygad Mae Dr Phil Jones yn Cymuned Tirymynach yn Bow Street nac am godi y camera rywbeth na welodd, ac arbenigwr ar yr henoed yn Ysbyty wynebu’r sialensau hynny ystafell haul yn 5 Garreg Wen, na welai byth, â’i lygad ei hun, Bron-glais ac yn byw ym Maes y yn gyfrifol ac adeiladol ac yn Bryncastell. Nid oedd unrhyw boed hynny’n fanylder eithriadol Glyn, Llandre. Gweler hefyd http:// ymateb yn bositif i unrhyw wrthwynebiad i ddatblygiadau y tywod yn y twyni, yn bibydd www.philjonesphotography.com/ benderfyniadau anodd y gall yn Bryngwyn Canol, Dolau y graig o fewn hyd braich, neu’n a http://www.ceredigioncoastpath. fod angen eu gwneud. sef am droi cyn adeiladau rhaeadr fach dros glogwyn uchel. org.uk/welsh/index.htm Wedi cau y cyfarfod amaethyddol yn dair uned blynyddol aethpwyd ymlaen wyliau, codi cyfl eusterau un i drin materion y cyfarfod llawr a chreu mynedfa newydd Cystadleuaeth CYFLE I misol. Cyfeiriodd y cynghorydd a gwaith trin carthffosiaeth. ENNILL COPI sir, y Cyng. Paul Hinge at Mae IBERS am edrych i Swdocw y posibilrwydd cryf o gael mewn i’r broblem dãr wrth gorsaf reilffordd unwaith fynedfa Catref Tregerddan a’r Ydych chi’n hoffi 9 68 eto yn Bow Street a hynny cae chwarae mor fuan â phosibl. sialens? Am un mis ychydig yn is na’r hen safl e. Y Cynhelir y cyfarfod nesaf ar yn unig, mae’r Tincer 6 9 gobaith yw y byddai modd 24 Mehefi n. yn cynnig gwobr am lenwi’r swdocw 5 4 1 a welir yma, yn gywir! Anfonwch 75 21 eich swdocw wedi ei gwblhau i 46 3 5 M & D PLUMBERS Bryncastell, Bow Street, Ceredigion 15 36 Gwaith plymer & gwresogi SY24 5DE erbyn 1 Prisiau Cymharol; Medi pryd y bydd 69 8 Gostyngiad i enw’r buddugol yn Bensiynwyr; cael ei dynnu allan 23 Yswiriant llawn; o het. Mae’n werth Cysylltwch â ni yn gyntaf ar crafu pen a chnoi 572 pensil am ychydig 01974 282624 funudau am mai’r Coastal Path gan Phil Cofi wch drio - efallai 07773978352 llyfr hyfryd, Llwybr Jones (Gwasg Gomer, mai eich enw chi fydd

[email protected] Arfordir Ceredigion £19.99) yw’r wobr. yn y Tincer nesaf!

templatelliw.indd 14 22/6/10 09:57:36 Y TINCER MEHEFIN 2010 15

TREFEURIG VAUGHAN RODERICK Dadorchuddio Murlun Llun: BBC Pan glywaf bobol yn canmol Yn ystod y fl wyddyn a aeth heibio gwaith Golygydd Materion mae aelodau Grãp 60+ Trefeurig - Cymreig BBC Cymru ag naw ohonynt, 7 gwraig a 2 ddyn yntau’n wahanol i ormod o’i - wedi bod yn brysur yn llunio gyd-ddarlledwyr, yn llefaru ac yn creu murlun ar gyfer ei Cymraeg cywir, rwy’n credu fod arddangos ar un o furiau neuadd ei wreiddiau ym Mhantybolion Hen Ysgol Trefeurig. Nos Wener ger llyn Pen-dam, yn rhannol 21ain Mai gwelwyd ffrwyth eu gyfrifol am hynny. Corfforwyd llafur yn cael ei ddadorchuddio Nia a Seth Eglwys Annibynnol Salem gan Mrs Valma Jones, Tal-y-bont, Coedgruffydd ym 1824 gydag cyn brifathrawes Ysgol Trefeurig. yn ymgartrefu yn Lletycaws. ugain aelod a’r cyntaf i gael ei Daeth tyrfa luosog o ardalwyr Mae’r holl ardal yn dymuno pob derbyn wedi ffurfi o’r eglwys a ffrindiau ynghyd i dystio i’r hapusrwydd a lwc dda i’r ddau bâr oedd Margaret 17 oed, a ddaeth Roedd mab arall – Thomas- digwyddiad. Y teitl a ddewiswyd ifanc yn eu bywyd priodasol. tua 1834 yn wraig i Thomas wedi mudo i Forgannwg a ar gyfer y gwaith yw “Bro Roderick a ddaethai i’r fro o’r ganed iddo ef a’i briod bedwar Trefeurig Uchaf”. Lluniwyd naw Cymdeithas Trefeurig Alban. Yn ôl cyfrifi ad 1851 o feibion, John Dafydd, panel bach i gyd. Saith ohonynt roedd Thomas yn labrwr ac yn William Ambrose, Evan fu’n un yn portreadu’r pentrefi oedd yn Cynhaliwyd Cyfarfod Blynyddol byw ym Mhantybolion, gyda o aelodau amlycaf a galluocaf ffurfi o dalgylch yr Hen Ysgol, yn Cyffredinol y Gymdeithas ar Mai Margaret, a’u plant Jean 16 Cyngor Sir Morgannwg; a banel yn dangos yr ystôl a’r olaf 14eg. Etholwyd y swyddogion oed; Anne 12; John 8 a Sarah 6. Thomas Morgan, gweinidog fel map sydd yn dangos lleoliad y canlynol am y fl wyddyn: Gwaith Jean oedd ‘ore washer’, y Tabernacl Cwm-gors ger pentrefi mewn perthynas a’r ysgol. ac yr oedd Anne a John yn yr Gwauncaegurwen, 1913-1944. Ar y panel hwn hefyd gwelir prif Cadeirydd: Edwina Davies ysgol. Priododd gydag Elizabeth ffyrdd, nentydd, caerau ac olion Ysgrifennydd: Ruth Davies Yn y llyfryn Hanes Eglwys Margaret, merch i’r Parchedig mwyngloddio’r ardal. Unwyd y Trysorydd: Bryn Walker Salem, Coedgruffydd Am Tawelfryn Thomas (o paneli i greu un murlun mawr. 1824-1924, a olygwyd gan Uwchaled), gweinidog eglwys Wedi’r dadorchuddio ac Bydd tocynnau aelodaeth ar werth Llewelyn Morgan a ddaeth enwog Groeswen ger Caerffi li, anerchiad fer gan Mrs Jones, diwrnod Hwyl y Teulu’r Cae yn weinidog i Salem a Siloa, a’i gladdu yno yn ymyl Ieuan rhoddwyd eglurhad ar gynnwys y Chwarae ym mis Gorffennaf ac yn Cwmerfi n ym 1911, sonnir Gwynedd a Caledfryn, a’i murlun ar lyfr gwybodaeth sydd Sioe Trefeurig ar Fedi’r 4ydd. am ysgol Sul lewyrchus a briod Mary Lucy gor - wyres i wedi ei baratoi i gyd fynd a’r llun Chymdeithas Lenyddol fywiog William Williams, Pantycelyn. gan arweinydd y noson Edwina Gwellhad buan gyda 62 o aelodau. Priododd un Cafodd Thomas ac Elizabeth Davies. Diolchodd i Mrs Jones am o ferched Thomas a Margaret bedwar mab, y Parchedig John ei phresenoldeb a’i pharodrwydd Dymuniadau gorau am wellhad Roderick gyda Thomas Jones, Angus Cadwaladr (1920-1980), i ymgymryd at y dasg, ac i bawb buan i Emrys Williams, Maesteg Clydach Vale, Morgannwg a bu’r gweinidog yng Nghymru a arall am eu presenoldeb a’u (Tacsi Emrys) sydd wedi cael ddau yn weithgar yng nghapel Lloegr, Berwyn a foddodd llongyfarchiadau, yna estynnodd llawdriniaeth yn Ysbyty Bron-glais, Annibynnol Soar yn y pentref ym 1948, Gareth, a Selwyn, y wahoddiad i bawb fwynhau’r ac i fi cer y plwy, Y Parchg John glofaol. Etholwyd John, 8 oed cynhyrchydd teledu nodedig, a bwffe ysgafn oedd wedi ei baratoi Livingstone sydd hefyd yn 1851, yn ddiacon yn Salem ond thad Vaughan. Bydd rhaid imi gan yr aelodau. anhwylus ac yn derbyn triniaeth. bu farw 31 Ionawr 1888 yn atgoffa Vaughan o’i wreiddiau Mae lluniau o’r murlun ar gael 45 oed. Roedd ei briod Mary pan welaf ef!!. am bris rhesymol. Am fwy o wedi’i fl aenori ym Mai 1873 yn wybodaeth a manylion ewch ar 27 oed a chollwyd dau blentyn W J Edwards wefan Trefeurig (www.trefeurig. y ddeuddyn yn ifanc, Margaret org). Hoffai’r aelodau gydnabod y Jane ar 9 Awst 1869 yn 14 mis, a Gellir darllen blog Vaughan nawdd a dderbyniwyd ganddynt Thomas ar 14 Awst 1873 yn 19 Roderick ar www.bbc. yn ystod y fl wyddyn oddi wrth mis. Pengeulan yw enw’r cartref co.uk/blogs/thereporters/ Gyngor Cymuned Trefeurig a ar y garreg fedd yn Salem. vaughanroderick/ Chronfa Lady Grace James. Os Salon cwn^ oes unrhyw un o fewn yr ardal Torri cwn^ i fri safonol am ymuno â’r grãp, rydym yn Goginan cyfarfod bob bore dydd Iau rhwng e-bostiwch eich newyddion i ni 10 - 11 o’r gloch yn yr hen ysgol. Kath 01970 880988 Croeso cynnes i bawb. 07974677458 [email protected]

Priodasau

Llongyfarchiadau gwresog i ddwy o ferched yr ardal a DOLAU briododd ar yr un diwrnod sef Mai 29ain. Priodwyd Angharad Cydymdeimlad ysgolion eraill yn yr ardal. Davies, Maesyrhosyn, â Dafydd Rennie o Bow Street yn eglwys Cydymdeimlwn â’r Parchg Elfed Gwellhad buan Sant Mihangel, Aberystwyth. ap Nefydd Roberts, Jonathan ac Yng Nghapel Siloa, Elen a’r teulu ar farwolaeth Dilys Gwellhad buan i Mrs Mabel Rees, y priododd Nia Lewis, Fferm G. Roberts ar 22 Mai. Bu’r teulu yn Talardeg ar ôl triniaeth yn Ysbyty Cwmerfyn â Seth McGibben, o byw yn Penweddig a bu Dilys yn Caerfyrddin yn ddiweddar Galifornia, UDA. Bydd y pâr ifanc dysgu yn Ysgol Penrhyn-coch ac

templatelliw.indd 15 22/6/10 09:57:37 16 Y TINCER MEHEFIN 2010

YSGOL PEN-LLWYN

Croeso gwasanaeth gyda’r plant yn ddiweddar. Thema ‘r gwasanaeth Dechreuodd Deian Gwynne yn oedd ‘Cartrefi ’. Nosbarth un ar ôl gwyliau’r Pasg. Yna daeth Ryan i ddosbarth 2 a P.C. Gwyndaf Lloyd Iestyn i ddosbarth un. Cawsom gogyddes newydd hefyd, sef Cathy Diolch i P.C. Gwyndaf Lloyd am Jones o Bont-goch. Gadawodd ddod i ddosbarth dau i drafod ein cyn-gogyddes Alwena Pugh i ‘Cyfaill neu gelyn’. Rhaglen sydd weithio yn Ysgol Llanfarian. Diolch yn tynnu sylw at beryglon siarad ar iddi am y gwaith a’i chyfraniad y rhyngrwyd. Sesiwn fuddiol iawn i fywyd Ysgol Pen-llwyn. i’r plant. Dymuniadau gorau iddi yn ei swydd newydd ac i bawb sydd wedi Diolchiadau dod atom i Ben-llwyn. Mae rhieni a chyfeillion yr ysgol Ty Hafan wedi rhoi o’u hamser yn peintio a Mwynhau traeth . chywiro’r ysgol. Mae’r planhigion Gwisgodd y plant eu dillad eu yn edrych yn ddeniadol a’r plant hunain i ddod i’r ysgol am un yn brysur yn eu dyfrio. Diolch i diwrnod. Cyfrannodd pob plentyn bawb sydd wedi bod yn helpu. at Dñ Hafan er mwyn cael rhyddid o’i wisg ysgol. Daeth Mr Phil Gwibdaith i Aberystwyth Thomas o Dñ Hafan i siarad â’r plant am y gwaith sydd yn cael ei Aeth Dosbarth 1 ar wibdaith i wneud yno ac i ddiolch i’r plant am Aberystwyth gydag Ysgolion Syr eu cyfraniadau. John Rhys a Chapel Seion. Roedd y trip yn cynnwys ymweliadau â’r Cerdded ~ Wythnos Eglwys Gatholig Santes Gwenffrewi, Genedlaethol Cerdded i’r Eglwys St. Mihangel, Llyfrgell Ysgol Genedlaethol Cymru a’r castell. Cawsom bicnic wrth ymyl y parc Aethom am dro un pnawn dydd a chwarae yno am ychydig. Bu’r Mawrth. Roedd hi’n wythnos tywydd yn garedig iawn wrthym! cerdded i’r ysgol a daeth Ifana ac Plant Dosbarth 1 y tu allan i’r Llyfrgell Genedlaethol ar ein gwibdaith i Aberystwyth. Owain o’r swyddfa yn i Clwb tenis gerdded gyda ni. Diolch iddynt am roi cyfarwyddiadau i fod yn ofalus Rydym wedi bod yn dysgu sgiliau wrth gerdded y ffordd fawr. tenis hanner tymor yma gan ddefnyddio adnoddau Campau’r Llangrannog Ddraig. Mae wedi bod yn hwylus iawn a mae’r plant wedi Penwythnos yn Llangrannog - ymdrechu’n galed i ddatblygu eu Profi ad newydd llawn hwyl i bob sgiliau a bydd twrnament i bennu’r un. Aeth tri-ar-ddeg o blant a Mrs sesiynau cyn iddynt cael nifer o G. Williams a Mrs E. Parr-Davies a sesiynau hwyl cyn gwyliau’r haf. chael amser da iawn.

Trawsgwlad

Llongyfarchiadau i Tomos Evans Bl. 5. Cyrhaeddodd i’r wythfed safl e a hynny mewn cystadleuaeth agored Tîm buddugol. i holl redwyr oedd yn aelod o’r Urdd yng Nghymru. Derbyniodd Rhian James Bl.6 y Pêl-droed drydedd wobr am gynllunio cerdyn Llongyfarchiadau i dîm pêl-droed i ddathlu pen Pen-llwyn ar ennill cystadleuaeth blwydd y Cambrian Cynghrair Cyntaf Pêl-droed News yn gant a Cynradd Cylch Aberystwyth. hanner mlwydd Roeddent yn chwarae yn erbyn oed. Cyfl wynwyd Tal-y-bont yn y rownd derfynol. Y ei gwobr iddi ar sgôr oedd Pen-llwyn 2 Tal-y-bont 0. eu stondin yn yr Eisteddfod yn Gwasanaeth Llanerchaeron. Go dda ti Rhian! Diolch i’r Parchg J. Livingstone, Ficer Capel Bangor, am wneud Trawsgwlad yr Urdd.

templatelliw.indd 16 22/6/10 09:57:42 Y TINCER MEHEFIN 2010 17

YSGOL CRAIG YR WYLFA Blodau i bob achlysur Blodau’r Bedol Ymweliad Iwerddon Priodasau . Pen blwydd . Genedigaeth . Angladdau . Fe aeth disgyblion blwyddyn Blodau i Eglwysi a chwech o’r ysgol yn gynnar ar fore Chapeli neu unrhyw achlysur dydd Llun Mai yr 17eg. Roeddent yn mynd i Iwerddon gyda Donald Morgan ffrindiau o Ysgol Comins-coch Hen Efail, SY23 5AB am bum diwrnod. Dyma rhai o Ffôn 01974 202233 Danfon am ddim o fewn dalgylch y Tincer atgofi on y disgyblion a fu ar y trip.

Dydd Llun Roedd pawb yn barod i fynd CIGYDD i Iwerddon. Rhoddodd pawb eu bagiau i Mr Legget, athro o BOW STREET Ysgol Comins-coch i’w rhoi ar Eich cigydd lleol y bws. Yna ffarweliodd pawb a gadael am y daith i Iwerddon. Pan Rydyn i gyd yn mwynhau y canu ar y tractor a’r trelyr Pen-y-garn gyrhaeddon ni Gaergybi cawson Ffôn 828 447 ni becyn bwyd ac yna mynd ar Llun: 9-4.30 y llong fawr. Pan oedden ni ar Maw-Sad 8.00-5.30 y llong chwaraeon ni gêmau fel Gwerthir ein cynnyrch mewn rhai siopau lleol jenga a top trumps. Ar ôl y daith o bedair awr, cyrhaeddon ni Iwerddon. Cyrhaeddon ni Slane ac roedd pawb yn gysglyd. gan Alex

Dydd Mawrth Bore dydd Mawrth codon ni am 8 o’r gloch. Roedd pawb yn gysglyd iawn ar ôl teithio.Cawsom dost a grawnfwyd i frecwast. Yn syth ar ol brecwast aethon ni ar y bws a gwylio ‘ Alvin and the chipmunks’. Roedd pawb yn canu! Pan Dyma ni i gyd ar y cwch yn barod am wyliau yn Iwerddon gyrhaeddon ni ‘Scoil ui Riada’ roedd y plant yn gweiddi “hwre! Hwre!” Cawsom ni groeso cynnes. Roedd yr athrawon wedi rhoi plant o’r Ysgol ‘Scoil ui Riada’ a phlant o’n hysgol ni mewn grwpiau. Dangosodd plant ‘Scoil ui Riada’ ni o gwmpas yr Ysgol. Roedd llawer o ddosbarthiadau! Gwnaeth Scoil ui Riada Sioe i ni. Roedd y plant bach yn canu yn yr iaith Wyddeleg. Roedd y plant mawr yn canu’ Don’t stop believing’ a ‘Summer nights’. Gwnaeth y plant chwarae Haleliwia efo chwiban, ffi dl ac acordian. Roedd yna ddawnsio Gwyddelig hefyd. gan Blathnaid Ffi on Clifft a Megan Trubshaw ar eu gwyliau yn Iwerddon.

Dydd Mercher Bore dydd Mercher cododd pawb bach yno. Roedden nhw yn bert Eisteddfod Yr Urdd yn gynnar a bwyta eu brecwast. iawn. Ar ôl cinio aethon ni am ar y Yna aeth pawb ar y bws am bws i’r leisure complex. Llongyfarchiadau i gyn-ddisgybl o’r daith o hanner awr i weld cors. gan Megan Trubshaw. ysgol, sef Grady Hassan, a ddaeth Ar ôl cyraedd y gors gwelon ni yn gyntaf yng nghystadleuaeth y ddarn mawr o dir gyda mwd Dydd Iau Tiwba. du, du ‘slwjlyd’. Roedd y mawn Dydd Iau aeth pawb i siopa yn yn oer iawn. Neidiais i mewn i’r Nulyn, Prifddinas Iwerddon. Garddio gors heb esgidiau. Neidiodd Miss Roedd pawb wedi mynd i siopa am Amanda a Miss Herbert i mewn gofanrhegion. Yn ôl Alex roedd y Bu plant y babanod yn brysur yn CYSYLLTWCH i’r gors hefyd. Roedd e’n ddoniol siop yn ddrud. Prynais i siocled i fy planu llysiau a blodau dros y tymor. iawn eu gweld nhw gyda coesau mrawd a dolen allwedd i fy mam. Mae’r dosbarth yn edrych ymlaen i  NI du. Cerddodd pawb at dractor a Yna aeth pawb ar gerbyd dãr a aeth weld ffrwyth eu llafur. [email protected] threilar. Aeth y tractor a ni i fferm a ni o gwmpas Dulyn. Causey. Roedd cãn bach a chywion gan Tom Evans.

templatelliw.indd 17 22/6/10 09:58:05 18 Y TINCER MEHEFIN 2010

YSGOL PENRHYN-COCH

Codi arian dosbarthiadau y Cyfnod Sylfaen wedi bod yn astudio wyau. Trwy Ar ddydd Gwener olaf mis Mai, garedigrwydd Wyau Birchgrove rhoddwyd y cyfl e i’r disgyblion dderbyniwyd nawdd i brynu i ddod i’r ysgol heb wisgo gwisg Peiriant Deor Wyau. Treuliwyd ysgol. Bu’n rhaid iddynt ddod â wythnosau yn disgwyl i’r wyau i chyfraniad i’r ysgol am y fraint. ddeor ond erbyn hyn mae gennym Yn ystod y prynhawn, cafwyd chwech o gywion barrus. Mae’r ymweliad gan Cpt Colin Jones MBE disgyblion wedi dysgu amdanynt i sgwrsio gyda holl ddisgyblion ac wedi eu gwylio yn datblygu. yr ysgol am weithgareddau codi Fel rhan o waith y tymor, cafwyd arian tuag at Elusen Tirion a gwahoddiad i ymweld â Birchgrove drefnwyd am y penwythnos eu hunain yn Nhrawscoed. Cafwyd canlynol. Dangoswyd sleidiau o’r croeso cynnes yno a gwelwyd y daith tuag at ac i fyny’r Wyddfa. plant yn mwynhau wrth weld sut Cafwyd cyfl e i ofyn cwestiynau am oeddynt yn casglu’r wyau ac yn eu y gweithgareddau. Gwahoddwyd pacio. Diolch yn fawr iawn i Tony Rhieni ffrindiau’r ysgol wrthi’n prynau cacennau ar gyfer Apêl Tirion rhieni a ffrindiau’r ysgol i mewn i a Gwen o gwmni Birchgrove am brynu o’r stondin gacennau. Diolch eu nawdd ac am y croeso a gafwyd. i bawb a ddaeth i gefnogi ac i Cpt Mae’r disgyblion a’r ysgol wedi elwa Jones MBE am ei barodrwydd i yn fawr o waith y tymor. ddod atom. Llwyddwyd i godi £227 tuag at yr apêl. Sioe Aberystwyth

Gwasanaeth Eleni eto, aeth llond car o waith i lawr i’w harddangos ym Cafwyd ymweliad gan weinidog mhabell gwaith plant yn Sioe Capel Horeb, y Parchg Judith Aberystwyth. Cafwyd cystadlu Morris. Treuliodd gyfnod yn brwd iawn a braf oedd gweld yr ysgol yn cynnal gwasanaeth fod yr ysgol wedi ennill nifer boreol. Diolch iddi am ei o wobrau. Llwyddwyd i ennill pharodrwydd i ddod atom. y gwpan am yr ysgol gyda’r marciau uchaf. Dyma’r drydedd Ffi lmio fl wyddyn yn olynol i ni ennill y cwpan. Llongyfarchiadau i bawb a Y disgyblion wrthi’n gwylio wyau yn Wyau Birchgrove Ar ôl gwyliau hanner tymor, enillodd wobrau a da iawn i bawb daeth cwmni teledu i’r ysgol i a gynigiodd waith i’w arddangos. ffi lmio ar gyfer rhaglen deledu newydd. Cefais i fy newis fel un Pêl-droed o’r cyfl wynwyr. Roedd yn rhaid i fi ddysgu sgript ac roedd pawb Teithiodd tîm o fechgyn a tîm arall yn gweiddi arnaf i. Roeddwn o ferched i fyny i Dregaron yn yn nerfus ar y dechrau am fod ddiweddar i gymryd rhan yn y camera yn pwyntio tuag ataf. Nhwrnament pêl-droed y WI. Wrth i’r ffi lmio fynd ymlaen, Chwaraeodd y bechgyn 4 gêm yn roedd yn haws. Roeddwn yn y rowndiau cyntaf gan ennill dwy gorfod gofyn cwestiynau i’r lleill gêm a chael dwy gêm gyfartal. ac roeddynt yn cael tic neu groes. Llwyddwyd i fynd i’r gêmau Ar y diwedd roedd y tîm oedd cynderfynol lle chwaraewyd tîm yn colli yn cael slepjan – cacen y Bont. Er i bawb ond y dyfarnwr o ffôm siafi o. Nid wyf yn mynd weld y bechgyn yn sgorio gôl dda i dweud pwy enillodd!! Bydd a’r bêl yn croesi’r linell, 1-1 oedd y yn rhaid i chi wylio’r rhaglen sgôr terfynol. Yn anffodus collwyd – “Ffrindiau Ffab neu Ffôl” ar y gêm 2-1 wrth i’r Bont sgorio “gôl raglen Stwnsh ar S4C. Sion Jones. aur.” Llongyfarchiadau iddynt ar Celyn a Llion Edwards yn derbyn y Cwpan oddi wrth Mr Donald Morgan chwarae mor dda. am yr Ysgol â’r mwyaf o farciau yn Sioe Aberystwyth Urdd Yn nhwrnament y merched, chwaraewyd tair gêm. Llwyddwyd Fel rhan o weithgareddau’r Urdd i golli dwy a chael un gêm croesawyd Rhydian o Langrannog gyfartal. Llongyfarchiadau iddynt TAFARN TYNLLIDIART atom. Treuliodd y sesiwn yn am chwarae mor dda yn y gêmau Ty Bwyta a Bar chwarae golff gyda’r aelodau. a oedd yn agos iawn. Prydau neilltuol y dydd Cafwyd llawer o hwyl a sbri yn Gwasanaeth Ffarwelio Prydau pysgod arbennig ceisio cwblhau y tasgau. Trueni i’r Yn ôl yr arfer, cynhelir Cinio Dydd Sul glaw ddod a tharfu ar y sesiwn. gwasanaeth ffarwelio ar ddiwedd Bwydlen lawn hanner dydd Diolch i Rhydian am ddod atom. y tymor. Eleni, cynhelir y neu yn yr hwyr Gwasanaeth ar brynhawn Iau y CROESO Wyau Birchgrove 15fed o Orffennaf am 2-30 p.m. (mantais i archebu o fl aen llaw) Mae croeso i bawb i fynychu’r CAPEL BANGOR Yn ystod y tymor, mae gwasanaeth. 01970 880 248 [email protected]

templatelliw.indd 18 22/6/10 09:58:16 Y TINCER MEHEFIN 2010 19

YSGOL RHYDYPENNAU GWAITH GARDDIO Gwasanaethau Arbennig

Er mwyn dathlu Neges Ewyllys Da eleni cynhaliwyd gwasanaeth arbennig yn neuadd yr ysgol gyda’r bwriad o godi Am bob math o ymwybyddiaeth y plant o’r waith garddio Neges Heddwch sydd bellach ffoniwch Robert ar yn draddodiad blynyddol ers (01970) 820924 dros hanner canrif. Cyfl wynwyd hanes y neges gan blant o fl wyddyn 6 cyn i bawb hoelio’u sylw at orsaf Radio Cymru ble y darlledwyd neges eleni yn fyw gan bobl ifanc Ceredigion o Erddi Botaneg Llanarthne. Prif eiriau’r neges eleni oedd brwydro yn erbyn effaith newid hinsawdd a chynhesu byd eang. Plant blwyddyn 5 yn adolygu llyfrau

Eisteddfod yr Urdd

Yn hytrach na’ ymlacio a mwynhau gwyliau’r hanner tymor bu nifer o blant ac athrawon yr ysgol yn mynychu Eisteddfod yr Urdd yn Llanerchaeron. Roedd Parti Cerdd Dant yr ysgol yn perfformio ar fore Llun gyda’r bwriad i gyrraedd llwyfan y Pafi liwn yn y p’nawn. Perfformiodd y parti yn wych ac er fod y feirniadaeth yn galonogol tu hwnt; afl wyddiannus oedd y cynnig i gyrraedd y llwyfan. Hen dro! Hoffai’r ysgol ddiolch i’r plant am eu gwaith diwyd, y rhieni am eu cefnogaeth a chan diolch hefyd Parti cerdd dant yr ysgol i Mrs Helen Medi Williams a Mrs Eleri Roberts am eu hyfforddiant arbenigol dros yr wythnosau diwethaf.

‘Cerdded i’r Ysgol’

Er mwyn codi ymwybyddiaeth y plant o bwysigrwydd cerdded i’r ysgol, fe ddaeth Ivana ac Owain o’r Awdurdod i’n tywys ar daith Tacluso a chwynnu gardd yr ysgol Cerdded i’r ysgol drwy’r pentref. Bwriad y fenter oedd hybu’r plant nid yn unig i gerdded i’r ysgol yn fwy aml, ond cylchgrawn Golwg er mwyn sgwrsio Lluniau hefyd, i fwynhau cerdded yn yr a holi barn y plant am y nofelau ardal yn gyffredinol ac yn hyn newydd. Ar y 15fed o Fehefi n fe ddaeth o beth, mwynhau’r amgylchedd Mae erthygl Non yn ymddangos ffotograffydd o gwmni Tempest arbennig sydd o’n cwmpas. yn rhifyn Golwg; cyfrol 22, rhif 38 i’r ysgol. Tynnwyd lluniau y oedd ar werth ar y 3ydd o Fehefi n. dosbarthiadau, y grwpiau amrywiol Adolygu Llyfrau Darllen Diolch i Mirain Dafydd, Megan a berfformiodd yn ystod y Mason, Sioned Lyons, Rhys Hughes fl wyddyn a thimau chwaraeon Cafodd rhai o blant blwyddyn 5 a Trystan Grifi ths am ymgymryd yr ysgol. Mae’r lluniau ar gael i’w y cyfl e i adolygu amryw o lyfrau â’r dasg. harchebu nawr. darllen newydd Cymraeg yn ddiweddar. Nofelau ‘Heriol’ ar Tacluso’r Ardd gyfer ‘darllenwyr brwd’ oedd dan sylw; ac ‘roedd safon ieithyddol Diolch yn fawr i’r sawl fuodd yn Gwefan yr ysgol y storïau ar gyfer plant 10-13 chwynnu a thacluso’r ardd ar ôl Am fwy o wybodaeth a llwyth mlwydd oed. Ar ôl cytuno i ysgol yn ddiweddar. Mae’r Ysgol o luniau cliciwch ar www. ddarllen llyfr yr un, galwodd Non yn gwerthfawrogi ymroddiad ac rhydypennau.ceredigion.sch.uk Tudur, Gohebydd Celfyddydau y ymdrechion y gwirfoddolwyr.

templatelliw.indd 19 22/6/10 09:58:35 20 Y TINCER MEHEFIN 2010

TASG Y TINCER

Faint ohonoch fuodd yn yr Eisteddfod yn Llanerchaeron ar ddechrau’r mis? Wel, am faes braf! Rwy’n siwr i mi weld sawl un o blant Y Tincer yn gwario pres poced yn y stondinau, ac ar y trampolîn! Welsoch chi Mr Urdd yn crwydro’r maes? Mi gafodd o wythnos brysur iawn. Diolch i bob un ohonoch a liwiodd llun Mr Urdd mis diwethaf. Ceri Ann Garratt Braf gweld sawl enw newydd yn lliwio, a ddaru pawb gael y lliwiau yn eu trefn gywir. Ydech chi’n gwybod pa dîm Dyma nhw: enillodd Cwpan y Byd yn Catrin Haf, 24 Trefaenor, 2006? Ie, yr Eidal. Sefydlwyd Comins-coch; Rhodri Jones, Cwpan y Byd ym 1930, ac Tñ’r Banc, Bont-goch; Ifan mae’r ãyl wedi ei chynnal 18 M at h C l u b b, Yr Ys g o l dy, o weithiau ers hynny, gyda Llandre; Alison Keegan, Fferm Brasil yn ennill 5 o weithiau. Maes Bangor, Capel Bangor; Am gamp! Mae’r Eidal wedi Tomos Evans, Tan-y-gaer, ennill 4 gwaith a’r Almaen Llandre; Efa Gregory, Y Dderi, 3 gwaith. Dyma’r tro cyntaf 6 Llwyn Afallon, Aberystwyth; i’r bencampwriaeth gael ei Lleucu Sion, Tyddyn Llwyn, chynnal ar gyfandir Affrica, a Llandre; Ceri Ann Garratt, 12 chynhelir y gemau nesaf ym Y Ddôl Fach, Penrhyn-coch; Mrasil yn 2014. Tybed pa dîm Sara ap Robert John, 97 fydd yn ennill eleni, a phwy Bryncastell, Bow Street, a fyddwch chi’n ei gefnogi?! phlant ysgol Sul Noddfa, Bow Y mis hwn, beth am Street. liwio’r plentyn yn chwarae Ti, Ceri Ann Garratt pêl-droed? Anfonwch eich sy’n ennill y tro hwn. gwaith ata’i erbyn Medi 1af Llongyfarchiadau mawr, a da i’r cyfeiriad arferol: Tasg y iawn bawb! Tincer, 46 Bryncastell, Bow Ydech chi’n mwynhau Street. Ceredigion, SY24 5DE. gwylio gêmau Cwpan y Byd? Ta ta tan toc, a mwynhewch Rwyf wrth fy modd yn wyliau’r haf! gweld pobl yn eu gwisgoedd Enw a’u hetiau lliwgar wrth iddyn nhw gefnogi’r timau. Faint ydych chi’n ei wybod am Gwpan y Byd? Mae 32 tîm yn Cyfeiriad brwydro i ennill y Cwpan. Zakumi yw enw masgot y gemau, llewpart gwyrdd a melyn, lliwiau De Affrica, sef y wlad sy’n cynnal gemau’r Cwpan eleni, wrth gwrs. Bydd yr enillwyr yn cael tlws, neu Oed Rhif ffôn trophy aur, 36cm o hyd, ac mae 5kg o aur ynddo!

Llety Maes-y-môr Amrywiaeth eang o lyfrau, cardiau,cerddoriaeth Aberystwyth ac anrhegion Cymraeg. o £20 y noson Croesawir archebion gan unigolion Ystafell yn unig . Teledu . Te a choffi . Wi Fi am ddim . Parcio. Shed i feics ac ysgolion Rhif 330 | MEHEFIN 2010 www.maesymor.co.uk 13 Stryd y Bont Aberystwyth Ffon: 01970 639 270 01970 626200

templatelliw.indd 20 22/6/10 09:58:44