Program Opieki Nad Zabytkami Gminy Nowa Karczma Na Lata 2016-2019, Stanowiący Załącznik Do Niniejszej Uchwały
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO Gdańsk, dnia 10 czerwca 2016 r. Poz. 2149 UCHWAŁA NR XIX/111/2016 RADY GMINY NOWA KARCZMA z dnia 28 kwietnia 2016 r. w sprawie przyjęcia Programu opieki nad zabytkami Gminy Nowa Karczma na lata 2016 - 2019. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz. U. z 2015r. poz. 1515 ze zmianami) oraz art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jednolity Dz. U. z 2014r. poz. 1446 ze zmianami) Rada Gminy Nowa Karczma uchwala co następuje: § 1. Przyjmuje się Program opieki nad zabytkami Gminy Nowa Karczma na lata 2016-2019, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Nowa Karczma. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od daty ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Pomorskiego. Przewodniczący Rady Gminy Ryszard Kleinszmidt Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 2 – Poz. 2149 Załącznik do Uchwały Nr XIX/111/2016 Rady Gminy Nowa Karczma z dnia 28 kwietnia 2016 r. PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY NOWA KARCZMA NA LATA 2016 - 2019 Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 3 – Poz. 2149 SPIS TREŚCI 1. Wstęp ……………………………………………………………………………………… 5 2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami ……………… 6 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce ……………………… 7 4. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego ………………………… 11 4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami …………………………………………………………………………… 11 4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonywanymi na poziomie województwa i powiatu ……………………………... 14 5. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego ………………………... 20 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonywanymi na poziomie gminy ………………………………………………... 20 5.2. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy ………………………………………………………………………………... 24 5.2.1. Zarys historii obszaru gminy …………………………………………. 24 5.2.2. Krajobraz kulturowy …………………………………………………. 24 5.2.3. Zabytki nieruchome …………………………………………………... 24 5.2.4. Zabytki ruchome ……………………………………………………… 25 5.2.5. Zabytki archeologiczne ………………………………………………. 25 5.2.6. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych ……………………………. 32 5.2.7. Dziedzictwo niematerialne ………………………………………....… 32 5.3. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony …………………………………… 33 5.4. Zabytki w gminnej ewidencji zabytków ……………………………………….. 34 5.5. Zabytki o najwyższym znaczeniu dla gminy ………………………………...… 36 Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 4 – Poz. 2149 6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagrożeń ……………..… 36 7. Założenia programowe …………………………………………………………………... 38 7.1. Priorytety programu opieki nad zabytkami …………………………………… 38 7.2. Kierunki działań programu opieki nad zabytkami ………………………….… 39 7.3. Zadania programu opieki nad zabytkami ……………………………………... 41 8. Instrumentarium realizacji programu opieki nad zabytkami ……………………………. 42 9. Zasady oceny realizacji programu opieki nad zabytkami …………………………….… 42 10. Źródła finansowania programu opieki nad zabytkami ………………………………… 43 11. Realizacja i finansowanie przez gminę zadań z zakresu ochrony zabytków ………...… 44 12. Część graficzna programu opieki nad zabytkami ……………………………………… 46 Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 5 – Poz. 2149 1. WSTĘP Gmina Nowa Karczma to gmina leżąca na terenie Pojezierza Kaszubskiego w centralnej części województwa pomorskiego, w powiecie kościerskim. Gmina Nowa Karczma liczy 6700 mieszkańców i jest podzielona na 17 sołectw: Będomin, Grabowo Kościerskie, Grabowska Huta, Grabówko, Jasiowa Huta, Liniewko Kościerskie, Lubań, Nowa Karczma, Nowy Barkoczyn, Rekownica, Skrzydłowo, Stary Barkoczyn, Szatarpy, Szpon, Sztofrowa Huta, Szumleś Królewski, Szumleś Szlachecki. Powierzchnia gminy to 11.309 ha, z czego użytki rolne stanowią ponad 7.800 ha. Obszar Gminy charakteryzuje się bardzo urozmaiconą rzeźbą terenu. Na terenie Gminy ustanowiono sześć obszarów należących do Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000, powstały dwa Obszary Chronionego Krajobrazu i Park Krajobrazowy, a także wyznaczono kilkanaście pomników przyrody. Na terenie Gminy Nowa Karczma występują liczne zabytki architektury i budownictwa. Obecnie wojewódzką ewidencją zabytków objęte jest 49 obiektów nieruchomych, z czego 3 figurują w wojewódzkim rejestrze zabytków. Ponadto w rejestrze wpisane jest 17 zabytków ruchomych oraz 18 obiektów i zabytków archeologicznych. Swoistą perłą na obszarze gminy jest XVIII wieczny dworek w Będominie należący niegdyś do twórcy Mazurka Dąbrowskiego Józefa Wybickiego. Obecnie mieści się tam Muzeum Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 6 – Poz. 2149 Hymnu Narodowego z wyjątkowo cennymi zbiorami prezentowanymi na ekspozycjach stałych oraz tematycznych wystawach czasowych. Opracowanie Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami ma na celu określenie zasadniczych kierunków działań i zadań na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami, a także poprawę stanu zachowania środowiska kulturowego Gminy i podniesienia jego atrakcyjności poprzez wykorzystanie ich w promocji kultury i rozwoju turystyki na terenie Gminy. Głównym celem tego opracowania jest dążenie do znaczącej poprawy stanu zasobów dziedzictwa kulturowego położonego na obszarze gminy, w szczególności w zakresie zachowania i utrzymania obiektów zabytkowych oraz zachowania krajobrazu kulturowego. Gminny Program Opieki nad Zabytkami w szczególności poprzez działania edukacyjne, ma też za zdanie budzić w lokalnej społeczności świadomość wspólnoty kulturowej, roli i znaczenia lokalnych wartości kulturowych i wspólnych korzeni. Wspólna dbałość o zachowanie wartości kulturowych wzmacnia poczucie tożsamości, wspiera identyfikację jednostki z tzw. małą ojczyzną. 2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Obowiązek sporządzenia gminnego programu opieki nad zabytkami wynika z ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t. j. Dz. U. z 2014r., poz. 1446 z późniejszymi zmianami). Program Opieki nad Zabytkami dla Gminy Nowa Karczma na lata 2016-2019 zgodnie z art. 87 ust. 2 ustawy ma na celu w szczególności: 1) włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; 2) uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; 3) zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; 4) wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 7 – Poz. 2149 5) podejmowanie działań zwiększających atrakcyjności zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami; 6) określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków; 7) podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. Gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje rada gminy, po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków (art. 87 ust. 3 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami). Zgodnie z art. 87 ust. 5 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wójt sporządza co 2 lata sprawozdanie z realizacji programu, które przedstawia radzie gminy. Program opieki nad zabytkami opracowuje się na okres 4 lat. Po tym okresie będzie on cyklicznie aktualizowany z myślą o zmianach zachodzących w uwarunkowaniach prawnych, administracyjnych oraz stanie zachowania obiektów zabytkowych. 3. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej wskazuje na obowiązek ochrony zabytków w art. 5 „Rzeczpospolita Polska (…) strzeże dziedzictwa narodowego (…). Istotnym elementem tego dziedzictwa są zabytki, które w swych niematerialnych wartościach są dobrem wspólnym.” Art. 82 Konstytucji wskazuje, iż obowiązkiem Obywatela (…) jest troska o dobro wspólne”. Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Ustawa wprowadziła podstawowe pojęcia ochrony i opieki nad zabytkami. Zgodnie z art. 3 ustawy zabytkiem jest nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego – 8 – Poz. 2149 Zgodnie z zapisami ustawy ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania zabytki nieruchome, zabytki ruchome oraz zabytki archeologiczne. Za zabytki nieruchome uznaje się zabytki będące, w szczególności krajobrazami kulturowymi, układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi, dziełami architektury i budownictwa, dziełami budownictwa obronnego, obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi, cmentarzami, parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni, miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji. Za zabytki ruchome uznaje