LOSY LOSY LOSY ą trzy główne powody, dla któ- przeprowadzili obławę w okolicz- Srych zajął się historią sprzed 74 nych miejscowościach. Za jedne- lat. Pierwszy: 8 lipca 1944 roku go zabitego żandarma aresztowali został aresztowany przez Niem- stu Polaków, 400 mężczyzn. Obła- ców jego ojciec Józef Sakowski wa objęła miejscowości: Cielosz- (lat 33), zakatowany w więzieniu ka, Turośl, Krusza, Świnia (obec- w Działdowie 12 dnia od areszto- nie Charubin), Serafin, Cieciory, wania. Drugi powód: do dziś hi- Wanacja, Nowa Ruda, Pupkowi- storycy nie zajęli się wydarzenia- zna, Ksebki, Łacha, Leman, Zim- mi z Turośli w 1943 i 1944 roku na, Kozioł, Szablaki, Popiołki i ich i do dzisiaj nie jest znana pełna okolice. Więźniów zgromadzono lista aresztowanych. Trzeci: dług w Turośli i wywieziono najpierw pamięci i szacunku wobec ojca do obozu przejściowego w Dział- i jego sąsiadów. dowie, a następnie do obozów Wiele faktów ustalił sam Stutthof, Snopki i Orneta. Wróci- w archiwach obozu w Stutthofie li nieliczni. Była to wielka trage- i Działdowie oraz w Warszawie. dia dla całej społeczności regionu. Olsztynie, Białymstoku i Łomży, „Odtwórzmy wspólnie pełną listę inęły prawie 73 lata i pamięć w dokumentach sądowych, do- aresztowanych przez Niemców mieszkańców Mo aresztowanych w 1943 stępnych źródłach i od ludzi. i 1944 roku szybko się zaciera. sierpnia 1943 roku oddział okolic Turośli w 1943 i 1944 roku”, apeluje Umierają ostatni świadko- 15 partyzantów pod dowódz- Andrzej Sakowski (lat 73) urodzony w Turośli, wie tamtych wydarzeń. Odcho- twem Stanisława Karolkiewicza obecnie mieszkający w Warszawie dzą ludzie z następnego pokole- „Szczęsnego” dokonał odwetowe- nia, którzy znali tamte wypadki go napadu (po lipcowej pacyfika- z rodzinnych opowieści. Nie za- cji wsi Sikory Tomkowięta, Kra- Akcja Turośl chowały się archiwa. To ostatnia sowo Częstki, Wnory Wandy) na szansa na ustalenie imiennej listy niemiecką wieś Turośl (tzw. „pru- Lista aresztowanych z Turośli, cz. 1: aresztowanych i zamordowanych. ska Turośl”, są dwie miejscowości Baranowski Władysław, s. Bronisławy i Bronisława, ur. 14.01.1906 r. Ostatnia szansa na zachowanie o tej samej nazwie). Wieś odda- w Cieciorach, aresztowany w lipcu 1943 r. (nie jest znany dzień), obozy: i utrwalenie o nich pamięci”, mó- Snopki, Działdowo, zm. data nieznana. loną ok. 20 km od Pisza z bardzo wi Andrzej Sakowski. silnym wówczas garnizonem nie- Bączek Dominik, s. Aleksandra i Rozalii z d. Trzcińska, ur. 14.12.1901 r. Przygotowuje publikację w Turośli, aresztowany w sierpniu 1943 r. (nie jest znany dzień), mieckim, 25 km od Rucianego osadzony 11.09.1943 r., obozy: Działdowo, Stutthof, zm. 23.10.1943 r. o „akcji Turośl”, w której byłaby Nidy, gdzie znajdowała się kwa- Bączek Henryk, s. Dominika i Heleny, ur. 1.12.1924 r. w Turośli, aresztowany zamieszczona lista ofiar wojen- tera polowa Hermanna Görin- w sierpniu 1943 r. (nie jest znany dzień), osadzony 11.09.1943 r., obóz nych wydarzeń oraz jest inicja- ga, 80 km od kwatery głównej Stutthof, zwolniony w kwietniu 1945 r., zm. 26.11.1993 r. torem wystawienia pamiątkowej Adolfa Hitlera w Wilczym Szań- Gołębiowski Józef, ur. 03.07.1902 r. w Mławie, osadzony 11.09.1943 r., tablicy. Ustalił już wiele nazwisk cu. Po udanej partyzanckiej akcji obóz Stutthof, zm. data nieznana. aresztowanych w 1943 roku (nie- w „pruskiej Turośli” Niemcy roz- Krynicki Wacław, l. 18, aresztowany w sierpniu 1943 r. (nie jest znany znana jest ich dokładna liczby) poczęli śledztwo w poszukiwaniu dzień), obóz Działdowo, zm. 02.1944 r. i około 200 nazwisk z 400 aresz- sprawców. W sierpniu 1943 roku Lewandowski Jan, s. Józefa i Aleksandry, ur. 17.08.1927 r. w Turośli, towanych 8 lipca 1944 roku. Za dokonali aresztowań wśród ro- aresztowany 08.07.1944 r., osadzony 02.11.1944 r., obóz Stutthof, pośrednictwem „Kontaktów” zm. data nieznana. botników przymusowych w gmi- prosi rodziny, sąsiadów, znajo- nie Turośl koło Kolna, która była Lewandowski Władysław, s. Leopolda i Teofili z d. Dziekońska, mych ofiar o podanie ich na- ur. 28.02.1897 r. w Turośli, aresztowany 08.07.1944 r., osadzony najbliżej miejsca napadu po pol- 03.11.1944, obóz Stutthof, zm. 20.09.1944 r. lub 07.11.1944 r. zwisk, dat: urodzeń, aresztowań skiej stronie oraz w okolicach Kol- Mierzejewski Czesław, aresztowany 1943 lub 1944 r. obozy: Ostrołęka, i śmierci oraz w jakich obozach na. Nie wiadomo, ilu ludzi aresz- Działdowo, Stutthof, zm. 23.04.1989 r. przebywali, czy wrócili. towali. Niektóre źródła podają 70 Milewski Stanisław, aresztowany sierpień 1943 r., obóz Działdowo, istę już ustalonych nazwisk (z z gminy Turośl i 140 z okolic Kol- zm. data nieznana. Ldanymi, także imionami rodzi- na. Wielu z aresztowanych z braku Prusinowski Stanisław, s. Aleksandra i Teofili z d. Czerwińska, ców, gdyż często powtarzają się te dowodów zostało zwolnionych. ur. 24.01.1908 r. w Turośli, aresztowany 08.07.1944 r., osadzony same nazwiska i trudno odróżnić W 1944 roku Niemcy zdobyli do- 02.11.1944 r., obozy: Działdowo, Wormditt, Stutthof, zm. 7.12.1944 r. ludzi) podajemy w „Kontaktach” wody na udział w napadzie ludzi Rosenbaum Zdzisław, ur. 01.01.1926 r. w Turośli, z prośbą do Czytelników o po- z okolic polskiej Turośli. Na po- osadzony 07.11.1944 r., obóz Stutthof. twierdzenie lub sprostowanie in- czątku lipca 1944 roku areszto- Rudnicki Czesław, ur. 02.11.1927 r. w Turośli, aresztowany formacji oraz o ich uzupełnienie. 08.07.1944 r., osadzony 02.11. 1944 r., obóz Stutthof, zm. 14.11.1944 r. wali w Turośli kolejną grupę. Par- Informacje prosimy kierować: tyzanci podjęli próbę uwolnienia Sakowski Józef, s. Andrzeja i Małgorzaty z d. Grzeszczak, ur. Andrzej Sakowski, tel. 603 519 518, 17.03.1911 r. w Wolicy, aresztowany 08.07.1944 r., osadzony aresztowanych, przewożonych 20.07.1944 r., obóz Działdowo, zm. 20.07.1944 r. mailem: andrzej.sakowski1@neo- kolejką wąskotorową z tymcza- Stachelek Bolesław, s. Bolesława i Dominiki, ur. 01.12.1925 r. w Nowej strada.pl oraz Tygodnik „Kontak- sowego aresztu w Turośli praw- Rudzie, obóz Rosja-Samland, zm. data nieznana. ty”, al. Legionów 7, 18 – 400 Łom- dopodobnie do Ostrołęki na dal- ża, redakcja@kontakty-tygodnik. sze śledztwo. W okolicy Cieloszki rozkręcili szyny, co spowodowało akcji zginęło 4 żandarmów eskor- com.pl, tel. 503 602 617. (niektórzy nazywają to miejsce wykolejenie się parowozu. Uwol- tujących aresztowanych. W od- (W następnym numerze: lista Rudne-Łyse) na ostrym zakręcie nili 11 aresztowanych. W czasie wecie Niemcy 8 lipca 1944 roku aresztowanych z Ciecior). 12 Nr 18 30 kwietnia 2017 www.kontakty-tygodnik.com.pl.