UCHWAŁA NR XXIII/240/2020 RADY MIEJSKIEJ W GOGOLINIE z dnia 30 kwietnia 2020 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2020-2023 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 713) oraz art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2020 r. poz. 282) Rada Miejska w Gogolinie uchwala, co następuje: § 1. Przyjmuje się Gminny Program Opieki nad Zabytkami na lata 2020-2023, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Gogolina. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Opolskiego. Przewodniczący Rady Miejskiej w Gogolinie Piotr Czok Id: BBEE8B1B-60FF-40A0-9DAC-EA2F4DE00AE8. Podpisany Strona 1 Załącznik do uchwały Nr XXIII/240/2020 Rady Miejskiej w Gogolinie z dnia 30 kwietnia 2020 r. GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA GMINY GOGOLIN NA LATA 2020 - 2023 Gogolin, marzec 2020 Id: BBEE8B1B-60FF-40A0-9DAC-EA2F4DE00AE8. Podpisany Strona 1 1. WSTĘP Profesor Jan Pruszyński w monografii zatytułowanej Dziedzictwo kultury Polski w 2001 roku podał prawną definicję dziedzictwa kultury jako: “zasób rzeczy nieruchomych i ruchomych wraz ze związanymi z nim wartościami duchowymi, zjawiskami historycznymi i obyczajowymi uznawanymi za podstawę ochrony prawnej dla dobra konkretnego społeczeństwa i jego rozwoju oraz dla przekazania ich następnym pokoleniom, z uwagi na zrozumiałe i akceptowane wartości historyczne, patriotyczne, religijne, naukowe i artystyczne, mające znaczenie dla tożsamości i ciągłości rozwoju politycznego, społecznego i kulturalnego, dowodzenia prawd i upamiętniania wydarzeń historycznych, kultywowania poczucia piękna i wspólnoty cywilizacyjnej.” Dziedzictwo kulturowe, poprzez swoje historyczne pochodzenie, ma ogromny wpływ na edukację młodszych pokoleń. Wiedza zdobyta w skutek kontaktu z zabytkiem jest najtrwalsza. Poznanie historii jest jednym z najważniejszych elementów edukacji człowieka. Ogromny wpływ na jego wrażliwość ma również obcowanie z kulturą. W czasie II wojny światowej oraz w okresie PRL-u wiele zabytków uległo bezpowrotnemu zniszczeniu lub zostały wywiezione za granicę. Ze względu na odbudowę kraju po wojnie brak było funduszy na renowację obiektów zabytkowych. Czynnikiem mającym negatywny wpływ na stan materialnego dziedzictwa kulturowego była również niska świadomość społeczeństwa na temat ochrony dóbr kultury. Część zabytków trafiła w posiadanie osób prywatnych, które nie zdawały sobie sprawy z wartości posiadanych dóbr albo nie dysponowały środkami finansowymi pozwalającymi na renowację bądź zabezpieczenie przed zniszczeniem tych obiektów. Celem tego opracowania jest wskazanie kierunków działań mających na celu poprawę stanu zabytków zlokalizowanych na terenie Gminy Gogolin. 2. CELE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wskazuje następujące cele Gminnego Programu Opieki Nad Zabytkami: • włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; • uwzględnienie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; • zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; • wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; • podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami; • określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystanie zabytków; • podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. Id: BBEE8B1B-60FF-40A0-9DAC-EA2F4DE00AE8. Podpisany Strona 2 3. PODSTAWA PRAWNA GMINNEGO PROGRAMU OPIEKU NAD ZABYTKAMI Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. (Dz. U. z 2020 r. poz. 282) Art. 4: “Ochrona zabytków polega, w szczególności, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działań mających na celu: 1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; 2) zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków; 3) udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków; 4) przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę; 5) kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; 6) uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska.” Art. 5: „Opieka nad zabytkami sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza polega, w szczególności, na zapewnieniu warunków: 1) naukowego badania i dokumentowania zabytku; 2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku; 3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie; 4) korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości; 5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury.” Art. 21: “Ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzania programów opieki nad zabytkami przez województwa, powiaty i gminy” Art. 22 Ust. 4: “Wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy.” Art. 32 Ust. 2: “Wójt (burmistrz, prezydent miasta) jest obowiązany niezwłocznie, nie dłużej niż w terminie 3 dni, przekazać wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków przyjęte zawiadomienie o znalezieniu w trakcie prowadzenia robót budowlanych lub ziemnych przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem.” Art. 33 Ust. 2: “Wójt (burmistrz, prezydent miasta) jest obowiązany niezwłocznie, nie dłużej niż w terminie 3 dni, przekazać wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków przyjęte zawiadomienie o przypadkowym znalezieniu przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem archeologicznym.” Id: BBEE8B1B-60FF-40A0-9DAC-EA2F4DE00AE8. Podpisany Strona 3 Art. 71: “1. W zakresie sprawowania opieki nad zabytkami osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna posiadająca tytuł prawny do zabytku wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego finansuje prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy tym zabytku. 2. Sprawowanie opieki nad zabytkami, w tym finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku, do którego tytuł prawny, określony w ust. 1, posiada jednostka samorządu terytorialnego, jest zadaniem tej jednostki.” Art. 81: „Organ stanowiący gminy lub powiatu ma prawo oddzielenia dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, na zasadach określonych w podjętej przez ten organ uchwale.” Art. 87 Ust. 1: “Zarząd województwa, powiatu lub wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporządza na okres 4 lat wojewódzki, powiatowy lub gminny program opieki nad zabytkami.” Pozostałe akty prawne zawierające artykuły wprowadzające ochronę dziedzictwa kulturowego: Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 713) Art. 7 ust. 1 pkt. 9: „Zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania obejmują sprawy: 9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami” Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 r. nr 78 poz. 483) Art. 5: „Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.” Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2020 r. poz. 293) uznaje ochronę dziedzictwa kulturowego jako jedną z wytycznych przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy oraz decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2019 r. poz. 1186) w art. 5 wprowadza wymogi wobec obiektu budowlanego i urządzeń budowlanych, w których m.in. wskazuje, że obiekt budowlany należy projektować i budować zapewniając „ochronę obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów objętych ochroną konserwatorską” . W przypadku obiektów wpisanych do rejestru zabytków ustawa wymaga uzyskania zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków na remont oraz rozbiórkę, a także zainstalowanie tablic i urządzeń reklamowych na tych obiektach. Rozbiórka jest dopuszczalna dopiero po wykreśleniu z listy przez gminnego konserwatora zabytków. Id: BBEE8B1B-60FF-40A0-9DAC-EA2F4DE00AE8. Podpisany Strona 4 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2019 r. poz. 1396) wprowadza zapis ustalający finansowanie działań związanych z „utrzymaniem i zachowaniem parków oraz ogrodów, będących przedmiotem ochrony na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami” ze