REGIONALNA DYREKCJA LASÓW PAŃSTWOWYCH W KRAKOWIE PLAN URZĄDZENIA LASU NADLEŚNICTWO DĄBROWA TARNOWSKA na okres gospodarczy od 1 stycznia 2016r. do 31 grudnia 2025r. PROGRAM OCHRONY PRZYRODY Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Krakowie Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Krakowieul. Senatorska 15, 30-106 Kraków tel. (12) 421 95 42, faks (12) 421 66 [email protected]: 525-000-78-85 1 Wykonano na zlecenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krakowie Kraków 2015 Wykonawca Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Krakowie ul. Senatorska 15, 30-106 Kraków tel. (12) 421 95 72, faks (12) 421 66 94 e-mail: [email protected] Program ochrony przyrody opracowała mgr. inż. Iwona Stec-Karaś Konsultacja naukowa dr hab. inż. Jan Bodziarczyk 2 SPIS TREŚCI WSTĘP .................................................................................................................................. 9 1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA NADLEŚNICTWA .................................................. 11 1.1 POŁOŻENIE ................................................................................................... 11 1.1.1 Regionalizacja przyrodniczo-leśna .......................................................... 16 1.2 POŁOŻENIE FIZYCZNO-GEOGRAFICZNE ........................................................... 16 1.2.1 Przynależność geobotaniczna ................................................................. 17 1.3 KLIMAT ......................................................................................................... 18 1.4 WODY POWIERZCHNIOWE, PODZIEMNE, TERENY ŹRÓDLISKOWE, RETENCJA ...... 20 1.5 RZEŹBA TERENU I BUDOWA GEOLOGICZNA ...................................................... 26 1.6 GLEBY ......................................................................................................... 29 1.7 SIEDLISKOWE TYPY LASU ............................................................................... 32 1.8 STRUKTURA UŻYTKOWANIA ZIEMI W ZASIĘGU TERYTORIALNYM NADLEŚNICTWA . 34 1.9 ILOŚĆ I ROZMIAR KOMPLEKSÓW LEŚNYCH ....................................................... 34 1.10 FUNKCJE LASÓW ........................................................................................... 35 1.11 PODZIAŁ NA GOSPODARSTWA ........................................................................ 38 1.12 ZESTAWIENIE TYPÓW DRZEWOSTANÓW I ORIENTACYJNE SKŁADY ODNOWIEŃ .... 40 1.13 WYBRANE ZAGADNIENIA Z ZAKRESU TURYSTYKI I REKREACJI ........................... 41 2 SZCZEGÓLNE FORMY OCHRONY PRZYRODY ........................................................ 47 2.1 REZERWATY PRZYRODY ................................................................................ 47 2.1.1 Rezerwat przyrody „Lasy Radłowskie” ..................................................... 47 2.1.2 Rezerwaty w zestawieniach tabelarycznych ............................................ 51 2.2 PROJEKTOWANE REZERWATY PRZYRODY ....................................................... 54 2.3 EUROPEJSKA SIEĆ EKOLOGICZNA NATURA 2000 ............................................ 54 2.3.1 Sieć Natura 2000 w Nadleśnictwie Dąbrowa Tarnowska ......................... 54 2.3.1.1 OZWPLH120068 Jadowniki Mokre ..................................................... 56 2.3.1.2 OZW PLH120066 Dębówka nad Uszewką ......................................... 63 2.3.1.3 OZW PLH120067 Dolina rzeki Gróbki ................................................ 63 2.3.1.4 OZW PLH120085 Dolny Dunajec ....................................................... 64 2.3.1.5 Zestawienie przedmiotów ochrony, dla których wyznaczono obszary Natura 2000……. ...................................................................................................... 68 2.3.1.6 Gatunki roślin i zwierząt wykazanych w załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG….. .......................................................................................................... 71 2.4 PARKI KRAJOBRAZOWE ................................................................................. 71 2.5 OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU ISTNIEJĄCE I PROJEKTOWANE .............. 71 2.5.1 Radłowsko-Wierzchosławicki Obszar Chronionego Krajobrazu. .............. 73 2.5.2 Bratucicki Obszar Chronionego Krajobrazu. ............................................ 74 2.5.3 Jastrząbsko-Żdżarski Obszar Chronionego Krajobrazu ........................... 75 2.5.4 Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Wisły. ........................................ 76 2.5.5 Jastrząbsko-Żdżarski Obszar Chronionego Krajobrazu – projektowany .. 77 2.5.6 Przecławski Obszar Chronionego Krajobrazu - projektowany .................. 78 2.6 POMNIKI PRZYRODY ...................................................................................... 78 2.7 UŻYTKI EKOLOGICZNE ....................................................................................... 81 2.8 STANOWISKA DOKUMENTACYJNE ....................................................................... 83 2.9. OCHRONA GATUNKOWA .................................................................................... 84 3 2.6.1 Flora, gatunki prawnie chronione i rzadkie wraz z grzybami .................... 85 2.6.1.1 Ogólne wytyczne w zakresie ochrony stanowisk roślin na gruntach Nadleśnictwa…… ...................................................................................................... 90 2.6.2 Fauna, gatunki prawnie chronione i rzadkie ............................................. 91 2.6.2.1 Ogólna charakterystyka fauny Nadleśnictwa Dąbrowa Tarnowska ..... 91 2.6.2.2. Zagrożenia i sposoby zapobiegania. ................................................. 97 2.6.3 Organizmy związane z martwym i rozkładającym się drewnem ............. 107 2.7 OBIEKTY WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW ................................................ 109 3 POZAUSTAWOWE FORMY OCHRONY PRZYRODY ............................................... 112 3.1 DRZEWOSTANY PONAD 100-LETNIE .............................................................. 112 3.2 LASY NA SIEDLISKACH WILGOTNYCH ............................................................. 113 3.3 BAZA NASIENNA .......................................................................................... 114 3.4 DRZEWOSTANY DOŚWIADCZALNE I POD OPIEKĄ NAUKOWĄ ............................. 114 3.5 BAGNA, MOCZARY, TORFOWISKA, WRZOSOWISKA WYŁĄCZONE Z ZABIEGÓW GOSPODARCZYCH LUB ZASŁUGUJĄCE NA WYŁĄCZENIE Z UŻYTKOWANIA ............................... 114 3.6 OSOBLIWOŚCI PRZYRODY NIEOŻYWIONEJ ..................................................... 116 3.7 DRZEWA I DRZEWOSTANY ZASŁUGUJĄCE NA OCHRONĘ .................................. 116 3.8 MIEJSCA O CHARAKTERZE HISTORYCZNYM I KULTUROWYM ............................ 116 3.9 WYNIKI MONITORINGU DRZEWOSTANÓW CENNYCH O SZCZEGÓLNYCH WALORACH PRZYRODNICZYCH (HCVF) ............................................................................................... 117 3.10 POWIERZCHNIE REPREZENTATYWNE. ........................................................... 117 4 WALORY PRZYRODNICZO – LEŚNE ....................................................................... 119 4.1 ZESPOŁY ROŚLINNE, ROŚLINNOŚĆ POTENCJALNA I AKTUALNA ........................ 119 4.1.1 Systematyka leśnych zbiorowisk roślinnych (wg. W. Matuszkiewicza) ... 120 4.1.2 Krótka charakterystyka ważniejszych zbiorowisk roślinnych .................. 121 4.1.3 Rośliny naczyniowe występujące na terenie Nadleśnictwa Dąbrowa Tarnowska….. ............................................................................................................ 123 4.2 CHARAKTERYSTYKA DRZEWOSTANÓW W ASPEKCIE TYPOLOGII URZĄDZENIOWEJ ……………………………………………………………………………………..123 4.2.1 Bogactwo gatunkowe i struktura pionowa drzewostanów ...................... 123 4.2.2 Pochodzenie ......................................................................................... 126 4.2.3 Zasoby drzewne .................................................................................... 127 4.2.4 Zgodność składu gatunkowego drzewostanów z warunkami siedliskowymi ………………………………………………………………………………….130 5 ZAGROŻENIA I FORMY DEGRADACJI EKOSYSTEMÓW LEŚNYCH ..................... 135 5.1 OCENA STANU ZDROWOTNEGO LASÓW NADLEŚNICTWA ................................. 135 5.2 ZAGROŻENIA BIOTYCZNE ............................................................................. 136 5.2.1 Choroby grzybowe ................................................................................ 137 5.2.2 Szkodniki owadzie ................................................................................. 138 5.2.3 Szkody od zwierzyny ............................................................................. 139 5.2.4 Ochrona pożytecznej fauny ................................................................... 140 5.3 ZAGROŻENIA ABIOTYCZNE ........................................................................... 141 5.3.1 Warunki termiczne ................................................................................. 142 5.3.2 Opady ................................................................................................... 142 5.3.3 Wiatry .................................................................................................... 143 5.4 CZYNNIKI ANTROPOGENICZNE ...................................................................... 143 5.4.1 Imisje przemysłowe ............................................................................... 143 4 5.4.2 Pożary ..................................................................................................