Zbigniew Rusak Transexpo 2016 - nowe trendy na rynku autobusowym (cz. 1) Widok na halę E, która zgromadziła liderów polskiego rynku autobusowego oraz producentów nowoczesnych systemów elektroniki pokładowej Targi Transportu Zbiorowego TRANSEXPO, zorganizowane w Częstochowie, która skutkuje nakładaniem kar umownych, w dniach 11–13 października 2016 r. przez Targi Kielce wspól- powodują, że przyszłość tej firmy nie rysuje się w różowych ko- nie z Izbą Gospodarczą Komunikacji Miejskiej oraz Polską Izbą lorach. Oczywiście rynek nie znosi próżni i na przejęcie części Transportu Samochodowego i Spedycji, to największa tego typu rynku zajmowanej przez firmę z Solca Kujawskiego czatuje już impreza w Polsce i w Europie Centralnej. W niniejszym artykule reaktywowany Autosan, który w Kielcach pokazał m.in. gazową scharakteryzowano autobusy eksponowane podczas 13. edycji odmianę Sancity LF. targów Transexpo. W Kielcach 24 producentów i ich polskich przedstawicieli poka- zało łącznie 72 autobusy, w tym 32 miejskie oraz 40 międzymia- stowych i turystycznych. Niewątpliwie największą grupę stanowi- Na ponad 10 tys. m2 powierzchni swoje wyroby zaprezentowało ły minibusy, których łącznie pokazano 26. Stanowiły one 36,7% 164 wystawców, w tym 36 firm zagranicznych z 11 krajów eu- prezentowanych pojazdów. Liczba ta odpowiada w przybliżeniu ropejskich. Wystawę odwiedziło ponad 5,5 tys. zwiedzających, udziałowi tej grupy pojazdów w ogólnej sprzedaży autobusów na czyli o 22% więcej niż 2 lata temu. Należy przyznać, że przejście polskim rynku. Większość z nich to konstrukcje budowane na ba- na dwuletni cykl organizacji targów przyniosło pozytywne efekty zie samochodów dostawczych Mercedes-Benz Sprinter oraz Iveco w postaci nie tylko większej liczby zwiedzających, lecz również Daily m.in. przez polskie spółki AutoCuby, Automet, CMS-Auto, większej liczby wystawców (+26%) i powierzchni wystawowej Mercusa i Kapenę, czeską SKP, włoską Iveco oraz białoruską (+58%). Ekspozycja targowa była pełnym odzwierciedleniem ak- Volat. Jedynie turecki Karsan zaprezentował własną konstrukcję tualnej sytuacji rynkowej w sektorze autobusowym, pomimo że niskopodłogowego minibusu Jest. Spośród 32 autobusów miej- w Kielcach wśród nieobecnych znaleźli się MAN i Solbus. Pierwszy skich jedynie 1/3 z nich oferowana była z napędem alternatyw- z producentów motywował swoją nieobecność przedstawieniem nym. Autobusy elektryczne zostały zaprezentowane m.in. przez pełnej gamy swoich autobusów podczas IAA w Hanowerze, na- firmy Solaris, SOR, Ursus i VDL, hybrydowe – przez Solaris i Volvo, tomiast drugi zrezygnował z udziału w związku z rozpoczęciem a gazowe – przez Autosan, MAZ i Solaris. postępowania naprawczego. W tym ostatnim przypadku pozycja Z uwagi na fakt, że w marcu uruchomiono konkurencyjną im- Solbusa jest bardzo trudna. Brak nowych zamówień w związku prezę targową Warsaw Bus Expo, premier w Kielcach było nie- z przegraniem przetargów m.in. w Warszawie i w Częstochowie wiele. Całkowicie premierowymi konstrukcjami były tylko ponad oraz ciągłe problemy z niezawodnością autobusów hybrydowych dziesięciometrowy midibus Solaris new Urbino 10,5 i gazowa 12 AUTOBUSY 12 /2016 wydarzenia odmiana Autosana Sancity LF. Polską premierę miały także ni- skopodłogowy minibus SKD Stratos LF38, międzymiastowa, ni- skowejściowa Setra S 416 LE business, nowe odmiany Urbino w wersji CNG i hybrydowej, Ursus napędzany ogniwami paliwo- wymi oraz niskopodłogowy autobus Bredamenarini Citymood 12. Oddzielną kartę stanowią konstrukcje tureckie, reprezentowane przez 3 producentów: Anadolu Isuzu (VBI), Karsana (Kapena) i Otokara (Bus Trans Technik). Wśród nich swoją polską premierę miały m.in. miejskie mini- i midibusy Anadolu Isuzu Citibus, Kar- san Jest, Karsan Atak i Otokar Kent C 10,5, przegubowy autobus miejski Otokar Kent C 18,75 oraz midibusy turystyczne Anadolu Isuzu Visigo i Otokar Vectio T. Autobusy elektryczne Plan Rozwoju Elektromobilności w Polsce, opracowany przez Mi- nisterstwo Energii, zrobił swoje. Plan ten określa korzyści zwią- zane z upowszechnieniem stosowania pojazdów elektrycznych w Polsce oraz identyfikuje potencjał gospodarczy i przemysłowy, który się za tym kryje. Wskazuje na związaną z rozwojem elektro- mobilności poprawę jakości powietrza, zwiększenie bezpieczeń- Integralny minibus Karsan Jest stwa energetycznego czy rozwój zaawansowanego przemysłu. Dokument proponuje wyszczególnienie 3 faz rozwoju elektro- mobilności w Polsce, które różnicować będzie poziom rozwoju rynku i zakres zaangażowania państwa w jego stymulowanie. W dokumencie perspektywa rozwoju elektromobilności uzupeł- niona została o kompleksowy zestaw propozycji instrumentów wsparcia, których wdrożenie przyczyni się do rozwoju przemysłu elektromobilności, wykreowania popytu na pojazdy elektryczne, modernizacji sieci elektroenergetycznej oraz poprawy współpracy nauki z sektorem przedsiębiorstw. Efektem realizacji planu ma być milion samochodów napędza- nych energią elektryczną, zarejestrowanych w Polsce do 2025 r., co jest nie lada wyzwaniem. W tej grupie do polskich miast ma trafić 5 tys. autobusów bateryjnych. Nic więc dziwnego, że w od- powiedzi na ten dokument w Kielcach pokazano łącznie 5 auto- busów elektrycznych. Najmniejszym z nich był minibus VDL MidBasic E-worker, zbu- dowany na bazie Mercedesa Sprintera. Napęd spalinowy został zastąpiony napędem elektrycznym, zbudowanym przez inży- nierów z VDL i specjalistycznej firmy Kreisel, z wykorzystaniem Autobus elektryczny URSUS napędzany za pomocą ogniw paliwowych, komponentów różnych producentów europejskich. Sercem jest zasilanych sprężonym wodorem silnik elektryczny o mocy ciągłej 120 kW, zasilany z ultra lekkiej baterii chłodzonej cieczą (4,6 kg/kWh) o pojemności 72 kWh, umożliwiającej swobodne operowanie pojazdem bez dodatko- wego ładowania w promieniu od 200 do 300 km od bazy. Ba- terie umieszczono pod podłogą minibusu, dzięki czemu nie było potrzeby ograniczania przestrzeni pasażerskiej, a dodatkowym efektem takiego rozwiązania było obniżenie środka ciężkości po- jazdu. Pojazd zasilany jest bezpośrednio z gniazda elektrycznego dzięki zabudowaniu szybkiej ładowarki plug-in o mocy 22 kW. Oznacza to, że do pełnego naładowania baterii potrzeba niespeł- na 4 godzin. Innowacyjnym rozwiązaniem zastosowanym w Mid- Basic jest układ hamowania rekuperacyjnego KERS, zastępujący funkcję retardera i ograniczający konieczność użycia hamulca zasadniczego. Innymi „czystymi” autobusami pokazanymi w Kielcach były autobusy dwunastometrowe, m.in. opisywany w naszym czasopi- śmie Nowy Solaris Urbino 12 electric, laureat tytułu International Bus Of The Year 2017, 2 modele autobusu Ursus CitySmile 12 – pierwszy z napędem bateryjnym, natomiast drugi napędzany ogni- wami paliwowymi oraz zbudowany dla DPP Praga SOR EBN-11. Premierowy midibus z Bolechowa new Urbino 10,5 AUTOBUSY 12/2016 13 wydarzenia Bezemisyjne Urbino 12 electric nowej generacji jest najbar- dziej nowatorską konstrukcją w ofercie polskiego producenta. Autobus w wersji elektrycznej nieznacznie urósł z uwagi na ko- nieczność zabudowania na dachu pojazdu dodatkowej aparatury sterującej. Wysokość odmiany elektrycznej jest o 345 mm więk- sza niż w przypadku newUrbino z klasycznym napędem. Nowa koncepcja ukształtowania pasa nadokiennego umożliwia łatwe aplikowanie w konstrukcji nowych elementów, np. pokrywy butli na gaz w autobusach gazowych czy aparatury elektroenerge- tycznej w autobusach z napędem hybrydowym i elektrycznym. Projektując nową generację autobusów z Bolechowa, konstruk- torom postawiono zadanie takiego ukształtowania górnej części nadwozia, aby wszystkie elementy dachowe były w pełni zinte- growane z pozostałą częścią nadwozia. Współautorem stylistyki nowego Urbino jest studioFT z Berlina. Konstrukcja szkieletu au- tobusu elektrycznego jest oparta w zdecydowanej większości na niezmienionych modułach szkieletu nowego Urbino z silnikiem spalinowym. W związku z zabudową odmiennych komponentów Jedynym autobusem miejskim klasy mega był przegubowy Otokar (inny system napędowy, baterie, rozbudowany system sterowa- Kent C 18,75 nia) różni się ona głównie szeregiem innych mocowań. Pojazd elektryczny ma odmienną konstrukcję w tylnej części szkieletu, w której zamiast silnika diesla mocowane są baterie trakcyjne oraz inne komponenty. Wzmocnieniu uległy również pewne ob- szary ścian bocznych oraz dachu, tak aby przystosować pojazd do przewożenia tam baterii oraz innych elementów wyposażenia. Dodano także wzmocnienia w tylnej ścianie, które zabezpieczają baterie w przypadku najechania na tył autobusu. Masa własna pojazdu jest nieco większa niż w wersji konwencjonalnej i oscy- luje w granicach 13 500 kg. Należy jednak podkreślić, że wyso- ka masa własna opisywanego autobusu elektrycznego wynika z zastosowania największego pakietu baterii, umożliwiającego osiągnięcie zasięgu pomiędzy ładowaniami na poziomie 250 km. W przypadku zastosowania w autobusie mniejszych baterii o po- jemności 90 kWh masa ta spada do poziomu 11 700 kg, co umożliwia zwiększenie pojemności pojazdu nawet do poziomu 95 pasażerów. W nowym Urbino zamontowano innowacyjną oś ZF AVE 130 trzeciej generacji z 2 niezależnymi asynchronicznymi silnikami elektrycznymi chłodzonymi cieczą, wbudowanymi w piastach kół o mocy szczytowej 120 kW każdy. Rozwiązanie to pozwala przede Elektryczny minibus VDL MidBasic E-worker wszystkim na obniżenie masy pojazdu i lepsze rozłożenie naci- sków na poszczególne koła. Kolejnym zyskiem takiego rozwiązania jest lepsze rozplanowanie wnętrza, głównie z uwagi na możliwość zmniejszenia wieży oraz podestów wokół lewego tylnego