Zał ącznik nr 1 do Uchwały Nr ....... Sejmiku Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia …………2010 r. Plan ochrony dla Mazurskiego Parku Krajobrazowego Rozdział 1. Podstawy prawne i cele ochrony przyrody Parku § 1. 1. Podstawami prawnymi działania Mazurskiego Parku Krajobrazowego, zwanego dalej „Parkiem” s ą: 1) Uchwała Nr VIII/31/77 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Suwałkach z dnia 5 grudnia 1977 r. w sprawie utworzenia Mazurskiego Parku Krajobrazowego (Dz.U. WRN w Suwałkach Nr 8, poz. 36); 2) Uchwała Nr X/38/77 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 8 grudnia 1977 w sprawie utworzenia Mazurskiego Parku Krajobrazowego (Dz.U. WRN w Olsztynie Nr 11, poz. 51) 3) Rozporz ądzenie Nr 9 Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego z dnia 28 stycznia 2006 r. w sprawie Mazurskiego Parku Krajobrazowego (Dz.U. Woj. Warm-Maz. Nr 20, poz. 506) 2. Celami ochrony Mazurskiego Parku Krajobrazowego, zwanego dalej „Parkiem”, są: ochrona najcenniejszych fragmentów Pojezierza Mazurskiego ze wzgl ędu na warto ści przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe, jak te ż zachowanie i popularyzacja tych warto ści w ramach zrównowa żonego rozwoju. 3. Strategiczne cele ochrony Mazurskiego Parku Krajobrazowego obejmuj ą: 1) środowisko przyrodnicze, przez: a) ochron ę charakterystycznych i unikatowych cech naturalnych środowiska przyrodniczego z jego gatunkami ro ślin i zwierz ąt oraz ekosystemami le śnymi, niele śnymi, wodnymi i l ądowymi, b) utrzymanie podstawowych procesów ekologicznych, c) zachowanie ró żnorodno ści gatunkowej, fauny i flory na ich naturalnych stanowiskach, d) przekształcenie w Mazurski Park Narodowy; 2) środowisko kulturowe, przez: a) ochron ę krajobrazu kulturowo-historycznego w oparciu o zabytki kultury materialnej, b) kształtowanie harmonijnego wiejskiego krajobrazu obszaru Parku, przez stosowanie tradycyjnej architektury mazurskiej i zachowanie historycznych układów w zagospodarowaniu przestrzennym oraz ochron ę alei przydro żnych i zadrzewie ń śródpolnych, 1 d) waloryzacj ę i monitoring zespołów zabytkowych na terenie Parku; 3) zrównowa żony rozwój regionu, przez: a) utrwalenie znaczenia jako terenów dla rozwoju turystyki krajoznawczej, turystyki wodnej i wypoczynku, b) wspieranie inicjatyw i działa ń zmierzaj ących do poprawy poziomu życia mieszka ńców Parku, c) rozwój gospodarczy - dopuszczonych na terenie Parku działalno ści, wynikaj ących z wymogów ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych Parku, d) wykorzystanie Parku jako obiektu dla nauki i edukacji przyrodniczej; 4) krajobraz, przez: a) ochron ę warto ści krajobrazu polodowcowego charakterystycznego dla Pojezierza Mazurskiego, zwłaszcza poprzez ochron ę rze źby terenu, głazów i głazowisk, naturalnych układów hydrologicznych, b) zachowanie wyj ątkowych walorów krajobrazowych zwi ązanych z historycznymi i kulturowymi układami przestrzennymi, urbanistycznymi i architektonicznymi, ukształtowanymi na przełomie XIX i XX w., dotycz ących zwartych układów osadniczych i budownictwa kolonijnego. Rozdział 2. Przyrodnicze, społeczne i gospodarcze uwarunkowania celów ochrony 4. Uwarunkowania przyrodnicze : 1) według podziału fizyczno-geograficznego Polski, Park poło żony jest w makroregionie: Pojezierze Mazurskie, mezoregionach: Kraina Wielkich Jezior, Pojezierze Mr ągowskie i Równina Mazurska, 2) obszar Parku poło żony jest w dorzeczu Wisły, tylko północno-zachodni skrawek Parku należy do dorzecza Pregoły; główn ą rzek ą Parku jest rzeka Krutynia o charakterze pojeziernym. Charakterystyczne dla Parku s ą liczne jeziora (około 60 powy żej 1 ha) z najwi ększym w Polsce Jeziorem Śniardwy. Spo śród mniejszych jezior na uwag ę zasługuj ą zbiorniki dystroficzne o kwa śnej wodzie. Na terenie Parku wyst ępuj ą strumienie i małe rzeczki, 3) gleby Parku s ą, jak na warunki ni żowe, bardzo zró żnicowane, co wynika z ró żnorodno ści wyst ępuj ącego tu podło ża: torfy, piaski ró żnego pochodzenia, gliny zwałowe z du żą zawarto ści ą węglanu wapnia - ok. 15 %, utwory pyłowe i iły. Podstawowe typy gleb Parku zawiera WYKAZ 1.1.; A. Gleby autogeniczne L. P. NAZWA ROZMIESZCZENIE 1. gleby brunatne zajmuj ą du że powierzchnie w zachodniej cz ęś ci Parku na glinach zwałowych 2 2. gleby płowe (lessivés) wyst ępuj ą miejscami, głównie w zachodniej cz ęś ci Parku, np. na piaskach gliniastych; odkrywka opisana w rejonie wsi Wygryny 3. gleby rdzawe są rozpowszechnione w strefie sandrowej południowej cz ęś ci Parku 4. gleby bielicowe rozpowszechnione na gł ębokich piaskach (sandry) w południowej i południowo-wschodniej cz ęś ci Parku 5. bielice wyst ępuj ą na najubo ższych partiach sandru w południowej cz ęś ci Parku B. Gleby hydrogeniczne 6. gleby opadowo-glejowe wytworzone na glinach, spotykane s ą w okolicach Ukty w lasach li ściastych i mieszanych 7. gleby gruntowo-glejowe spotykane s ą głównie w zachodniej cz ęś ci Parku na piaskach gliniastych i glinach, pod ł ąkami lub wilgotnymi odmianami lasu li ściastego 8. gleby torfowe wytworzone z torfów wyst ępuj ą na niedu żych obszarach, regularnie, zgodnie z wysokich rozmieszczeniem na terenie Parku torfowisk wysokich 9. gleby torfowe wytworzone z wyst ępuj ą na stosunkowo niedu żych powierzchniach, jakie torfowisk przej ściowych zajmuj ą torfowiska przej ściowe 10. gleby torfowe wytworzone z najszerzej rozpowszechniony typ gleb torfowych na terenie torfowisk niskich Parku, wyst ępuj ący w środkowym i dolnym biegu rzeki Krutyni oraz zwi ązany z nisko poło żonymi terenami przy jeziorach eutroficznych 11. gleby mułowe wła ściwe spotykane s ą punktowo przy rzece Krutyni i wi ększych strumieniach 12. gleby gytiowe wyst ępuj ą punktowo na miejscu osuszonych jezior i w zagł ębieniach rynnowych, głównie w bogatszej siedliskowo zachodniej cz ęś ci Parku 13. gleby torfowo-mułowe spotykane s ą miejscami przy rzece Krutyni 14. gleby murszowe rozpowszechnione na terenie Parku w miejscach wilgotnych, gdzie zaszedł (lub zachodzi) proces obni żania si ę poziomu wód gruntowych 15. czarne ziemie cz ęsto spotykane, ale na niedu żych obszarach w miejscach 3 płaskich, w zachodniej cz ęś ci Parku 16. mady rzeczne wyst ępuj ą miejscami przy rzece Krutyni w jej dolnym biegu 17. gleby deluwialne spotykane s ą w rejonie wzgórz marginalnych C. Gleby antropogeniczne 18. kulturoziemy ł ąkowe i le śne; tak ą powierzchni ę wzorcow ą stanowi na terenie Parku kompleks le śny, poło żony mi ędzy wsiami Kruty ń, Gałkowo i Choszczka w obr ębie Krutyń Nadle śnictwa Strzałowo. 19. klasy gleb rolniczych od III-VI. grunty rolne na terenie Parku i otuliny 4) formy geomorfologiczne charakterystyczne dla Parku: - wzgórza stref marginalnych - zajmuj ą wi ększ ą cz ęść le śną zlewni rzeki Krutyni, w szczególno ści południowo-zachodni brzeg Jeziora Mokrego do wsi Mojtyny i Stare Kiełbonki, cały wschodni brzeg tego ż jeziora i dalej na wschód a ż do wsi Gałkowo i Osiniak - Piotrowo, zwarty obszar wyznaczony przez północny brzeg Jeziora Mokrego i wsie Lipowo, Bobrówko i Now ą Ukt ę, tereny le śne poło żone równolegle na południe od linii Mr ągowo -Mikołajki - północn ą wi ększ ą cz ęść tzw. „Lasu Łuknia ńskiego", poło żonego na wschód od jeziora Łuknajno oraz południowo-wschodnie wybrze ża jeziora Śniardwy i najwi ększ ą jego wysp ę (poł ączon ą grobl ą z l ądem) Szeroki Ostrów; - moreny denne - zajmuj ą tereny aktualnie wykorzystywane rolniczo - mi ędzy Pieckami, Nawiadami i Mojtynami w zachodniej cz ęś ci Parku, rolniczy rejon wsi Ukta, Wojnowo i Śwignajno nad środkowym odcinkiem rzeki Krutyni, północne obrze ża Parku mi ędzy Mr ągowem i Mikołajkami, okolice osady Kamie ń nad jeziorem Bełdany, teren rolniczy wsi Wejsuny i Onufryjewo na południe od jeziora Warnołty oraz basen jeziora Śniardwy; - kemy i sandry młodsze - zajmuj ą zwarty obszar w północno-zachodniej cz ęś ci Parku mi ędzy północno-zachodnim brzegiem Jeziora Mokrego, jeziorem W ągiel i jeziorem Majcz Wielki, dalej ok. 2-3 kilometrowy pas mi ędzy jeziorami Majcz Wielki a Mikołajskim, południow ą cz ęść „Lasu Łuknia ńskiego", le śny obszar PAN w Popielnie oraz tereny le śne poło żone na południe od jeziora Śniardwy; - sandry fazy pozna ńskiej - zajmuj ą południowe obrze ża Parku, ci ągn ąc si ę w jego granicach pasem od jeziora Zdru żno poprzez miejscowo ść Ruciane Nida do jeziora Jegocin i dalej mniejsze tereny na południowy wschód od jeziora Śniardwy; - równiny holoce ńskie - zajmuj ą obecnie tereny torfowiskowe oraz bagiennych ł ąk i lasów, takie jak: dolina dolnej Krutyni mi ędzy Ukt ą a osad ą Nowy Most - tzw. „Zalewki", 4 nast ępnie „Prawdowskie Ł ąki" przy wschodnim brzegu Jeziora Gardy ńskiego, tereny łąkowo-bagienne na zachód i wschód od wsi Wojnowo, podmokłe ł ąki przy północnym i zachodnim brzegu jeziora Łuknajno, południowo-zachodnie brzegi jeziora Śniardwy łącznie ze wschodnim brzegiem jeziora Warnołty, półwysep Kusnort oraz niektóre tereny przy północno-wschodnim i wschodnim brzegu jeziora Śniardwy. Opisane formy geomorfologiczne świadcz ą o urozmaiconej rze źbie terenu Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Dodatkowo ilustruje to ró żnica w wysoko ściach bezwzgl ędnych mi ędzy najni ższym punktem Parku - 116 m n.p.m. (jeziora Śniardwy i Bełdany), a najwy ższym 206 m n.p.m. (Krzywe Góry na południe od Mr ągowa w strefie ochronnej Parku). Lokalne ró żnice wysoko ści wzgl ędnych si ęgaj ą 35 metrów. Dotyczy to wzgórz morenowych w północno-zachodniej i zachodniej cz ęś ci Parku. Równiny sandrowe w południowej cz ęś ci Parku poło żone s ą średnio na wysoko ści 120-140 m n.p.m., natomiast północne i północno-zachodnie cz ęś ci Parku le żą ju ż wy żej, na wysoko ści 140-160 (170) m n.p.m.. 5) formy ochrony przyrody w obr ębie Mazurskiego Parku Krajobrazowego takie, jak rezerwaty przyrody i pomniki przyrody oraz poło żone w otulinie Parku obszary chronionego krajobrazu, zostały potwierdzone prawnie na podstawie art.6 i art.7 ustawy z 7 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. z 2001r., Nr 3, poz. 21) oraz na podstawie na podstawie art. 153 ustawy o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 zm.); 6) Rezerwaty przyrody w granicach Mazurskiego Parku Krajobrazowego – WYKAZ 1.2. Lp Nazwa Typ rezerwatu Rok Podstawa prawna Uwagi rezerwatu utwo- rzenia 1) Krutynia krajobrazowo- 1983 istniej ący le śny Zarz.