Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Zakliczyn na lata 2014-2020 Projekt: Wykonawca Zakliczyn 2014 FRDL Małopolski Instytut Samorz ądu Terytorialnego i Administracji Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Zakliczyn Projekt „Nowoczesne Zarz ądzanie Publiczne” o numerze POKL.05.02.01-00-025/12, realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorz ądowej, Priorytet V – Dobre rz ądzenie. 2 FRDL Małopolski Instytut Samorz ądu Terytorialnego i Administracji Spis tre ści Wst ęp ................................................... ................................................... ................................ 4 Podstawa prawna ................................................... ................................................... .............. 6 Metodyka procesu planowania rozwoju w zakresie polityki społecznej w Gminie Zakliczyn .... 7 Relacje Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Zakliczyn z innymi dokumentami ................................................... ........................ 12 Diagnoza społeczna – ocena zasobów polityki społecznej w Gminie Zakliczyn .................... 19 Rys metodologiczny ................................................... ................................................... ..... 19 Ogólna charakterystyka Gminy Zakliczyn ................................................... ....................... 20 Demografia ................................................... ................................................... .................. 22 Pomoc społeczna ................................................... ................................................... ........ 33 Infrastruktura społeczna ................................................... ................................................. 50 Sytuacja gospodarcza ................................................... ................................................... 70 Bezpiecze ństwo publiczne ................................................... ............................................. 83 Organizacje pozarz ądowe ................................................... .............................................. 85 Analiza SWOT obszaru polityki społecznej w Gminie Zakliczyn ............................................ 90 Misja polityki społecznej w Gminie Zakliczyn ................................................... ..................... 96 Plan operacyjny Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Zakliczyn na lata 2014-2020 ................................................... ................................................... ................ 97 OBSZAR I: POMOC SPOŁECZNA I POLITYKA PRORODZINNA .................................. 100 OBSZAR II: INTEGRUJ ĄCA POLITYKA SPOŁECZNA ................................................... 110 OBSZAR III: USŁUGI PUBLICZNE ................................................... ............................... 118 OBSZAR IV: PRZEDSI ĘBIORCZO ŚĆ I RYNEK PRACY ................................................ 127 Ramy finansowe realizacji Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Zakliczyn na lata 2014-2020 ................................................... ............................................. 137 System monitorowania i ewaluacji Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Zakliczyn na lata 2014-2020 ................................................... ................................ 143 Spis tabel ................................................... ................................................... ...................... 148 Spis wykresów ................................................... ................................................... .............. 151 3 FRDL Małopolski Instytut Samorz ądu Terytorialnego i Administracji Wst ęp Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Zakliczyn na lata 2014-2020 jest dokumentem, który stanowi podstaw ę do realizacji kierunków interwencji społecznych, które maj ą przyczyni ć si ę do poprawy warunków życia mieszka ńców. Dotyczy to w szczególno ści tych mieszka ńców, którzy s ą zagro żeni marginalizacj ą i wykluczeniem społecznym, aby w konsekwencji doprowadzi ć do ich integracji ze społeczno ści ą lokaln ą. Strategia jest dokumentem, który u świadamia społeczno ści lokalnej skal ę zjawisk i problemów społecznych oraz wychodzi naprzeciw jej potrzebom, natomiast dla samorz ądu stanowi kompleksowy i uporz ądkowany zbiór celów, działa ń i metod, ukierunkowanych na wprowadzenie skutecznych rozwi ąza ń w obszarze rozwi ązywania problemów społecznych. Projektowane działania słu żą zapobieganiu zjawiskom skutkuj ącym wykluczeniem społecznym oraz likwidacji ich przyczyn (bardziej ni ż minimalizowanie skutków). W Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Zakliczyn na lata 2014 – 2020 zapisano działania, które s ą kontynuacj ą działa ń strategicznych z lat poprzednich, jak równie ż nowe działania wynikaj ące z aktualnej diagnozy potrzeb i problemów społecznych. Niniejsza Strategia jest odpowiedzi ą na zdiagnozowane potrzeby, wynika z obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej Gminy Zakliczyn i jej najbliższego otoczenia, regionu małopolskiego oraz całego kraju, zwi ązanej głównie z: • coraz szybszymi i bardziej zasadniczymi przemianami demograficznymi, społecznymi i gospodarczymi, • planowanymi zmianami w ustawie o pomocy społecznej (nowe regulacje wejd ą w życie najprawdopodobniej z dniem 1 stycznia 2015 roku), • procesem weryfikacji, powstawania nowych i aktualizacji poprzednich wersji dokumentów planistycznych o charakterze strategicznym szczebla krajowego i regionalnego (konieczno ść uwzgl ędnienia wytycznych i rekomendacji, płyn ących z dokumentów nadrz ędnych dla Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych Gminy Zakliczyn), • nowymi mo żliwo ściami pozyskiwania funduszy zewn ętrznych na rozwój lokalny, w tym na polityk ę społeczn ą (nowa perspektywa bud żetowa Unii Europejskiej na lata 2014-2020). Oparcie funkcjonowania polityki społecznej w Gminie Zakliczyn na długofalowym planowaniu i przejrzystych celach, pomaga zarz ądza ć sfer ą polityki społecznej i ułatwia pozyskiwanie funduszy zewn ętrznych na realizacj ę interwencji społecznych. Strategia pomaga tak że skoordynowa ć działania ró żnych instytucji działaj ących na polu polityki społecznej w gminie wokół głównego kierunku działa ń (misja polityki społecznej w Gminie Zakliczyn) i głównych problemów w tej sferze. Okres realizacji Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Zakliczyn przyj ęto na siedem lat (2014-2020), co ułatwi władzom gminy i innym partnerom formułowanie zada ń do realizacji z wykorzystaniem funduszy Unii Europejskiej w ramach nowej perspektywy bud żetowej. Strategia Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Zakliczyn nie ogranicza si ę w swych zapisach tylko do zada ń realizowanych bezpo średnio przez instytucje gminy (Urz ąd 4 FRDL Małopolski Instytut Samorz ądu Terytorialnego i Administracji Miejski w Zakliczynie, Gminny O środek Pomocy Społecznej, szkoły, instytucje kultury, itd.). Strategia proponuje równie ż zadania, które stanowi ą wyzwania dla całej społeczno ści lokalnej i wszystkich instytucji działaj ących na polu polityki społecznej w Gminie Zakliczyn. Taka zasada partnerstwa i współpracy jest jednym z fundamentalnych elementów polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Niniejszy dokument opisuje przebieg realizacji procesu planowania strategicznego, ramy prawne i charakterystyk ę relacji Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Zakliczyn z innymi dokumentami nadrz ędnymi, zawiera diagnoz ę problemów społecznych oraz plan operacyjny. Obszern ą cz ęść dokumentu stanowi diagnoza sytuacji społecznej, sporz ądzona na podstawie danych Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Zakliczynie oraz danych dost ępnych w statystyce publicznej (Bank Danych Lokalnych GUS), opisuj ąca aktualne problemy i tendencje społeczne wyst ępuj ące w Gminie Zakliczyn. Najwa żniejsze kwestie społeczne identyfikowano równie ż za pomoc ą narz ędzia, jakim była analiza mocnych i słabych stron oraz szans i zagro żeń lokalnej polityki społecznej (analiza strategiczna SWOT). W oparciu o aktualn ą diagnoz ę sytuacji, wynikaj ącą z analiz statystycznych i strategicznych, oraz wytyczne pochodz ące z dokumentów strategicznych szczebla lokalnego, regionalnego i krajowego (rekomendowane kierunki działa ń w perspektywie czasowej do 2020 roku), wyznaczono najwa żniejsze obszary Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Zakliczyn na lata 2014-2020, które zostały uj ęte w cele strategiczne, operacyjne oraz kierunki interwencji. Ponadto, Strategia zawiera misj ę oraz cele i kierunki interwencji, które stanowi ą podstaw ę rozwi ązywania najwa żniejszych problemów społecznych oraz słu żą podnoszeniu jako ści poziomu życia mieszka ńców gminy. Pokazuj ąc przejrzysto ść struktury Strategii, a tym samym ułatwiaj ąc korzystanie z dokumentu, cele, kierunki, realizatorzy poszczególnych działa ń oraz wska źniki ich wykonania, zostały zaprezentowane w formie tabelarycznej. Dokument zawiera równie ż ramy finansowe oraz system monitorowania realizacji Strategii. 5 FRDL Małopolski Instytut Samorz ądu Terytorialnego i Administracji Podstawa prawna Struktura i zawarto ść Strategii Rozwi ązywania Problemów Społecznych w Gminie Zakliczyn na lata 2014-2020 przygotowywana została z uwzgl ędnieniem wymogów nakładanych na jednostki samorz ądu terytorialnego przez