PAPIESKI WYDZIAŁ TEOLOGICZNY WE WROCŁAWIU Ks. Roman Skarżyński STRUKTURA ORGANIZACYJNA KOŚCIOŁA I ŻYCIE RELIGIJNE WIERNYCH OKRĘGU DREZDENECKIEGO W LATACH 1945-1992 Praca doktorska napisana na seminarium naukowym z historii Kościoła pod kierunkiem ks. prof. PWT dr. hab. Mieczysława Koguta Wrocław - Stare Kurowo 2005 2 SPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW…………………………………………………………………….. 5 WYKAZ TABEL………………………………………………………………………….. 6 BIBLIOGRAFIA…………………………………………………………………………. 10 WSTĘP…………………………………………………………………………….. 22 ROZDZIAŁ I KOŚCIÓŁ KATOLICKI NA ZIEMI STRZELECKO-DREZDENECKIEJ DO 1945 ROKU l. Przemiany polityczne, demograficzne, gospodarcze nad Wartą i Notecią ............................................................................................................. 29 2. Początki chrześcijaństwa nad Wartą i Notecią .................................................................... 33 3. Reformacja ........................................................................................................................... 36 3.1. Reformacja w Wielkopolsce i na Pomorzu Zachodnim ........................................ 36 3.2. Upadek katolicyzmu i przejęcie kościołów na terenach leżących nad Wartą i Notecią ................................................................................ 40 3.3. Protestanckie placówki duszpasterskie na terenie powiatu Strzelce Kraj. ............ 43 a. Strzelce Krajeńskie ............................................................................................... 43 b. Drezdenko ............................................................................................................ 44 c. Niegosław ............................................................................................................. 47 d. Rąpin…………… ................................................................................................. 48 e. Stare Kurowo ........................................................................................................ 51 f. Trzebicz ................................................................................................................ 54 4. Rekatolizacja ........................................................................................................................ 56 4.1. Kościół katolicki na terenach pomiędzy Odrą, Wartą i Notecią w latach 1918 – 1945 …………………………………………………………… 56 ROZDZIAŁ II NOWE STRUKTURY PAŃSTWOWE I KOŚCIELNE PO 1945 ROKU A. STRUKTURY PAŃSTWOWE ........................................................................................ 63 l. Włączenie Ziem Zachodnich i Północnych w ramy państwa polskiego w 1945 r. .............. 63 2. Proces tworzenia się administracji państwowej na ziemi strzelecko-drezdeneckiej ...................................................................................................... 64 3. Problemy demograficzne ..................................................................................................... 68 3.1. Akcja osiedleńcza w powiecie strzeleckim ........................................................... 68 3.2. Rozwój ludności powiatu strzeleckiego ................................................................ 73 3.3. Struktura ludności według płci i wieku ................................................................. 79 3.4. Ruch naturalny ludności ........................................................................................ 80 4. Charakterystyka gospodarcza regionu ................................................................................. 81 4.1. Ważniejsze gałęzie gospodarki i struktura zatrudnienia ludności ......................... 81 a. Rozwój przemysłu ................................................................................................ 81 b. Gospodarka rolna ................................................................................................. 82 c. Struktura zatrudnienia .......................................................................................... 83 4.2. Komunikacja ......................................................................................................... 83 5. Oświata ................................................................................................................................ 84 6. Kultura ................................................................................................................................. 84 '" 3 B. STRUKTURY KOŚCIELNE ………………………………………………….............. 86 1. Ustanowienie Administracji Apostolskiej w Gorzowie Wlkp. w 1945 r, ........................... 86 2. Powstanie dekanatów ........................................................................................................... 92 3. Rozwój sieci parafialnej ....................................................................................................... 93 4. Parafie dekanatu ................................................................................................................... 95 4.1. Przynależność administracyjna miejscowości parafialnych ................................. 96 4.2. Okręgi parafialne .................................................................................................. 99 4.3. Liczba wiernych parafii i dekanatu ..................................................................... 107 4.4. Wierni innych obrządków i wyznań ................................................................... 110 a. prawosławni i grekokatolicy .............................................................................. 110 b. protestanci .......................................................................................................... 112 c. Świadkowie Jehowy ........................................................................................... 112 5. Ośrodki życia religijnego w parafiach ............................................................................... 112 5.1. Dawne kościoły katolickie .................................................................................. 112 5.2. Przejęcie kościołów poprotestanckich ................................................................ 113 5.3. Wezwania kościołów .......................................................................................... 117 5.4. Kapliczki, krzyże i figury przydrożne ........................................... ................... 119 6. Cmentarze ............................................................................................ …………………..123 ROZDZIAŁ III DUCHOWIEŃSTWO I OSOBY KONSEKROWANE W PARAFIACH OKRĘGU DREZDENECKIEGO 1. Duchowni pracujący w dekanacie ..................................................................................... 126 1.1. Dziekani i wicedziekani ...................................................................................... 126 1.2. Proboszczowie .................................................................................................... 129 1.3. Wikariusze .......................................................................................................... 135 1.4. Liczba księży pracujących w duszpasterstwie i współpraca duchowieństwa .................................................................................................... 139 1.5. Wykształcenie duchowieństwa ........................................................................... 145 2. Zakony męskie ................................................................................................................... 147 2.1. Kanonicy Regularni Lateraneńscy ...................................................................... 147 2.2. Zakon 00. Bazylianów św. Jozafata .................................................................. 154 a. Zarys dziejów zakonu 00. Bazylianów w Polsce ........................................... 154 b. Praca duszpasterska 00. Bazylianów św. Jozafata w parafii p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła w Starym Kurowie w latach 1947-1978. 158 3. Zakony żeńskie .................................................................................................................. 159 3.1. Zgromadzenie SS. Służebnic NMP Niepokalanie Poczętej ................................ 159 ROZDZIAŁ IV PRACA DUSZPASTERSKA W OKRĘGU 1. Działalność duszpasterska ................................................................................................ 161 1.1. Sprawowanie Eucharystii ................................................................................... 161 1.2. Głoszenie słowa Bożego ..................................................................................... 168 1.3. Katechizacja ........................................................................................................ 170 1.4. Ewangelizacja dorosłych ..................................................................................... 178 4 1.5. Misje i rekolekcje ..................................................................................................... 180 1.6. Nabożeństwa paraliturgiczne .................................................................................... 182 1.7. Odpusty parafialne ................................................................................................... 183 1.8. Działalność charytatywno-społeczna ........................................................................ 185 1.9. Wizytacje pasterskie ................................................................................................. 190 2. Tworzenie grup duszpasterskich .............................................................................................