DANIEL MIROSZ HISTORIA POWSZECHNA ALMANACH DAT CZĘŚĆ CZWARTA 1799-1918 1 OD KONSULATU WE FRANCJI DO ROZEJMU W RETHONDES „Wielka Czwórka” David Lloyd George Vittorio Orlando Georges Clemenceau Thomas Woodrow Wilson premier Wielkiej Brytanii premier Włoch premier Francji prezydent USA 1815-KONGRES WIEDEŃSKI. 1821-NIEPODLEGŁOŚ Ć MEKSYKU. 2 DATY KLUCZOWE 1799-1815-EPOKA NAPOLEOŃSKA. 1815-KONGRES WIEDEŃSKI. 1821-NIEPODLEGŁOŚĆ MEKSYKU. 1822-NIEPODLEGŁOŚĆ BRAZYLII. 1830-REWOLUCJA LIPCOWA WE FRANCJI. 1848-1849-WIOSNA LUDÓW W EUROPIE. 1853-1856-WOJNA KRYMSKA. 1861-ZJEDNOCZENIE WŁOCH. 1861-1865-WOJNA SECESYJNA W USA. 1870-1871-WOJNA FRANCUSKO-PRUSKA. 1871-ZJEDNOCZENIE NIEMIEC. KOMUNA PARYSKA. 1878-KONGRES BERLIŃSKI. 1895-NARODZINY KINEMATOGRAFII. 1896-PIERWSZA OLIMPIADA ERY NOWOŻYTNEJ. 1904-1905-WOJNA ROSYJSKO-JAPOŃSKA. 1905-1907-REWOLUCJA W ROSJI. 1914-1918-I WOJNA ŚWIATOWA. 1917-REWOLUCJA LUTOWA I PAŹDZIERNIKOWA W ROSJI. 3 1799 Projekt nowej konstytucji we Francji (BONAPARTE, PIERRE FRANÇOIS CLAUDE DAUNOU) – (13.XII.), ogłoszenie końca I Republiki przez BONAPARTEGO (15.XII.), nowa konstytucja we Francji (utworzenie 4 zgromadzeń prawodawczych, władza wykonawcza na 10 lat dla trzech konsuli – pierwszym BONAPARTE, drugim JEAN JACQUES RÉGIS DE CAMBACÉRÉS, trzecim CHARLES FRANÇOIS LEBRUN, projekty praw wysuwane tylko przez pierwszego konsula, redakcja Rady Stanu, omawianie przez Trybunał, przyjmowanie lub odrzucanie przez Ciało Prawodawcze, wybory stopniowe, decydujący wpływ pierwszego konsula na władzę prawodawczą) – (24.XII. – 4 nivose’a roku VIII), rządy Konsulatu we Francji (do 1804), JOSEPH ks. D’OTRANTE FOUCHÉ ministrem policji Francji (do 1802). Śmierć WASHINGTONA. Exodus części niewolników jamajskich z Nowej Szkocji do Sierra Leone. Spisek niepodległościowy w Meksyku. Krótkie rządy TEKLE GIJORGISA (po raz piąty) i SALOMONA III (po raz drugi) w Etiopii, DYMITRIUSZ nowym cesarzem (do 1800). „Combination Laws” w Anglii (zakaz tworzenia strajków i organizacji robotniczych. ALEKSANDER MORUZI (po raz drugi) hospodarem Wołoszczyzny (do 1801). Wyprawa niemiecka (ALEXANDER bar. VON HUMBOLDT) do Ameryki Płd. (do 1804). Powstanie antyfrancuskie w Neapolu (FRA DIAVOLO). KONSTANTYN YPSILANTI hospodarem Mołdawii (do 1801). GIRWAN DŻUDDHA królem Nepalu (do 1816). MAKSYMILIAN IV JÓZEF elektorem Bawarii (do 1805). Śmierć GIUSEPPE PARINIEGO – pisarza włoskiego, JOSEPHA BLACKA – lekarza i chemika szkockiego, JEAN’A FRANÇOISA MARMONTELA – pisarza francuskiego (Powiastki moralne), LAZZARO SPALLANZANIEGO – biologa włoskiego, PIERRE’A AUGUSTINE’A BEAUMARCHAISA – pisarza francuskiego (Cyrulik sewilski, Wesele Figara), KARLA DITTERSA VON DITTERSDORFA – kompozytora austriackiego, CASPARA FREDERIKA HARSDORFFA – architekta duńskiego. XVIII-XIX WIEK PONTYFIKAT PIUSA VII. 1800 - 1823 1800 Ludność: Azja – 602 mln, Europa – 187 mln, Afryka – 90 mln, Ameryka Płn. i Płd. – 25 mln, Rosja europejska – 29 mln, Francja – 27 mln, monarchia habsburska – 23 mln, Rzesza (ogólnie) – 22 mln, Italia (ogólnie) – 18 mln, Hiszpania – 10,5 mln, Anglia i Walia – 9 mln, Prusy – 8,7 mln, Nowa Hiszpania (Meksyk) – 6,8 mln, Ameryka środkowa – 6 mln, Irlandia – 5 mln, Brazylia – 4 mln, Antyle – 3 mln, Czechy – 3 mln, Belgia – 3 mln, Portugalia – 2,9 mln, La Plata – 2,9 mln, Nowa Granada – 2,6 mln, Szwecja – 2,35 mln, Holandia – 2,1 mln, Szkocja – 1,7 mln, Szwajcaria – 1,7 mln, Peru z Chile – 1,4 mln, Dania – 1 mln, Prusy Wsch. – 930 tys., Norwegia – 880 tys., Finlandia – 830 tys., Londyn – 1 mln, Paryż – 600 tys., Neapol – 426 tys., Moskwa – 400 tys., Wiedeń – 240 tys., Amsterdam – 220 tys., Dublin – 200 tys., Sankt Petersburg – 200 tys., Lizbona – 180 tys., Berlin – 172 tys., Aleksandria – 15 tys. Formalny zakaz handlu opium w Chinach. Pierwsze ogniwo 4 elektryczne (ALESSANDRO VOLTA). Konwencja francusko-turecka w El Araisz (wycofanie się Francuzów z Kairu w ciągu 45 dni, z Egiptu w ciągu 90 dni) – (I.), złamanie konwencji przez Francję (przesłanki Anglii do potraktowania ewakuujących się Francuzów jako jeńców wojennych), bitwa pod Kairem – zwycięstwo Francji (KLÉBER) nad Turcją, antyfrancuskie powstanie w Kairze (I-IV.), reforma administracji i sądów we Francji, utworzenie Banku Francji (13.II.), utworzenie Republiki Wysp Jońskich tzw. Republiki Heptanezu – protektorat rosyjsko-turecki (21.III.) – (do 1807), ugoda francusko-mamelucka (uznanie władzy MURADA nad Górnym Egiptem w zamian za część podatków, furaż, konie i żywność) – (IV.). Nieudany zamach na JERZEGO III w Londynie (15.V.). Przekroczenie przeł. Św. Bernarda przez armię francuską (20.V.), marsz na Mediolan, I faza bitwy pod Marengo – zwycięstwo armii austriackiej (MICHAEL FRIEDRICH BENEDIKT MELAS) nad Francuzami (BONAPARTE), zwycięstwo Francji (LOUIS CHARLES ANTOINE DESAIX DE VEYGOUX DESAIX) w II fazie bitwy (14.VI.), ofensywa francuska w Rzeszy, bitwy: pod Bruchsal (VI.), Philipsburgiem (VI.), Hochstädt (19.VI.) – zwycięstwa armii francusko-polskiej (KNIAZIEWICZ MOREAU) nad Austrią, francuska propozycja ugody z nowym papieżem, PIUSEM VII (25.VI.), bitwy pod Frankfurtem (7.VII.), Offenbach (12.VII.) – zwycięstwa armii francusko-polskiej (MOREAU, KNIAZIEWICZ) nad Austrią, rozejm francusko-austriacki w Parsdorf (15.VII.), kapitulacja francuskiego garnizonu na Malcie przed Anglikami (4.IX.), angielska okupacja wyspy (do 1802), nabycie Luizjany przez Francję od Hiszpanii, oblężenie Peschiery, Ferrary i Mantui przez wojska francusko-polskie (do 1801). Założenie Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie (1.XI.). Wydanie deklaracji o zbrojnej neutralności w stosunku do Anglii przez państwa bałtyckie (Szwecja, Dania, Prusy, Rosja) – (XII.). Wznowienie walk, bitwa pod Hohenlinden – zwycięstwo armii francusko-polskiej (MOREAU, KNIAZIEWICZ) nad Austriakami (JOHANN KOLLOWRATH) – (3.XII.), rozejm francusko-austriacki w Steyr (XII.), nieudany zamach na konsula BONAPARTEGO w Paryżu (24.XII.). Spisek niepodległościowy w Meksyku (do 1801). Misja angielska w Persji. Krótkie rządy TEKLE GIJORGISA (po raz szósty) w Etiopii, DYMITRIUSZ (po raz drugi) cesarzem (do 1801). „Union Act” (unia realna Wielkiej Brytanii z Irlandią). SUNJO królem Korei (do 1834). Powstanie murzyńskie (GABRIELLI) w płd. stanach USA. Wynalazek krosna automatycznego (PIERRE JACQUARD). Śmierć EINAKE VEKERESCU – poety wołoskiego, JEAN’A BAPTISTE’A VALLINA DE LA MOTHE – architekta francuskiego, NOËLA LEMIRE’A – rytownika francuskiego, NICOLO PICCINIEGO – kompozytora włoskiego, LORENZO MASCHERONIEGO – matematyka włoskiego. XIX WIEK Unia Wielkiej Brytanii (Anglii, Szkocji, Walii) z Irlandią, powstanie Zjednoczonego Królestwa (United Kingdom) – (1.I.). THOMAS 1801 JEFFERSON prezydentem USA (do 1809). Kapitulacja austriackiej twierdzy Peschiera przed wojskami francusko-polskimi (22.I.). 5 Układ polityczny i handlowy brytyjsko-perski (nie dopuszczanie Francuzów do Persji, wysłanie wojsk na Afganistan w razie napaści Afganów na Indie, zwolnienie kupców angielskich od podatków, prawo swobodnego osiedlania się w portach perskich, wwóz bez cła wielu towarów angielskich). Reorganizacja Legionów Polskich w Italii z inspiracji BONAPARTEGO, powołanie Generalnego Inspektoratu Wojsk Polskich (DĄBROWSKI) w Mediolanie (II.). HENRY ADDINGTON wicehr. SIDMOUTH premierem Wielkiej Brytanii (do 1804). Pokój francusko-austriacki w Lunéville (potwierdzenie warunków z Campo Formio, otrzymanie przez FERDYNANDA TOSKAŃSKIEGO – salzburskiego księstwa duchownego, granica francuska z Rzeszą wzdłuż lewego brzegu Renu, zachowanie Wenecji przez Austrię) – (9.II.). Zamordowanie PAWŁA I w Sankt Petersburgu w wyniku szerokiego spisku (PANIN, PIOTR VON DER PAHLEN) – (11.II.), ALEKSANDER I carem Rosji (do 1825). Kapitulacja austriackich twierdz Ferrara (II.) i Mantua (17-18.II.) przed oddziałami francusko-polskimi, powstanie Królestwa Etrurii w miejsce Wielkiego Księstwa Toskanii, MARIA LUDWIKA królową (do 1807), wydanie kodeksu handlowego i karnego we Francji. Bitwa morska pod Kopenhagą – zwycięstwo floty brytyjskiej (NELSON) nad duńską, zbombardowanie Kopenhagi przez Anglików (2.IV.), wycofanie się Danii ze związku zbrojnej neutralności państw bałtyckich. Przybycie PIUSA VII do Rzymu (3.VII.), restytuowanie Państwa Kościelnego przez BONAPARTEGO, ogłoszenie konstytucji na Haiti (8.VII.), TOUSSAINT-LOUVERTURE dożywotnim gubernatorem generalnym wyspy, nominalne zwierzchnictwo Francji nad Haiti, konkordat francusko-papieski (swoboda kultu we Francji, wyrażenie zgody papieża na dokonany przez rewolucję zabór dóbr kościelnych obowiązek przysięgi biskupów na wierność i posłuszeństwo rządowi, prawo mianowania biskupów przez I konsula, przyznanie pensji duchowieństwu) obowiązywał (do 1905) – (15.VII.), kapitulacja armii francuskiej w Egipcie przed wojskami brytyjsko-tureckimi, ewakuacja Francuzów z Egiptu, pokój francusko-turecki (status quo), okupacja Egiptu przez Wielką Brytanię (do 1803), wywiezienie Kamienia z Rosetty do Londynu, preliminaria pokojowe między Wielką Brytanią a Francją, Hiszpanią i Republiką Batawską w Londynie (X.), pokój francusko-rosyjski w Paryżu (nie podjęcie żadnych wrogich działań na terytorium obu państw, status quo) – (8.X.), inkorporacja księstwa Piombino i Elby do Francji. Włączenie Karnataku, Tandżauru i części Audhu do posiadłości brytyjskich w Indiach, Hajdarabad lennem. Zwolnienie z poddaństwa chłopów z dóbr państwowych i dworskich w Korei. Powstanie plemienia Fulbe (OSMAN DAN-FODIO) w krajach Hausa (Nigeria) – (do 1809). Reformy ALEKSANDRA I w Rosji (powstanie Tajnego Komitetu (książę ADAM CZARTORYSKI, MIKOŁAJ NOWOSILCOW, PAWEŁ STROGANOW, WIKTOR KOCZUBEJ), organu doradczego cara,