PRO MEMORIE PRO Inhoud Pro Memorie 15 (2013), aflevering2 Redactioneel 193 Artikelen René Vermeir en Kopstukken van de kasselrij. De hoogbaljuws van het Land van Waas in de 194 Sylvie de Smet zestiende en zeventiende eeuw Frank Judo De Brabantse Burke? Traditie en innovatie in de pamfletten van Henri Joseph 220 Pro Memorie van der Hoop Sjoerd Faber De verzachting van de Code Pénal in Nederland (1813) en België (1814-1815) 243 P Dirk Heirbaut Een hopeloze zaak. FrançoisLaurents ontwerp van burgerlijk wetboek voor 261 België Stefan Huygebaert Een man uit één stuk? Iconografie van en polemiek rond het Gentse monu- 284 ment voor François Laurent (1900-1908) BijdragenM tot de rechtsgeschiedenis der Nederlanden Recensies Janwillem Oosterhuis, Specific Performance in German, French and Dutch Law in the Nineteenth Century (Michael Milo) 297; Oscar Gelderblom, Cities of Commerce: the Institutional Foundations of International Trade in the Low jaargang 15 (2013) Countries, 1250-1650 (Dave De ruysscher) 300; Dave De ruysscher, Westers recht in ontwikkeling: privaat- en publiekrecht van Rome tot vandaag (Georges Martyn) 301 aflevering 2 Over de auteurs 304 15.2 (2013) Stichting tot uitgaaf der bronnen van het Oud-Vaderlandse Recht (ovr) Uitgeverij Verloren bv te Hilversum PM20132_omslag R8.indd 1 29-11-13 15:06 Aanleveren kopij Kopij kan in digitale vorm (tekst en illustraties) worden toegezonden aan: – dr. P. Brood (Nationaal Archief Den Haag), redactiesecretaris: [email protected] – prof.dr. A.M.J.A. Berkvens (Universiteit Maastricht), hoofdredacteur Nederland: louis.berkvens@maastricht- university.nl Pro Memorie. Bijdragen tot de rechtsgeschiedenis der Nederlanden – prof.dr. G. Martyn (Universiteit Gent), hoofdredacteur België: [email protected] De Stichting Oud-Vaderlands Recht geeft sinds 1999 Pro Memorie. Bijdragen tot de rechtsgeschiedenis der Nederlanden Auteursinstructies uit als opvolger van de in de jaren 1879-1999 gepubliceerde Verslagen en Mededelingen. Algemeen Om te voorkomen dat het persklaar maken van de kopij al te ingewikkeld en tijdrovend wordt, verzoeken we Pro Memorie is een peer reviewed tijdschrift. Een bijdrage wordt opgenomen na beoordeling volgens de principes de auteurs zich te houden aan het volgende: van double blind peer review. – Hou de tekst zo ‘plat’ mogelijk. Vermijd extra’s zoals kopteksten, verschillende lettertypes en -groottes of Pro Memorie bevat naast artikelen over de rechtsgeschiedenis van de oude Nederlanden en de voormalige auteursnamen met uitsluitend hoofdletters. Enkel voetnootnummers staan in superscript. overzeese vestigingen van Nederland en België ook recensies en aankondigingen (van dissertaties, oraties en – Gelieve citaten te voorzien van enkele aanhalingstekens en niet te cursiveren. De aanhalingstekens sluiten specifiek rechtshistorische monografieën), kronieken (korte overzichten van activiteiten), interviews, necro- in de regel direct na het geciteerde. logieën en beknopte biografieën van belangrijke rechtshistorici uit het Nederlandse taalgebied. Het werkter- – Plaats voetnootnummers: in de regel na een leesteken. rein van Pro Memorie sluit aan bij dat van de Stichting Oud-Vaderlands Recht, maar doordat het tijdschrift zich De werkelijkheid is altijd ingewikkelder. De redactie zorgt voor resterende uniformeringskwesties. nadrukkelijk ook op de zuidelijke Nederlanden richt, beslaat het een ruimer gebied. Het staat wel open voor studies op het terrein van het gerecipieerde geleerde recht, maar zal geen bijdragen bevatten betreffende het Samenvatting Romeinse en het canonieke recht, behalve als deze direct betrekking hebben op de Nederlanden. Pro Memorie Artikelen dienen vergezeld te zijn van een korte samenvatting (5 à 10 regels), met maximaal 8 trefwoorden, in richt zich dus ook niet op dezelfde doelgroep als het Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis. het Engels. Pro Memorie wordt uitgegeven onder auspiciën van de Stichting tot Uitgaaf der bronnen van het Oud-Vader- landse Recht door Uitgeverij Verloren te Hilversum. Het tijdschrift wordt toegezonden aan alle contribuanten Voetnoten van de Stichting OVR. Vanaf jaargang 12 gebruikt de redactie een eenvoudiger systeem dan voorheen. Haakjes hoeven niet meer. De delen van de verwijzing worden gescheiden door een komma. De onafhankelijkheid van de redactie wordt gewaarborgd door het Redactiestatuut. Er wordt qua citeerwijze geen onderscheid gemaakt tussen verwijzingen naar een volledige publicatie dan wel naar een bepaalde passage in een publicatie. Er wordt wel een onderscheid gemaakt tussen de eerste en de Contribuant van ovr Contribuant van OVR wordt men door zich te abonneren op Pro Memorie. U kunt dat doen verdere verwijzingen naar een zelfde publicatie. De eerste keer is de verwijzing volledig, de tweede keer wordt door te bellen, schrijven of mailen naar: ze verkort. Uitgeverij Verloren, Torenlaan 25, 1211 ja Hilversum A boeken (monografieën) tel.: 035-6859856 e-mail: [email protected] www.verloren.nl * zelfstandige uitgave (verwijzing naar het werk als dusdanig): R. Lesaffer, Inleiding tot de Europese rechtsgeschie- denis, Leuven, 2004. Redactie * zelfstandige uitgave (verwijzing naar een passage uit het werk): R. Lesaffer, Inleiding tot de Europese rechtsge- Prof.dr. T.J. Veen †, initiator en eerste hoofdredacteur; prof.dr. A.M.J.A. Berkvens (Universiteit Maastricht), schiedenis, Leuven, 2004, 23-25. hoofdredacteur Nederland; prof.dr. G. Martyn (Universiteit Gent), hoofdredacteur België; dr. P. Brood (Na- * boek uit een reeks P.L. Nève, Schets van een geschiedenis van het notarisambt in het huidige België tot aan de Franse tionaal Archief Den Haag), redactiesecretaris; prof.dr. C.M. Cappon (Universiteit van Amsterdam); prof.dr. wetgeving. Rechtshistorische reeks van het Gerard Noodt Instituut, dl. 34, Nijmegen, 1995. Verkorte citeer- S. Dauchy (Université Lille 2); prof.dr. B.C.M. van Erp-Jacobs (Universiteit Tilburg); prof.dr. D. Heirbaut wijze: Nève, Notarisambt België, 120-121. (Universiteit Gent); dr. mr. J.M. Milo (Universiteit Utrecht); prof.em.mr. P.L. Nève (Universiteit Tilburg en Radboud Universiteit), erelid; prof.dr. E. Put (Katholieke Universiteit Leuven en Rijksarchief Leuven); prof. B bijdragen in boeken (bundels) dr. C.H. van Rhee (Universiteit Maastricht); prof.dr. J.S.L.A.W.B. Roes (Radboud Universiteit) J.H.A. Lokin, ‘De Code civil: een rechtsdogmatische evaluatie’, in: D. Heirbaut en G. Martyn (red.), Napoleons nalatenschap. Tweehonderd jaar Burgerlijk Wetboek in België, Mechelen, 2005, 63-75. Uitgever Uitgeverij Verloren, Torenlaan 25, 1211 ja Hilversum C tijdschriftartikelen www.verloren.nl * als de verschillende afleveringen van een bepaalde jaargang een doorlopende nummering hebben: A.H. e-mail: [email protected] Huussen, ‘De rechtspraak in strafzaken voor het Hof van Holland in het eerste kwart van de achttiende Stichting OVR eeuw’, Holland. Regionaal-historisch tijdschrift, 1976, 117-119. www.rechtsgeschiedenis.org * als de paginering elke aflevering herbegint, dan is het noodzakelijk na de jaargang het nummer of de af- levering te vermelden in arabische cijfers, na de afkorting ‘afl.’. M. Berendse, ‘Geen standbeelden, maar Foto omslag: Portret van François Laurent (1810-1887). archieven’, Nationaal Archief Magazine, 2010, afl. 2, 28. Jaarcontributie €35,– D archief Losse nummers: de prijs wordt per aflevering vastgesteld. De prijs van dit nummer is €20,– De aanbevolen volgorde is: Stad, archiefinstelling, archieffonds, inventarisnummer. Bij de eerste vermelding issn 1566-7146 staat alles voluit, met tussen haakjes de afkortingen die verder zullen gebruikt worden voor de aanduiding van de archiefinstelling en het archieffonds. Den Haag, Nationaal Archief (na), Ministerie van Buitenlandse zaken: Consulaat-Generaal te Antwerpen (cga), 1842-1956, inv.nr. 510. Tussen de verschillende verwijzingen staat een kommapunt. Een uitgebreide auteursinstructie is te lezen op de website van ovr http://www.rechtsgeschiedenis.org. PM20132_omslag R8.indd 2 29-11-13 15:06 Redactioneel In het redactioneel van de vorige aflevering deelden we mee dat de tweede aflevering van jaargang 2013 gewijd zou zijn aan de bijdragen van het Belgisch-Nederlands rechtshis- torisch congres van december 2012 in Tilburg. De redactie heeft echter besloten hiervan een bijzonder nummer voor 2014 te maken. Die aflevering mag u verwachten in het voor- jaar. Later dat jaar volgt dan een, al eerder aangekondigd, tweede bijzonder nummer met als thema ‘rechtsgeschiedenis in beeld’. Graag roepen we nog eens op om bijdragen in te sturen over rechtsiconografie en rechtsiconologie: de personificatie van recht, wet en ge- rechtigheid, portretten van juristen, schetsen en foto’s als bewijsmateriaal in processen, decoratie van gerechtsplaatsen, monumenten ter herinnering aan bijzondere juridische momenten, geïllustreerde rechtsboeken enz. In het huidige nummer vindt de lezer opnieuw een mengeling van diverse onderwerpen. René Vermeir en Sylvie De Smet geven een institutionele beschrijving en een prosopogra- fie van de vroegmoderne hoogbaljuws van de kasselrij van het Land van Waas, een tijdens de Opstand zwaar geteisterde streek. Frank Judo maakt met zijn bio-bibliografische stu- die over Henri Joseph van der Hoop de overgang van het ancien régime naar de nieuwste geschiedenis. Deze Brusselse jurist speelde een cruciale rol in de Brabantse Omwenteling. Judo reconstrueert zijn publicatielijst en analyseert zijn ideeën en inspiratiebronnen. Met Sjoerd Faber begeven we ons op het terrein van het strafrecht en vernemen we hoe zowel in noord als zuid