ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (MBΑ) Διπλωματική Εργασία Η επίδραση των λογιστικών προτύπων στις προμελέτες σκοπιμότητας: Η περίπτωση εταιρειών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Γεώργιος K. Μίχος ΠΕΙΡΑΙΑΣ 2014 Αφιερώνεται στους γονείς μου Η παρούσα εργασία γίνεται για εκπαιδευτικούς λόγους και κάποια από τα στοιχεία της μπορεί να μην είναι ακριβή. Ευχαριστίες Πρώτα απ’ όλα θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον επιβλέποντα κ.Σώρρο Ιωάννη, Αναπληρωτή Καθηγητή του Τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πειραιά, για την εμπιστοσύνη, πολύτιμη βοήθεια και καθοδήγησή του κατά τη διάρκεια της εργασίας μου, καθώς του οφείλεται κατά ένα μεγάλο βαθμό η υλοποίηση της παρούσας διπλωματικής εργασίας. Η συνεχής στήριξη και διαθεσιμότητά του να μου προσφέρει τις γνώσεις και την εμπερία του για την βαθύτερη κατανόηση των υπό εξέταση θεμάτων ήταν άκρως ουσιαστική και σημαντική. Στη συνέχεια, ευχαριστώ ιδιαίτερα τον κ. Γεωργακέλλο Δημήτριο, Καθηγητή του Τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πειραιά, για τον πολύτιμο χρόνο του, τις συμβουλές και τις παρατηρήσεις του πάνω στην σύνταξη της μελέτης σκοπιμότητας. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον κ. Μίχο Δημήτριο, Πρόεδρο Ελληνικής Επιτροπής Cigre, για το ενδιαφέρον και την έμπρακτη υποστήριξη του με την παροχή στοιχείων και διευκρινήσεων κατά τη διάρκεια εκπόνησης της παρούσας διπλωματικής εργασίας. i ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΙΝΑΚΩΝ ΣΕΛΙΔΑ Πίνακας 1-1 Κόστος Προεπενδυτικών 17 Μελετών και Ερευνών Πίνακας 1-2 Εξέλιξη Εγκατεστημένης 25 Ισχύος ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ στο διασυνδεδεμένο σύστημα Πίνακας 1-3 Εξέλιξη ηλεκτροπαραγωγής 25 από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ στο διασυνδεδεμένο σύστημα Πίνακας 1-4 Εκτιμώμενα μερίδια αγοράς 63 επιχειρήσεων ΑΠΕ Πίνακας 1-5 Τιμές Παραγόμενης 66 Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ (€/MWh) Πίνακας 1-6 Προβλεπόμενο Πρόγραμμα 69 Πωλήσεων (2015 – 2021) Πίνακας 2-1 Εκτίμηση του Κόστους 76 Πρώτων Υλών και Άλλων Εφοδίων (2015 – 2021) Πίνακας 2-2 Προμηθευτές Κύριου 99 Μηχανολογικού Εξοπλισμού Πίνακας 2-3 Εκτίμηση Κόστους 108 Επένδυσης Μηχανολογικού Εξοπλισμού Πίνακας 2-4 Κόστος Έργων Πολιτικού 110 Μηχανικού Πίνακας 2-5 Κόστος Συντήρησης Έργων 111 Πολιτικού Μηχανικού Πίνακας 3-1 Εκτίμηση Γενικών Εξόδων 116 Επιχείρησης (2015) Πίνακας 3-2 Εκτίμηση Γενικών Εξόδων 116 Επιχείρησης (ανά έτος) Πίνακας 3-3 Απαιτούμενο Προσωπικό ανά 118 Οργανωσιακή Λειτουργία Πίνακας 3-4 Κόστος Ανθρώπινου 123 Δυναμικού: Προπαραγωγική Φάση Πίνακας 3-5 Κόστος Ανθρώπινου 123 Δυναμικού: Λειτουργική Φάση Πίνακας 3-6 Εκτίμηση Κόστους 124 Ανθρώπινου Δυναμικού ανά έτος Πίνακας 3-7 Στάθμιση και Βαθμολόγηση 143 Εναλλακτικών Τοποθεσιών Πίνακας 3-8 Εκτίμηση Κόστους 154 Επένδυσης: Χώρος Εγκατάστασης Πίνακας 3-9 Εκτίμηση Κόστους Εκτέλεσης 175 του Προγράμματος Πίνακας 4-1 Πάγιο Ενεργητικό της 177 Επιχείρησης Πίνακας 4-2 Υπολογισμός αναγκών σε 182 Καθαρό Κεφάλαιο Κίνησης (Λειτουργική α’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-3 Τελικός Υπολογισμός 183 ii Κεφαλαίου Κίνησης για το 2015 (Λειτουργική α’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-4 Υπολογισμός αναγκών σε 184 Καθαρό Κεφάλαιο Κίνησης (Λειτουργική β’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-5 Τελικός Υπολογισμός 185 Κεφαλαίου Κίνησης για το 2015 (Λειτουργική β’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-6 Συνολικό Κόστος Επένδυσης 186 Πίνακας 4-7 Πηγές Χρηματοδότησης 187 Πίνακας 4-8 Εξυπηρέτηση Δανείου 188 Πίνακας 4-9 Διαχρονική Εξέλιξη Συνολικού 189 Κόστους (Λειτουργική α’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-10 Διαχρονική Εξέλιξη Συνολικού 190 Κόστους (Λειτουργική β’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-11 Διαχρονική Εξέλιξη 191 Απαιτήσεων σε Αποθέματα (2015 – 2021) Πίνακας 4-12 Διαχρονική Εξέλιξη 192 Απαιτήσεων σε Κεφάλαιο Κίνησης (Λειτουργική α’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-13 Διαχρονική Εξέλιξη 193 Απαιτήσεων σε Κεφάλαιο Κίνησης (Λειτουργική β’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-14 Προβλεπόμενες Καταστάσεις 194 Αποτελεσμάτων Χρήσεως (Λειτουργική α’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-15 Προβλεπόμενες Καταστάσεις 195 Αποτελεσμάτων Χρήσεως (Λειτουργική β’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-16 Προβλεπόμενοι Πίνακες 197 Χρηματικών ροών (Λειτουργική α’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-17 Προβλεπόμενοι Πίνακες 198 Χρηματικών ροών (Λειτουργική β’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-18 Προβλεπόμενος Ισολογισμός 200 Τέλους (Λειτουργική α’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-19 Προβλεπόμενος Ισολογισμός 201 Τέλους (Λειτουργική β’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-20 Αριθμοδείκτες (Λειτουργική α’ 205 αντιμετώπιση) Πίνακας 4-21 Αριθμοδείκτες (Λειτουργική β’ 205 αντιμετώπιση) Πίνακας 4-22 Υπολογισμός Καθαρών 207 Κερδών της επιχείρησης μη συμπεριλαμβανομένων των τόκων (Λειτουργική α’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-23 Υπολογισμός Καθαρών 207 Ταμειακών Ροών επιχείρησης iii (Λειτουργική α’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-24 Υπολογισμός Καθαρών 208 Κερδών της επιχείρησης μη συμπεριλαμβανομένων των τόκων (Λειτουργική β’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-25 Υπολογισμός Καθαρών 208 Ταμειακών Ροών επιχείρησης (Λειτουργική β’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-26 Υπολογισμός Καθαρών 210 Κερδών συν Τόκους (Λειτουργική α’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-27 Υπολογισμός Συντελεστών 210 Απόδοσης Κεφαλαίου (Λειτουργική α’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-28 Υπολογισμός Καθαρών 211 Κερδών συν Τόκους (Λειτουργική β’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-29 Υπολογισμός Συντελεστών 211 Απόδοσης Κεφαλαίου (Λειτουργική β’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-30 Υπολογισμός Παρούσας 212 Αξίας (Λειτουργική α’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-31 Υπολογισμός Παρούσας 213 Αξίας (Λειτουργική β’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-32 Υπολογισμός Παρούσας 215 Αξίας (Λειτουργική α’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-33 Υπολογισμός Παρούσας 216 Αξίας (Λειτουργική β’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-34 Καταμερισμός Σταθερών και 218 Μεταβλητών Εξόδων για το 2015 (Λειτουργική α’ αντιμετώπιση) Πίνακας 4-35 Καταμερισμός Σταθερών και 219 Μεταβλητών Εξόδων για το 2015 (Λειτουργική β’ αντιμετώπιση) iv ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Σελίδα Διάγραμμα 1.1 Η συμβολή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην 6 ηλεκτροπαραγωγή Διάγραμμα 1.2 Διάκριση πρώτων υλών για την ηλεκτροπαραγωγή σε 8 ανανεώσιμες και μη Διάγραμμα 1.3 Παγκόσμια παραγωγή και νέες εγκαταστάσεις αιολικής 19 ενέργειας Διάγραμμα 1.4 Μερίδιο εγκατεστημένης ηλεκτροπαραγωγής από αιολικά ανά 20 ήπειρο Διάγραμμα 1.5 Οι δέκα χώρες με τη μεγαλύτερη αύξηση ηλεκτροπαραγωγής 20 από αιολικά παγκοσμίως Διάγραμμα 1.6 Οι δέκα χώρες με τη μεγαλύτερη αύξηση ηλεκτροπαραγωγής 21 από εγκατεστημένα αιολικά παγκοσμίως Διάγραμμα 1.7 Εξέλιξη εγκατεστημένης ισχύος ανά τεχνολογία παραγωγής 24 στην Ελλάδα Διάγραμμα 1.8 Ποσοστιαία εξέλιξη εγκατεστημένης ισχύος ανά τεχνολογία 28 παραγωγής στην Ελλάδα Διάγραμμα 1.9 Εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ 30 Διάγραμμα 1.10 Ετήσια ζήτηση ενέργειας ανά τεχνολογία 31 Διάγραμμα 1.11 Μέση μηνιαία παραγόμενη ενέργεια συνόλου ΑΠΕ 32 Διάγραμμα 1.12 Ποσοστό συνεισφοράς ανά τεχνολογία στην ετήσια 33 παραγωγή ενέργειας ΑΠΕ Διάγραμμα 1.13 Εικόνα συναλλαγών ηλεκτρικής ενέργειας στο 49 Διασυνδεδεμένο Σύστημα Διάγραμμα 1.14 Πέντε δυνάμεις του Porter 64 Διάγραμμα 2.1 Στάδια ζωής αιολικού πάρκου 71 Διάγραμμα 2.2 Καμπύλη ισχύος συναρτήσει της ταχύτητας του ανέμου 103 Διάγραμμα 3.1 Οργανόγραμμα ΑΙΟΛΙΚΟΝ Ο.Ε. 113 Διάγραμμα 3.2 Αύξηση της ισχύος συναρτήσει του χρόνου 128 Διάγραμμα 3.3 Παραγόμενα decibel συναρτήσει της ταχύτητας του ανέμου 133 Διάγραμμα 3.4 Χρονοδιάγραμμα Εκτέλεσης του Προγράμματος 174 Διάγραμμα 4.1 Απεικόνιση Νεκρού Σημείου (Λειτουργική α’ αντιμετώπιση) 220 Διάγραμμα 4.2 Απεικόνιση Νεκρού Σημείου (Λειτουργική β’ αντιμετώπιση) 220 v ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα εργασία αποτελεί μία προσπάθεια ανάλυσης των λογιστικών καταστάσεων μίας υπό σύσταση εταιρείας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με τη χρήση δύο διαφορετικών λογιστικών προτύπων. Για το σκοπό αυτό πραγματοποιήθηκε προμελέτη σκοπιμότητας τα στάδια της οποίας αναλύονται διεξοδικά στην παρούσα εργασία. Η προμελέτη, έχει ως στόχο τον έλεγχο της σκοπιμότητας ίδρυσης ενός μικρού αιολικού πάρκου στο Νομό Φθιώτιδας. Για τον έλεγχο αυτό μελετήθηκαν όλες οι παράμετροι που μπορούν να επηρεάσουν τη βιωσιμότητα της επένδυσης, όπως η ισχύουσα νομοθεσία, οι διαθέσιμες περιοχές εγκατάστασης, η διαδικασία αδειοδότησης, η δομή της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ένωση γενικότερα, οι υπάρχοντες ανταγωνιστές, η προμήθεια του μηχανολογικού εξοπλισμού, οι κανόνες τιμολόγησης, η διαθεσιμότητα εφοδίων και κατάλληλα καταρτισμένου προσωπικού στην επιλεχθείσα περιοχή εγκατάστασης κ.α. Επίσης, προσδιορίστηκαν τα ακριβή έσοδα αλλά και όλα τα επιμέρους κόστη της επιχείρησης και βάσει αυτών πραγματοποίηθηκε χρηματοοικονομική ανάλυση και αξιολόγηση της επένδυσης με δύο διαφορετικούς τρόπους υπολογισμού των αποσβέσεων για τα πρώτα 7 έτη λειτουργίας της. Συγκεκριμένα, το υπό σύσταση αιολικό πάρκο πρόκειται να έχει συνολική εγκατεστημένη ισχύ 8,25 ΜW με 5 ανεμογεννήτριες για λόγους αποφυγής οπτικής και ηχητικής όχλησης και προβλεπόμενη μέση ετήσια παραγωγή 18.068 MWh. Το ρεύμα το οποίο θα παράγεται θα πωλείται στο ΛΑΓΗΕ (Λειτουργός Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας) στις τιμές που προβλέπονται από την κρατική νομοθεσία και θα διοχετεύεται στο εθνικό δίκτυο της χώρας. Η υπό σύσταση μονάδα παραγωγής πρόκειται να λάβει τη νομική μορφή και τα χαρακτηριστικά μιας Ομόρρυθμης Εταιρίας (Ο.Ε.). Η επωνυμία της επιχείρησης, η οποία θα οριστεί από το καταστατικό ίδρυσής της, θα είναι ΑΙΟΛΙΚΟΝ Ο.Ε. και η έδρα της θα βρίσκεται στο Νομό Φθιώτιδας και συγκεκριμένα στο Δήμο Μακρακώμης. Με βάση τα προσδιορισθέντα επιμέρους κόστη για τη σύσταση και λειτουργία της επιχείρησης πραγματοποιήθηκε και η χρηματοοικονομική ανάλυση αυτής. 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ - ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΩΝ ΑΠΕ 1.1 Εισαγωγικά στοιχεία 1.1.1 Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας