PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/60831 Please be advised that this information was generated on 2018-07-08 and may be subject to change. 1959 Deel 6 in de reeks Parlementaire geschiedenis van Nederland geschiedenis na 6 Deel de van in Nederland Parlementaire 1945 reeks HET KABINET DREES IV EN HET KABINET BEEL II Het einde van de rooms-rode coalitie Onder redactie van Jan Willem Brouwer en Peter van der Heiden Redactie: Jan Willem Brouwer en Petet van der Heiden S 956-1953 i HET KABINET DREES IV EN HET KABINET BEEL II PARLEMENTAIRE GESCHIEDENIS VAN NEDERLAND NA 1945 Deel 1, Het kabinet-Schermerhorn-Drees 24 juni 1945 - 3 juli 1946 door F.J.F.M. Duynstee en J. Bosmans Deel 2, De periode van het kabinet-Beel (1946-1948) 3 juli 1946 - 7 augustus 1948 door M.D. Bogaarts m.m.v. C.M.J. Ruijters Deel 3, Het kabinet-Drees-Van Schaik 7 augustus 1948 - 15 maart 1951 onder redactie van P.F. Maas en J.M.M.J. Clerx Deel 4, Het kabinet-Drees II 1951 - 1952 onder redactie van J.J.M. Ramakers Deel 5, Het kabinet-Drees III 1952 - 1956 onder redactie van Carla van Baaien en Jan Ramakers Deel 6, Het kabinet-Drees IV en het kabinet-Beel II 1956 - 1959 onder redactie van Jan Willem Brouwer en Peter van der Heiden Stichting Parlementaire Geschiedenis, Den Haag Stichting Katholieke Universiteit, Nijmegen PARLEMENTAIRE GESCHIEDENIS VAN NEDERLAND NA 1945 Deel 6 Het kabinet-Drees IV en het kabinet-Beel II 1956 -1 9 5 9 Het einde van de rooms-rode coalitie Jan Willem Brouwer en Peter van der Heiden (red.) Centrum voor Parlementaire Geschiedenis, Nijmegen Auteurs Anne Bos Jan W illem Brouwer Peter van Griensven Peter van der Heiden Marij Leenders Johan van Merriënboer Jacco Pekelder m.m.v. Ronald Goorden Alexander van Kessel Martin Timmermans Sdu Uitgevers, Den Haag 2004 Foto's omslag: Spaamestad Fotoarchief Vormgeving omslag: Mesika Design, Hilversum Zetwerk: Jan van Schijndel, Nijmegen Druk: AD Druk b.v., Zeist © Centrum voor Parlementaire Geschiedenis, 2004 No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schrifte­ lijke toestemming van de uitgever. ISBN 90 12 09993 5 INHOUDSOPGAVE Lijst van afkortingen........................................................................................................................................XI Inleiding en verantwoording........................................................................................................................XV Jan Willem Brouwer en Peter van der Heiden Hoofdstuk I Brede basis in een noodwoning. Verkiezingen, formatie en samenstelling van het kabinet-Drees I V ................................................................................................................................................. 1 Johan van Merriënboer en Jacco Pekelder Verkiezingen.........................................................................................................................................................2 De schaduw van de verkiezingen van 1952......................................................................................2 Campagne...................................................................................................................................................3 De uitslag en de interpretatie ervan in politiek en pers.............................................................7 Form atie................................................................................................................................................................11 Drees formateur......................................................................................................................................11 Estafetteform atie..................................................................................................................................18 De ontknoping..........................................................................................................................................23 Beoordeling van de formatie.............................................................................................................27 Verder gaan waar Drees III gebleven was?...............................................................................................32 Drees: het zit tenslotte niet slecht in elkaar...............................................................................32 Drakentanden..........................................................................................................................................34 Het nieuwe kabinet doorgelicht.......................................................................................................35 Romme: program op afbetaling aangeschaft.................................................................................48 Noten bij hoofdstuk 1........................................................................................................................................ 50 Hoofdstuk II De Hofmansaffaire: privézaak of staatszorg?........................................................................................ 57 Jan Willem Brouwer Van huwelijksprobleem tot politieke kwestie........................................................................................ 58 Hofproblemen......................................................................................................................................... 58 Conflicten tussen kabinet en koningin............................................................................................. 60 Hofmans wekt weerstand................................................................................................................... 61 Het hek van de dam..............................................................................................................................64 De voorzichtige Drees..........................................................................................................................65 Ontknoping?............................................................................................................................................ 69 De Hofmansaffaire en de kabinetsformatie............................................................................................. 72 Besluit................................................................................................................................................................... 74 Noten bij hoofdstuk II.......................................................................................................................................75 V Inhoudsopgave Hoofdstuk III Het parlement aan het werk.......................................................................................................................... 81 Anne Bos m.m.v. Alexander van Kessel Uitbreiding ledental parlement....................................................................................................................81 Gevolgen van de uitbreiding.............................................................................................................. 83 Verschuivingen in de Tweede Kamer..............................................................................................83 De nieuwe Eerste Kamer...................................................................................................................... 84 Bruins Slot, het enige nieuwe gezicht bij de fractieleiders.................................................................. 85 Splitsing binnen de CPN..................................................................................................................................86 Verhoging schadeloosstelling Kamerleden............................................................................................. 88 Veranderingen in de werkwijze.....................................................................................................................89 Weg met de geheimzinnigheid? Politiek, pers en openbaarheid..................................................... 91 De parlementaire pers in de jaren vijftig.......................................................................................92 De zaak-Faas..........................................................................................................................................93 Openbaarheid van adviezen............................................................................................................. 98 Tot slot.......................................................................................................................................................99 Noten bij hoofdstuk III............................ .....................................................................................................100 Hoofdstuk IV Lopende en onomstreden zaken....................................................................................................................103 Jan Willem Brouwer en Johan van Merriënboer Nederland en de w ereld............................................................................................................................... 103 Internationale