Tytułem wstępu W 2016 r. minęło 30 lat od chwili powołania pierwszego Zakładu Językoznawstwa w Wyż- szej Szkole Pedagogicznej w Bydgoszczy, a w tym roku (2019) przypada 50 rocznica ist- nienia bydgoskiej polonistyki (najpierw jako Zakładu Filologii Polskiej w ówczesnej Wyż- szej Szkole Nauczycielskiej, potem Katedry Filologii Polskiej i Bibliotekoznawstwa, a na- stępnie Instytutu Filologii Polskiej – obecnie Instytutu Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa UKW). I jeszcze jedna rocznica, która minęła dwa lata temu, będąca asumptem powstania kolejnego (IV) tomu periodyku Linguistica Bidgostiana. Series Nova – mianowicie 45 lat od zatrudnienia w bydgoskiej alma mater dra Andrzeja Otfinowskiego (ucznia prof. Witolda Taszyckiego – magisterium i doc. Henryka Misza – doktorat), późniejszego pierwszego kie- rownika (po habilitacji w 1985 r.) wspomnianego Zakładu Językoznawstwa i twórcy byd- goskiej szkoły transformacyjnego opisu składni polskiej1 (od roku 1990 do chwili przejścia na emeryturę – w 2000 r. – pracował na stanowisku profesora nadzwyczajnego WSP). Za- tem od roku 1972 można mówić o intensywnym rozwoju językoznawstwa poloni- stycznego w Bydgoszczy, którego różne kierunki badań prowadzone są obecnie w dwóch katedrach: Katedrze Gramatyki i Semantyki oraz Katedrze Stylistyki i Pragmatyki Języko- wej, a także w Zakładzie Językoznawstwa Historycznego i Kulturowego (w końcowej części niniejszego tomu zamieściłem kalendarium rozwoju jednostek językoznawczych na byd- goskiej polonistyce i spis pracujących tu badaczy języka). Niestety, spośród obecnie zatrudnionych (i byłych) językoznawców bydgoskiej po- lonistyki, którym zaprosiłem do udziału w niniejszym tomie, tylko połowa pozytywnie od- powiedziała na moją propozycję zamieszczenia w niniejszym tomie swoich tekstów. Po- dziękowania zatem składam prof. dr hab. Małgorzacie Święcickiej i prof. dr hab. Annie Tyrpie, która pracowała w bydgoskim Instytucie Filologii Polskiej w latach 1989–2003, profesorom uczelnianym: dr hab. Annie Paluszak-Bronce i dr hab. Mirosławie Wronkow- skiej-Dimitrowej oraz adiunktowi – dr. Krzysztofowi Kołatce, a także emerytowanym pro- fesorom UKW: prof. dr hab. Elżbiecie Laskowskiej i dr hab. Marii Pająkowskiej-Kensik (za przygotowanie i przesłanie tekstu dziękuję też Jej doktorantce, mgr Natalii Kalkowskiej). Teksty upamiętniające ponad 45-letnią historię bydgoskiego językoznawstwa polonistycz- nego uzupełnia sprawozdanie (autorstwa Małgorzaty Wielgosz, doktorantki dr hab. Iwony Benenowskiej) z Forum Etyki Słowa, jakie odbyło się w Bydgoszczy w 2018 r. Zmiany, jakie dokonują się obecnie w szkolnictwie wyższym na podstawie przyjętej w minionym roku Konstytucji dla Nauki, powodują, że zmienia się m.in. struktura uczelni. To jedna z przyczyn mojej decyzji o zaniechaniu redagowania następnych tomów niniej- szego pisma (vol. IV będzie zatem ostatnim z tej serii), afiliowanego dotychczas przez In- stytut Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa UKW. Nieliczne jest też już grono Koleżanek 1 Założenia teorii A. Otfinowskiego oraz przedstawicieli jego szkoły i jej dorobek naukowy przedsta- wiam niżej na s. 165. 5 i Kolegów – językoznawców zainteresowanych publikacją swoich tekstów w tymże piśmie, o czym świadczy zawartość tegoż woluminu (nie zadziałał pozytywnie nawet jego jubile- uszowy charakter). Autorzy są obecnie zainteresowani drukiem swoich artykułów przede wszystkim w czasopismach wysoko punktowanych („punktoza”), miarą wartości publika- cji jest bowiem teraz nie jego zawartość merytoryczna, ale miejsce publikacji: „jakieś dzie- ło napisane przez uczonego X wydane w wydawnictwie A jest dziełem naukowym, a wy- dane w wydawnictwie B dziełem naukowym już nie jest, albo należy mu się nie 10, lecz 5 punktów. […]Przecież naukowa wartość dzieła nie zależy od miejsca jego publikacji”2. Dziękuję zatem za współpracę wszystkim językoznawcom, których teksty ukazały się w vol. I–IV LBSN, oraz Recenzentom opublikowanych artykułów (w zakończeniu niniej- szego tomu umieściłem dwa spisy: nazwisk autorów i zawartości wszystkich czterech wo- luminów z lat 2015–2019). Andrzej S. Dyszak 2 Jerzy Żyżyński, Zlikwidujcie punktozę i kategoryzacje. Online: https://www.rp.pl/Opinie/302049904- Zlikwidujcie-punktoze-i-kategoryzacje.html; dostęp 04.02.2019. 6 Spis treści 45 lat bydgoskiego językoznawstwa polonistycznego .................................................................. 9 Andrzej S. Dyszak: O dwóch semantyczno-składniowych typach czasowników wyrażających kolory..................................................................................... 11 Natalia Kalkowska: Kociewska gwara ludowa a gwara miejska Bydgoszczy .............. 29 Krzysztof Kołatka: Flora i fauna w leksyce gwarowej Borów Tucholskich i Krajny – podobieństwa i różnice ....................................................................................... 51 Elżbieta Laskowska: Dwa modele wyrażania przekonań .................................................. 69 Maria Pająkowska-Kensik: Z badań gwar Kociewia ........................................................... 81 Anna Paluszak-Bronka: O regionie kujawskim w świetle wybranych nazw własnych .......................................................................................................................... 91 Małgorzata Święcicka: O bydgoskich studiach językoznawczych z perspektywy redaktora naukowego monografii zbiorowych ................................105 Anna Tyrpa: Etnonimy i stereotypy narodowe we wspomnieniach z I wojny światowej................................................................................................................121 Mirosława Wronkowska-Dimitrowa: Polszczyzna w objaśniającej części cerkiewnosłowiańsko-polskiego słownika z 1722 roku ..............................................147 Od Zakładu Filologii Polskiej do zakładów i katedr językoznawczych – kalendarium .........................................................................................................................163 Językoznawcy bydgoskiej polonistyki w latach 1972–2018 .........................................164 Bydgoska szkoła transformacyjnego opisu składni polskiej .........................................165 Sprawozdania.......................................................................................................................................167 Małgorzata Wielgosz: Sprawozdanie z ogólnopolskiej, interdyscyplinarnej konferencji naukowej FORUM ETYKI SŁOWA (Bydgoszcz 15–16 marca 2018 roku) ................................................................................................................................169 Zawartość woluminów I–IV LBSN ..................................................................................................171 1. Indeks autorów ........................................................................................................................173 2. Artykuły ......................................................................................................................................174 3. Recenzje ......................................................................................................................................176 4. Sprawozdania ...........................................................................................................................176 5. Streszczenia prac doktorskich ............................................................................................176 7 45 lat bydgoskiego językoznawstwa polonistycznego Andrzej S. Dyszak (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego) O dwóch semantyczno-składniowych typach czasowników wyrażających kolory LINGUISTICA BIDGOSTIANA · SERIES NOVA Vol. IV, Warszawa 2019 A.S. Dyszak, O dwóch semantyczno-składniowych typach czasowników… Streszczenie Przedmiotem artykułu są czasowniki znaczeniowo związane są z barwami. Odpowiednie pre- dykaty semantyczne implikują argument przedmiotowy – obiekt, który uzyskuje jakąś barwę lub staje się/jest widoczny jako jakaś barwa. Niektóre z badanych czasowników konstytuują elementarną strukturę składniową z pozycją otwartą dla wykładnika tego obiektu w formie mianownika, inne z kolei konstytuują złożoną strukturę składniową z pozycją otwartą dla wy- kładnika tego samego obiektu w formie biernika, otwierając jednocześnie pozycję(-e) dla wy- kładnika(-ów) zdarzenia przyczynowego. W ten sposób można wyznaczyć dwie klasy czasow- ników: niekauzatywnych (jeśli pojawiają się przy nich wykładniki zdarzeń przyczynowych, to zajmują one pozycje nieakomodowane) i kauzatywnych (obligatoryjnie otwierają pozycję dla mianownikowej formy wykładnika implikowanej przyczyny). Prymarnymi środkami mówienia o kolorach1 są przymiotniki i przysłówki w funkcji predykatywnej (np. Trawa jest zielona. W ogrodzie jest zielono.). Wtórnie tę samą informa- cję przekazać można za pomocą przymiotników w funkcji atrybutywnej (por. Zielona tra- wa... Zielony ogród…) lub rzeczowników (por. Zieleń trawy... Zieloność ogrodu…).2 Pochodne w stosunku do przymiotników są też odpowiednie czasowniki (np. brązowy → brązowieć, brązowić się, brązowić; od takich czasowników można tworzyć kolejne, por. brązowieć → zbrązowieć3), które jednakże oprócz informacji o kolorze przekazują pewne inne/dodat- kowe informacje. Wśród wszystkich czasowników, które znaczeniowo związane są z barwami, można wyróżnić trzy różne semantycznie klasy4: czasowniki o uogólnionym znaczeniu ‘uzyskiwać/uzyskać barwę x’5 ― niewskazujące konkretnej barwy: z rdzeniem barw- (por. definicje w USJP pod hasłami barwić się, ubarwić się – ubarwiać się; zabarwić się –