17 noyabr 2019-cu il, bazar 5 çatdırmaq istərdim. Belə ki, ilə bağlı müsbət ruhlu qaynaqlara cu ildə Azərbaycana rəsmi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab Ilham Əbdülrəhman Əl- Jasserlə yönəltmək istəyirəm. Azərbaycanla səfərə gəlmiş, Prezident İlham Əliyevin söz dühalarımızdan biri – Imadəddin Nəsiminin bir neçə ay davam edən Suriya arasındakı əlaqələrin tarixi Əliyevlə görüşmüş, bu qarşılıqlı 650 illik yubileyinin qeyd edilməsi ilə bağlı 15 noyabr yazışmalarımızın son nəticəsi İpək Yolu üzərindən başlayıb. görüşlərin real yekunu olaraq iki 2018-ci il və 2019-cu ilin ölkəmizdə “Nəsimi ili” elan – bu məqalənin ərsəyə gəldiyi Azərbaycanın ümummilli lideri hökumətin Nazirlər Kabinetləri olunması haqqında 11 yanvar 2019-cu il tarixli sərəncamları, gün mən ona “Hələbdə Heydər Əliyevin bu ölkəyə 1972-ci arasında müxtəlif sahələri əhatə təbii olaraq, zəngin poeziyası və faciəvi taleyi ilə düşmənlərin dağıtdığı Zəkəriyyə ildə rəsmi səfər etməsi, Suriya edən 14 bənddən ibarət Saziş yaddaşlarda iz salmış dahi şairin əbədiyyətə qovuşduğu, peyğəmbərin məscidində, Ərəb Respublikasının Prezidenti imzalanmışdır. Nəsiminin “təkyəsi”ndə bərpa Hafiz Əsədlə görüşləri ilə əsaslı Bu istiqamətdə mədəniyyət ədalətsiz müharibənin od-alovları içərisində olan Suriya işlərinin” getdiyini bildirdikdə, o bünövrəyə çevrilmişdir. Həmçinin əlaqələri də əsas təşkil edirdi. torpaqları, Hələb şəhərindəki məqamının hazırkı vəziyyəti mənim məlumatımın bir az yanlış Hafiz Əsəd də 1984-cü ildə SSRİ- Belə ki, 2009-cu ilin noyabrın 17– ilə bağlı düşüncələrə də işıq salmaq zərurəti yaradır. Bəs olduğunu dedi və əlavə etdi ki, yə səfəri zamanı Azərbaycana 20-də Suriyanın Hələb şəhərində ilə razılığa gəlinməlidir – dedi. bütün dövrlər üçün “mülki-cəhan”, “Həqqə məkan”, “şərhü – “Həzrət Zəkəriyyə və Böyük gəlmiş, əlaqələr möhkəmlənmişdir. Azərbaycanın dahi şairi İmadəddin Çünki qəbirin yerləşdiyi ərazi bəyan” Nəsimimiz, beləcə “cahana”, “kövnü məkana” Əməvilər” məscidlərinin bərpasına Azərbaycan müstəqillik əldə Nəsiminin həyat və yaradıcılığına UNESKO-nun maddi-mədəniyyət sığmaz şairimiz indi Hələbdəki məkanında necədir? başlanılmışdır, İmadəddin etdikdən sonra Azərbaycan və həsr olunmuş müştərək elmi irsinə daxil edilib. Ərazi tarixi Nəsiminin məqamına gəlincə, hələ Suriya arasında əlaqələr 1992-ci konfrans keçirilmişdir. Nəsiminin abidə kimi qorunur. Ancaq onların ki bu görünmür, yəqin ki, ona da ilin 28 mart tarixindən başlayır.11 bu şəhərdə olan məzarının razılığı ilə bu məsələyə baxmaq Bu sual və ona müxtəlif Əlbəttə, əzizlərimizin məzarı növbə çatacaqdır”. Bu məlumat aprel 1997-ci ildən isə iki ölkə restavrasiyası və həmin ərazinin olardı. Bu zaman biz təkliflərimizi cavablar yubiley təntənəsinə kimi, Nəsiminin məzarı da bizim bildirdik. Çəkdiyimiz şəkilləri qədər də – 2011-ci ildə Suriyada hər birimiz üçün əziz məqamdı. Bakıya göndərdik. Biz şəkillərdə müharibə başlanandan Heç kəs istəməzdi ki, bu məqama hər yeri ayrı-ayrılıqda dəqiqliyinə gündəmdədir. Dünya virtuallaşıb, xətər toxunsun. Ancaq müharibə qədər təsvir etmişdik. ... Yerli – informasiyalar sərhəd tanımır. müharibədir. Dağıntılar da, suriyalı arxitektorlar məsələni Bizim media vasitələrinin qurşunlar da təbii hadisədir. Bu Nəsimi məqbərəsi bizi gözləyir.. öz aralarında müzakirə etdilər. bir çoxunda qərib şairimizin baxımdan mən nə qədər acı Təxminən belə bir plan cızıldı. məqamının müharibəyə, olacağını anlasam da, Nəsiminin Məqbərəni dəyişdirmək olar, döyüşlərə sinə gərdiyini yazıb, məqamının sorağındaydım. ancaq çox hündürə qaldırmaq dağıntılar səbəbindən getməyin bu məzmunda məlumatları İmadəddin Nəsimi haqqında təbii UNESKO tərəfindən qəbul olmaz. Çünki məqbərənin çox çətinliyi barədə və təəssüf yaysa da, olanlar bunun əksini çağdaş ərəb dilli mənbələrin edilmiş qərar – Nəsiminin 650 UNESKO tərəfindən qəbul edilmiş ki, “Nəsiminin” məqamı da zərər deyir. Hələbdə olanlar, Nəsiminin yazarlarını, xüsusən də dahi İllik yubileyinin bütün dünyada ölçüləri var. Memarlıq abidələrini çəkib” cavabını yazdı. Ancaq o, məqamının yerləşdiyi ərazini şairin ərəb dünyasında ən məşhur əks-səda doğurması təntənəsini ortaya incəsənət əsərləri kimi bu istəyimi – fotolar göndərməsi tədqiqatçısı Əbdülfəttah Rəvvas yaşayan bir azərbaycanlı çıxartmaq olmaz. Azərbaycan tanıyanlar, əlbəttə ki, məsələyə xahişimi yerinə yetirəcəyinə təkrar Qələçini indi bütün dünyanın olaraq məni həm kövrəltdi, həm Mədəniyyət Nazirliyinin “həqqi əyan” ağlı ilə qiymət söz verdi. maraqla izlədiyi Facebook sosial düşündürdü. Həmsöhbətim aparat rəhbəri Fikrət Babayev verirlər. Çünki döyüşlər Hələbin Nəhayət, mənim Əbdülrəhman şəbəkəsində axtararkən bir çox elə bil ürəyimi oxuyubmuş kimi administrativ qrupun rəhbəri idi. əsas yolunun üstündə gedirdisə Əl-Jasserlə yazışmalarım nəticə Suriya ziyalıları, o şəhərin rəsmi “Azərbaycan bərpa işlərini öz Bir az keçəndən sonra cənab və daha təsirlisi, Qaladan şəhərə, verdi və Hələbin tanınmış qurumları, o cümlədən Hələb üzərinə götürəcəkmi?” sualını Prezidentin məsələ ilə bağlı yaxud şəhərdən Hələbin Türkiyə ziyalılarından olan, şəhərin şəhərinin baş inşaat mühəndisi – mənə verdi. Cavabım “bu haqda sərəncam imzaladığı və qəbrin – Kilis qapısına doğru olan səmti baş inşaat mühəndisi mənə bu şəhərin bir çox qəsəbələrinin, heç bir məlumatım yoxdur”, – bərpası üçün maliyyə vəsaiti terrorçular tutmuşdularsa, burada bu gün minlərlə izləyicinin tikililərinin qurucusu, hazırda oldu. ayırdığı xəbəri verildi” ( (https:// diqqəti cəlb edən və görünən bir maraqla oxuduğu “Təsəvvüf şairi Səudiyyə Ərəbistanında Ər-Riyad Yeri gəmişkən qeyd edim ki, modern.az/az/news/198722 ). nöqtədə yerləşən Şeyx İmadəddin İmadəddin Nəsimi” məqaləsini şəhərində layihə rəhbəri olaraq Hələbdə və ümumiyyətlə, ərəb İndi, Suriya Ərəb Nəsimi məqbərəsi necə zərər yolladı. çalışan Əbdülrəhman Əl-Jasserlə ədəbiyyatı və elmi sahəsində Respublikasında müharibə görməyə bilərdi? Məqalədə İmadəddin Nəsimi yazışmalar apardım. O, mənə İmadəddin Nəsimi adı gələndə alovlarının hələ də səngimədiyi, Hələbdə ünümüz çatan, “o məqbərəsinin bugünki vəziyyəti imkan daxilində söz dahimiz ilk yada düşən qocaman alim təbii olaraq ölkənin iqtisadi tərəflərə” – Mədinə bazarına, haqqında qeydləri təqdim İmadəddin Nəsiminin məqamını və yazıçı Əbdülfəttah Rəvvas vəziyyətinin ağır olduğu bir vaxtda Zəkəriyyə peyğəmbərin məscidinə etməzdən öncə Əbdülrəhman Əl- ziyarət edib, onun bugünkü Qələçi (daha dəqiq desək – səfir Mahir Əliyevin vurğuladığı və s. həsrət qalmiş, o tarixi Jasserin çəkdiyi fotolar haqqında vəziyyəti haqqında məlumat Qalaji) də mənim suallarımı fikir budur: “Bunun üçün mütləq yerlərin gülləbəran edildiyini yaxşı lakonik şərhimi diqqətə çatdırmaq verəcəyinə, məni 81 yaşlı, cavablandırarkən: “Burada UNESKO ilə razılığa gəlinməlidir”. bilən insanlar da bunu bildirirdilər. istəyirəm. Suriyada müharibə başlarkən hökumət hazırda ən vacib tikililəri Fikrimizcə, UNESKO, eləcə Belə ki, Əbdülrəhman Əl- Lakin Hələbdən bir yazı, bir vətəni tərk etməmiş, bütün – bombardman nəticəsində arasında əməkdaşlıq yüksək yenidən qurulması haqqında Jasserin çəkdiyi şəkillər mənim də milli-mənəvi dəyərlərimizə, səlahiyyət sahibi bu haqda ərəb Nəsimi tədqiqatçılarından sökülmüş binaları, məktəbləri, rəsmi səviyyə qazanmışdır. ümumi razılaşma əldə edilmişdir. ərəb dilli çağdaş tədqiqatlarda xalqımızın yetirdiyi dahilərə daim məlumat vermirdi. ən üstünü hesab etdiyi xəstəxanaları məktəbləri bərpa Bundan sonra ulu öndər Heydər Bu haqda Azərbaycan Nəsimi irsinin təhliləri mövzusunu xüsusi diqqət ayıran, onların Təxminən iki il əvvəl həmin Əbdülfəttah Rəvvas Qələçi ilə edir, Zəkəriyyə məscidinin və Əliyev Dəməşq şəhərində mətbuatı, eləcə də ərəb rəsmi araşdırarkən və eləcə də hələbli unudulmaması üçün tarixi işlər ərazi milləti, dili, rəngi belə əlaqələndirəcəyinə söz verdi. Əməvilərin məqbərəsinin təmiri ilə Azərbaycan səfirliyinin açılması mediası geniş yazılar vermişdir. insanlardan Nəsimi məqamı həyata keçirən Azərbaycan yad – gəlmə olan işğalçılardan Əbdülrəhman Əl-Jasserlə öz çeçenlərin Mədinə bazarındakı iş haqqında qərar qəbul etmişdir. Azərbaycanın Suriyada səfiri fotolarını istəyərkən əldə Respublikasının əlaqədar təmizləndi. Dağıdılmış tarixi səhifəsində minlərlə insanın diqqət adamları məşğuldur” – dedi. Dahi Həmin ilin 9 dekabr tarixində olmuş Mahir Əliyevin modern. etdiyim şəkillərin, demək olar abidələr və bütünlükdə ayırdığı Hələb tarixi abidələrindən, şairimiz İmadəddin Nəsiminin Tehranda 8-ci İslam Sammitində az saytına verdiyi “Azərbaycanın qurumları Hələb şəhərində uyuyan ki, çoxundan fərqli və yenidir. mədəniyyət şəhəri Hələb bərpa mədəniyyət mərkəzlərindən məqamının təmir-bərpa işlərini Heydər Əliyevlə Hafiz Əsədin Suriyadakı ilk səfiri: “Suriya qərib dahimizin müharibədən Həmçinin, peşəkar mütəxəssis olunmağa başladı. Bu zaman ara- fotolar, məlumatlar paylaşdıqca bizim ölkənin boynuna götürməsini görüşləri olmuş, Azərbaycan müftisi Nəsiminin qətlinə zərər çəkmiş məqamının bərpası olan Əbdülrəhman Əl-Jasser sıra sosial şəbəkələrdə Nəsiminin ara-sıra rəylərimlə mənə vermiş ərklə açıq və birmənalı şəkildə Prezidenti Suriya liderinə davam görə xalqımızdan üzr istədi” işləri ilə də bağlı mühüm addımlar onların elmi şərhini həm Ərəb təkyəsinin zərər çəkmiş olduğu olduğu sözü xatırladırdım. Bir bildirdi. Əlavə olaraq deyim ki, edən Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, müsahibədə də ciddi məlumatlar ata bilərlər. Bu, UNESKO xətti ilə Ensiklopediyasına, eləcə də da qeyd olundu. Bu qeydlərin paylaşmasındakı fotonun altında erməni lobbiçilər də Hələbdəki bu istiqamətdə atılan addımlar vardır. Səfir müxbirin “Bəs qəbrin qeyd edilən İmadəddin Nəsiminin Əbdülfəttah Rəvvas