MINISTERSTWO ŚRODOWISKA Zleceniodawca PAŃSTWOWY INSTYTUT GEOLOGICZNY Generalny Wykonawca Mapy Hydrogeologicznej Polski w skali 1 : 50 000 Katowickie Przedsiębiorstwo Geologiczne Al. W. Korfantego 125 A 40-156 KATOWICE OBJAŚNIENIA DO MAPY HYDROGEOLOGICZNEJ POLSKI w skali 1: 50 000 Arkusz KOWALEWO POMORSKIE (0322) Opracował: DYREKTOR NACZELNY Państwowego Instytutu Geologicznego ................................ mgr Piotr Olszewski upr. geol. Nr IV-0378 Redaktor arkusza: ................................ mgr Mirosław Lidzbarski upr. geol. Nr 051075 Państwowy Instytut Geologiczny Sfinansowano ze środków NARODOWEGO FUNDUSZU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Praca wykonana na zamówienie Ministra Środowiska Copyright by PIG & MŚ, Warszawa 2002 SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE ................................................................................................................ 5 I.1. CHARAKTERYSTYKA TERENU ................................................................................. 7 I.2. ZAGOSPODAROWANIE TERENU ............................................................................... 9 I.3.WYKORZYSTANIE WÓD PODZIEMNYCH .......................................................................... 10 II. KLIMAT, WODY POWIERZCHNIOWE .......................................................................... 12 III. BUDOWA GEOLOGICZNA ............................................................................................ 14 IV. WODY PODZIEMNE ....................................................................................................... 19 IV.1. UŻYTKOWE PIETRA WODONOŚNE ..................................................................... 19 IV.2. REGIONALIZACJA HYDROGEOLOGICZNA .................................................................. 23 V. JAKOŚĆ WÓD PODZIEMNYCH ..................................................................................... 30 VI. ZAGROŻENIA I OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH .................................................. 38 VII. LITERATURA I WYKORZYSTANE MATERIAŁY ARCHIWARNE ........................ 42 2 RYCINY ZAMIESZCZONE W TEKŚCIE Ryc. 1. - Położenie arkusza Kowalewo Pomorskie na tle jednostek fizycznogeograficznych według J. Kondrackiego (8) Ryc. 2. - Wykorzystanie wód podziemnych na arkuszu Kowalewo Pomorskie Ryc. 3. - Główne jednostki geologiczno-strukturalne Polski (13). Ryc. 4. - Podstawowe wartości statystyczne wybranych wskaźników chemicznych wód piętra czwartorzędowego Ryc. 5. - Histogramy liczebności i wykresy częstości skumulowanej wybranych wskaźników wód podziemnych z utworów czwartorzędu. Ryc. 6. - Podstawowe wartości statystyczne wybranych wskaźników chemicznych wód piętra trzeciorzędowego Ryc. 7. - Histogramy liczebności i wykresy częstości skumulowanej wybranych wskaźników wód podziemnych z utworów trzeciorzędowych Ryc. 8- Podstawowe wartości statystyczne wybranych wskaźników chemicznych wód podziemnych z utworów kredy Ryc. 9. - Położenie arkusza Kowalewo Pomorskie na tle mapy obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony (wg A. Kleczkowskiego, 1990 r), uzupełnione o zasięg GZWP 408 wg Arcadis-Ekokonrem, 1999 r. ZAŁĄCZNIKI UMIESZCZONE W CZĘŚCI TEKSTOWEJ. Zał. 1 Przekrój hydrogeologiczny I – I’ Zał. 2 Przekrój hydrogeologiczny II – II’ Zał. 3 Mapa dokumentacyjna – mapa w skali 1:100 000 Zał. 4 Mapa głębokości występowania głównego piętra wodonośnego – mapa w skali 1:100 000 Zał. 5 Mapa miąższości i przewodność głównego piętra wodonośnego – mapa w skali 1:100 000 TABELE DOŁĄCZONE DO CZĘŚCI TEKSTOWEJ Tabela 1a Reprezentatywne otwory studzienne Tabela 1b Reprezentatywne studnie kopane Tabela 1d Inne punkty dokumentacyjne umieszczone na planszy głównej Tabela 2 Główne parametry jednostek hydrogeologicznych 3 Tabela 3a Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych wykonanych dla mapy – reprezentatywne studnie wiercone Tabela 4 Obiekty uciążliwe dla wód podziemnych Tabela A Pozostałe otwory studzienne pominięte na planszy głównej Tabela B Inne punkty dokumentacyjne pominięte na planszy głównej Tabela C1 Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych – reprezentatywne otwory studzienne (materiały archiwalne) Tabela C4 Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych – inne reprezentatywne punkty dokumentacyjne Tabela C5 Wyniki analiz chemicznych wód podziemnych – otwory studzienne pominięte na planszy głównej (materiały archiwalne) * Mapa hydrogeologiczna Polski w postaci cyfrowej (plik eksportowy MGE–(mhp0322.mpd) z podziałem na grupy warstw informacyjnych: Wodonośność Hydrodynamika Jakość wód podziemnych Wody powierzchniowe Ujęcia wód podziemnych Ogniska zanieczyszczeń Inne 4 I. WPROWADZENIE Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:50 000 Arkusz Kowalewo Pomorskie (0322) opracowany został w latach 2000-2002 w Zespole Dokumentacji Hydrogeologicznych i Gazowych, Wydziału Ochrony Środowiska, Katowickiego Przedsiębiorstwa Geologicznego w Katowicach zgodnie z umową z dnia 06.08.2000 r. zawartą z Państwowym instytutem Geologicznym w Warszawie. Państwowy Instytut Geologiczny jest Generalnym Wykonawcą Mapy hydrogeologicznej Polski, realizowanej na zlecenie Ministerstwa Środowiska ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Mapa została wykonana zgodnie z „Instrukcją opracowania i komputerowej edycji Mapy hydrogeologicznej Polski w skali1:50 000” (3) wraz z uzupełnieniami. Dla opracowania arkusza zebrano i wykorzystano materiały informacyjne Centralnego Banku Danych „Hydro”, z archiwum wierceń Państwowego Instytutu Geologicznego, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej oraz materiały informacyjne uzyskane w wydziałach ochrony środowiska: Toruńskiego Starostwa Powiatowego, Starostwa Powiatowego Golub-Dobrzyń, Urzędów Gmin w Łysomica, Kowalewie Pomorskim, Lubiczu, miejscowościach Obrowo i Ciechocin. Latem 2001 r. przeprowadzono kartowanie hydrogeologiczno – sozologiczne obejmujące: Weryfikację danych z banku „hydro” dotyczących lokalizacji studni wierconych, i zakresu ich wykorzystania, głębokości zwierciadła wody, Rejestrację obiektów przemysłowych, rolniczych i komunikacyjnych mogących mieć wpływ na środowisko przyrodnicze, a w szczególności na wody podziemne, przedstawiono w tabeli 4, Rejestracji 4 studni kopanych, które umieszczono na mapie hydrogeologicznej a ich wykaz w tabeli 1b, Pobrano 10 próbek wody ze studni wierconych do analizy fizykochemicznych: 4 z nich ujmują wody z utworów czwartorzędowych, 3 z utworów trzeciorzędowych, 3 z utworów kredowych. Wyniki przedstawiono w tabeli 3a. Przeanalizowano następujące materiały dokumentacyjne: 111 otworów wierconych, w tym 74 otworów studziennych, 37 otworów badawczych. 27 otworów studziennych i 6 otworów badawczych wybrano jako reprezentatywne 5 i umieszczono na mapie hydrogeologicznej i dokumentacyjnej oraz w tabelach 1a i 1d. Pozostałe 47 otworów studziennych umieszczono na mapie dokumentacyjnej i tabeli A, 31 hydrogeologicznych otworów badawczych przedstawiono na mapie dokumentacyjnej i tabeli B. Archiwalne wyniki analiz chemicznych z otworów studziennych przedstawiono w tabeli C1 i tabeli C5, z reprezentatywnych otworów badawczych w tabeli C4. Wykorzystano wyniki interpretacji archiwalnych badań geofizycznych wykonanych w obrębie arkusza (4, 11, 18, 21), ich lokalizację pokazano na mapie dokumentacyjnej. Wykorzystano dokumentacje regionalne (1, 2, 7) obejmujące zasięgiem opracowania arkusz Kowalewo Pomorskie (0322) Mapy hydrogeologicznej polski w skali 1:50 000. Ponadto wykorzystano objaśnienia i materiały podstawowe w skali 1:50 000 Mapy Geologicznej Polski w skali 1:200 000 oraz Mapę Hydrogeologiczną Polski w skali 1:200 000. Warunki hydrogeologiczne i geologiczne w obrębie arkusza Kowalewo Pomorskie są słabo rozpoznane ze względu na: brak Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali1:50 000 arkusz „Kowalewo Pomorskie”, Mapy Geologiczno-Gospodarczej w skali 1:50 000 arkusz „Kowalewo Pomorskie” oraz aktualnych dokumentacji regionalnych poziomów wodonośnych z utworów trzeciorzędu i kredy. Na obszarze arkusza zaledwie 10 studni wierconych ujmuje (charakteryzuje) trzeciorzędowy poziom wodonośny a 5 studni wierconych i 1 otwór badawczy charakteryzuje warunki hydrogeologiczne w utworach kredy górnej. W trakcie prac kameralnych uzgodniono problematykę planszy głównej (granicę jednostek, wydajność potencjalną studni, przebieg hydroizohips, stopień zagrożeń, jakość wód podziemnych, moduł zasobów dyspozycyjnych) oraz map bocznych na stykach z autorami aktualnie opracowywanych arkuszy sąsiednich: na N z arkuszem Wąbrzeźno (283), na E z arkuszem Golub-Dobrzyń (323), na S z arkuszem Ciechocinek (362), na W z arkuszem Toruń (321). Analizy chemiczne w podstawowym zakresie wykonano w laboratorium Katowickiego Przedsiębiorstwa Geologicznego a oznaczenia zawartości metali w Ośrodku Badań i Kontroli Środowiska w Katowicach. Autorem mapy jest mgr Piotr Olszewski. Prace terenowe wykonali mgr Piotr Olszewski i mgr inż. Sławomir Filar. Analizę statystyczną wyników analiz chemicznych 6 wód podziemnych wykonał mgr Piotr Olszewski. Opracowanie komputerowe w systemie INTERGRAF wykonał mgr Piotr Olszewski. Wykaz wykorzystanych materiałów archiwalnych (publikacji, map, dokumentacji) zamieszczono na końcu tekstu w rozdziale VII. I.1. CHARAKTERYSTYKA TERENU Położenie administracyjne, geograficzne i hydrograficzne Obszar arkusza Kowalewo Pomorskie należy administracyjnie do województwa kujawsko-pomorskiego i obejmuje fragmenty powiatów: toruńskiego (gminy Chełmża, Łysomica, Lubicz, Obrowo) i Golub-Dobrzyń