Richtlijn Acneïforme dermatosen Richtlijn: Acneïforme dermatosen Colofon Richtlijn Acneïforme dermatosen © 2010, Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV) Postbus 8552, 3503 RN Utrecht Telefoon: 030-2823180 E-mail: [email protected] Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd of openbaar worden gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie. Deze richtlijn is opgesteld door een daartoe geïnstalleerde werkgroep van de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie. De richtlijn is vervolgens vastgesteld in de algemene ledenvergadering. De richtlijn vertegenwoordigt de geldende professionele standaard ten tijde van de opstelling van de richtlijn. De richtlijn bevat aanbevelingen van algemene aard. Het is mogelijk dat deze aanbevelingen in een individueel geval niet van toepassing zijn. De toepasbaarheid en de toepassing van de richtlijnen in de praktijk is de verantwoordelijkheid van de behandelend arts. Er kunnen zich feiten of omstandigheden voordoen waardoor het wenselijk is dat in het belang van de patiënt van de richtlijn wordt afgeweken. 1 Versie 18-06-2010 WERKGROEP Prof. dr. P.C.M. van de Kerkhof, dermatoloog, voorzitter werkgroep Mw. J.A. Boer, huidtherapeut Drs. R.J. Borgonjen, ondersteuner werkgroep Dr .J.J.E. van Everdingen, dermatoloog Mw. M.E.M. Janssen, huidtherapeut Drs. M. Kerzman, NHG/huisarts Dr. J. de Korte, dermatopsycholoog Drs. M.F.E. Leenarts, dermatoloog i.o. Drs. M.M.D. van der Linden, dermatoloog Dr. J.R. Mekkes, dermatoloog Drs. J.E. Mooij, promovendus dermatologie Drs. L. van ’t Oost, dermatoloog i.o. Dr. V. Sigurdsson, dermatoloog Mw. C. Swinkels, hidradenitis patiënten vereniging/patiëntvertegenwoordiger Drs. H.C. de Vijlder, dermatoloog i.o. Drs. H. van der Zee, dermatoloog i.o. Drs. E.J. van Zuuren, dermatoloog 2 Versie 18-06-2010 HOOFDSTUKINDELING WERKGROEP ....................................................................................................................................................... 2 HOOFDSTUKINDELING.....................................................................................................................................3 ALGEMENE INTRODUCTIE ..............................................................................................................................5 ACNE ................................................................................................................................................................... 10 I. INLEIDING............................................................................................................................................ 10 II. EPIDEMIOLOGIE................................................................................................................................. 11 III. PATHOFYSIOLOGIE EN MICROMORFOLOGIE............................................................................. 11 IV. KLINISCH BEELD................................................................................................................................ 12 V. DIAGNOSTIEK..................................................................................................................................... 12 VI. THERAPIE............................................................................................................................................. 13 ZELFZORG BIJ ACNE ......................................................................................................................... 13 ACNE EN VOEDING............................................................................................................................ 14 LOKALE THERAPIE............................................................................................................................ 17 MEDICAMENTEUZE THERAPIE......................................................................................... 17 Benzoylperoxide......................................................................................................... 17 Retinoïden .................................................................................................................. 19 Antibiotica.................................................................................................................. 21 ANDERE LOKALE THERAPIEËN ....................................................................................... 24 Lichtterapie................................................................................................................. 24 Peeling en microdermabrasie...................................................................................... 27 SYSTEMISCHE THERAPIE................................................................................................... 28 Antibiotica.................................................................................................................. 28 Retinoïden .................................................................................................................. 34 Hormonale behandeling.............................................................................................. 37 VII. SAMENVATTING EN MATRIX THERAPIEKEUZE..................................................................... 43 HIDRADENITIS SUPPURATIVA...................................................................................................................... 45 I.INLEIDING................................................................................................................................................... 45 II. EPIDEMIOLOGIE................................................................................................................................. 46 III. PATHOFYSIOLOGIE EN HISTOLOGIE ............................................................................................ 47 IV. KLINISCH BEELD................................................................................................................................ 48 V. KWALITEIT VAN LEVEN............................................................................................................... 48 VI. DIAGNOSTIEK.................................................................................................................................. 49 VII. THERAPIE ......................................................................................................................................... 50 LOKALE THERAPIEËN....................................................................................................................... 50 Resorcinol................................................................................................................................. 50 Azelaïnezuur............................................................................................................................. 52 Clindamycine lokaal................................................................................................................. 52 SYSTEMISCHE THERAPIEËN ........................................................................................................... 53 SYSTEMISCHE ANTIBIOTICA ............................................................................................ 53 Systemische behandeling met clindamycine en rifampicine ...................................... 53 Tetracyclinen.............................................................................................................. 55 Overige antibiotica ..................................................................................................... 56 ANTI-INFLAMMATOIRE MIDDELEN ................................................................................ 56 Dapson........................................................................................................................ 56 Corticosteroïden systemisch....................................................................................... 57 Corticosteroïden intralesionaal................................................................................... 57 Ciclosporine en methotrexaat ..................................................................................... 58 ANTI-ACNE MIDDELEN....................................................................................................... 59 Isotretinoïne................................................................................................................ 59 Acitretine.................................................................................................................... 60 HORMONALE BEHANDELING ........................................................................................... 61 Finasteride .................................................................................................................. 61 Cyproteronacetaat....................................................................................................... 62 3 Versie 18-06-2010 TNF-ALPHA REMMENDE MIDDELEN .............................................................................. 63 Infliximab ................................................................................................................... 64 Adalimumab ............................................................................................................... 67 Etanercept..................................................................................................................