Siemczyno - Przez Wieki FIRMY WSPIERAJĄCE FINANSOWO WYDANIE Specjalne II: Heinrichsdorf-Henrykowo-Siemczyno - Przez Wieki Zeszytów Siemczyńsko-Henrykowskich

Siemczyno - Przez Wieki FIRMY WSPIERAJĄCE FINANSOWO WYDANIE Specjalne II: Heinrichsdorf-Henrykowo-Siemczyno - Przez Wieki Zeszytów Siemczyńsko-Henrykowskich

Zeszyty SH 1.pdf 6/19/2013 12:12:31 AM C M Y CM MY CY CMY K Wydanie specjalne II: Heinrichsdorf-Henrykowo-Siemczyno - przez wieki FIRMY WSPIERAJĄCE FINANSOWO WYDANIE SPECJALNE II: HEINRICHSDORF-HENRYKOWO-SIEMCZYNO - PRZEZ WIEKI ZESZYtóW SIEMCZYńSkO-HenrykOWSkICH A Konsorcjum Andziak sp. j. Pałac Siemczyno Adam Andziak 78-100 Kołobrzeg, ul. Jedności Narodowej 18 78-551 Siemczyno, Siemczyno 81 [email protected] Skład maszyn: 78-123 Siemyśl, Białokury 14 Henrykowskie Stowarzyszenie w Siemczynie [email protected] [email protected] www.andziak.com www.palacsiemczyno.pl Wstęp 3 Zeszyty Siemczyńsko-Henrykowskie Wydanie specjalne II: Heinrichsdorf-Henrykowo- -Siemczyno - przez wieki Ze słowem wstępnym Bogdana Andziaka Redaktora Naczelnego ZS-H Siemczyno 2014 © Copyright by Henrykowskie Stowarzyszenie w Siemczynie, 2014 Wydawca: Henrykowskie Stowarzyszenie w Siemczynie Współwydawca: Biuro Dokumentacji Zabytków w Szczecinie Projekt okładki: Łukasz Romaniuk Na I stronie okładki: Siemczyńska młodzież przed pałacem w Siemczynie Fot.: Anatol Mowczun, koniec lat 40-tych XX wieku Na IV stronie okładki: rekomendacja redaktora naczelnego Zeszytów Siemczyńsko-Henrykowskich ZESZYTY SIEMCZYŃSKO-HENRYKOWSKIE. Kolegium redakcyjne: redaktor naczelny: Bogdan Andziak; zastępcy redaktora naczelnego: Marian P. Romaniuk, Wiesław Krzywicki; sekretarz redakcji: Robert A. Dyduła; członkowie redakcji: Maria Witek, Alina Karolewicz, Magda- lena Bekier, Zbigniew Januszaniec, Jarosław Leszczełowski, dr Zbigniew Mieczkowski, Kamil Połeć, Waldemar Witek. Adres redakcji: Siemczyno 81, 78-551 Siemczyno. Tel.: 94 37 58 621 www.palacsiemczyno.pl; e-mail: [email protected] Redakcja składa serdeczne podziękowania za wydatne wsparcie finansowe Hotelowi Pałac Siemczyno Adam Andziak; e-mail: [email protected] i Konsorcjum Andziak sp. jawna e-mail: [email protected] Druk i oprawa: Drukarnia „Tempoprint”, Szczecinek, ul. Harcerska 2 www.tempoprint.pl ISBN 978-83-941167-0-5 SPIS TREŚCI Wstęp – Bogdan Andziak, Redaktor Naczelny ZS-H . 7 Burzliwa Historia Siemczyna – Kamil Połeć . 12. Andziakowie w Siemczynie – Wiesław Krzywicki . 38. Zostałem na tej ziemi – wspomnienia robotnika przymusowego z Siemczyna – Ignacy Wyroba . 54 1945-1947 – To były trudne lata – na podstawie „Polska naszych dni” Piotra Kasprowicza i Wiesława Krzywickiego 80 Sołtysi Siemczyna od 1945 roku – Kamil Połeć . 97. Moje wspomnienia z pracy w pow. Szczecinek od roku 1945 do 1950 – wspomnienia wiejskiego nauczyciela – Henryk Leszczyński (zdjęcia i dokumenty - Kamil Połeć) . 120. Dyrektorzy Szkoły Podstawowej w Siemczynie – Kamil Połeć . 135 Piękna karta siemczyńskiej spółdzielczości. „Kłos” i jego ziarno – Wiesław Krzywicki . 140. Historia kościoła i Parafii pw. Matki Bożej Różańcowej w Siemczynie – Kamil Połeć . 159 . Społeczność żydowska w Siemczynie – Kamil Połeć . 169. Opieka konserwatorska nad pałacem w Siemczynie – Krystyna Rypniewska . 173 . Adoracja ukrzyżowanego Chrystusa przez Henninga Berndta von der Goltz – dr Magdalena Iwanicka . .187 . Wstęp 7 WSTĘP We wczesnym średniowieczu, w rejonie Starego Drawska - Czaplin- ka, a zwłaszcza Górnej Drawy i jeziora Drawsko, ziemie te zamieszkiwali pomorscy Słowianie. Istniał tu gród w Starym Draw-sku, założony na przesmyku między jeziorami Drawsko i Żerdno, prawdopodobnie znisz- czony, na początku XII wieku, przez wojów Bolesława Krzywoustego - w trakcie walk o przyłączenie Pomorza Za-chodniego do Polski. Od tego czasu ziemie regionu czaplineckiego weszły w skład Wielkopolski, a granice z Polską ustaliły się na zachód od Siemczyna, północ od jeziora Drawsko oraz wschód od Łubowa. Przemysł II, książę Wielkopolski i Krakowa pod koniec XIII w. nadał te ziemie templariuszom. Po kasacie zakonu templariuszy (1312 roku) przejęli je joannici, którzy w latach 1360-1366 zbudowali zamek Drahim. W 1407 roku król Władysław Jagiełło odebrał zamek joannitom i utworzył Starostwo Drahimskie. Wydarzenie to tak opisał Jan Długosz w dziele „HISTORIAE POLONICA”: „Aby przywłaszczenie zamku w Drahimiu, zajętego przez joanni- tów, nie nabrało mocy, a rze-czony nie przeszedł na ich własność jak zamek w Santoku, oderwany przez tych samych rycerzy od Królestwa Polskiego, król Władysław Jagiełło przybył z odsieczą. Do komen- danta rzeczonego zakonu wysłał posłów, którzy podali ultimatum: zamek podda się królowi Władysławowi Królestwa Polskiego lub odda hołd Królestwu i królowi. Po odrzuceniu tych warunków Tomasz z Węgleszyna zwany Kozło-rogi herbu Jelita, kasztelan sandomierski i kapitan Wielkopolski, wysłany został przez króla w celu zdobycia rzeczonego zamku. Działając z rozkazu króla w ciągu czterech dni, po bezskutecznej obronie joannitów, siłą swego wojska zdobył zamek, który od tego czasu w posłuszeństwie i pod panowaniem Królestwa Polskiego pozostaje.” 8 Wydanie specjalne II - ZS-H I tak zamek w Drahimiu stał się siedzibą starostów polskich, a staro- stwo owe stanowiło część województwa wielkopolskiego. Posiadanie tej warowni umożliwiało kontrolowanie znacznych obszarów pogranicza, o czym tak pisali niemieccy kronikarze: „(...)polska załoga Drahimia była aktywna i przez wyprawy i najazdy niepokoiła Nową Marchię, niszcząc jej wsie, brała do niewoli ludzi Zakonu Krzyżackiego(...)” W 1422 roku oddział nowomarchijski zdobył Drahim, który jednak został odbity przez Polaków, co Jan Długosz tak opisał: „Paweł Wasz- nik, który w krańcu zamkowym miał komnatę, powciągawszy do zamku sieciami łowieckimi wielu rycerzy polskich, opanował załogę i zamek królowi odzyskał, za co król go hojnie potem nagrodził dochodem z żup wielickich”. Dla upamiętnienia tego wydarzenia postawiono na rynku w Czaplinku rzeźbę dzielnego rybaka. Takich dramatycznych wydarzeń, jak opisane przez Długosza, było tu na przestrzeni stuleci wiele. Brzemiennym w dramatyczne skutki był dzień 21 lipca 1655 roku, kiedy to wojska szwedzkie wkroczyły w granice Polski i koło Siemczyna rozbiły obóz, splądrowały Czaplinek i urządziły pogrom mieszkańców miasta. To był początek słynnego „potopu szwedzkiego”. Król Jan Kazimierz, szukając sojuszników i środków finansowych na prowadzenie wojny, zawarł w 1657 roku dramatyczne w skutkach dla Polski traktaty welawsko-bydgoskie. Na ich mocy Hohenzollernowie uzyskali suwerenność w Prusach Książęcych, zrywając tym samym wszelką zależność od Polski. Jedno- cześnie na mocy tych traktatów elektor brandenburski uzyskał ziemię lęborsko-bytowską oraz Drahim tytułem zastawu za udzieloną pożyczkę 120 tys. talarów. W ten sposób Księstwo Pruskie, będące w unii z Bran- denburgią, stało się zalążkiem nowoczesnego państwa pruskiego. Wilhelm zwany Wielkim Elektorem, wykorzystując okres bezkrólewia po abdyka- cji Jana Kazimierza 7 września 1668 roku, zajął Starostwo Drahimskie i nie zgodził się na jego wykupienie. Formalne usankcjonowanie zajęcia Starostwa Drahimskiego nastąpiło wraz z pierwszym rozbiorem Polski. 4 marca 1945 roku te ziemie, zdobyte zbrojnym czynem polskie- go żołnierza, zostały przyłączone do Polski. Zdobywcy zastali niewiele śladów polskości. Jedynym elementem polskim byli jeńcy wojenni i ro- botnicy przymusowi. Zdobywcy przebyli daleką drogę. Byli wśród nich uczestnicy zmagań z hitlerowskim i sowieckim najazdem w 1939 roku i żołnierze walczący z okupantem w podziemiu. Byli przymusowo wcieleni do Armii Radziec- kiej mieszkańcy Kresów oraz zesłańcy i więźniowie łagrów. Byli też młodzi chłopcy i dziewczęta, głównie z Kresów, powołani do wojska, po przejściu frontu. Wielu z nich zmuszonych zostało przez okrutną wojnę i nieludzkich polityków do opuszczenia stron rodzinnych, gdzie od wie- ków zamieszkiwały ich rody i do pozostawienia obcym dorobku pokoleń. Wstęp 9 Ten sam los spotkał ich rodziny i większość Polaków ze wschodnich wo- jewództw II Rzeczpospolitej: wileńskiego, nowogródzkiego, poleskiego, wołyńskiego, tarnopolskiego, stanisławowskiego oraz części białostoc- kiego i lwowskiego. Gdy więc kończyła się ta najokrutniejsza z wojen, zaczęli napływać na zdobyte ziemie repatrianci z Kresów, uwolnieni więźniowie obozów koncentracyjnych, robotnicy przymusowi i jeńcy, rodziny, którym woj- na zniszczyła ojcowiznę, a także ludzie szukający lepszych możliwości życia, niż w stronach rodzinnych. Wszyscy oni szukali miejsca na ziemi, gdzie znów mogliby normalnie żyć. Niektórych los rzucił do Czaplinka i sąsiednich wsi. Od początku, nie dając wiary, że wrócą tu Niemcy, uzna- li te ziemie za swą nową małą ojczyznę i w codziennym trudzie i znoju zaczęli uprawiać rolę, zajmować się rzemiosłem, uczyć się i uczyć in- nych. Zasługują oni by zachować o nich pamięć. Oddajemy w ręce czytelników drugi specjalny tom Zeszytów Siemczyń- sko-Henrykowskich poświęcony tym najnowszym dziejom Siemczyna, jego mieszkańcom i ich trudowi w tamtych, niełatwych czasach. Są tu wspomnie- nia kilku pierwszych mieszkańców Siemczyna oraz Czaplinka: – Ignacego Wyroby pochodzącego z rolniczej rodziny z Podkarpacia, który w czasie walk z Niemcami w 1939 roku dostał się do niewoli, a następnie był robotnikiem przymusowym w niemieckim Heinrichs- dorf. Po wyzwoleniu został samozwańczym pierwszym sołtysem polskiego już Henrykowa, a także komendantem milicji, strzegącym poniemieckie mienie przed szabrownikami. O tych pierwszych latach napisał wspomnienia „Zostałem na tej ziemi” które zostały wyróżnio- ne na konkursie pamiętnikarskim. – Henryka Leszczyńskiego, pochodzącego z rolniczej rodziny ze Skier- niewic. Już w połowie 1945 roku zamieszkał on w Siemczynie i podjął trud organizacji polskiej szkoły dla dzieci osadników. Przez dłuższy czas był tu jedynym nauczycielem. Z czasem podjął uwieńczone sukcesem

View Full Text

Details

  • File Type
    pdf
  • Upload Time
    -
  • Content Languages
    English
  • Upload User
    Anonymous/Not logged-in
  • File Pages
    216 Page
  • File Size
    -

Download

Channel Download Status
Express Download Enable

Copyright

We respect the copyrights and intellectual property rights of all users. All uploaded documents are either original works of the uploader or authorized works of the rightful owners.

  • Not to be reproduced or distributed without explicit permission.
  • Not used for commercial purposes outside of approved use cases.
  • Not used to infringe on the rights of the original creators.
  • If you believe any content infringes your copyright, please contact us immediately.

Support

For help with questions, suggestions, or problems, please contact us