RADOMSKIE STUDIA FILOLOGICZNE Nr 1/7/2018 Komitet Redakcyjny Redaktor Naczelny: dr hab. Dariusz Trze śniowski, prof. nadzw. Zast ępca Redaktora Naczelnego: dr Agata Buda Członek Redakcji: dr Anna Stachurska Sekretarz Redakcji: dr Rafał Goł ąbek Rada Programowa doc. Ph.Dr. Klaudia Bednárová-Gibová, Ph.D. (Prešovská Univerzita, Prešov, Słowacja) doc. Ph.Dr. Lucie Betáková, Ph.D. (Jiho česka Univerzita, České Bud ĕjovice, Czechy) doc. mgr. Vladimír Biloveský, Ph.D. (Univerzita Mateja Bela, Banská Bystrica, Słowacja) prof. dr hab. Władysława Bryła (UMCS, Lublin) prof. dr hab. Dariusz Chemperek (UMCS, Lublin) prof. Julie Coleman (University of Leicester) dr hab. Małgorzata Dubrowska, prof. KUL (Lublin) dr hab. Ireneusz Gielata, prof. ATH (Bielsko-Biała) dr hab. Eliza Grzelakowa, prof. U Ś (Katowice) doc. Paed.Dr. Jana Javor čiková, Ph.D. (Univerzita Mateja Bela, Banská Bystrica, Słowacja) prof. dr hab. Grzegorz A. Kleparski (UR, Rzeszów) dr hab. Anna Malicka-Kleparska, prof. KUL (Lublin) dr hab. Ryszard Koziołek, prof. U Ś (Katowice) dr hab. Anna Krupska-Perek, prof. AHE (Łód ź) prof. dr hab. Danuta Künstler-Langner (UMK, Toru ń) prof. dr hab. Danuta Ostaszewska (U Ś, Katowice) prof. Ph.Dr. Anton Pokriv čák, Ph.D. (Univerzita sv. Cyrila a Metoda, Trnawa, Słowacja) prof. Ph.Dr. Silvia Pokriv čáková, Ph.D. (Trnavská Univerzita, Trnawa, Słowacja) dr prof. Taras Shmiher, prof. LNU (Ivan Franko National University, Lwów, Ukraina) prof. dr hab. Zbigniew Światłowski (UR, Rzeszów) dr hab. Dariusz Trze śniowski, prof. UTH (Radom) dr hab. Marta Wójcicka, prof. UMCS (Lublin) Redaktor naukowy numeru dr hab. Dariusz Trze śniowski dr Anna Stachurska dr Agata Buda Redaktorzy tematyczni Anton Pokrivcak (Uniwersytet Trnawski, Słowacja), Dariusz Trze śniowski (UTH Radom), Anna Stachurska (UTH Radom), Agata Buda (UTH Radom) Redaktorzy j ęzykowi dr Anna Klas-Markiewicz (j. polski), dr Agata Buda (j. angielski), dr Jacek Kowalski (j. niemiecki) Recenzenci Lista recenzentów jest publikowana na stronie internetowej czasopisma Wersja papierowa czasopisma jest wersj ą główn ą (referencyjn ą) Publikacja w cało ści ani we fragmentach nie mo Ŝe by ć powielana ani rozpowszechniana za pomoc ą urz ądze ń elektronicznych, mechanicznych, kopiuj ących, nagrywaj ących i innych bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich. ISSN 2299-1131 Wyd. I 3 SPIS TRE ŚCI Z ZAGADNIE Ń J ĘZYKOZNAWSTWA Radosław Lis DAS PROPAGANDISTISCHE BILD DER DEUTSCHEN IN DER „KRAKAUER ZEITUNG“ 1939 - 1945 ........................................................................................................ 9 Adrian Szary AKSJOLOGIA śEROMSKIEGO, CZYLI KILKA SŁÓW NA TEMAT ŚWIATA WARTO ŚCI W WYBRANYCH UTWORACH PISARZA ................................................ 14 Jana Javor číková, Stanislav Ková č MOTIVATION TO READ: FACTS AND MYTHS ............................................................ 27 Martina Šipošová LIMITS AND BARRIERS OF PRIMARY SCHOOL RE-QUALIFIED ENGLISH LANGUAGE TEACHERS IN ENGLISH LESSONS IN SLOVAKIA ............ 36 Grzegorz A. Kleparski AUSTRALIAN ENGLISH: THE ANGLO-SAXON COUNTRY COUSIN FROM THE ANTIPODES................................................................................................... 56 Rafał Goł ąbek STANDARDIZATION AS A CRITERION USED IN DISTINGUISHING A LANGUAGE FROM A DIALECT: A SOCIOLINGUISTIC PERSPECTIVE ON KASHUBIAN ............................................................................................................... 68 Jacek Kowalski VON LUTHER BIS BENJAMIN – EINIGE BEMERKUNGEN ZUR ÜBERSETZUNGSSPRACHE IM DEUTSCHSPRACHIGEN KULTURRAUM .............. 79 Z ZAGADNIE Ń LITERATUROZNAWSTWA Sławomir I. Bukowski REFLEKSJE EKONOMISTY OPTYMISTY NAD „ZIEMI Ą OBIECAN Ą” WŁADYSŁAWA ST. REYMONTA ................................................................................... 95 Dariusz Trze śniowski GDYBY DO NAS PRZYSZŁA… BELLE ÉPOQUE, śEROMSKI, POPIOŁY I WOJNA ........................................................................................................................... 102 4 Mária Hricková, Simona Klimková DEVELOPING STUDENTS’ READING COMPREHENSION AND CRITICAL THINKING THROUGH CONTEXTUAL READING ACTIVITIES .............................. 114 Matylda Łucja Nowak BÖLLS FRAUEN: LENI PFEIFFER ALS RESULTAT DES BILD-EFFEKTS. ............. 129 5 TABLE OF CONTENTS THE ISSUES OF LINGUISTICS Radosław Lis DAS PROPAGANDISTISCHE BILD DER DEUTSCHEN IN DER „KRAKAUER ZEITUNG“ 1939 - 1945 ........................................................................................................ 9 Adrian Szary AKSJOLOGIA śEROMSKIEGO, CZYLI KILKA SŁÓW NA TEMAT ŚWIATA WARTO ŚCI W WYBRANYCH UTWORACH PISARZA ................................................ 14 Jana Javor číková, Stanislav Ková č MOTIVATION TO READ: FACTS AND MYTHS ............................................................ 27 Martina Šipošová LIMITS AND BARRIERS OF PRIMARY SCHOOL RE-QUALIFIED ENGLISH LANGUAGE TEACHERS IN ENGLISH LESSONS IN SLOVAKIA ............ 36 Grzegorz A. Kleparski AUSTRALIAN ENGLISH: THE ANGLO-SAXON COUNTRY COUSIN FROM THE ANTIPODES................................................................................................... 56 Rafał Goł ąbek STANDARDIZATION AS A CRITERION USED IN DISTINGUISHING A LANGUAGE FROM A DIALECT: A SOCIOLINGUISTIC PERSPECTIVE ON KASHUBIAN ............................................................................................................... 68 Jacek Kowalski VON LUTHER BIS BENJAMIN – EINIGE BEMERKUNGEN ZUR ÜBERSETZUNGSSPRACHE IM DEUTSCHSPRACHIGEN KULTURRAUM .............. 79 THE ISSUES OF LITERARY STUDIES Sławomir I. Bukowski REFLEKSJE EKONOMISTY OPTYMISTY NAD „ZIEMI Ą OBIECAN Ą” WŁADYSŁAWA ST. REYMONTA ................................................................................... 95 Dariusz Trze śniowski GDYBY DO NAS PRZYSZŁA… BELLE ÉPOQUE, śEROMSKI, POPIOŁY I WOJNA ........................................................................................................................... 102 6 Mária Hricková, Simona Klimková DEVELOPING STUDENTS’ READING COMPREHENSION AND CRITICAL THINKING THROUGH CONTEXTUAL READING ACTIVITIES .............................. 114 Matylda Łucja Nowak BÖLLS FRAUEN: LENI PFEIFFER ALS RESULTAT DES BILD-EFFEKTS. ............. 129 7 JĘZYKOZNAWSTWO 8 Radosław Lis Kazimierz Pulaski University of Technology and Humanities Radom, Poland [email protected] DAS PROPAGANDISTISCHE BILD DER DEUTSCHEN IN DER „KRAKAUER ZEITUNG“ 1939 - 1945 Streszczenie: Tematem niniejszego artykułu jest analiza j ęzyka propagandy hitlerowskiej w latach 1939 - 1945, dotycz ącej niemieckiej polityki w okupowanej Polsce. Baz ą źródłow ą, wykorzystan ą pod k ątem zasygnalizowanej problematyki, są wybrane egzemplarze wydawanego w Generalnym Gubernatorstwie dziennika „Krakauer Zeitung”, wplecionego w latach okupacji w system propagandy hitlerowskiej i b ędącego jednym z jej najistotniejszych ogniw. Słowa kluczowe: propaganda, manipulacja, Generalne Gubernatorstwo. Abstract: This article analyses the language of German propaganda in selected 1939 - 1945 issues of „Krakauer Zeitung”, the daily published in Cracow - based General Government and meant to be one of the most important instruments of the German manipulation among the polish population. Specifically, the attempts are made to identify and reconstruct some of the intended propaganda objectives behind selected linguistic expressions. Keywords: propaganda, language manipulation, General Government. Viele Jahre lang herrschten die Nationalsozialisten uneingeschränkt nicht nur in Deutschland, sondern auch in zahlreichen Gebieten in ganz Europa. Während dieser Zeit durchdrangen sie – auch in Form eines ganz spezifischen Sprachgebrauchs – mit ihrer Weltanschauung und Propaganda beinahe alle Lebensbereiche der Deutschen und der im Zweiten Weltkrieg besiegten Völker. Die Besatzer waren sich dessen bewusst, dass die Sprache und die Propaganda durchaus wirksame Waffen sind, die gegenüber den unterworfenen Völkern und Gebieten eingesetzt werden müssen. 1 Neben der Beseitigung des polnischen und jüdischen Besitzes, Vernichtung der Intelligenz, Aufhebung polnischer Straßen - und Ortsnamen, Auflösung aller bisher funktionierenden polnischen Organisationen, betraf die Entpolonisierung des besetzten Staates auch Verdrängung der polnischen Sprache aus der Öffentlichkeit 1 Lis, 2010, 550. 10 Radosław Lis und somit die Beseitigung der polnischen Kunst, Kultur, Literatur und Presse. Anstelle der von den polnischen Publizisten verfassten Druckschriften gründete man bereits 1939 neue, von den deutschen Verfassern und Propagandisten beeinflusste Tageszeitungen. 2 Zu den größten und wichtigsten Blättern gehörten „Nowy Kurier Warszawski“, „Goniec Krakowski”, „Gazeta Lwowska” und „Kurier Częstochowski“. 3 Die Presse war von Anfang an Hauptträger der Propaganda des Generalgouvernements. 4 Die propagandistisch gelenkte Information hatte grundsätzlich Vorrang: Die Aufgabe von Redakteuren und Mitarbeitern der polnischsprachigen Presse des Generalgouvernements war, die propagandistischen Botschaften der nationalsozialistischen Besatzer in annehmbarer Weise zu vermitteln. Neben den polnischsprachigen, von den nationalsozialistischen Machthabern kontrollierten Massenmedien, trat auf die Stelle der vollständig verbotenen freien Druckerzeugnisse auch eine neuartige Besatzungspresse in der deutschen Sprache. Dieser deutschsprachigen Presse muss ein bedeutender Beitrag zugerechnet werden, wenn es um die Beeinflussung der Besetzter im Sinne des nationalsozialistischen Systems geht. 5 Die Nationalsozialisten