Schilderkunst aritosh Sen P Schilder van gevoelens ot de oudste schilderkunst in India behoren de rotsschilderin- gen uit de prehistorie. Ze zijn geschilderd met de sprekende Tkleuren in tinten rood en oranje die in India zo geliefd zijn. De afbeeldingen zijn vooral religieus en beïnvloed door heel veel verschillende cultu- ren zoals Grieks-Romeinse, Iraanse en Chinese tradities. Rond 1930 wordt de Indiase kunst getypeerd door de Bengal School of Art, waarin steeds wordt geëxperimenteerd met allerlei Europese en Indiase stijlen. Na de onaf- hankelijkheid van India in 1947 ontstaan veel nieuwe genres. Rond 1990 komt er veel openheid doordat de Indiase economie wordt geïntegreerd in de wereldeconomie. Veel informatie over kunststromingen die tot dan toe niet openstaat voor iedereen, komt nu volop het land binnen. Een van de moderne Indiase schilders is Paritosh Sen, die de moderne kunst in India introduceert. ijn leven ZParitosh Sen is geboren in Dhaka in Bangladesh op 18 oktober 1918, hij overlijdt in Kolkata (voorheen Calcutta) in India op 22 oktober 2008. Kolkata is een plaats dicht bij de grens met Bangladesh gelegen. Paritosh Sen is schilder en schrijver. Zelf denkt hij dat hij in 1919 het licht zag. Hij wordt geboren als een van de vele kinderen van zijn vader en moeder, beiden ayurvedische genezers. Hij voelt geen verwantschap met zijn vele broers en zussen uit twee huwelijken van zijn vader. Het leven is voor hem saai, hij verlangt naar een leven vol schoon- heid. Hij mag van zijn ouders niet schilderen en gaat op zijn 17e jaar op de vlucht naar de kunstschool in Madras, nu Chennai. Deze jaren in India hebben zijn kunst sterk beïnvloed. Hij bestudeert vele soorten Hij heeft samen met vrienden in 1942 de Calcutta kunst uit alle streken van India en doceert in die tijd Group opgericht, een groep die moderne kunst intro- aan universiteiten. Hij studeert vanaf 1949 verder in duceert in India. De invloed van deze groep schilders Parijs, aan de Académie André Lhote, Académie de is zeer groot geweest in India tot einde jaren zestig van la Grande Chaumière, de École des Beaux Arts en de de vorige eeuw. Tezamen met de Progressive Artists École du Louvre. Hij bezoekt ook Engeland. Na zijn Group in Bombay spelen zij een grote rol bij het Mo- terugkeer in India geeft hij les aan de Universteit van dernisme in de Indiase kunst. Bihar en Jadavpur. Als Sen in 1954 Pablo Picasso ontmoet, laat hem dat 18 |de Gouden Visie 12-2| Schilderkunst nooit meer los. Picasso’s invloed is in heel veel van zijn werk onmiskenbaar. In 1994 maakt hij een portret van hem. Ondertussen exposeert hij in India, maar ook in Europese landen. Zijn laatste tentoonstelling is geweest in Kolkata, waar hij in Galerie 88 op zijn 88e jaar 88 werken exposeert. Hij sterft in 2008 aan een longinfectie, zijn vrouw blijft alleen achter. Ondanks het feit, dat Sen bij leven heel veel roem heeft geoogst, heeft hij altijd heel hard moeten werken als leraar aan scholen en universiteiten. Roem en eer zijn hem niet zomaar in de schoot gevallen, ondanks dat is zijn blijdschap, die Indiërs zo typeert, nooit verdwenen. Landscape 1945 Materiaal: tempera op papier 42,85 x 33,96 cm Dit lijkt een Frans weggetje te verbeelden met bo- men erlangs. De sfeer is warm en lichtend, zoals vaak bij expressionistische schilderijen. Het is een extreem bewegend tafereel door de bomen, die door de wind worden bewogen. De twee vrouwen zijn daar aan het wandelen, ze houden een doek boven het hoofd. Het ziet eruit alsof ze vruchten die uit de bomen vallen willen opvangen. Ze zijn gekleed in lange sari’s of jurken en ze vallen bijna samen met de omgeving. Picasso door Paritosh Sen - 1994 Hun kledij heeft identieke kleuren als de bomen, de weg en de schittering tussen het gebladerte. Er is ijn gevoel voor schoonheid nergens zon te zien, wel het licht ervan. Het warme ZHet voor hem saaie familieleven zorgt ervoor blauw en oranje tezamen met de witheid van het hek dat verder gaat waar de muur ophoudt, geeft een dat hij als jongeling grote bewondering heeft voor intens warme en volle sfeer aan het geheel. Het is het handwerk van de kleermaker in de buurt en van een beeld van overvloed, wat heel typerend is voor de plaatselijke landschapsschilder. De tandarts vertelt Sen, die de overvloed voelt in zijn leven en dat tot prachtige verbeeldingsvolle verhalen onder de arju- uitdrukking brengt in dit werk. Het blauw zou voor naboom (Terminalia arjuna) op het dorpsplein. De Sen kunnen betekenen dat er veel vreugde is te vin- medemenselijkheid van een eenvoudige vrouw die haar den in de natuur. werk doet op een plichtsgetrouwe manier, heeft zijn diepe respect. Deze dingen leggen de basis voor zijn gevoel voor schoonheid waarnaar hij zo verlangt. Gedreven door deze liefde die hij ervaart in zijn ge- boorteplaats, begint het gevoel voor mooie dingen |de Gouden Visie 12-2|19 Schilderkunst steeds meer gestalte te krijgen in hem. Daarom ook ontvlucht hij het ouderlijk huis, daarom maakt hij op eigen gelegenheid de reis naar Chennai, waar hij kunst gaat studeren. Zo komt hij ertoe de schilderkunst van het moderne Westen te bestuderen en deze te inte- greren in de Indiase traditie. Hij heeft daarvoor een geheel eigen manier van schilderen gevonden, zowel inhoudelijk als qua structuur, een stijl die de geheel eigen lokale sfeer verbeeldt, maar ook zijn verscheiden- heid aan vormen. Het plaatselijke wordt door hem op het doek neergezet als iets wat meer wereldwijd is geworden, een Indiaas meisje dat zeepbellen blaast is hetzelfde als overal. Zo wordt iets wat heel nationaal is vanzelfsprekend iets wat de hele wereld omvat. In zijn werken wil hij een wereld die hij achter zich laat en het heden samenbrengen. Hij ervaart zich daarbij als een deel van het universum en dat geeft een diepere dimensie aan al zijn waarnemingen. Som- mige van die waarnemingen zijn heel vloeiend en vol, andere zeggen vooral iets over hoe hij de wereld ziet en meemaakt via zijn eigen humor en cynisme. Voor Sen staat niets los van elkaar, alles is met elkaar verbonden, Zonder titel, meestal genoemd ‘Joueur de Flute’ hoe dan ook. 1951 Materiaal: olieverf op canvas 111,1 x 75,2 cm In deze afbeelding laat een Indiase fluitist klanken uit zijn fluit komen die welhaast doorzichtig zijn van structuur. Het zijn heel lichte, dwarrelende klanken die uit een zekere donkerte als vluchtige bladeren door de lucht dansen. Hoewel de stijl van het werk neigt naar het kubisme, zijn de vormen rond en vol. Dat is ook de spanning in het werk, het ronde dat werkt in het vierkante, het lichtende dat werkt in de donkerte. De speler zelf is in- en inzwart van huid, maar toch zacht en warm door de kleurstelling van zijn kleding: het groen met oranje en wit. Door de open deur zijn de lichtende velden te zien die zich anier van schilderen uitstrekken tot ver, heel ver weg. De overvloed van klanken en de volheid van de figuur MZowel Picasso als Rabindranath Tagore hebben is lijfelijk te voelen en te ervaren. De concentratie Sen’s werk beïnvloed. Picasso vooral qua stijl en manier van de fluitspeler is intens, hij is geconcentreerd van schilderen, Tagore met zijn filosofische en poëti- op zijn muziek, op de tintelende verfijning van het sche ideeën. Maar hij heeft nooit een eenduidige wijze spel waarmee hij zijn diepste gevoelens uitdrukt. van schilderen gekregen, zijn stijlen wisselen steeds af De oranje hoofdband is als de zon die uit zijn hoofd naarmate zijn leven verandert. Hij kan daarom ook niet tevoorschijn komt en het gehele vertrek verlicht. Op- vallend is de gedeeltelijke transparantie van de fluit, worden ingedeeld in een bepaald genre van schilderen. die iets weergeeft van de tinkelende klanken die hij Hij experimenteert graag met verschillende manieren voortbrengt. Ergens is er een affiniteit te voelen van van schilderen en tekenen. Van olieverf tot waterverf, deze fluitspeler met de fluit die Krishna bespeelt, de etsen en acrylverf, alles komt in zijn kraam te pas. Veel god van de vreugde. schilderingen zijn tweedimensionaal. Dat alles is niet 20 |de Gouden Visie 12-2| Schilderkunst zo gebruikelijk voor schilders van zijn tijd. Ook is er niet een duidelijk thema aan te wijzen in zijn werken. Hij heeft heel lang geschilderd, wel meer dan zestig jaar, en hij snijdt talloze onderwerpen aan, zoals dat van vluchtelingen. Hij schildert veel zelfportret- ten en modelleert schilderijen van Picasso om tot zijn geheel eigen ontwerpen. Karikaturen schildert hij met als achtergrond de sociaal-politieke situatie in India. Vrouwelijke naakten zijn onderwerp van zijn schil- derkunst. Soms is er zelfs een zekere kubistische vorm te onderscheiden, zoals bij Le joueur de flûte. Alles bij hem is vol en overvloedig, de kijker waant zich in een wereld van overdadige vormen. Zijn lijnen zijn strak en streng, met vaste hand op het doek gezet en zeer gestileerd. Hij gebruikt heel veel kleur, waarbij vooral de expressie op de gezichten van zijn modellen opvalt. Van tranen tot een lach of plezier in het leven en ontroering. Dat is zijn sterke kant. Hij zet emoties van gewone mensen in het alledaagse leven neer op het doek. Sen legt in die emoties altijd zijn eigen soms cynische zicht op het leven neer, een over- The artist blijfsel van zijn tijd in de Calcutta Group. 2000 In Calcutta komt hij in aanraking met de armen in de Materiaal: olieverf op canvas stad en hun lijden. Hij gaat dan meer expressionistisch 75,00 x 60,00 cm schilderen, met nogal gevarieerde bruine tinten en Heel duidelijk is dat Sen hier de Picassostijl heeft aardkleuren.