Soc. Fil. Nicolo /souard- Mosta 2000 Profil ta' Personagg magfiruf: It-T abib Pawlu Boffa K.B., o.B.E. (1890- 1962) minn F. DEGUARA awlu Boffa twieled il-Birgu fit-30 ta' Gunju 1890. Missieru kien mghallem tal-haddieda fit-Tarzna. Pawlu P mar 1-iskola Primarja, attenda 1-LiCeo u 1-Universita mnejn lahag tabib fl-1913. Matull-ewwel gwerra dinjija tal-1914-1918, huwa hadem bhala tabib mar-Royal Medical Corps f'Malta, Salonika fil-Grecja u fug il­ vapuri sptarijiet Inglizi. Wara 1-gwerra, kien serva bhala tabib privat f'Rahal Gdid. Il-Prokuratur Legali Guze Borg Fil-laggha tal-gradwati fl -1932, Pantalleresco, li kien 1-ahhar Boffa ried jitkellem bil-Malti u gie Segretarju tax-Xirka tal-lmdawlin mwaggaf mill-President, izda Boffa ta' Manwel Dimech fl-1914, kien kompla jhaggagha li ghandu 1-jedd irrakkonta li missier Boffa, li kien jitkellem bil-Malti meta f'dagga dimekkjan, kien galilhom li meta wahda deputat Nazzjonalista, ibnu jsir tabib jaghmluh it-tabib tax- gradwat ukoll, garalu siggu. Boffa xirka. Imma meta fil -fatt lahag warrabblu biex jiskansah u dabbar tabib, Dr. Boffa la ried jaf b 'Dimech id-dagga go rasu x-xwejjah 1-A vukat u angas bix-Xirka! Guze Fenech, Stricklandjan, li min It-Tabib Pawlu Boffa resag lejn jaf kemm tkellem tajjeb bil-Malti! il-Partit tal-Haddiema fl-1923 u Dr.Boffaspikkasewwafizmien hareg ghall-elezzjoni tal-1924 u gie il-kwistjoni politiko-religjuza, tant li elett taht 1-Amery-Milner kemm tal-Partit Nazzjonalista kif Constitution. Tela' wkoll fl-1927 ukoll 1-Klerikali kienu jghajruh u fforma parti mill-koalizzjoni bejn mhux ftit li huwa socjalist u il-Partit Laburista u 1-Partit ta' Lord kommunist u sahansitra galu li kien Strickland, maghrufa bhala gal li fetah hafna nies (ghax kien Compact. Meta imbaghad fl -1928, jaghmel hafna operazzjonijiet) u gatt il-Kurunell Dundon warrab rna ltaga' rna' ebda ruh. minhab ba sahh tu, Dr. Sacco Darb a, f'nofs Awwissu tal-1931, ipproponieh bhala Mexxej Dr. Boffa gal: "Anna tal-Partit tal- Parlamentari u f' dak iz-zmien sar ltaddiema m 'anniex Anti-KattoliCi, ukoll Mexxej tal-Partit. U mill- imma anna anti-klerikali daqs kemm ewwel bed a j ahdem hall i il-kleru huwa anti-Laburista". Izda jikkonvinci 1-haddiema kemm 1-Editur tal-Lehen is-Sewwa, il- huwa bzonnjuz lijkun hemm rapprezentanza ugwali fil - Mons. Dun Artur Bonnici, kien ikkwota bicca biss u gvern jekk iridu li jkollhom parti importanti fil-jeddijiet halla barra "daqs kemm il-kleru huwa anti-Laburista" taghhom. li giet turi li Boffa galli 1-Partit Laburista huwa anti- Fil-Gvern tal-Compact it-tliet deputati Laburisti klerikali. Dundon/Orlando, Boffa u Sacco kienu imbuttati hafna Ta' min isemmi li ftit wara 1-hrug tal-Pastorali tad­ mill-Kumitat Ezekuttiv u mill-Kumitat Generali biex Dnub il-Mejjet, Dr. Boffa kiteb lill-Ministru tal-Kolonji, ihabirku halli rna jergax jigri bhalma gara fi zmien il- permezz tal-habib tieghu Mr. Clines, fejn gallu: "Dil­ koalizzjoni mal-U.P.M. meta mill-weghdiet li saru, il- grajja ta' Malta turi tentattiv min-naha tal-Isgfijiet biex Partit rna kien ha xejn. Kien hemm min jghid li wagt jahkmu 1-affarijiet civili. Din hija glieda ghal-liberta laggha bejn delegati taz-zewg partiti fug il-ligi tal-kera, tal-poplu. Ir-rebha taz-zewg partiti imxagilbin lejn 1- Ganni Bencini, Segretarju tal-Partit, gala' dagga ta' harta Inglizi kienet zgura sa rna dehret il-pastorali li biha minghand il-Ministru Stricklandjan. Fil-Parlament, u theggu 1-passjonijiet. Kont nippreferi nara I­ barra minnu, Dr. Boffa kien kelliemi tajjeb u rna tantx kostituzzjoni mi:lmuma ghal xi zmien u titwaggaf kien jagta' galbu. dittatura imperjali milli nhalli miexi self-government li 177 Soc. Fil. Nicolo lsouard- Mosta 2000 rna jkunx hlief farsa jekk ikun ihambaq! ikkontrollat miz-zewg Isqfijiet. Wara li tnehha 1-Gvern tal-Partit Ahna ninsabu b'idejna marbuta u Nazzjonalista u 1-Kostituzzjoni mcahhda mill-uzu tal-vot hieles. twarrbet fl-1933, Pawlu Boffa kien sar Jidher car li 1-Papa gie bejn 1-Imperu wiehed minn tal-Kunsillli Sir Charles Ingliz u Mussolini - jghidu li wahda Bonham Carter, il-Gvernatur, waqqaf mill-klawsoli sigrieti fit-Trattat tal­ biex imexxi Iii Malta kolonjalment. Lateran kienet ghajnuna politika Iii Fl-1939 saret elezzjoni taht il­ Mussolini f'Malta u Tunez. MacDonald Constitution fejn riedu Ahna, hawn Malta, m'ghandna jigu eletti ghaxar Kunsillieri. Malta x'naqsmu xejn rna' 1-Italja. Hija 1- kienet maqsuma f'zewg distretti u r­ istampa faxxista li ghal snin shah rizultat kien: 6 Strickland, 3 P .N. u ghamlet minn kollox biex taghgen Iii Dr. Boffa Labour. Matul it-tieni Malta fi gzira Taljana u tqarraq bl­ gwerra dinjija, serva b'distinzjoni opinjoni pubblika Taljana. bhala Kummissarju Distrettwali u Hu mehtieg li s-self-government bhala tabib tal-A.R.P. (Air Raid ikun mizmum sakemm Mussolini rna Precaution) fil-Kottonera, Paola, jahkimx izjed lill-Knisja f'Malta. Ma Tarxien u Hal Luqa. Fl-1941, gie jistax ikun li 1-Isqfijiet jithallew moghti d-dekorazzjoni tal-Order of jiddettaw min jitla' fil-Gvern u kif the British Empire. ahna ghandna nivvotaw' u jien zgur ~ Sir Gerald Strickland fit-tmien Matul il-gwerra, 1-hajja politika li inti taghmel 1-almu tieghek biex meta rebafi 1-elezzjoni ta' 1-1927. tal-gzira taghna kienet, nistghu (ritratt: Progress Press) tirranga din il-qaghda". nghidu, mejta izda bit-tnissil tal­ Wara 1-apologija ta' Strickland, saret 1-elezzjoni u General Workers Union u t-theggig ta' element Boffa wahdu rnexxielu jdabbar kwota u ghal dawk 'il zaghzugh u progressiv, il-Partit Laburista rega rxoxta. ftit xhur kien wahdu fil-Parlament kontra !-element U Dr. Boffa, ghad li thajjar iwarrab, baqa' bhala Mexxej qawwi faxxista. Kien wahdu u haqqaqha dwar il-kaz waqt li sab 1-ghajnuna ta' Laburisti maturi u !-element tas-Sedizzjoni, li rna kienx ghajr tentattiv tal-Partit gdid u zaghzugh bhall-Perit Dom Mintoff, it-Tobba Nazzjonalista biex jeqirdu 1-Partit Laburista. Izda Colombo u Schembri Adami, Cole, Vassallo, Raimondo Carmela Mifsud Bonnici, il-Gross, sikktu meta qallu li u ohrajn. dan qatt rna kien il-hsieb wara r-raids, u rna kompliex Beda t-twaqqifta' AssembleaNazzjonali biex tinkiseb Dam Min toft, fii-bidu tal-karriera politika tiegfiu, jidher qed jindirizza 1-Parlament Malti lejn 1-afihar ta' 1-erbgfiinijiet. (ritratt: Union Press) 178 Soc. Fit. Nicolo lsouard- Mosta 2000 kostituzzjoni ahjar u !-Labour xahrejn wara, Nerik Mizzi miet u Front- il-G.W.U. u 1-Partit- ghad bhala Prim Ministru minfloku li kienu minoranza hdejn il-kleru lahaq Dr. Giorgio Borg Olivier. u 1-korpi kostitwiti kollha, rebah il­ Imma anke dan gie meghlub, din principju ta' 'Vat wiened gnal id-darba fl-1951. kulnadd, nisa u rgiel, it-tnennija 11-qaghda wara 1-elezzjoni giet: tas-Senat u ajfarijiet onra.' Saret Partit Nazzjonalista 39,946 voti u elezzjoni taht il-MacDonald 15 -il membru, Labour Party Constitution u minn ghaxar 40,315 voti u 14-il membru, Kunsillieri gew eletti, disa' Workers Party 21,053 voti u 7 Laburisti. 11-Partit Laburista kellu membri u 1-Kostituzzjonali 9,151 jistenna sal-1946 biex dahhal il-ligi voti u 4 membri. Hawn Dr. Boffa tat-taghlim ta' bil-fors, li kienet 1- nghaqad f'koalizzjoni mal-Partit ewwel haga fil-programm Nazzjonalista u sar Deputat Prim elettorali tal-1921. Din giet Ministru u Ministru tas-Sahha taht proposta mill-Perit Dom Mintoff. Dr. Giorgio Borg Olivier. Il-Partit hadem bis-shih u L.~~~~~ Fl-elezzjoni tal-1953, is-sahha delegazzjonijiet maghrufa bhal­ Dr. Pawlu Boffa tal-Partit ta' Boffa nizlet ghal tliet B.M.C. (Boffa-Mintoff-Colombo) marru Londra biex siggijiet biss imma 1-koalizzjoni mal-Partit Nazzjonalista jiksbu aktar jeddijiet ghal Malta. baqghet issehh, waqt li s-sahha tal-Labour Party giet fuq Mal-migja tal-Kostituzzjoni MacMichael, il-Partit kulhadd, b' 19-il membru, bil-Partit Nazzjonalistajtella' Laburista meghjun mis-sahha kollha tal-General 18-il membru. Workers Union, tella' 24 minn 40 deputat u Dr. Boffa Qabel 1-elezzjoni tal-1955, 1- Workers Party lahaq il-quccata tal-karriera politika tieghu meta fl-1947 iddghajjef tant 1i gie xolt u Dr. Boffa rtira mill-politika gie mahtur bhala 1-ewwel Prim Ministru Laburista, u anke minhabba problemi ta' sahha. Huwa kien rega' hawn bdiet it-taqliba socjali li Malta ghaddiet minnha wera interess fil-politika u kien innominat president minn wara 1-gwerra '1 hawn. onorarju tas-CWP. Fl-ghoti tal-Unuri ta' 1-Ewwel tas­ Fl-1949, il-Partit ghadda minn krizi meta Malta rna Sena 1956, b'rakkomandazzjoni tal-Prim Ministru Dom kienitx qed tiehu sehem misthoqq mill-Marshall Aid. Mintoff, Dr. Boffa gie moghti t-titlu ta' SIR mir-Regina Il-Kabinett tal-Ministri Laburisti kiteb ittra iebsa lill­ Elizabetta II b'rikonoxxenza ghas-successi fis-servizz Ministru tal-Kolonji Ingliz (billi kien hemm zmien socjali. Huwa gie moghti wkoll 1-unuri ta': 1914-18 moghti ghal twegiba din 1-ittra giet imlaqqma Star, i!-General Service Medal, il-Victory Medal, il ­ 'Ultimatum'). Dan id-dokument gie mwassal lill­ Coronation Medal u d-Defence Medal. Ministru Mr. Greech Jones mid-Deputat Prim Ministru Dr. Pawlu Boffa kien strumentali biex 1-ilsien Malti Dom Mintoff u mill-Kummissarju Malti f'Londra, Chev. jigi rikonoxxut fil-Qrati Maltin u fl -introduzzjoni tal­ Edward Ellul. edukazzjoni primarja u 1-pensjonijiet ghall-anzjani. Malli 1-Ministru Ingliz qara 1-ittra, Greech Jones Huwa kien izzewweg lil Genoveffa Cecy fl-1921 u baghat jordna lill-Prim Ministru Malti, Dr. Boffa, biex kellhom erba' wlied, zewg subien: Salvino u Joseph, u jirtirah u Boffa mill-ewwel obda bla rna gharraf xejn lil zewg bniet: Hilda u Melina.