STRATEGIA ROZWOJU GMINY LUBACZÓW NA LATA 2007 - 2015 Opracowanie: Przemyska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. ul. Rynek 26, 37-700 Przemy śl Lubaczów, sierpie ń 2007 r. Strategia Rozwoju Gminy Lubaczów na lata 2007-2015 SPIS TRE ŚCI WPROWADZENIE ................................................................................................................ 4 I. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ GMINY LUBACZÓW ....... 6 1.1 Ogólna charakterystyka Gminy .................................................................................. 6 1.1.1 Poło Ŝenie i podział administracyjny............................................................................ 6 1.1.2 Zasoby przyrodnicze i krajobrazowe .........................................................................10 1.1.3 Uwarunkowania zewn ętrzne rozwoju Gminy.............................................................16 1.1.4 Atrakcyjno ść inwestycyjna gminy Lubaczów na tle województwa .............................18 1.2 Kierunki zagospodarowania przestrzennego na terenie Gminy.................................20 1.3 Kapitał społeczny......................................................................................................23 1.3.1 Ludno ść ....................................................................................................................23 1.3.2 Rynek pracy..............................................................................................................30 1.3.3 Grupy zagro Ŝone wykluczeniem społecznym i marginalizacj ą ..................................40 1.3.4 Organizacje pozarz ądowe ........................................................................................43 1.4 Infrastruktura społeczna i warunki Ŝycia mieszka ńców..............................................48 1.4.1 Edukacji i sport .........................................................................................................48 1.4.2 Opieka społeczna i ochrona zdrowia.........................................................................52 1.4.3 Mieszkalnictwo..........................................................................................................54 1.4.4 Działalno ść kulturalna...............................................................................................57 1.5 Lokalne Centra Rozwoju...........................................................................................59 1.6 Sfera gospodarcza....................................................................................................61 1.6.1 Podmioty gospodarcze .............................................................................................61 1.6.2 Rolnictwo, przetwórstwo i rynek rolny .......................................................................65 1.6.1.1 Warunki produkcji rolniczej i struktura agrarna..........................................................65 1.6.1.2 Produkcja rolnicza ....................................................................................................67 1.6.1.3 Warunki społeczno-ekonomiczne, zatrudnienie w rolnictwie .....................................69 1.6.1.4 Przetwórstwo i rynek rolny ........................................................................................70 1.7 Infrastruktura techniczna...........................................................................................72 1.7.1 Infrastruktura transportowa .......................................................................................72 1.7.2 Infrastruktura ochrony środowiska ............................................................................76 1.7.3 Infrastruktura teleinformatyczna................................................................................82 1.7.4 Infrastruktura energetyki ...........................................................................................83 1.7.5 Infrastruktura gazownictwa .......................................................................................84 1.8 Dziedzictwo kulturowe i turystyka..............................................................................85 1.9 Współpraca mi ędzynarodowa ...................................................................................88 2 Strategia Rozwoju Gminy Lubaczów na lata 2007-2015 II. OCENA REALIZACJI DOTYCHCZASOWEJ STRATEGII ROZWOJU GMINY LUBACZÓW .............................................................................................................91 III. BILANS STRATEGICZNY - ANALIZA SWOT GMINY LUBACZÓW..........................97 IV. MISJA, CELE STRATEGICZNE, CELE SZCZEGÓŁOWE......................................102 4.1 Misja i obszary strategiczne....................................................................................102 4.2 Cele Strategiczne ...................................................................................................104 V. PLAN WYKONAWCZY STRATEGII .......................................................................117 5.1 Analiza budŜetów Gminy za lata ubiegłe i prognoza na lata kolejne........................117 5.2 Projekty planowane w ramach Strategii ..................................................................122 5.3 Plan finansowy i źródła finansowania Strategii - projekty inwestycyjne ...................132 5.4 Harmonogram realizacji Strategii - projekty inwestycyjne........................................139 VI. SYSTEM REALIZACJI STRATEGII ........................................................................146 6.1 Wdra Ŝanie Strategii ................................................................................................146 6.2 Monitoring, sprawozdawczo ść i promocja...............................................................147 3 Strategia Rozwoju Gminy Lubaczów na lata 2007-2015 WPROWADZENIE Strategia Rozwoju Gminy Lubaczów jest podstawowym dokumentem strategicznym okre ślaj ącym kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewni ć. Strategia wyznacza cele oraz identyfikuje obszary uznane za najwa Ŝniejsze z punktu widzenia osi ągni ęcia tych celów, na których koncentrowane b ędą działania Gminy. Strategia Rozwoju Gminy Lubaczów nadaje priorytet działaniom, jakie b ędą podejmowane w latach 2007-2015 w celu realizacji misji Gminy. Horyzont czasowy Strategii pokrywa si ę z okresem nowej perspektywy finansowej UE na lata 2007-2013 wraz z zastosowaniem reguły wydatkowania środków n+ 2 (tj. w ci ągu dwóch kolejnych lat). Strategia Rozwoju Gminy Lubaczów zespala wszystkie działania rozwojowe podejmowane na rzecz poprawy warunków społeczno-gospodarczych Gminy. Jej zadaniem jest odwa Ŝne, lecz jednocze śnie realistyczne zaprogramowanie rozwoju i modernizacji Gminy, ze szczególnym uwzgl ędnieniem mo Ŝliwo ści wykorzystania obecno ści Polski w UE, a tak Ŝe wszystkich zasobów i atutów, które Gmina posiada, na rzecz rozwoju i poprawy poziomu i jako ści Ŝycia. Strategia Gminy Lubaczów stanowi podstaw ę dla efektywnego wykorzystania przez Gmin ę środków rozwojowych, zarówno krajowych, jak i z Unii Europejskiej, na realizacj ę celów społeczno-gospodarczych, a zarazem podstaw ę do pomna Ŝania ilo ści środków przez szybszy i efektywniejszy wzrost gospodarczy. Niniejszy dokument jest kontynuacj ą dotychczas obowi ązuj ącej Strategii Rozwoju Gminy Lubaczów opracowanej w 1999 r. oraz Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Lubaczów z roku 2004. Cz ęść projekcyjna Strategii Rozwoju Gminy Lubaczów na lata 2007-2015 jest zgodna z zało Ŝeniami Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013, ze Strategi ą Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 oraz ze Strategi ą rozwoju województwa podkarpackiego na lata 2007-2020. Strategia Rozwoju Gminy Lubaczów na lata 2007-2015 powstała w oparciu o dokumentacj ę i analiz ę przeprowadzon ą przez konsultantów Przemyskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. oraz w oparciu o metod ę konsultacji społecznych z przedstawicielami najwa Ŝniejszych środowisk społecznych i gospodarczych Gminy. Debaty z udziałem społeczno ści lokalnej odbyły si ę w dniach 18 maja , 15 czerwca i 11 lipca 2007 r. 4 Strategia Rozwoju Gminy Lubaczów na lata 2007-2015 Podstawę opracowania Strategii Gminy Lubaczów na lata 2007-2015 stanowiły w szczególno ści: Strategia Rozwoju Gminy Lubaczów z roku 1999, Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Lubaczów, „Ocena zmian w zagospodarowaniu przestrzennym Gminy Lubaczów w okresie: pa ździernik 2002 r. - czerwiec 2006 r.” dokument przyjęty przez Rad ę Gminy Lubaczów w dniu 24 pa ździernika 2006 r., dane statystyczne uzyskane z GUS. 5 Strategia Rozwoju Gminy Lubaczów na lata 2007-2015 I. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ GMINY LUBACZÓW 1.1 Ogólna charakterystyka Gminy 1.1.1 Poło Ŝenie i podział administracyjny Gmina Lubaczów poło Ŝona jest w południowo wschodniej Polsce, w województwie podkarpackim, u uj ścia rzeki Sołotwy do Lubaczówki, dopływu Sanu, w przygranicznym obszarze Polski i Ukrainy. W latach 1975-1998 gmina poło Ŝona była w województwie przemyskim. W odległo ści 8 km na północ gmina Lubaczów s ąsiaduje z Miastem i gmin ą Cieszanów, 8 km na zachód z gmin ą Oleszyce, 37 km na północny wschód z granic ą pa ństwa w gminie Hrebenne, natomiast na południe w odległo ści 26 km z przej ściem granicznym w Korczowej. Powierzchnia gminy Lubaczów wynosi 203 km². Pod wzgl ędem zajmowanego obszaru gmina zalicza si ę do jednej z wi ększych w województwie. Siedziba gminy to Lubaczów. Gmina nale Ŝy do powiatu lubaczowskiego, w skład którego wchodzą nast ępuj ące jednostki: - miasto i gmina Cieszanów, - miasto Lubaczów - gmina