GMINA BABIAK OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE PODSTAWOWE Zespół autorski: dr Grażyna Łyczkowska mgr inż. Tomasz Drużkowski Opracowanie graficzne: mgr Ewa Prejs Konsultacja merytoryczna: mgr Małgorzata Czerniak Dokumentacja fotograficzna: mgr inż. Tomasz Drużkowski Poznań, wrzesień 2016 r. Spis treści: 1. WPROWADZENIE ............................................................................................................3 1.1. Cel opracowania .....................................................................................................3 1.2. Zakres opracowania ................................................................................................4 1.3. Podstawowe informacje o gminie Babiak ................................................................5 2. ROZPOZNANIE I CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA ...........................................6 2.1. Struktura użytkowania gruntów ..............................................................................6 2.2.Podział fizycznogeograficzny i warunki geologiczne gminy ....................................8 2.3. Rzeźba terenu ....................................................................................................... 11 2.4. Złoża kopalin ........................................................................................................ 13 2.5.Klimat ................................................................................................................... 16 2.6.Wody podziemne ................................................................................................... 16 2.7.Wody powierzchniowe .......................................................................................... 19 2.8. Gleby .................................................................................................................... 21 2.9. Szata roślinna ....................................................................................................... 23 2.10. Świat zwierząt .................................................................................................... 27 2.11. Osobliwości przyrody nieożywionej ................................................................... 27 2.12. Formy ochrony przyrody oraz powiązania z terenami zewnętrznymi................... 28 2.13. Elementy kulturowe gminy ................................................................................. 31 2.13.1. Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków województwa wielkopolskiego ...................................................................................................... 31 2.13.2. Zabytki nieruchome w gminnej ewidencji zabytków.................................... 32 2.13.3. Zabytki ruchome gminy Babiak ................................................................... 42 2.13.4. Stanowiska archeologiczne gminy Babiak ................................................... 42 2.14. Walory krajobrazowe .......................................................................................... 43 3. JAKOŚĆ I ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA .................................................................... 46 3.1. Eksploatacja kopalin ............................................................................................. 46 3.2 Zanieczyszczenie gleb ........................................................................................... 46 3.3. Stan wód podziemnych ......................................................................................... 47 3.4. Stan wód powierzchniowych ................................................................................ 51 3.5. Zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych ....................................... 54 3.6. Jakość powietrza ................................................................................................... 55 3.6.1 Roczna ocena jakości powietrza ..................................................................... 56 3.7. Zagrożenie środowiska hałasem ............................................................................ 58 3.7.1 Hałas komunikacyjny ..................................................................................... 58 Hałas drogowy ............................................................................................... 58 Hałas kolejowy .............................................................................................. 59 1 3.7.2 Hałas przemysłowy ........................................................................................ 59 3.8. Odpady ................................................................................................................. 60 3.9. Zagrożenie działalnością rolniczą ......................................................................... 63 3.10. Zagrożenie i ryzyko powodziowe........................................................................ 65 3.11. Oddziaływanie inwestycji liniowych na środowisko ........................................... 66 3.12. Możliwość wystąpienia innych zjawisk mających wpływ na środowisko ............ 68 3.13. Obszary ograniczonego użytkowania i strefy ochronne terenów zamkniętych ..... 71 4. DIAGNOZA STANU I FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA ................................. 72 4.1. Ocena odporności środowiska na degradację oraz jego zdolności do regeneracji ... 72 4.2. .Ocena stanu ochrony i użytkowania zasobów przyrodniczych, w tym różnorodności biologicznej ................................................................................................................. 79 4.3. Ocena stanu zachowania walorów krajobrazowych oraz możliwości ich kształtowania ............................................................................................................... 82 4.4. Ocena zgodności dotychczasowego użytkowania i zagospodarowania obszaru z cechami i uwarunkowaniami przyrodniczymi .............................................................. 83 4.5. Ocena charakteru i intensywności zmian zachodzących w środowisku .................. 85 4.6. Ocena stanu środowiska oraz jego zagrożeń i możliwości ich ograniczenia ........... 89 5. WSTĘPNA PROGNOZA DALSZYCH ZMIAN W ŚRODOWISKU ........................... 91 6. PRZYRODNICZE PREDYSPOZYCJE DO KSZTAŁTOWANIA STRUKTURY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNEJ .............................................................................. 94 7. OCENA PRZYDATNOŚCI ŚRODOWISKA DLA ROZWOJU FUNKCJI UŻYTKOWYCH ................................................................................................................. 97 8. WNIOSKI I ZALECENIA W ZAKRESIE ZAGOSPODAROWANIA GMINY ......... 104 9. LITERATURA ........................................................................................................... 108 10. SPIS RYCIN I MAP ................................................................................................ 108 11. ZAŁĄCZNIKI FOTOGRAFICZNE ........................................................................ 114 2 1. WPROWADZENIE 1.1. Cel opracowania Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe dla gminy Babiak jest dokumentacją w rozumieniu art. 72 ust. 5 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.) oraz Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie opracowań ekofizjograficznych (Dz.U. z 2002 r. nr 155, poz. 1298). Zgodnie z ww. rozporządzeniem w sprawie opracowań ekofizjograficznych rozróżnia się następujące ich rodzaje: podstawowe – sporządzane na potrzeby: a) projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub kilku projektów miejscowych planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru gminy lub jej części albo zespołu gmin lub ich części, b) projektu planu zagospodarowania przestrzennego województwa dla obszaru województwa. problemowe – wykonywane w przypadku szczegółowego rozpoznania cech wybranych elementów przyrodniczych lub określenia wielkości zasięgów konkretnych zagrożeń środowiska i zdrowia ludzi. Niniejsze opracowanie wykonane jest dla obszaru gminy Babiak. Celem niniejszego opracowania ekofizjograficznego podstawowego jest dostarczenie niezbędnych informacji o środowisku gminy, przynoszących podstawę do: ochrony zasobów przyrodniczych, walorów krajobrazowych i dóbr kultury, kształtowania środowiska i racjonalnego gospodarowania zasobami, wskazania sposobu zagospodarowania terenów zapewniającego utrzymanie równowagi przyrodniczej i prawidłowych warunków życia, eliminowania lub ograniczania zagrożeń i negatywnego oddziaływania na środowisko, ustalenia kierunków rekultywacji obszarów zdegradowanych. Rozpoznanie walorów i zasobów środowiska przyrodniczego, z uwzględnieniem wzajemnych relacji między poszczególnymi jego elementami i skutków dla środowiska spowodowanych działalnością człowieka, umożliwi określenie ich wpływu na obecne i przyszłe zagospodarowanie gminy Babiak. 3 Pełna wiedza o środowisku, jego zasobach przyrodniczych i kulturowych pozwoli na podejmowanie działań na rzecz zachowania jego walorów, a także dokonanie oceny odporności na degradację i określenie przydatności środowiska dla rozwoju różnych funkcji użytkowych. 1.2. Zakres opracowania Zakres terytorialny niniejszego opracowania ekofizjograficznego obejmuje gminę Babiak w jej granicach administracyjnych. Opracowanie to zawiera m.in.: rozpoznanie i charakterystykę stanu oraz funkcjonowania środowiska, diagnozę stanu i funkcjonowania środowiska, wstępną prognozę zmian zachodzących w środowisku, określenie przyrodniczych predyspozycji do kształtowania struktury funkcjonalno- przestrzennej, ocenę przydatności środowiska dla różnych