ReveilLiberaalReveilLiberaalRevei 1 beraalReveilLiberaalReveilLiberaaLiberaalReveil eveilLiberaalReveil L i b e r a a l R e v e i l L eraalReveilLiberaalReveilLiberaal De kabinetsformatie veilLiberaalReveilLiberaalReveilLi Annelien Kappeyne van de Coppello aalReveilLiberaalReveilLiberaalRe Godsbeelden in Koran en Bijbel ilLiberaalReveilLiberaal R e v e i l L i b e raalReveilLiberaalReveilLiberaalRe48e jaargang, maart 2007 (1) LiberaalReveilLiberaalReveilLibera ReveilLiberaalReveilLiberaalRevei 48e jaargang, maart 2007 (1) INHOUDSOPGAVE Column: God en de polder: afgestoft terug van zolder Liberaal Reveil is een uitgave van de Paul de Krom Prof.Mr. B.M. Teldersstichting 1 THEMA: DE FORMATIE Het regeerakkoord.Van beleidszekerheid naar bestaanszekerheid Jasper Loots 3 Kabinetsformaties: vaste patronen, wisselende beelden REDACTIE ABONNEMENTENADMINISTRATIE Bert van den Braak 11 mw. prof.dr. H.M. Dupuis (voorzitter) Koninginnegracht 55A E.R.M. Balemans 2514 AE Den Haag De kabinetsformatie Frits Korthals Altes mw. drs. F.D. de Beaufort (eindredacteur) telefoon: 070-3631948 16 drs. P.de Krom fax: 070-3631951 THEMA:ANNELIEN KAPPEYNEVAN DE COPPELLO drs. H.H.J. Labohm [email protected] Liberaal over partijgrenzen heen dr. P.G.C. van Schie Joop van den Berg 21 prof.dr. U. Rosenthal ABONNEMENTEN prof.dr. ir.T.deVries De abonnementsprijs (4 nummers) Eigenzinnig en strijdvaardig Frits Bolkestein dr. ir. R.D.Woittiez bedraagt € 30,- per jaar (buitenland € 40,-). 26 Voor abonnees die vóór 1 januari 2005 het gereduceerde Annelien Kappeyne van de Coppello BESTUUR tarief betaalden, geldt tot hun 27ste een prijs van € 20,- H.D.Tjeenk Willink € 28 K.W.T.Berghuijs (secretaris) Losse nummers kosten 8,50. mw. mr. L.J. Griffith (voorzitter) U kunt bij de abonnementenadministratie een De koran getoetst aan de westerse beschaving en rechtsorde € H.S.M. Frankenvrij mw. drs. E.M.H. Lemaier (penningmeester) proefnummer aanvragen à 3,50. 32 drs. L.F.Peters Abonnementen worden automatisch verlengd, Integratie, eigen verantwoordelijkheid en de dictatuur van cultuur tenzij het abonnement vóór 1 december bij Rik Peters REDACTIEADRES de abonnementenadministratie is opgezegd. 46 Koninginnegracht 55a Stork, nedlloyd en centaurus: de strijd om de zeggenschap in de onderneming. 2514 AE Den Haag DRUK Maak van de aandeelhouders geen papieren tijgers Mattheus van der Nat telefoon: 070-3631948; fax: 070-3631951 Drukkerij Stimuka 52 e-mail: [email protected] De trias voorbij…..op weg naar een hernieuwde machtenleer website: www.teldersstichting.nl ADVERTENTIETARIEVEN Raymond Kubben Advertentietarieven zijn op aanvraag beschikbaar 57 Einde van het neo-conservatisme Patrick van Schie AUTEURSRECHTEN 63 De auteursrechten liggen bij de uitgever. Het vermogen te veranderen De vetgedrukte inleidingen bij de artikelen Interview Nicolas Baverez zijn opgesteld door de redactie, 68 niet door de auteur(s). Hoe verder na Nairobi? Schrijven in Liberaal Reveil geschiedt HannaThiele 71 altijd op persoonlijke titel. Kortom ISSN 0167-0883 In de ban van CO2 Hans Labohm 74 Boekbespreking Grenzen van het recht Anne-Wil Duthler 76 Liberaal Reveil 4 Liberaal Reveil 4 GODENDEPOLDER:AFGESTOFT TERUG VAN ZOLDER PAULDEKROM Het regeerakkoord staat bol van christelijk gemeen- gebruikelijk is? En waar zondag dus een werkdag is? Met schapsdenken en socialistisch staatspaternalisme. Liberale andere woorden: alleen een overheid die is gevrijwaard van verworvenheden als abortus en euthanasie lijken overeind elke geloofsovertuiging biedt de beste garantie dat ieder te blijven. Maar aan de randen wordt gemorreld. De over- individu zijn geloof in volle vrijheid kan uitoefenen.Juíst van- heid, al dan niet door God gestuurd, wurmt zich opnieuw wege respect voor de vrijheid van godsdienst moet geloof de spreekkamer binnen in de relatie tussen arts en (vrou- buiten de politiek worden gehouden. Overal waar dat niet welijke) patiënt. De heren Rouvoet en Bos beslissen voor lukt, leidt het tot ongelukken. Het bewijs in extremo zijn de mij dat het niet goed is als ik winkel op zondag. De één Europese godsdienstoorlogen in het verleden. Of de gods- namens God, de ander namens onwillige vakbonden. Hier- dienstgerelateerde conflicten van vandaag in Ierland, op de mee zijn de twee achilleshielen van dit kabinet blootge- Balkan of in het Midden-Oosten. Als liberaal wijs ik elk legd en toont het zijn ware antiliberale gezicht. beleid dat is gestoeld op godsdienstige overwegingen ten God is prominent terug op het politieke toneel. Dat principale af. En dus ook het beleid van dit kabinet. is slecht nieuws. De vermenging tussen politiek en een Ten tweede legt het kabinet het hoofd in de schoot dominante geloofsovertuiging gaat altijd ten koste van van het maatschappelijk middenveld. De agenda wordt tolerantie ten opzichte van andersdenkenden, en/of van vastgesteld na consultatie met georganiseerde belangheb- degenen die een afwijkende geloofsovertuiging aanhan- benden. Daarmee krijgen de – vaak conservatieve – bol- gen. Dat geldt ongeacht welke dominante geloofsovertui- werken van gevestigde belangen nog vastere voet in rege- ging aan de macht is. De gradaties verschillen natuurlijk. ring en parlement. Volksvertegenwoordigers en minis- Islamitische dictaturen zijn van een andere orde dan niet ters dreigen nog meer te verworden tot behartigers van winkelen op zondag. Maar allebei maken ze inbreuk op de deelbelangen. Dat is slecht voor de onafhankelijkheid van vrijheid van individuen. Ook gelovigen zelf hebben uitein- het landsbestuur en dus voor onze democratie. De delijk geen baat bij een op een geloofsovertuiging geba- schaamlap die het gebrek aan beleid moet dekken is het seerd kabinet. Immers, de overheid moet – in de beste dichten van ‘de kloof’ tussen kiezer en gekozene. Dit liberale traditie – de uitoefening van ieders individuele kabinet maakt de fout te denken dat die kloof kan wor- godsdienstvrijheid bewaken. Daarbij past geen overheid den gedicht door dichter bij de kiezer op schoot te krui- wiens eigen beleid is gestoeld op een bepaalde geloofs- pen. Voor zover de kiezer overigens wordt gerepresen- overtuiging. Een fractielid van de ChristenUnie ant- teerd door niet-gekozen vertegenwoordigers van maat- woordde op de vraag wanneer het kabinet geslaagd zou schappelijke organisaties. Bolkestein stelde echter zijn:‘als het God dichter bij de mensen brengt’. Zijn God, terecht dat ‘de kloof’ niet te groot is, maar te klein. Politi- welteverstaan. En ga maar na: ook moslims mogen straks ci moeten niet bepaalde groepen napraten, maar leider- op zondag geen handel meer drijven. Slecht nieuws voor schap tonen op basis van ideeën en het maken van keu- kleineTurkse middenstanders die hun omzet ook op zon- zes. En dat is iets heel anders dan met iedereen praten, dag draaien.Welke boodschap hebben zij aan de christe- vriendjes proberen te blijven of kopjes koffie drinken. De lijke zondagsrust? Omgekeerd: hoe zou Rouvoet het vin- analyse van ‘de kloof’ door het kabinet is fout; en daar- den als door islamitisch beleid het weekeinde verschuift mee ook de oplossing. De eerste goede ideeën zijn door naar (donderdag en) vrijdag zoals in islamitische landen de tentakels van het maatschappelijk middenveld al Liberaal Reveil 1 1 gesneuveld: flexibilisering van het ontslagrecht en winke- doen het luik dicht. En het CDA? Dat vindt alles best len op zondag.Via een andere aanvliegroute komt Wouter zolang het maar aan de macht blijft. Het liberaal reveil kan Bos – als verlengstuk van de gevestigde belangen van de mij niet snel genoeg komen! vakbeweging – tot hetzelfde beleid als Rouvoet. Kortom: God en de Polder zijn terug van zolder.Wat Drs. P.de Krom heeft voor deVVD zitting in deTweede Kamer mij betreft sturen we ze snel terug, halen de trap weg en en is lid van de redactie Liberaal Reveil. 2 Liberaal Reveil 1 KABINETSFORMATIES Op 22 februari 2007 trad het kabinet-Balkenende IV aan, bestaande uit CDA, PvdA en ChristenUnie. De formatie vond onder strikte geheimhouding plaats op verschillende locaties ver van Den Haag. De redactie van Liberaal Reveil heeft enkele auteurs gevraagd het fenomeen van de formatie van kabinet- ten nader te beschouwen. Jasper Loots onderzoekt de functie van het regeerakkoord vanuit historisch perspectief. Regeerakkoorden zouden vooral beleidszekerheid voor een kabinet moeten bewerkstelli- gen. In de praktijk blijkt er echter steeds vaker vooral een bestaanszekerheid aan regeerakkoorden ont- leend te worden, aldus Jasper Loots. Bert van den Braak belicht in zijn bijdrage in grote lijnen het ont- staan van formaties en gaat daarna specifiek in op de belangrijkste ontwikkelingen die plaatsvonden bij naoorlogse formaties. Het toegenomen belang van het regeerakkoord is wel de meest in het oog sprin- gende ontwikkeling, aldus de auteur.Tot slot onderzoekt oud-informateur Frits Korthals Altes de ver- trouwelijke sfeer waarin de laatste kabinetsformatie plaatsvond. Hij trekt een parallel met de formatie waarbij hij zelf als informateur betrokken was en constateert dat er niet zoveel veranderd is. HETREGEERAKKOORD VAN BELEIDSZEKERHEID NAAR BESTAANSZEKERHEID JASPERLOOTS Het eerste regeerakkoord, dat van 1971, bevat een gevestigde traditie. Er werd gezocht naar een formulering ‘opmerking vooraf’ die aldus luidt:‘De nadere uitwerking die recht deed aan de geheel eigen verantwoordelijkheid en verdere accentuering van de navolgende punten zal van het kabinet. Maar wat betekent dat: ‘nadere uitwer- worden overgelaten aan degenen, die tezamen vorm zul- king’ en ‘verdere accentuering’? De gekozen formulering