ROCZNIK PLESZEWSKI 2013 Pleszew 2014 ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Witold Hajdasz, Elżbieta Mielcarek, Arkadiusz Ptak, Katarzyna Rutkowska, Adam Staszak KOREKTA: Zespół Redakcyjny OPRACOWANIE KALENDARIUM: Elżbieta Mielcarek PROJEKT OKŁADKI: Iwona Wieruszewska Zespół Redakcyjny zaprasza wszystkich zainteresowanych do przekazywania informacji do kalendarium. Zespół zastrzega sobie prawo ostatecznego wyboru wydarzeń. Copyright by Muzeum Regionalne w Pleszewie. Korzystanie dla celów dydaktycznych i publicystycznych dozwolone tylko pod warunkiem podania źródła. WYDAWCA: Muzeum Regionalne w Pleszewie ul. Poznańska 34, 63-300 Pleszew www.muzeum.pleszew.pl, e-mail: [email protected] Nakład: 500 egz. ISSN: 1643-8213 Adres do korespondencji: Muzeum Regionalne w Pleszewie ul. Poznańska 34, 63-300 Pleszew tel. 62 742 83 59 Skład i druk: Zakład Poligraficzny SUPER PRINT s.c. ul. Kaliska 67, 63-300 Pleszew SPIS TREŚCI I. Miasto i Gmina Ple szew w liczbach . 5 II. Kalendarium . 9 III. Artykuły . 53 1. Ks. Michał Kieling – Ks. kanonik Julian Badziński (1910 – 1983). W 30. rocznicę śmierci proboszcza parafii pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Pleszewie . 55 2. Dominik Wabiński – „Tu było tak pięknie i dlatego ja nigdzie nie chciałam wyjeżdżać”. Wspomnienie o Aleksandrze Szenic . 71 3. Edward Pisarski – Dzieje grodziskiej parafii i jej proboszczowie – miechowici (1178 – 1849) . 79 4. Wiesław Małkowski, Grzegorz Szczurek – Badania geofizyczne grodziska z wczesnej epoki żelaza i wczesnego średniowiecza w Grodzisku, gm. Pleszew . 88 5. Marek Jaeger – Tymczasowy Ośrodek Szkoleniowy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Pleszewie . 99 6. Aleksandra Ratajczyk – Życie religijne w okupowanym Pleszewie. Powojenny sakrament bierzmowania i Wczesna Komunia Święta . 107 7. Szczepan Wojtczak, Ryszard Borkiewicz – Pleszewska lewica w latach 1990 – 1999 . 114 8. Stanisław Szurek – Kaliskie Przedsiębiorstwo Produkcji Leśnej „LAS” w Pleszewie . 133 IV. Z prac nad monografią Pleszewa pod redakcją A. Gulczyńskiego . 145 1. Andrzej Gulczyński – Trwanie w życiu miasta . 147 2. Adam Kozak – Testamenty mieszczan pleszewskich w późnym średniowieczu . 155 3 3. Milena Stępniak – Anna Tęczyńska i mieszkańcy Pleszewa w latach 1520 – 1550 . 164 4. Rafał Witkowski – Pleszewski tygodnik „Jeschurun” . 184 5. Rafał Witkowski – Źródła do dziejów gminy żydowskiej w Pleszewie . 194 6. Szymon Paciorkowski – Po rozwód do Ostrowa. Mieszkańcy Pleszewa w świetle spraw małżeńskich toczonych przed Sądem Okręgowym w Ostrowie Wielkopolskim w II RP . 214 7. Tomasz Cieślak – Wokół zbrodni niemieckich w Pleszewie w 1939 roku . 226 8. Raport o sytuacji w Pleszewie w przededniu i pierwszych dniach wojny – przetłumaczył i do druku przygotował Michał Gulczyński . 250 V. Odznaczeni i wyróżnieni . 257 4 I Miasto i Gmina Pleszew w liczbach MIASTO I GMINA PLESZEW W LICZBACH Liczba i struktura ludności. Stan na 31.12.2013 r. Miasto Pleszew Gmina Pleszew 0 – 18 lat 3 012 2 798 19 – 60 lat 10 272 7 634 Powyżej 60 lat 3 822 2 004 Razem 17 106 12 436 Źródło: Wydział Spraw Obywatelskich UMiG w Pleszewie. Małżeństwa, urodzenia, zgony. Stan na 31.12.2013 r. Miasto Pleszew Gmina Pleszew Zawierane małżeństwa 79 58 Urodzenia 130 116 Zgony 207 105 Źródło: Urząd Stanu Cywilnego UMiG w Pleszewie. Ilość uczniów. Stan na 30.09.2013 r. Szkół podstawowych Gimnazjów Przedszkoli 1795 867 1046 Źródło: System Informacji Oświatowej. Czytelnictwo. Stan na dzień 31.12.2013 r. Liczba wol. Ilość Ilość Księgozbiór na 100 czytelników wypożyczeń mieszkańców Biblioteka 25 675 – 430 6 898 Pedagogiczna Biblioteka Publiczna 101 299 342 6 117 158 966 Źródła: Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Pleszew, Biblioteka Pedagogiczna. 7 Finanse Miasta i Gminy Pleszew. Stan na 17.01.2014 r. Wydatki Dochody MiG Wydatki MiG Zadłużenie majątkowe 83 157 769,03 zł 74 114 084,22 zł 7 886 977 zł 32 003 808,75 zł Źródło: Wydział Finansowy UMiG w Pleszewie. Liczba bezrobotnych. Stan na 31.12.2013 r. Razem Kobiety Z prawem do zasiłku Miasto i Gmina Pleszew 3 230 1 835 349 Zamieszkali na wsi 2 287 1 313 – Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Pleszewie. Bezpieczeństwo publiczne na terenie Miasta i Gminy. Stan na 31.12.2013 r. Miasto Pleszew Gmina Pleszew Pożary 25 16 Miejscowe zagrożenia 97 78 Alarmy fałszywe 7 1 Źródło: Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Pleszewie. Liczba dochodzeń i śledztw oraz ich wykrywalność. Stan na 31.12.2013 r. Powiat Pleszewski Liczba przestępstw stwierdzonych 813 Wykrywalność 77,0 Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Pleszewie. 8 II Kalendarium KALENDARIUM 1 stycznia Pierwszą mieszkanką Pleszewa była Amelia Olszówka, córka Magdaleny i Marcina. 1 stycznia Odbył się VI Rajd Noworoczny na najwyższe wzniesienie okolic Pleszewa – Gołębią Górę, zorganizowany przez pleszewski Oddział Polskiego Towarzystwa Tury- styczno-Krajoznawczego. Prezesem oddziału jest Marcin Czerwiński. 4 stycznia W czytelni naukowej Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Pleszew rozpoczęły się zajęcia komputerowe „E-senior”. W spotkaniu wzięło udział 18 uczestników. Zajęcia były realizowane raz w tygodniu przez okres 3 miesięcy. Prowadzili je pracownicy BPMiG – Bartosz Biernacki, Magdalena Jędraszak oraz Sławomir Dera. Dyrektorem BPMiG jest Elżbieta Mielcarek. 5 stycznia W Domu Parafialnym im. ks. Piotra Skargi odbył się koncert noworoczny „Nowy Jork kontra Wiedeń” w wykonaniu orkiestry Sinfonietta Polonia dyrygowanej przez maestro Cheunga Chau. Organizatorami był Dom Kultury i Urząd Miasta i Gminy. Dyrektorem Domu Kultury jest Mariusz Szymczak. 6 stycznia W kościele pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Pleszewie odbyła się uroczysta msza św. z okazji Święta Powiatu Pleszewskiego. W auli I Liceum Ogólnokształ- cącego i Gimnazjum im. Stanisław Staszica w Pleszewie prof. Andrzej Mencwela z PAN w Warszawie wygłosił wykład pt. „Wychodzenie z prowincji” z cyklu „Polska czyli prowincja?”. Na zakończenie wystąpił zespół „The Sunday Singers”. Dyrektorem LO jest Lilla Deleszkiewicz. 6 stycznia W kościele pw. Najświętszego Zbawiciela w Pleszewie odbył się koncert kolęd w wykonaniu uczniów Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Pleszewie. Dyrektorem PSM I stopnia jest Sławomir Moch. 11 stycznia Ogłoszono ranking Polskiej Federacji Sportu Młodzieżowego. Sportowcy powiatu pleszewskiego zdobyli w 2012 r. 99,33 punktów, co było najlepszym wynikiem od 2003 r. Najwięcej, bo 28 punktów, zdobyli karatecy z Pleszewskiego Klubu Karate. 13 stycznia Odbył się XXI finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Pleszewskim partnerem imprezy był Dom Kultury. W ramach wspierania akcji wolontariusze zbierali środki na pomoc dla małych dzieci i osób starszych. Uczestniczy mogli licytować byka rasy mięsnej, przekazanego przez Gospodarstwo Rolne w Bronowie Bronisława Kiszewskiego. W kinie „Hel” odbyła się ponadto licytacja przedmiotów na rzecz 11 WOŚP. Na scenie wystąpiły pleszewskie chóry: „Echo” i „Harmonia” oraz soliści i zespoły związane z pleszewskim Domem Kultury oraz przedszkolaki z „Bajki”. W części koncertowej wystąpił zespół uczniów z Zespołu Szkół Przyrodniczo- Politechnicznych CKU w Marszewie i jarociński zespół „Soul”. Zbiórkę pieniędzy na rzecz WOŚP prowadziły, jak co roku, dwa połączone sztaby ZHP Hufiec Pleszew oraz Dom Kultury. W kweście zebrano 19320 złotych (w tym 590 zł w Brzeziu), w licytacji 3901 złotych. 14 – 18 stycznia W Świetlicy Środowiskowej dla Młodzieży Dojeżdżającej w Pleszewie odbyły się zajęcia dla dzieci ze szkół podstawowych w ramach projektu „Waria(n)t wolontariat”. Uczniowie brali udział m.in.: w warsztatach chemicznych, tańca współczesnego, zajęciach z pierwszej pomocy. Kierownikiem Świetlicy Środowiskowej dla Mło- dzieży Dojeżdżającej w Pleszewie jest Lucyna Roszak. 14 – 25 stycznia Dom Kultury w Pleszewie zorganizował ferie dla dzieci i młodzieży. Na chętnych czekało wiele atrakcji m.in. muzykodajnia – akademia dźwięków, młodzieżowa akademia szachowa, warsztaty filcowania, warsztaty garncarskie, warsztaty lalkarskie. 16 stycznia W kinie „Hel” w Pleszewie odbyło się pierwsze w nowym roku spotkanie Dysku- syjnego Klubu Filmowego „Stopklatka”. Przedmiotem dyskusji był film „Ogród Luizy”. Organizatorką spotkań, odbywających się kilka razy w roku jest Zuzanna Musielak, a ich tematem znaczące dzieła filmowe. 16 stycznia Rozegrano XVI Turniej Piłki Nożnej Halowej w kategorii szkół podstawowych. Najlepsza okazała się drużyna z Dobrzycy, która w finale pokonała Żegocin. Trzecie miejsce zajęła pleszewska „Trójka”, a czwarta była ekipa z Czermina. Najlepszym strzelcem turnieju został Dawid Krzyżaniak z Dobrzycy – strzelec 10 goli. Nagrody wręczali Burmistrz Miasta i Gminy Pleszew Marian Adamek, Przewodniczący Komisji Sportu i Rekreacji Rady Miejskiej Sebastian Wasielewski i Prezes Sport Pleszew sp. z o.o. Eugeniusz Małecki. Zwycięska drużyna otrzymała dokument uprawniający do zakupu kompletu strojów sportowych dla drużyny ufundowanych przez Urząd Miasta i Gminy Pleszew. 17 stycznia Na basenie sportowym Parku Wodnego „Planty” w Pleszewie zorganizowano I Mistrzostwa Gimnazjów Miasta i Gminy Pleszew w pływaniu. Zawody zor- ganizowane zostały przez Sport Pleszew sp. z o.o. przy udziale Stowarzyszenia „Miłośnicy Ziemi Pleszewskiej”. Najlepsze wyniki na dystansie 25 m uzyskali Dorota Nowicka z ZSP nr 3 i Maciej Kaźmierski z ZSP nr 1. W wyścigach sztafet wygrali pływacy z ZSP nr 3, którzy wygrali także klasyfikację generalną. Organizatorem zawodów była spółka Sport Pleszew. 12 18 stycznia W Muzeum Regionalnym w Pleszewie odbyła się promocja książki pt. „Miejsca pamięci narodowej Ziemi Pleszewskiej”. Jest to kolejna pozycja wydana przez Pleszewskie Towarzystwo Kulturalne