Nederlands als wetenschapstaal Wiskundige termen © Instituut voor de Nederlandse Taal. Alleen bedoeld voor persoonlijk gebruik. Voor andere toepassingen is een licentie nodig. Neem daarvoor contact op met [email protected]. Dit proefproject werd financiëel ondersteund door de Nederlandse Taalunie. A, A de hoofdletter A is het getal 10 in hexadecimale code. aangrenzende hoeken, adjacent angles aangrenzende hoeken zijn twee hoeken die een gemeenschappelijke hoekpunt en een gemeenschappelijk been hebben en geen overlap hebben. Opmerking: als de hoeken opgeteld 180° zijn, dan heten ze supplementair. aangrenzende hoekpunten, adjacent vertices aangrenzende hoekpunten zijn hoekpunten in een graaf die zijn verbonden door een gemeenschappelijke kant. aangrenzende kanten, adjacent edges aangrenzende kanten zijn kanten in een graaf die een gemeenschappelijk hoekpunt hebben. aangrenzende zijde, adjacent side een aangrenzende zijde is de zijde van de rechthoekige driehoek tussen de rechthoekige en de gegeven hoek. aanliggende rechthoekzijde, adjacent right-angled triangle side de aanliggende rechthoekzijde is de zijde van een rechthoekige driehoek tussen de rechte hoek en de hoek van waaruit je kijkt. aanname, assumption een aanname, postulaat of axioma is in de wiskunde en logica een niet bewezen, maar als juist aanvaarde vooronderstelling, die een startpunt is voor een bewijs van andere beweringen. Er is een subtiel onderscheid tussen enerzijds een aanname en anderzijds een postulaat of axioma: een postulaat of axioma wordt meestal aanvaard als uitgangspunt voor een daarvan afgeleid deductief systeem; een aanname is meestal lokaal, voor een beperkt deel van een systeem. aanvangswaarde van de annuïteit, initial value of the annuity de aanvangswaarde van de annuïteit is het bedrag dat men bij aanvang moet inleggen om bij de vastgestelde rente aan de betalingen van de annuïteit te kunnen voldoen. aanvullende hoek, additional angle de hoeken die naast elkaar liggen worden aanvullende hoeken genoemd. abacus, abacus een abacus is een telapparaat bestaande uit staafjes waarop kralen kunnen worden verplaatst om getallen weer te geven. abc-formule, abc formula de abc-formule of de wortelformule is de formule waarmee oplossingen van een kwadratische vergelijking of vierkantsvergelijking ax2 + bx + c = 0 kunnen worden gevonden. Toelichting: de oplossingen noemt men ook de wortels van de vergelijking. Het zijn de nulpunten van de betrokken tweedekrommesveelterm. Abelse groep, Abelian group een Abelse groep, ook wel commutatieve groep genoemd, is een groep die aan de additionele eis voldoet dat de binaire bewerking niet van de volgorde afhangt waarin deze operatie wordt uitgevoerd. Toelichting: Abelse groepen zijn genoemd naar de Noorse wiskundige Niels Henrik Abel. abscis, abscissa een abscis is de x-coördinaat van een punt (x,y) in een tweedimensionaal coördinatenstelsel, en dus de afstand tot de verticale y-as. abscis zie x-coördinaat absolute fout, absolute error de absolute fout is het verschil tussen de gemeten waarde en de werkelijke waarde. absolute frequentie, absolute frequency de absolute frequentie van een bepaalde waarde of verschijnsel is het aantal keren dat de bepaalde waarde of het verschijnsel voorkomt. absolute waarde, absolute value de absolute waarde of modulus van een reëel getal is de afstand van dat reële getal tot nul, dus het reële getal zonder het teken + of -. absoluut extremum, absolutely extreme een absoluut extremum is elk punt waarop de waarde van een functie het grootst (maximum) of het kleinst (minimum) is. Bij een absoluut extremum is de waarde van de functie groter dan zijn waarde op enig ander punt in het betreffende interval. absoluut maximum zie maximum absoluut minimum zie minimum absoluutstrepen, absolute value bars absoluutstrepen zijn de twee verticale strepen die het argument aan beide zijden omgeven. Voorbeeld: de strepen in |x|, de absolute waarde van x, zijn de absoluutstrepen. abstract rekenen, abstract math abstract rekenen is het proces waarin een realiteit (of een abstractie daarvan wordt geordend of herordend met behulp van op inzicht berustende denkhandelingen, welke ordening in principe is te kwantificeren en die toelaat om er (logische) operaties op uit te voeren dan wel uit af te leiden. abstracte algebra, abstract algebra abstracte algebra is het deelgebied van de wiskunde, waar men algebraïsche structuren, zoals groepen, ringen en lichamen of velden, modules en vectorruimten algebraïsch bestudeert. abstractie, abstractiom abstractie is het proces van het op een algemener plan brengen, generaliseren, van een bepaald probleem om op die manier algemenere resultaten af te kunnen leiden. accolade, curly brace accolades zijn leestekens die voornamelijk gebruikt worden om aan te geven wat bij elkaar hoort. Er zijn twee accolades: { en }. In de wiskunde worden accolades gebruikt om een verzameling (geen opsomming) aan te geven: een lege verzameling: { } of een oplopende verzameling: bijvoorbeeld {1,2,...} (de verzameling natuurlijke getallen, zonder nul). accuraatheid, accuracvy accuraatheid is de mate van precisie van een numerieke grootheid; bijv.: als x in het interval [99-101] zit, kunnen we zeggen x = 100 met accuraatheid 1. achthoek zie regelmatige achthoek achthoeksgetal zie geconcentreerde achthoeksgetal achtvlak zie regelmatig achtvlak additieve groep, additive group een additieve groep is een groep met als bewerking de optelling; het is gebruikelijk dat de groep communicatief is en dat de optelling dan wordt aangeduid met +. adjacent, adjacent adjacent wordt gezegd van een paar hoeken en betekent dan gevormd aan dezelfde kant van een rechte lijn wanneer deze wordt doorsneden door een andere lijn. adjunctmatrix, adjoint matrix de adjunctmatrix of geadjugeerde matrix van een vierkante matrix is een matrix die wordt verkregen door elk element van die matrix te vervangen door zijn cofactor en de aldus verkregen matrix te transponeren. Opmerking: als de oorspronkelijke matrix A inverteerbaar is, dan is ieder element van de inverse matrix gelijk aan het corresponderende element in de adjuncte matrix gedeeld door de determinant van A. afbeelding, picture afbeelding is in de verzamelingenleer de interpretatie van het begrip functie. Omdat afbeeldingen gedefinieerd kunnen worden voor willekeurige verzamelingen, kan het begrip afbeelding ook gezien worden als een generalisatie van het begrip functie, dat gewoonlijk zo gedefinieerd is dat een functie altijd getallen als resultaat heeft. afbeelding zie identieke afbeelding afbeelding zie lineaire afbeelding affiene meetkunde, affine geometry een affiene geometrie is een geometrie waarin eigenschappen behouden blijven door parallelle projectie van het ene vlak naar het andere. affiene transformatie, affine transformation een affiene transformatie is een bijectieve transformatie van de affiene meetkunde, waarbij de meetkundige structuur hetzelfde blijft: punten blijven punten, lijnen blijven rechten, vlakken blijven vlakken en evenwijdige lijnen blijven evenwijdig. afgeleide, derivative de afgeleide, gewone afgeleide of het differentiaalquotiënt van een functie in een bepaald punt is de infinitesimale verandering van de functie ten opzichte van een verandering van zijn variabelen. Toelichting: het begrip differentiaalquotiënt slaat op het verschil, de differentie, tussen de functiewaarde in het punt en in een kleine afwijking van het punt. Het bepalen van de afgeleide heet differentiëren. afgeleide functie, derivative function de afgeleide functie of hellingsfunctie van een functie f(x) is de functie f’(x) die voor elk punt x de helling of richtingscoëfficiënt van de raaklijn in x aan een functie f(x) aangeeft. Voorbeeld: de functie f(x)=x2 heeft als hellingsfunctie of afgeleide de functie f’(x) =2x. In het punt x =3 heeft de raaklijn aan f(x) de richtingscoëfficiënt f’(3)=6. afgeleide zie differentiaalquotiënt afgeleide zie hogere afgeleide afgeleide zie partiële afgeleide afgeleide zie tweede afgeleide afhankelijke variabele, dependant variable een afhankelijke variabele is een variabele die, door een bepaalde wetmatigheid of functie, afhangt van de waarde van een of meer andere variabelen. afhankelijke waarde, dependent value een afhankelijke waarde is een waarde in een uitdrukking, vergelijking of functie waarvan de waarde wordt bepaald door de keuze van waarde (n) van andere waarden. afleidbare functie, derivable function een afleidbare functie van één reële variabele is een functie waarvan de afgeleide bestaat op elk punt in zijn domein. Met andere woorden, de grafiek van een afleidbare functie heeft een niet-verticale raaklijn op elk punt in zijn domein. afleiden, infer (iets) afleiden of concluderen uit bewijs en redenering in plaats van uit expliciete verklaringen. afleidingsregel, derivation rule in de logica is een afleidingsregel een regel die uit een aantal proposities er een afleidt. De proposities waar de propositie uit afgeleid wordt, worden de premissen genoemd en de afgeleide propositie de conclusie: de conclusie wordt geconcludeerd (of afgeleid) uit de premissen. aflopende volgorde, descending order een aflopende volgorde van een aantal getallen is een volgorde van grootste naar kleinste getal. afname zie exponentiële afname afronden, round-off afronden betekent er zoveel bijdoen of aftrekken dat de afgeronde waarde in overeenstemming is met de nauwkeurigheid van het getal of met het doel waarvoor het getal dient. Voorbeeld: je kunt getallen afronden op gehele getallen of op een aantal decimalen (cijfers) achter de komma;