803 (2020-2021) – Nr. 1 ingediend op 17 mei 2021 (2020-2021) Verslag van de hoorzitting namens de Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media uitgebracht door Steven Coenegrachts, Katia Segers en Klaas Slootmans over het rapport Mediaconcentratie 2020 van de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) verzendcode: CUL 2 803 (2020-2021) – Nr. 1 Samenstelling van de Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media: Voorzitter: Elisabeth Meuleman. Vaste leden: Cathy Coudyser, Marius Meremans, Freya Perdaens, Wilfried Vandaele, Manuela Van Werde; Filip Brusselmans, Johan Deckmyn, Klaas Slootmans; Karin Brouwers, Orry Van de Wauwer; Steven Coenegrachts, Stephanie D’Hose; Elisabeth Meuleman, Jeremie Vaneeckhout; Hannes Anaf. Plaatsvervangers: Andries Gryffroy, Kathleen Krekels, Philippe Muyters, Kris Van Dijck, Karl Vanlouwe; Immanuel De Reuse, Jan Laeremans, Ilse Malfroot; Maaike De Rudder, Tinne Rombouts; Els Ampe, Bart Tommelein; Gustaaf Pelckmans, Tine Van den Brande; Katia Segers. Toegevoegde leden: Tom De Meester. Vlaams Parlement — 1011 Brussel — 02 552 11 11 — www.vlaamsparlement.be 803 (2020-2021) – Nr. 1 3 INHOUD I. Toelichting ........................................................................................... 4 1. Hoofdstuk 1: De Vlaamse mediasector ................................................ 4 2. Hoofdstuk 2: Mediagroepen in Vlaanderen .......................................... 5 3. Hoofdstuk 3: Informatie over de mediaconcentratie ............................. 6 4. Hoofdstuk 4: Stimulering van diversiteit en mogelijke remediëring en beleidsaanbevelingen ....................................................................... 6 5. Hoofdstuk 5: Algemeen besluit .......................................................... 7 II. Bespreking ........................................................................................... 7 1. Vragen en opmerkingen uit de commissie ........................................... 7 1.1. Wilfried Vandaele ...................................................................... 7 1.2. Steven Coenegrachts ................................................................ 8 1.3. Katia Segers ............................................................................ 9 1.4. Karin Brouwers ....................................................................... 10 2. Antwoordenronde ........................................................................... 11 Gebruikte afkortingen ................................................................................ 14 Bijlage: zie dossierpagina van dit document op www.vlaamsparlement.be Vlaams Parlement 4 803 (2020-2021) – Nr. 1 Op donderdag 11 maart 2021 hield de Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media een hoorzitting over het rapport Mediaconcentratie 2020 van de VRM. De presentatie bij de toelichting is terug te vinden op de dossierpagina van dit commissieverslag op www.vlaamsparlement.be. (Deze commissievergadering werd als videoconferentie georganiseerd.) I. Toelichting Carlo Adams, voorzitter van de Algemene Kamer van de VRM, deelt mee dat het voorliggende document al de veertiende jaarlijkse editie van het VRM- Mediaconcentratierapport is. Al bij de vorige editie heeft de voorzitter het rapport uitgebreid in de opdracht van de VRM gesitueerd. Vandaag vat de spreker die situering samen door te zeggen dat de invalshoek overwegend economisch is, met eveneens aandacht voor de aspecten diversiteit en pluralisme, die ermee samenhangen. Hij gaat meteen over naar de inhoudelijke toelichting van het rapport over het jaar 2020, dat uiteraard ook de invloed van de coronacrisis behandelt. 1. Hoofdstuk 1: De Vlaamse mediasector Het eerste hoofdstuk bakent traditioneel het speelveld af, stelt Carlo Adams. De VRM onderscheidt in de Vlaamse mediasector vier mediavormen: radio, televisie, geschreven pers en internet. De afbakening tussen de vier vormen is tegenwoordig niet meer zo evident. De regulator brengt in dit hoofdstuk de waardeketens in beeld. De verticale keten gaat van bron tot monding. Voor de geschreven pers start die bij het persagentschap of de journalist en eindigt hij bij de lezer van bijvoorbeeld een krant. Als eerste evolutie heeft de VRM vastgesteld dat de opmars van digitale radio zich heeft voortgezet. Het gaat vooral om DAB+. De autoradio’s zijn in hoge mate maar niet uitsluitend verantwoordelijk voor die opmars. Een recente en dus niet in het rapport over 2020 verwerkte wijziging aan het Mediadecreet had eveneens gevolgen voor DAB+. Wat tv betreft, blijken de mediagroepen minder in te zetten op een grote waaier aan merken, maar spelen ze hun sterkste merken zoveel mogelijk onder dezelfde naam uit. Vroeger zaten er diverse merknamen als CAZ en Vitaya in het aanbod. Vandaag noemt SBS zijn tv-zenders Play4, Play5 en Play6, en noemt DPG Media ze VTM1, VTM2 en VTM3. De samenwerkingsmogelijkheden worden uitgebreid. Radio- player was al eerder beschikbaar, en intussen is ook Streamz van start gegaan. Aanvankelijk namen alleen SBS Belgium en DPG Media eraan deel, maar later is ook de VRT tot dat initiatief toegetreden. De coronacrisis heeft de kijk- en leescijfers sterk doen toenemen, zonder dat de advertentiebudgetten echter gevolgd zijn. De mensen die in hun kot moesten blijven, hadden tijd te over om te lezen en te kijken, en hadden een grote informatiebehoefte. Maar de stagnatie van de economie heeft de advertentiebudgetten sterk doen afnemen. De zogenaamde coronaparadox is er één van stijgende consumptie tegenover een stagnatie van de inkomsten, aangezien de gestegen verkoop niet opwoog tegen het verlies aan reclame-inkomsten. De digitalisering blijft zich ook als algemene mediatrend voortzetten. Breaking news bereikt de mensen steeds meer langs sociale media en andere apps. De keerzijde is dat dit digitale aanbod steeds meer achter de betaalmuur aan het verdwijnen is. Hoofdpunten blijven nog zichtbaar, maar wie het hele artikel wil lezen, zal ervoor moeten betalen. Vlaams Parlement 803 (2020-2021) – Nr. 1 5 Een ander gevolg van de crisis is een aanzienlijke stijging van het gebruik van vast internet in vergelijking tot mobiel internet. De coronacrisis heeft voor de contentleveranciers van alle mediavormen aanzienlijke gevolgen gehad, vervolgt Carlo Adams. Allerlei beperkingen bemoeilijkten reportages ter plaatse of bijeenkomsten van mensen. De release van nieuwe programma’s liep vertraging op. Er was minder mediaproductie mogelijk. Dit alles heeft ongetwijfeld ook zijn gevolgen voor de toeleveringsbedrijven en iedereen die bij het productie- proces betrokken is. De filmreleases werden dan weer uitgesteld omdat de bioscopen gesloten zijn gebleven. Een steeds zichtbaarder fenomeen van de jongste jaren is de verticale en crossmediale integratie. Distributeurs als Telenet beperken zich niet meer tot die rol maar bieden ook content aan. Televisieomroeporganisaties werken met eigen websites en apps, of werken zoals VTM samen met een krantensite. Het gevolg is een grote crossmediale integratie van televisie, website en kranten. Tot slot van hoofdstuk 1 toont Carlo Adams in zijn presentatie een overzicht van de verschillende schakels in de waardeketen, voor elke mediasector apart. 2. Hoofdstuk 2: Mediagroepen in Vlaanderen In het tweede hoofdstuk brengt de VRM de individuele spelers in kaart, licht Carlo Adams toe. De opsomming bevat voor elke groep een overzicht van de Vlaamse aandeelhouders. Op de internationale aandeelhouders heeft de VRM minder zicht. Voorts bevat ze een organogram met de structuur van de betreffende groep en een overzicht van de verschillende merken waarmee een groep actief is in de ver- schillende schakels en mediavormen. Als voorbeelden toont Carlo Adams de aandeelhoudersstructuur van Roularta, het organogram van DPG Media en het merkenaanbod van Telenet. Vervolgens toont hij een overzicht van de crossmedialiteit: hoe actief elke groep in de verschillende mediavormen betrokken is, en telkens opgesplitst in content, aggregatie en distributie. De VRT verzorgt bijvoorbeeld niet enkel radio en tv maar heeft ook internet en mobiel internet in haar aanbod. Het einde van dit tweede hoofdstuk bevat een tekening van de verstrengeling van de Vlaamse mediasector, met de zogenaamde allianties tussen de verschillende groepen. Deze samenwerkingsverbanden situeren zich vooral op het niveau van de reclamewerving. Carlo Adams wijst op het schema Buy Media en Pebble Media aan. Daarnaast werken de Vlaamse media ook samen in hun strijd tegen de inter- nationale uitdagers. Ook Radioplayer en Streamz zijn bijgevolg in het schema terug te vinden. Op de alliantievorming rond reclamewerving zal de VRM in zijn volgende rapport ingaan. De trend zet zich intussen voort. Dit blijkt nu al uit de aankondiging dat de activiteiten van Ads & Data op 1 april 2021 van start zullen gaan. Daar gaat het om een samenwerking tussen Telenet, SBS, Mediahuis, Proximus, Skynet en Pebble Media en de verschillende onderdelen van hun groepen. De VRM constateert dat op dat gebied heel veel aan het bewegen is en verwacht voor de komende jaren een voortzetting. Als voornaamste besluit bij het tweede hoofdstuk vermeldt Carlo Adams dat er weinig wijzigingen te noteren waren in de groepsstructuren zelf. De meest zicht- bare was de terugtrekking van Roularta uit de tv-sector, dus uit Focus en WTV. Daarnaast is de al beschreven samenwerking in de strijd tussen internationale con- currenten het belangrijkste besluit bij dit hoofdstuk. Vlaams Parlement 6 803 (2020-2021) – Nr. 1 3. Hoofdstuk 3: Informatie over de mediaconcentratie In hoofdstuk 3 wordt de concentratie