T.C. TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI TARIMSAL YATIRIMCI DANIŞMA OFİSİ TOKAT TARIMSAL YATIRIM REHBERİ 2021 İÇİNDEKİLER TARIMSAL YAPI Genel Bilgiler Tarım Alanlarının Dağılımı Ve Üretim Miktarı Bitkisel Üretim Hayvan Varlığı Su Ürünleri İstatistikleri Tarım Ve Tarıma Dayalı Sanayi TARIMSAL YATIRIM POTANSİYELİ Tokat’ta Tarıma Yatırım Yapmak İçin Nedenler Tokat’ta Tarımsal Yatırım İçin Uygun Sektörler DESTEK, TEŞVİK VE HİBELER Kırsal Kalkınma Yatırımlarını Destekleme Programı (2021-2025) Hayvancılık Yatırımları Destekleri Ipard Kapsamında Verilen Ab Hibe Destekleri Tarımsal Krediler Orköy Destekleri Yatırım Teşvikleri Kalkınma Ajansları Tarafından Desteklenen Alanlar Kosgeb Hizmet Ve Destekleri Tokat Havza Bazlı Destekleme Modeli Kapsamında Desteklenecek Ürünler İLETİŞİM BİLGİLERİ TARIMSAL YAPI GENEL BİLGİLER Nüfus 613 Bin kişi (Kırsal : 218 Bin, Şehir : 395 Bin) Toplam Çiftçi Sayısı 61 Bin kişi ÇKS Kayıtlı Çiftçi Sayısı 30 Bin kişi Yüzölçümü 10 Milyon 42 Bin dekar (10 Bin km2) 1- Toplam Tarım Alanı 3 Milyon 88 Bin dekar (Yüzölçümünün %31) Mera Alanı (TUIK) 1 Milyon 260 Bin 200 dekar NADAS alanı 328 Bin dekar (Yüzölçümünün %3) 2- Orman Alanı 4 Milyon 783 Bin 790 dekar 3- Diğer Alanlar 6 Milyon 954 Bin dekar (Yüzölçümünün %69) 1 Milyon 200 Bin dekar (Ekonomik Olarak Sulanabilir Alanın Sulanan Alan %52) TARIM ALANLARININ DAĞILIMI VE ÜRETİM MİKTARI 2002 2019 2020 Üretim Üretim Üretim Üretim Üretim Üretim Alanı Miktarı Alanı Miktarı Alanı Miktarı (ha) (ton) (ha) (ton) (ha) (ton) Meyve 154.330 78.571 149.058 122.753 162.450 118.454 Sebze 145.550 449.934 198.893 805.813 193.526 771.467 Tarla 2.309.510 1.158.296 2.073.735 1.140.592 2.100.403 1.188.204 Kaynak: TÜİK BİTKİSEL ÜRETİM 2020 Tarla Ürünleri Verileri Türkiye Üretimi İl Üretimi Türkiye Üretimi Ürün Adı (Ton) (Ton) İçindeki Payı Şekerpancarı 23.025.738 640.428 2,78% Buğday 20.500.000 275.812 1,35% Arpa 8.300.000 66.507 0,80% Patates 5.200.248 59.154 1,14% Mısır (Dane) 6.500.000 57.674 0,89% Genel Toplam 71.362.848 1.190.939 1,67% Kaynak TÜİK 2020 Meyvecilik Verileri Türkiye Üretimi İl Üretimi Türkiye Üretimi Ürün Adı (Ton) (Ton) İçindeki Payı Üzüm 4.208.908 58.937 1,40% Elma 4.300.486 13.482 0,31% Şeftali 892.048 11.870 1,33% Kiraz 724.944 6.620 0,91% Armut 545.569 6.398 1,17% Genel Toplam 23.585.768 118.454 0,50% 2020 Sebze Üretim Verileri Türkiye Üretimi İl Üretimi Türkiye Üretimi Ürün Adı (Ton) (Ton) İçindeki Payı Domates 13.204.015 370.503 2,81% Soğan (Kuru) 2.280.000 107.901 4,73% Biber 2.636.905 66.271 2,51% Karpuz 3.491.554 47.080 1,35% Fasulye (Taze) 547.349 35.815 6,54% Genel Toplam 31.177.124 771.467 2,47% Kaynak: TÜİK HAYVAN VARLIĞI (Baş) Cins Tür Hayvan Ad 2002 2019 2020 Arı Kovanı Arı Kovanı Arı Kovanı 36.544 41.906 44.182 Manda Manda 10.880 11.743 12.325 Sığır Kültür 23.118 96.253 101.171 Büyükbaş Melez 85.405 164.954 167.168 Yerli (Sığır) 137.699 40.396 34.253 Sığır Toplam 246.222 301.603 302.592 Büyükbaş Toplam 257.102 313.346 314.917 Hindi Hindi 21.925 4.433 4.050 Kaz Kaz 33.455 10.425 20.712 Kanatlı Ördek Ördek 13.165 3.416 4.132 Tavuk Et 14.800 0 Yumurta 425.915 223.440 214.721 Tavuk Toplam 440.715 223.440 214.721 Kanatlı Toplam 509.260 241.714 243.615 Keçi Kıl 19.210 76.687 80.035 Tiftik 0 Küçükbaş Keçi Toplam 19.210 76.687 80.035 Koyun Merinos 2.686 3.343 Yerli (Koyun) 225.575 298.846 370.613 Koyun Toplam 225.575 301.532 373.956 Küçükbaş Toplam 244.785 378.219 453.991 Kaynak: TÜİK SU ÜRÜNLERİ İSTATİSTİKLERİ Avcılık Yetiştiricilik TOPLAM İçsu Deniz/İçsu YIL Üretim Tesis Sayısı Kapasite Üretim Miktarı Üretim Miktarı (Ton) (Adet) (Ton/Yıl) (Ton) Miktarı (Ton) 2016 77 39 5.783 4.528 4.605 2017 49 42 5.866 5.013 5.062 2018 49 40 5.839 5.116 5.165 2019 58 41 6.210 4.761 4.819 Kaynak: TÜİK TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİ İŞLETME SAYISI KONU SAYI KONU SAYI Süt ve Süt Ürünleri 32 Ekmek ve ekmek çeşitleri üretimi 140 Et ve Et Ürünleri 20 Makarna ve İrmik Üretimi 3 Su Ürünleri İşleme - Yumurta Paketleme 11 Meyve-Sebze işleme- paketleme 33 Dondurulmuş Gıda - Hububat ve Bakliyat Üretimi 7 Hazır Yemek, Tabldot Yemek 39 Hazır çorba ve bulyon, puding, toz Katı ve Sıvı Bitkisel Yağ 3 karışımlar, mayonez, sos vb 9 Şeker Üretimi (paketleme hariç) 1 Kuruyemiş ve Çerezler 21 Zeytinyağı (Dolum-Paketleme) 2 Baharat İşleme 16 Konserve ve Salça - Alkolsüz İçecekler 2 Fermente ve salamura ürün üretimi 34 Alkollü İçecekler 1 Bal, polen, arı sütü ve temel petek Pastacılık Ürünleri Üretimi 91 üretimi ve ambalajlama 5 Nişasta ve Nişasta mamulleri - Gıda Katkı ve Aroma Maddeleri - Bisküvi, Çikolata, Kakaolu ve Benzeri Ürünler - Gıda ile Temas Eden Maddeler 4 Un üretimi 16 Yem 13 Unlu mamuller üretimi 252 Diğer 3 TARIMSAL YATIRIM POTANSİYELİ TOKAT’TA TARIMA YATIRIM YAPMAK İÇİN 10 NEDEN 1. Geçit Kuşağı ikliminde yer alan ilimiz 230 ile 1500 metre rakımları arasında tarım yapılan zengin bir üretim potansiyeline sahiptir. “Agroekolojik” açıdan da stratejik bir konumda olan ilimiz, güçlü ekonomisi, büyüyen ve gelişen tarımsal yapısı ve potansiyeli ile tarım alanında Türkiye’de önemli bir İl konumundadır. 2. Tokat; Şeker Pancarı, Tütün, Yaş Sebze ve Meyve, Buğday, Yem Bitkileri alanında önemli üretim potansiyeline sahip olmasının yanı sıra bazı tarım ürünlerinin üretim merkezi olmuştur. (Tokat Yaprağı, Tokat Domatesi, Niksar Cevizi, Zile Pekmezi, Turhal Yoğurtmacı, Tokat Çemeni, Tokat Bez Sucuğu, Narince üzümü, Tokat Biberi) marka değeri olan veya coğrafi işaret almış ve alma potansiyeli olan ürünlerin çokluğu. 3. Tokat hayvancılık potansiyeli açısından Karadeniz bölgesinde ilk sırada yer almakta olup Karagül ve Karayaka koyun ırklarının gen merkezi ve Anadolu Mandasında da önemli bir potansiyele sahiptir. Tokat İli flora zenginliği endemik bitki örtüsü ile yerli ve gezginci arıcılık için önemli bir arıcılık merkezidir. 4. Tokat ili akarsu, gölet ve baraj gibi doğal kaynaklar açısından zengin olup, Kara ve kafes balıkçılığı açısından ülke genelinde önemli bir üretim potansiyeline sahiptir. 5. Ekolojik açıdan organik ve iyi tarım için elverişli tarım alanları mevcuttur. Almus, Başçiftlik, Erbaa, Niksar, Pazar, Reşadiye İlçeleri Ekolojik Turizm (eko turizm) açısından önemli bir potansiyele sahiptir 6. Tokat ilinde Kazova, Niksar, Erbaa, Zile-Maşat ve Artova ovalarının varlığı ve ilin ekolojik şartları ürün çeşitliliğini artırmakta, II. Ürün, örtü altı ve kışlık sebze yetiştiriciliğine imkan tanımaktadır. 7. Organik tarım yönünden Türkiye’nin üst bölgesi olma özelliklerine sahiptir. 8. Tokat çok eski ve köklü bir tarihe sahip olan Orta Karadeniz bölgesinde ülkemizi doğudan batıya bağlayan transit karayolu üzerindedir. Ayrıcı Orta Karadeniz’i Doğu ve Güneydoğu Anadolu’ya bağlayan köprü durumunda olması yatırımcılar için avantaj sağlamaktadır. 9. İlimizin 5084 sayılı Teşvik Yasası kapsamına dahil olması, yatırım yapacak yatırımcıların ilgili kanunun tüm haklarından yararlanıyor olması, yatırım yapacak olan müteşebbislerin ilgisini ilimize odaklamıştır. 10. Tarihi ve kültürel dokusu itibariyle sahip olduğu ekonomik ve sosyal potansiyel, tarım ve hayvancılık sektörlerinde yapılacak yatırımlar için uygun ortamlar hazırlar. TOKAT’TATARIMSAL YATIRIM İÇİN UYGUN SEKTÖRLER -1- SEKTÖR ADI AÇIKLAMA Tokat; Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvancılığın yoğun olarak yapıldığı illerden birisidir. İlimiz 314.917 büyükbaş ve 453.991 adet küçükbaş yetiştiriciliği ile Ülke ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır. İlimizde yıllık süt üretimi 350.806 ton ve et üretimi 2.550 tondur. Coğrafi konumu, meraları, otlakları ve yaylaları, iklim ve sosyal yapısı hayvancılık faaliyetlerinin elverişli bir şekilde yapılmasına imkân vermektedir. Hayvansal ürün işleme İlimizde 2020 yılında başlatılan ve 2025 yılına kadar devam edecek olan Sözleşmeli Küçükbaş Üretim Modeli Koyunculuk Projesi 5 yıl sürecek olup, proje kapsamında toplam 500.000 adet koyun dağıtımı hedeflenmektedir. İlimiz potansiyeli ve gerçekleşecek projeler hayvansal ürün işleme ile ilgili sanayi yatırımlarını cazip hale getirmektedir. Ülkemizde stratejik öneme sahip baklagiller ve hububat ürünlerinin üretiminde; iklim koşulları, sulama imkânları ve arazilerinin verimliliği bakımından ilimiz önemli bir üretim potansiyeline sahiptir. Bakanlığımız Ülkemizde artan talebi karşılamak üzere ilimiz çiftçilerine Bakliyat ve Hububat işleme 2020 yılında hibe destekli kuru fasulye tohumu tahsis etmiş olup, çiftçilerimize dağıtımı yapılmıştır. İlimiz 1.607.300 da hububat ve 192.790 da baklagil ekim alanına sahiptir. Bu desteklemelerle tarımsal sanayi potansiyeli artmaktadır. TOKAT’TATARIMSAL YATIRIM İÇİN UYGUN SEKTÖRLER -2 - SEKTÖR ADI AÇIKLAMA Tokat’ta 1.370 da alanda örtü altı yetiştiriciliği yapılmaktadır. İlimiz Merkezi konumda olması, İklim ve ekolojik koşullarının uygun olması, Örtü altı yetiştiriciliği, Seracılık ısıtma maliyetlerinin düşük olması, üreticilerimizin alternatif üretim arayışları; modern sera projelerini cazip hale getirmektedir. İlimizde son yıllarda gerçekleşen projelerle bağcılık hızla gelişmektedir. Bağ alanları genişlemektedir. Toplamda 64.110 dekar alanda yetiştiricilik yapılmaktadır. Bağ yaprağı işleme Dünyaca ünlü Tokat bağ yaprağı işleme ve paketleme tesisleri ile ilgili yapılacak yeni yatırımlar, ürünlerin hammadde olarak il dışına gönderilmesini önleyecektir. Hayvancılık sektöründe gerçekleşen önemli gelişmeler, yem bitkisi ekilişlerinin önemini artırmaktadır. İlimizde 320.210 da alanda yem Yem bitkileri üretimi bitkileri üretimi yapılmaktadır. Bu ürünlerin işlenmesi, hazırlanması, paketlenmesi ve sevk edilmesi ihtiyacına yönelik sektörlere ihtiyaç duyulmaktadır. Tokat’ta yıllık 6.755 ton su ürünleri yetiştirilmektedir. İlimiz su ürünleri Entegre Su Ürünleri İşleme ve sektöründe; barajlar ve balık göletleri ile güçlü bir doğal üretim ve kültür Paketleme balıkçılığı altyapısına sahiptir. TOKAT’TATARIMSAL YATIRIM İÇİN UYGUN SEKTÖRLER -3 - SEKTÖR ADI AÇIKLAMA İlimizde 150.130 da alanda başta ayçiçeği olmak üzere yağlı tohum Yağlı tohum işleme üretimi yapılmaktadır. Bu ürünlerin işlenmesi, çerez paketleme ve yağ üretimi gibi yatırımlar için potansiyel oluşturmaktadır. Tokat Geçit bölgesi ikliminde yer alan 230 metreden başlayıp 1500 metre rakımları arasında tarım yapılan zengin üretim çeşitliliğine Yaş Sebze-Meyve Ürünleri sahiptir. İlimiz 193.530 da sebze ve 162.450 da meyve üretim alanına İşleme ve Paketleme sahiptir.