ELSK DUŻY – Pierwsza wzmianka źródłowa z 1451. Parafia erygo- oraz nagrobek w formie piaskowcowej kolumny zwieńczonej urną centralnie, w porządku wielkim. Na kolumnach portyku opiera się nieco wyższej i szerszej, poprzedzonej prostokątnym przedsionkiem. TARA WIEŚ - Zespół folwarczny z I poł. XIX w.: gorzelnia, maga- wana dopiero Antoniego Łukasza Crutty (1727-1812), Albańczyka, tłumacza języków dorycki fryz oraz trójkątny szczyt wtopiony w ścianę attykową, deko- zyny spirytusu, spichlerz, stodoła, obora, magazyny, warsztaty, Bw 1779. Kościół mu- wschodnich w kancelarii króla Stanisława Augusta Poniatowskiego rowany sztukaterią. Niski parter z oknami umieszczonymi w płaskich Sstróżówka (opuszczone, w złym stanie technicznym). Folwark rowany z cegły, otynkowa- (Crutta po nadaniu za zasługi szlachectwa przez Sejm Rzeczypospo- opaskach okiennych. Okna piętra dekorowane opaskami okiennymi wchodził w skład dóbr Mała Wieś. ________________________________________________ n ny, klasycystyczny pw. św. litej osiadł pod koniec życia na stałe w Lewiczynie, w majątku córki oraz prostymi naczółkami nadokiennymi wspartymi na konsolach wo- św. Piotra i Pawła, wznie- Elizy i zięcia Wojciecha Piotra Bedlińskiego). Przed plebanią noga od lutowych. Całość zwieńczona fryzem doryckim oraz gzymsem z me- ILCZOGÓRA - Majątek Wilczogóra i Byczyna w XVIII w. był siony w l. 1776-79 z fundacji stolika barokowego z XVII w. z marmuru kieleckiego, przy którym wg dalionami. Na elewacji ogrodowej korespondujący z portykiem fron- własnością kościelną. Na pocz. XIX w. należał do Justy- Bazylego Walickiego, woje- tradycji Tadeusz Kościuszko 27 czerwca 1794, w drodze do stolicy po towym ryzalit pozorny, wyodrębniony pilastrami doryckimi w porząd- Wny ze Święcickich zamężnej za Michałem Korwin-Kocha- wody rawskiego, wg proj. przegranej bitwie pod Szczekocinami, omawiał plan obrony Warsza- ku wielkim, wspierający belkowanie i trójkątny szczyt. Układ wnętrz nowskim (1757-1832), który jako student Szkoły Rycerskiej zasłynął Hilarego Szpilowskiego, wy. Na cmentarzu grzebalnym kaplica murowana z cegły wzniesiona w obu kondygnacjach dwutraktowy. Nowatorskim rozwiązaniem jest z powodu nieudanej próby zasztyletowania targowiczanina i zdrajcy rozbudowany w l. 1935-36 dla Zielińskich ok. 1830, z jednoosiowymi katakumbami po bokach, zastosowanie korytarza, który częściowo zastąpił typowe wcześniej księcia Adama Ponińskiego, jako sprawcy I rozbioru Polski. Później (transept i prezbiterium) oraz kilka interesujących nagrobków z poł. XIX w. __________________________ układy amfiladowe. Na piętrze sale reprezentacyjne. W niskim parte- był posłem na Sejm Czteroletni, jednym z przywódców insurekcji wg proj. Jana Koszczyc- rze korytarz idący na przestrzał, rozdzielający trakty. W trakcie fron- kościuszkowskiej, ministrem w Księstwie Warszawskim. W okresie -Witkiewicza. Jednonawo- towym, w skrajnych partiach klatki schodowe. Za portykiem w partii W części nowszej mieszkalne poddasze przykryte dachem dwuspado- Królestwa Polskiego był senatorem-kasztelanem i wojewodą. Od wy, na planie krzyża łaciń- parteru znajduje się niski, prostokątny westybul dekorowany parami wym, z jednym oknem w ścianie szczytowej. Wnętrza dworu gruntow- Kochanowskich Wilczogórę jako posag otrzymała ich córka Julianna skiego. Od frontu wysoka kolumn toskańskich w narożach oraz niszą mieszczącą posąg Dio- nie przekształcone. Wystrój elewacji ograniczony. Całość pozbawiona Dembowska. Po śmierci Kochanowskiego majątek na krótko znalazł kwadratowa wieża o dwu genesa prawdopodobnie dłuta Józefa Mentzla z końca XVIII w. Nisza wyraźnych cech stylowych. Budynek otoczony pozostałościami po za- się w rękach jego wnuka Edwarda Dembowskiego, który (od ojca kondygnacjach, z wysokim hełmem obeliskowym i kruchtą w przyzie- flankowana dwiema kolumnami toskańskimi. Z westybulu w prawo łożeniu ogrodowym z przełomu XVII/XVIII w., na planie czworoboku, kasztelana Leona Dembowskiego) był nazywany „czerwonym kaszte- miu. Wewnątrz zachowana polichromia z ok. 1780 ze scenami biblijny- wejście na klatkę schodową przez szeroką arkadę zamkniętą łukiem z zarysem ogrodzenia ziemnego. Obecnie opuszczony, zdewastowany, lanicem” z powodu głoszenia radykalnych poglądów (m.in. zniesienia mi, popiersia 12 apostołów. Wyposażenie wnętrza głównie z II poł. koszowym; po przeciwnej stronie niewielkie pomieszczenie, w którym na progu ruiny, park zdziczały. _____________________________________________________ n własności prywatnej); zginął podczas próby wywołania powstania XVIII w., m.in. obrazy MB z Dzieciątkiem i św. Rocha. Prospekt organowy pierwotnie mieściła się kaplica pałacowa. W trakcie ogrodowym ciąg w Rzeczpospolitej Krakowskiej w 1846. Po 1838 w wyniku koligacji, z II poł. XVIII w. z ornamentami rokokowymi. Epitafia późnoklasycy- pomieszczeń połączonych amfiladą; niektóre z nich są również otwarte CZESAŁY - Park dworski o pow. 9 ha pozostały po dawnym, zbycia, a nawet publicznej licytacji dobra te wielokrotnie zmieniały styczne z czarnego marmuru z poł. XIX w.: Bazylego Walickiego i jego na korytarz oddzielający trakty. Wśród reprezentacyjnych pomieszczeń nieistniejącym dziś dworze z I poł. XIX w. Obecnie terenem właścicieli. W okresie międzywojnia dwór należał do Wojciecha i Ma- żony Róży oraz Józefa Walickiego, a także tablice epitafijne, w tym płka piętra w trakcie ogrodowym najcenniejsza jest Sala Warszawska, z po- Oparku zarządza gmina. Planowane są prace porządkowe. ____ n rianny Durajów. Po II wojnie światowej czasowo użytkowany przez Jana Kozietulskiego (1781-1821), pochodzącego z pobliskich Kozietuł, lichromowaną wedutą Warszawy oraz iluzjonistycznymi elementami szkołę. Nieremontowany, silnie zdewastowany. Obecnie należy do oficera wojsk napoleońskich, dowódcy słynnej szarży szwoleżerów pod architektury (pilastry, balustrada), a także salon Złoty i sala Katarzyny. ĘBOWOLA - Zespół pałacowo-parkowy z parkiem krajobra- Stanisława i Anny Durajów. Zachowana do dziś piętrowa część dworu Somosierrą (1808), uczestnika bitew pod Wagram, Pułtuskiem, Moskwą ĘCZESZYCE - Parafia erygowana w 1392 przez Dobrogosta No- zowym o pow. 3,53 ha. Obecny dwór zbudowano w okresie została wybudowana prawdopodobnie ok. 1840 dla Władysława Mi- i Lipskiem, a w okresie Królestwa Kongresowego dowódcy 4. Pułku Uła- wodworskiego, bpa poznańskiego. Kościół drewniany wzmian- Rmiędzywojennym dla rodziny Jaruzelskich; założenie parko- niewskiego, przybudowana do istniejącego wówczas (przylegające- nów, pochowanego w podziemiach kościoła. Przed kościołem figura Łkowany w 1603. Paulini z Jasnej Góry sprowadzeni tu w 1639 we powstało w XIX w. przy poprzednim dworze. Dwór w stylu neore- go od str. pn.) dworu parterowego, który uległ zniszczeniu podczas MB z XIX w.; za nim nagrobki Lubomirskich i Morawskich, b. właścicieli staraniem Mikołaja z Boglewic Boglewskiego, sędziego ziemi czerskiej, nesansowym, murowany z cegły, otynkowany, na planie prostokąta, I wojny światowej. Budynek późnoklasycystyczny zbudowany na nie- Belska. Obok kościoła plebania z przełomu XVIII/XIX w. i kostnica i jego żony Otylii z Żabickich. Z ich fundacji wzniesiono tu kościół (1640) o regularnej bryle, z piętrową częścią środkową oraz dwiema czę- wielkim wzniesieniu z doskonałym widokiem na okolicę, murowany z pocz. XIX w. W pobliżu dwie zrujnowane klasycystyczne oficyny poczty i klasztor (po 1654), które spłonęły w 1700. Odbudowane w 1724 z ini- ściami parterowymi po bokach korpusu, podpiwniczony. Nad częścią z cegły, otynkowany, z boniowaniem na narożach parteru, na planie z pocz. XIX w. cjatywy Konstantego Moszyńskiego, przeora i prowincjała zakonu oraz piętrową poddasze przykryte spłaszczonym dachem czterospadowym prostokąta zbliżonego do kwadratu. Piętrowy z trzema trójosiowymi Na cmentarzu założonym w 1779 klasycystyczna kaplica grobowa z ka- bpa inflanckiego. Parafia erygowana w 1654. Kasata konwentu w 1819. krytym blachą. Nad częściami parterowymi dachy trójpołaciowe. Ele- elewacjami z jednoosiowymi ryzalitami pośrodku. Od wsch. i pd. w ry- takumbami z 1822, kilka nagrobków z poł. XIX w. oraz mogiły powstań- Przywrócenie paulinów w 1967. Obecny kościół par. z 1724, pw. św. Jana wacja frontowa dziewięcioosiowa z trójosiowymi półokrągłymi ryza- zalitach na pierwszym piętrze balkony osadzone we wnękach. Układ ca styczniowego i żołnierzy z II wojny światowej. Chrzciciela, barokowy, murowany z cegły, tynkowany, jednonawowy. litami poprzedzającymi części parterowe. Ryzality rozczłonkowane wnętrz dwutraktowy, częściowo przekształcony, z sienią od wsch., Na zach. od wsi, przy rezerwacie przyrody „Modrzewina”, Centralne Nawa dwuprzęsłowa na planie prostokąta. Węższe prezbiterium dwu- pilastrami toskańskimi dźwigającymi belkowanie oraz gzyms wień- z której schody wiodą na piętro. Dach namiotowy kryty dachówką. Obserwatorium Geofizyczne Instytutu PAN założone w 1965, z jednym przęsłowe, zamknięte prosto. Fasada dwukondygnacjowa, trójosio- czący. Parterowe skrzydła spięte toskańskimi pilastrami narożnymi. Obecnie obiekt opuszczony, silnie zdewastowany, na progu ruiny. Nie- z największych w Polsce teleskopów; prowadzi głównie badania i po- wa, rozczłonkowana półkolumnami toskańskimi, na narożach ujęta W trakcie frontowym od zach. znajduje się Sala Pompejańska z umiesz- Część środkowa piętrowa trójosiowa rozczłonkowana pilastrami to- daleko dworu figura NMP na postumencie (z tekstem wezwania oraz miary magnetyzmu ziemskiego. ___________________________________________________ n parami pilastrów toskańskich jednostronnie zdwojonych. Wewnątrz czonymi na ścianach oraz płycinach drzwi dekoracjami